hxbf ufpFkflnsfsf] cfly{s aif{ @)&%÷)&^ sf] ;]jf / sfo{x

$Page 1: hxbf ufpFkflnsfsf] cfly{s aif{ @)&%÷)&^ sf] ;]jf / sfo{x$
1 2 ��

3 hxbf ufpFkflnsfsf] cfly{s aif{ @)&%÷)&^ sf] ;]jf / sfo{x?sf] nflu :yfgLo ;l~rtsf]ifaf6 s]xL /sdvr{ ug]{ / ljlgof]hg ug]{ ;DaGwdfJoj:yfug{ ag]sf] P]g ;efaf6 :jLs[t ldltM @)&%÷)#÷!) k|:tfjgfM hxbf ufpFkflnsfsf] cfly{s aif{ @)&%.)&^ sf] ;]jf / sfo{x?sf] nflu ;l~rtsf]ifaf6 s]xL /sdvr{ ug]{ clwsf/ lbg / ;f] /sdljlgof]hg ug{ jf~5gLo ePsf]n],g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @@( sf] pk–wf/f -@_adf]lhd hxbf ufpF;efn] of] P]g agfPsf] 5 . !=;+lIfKtgfd/ k|f/DeM -!_o; P]gsf] gfd æhxbf ufpFkflnsfsf] ljlgof]hg P]g, @)&%Æ /x]sf] 5 . -@_ of] P]g @)&% >fj0f ! ut] b]lv nfu' x'g]5 . @=cfly{s jif{ @)&$.)&%sf] lgldQ ;l~rtsf]ifaf6 /sdvr{ ug]{ clwsf/M -!_cfly{sjif{ @)&$.)&% sf] lgldQ ufpF sfo{kflnsf, j8f ;ldlt, ljifoutzfvfn] k|bfg ug]{ ;]jf / sfo{x?sflgldQ cg';"rL ! dfplNnlvtrfn" vr{, k"Flhutvr{ / lalQoJoj:yfsf] /sd ;d]t u/L hDdf /sd ?= $!,($,$$,))).)) -cIf]?kL Psrfln; s/f]8 rf}/fgAa] nfv rf}cfln; xhf/ ?k}ofdfq_ df ga9fO{ lglb{i6 ul/P adf]lhd ;l~rtsf]ifaf6 vr{ ug{ ;lsg]5 . #= ljlgof]hgM -!_ o; P]g4f/f ;l~rtsf]ifaf6 vr{ ug{ clwsf/ lbOPsf] /sdcfly{s jif{ @)&$.)&% sf] lgldQ hxbf ufpFkflnsfsf] ufpF sfo{kflnsf, j8f ;ldlt / ljifoutzfvfn] ug]{ ;]jf / sfo{x?sf] lgldQljlgof]hg ul/g]5 . 4 -@_pkbkmf -!_ dfh'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklgsfo{kflnsf, j8f ;ldlt / ljifoutzfvfn] ug]{ ;]jf / sfo{x?sf] lgldQljlgof]hg u/]sf] /sddWo] s'g}df art x'g] / s'g}dfck'ux'g] b]lvgcfPdf ufpF sfo{kflnsfn] art x'g] zLif{saf6 gk'ux'g] zLif{sdf /sd ;fg{ ;Sg]5 . o;/L /sd ;fbf{ Ps zLif{saf6 ;f] zLif{ssf] hDdf /sdsf] @% k|ltztdfga9\g] u/L s'g} Ps jf Ps eGbf a9L zLif{sx?af6 csf]{ Ps jf Ps eGbf a9L zLif{sx?df /sd ;fg{ tyflgsf;f / vr{ hgfpg ;lsg]5 . k"Flhutvr{ / ljQLoJoj:yftkm{ ljlgof]lht /sd ;fFjfe'QmfgLvr{ / Jofhe'QmfgLvr{ zLif{sdfafx]s cGorfn" vr{ zLif{stkm{ ;fg{ / laQLoJoj:yfcGtu{t ;fFjfe'QmfgLvr{tkm{ lalgof]lht /sdAofhe'QmfgLvr{ zLif{sdfafx]s cGoq ;fg{ ;lsg] 5}g . t/ rfn' tyfk"Flhutvr{ / ljQLoJoj:yfsf] vr{ Joxf]g{ Ps ;|f]taf6 csf]{ ;|f]tdf /sd ;fg{ ;lsg]5 . -#_pkbkmf -@_ dfh'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg Ps zLif{saf6 ;f] zLif{ssf] hDdf :jLs[t /sdsf] @%k|ltzteGbfa9\g] u/L s'g} Ps jf Ps eGbf a9L zLif{sx?df /sd ;fg{ k/]df ufpF ;efsf] :jLs[ltlng' kg]{5 .

5 cg';"lr–! -bkmf@ ;+u ;DalGwt_ g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @@( -@_ adf]lhd ;+l~rtsf]ifaf6 ljlgof]hg x'g] /sd ?= xhf/df qm=;+= cg'bfg ;+Vof zLif{ssf] gfd rfn' vr{ k"Flhutvr{ ljlQoJoj:yf hDdf 1 2 3 4 5 6 7 1 ufpFsfo{kflnsf 168099.5 181344.5 2 j8f ;ldlt 70000 3 laifout zfvf 4 C0fsf] ;fjfF Jofhe'QmfgL 5 nufgL -z]o/÷C0f_ 6 ��

7 ��ा �ा��ा��ा�� !"#ा��ा$ �ा�ा�� %�� !"#ा��ा& ��ा �ा��ा��ा�� '� 207 /07, �� !"#ा��ा$ �ा�ा�� -. "�ा� � �/ #�ा 012� �3�� 4, 617 8��% #�ा �� 3�� !0ा�� 9��"�ा �� ा:6� � ;<��%, �%�ा�� 3��ा�� ा/ा 288 �� ा/ा (2) �-�@�- ��ा �ा�� ;ा�% �� ा<�� 6 A B. �3@CD �ा- / !ा/�;& (1) �� ा- “�� , 207 ” /�%�� 6 A (2) �� 207 �ा� Fा�G 1 �#%�%@H ��ा �ा��ा��ा C%I-ा �ा�J �1�%6 A . ��# �/& �ा��ा��ा�� C%I�;I ��1�J@K (1) �-�@�- ��@. �/ ��ाL�% / ��J� ��/ �M/�%6 A N. ;J�- �/ (-ा��#): �ा��ा��ा C%I�;I�ा �O�ा-ा P�"#� �O�ा�� ;��ा ��ा/-ा ��1�J@K (2) �-�@�- ;J�- �/ (-ा��#) ��ाL�% / ��J� ��/ �M/�%6 A ��# �/ ��ा<�� "�ा-ा P�"#� �O�ा-ा ;J�- �/ ��ाL�% 6Q� A R. S/ �O�ा ��ा� �/& �ा��ा��ा C%I�;I �1 �Q 9�@T �ा �3"�ा�% ;��, S/, ��, O�ा/%�, ��ा-, 7�/ा, 6U�/, �O�ा �ा ��H/V �J/Q �3@0� #�/�% ��ा�-ा 8�<��-ा P�"#� ��ा� /�--ा ��1�J@K (3) �-�@�- S/ �O�ा ��ा� �/ ��ाL�% / ��J� �M/�%6 A . 9��ा� �/& �ा��ा��ा C%I�;I 9�ा�ा/, 9��ा� �ा �%�ा-ा �J�� # ��ा� / �� ा/��ा/�ा ��ा/-ा ��1�J@K (4) �-�@�- 9��ा� �/ ��ाL�% / ��J� ��/ �M/�%6 A ,. ��Y�17V, ��ाY / � ��#1 �/& �ा��ा��ा C%I�;I �1 �Q 9�@T �ा �3"�ा�% Z�, H�7�, ��Y�17V, ��, ��ाY -ा� / !K��# �ा�J��% ��'%� �M/<�� #1 �ा�%��ा �� -[# �ा -ाM/<�ा � ��#1�� ाY, ��\, U�ा�H, 6ा�ा �"#ा �"#1�� 9��ा�� ा/��ा/ �/%�ा�# ��1�J@K (5) �-�@�-�� / ��ाL�% / ��J� ��/ �M/�%6 A 8 �. ��ा/V �ा�� /&�ा��ा��ा C%I�;I �#ा� ;<�ा ��ा/V �ा��-ा ��1�J@K (6) �-�@�- ��ा/V �ा�� / ��ाL�% 6 / �T �/ ��@��# !�%0�% ��1� �/V ��#/ �/�ा/V ��. 9��"�ा�� R �-�@�- "�ा�� ;ा� � ��' -ा_� # �ा��ा��ा�� @`# ��'-ा �ा�Y_ा�Y ��1��46 A a. ��bा�� /& �ा��ा��ा C%I�;I �1�% ��bा��-ा ��1�J@K (7) �-�@�- ��bा�� / ��ाL�% / ��J� ��/ �M/�%6 A��/V �/ �3�� ा� ��#/ �/�ा/V ��. 9��"�ा�� R �-�@�- ��@��# !�%0�% ��ा�/G �/%�� bा�� / �-%# �3�� /V !�%0 ��;ाc� ��'-ा /ा�d �ा�Y_ा�Y ��1��46A e. -��/�� /& �ा��ा��ा C%I�;I �1�% -��/�� 9��ा� �%�ा-ा ��1�J@K (8) �-�@�- -��/�� / ��ाL�% / ��1� ��/ �M/�%6 A��/V �/ �3�� ा� ��#/ �/�ा/V ��. 9��"�ा�� R �-�@�- ��@��# !�%0�% ��ा�/G �/%�� -��/�� / �-%# �3�� /V !�%0 ��;ाc� ��'-ा /ा�d �ा�Y_ा�Y ��1��46A B�. ��ा� ��7f/V 012�& �ा��ा��ा C%I�;I �_1 �% ��-ा�G, /%H�%H �ा �3Kा�� /%�ा �ा7��ा/, �� ा �/�ा/V �O�ा-ा ��1�J@K (9) -ा �2�%H ;< ��1�ा/ ��ा� ��7f/V 012� ��ाL�% / ��J� ��/ �M/�%6 A BB. �ा�� \ 012�& �ा��ा��ा C%I�;I �1 �Q ��ा/V �ा��ा$ �ा�� \ �1��ा ��h� �/ा< �ा�# ��1�J@K (10) �-�@�- �ा�� \ 012� ��ाL�% / ��J� ��/ �M/�%6A B. �%�ा 012�, �"#1/& �ा��ा��ा ��-ा�G, �3Kा�� ा 9��"�ा�� /%�ा ��J�J@K 1B -ा �@2�@H# "�ा� � �J�ा��ा/ / ��h� �/ाL<�� %�ा-ा �%�ाiा�V�ा7 ��V ��1�J@K-ा 9��"�ा ;< ��1�ा/ 012� ��ाL�% / ��J� ��/ �M/�%6 A BN. �/ 617& �� -�@�- �/ �#�4 �ा��P� ;<�ा 9�@T �ा �3"�ा�j�ा$ �1 �Q �� -�� / 617 8�$�% 6Q� A BR. �/ #�ा 012� �3�� @�� ा��& �� -ा ;<�� 9��"�ा ��1�ा/ �/ #�ा 012� �3�� @�� ा�� ा��ा��ा #��% ��1�ा/ �1�% 6 A

9 ��1�1K ÑB ( �� _ा �� @��#) ;Dklt s/sf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 1 ;Dklt s/ % nfv ?k}of ;Ddsf] d'NofÍg ?= 100.00 % nfv b]lv krf; nfv ;Ddsf] d'NofÍg-k|lt nfv yk_ ?= 10.00 %) nfv b]lv ! s/f]8 ;Dd d'NofÍg -k|lt nfv yk_ ?= 20.00 ! s/f]8 b]lv @ s/f]8 ;Dd d'NofÍg -k|lt nfv yk_ ?= 25.00 b'O{ s/f]8 b]lv ltg s/f]8 ;Dd d'NofÍg -k|lt nfv yk_ ?= 30.00 ltg s/f]8 b]lv kfFr s/f]8 ;Dd d'NofÍg -k|lt nfv yk_ ?= 40.00 kfFr s/f]8 eGbf dflysf] d'NofÍg -k|lt nfv yk_ ?= 50.00 10 ��1�1K Ñ ( �� _ा N �� @��#) e"ld s/ -dfnkf]t_sf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ 1 dfnkf]t Joj;foLs hUuf cfjf;Lo hUuf s[lifof]Uo hUuf ju/ hUuf 1=1 lkr af6f] 5f]Psf] v]tx? k|lt s6\7f 30.00 60.00 50.00 35.00 10.00 1=2 u|fe]n af6f]n] 5f]Psf] v]tx? k|lt s6\7f 20.00 45.00 35.00 25.00 1=3 sRrL jf6f]n] 5f]Psf] v]tx? k|lt s6\7f 15.00 40.00 30.00 20.00 1=4 af6f]n] g5f]Psf] v]tx? k|lt s6\7f 10.00 35.00 25.00 15.00

11 ��1�1K ÑN ( �� _ा R �� @��#) 3/ hUuf jxfn s/sf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 1 3/ hUuf jxfn s/ k|ltzt 10 10 12 ��1�1K ÑR ( �� _ा �� @��#) Joj;fo btf{ z'Ns sf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 1 Joj;fo btf{ z'Ns jflif{s s kfFr nfv eGbf j9L jflif{s sf/f]jf/ x'g] -s ju{_ ? 3,500 4000.0 v b'O nfv b]lv kfFr nfv ;Ddjflif{s sf/f]jf/ x'g] -v ju{_ ? 2,500 3000.00 u kfFr nfv b]lv dfly jflif{s sf/f]jf/ x'g] -u ju{_ ? 1,500 2000.0 2 Joj;fo gljs/0f b:t'/ jflif{s s kfFr nfv eGbf j9L jflif{s sf/f]jf/ x'g] -s ju{_ ? 3,500 200.00 v b'O nfv b]lv kfFr nfv ;Ddjflif{s sf/f]jf/ x'g] -v ju{_ ? 2,500 150.00 u kfFr nfv b]lv dfly jflif{s sf/f]jf/ x'g] -u ju{_ ? 1,500 100.00 3 Joj;fo s/ Jofkfl/s j:t' s r'/f]6 /S;L ;d]tsf] v'bf k;nx? jflif{s 1,500 s ju{ 2500.0 v ju{ 2000.0 u ju{ 1500.00

13 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot v r'/f]6 /S;L ;d]tsf] yf]s k;nx? jflif{s 2,500 s ju{ 3500.00 v ju{ 3000.00 u ju{ 2500.0 u dlGb/ kl/;/df km'nkftL / cGo ;fdfg ljqmL jflif{s 300 s ju{ 500.00 v ju{ 400.00 u ju{ 300.00 3 Hj]n/L k;n jflif{s 1,500 s ju{ 3000.00 v ju{ 2500.0 u ju{ 2000.0 ª lel8of] Sof;]6 k;n -/]s8{/ tyf Kn]o/_ jflif{s s ju{ 2000.0 v ju{ 1500.00 u ju{ 1000.0 r lgdf{0f ;fdfu|L ljqm]tf÷ xf8{j]o/ jflif{s s ju{ 5000.0 v ju{ 3000.00 u ju{ 2000.0 14 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 5 sDKo"6/, ljB't ;fdfg, Sofd]/f, 6]lnlehg dd{t, sfk]{6 k;n cflbdf jflif{s s ju{ 3000.00 v ju{ 2000.0 u ju{ 1000.0 h /]l8of] dd{t tyf ljqmL jflif{s 500 s ju{ 2000.0 v ju{ 1500.00 u ju{ 1000.0 em k]6«f]lnod kbfy{ yf]s ÷k]6f]n kDk jflif{s 5,000 10000. ` k]6«f]lnod kbfy{ v'b|f jflif{s 2,000 2000.0 6 b}lgs vfB ;fdfu|L v'b|f jflif{s s ju{ 2500.00 v ju{ 2000.00 u ju{ 1500.00 7 sk8f tyf /]l8d]8 ;d]t -v'b|f / yf]s b'j}_ jflif{s s ju{ 2500.00 v ju{ 2000.00 u ju{ 1500.00 8 k|m]; xfp;÷df;' ljqm]tf jflif{s 500 1000 9 km"n / lj?jf ljqm]tf jflif{s 500 1000 0f k'n xfp; jflif{s 700 1000

15 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot t efF8fs'F8f ljqm]tf jflif{s 1,000 s ju{ 2000 v ju{ 1500 u ju{ 1000 y :6Ln, sf7 / kmlg{r/ ljqm]tf jflif{s 1,500 s ju{ 3500 v ju{ 3000 u ju{ 2500 b v]nf}gf, pkxf/ ljqm]tf jflif{s 300 s ju{ 2000 v ju{ 1500 u ju{ 1000 w e]6l/g/L k;n jflif{s 1,000 s ju{ 3000 v ju{ 2500 u ju{ 2000 g s[lif dn ljp ljhg k;n jflif{s 2,000 s ju{ 3000 v ju{ 2500 u ju{ 2000 16 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 3 ljz]if1 k/fdz{ tyf cGo Joj;flos k]zfdf s :jLs[t lrlsT;s÷lrlsT;fno jflif{s 1,000 1000.00 v slj/fh jflif{s 360 1000.00 u O{lGhlgo/ sfplG;ndf btf{ ePsf] O{lGhlgo/nfO{ k6s] b:t'/ jflif{s 1,000 1000.00 3 sfg'g Joj;foL jflif{s 500 1000.00 ª n]vf k/Lifs jflif{s 700 1000.00 r bGt lrlsT;s jflif{s 1,000 1000.00 5 cg';Gwfgstf{ / k/fdz{bftf jflif{s 500 1000.00 h cf]e/l;o/ jflif{s 1,000 1000.00 em jLdf Ph]G6 jflif{s 500 1000.00 ` ;e]{o/ jflif{s 500 1000.00 6 cg'jfbs jflif{s 500 1000.00 7 kz' lrlsT;s jflif{s 500 1000.00 8 z]o/ bnfn jflif{s 500 1000.0 9 ;fdfg 9'jfgLstf{ tyf sDkgL jflif{s 1,000 1000.0 0f ;+:yfut k]G6/ jflif{s 2,000 1000.0 t ejg 3/ lgdf{0f ug]{ JolQm -7]s]bf/_ JolQm 1,000 1000.0 y hUuf KnflgË, Knl6Ë k|lt s6\7f 5,000 5000.0

17 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 4 3 ju{ lgdf{0f Joj;fo -If]qleq 7]ufgf ePsf_ s btf{ 5000.0 v O{hfht 5000.0 u gljs/0f 2500.00 5 pTkfbgd"ns pBf]u s % c:j zlQm ;Dd Ifdtf ePsf] jflif{s 2,000 2500.00 v & c:j zlQm ;Dd Ifdtf ePsf] 2,500 3000.00 u !) c:j zlQm ;Dd Ifdtf ePsf] 3,000 3500.00 3 !% c:j zlQm ;Dd Ifdtf ePsf] jflif{s 4,000 4500.0 ª !% c:j zlQm eGbf dfly Ifdtf ePsf] jflif{s 5,000 5500.0 6 phf{d"ns pBf]u s uf]j/UofF; pBf]u jflif{s 2,000 s ju{ 3000.00 v ju{ 2500.00 u ju{ 2000.00 v ;f]nf/ jflif{s 2,000 s ju{ 3000.00 v ju{ 2500.0 u ju{ 2000.0 18 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot u cGo phf{d"ns pBf]u jflif{s 2,000 s ju{ 3000.00 v ju{ 2500.0 u ju{ 2000.0 7 s[lif tyf jGo pBf]u s s'v'/f kfng pBf]u jflif{s !))) ;Dd rNnf /fVg] 1,000 2000.00 !))) b]lv #))) ;Dd rNnf /fVg] 2,000 3000.00 #))) b]lv %))) ;Dd rNnf /fVg] 2,500 4000.00 %))) eGbf dfly rNnf /fVg] 5,000 6000.00 x\ofr/L ;d]t ePsf] kf]N6«L kmd{ 100,000 10000.00 v kmlg{r/ pBf]u ;–ldn jflif{s 2,000 3000.00 ;–ldn 6«nL ;lxtsf] 3,000 3500.00 u s'6gL, lk;gL / k]nfgL ldn Pp6f d]lzg jflif{s 1,000 1500.00 k|lt yk Ps d]lzgdf jflif{s 500 500.00 3 Joj;flos kz'kfng jflif{s 500 1000.00 8 vlgh pBf]u s ;j} k|sf/sf] vlgh pBf]u -/f]8f, 9'+uf ;d]t_ jflif{s 35,000 35000

19 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot v cGo 7"nf pBf]u tyf snsf/vfgf -krf; nfv eGbf dfly_ jflif{s 10,000 25000 9 ko{6g pBf]u s xf]6]n / l/;f]6{sf] nflu jflif{s 10,000 s ju{ 10000 v ju{ 5000 u ju{ 3000 10 cGo xf]6n tyf /]i6'F/f s /]i6'/fF jflif{s 1,000 s ju{ 2500.00 v ju{ 2000.00 u ju{ 1500.00 v kmf:6km'8, efG5f 3/ jflif{s 1,000 s ju{ 2500.00 v ju{ 2000.00 u ju{ 1500.00 u nh dfq ePsf] jflif{s 1,000 s ju{ 2500.00 v ju{ 2000.00 20 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot u ju{ 1500.00 3 ef]hgfno jflif{s 1,000 s ju{ 2500.00 v ju{ 2000.00 u ju{ 1500.00 ª ld7fO{ k;n jflif{s 500 s ju{ 2000.00 v ju{ 1500.00 u ju{ 1000.00 r lrof rd]gf k;n jflif{s 500 s ju{ 2000.00 v ju{ 1500.00 u ju{ 1000.00 11 ;]jf pBf]u s 5fkfvfgf jflif{s 750 s ju{ 3000.00 v ju{ 2500.00 u ju{ 2000.00 v kmf]6f] :6'l8of] jflif{s 500 s ju{ 2000.00 v ju{ 1500.00

21 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot u ju{ 1000.00 u kmf]6f] :6'l8of] -sn/Nofj ;d]t_ jflif{s 2,000 s ju{ 3000.00 v ju{ 2500.00 u ju{ 2000.00 3 9'jfgL ;]jf jflif{s 1,000 2000 ª k|of]uzfnf -s[lif,kz', :jf:Yo_ jflif{s 500 1000 r kmf]6f]skL, 6fOlk+u, sDKo'6/ lk|G6 jflif{s 2000 5 k]lG6+u÷cf6{{; jflif{s 2000 h lzt e08f/ jflif{s 7,000 7000 em 8]/L pBf]u ,b'Uw 8]/L jflif{s 5,000 5000 ` b'w ;+sng s]Gb| ,b'Uw lr:ofg jflif{s 1,000 1000 6 sjf8L ;+sng s]Gb| jflif{s 3,000 5000 7 j]lN8ª js{;k jflif{s 600 2000 8 O{lGhlgol/ª js{;k jflif{s 1,000 5000 9 j8L ljN8/ pBf]u jflif{s 3,000 5000 12 lgdf{0f pBf]u s cf}Bf]lus, Jofkfl/s Pj cfjf; sDKn]S; lgdf{0f ul/ ;~rfng ug]{ pBf]u Joj;fo jflif{s 4,000 10000 22 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot v ;j} lsl;dsf O{6 pTkfbg ug]{ pBf]ux? jflif{s 10,000 10000 13 ;~rf/ ;]jf s 6]lnkmf]g, ˆofS;, O{d]n, O{G6/g]6 jflif{s 500 1000 v P;= l6= l8 / cfO{= P; l8= jflif{s 500 1000 u kmf]6f]skL jflif{s 500 1000 3 s'l/o/ ;]jf jflif{s 500 1000 ª 5kfO{ tyf k|sfzg jflif{s 500 1000 r cGo ;~rf/sf gofF dfWodx? jflif{s 500 1000 14 :jf:Yo ;]jf s u}/;/sf/L c:ktfn÷kf]lnlSnlgs÷gl;{Ë xf]d jflif{s 3,000 5000 v lSnlgs / Nofj jflif{s 1,000 3000 15 lzIff ;]jf s k|fljlws lzIffno k|lti7fg jflif{s 5,000 7500 v gLlh If]qsf :s'n jflif{s cfwf/e"t tx;Dd jflif{s 500 3000 dfWolds tx;Dd jflif{s 800 5000 u SofDk; / ljZjljBfno jflif{s 1,000 7500 3 efiff lzIf0f ;+:yf jflif{s 1,000 2000 ª u}/ ;/sf/L ;+:yf jflif{s 1,500 2000

23 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 15 ljs]tf tyf dd{t ;Def/ ;]jf s x]eL OlSjkd]G6 a;, 6«s, sf/, lhk dd{t js{;k jflif{s 3,000 3000 v df]6/;fO{sn js{;k jflif{s 1,000 2000 u 6|ofS6/ ;a}] vfn] jflif{s 1,000 2500 3 ;fOsn dd{t jflif{s 100 500 ª /]l8of], l6le, 38L, k|];/ s's/ lx6/, 6]lnkmf]g ;]6 cflb dd{t jflif{s 1,000 2000 16 cGo ;]jf s lj1fkg ;]jf jflif{s 500 1000 v j}b]lzs /f]huf/ ;]jf jflif{s 1,000 5000 u :jb]zL /f]huf/ ;]jf jflif{s 500 1000 3 xfplhË sDkgL tyf 3/ hUuf v/Lb laqmL -l/on :6]6_ jflif{s 5,000 5000 ª Jo'6L kfn{/, s]z >[+uf/, 8«fO{ lSng;{, kmf]6f] :6'l8of], l;nfO{ cflb jflif{s 500 1000 5 ;fO{gaf]8{ agfpg] k]lG6Ë ;]jf jflif{s 1,000 1000 h kz' jGWofs/0f ;]jf jflif{s 2,000 2000 em s]j'n g]6jls{Ë jflif{s 20 2000 24 ��1�1K Ñ ( �� _ा , �� @��#) hl8a'8L, sjf8L / hLjhGt' s/sf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 1 hl8a'8L, sjf8L / hLjhGt' s/ sfuhhGo ;fdfgsf] nflu k|lt lsnf] 1.00 kmnfdhGo ;fdfgsf] nflu k|lt lsnf] 2.00 :6Ln hGo ;fdfgsf] nflu k|lt lsnf] 2.00 cGo ;fdfgsf] nflu k|lt lsnf] 2.00

25 ��1�1K Ñ, ( �� _ा � �� @��#) ;jf/L ;fwg s/sf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 1 ;jf/L ;fwg s/ j;, 6«s, n/L btf{sf] ;do / jflif{s 1,000.00 5000.00 PS;fe]6/ 8f]h/ nf]8/ 1,000.00 5000.00 ef8fsf sf/ lhkx?df 1,000.00 1000.00 ef8fsf 6]Dkf]x?df 500.00 1000.00 ef8fsf ldlgj;, 6«sx?df 1,500.00 2000.00 lghL sf/, 6]Dkf], lhk, ldgLj;x?df 1,000.00 1000.00 6ofS6/ 1,000.00 1500.00 l;6L l/S;f, c6f] l/S;f 500.00 500.00 df]6/;fO{sn, :s'6/ cflbdf 500.00 500.00 26 ��1�1K Ñ� ( �� _ा a �� @��#) lj1fkg s/sf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ 1 lj1fkg tyf kl/ro kf6L -ufp kflnsfn] lgif]w gu/]sf] If]qdf_ h'g;'s} :yfgdf Joj;fo /fvL uf= kf= If]qdf lj1fkg Jofg/, ˆnfS; tyf c:yfoL ;fdfgsf] k|of]u k|lt ju{ lkm6 jflif{s 20.00 40.00 l8lh6n ˆn]S; jf]8{ k|lt ju{ k"m6 50.00

27 ��1�1K Ña ( �� _ा e �� @��#) dgf]/~hg s/sf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 1 dgf]/~hg s/ ;s{; hfb' b]vfPjfkt k|lt lbg 1,000.00 1000.00 Joj;flos le8Lof] b]vfP jfkt lbg 1,000.00 1000.00 28 ��1�1K Ñe ( �� _ा B� �� @��#) jxfn lj6f}/L s/sf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ 1 jxfn lj6f}/L s/ uf=kf If]qleqsf ;fj{hlgs :yn, P]nfgL hUuf jf jf6f]sf] 5]pdf c:yfoL Joj;fo ug{ lbPjfkt dfl;s lj6f}/L s/ ju{ lkm6 5.00 2.00 P]nfgL hUuf jf jf6f]sf] 5]pdf v]tLkftL u/] jfkt v]tsf] jflif{s k|lt s67f 500.00 250.00 P]nfgL hUuf jf jf6f]sf] 5]pdf 3/ 6x/f jgfO j;]sf]df jflif{s k|lt w'/ 25.00 2 c:yfoL xf6ahf/df nfUg] s/ ls/fgf k;n k|lt k;n 40.00 d6\6Lt]n k|lt 8«d 20.00 df5f k;n k|lt k;n 50.00 ;'s'6L k|lt k;n 20.00 sk8f k;n k|lt k;n 40.00 lrofgf:tf k;n k|lt k;n 20.00 kfg k;n k|lt k;n 10.00 vf]Grf k;n÷9sL k;n k|lt k;n 20.00 t/sf/L k;n k|lt k;n 20.00 df;' k;n-v;L_÷;'u'/ k|lt k;n 100.00

29 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ df;' k;n-s'v'/f_ k|lt k;n 50.00 s:d]l6s k;n k|lt k;n 20.00 xhfd k|lt JolQm 10.00 tf8L a]Rg] k|lt k;n 10.00 afv|f, v;L, af]sf k|lt uf]6f 20.00 ;'Fu'/ k|lt uf]6f 50.00 e}F;L, /fFuf k|lt uf]6f 100.00 ufO{, uf]? k|lt uf]6f 100.00 df6f]sf] ef8f k|lt k;n 20.00 cGo ef8f k;n k|lt k;n 40.00 h'tf rKkn k|lt k;n 40.00 rfdn cfbLsf]] lk7f] k|lt k;n 10.00 k/]jf hf]]8L k|lt hf]8L 20.00 xfF;, s'v'/f k|lt uf]6f 30.00 lrp/f e'hf k|lt k;n 20.00 n'uf l;pg] k|lt k;n 20.00 n;'g Kofh vf];f{gL a]Rg] k|lt k;n 20.00 u'Gb|L, 8f]/L k|lt k;n 20.00 ;'tL{, v}gL k|lt k;n 30.00 t/sf/Lsf]] lap ljhg k|lt k;n 20.00 Knfli6ssf] af]/f k|lt k;n 20.00 30 l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ rgf r6k6] k|lt k;n 20.00 eSsf, rk, KofhL ksf}8f k|lt k;n 20.00 kmnkm'n k|lt k;n 30.00 kmf]6f] lstfa k|lt k;n 10.00 d;fnf a];f/ k|lt k;n 10.00 c08f k|lt k;n 10.00 6x/fsf] bf]sfg k|lt k;n 50.00 dfly pNn]lvt afx]s cGo k|lt k;n 20.00

31 ��1�1K Ñ10 ( �� _ा B1 �� @��#) kfls{ª z'Nssf] b/ l;=g+= /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 2 kfls{ª z'Ns s j;, 6«s, l6Kk/, 6«ofS6/, sf/, Eofg cflb rf/rSs] ;jf/L ;fwg k|lt lbg 20.00 20.00 v l;6L l/S;f, c6f] l/S;f k|lt lbg 10.00 10.00 32 ��1�1K Ñ1B ( �� _ा B �� @��#) ;]jf z'Ns, b:t'/sf] b/ l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot 1 ;]jf z'Ns s ;/;kmfO{ tyf kmf]x/d}nf Joj:yfkg z'Ns xf]6]n Joj;fo æsÆ ju{sf] nflu jflif{s 6,000 6,000 ævÆ ju{sf] nflu ? 4,800 4,800 æuÆ ju{sf] nflu ? 3,600 3,600 ;fgf xf]6]n /]i6'/fF / u]i6xfp; vfgf ;lxt ? 2,400 1,000 ;fgf hnkfgu[x, vfhf3/ ? 1,800 500 dlb/f ;lxt ePdf yk ? 600 1,000 t/sf/L tyf kmnkm'n k;n ? 3,600 1,000 lghL c:ktfn / gl;{Ë xf]d d'Vo jhf/ s]Gb|df cjl:yt ? 24,000 24,000 ;f] jfx]sf] :yfgdf cjl:yt ? 12,000 12,000

33 l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot lzIf0f ;+:yf -lghL_ ljZjljBfno ? 24,000 24,000 SofDk; ? 3,600 3,600 dfWolds ljBfno ? 3,600 2,400 cfwf/e't ljBfno ? 2,400 1,200 cGo If]qx? ;/sf/L tyf u}/;/sf/L sfof{nox? ? 3,600 100 O{n]lS6«sn k;n ? 600 500 5fkfvfgf ? 600 1,000 ;~rf/ ;DjlGw Joj;fo ? 360 500 Jo"l6 kfn{/ / ;}n'g ? 600 500 kmf]6f] :6'l8of] ? 600 500 xf8{j]o/ k;n ? 1,200 1,500 lsr]g ;fdfu|L ljqm]tf -efF8fs'F8f_ ? 600 1,000 kmlg{r/ ljqm]tf ? 600 1,000 sfi7 pBf]u ? 600 1,000 s'6gL, lk;gL / k]nfgL ldn ? 600 1,000 34 l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot /]l8d]8 sk8f k;n ? 600 1,000 :6]zg/L k;n -d;nGb_ ? 600 1,000 h'Qf rKkn k;n ? 600 1,000 h'Qf l;nfpFg] k;n ? 600 500 ls/fgf k;n ? 1,200 500 df5f÷df;' k;n ? 1,200 1,000 j:tL glhs !)) ld6/ leq ? 6,000 2,000 j:tL glhs !)) ld6/ jflx/ ? 3,600 1,000 6]nl/Ë ? 600 500 cf}ifwL k;n ? 1,200 500 ;[ª\uf/ ÷r'/f k;n ? 1,200 500 cGo Joj;fo ? 1,200 500 v crn ;DklQ d'Nof+sg ;]jf z'Ns d"NofÍg /sdsf] )=! k|ltzt jf ? %)) df h'g w]/} x'G5 ;f]lx /sd u JolQmut 36\gf btf{ k|df0fkq b:t'/ -#^ lbg b]lv ! jif{ ;Dd_ ? 150 150

35 l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot ! jif{ gf3]df hl/jfgf -k|lt jif{ yk_ ? 25 25 k|df0fkqsf] k|ltlnkL ? 150 150 # gS;f kf; b:t'/ -gofF tyf k'/fgf]_ cfjfl;o k|of]hgsf] nfuL !))) ju{km'6 ;Dd k|lt ju{ km'6 ? 3 cfjfl;o k|of]hgsf] nfuL !))) ju{km'6 dfly ,, 4 Joj;flos k|of]hgsf] nfuL !))) ju{km'6 ;Dd ,, 5 Jojf;flos k|of]hgsf] nfuL !))) ju{km'6 dfly ,, 6 sDkfp08 jfn ,, 2 2 gS;f gfd;f/L b:t'/ ,, 5 3 ª l;kmfl/; tyf jS;f}gL b:t'/ ;fdfGo l;kmfl/;x? gfd y/ ;Dzf]wg k|lt l;kmfl/ 150 250 36 l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot l;kmfl/; z g]kfnL gful/stf k|df0fkq l;kmfl/; ? 150 250 j}b]lzs k|of]hgfy{ gftf k|dfl0ft ? 500 500 ;+:yf btf{ l;kmfl/; ? 500 1,000 ;fwf/0f ljljw l;kmfl/; ? 150 250 tLg k':t] kmf]6f] 6fF; l;kmfl/; k|lts6\7f 100 500 c;xfo / ckfFu, b}lj k|sf]]k 5fqj[lQsf] l;kmfl/; k|lt l;kmfl/z lgMz'Ns hUuf gfd;f/L l;kmfl/; gfd;f/L l;kmfl/; ? 200 500 3/hUuf btf{÷3/sfod l;kmfl/; ? 500 5'6 btf{sf] l;kmfl/; ? 500 500 hUuf ;DalGw cGo l;kmfl/; ? 500

37 l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot rf/ lsNnf k|dfl0ft JolQmut -% lstf ;Dd_ ? 500 250 k|lt lstf yk ? 50 rf/ lsNnf k|dfl0ft Joj;flos k|of]hg ? 2,000 1000 ck'tln l;kmfl/; ? 500 500 df]xL nut s§f l;kmfl/; ? 300 500 df]xL gfd;f/L l;kmfl/; ? 150 500 df]xL btf{ l;kmfl/; ? 100 500 pBf]u btf{ l;kmfl/; ? bznfv ;Dd k"hL nufgL x'g]df ? 500 1000 To;kl5 k|lt bznfvdf yk ? 100 500 l8n/l;k l;kmfl/; ? 500 1000 wf/f ljh'nL h8fg l;kmfl/; b:t'/ wf/f ljh'nL h8fg l;kmfl/; ? 150 250 38 l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot wf/f ljh'nL gfd;f/L l;kmfl/; ? 150 250 3/ Jns gDj/ b:t'/ 3/ Jns g+j/ -gofF_ ? 250 250 3/ Jns g+ gfd;f/L ? 150 250 jflif{s cfDbfgL k|dfl0ft b:t'/ -s'n d'Nof+sg /sdsf] cfwf/df_ j}b]lzs /f]huf/ jf cWoogdf hfg] gful/s jf lghsf] kl/jf/ ? 0.05 0.10 s[lif k|of]hgsf] nflu ? 0.10 0.05 Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu ? 0.25 0.25 h'g;'s} k|sf/sf] ;/hldg b:t'/ ? 500.00 3/ jf6f] k|dfl0ft b:t'/ -3/jf6f] l;kmfl/;_ sfnf]kq] ;8sn] 5f]Psf] hUuf ? % w'/ ;Ddsf] nflu ? 300 !) w'/ ? 600 500

39 l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot ;Ddsf] nflu ! s6\7f ;Ddsf] nflu ? 1,200 1,000 ! s6\7f eGbf a9L k|lt s6\7f yk ? 1,000 sRrL df]6/jf6f];+u hf]l8Psf] hUuf % w'/ ;Ddsf] nflu ? 200 !) w'/ ;Ddsf] nflu ? 400 300 ! s6\7f ;Ddsf] nflu ? 600 500 ! s6\7f eGbf a9L k|lt s6\7f yk ? 500 cGo hUuf % w'/ ;Ddsf] nflu ? 100 !) w'/ ;Ddsf] nflu ? 200 200 ! s6\7f ;Ddsf] nflu ? 300 300 ! s6\7f eGbf a9L k|lt s6\7f yk ? 300 r gftf hGd tyf cGo k|dfl0ft b:t'/ lgj]bg b:t'/ 20 gftf k|dfl0ft k6s 250 250 40 l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot g]kfnL gftf k|dfl0ft cu|]hL ? 500 500 hGd k|dfl0ft ? 250 250 s/ r'Qmf k|dfl0ft ? 250 250 ljjflxt÷cljjflxt k|dfl0ft ? 250 250 b'j} Ps} ePsf] k|dfl0ft ? 250 250 % cGo ljqmL lgj]bg kmf/d uf]6f 20 20 gftf k|dfl0ft lgj]bg kmf/d ? 20 20 gful/stf kmf/d ? 20 20 gS;f btf{ lstfj ? 500 50 h ljnDj z'Ns tf]lsPsf] s/ k|To]s jif{ gj'emfPjfkt hl/jfgf jflif{s k|ltzt 20.00 klxnf] jif{ jflif{s k|ltzt 10.00 k|To]s jif{ r}q d;fGt leq s/ r'Qmf ul/ bf]>f] jif{ jflif{s k|ltzt 25.00

41 l;=g+ /fh:jsf If]qx? PsfO{ rfn' cf=j= 074÷75 sf] b/ ?= cfufdL cf=j= )&%÷&^ sf] k|:tfljt b/ s}lkmot t]>f] jif{ b]lv k|To]s jif{ jflif{s k|ltzt 30.00 ;Sg' kg]{ em ;8s dd{t ;Def/ z'Ns ef8fsf a;, 6«s, nx/L,/f]n/, 8Dkm/, l6k/, 6ofS6/ cfbL x]eL ;fwg k6s 50.00 ;/sf/L, ;+:yfg, s'̂ g}lts lgof]u,ljBfnosf ;jf/L ;fwgnfO{ o:tf] z'Ns nfUg] %}g . lghL a;, 6«s, 6ofS6/ cfbL x]eL ;fwg k6s 40.00 ef8f tyf lghL ldgL 6«s k6s 30.00 ef8fsf tyf lghL ldgL a;, lhk,Eofg,6ofS;L, sf/, cfbL k6s 25.00 ljb]zL gDa/ Kn]6sf x]eL ;jf/L ;fwg k6s 100.00 ljb]zL gDa/ Kn]6sf xnsf ;jf/L ;fwg k6s 50.00 ef8fsf 6]Dkf], c6f] l/S;f, l;6L l/S;f k6s 10.00 42 Pkm=Pd /]l8of] -Joj:yfkg tyf ;+rfng_ sfo{ljlw, @)&%

43 Pkm=Pd /]l8of] -Joj:yfkg tyf ;~rfng_ sfo{ljlw, @)&% k|:tfjgfM Pkm=Pd /]l8of] ;~rfngsf] nflu cg'dlt, gjLs/0f / lgodg ug]{ ;DaGwdf sfo{ljlw Joj:yf ug{ jf~5gLo ePsf]n], hxbf ufpF;efn] g]kfnsf] ;+ljwfgsf] Wff/f @@^ -!_ adf]lhd of] sfo{ljlw agfO{ nfu" u/]sf] 5 . != ;+lIfKt gfd / k|f/DeM -!_ o; sfo{ljlwsf] gfd Pkm=Pd /]l8of] -Joj:yfkg tyf ;+rfng_ sfo{ljlw, @)&% /x]sf] 5 . -@_ of] sfo{ljlw t'?Gt k|f/De x'g]5 . @= kl/efiffM laifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; sfo{ljlwdf– -s_ æcWoIfÆ eGgfn] qmdzM ufp+ sfo{kflnsfsf]] cWoIf ;Demg'k5{ . -v_ æpkfWoIfÆ eGgfn] ufpFkflnsfsf] pkfWoIf ;Demg'k5{ . -u_ æsfo{kflnsfÆ eGgfn] ufpF sfo{kflnsf ;Demg'k5{ . -3_ æk|d'v k|zf;sLo clws[tÆ eGgfn] ufpF sfo{kflnsfsf] k|d'v k|zf;sLo clws[t ;Demg'k5{ . -ª_ æufpFkflnsfÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsf ;Demg' k5{ . -r_ ædGqfnoÆ eGgfn] ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno jf ;f] sfdsf] nflu tf]lsPsf] ;+3sf] dGqfnonfO{ ;Demg' k5{ . -5_ ælaifout zfvfÆ eGgfn] hxbf ufpF sfo{kflnsf cGt/utsf] laifout zfvf, pkzfvf, sfof{no jf OsfO{nfO{ ;Demg'k5{ . -h_ æj8f ;lrjÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf] j8f sfof{nosf] k|zf;sLo k|d'vsf] ?kdf sfdsfh ug{ tf]lsPsf] j8f;lrj ;Demg'k5{ . -6_ æj8f ;ldltÆ eGgfn] hxbf ufpF sfo{kflnsfsf] j8f ;ldlt ;Demg' k5{ . -9_ æ;b:oÆ eGgfn] ufpFkflnsfsf]]] ;b:o ;Demg' k5{ . ;f] zAbn] ufpFkflnsfsf] cWoIf, pkfWoIf / j8f cWoIf ;d]tnfO{ hgfpg] 5 . 7_ æ:of6]nfO{6 l/l;le+u l;i6dÆ eGgfn] clwsf+z efu k[YjLsf] jfo'd08n aflx/ /xg] jf /x]sf] Ps jf Ps eGbf a9L e"—pku|xx? Jf cGtl/If 44 :6]zgaf6 k|fKt ug]{ l8; P06]gf nufotsf ;+rf/ k|0ffnL ;Demg' kb{5 . 8_ æ/]l8of] oGqÆ eGgfn] nuftf/ tf/sf] sg]Szg ljgf /]l8of] t/+ufåf/f zAb, lrq jf ;+s]t k|fKt ug]{ jf k7fpg] sfdsf] lgldQ k|of]u ul/g] b]xfosf] oGqx? ;Demg'k5{M - l8; P06]gf nufot ;a} k|sf/sf] :of6nfO6 l/l;le+u l;i6dx?, - /]l8of] 6«fG;ld6/ #= k|;f/0f ;DaGwL sfo{qmdsf] /]vb]v / ;~rfng M -!_ ufpFkflnsf leq !)) jf6 ;Ddsf] Pkm Pd /]l8of]sf] k|;f/0f ;DaGwL sfo{qmdsf] /]vb]v / ;~rfngsf] gLlt lgdf{0f ug]{ clwsf/ ufpF sfo{kflnsfnfO{ x'g]5 . -@_ of] sfo{ljlw nfu' x'g'k"j{ k|rlnt sfg"g adf]lhd Ohfhtkq lnO{ ;~rfng e}/x]sf PkmPd /]l8of]x?sf] k|;f/0f ;DaGwL sfo{qmdsf] /]vb]v / ;~rfng sfo{ ;d]t ufpFkflnsfsf] x'g]5 . $= Ohfhtkq glnO{ k|;f/0f ug{ gx'g] M -!_ s;}n] o; sfo{ljlw adf]lhd Ohfhtkq glnO{ o; ufpFkflnsf If]qleq PkmPd ;~rfng ug{ kfpg] 5}g . -@_ s;}n] pkbkmf -!_ ljkl/t u/]df bkmf @! adf]lhd h/Ljfgf ul/g] 5 . -#_ o; bkmfdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg of] sfo{ljlw cfpg' eGbf cufj} k|rlnt g]kfn sfg"g adf]lhd btf{ e} ;~rfng e}/x]sf !)) jf6;Dd Ifdtf ePsf PkmPd /]l8of]x?sf] xsdf gofF Ohfhtkq lnO/xg' kg]{ 5}g . %= Ohfhtkqsf] nflu lgj]bg lbg' kg]{ M -!_ Pkm=Pd= /]l8of] ;~rfng Ohfhtkq lng rfxg] JolQm jf ;+ul7t ;+:yfn] cg';"rL–! adf]lhdsf] 9fFrfdf ;DjlGwt :yfgLo txdf ;dIf lgj]bg lbg'kg{]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbOg] O{hfhtkq cg';"rL–@ sf] 9fFrfdf :yfgLo txn] pknAw u/fpg' kg]{5 . ^= lgj]bg;fy ;+nUg ug'{kg]{M bkmf % adf]lhd lbg] lgj]bg ;fy b]xfosf] sfuhft ;+nUg ug'{kg]{5M

45 -s_ ;DalGwt ljifodf cg'ejL tyf Voflt k|fKt JolQm jf dfGotf k|fKt cg';GwgfTds ;+:yfaf6 cfkm"n] Ohfhtkq lng vf]h]sf] ljifosf] cfly{s, k|fljlws tyf Jofj;flos kIfdf lj:t[t cWoog ug{ nufO{ tof/ u/]sf] k|ltj]bg . -v_ k|;f/0f ;+:yf btf{sf] k|df0fkq ;DalGwt ljwfg tyf ;~rfnsx¿sf] gful/stfsf] k|df0fkqsf] k|ltlnlk, -u_ lgj]bg b:t'/ -;efn] tf]s] cg'?ksf] /sd_ a'emfPsf] gubL /l;b jf tf]lsPsf] /fhZj vftfdf hDdf u/]sf] bf];|f] k|lt ef}r/sf] ;fy} k|;f/0f s]Gb| /xg] 7fpFsf] ljj/0f . -3_ Pkm /]l8of] btf{ / gjLs/0fsf] nflu cfjZos sfuhftx? cg';"rL—! / gjLs/0fsf] nflu cg';"rL—@ adf]lhd sfuhftx? clgjfo{ ;dfa]z ug'{kg]{ 5 . &= Ohfhtkq lbg ;lsg] M -!_ ufpFkflnsfn] bkmf % adf]lhd k|fKt lgj]bg / ;+nUg sfuhft ;fy} /fvL lk|mSj]G;L pknAw x'g] gx'g] ;DaGwdf g]kfn ;/sf/sf] ljifout dGqfnodf n]lvk7fpg' kg]{5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd n]lvk7fPsf] ljifodf g]kfn ;/sf/sf] ;DalGwt dGqfnoaf6 lk|mSj]G;L pknAw u/fpg ;lsg] Joxf]/f n]lvcfPdf ufpFkflnsfn] lgj]bsnfO{ Ohfhtkq pknAw u/fpg]5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd Ohfhtkq lbg'k"j{ ufpFkflnsfn] /]l8of] pks/0fx? -Pkm Pd 6«fG;ld6/, P;=6L=Pn=ln+s / la=la=l;=l/l;e/_ sf] Ohfht / lgodgsf] Joj:yf ldnfpg' kg]{5 . -$_ /]l8of] pks/0fx? -Pkm Pd 6|fG;ld6/, P;=6L=Pn=ln+s / la=la=l;=l/l;e/_ sf] Ohfhtkq lngsf] nflu cg';"rL—^, &, / * adf]lhd sfuhftx? clgjfo{ ;dfa]z ug'{kg]{ 5 . -%_ Ohfhtkqsf] cjlw Ps cfly{s jif{sf] x'g]5 . *= Ohfhtkqsf] cjlw / gjLs/0f b:t'/M -!_ Pkm=Pd /]l8of]sf] Ohfhtkq k|To]s cfly{s jif{df gjLs/0f ug'{ kg]{5 . -@_ Ohfhtkq gjLs/0f u/fpg rfxg] ;+:yf jf JolQmn] Ohfhtkq axfn /xg] cjlw e'Qmfg gx'Fb} ufpF;efn] tf]s] cg';f/sf] a'emfpg' kg]{ 46 cl3Nnf] cfly{s aif{sf] z'Ns a'emfPsf] k|df0f ;+nUg u/L Ohfhtkq gjLs/0fsf] nflu cg';"rL—# adf]lhdsf] 9fFrfdf ;"rgf zfvfdf lgj]bg lbg' kg]{5 . -#_ bkmf -@_ adf]lhd Ohfhtkq gjLs/0fsf] nflu s'g} lgj]bg kg{ cfPdf ufpFkflnsfn] Ohfhtkq lb+bf nfUg] b:t'/sf] ufpF;efn] tf]s] adf]lhd z'Ns lnO{ To:tf] Ohfhtkq gjLs/0f u/L lbg ;Sg]5 . -$_ bkmf -@_ adf]lhdsf] Dofb e'Qmfg ePkl5 ! jif{leq;Dd Ohfhtkq gjLs/0f ug{ cfPdf ufpF;efn] tf]s] adf]lhd hl/jfgf / ljnDj b:t'/ ;d]t lnO{ Ohfhtkq gjLs/0f u/L lbg ;Sg]5 . Dofb e'Qmfg ePsf] ! jif{leq klg Ohfhtkq gjLs/0f gu/fPdf To:tf] Ohfhtkq :jtM /2 x'g]5 . -%_ Pkm=Pd /]l8of] btf{, tyf gjLs/0f z'Ns ;DjlGwt :yfgLo txsf] gu/ tyf ufpF;efn] tf]s] adf]lhd x'g]5 . (= b:t'/ ltg'{ kg]{ M -!_ Pkm=Pd /]l8of] ;~rfng ug]{ ;+:yf jf JolQmn] :yfgLo txsf] ========;efn] tf]s] adf]lhd z'Ns ltg'{ kg]{5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd z'Ns a'emfpFbf ;DalGwt ;+:yf jf JolQmn] ;f] cfly{s jif{sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg u/fO{ ;f]sf] k|ltj]bg ;d]t k]z ug'{ kg]{5 . -#_ pkbkmf -!_ adf]lhd z'Ns ga'emfpg] jf pklgod -@_ adf]lhd n]vfk/LIf0fsf] k|ltj]bg k]z gug]{ ;+:yf jf JolQmsf ;DaGwdf ufpFkflnsfn] b]xfo adf]lhd ug{ ;Sg]5 M– -s_ lj1fkgdf /f]s nufpg, -v_ ;~rf/ ;fdu|L Pj+ ;f];Fu ;DalGwt sRrf kbf{ysf] k}7f/Ldf /f]s nufpg, -u_ To:tf] ;+:yf jf JolQmsf] k|]; k|ltlglw k|df0fkq /2 ug{ . !)= k|;f/0fdf /f]s nufpg ;lsg]M ufpFkflnsf÷gu/kflnsfn] s'g} PkmPd /]l8of] k|;f/0f :ynsf] lg/LIf0f ubf{ jf To:tf] PkmPd /]l8of]sf] s'g} k|;f/0f ;DaGwdf k/]sf] ph'/Lsf] 5fgaLg ubf{ b]xfo adf]lhd ePsf] b]lvPdf

47 a9Ldf # dlxgfsf] nflu To:tf] PkmPd /]l8of]sf] s'g} sfo{qmd jf ;Dk"0f{ sfo{qmdsf] k|;f/0fdf /f]s nufpg ;Sg]5M -s_ lg/LIf0f tyf 5fgjLg ubf{ zt{ adf]lhd sfo{qmd k|;f/0f u/]sf] / To;/L df}sf lb+bf klg zt{ adf]lhd sfd gu/]sf] eGg] k'gM ul/Psf] lg/LIf0f tyf 5fgjLgaf6 b]lvPdf -v_ ;ldltn] s;}n] sfo{ljlw adf]lhd Ohfhtkq glnO{ cglws[t ¿kdf s'g} sfo{qmd k|;f/0f u/]sf] b]lvPdf To:tf] Pkm=Pd /]l8of] tTsfn aGb ug]{ zJb x6fpg ;'emfj k|fKt lgb]{zg ug{ ;Sg]5 . t/ aGb ug'{ cufl8 ;kmfO{sf] df}sf lbg' kg]{5 . !!= Ohfhtkq /2 ug{ ;lsg]M Tff]lsPsf] zt{ / ;dofjlwleq k|;f/0f k|f/De gug]{ JolQm jf ;+:yfsf] Ohfhtkq :jtM /2 x'g]5 . !@= Pkm=Pd /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltM -!_ k|To]s :yfgLo txdf lgDgfg';f/sf Ps Pkm=Pd /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldlt /xg] 5M s_ ufpFkflnsf] cWoIf – ;+of]hs v_ ufpFkflnsfsf] k|d'v k|zf;sLo clws[t – ;b:o u_ sfo{kflnsfsf] ;b:ox? dWo]jf6 ! hgf dlxnf ;lxt @ hgf – ;b:o -ljifoa:t'sf] hfgsf/L ePsf] eP /fd|f]_ 8_ ufpFkflnsfsf] ;DjlGwt ljifout zfvfsf] zfvf k|d"v – ;b:o ;lrj !#= Pkm=Pd /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M PkmPd /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltnfO{ b]xfo adf]lhdsf] sfd, st{Jo / clwsf/ x'g]5M s_ :yfgLo txdf btf{ x'g cfPsf !)) jf6 Ifdtf;Ddsf] Pkm=Pd= /]l8of]sf] btf{ ;DjGwdf cfjZos lg0f{o ug]{ . 48 v_ :yfgLo txdf ;~rflnt Pkm=Pd= /]l8of]x?n] tf]lsPsf] zt{ cg'?k sfo{ u/] gu/] cg'udg ug]{ Joj:yf ldnfpg] . u_ :yfgLo txdf Pkm=Pd /]l8of] ;~rfngsf] nflu cfjZos ;dGjo tyf ;f]sf] cg'udg ug]{ . 3_ cfjZos b]v]sf] cGo sfo{x? ug]{ . !$= Pkm=Pd /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltsf] a}7s / sfo{k|lqmofM -!_ PkmPd /]8Lof] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltsf] a}7s slDtdf q}dfl;s ?kdf a:g]5 . -@_ ;ldltsf] a}7s eQf ;efaf6 tf]lsP adf]lhd x'g]5 . !%= Pkm=Pd /]l8of]n] kfngf ug'kg]{ zt{x?M o; sfg"g adf]lhd btf{ e} ;~rfngdf /x]sf Pkm Pd /]l8of]x?n] sfo{qmd k|;f/0f ubf{ b]xfo adf]lhdsf] zt{x?sf] cwLgdf /xL sfo{qmd k|;f/0f ug'{kg]{5M s_ Pkm =Pd /]l8of]n] k|zf/0f ug]{ ;dfrf/ s'g} bn ljz]ifsf] geO{ :jtGq, t6:y ?kdf ;To ;dfrf/sf] ?kdf sfo{s|d k|zf/0f ug'{kg]{5 . v_ nf]s sNof0fsf/L ;dfrf/x?sf] k|zf/0fdf Wofglbg' kg]{5 . u_ ;dfrf/ k|jfxdf b]zsf] /fli6«otf, ;fj{ef}d;Qf, cv08tf tyf jftfj/0fdf s'g} klg lsl;dn] c;/ gkg]{ lx;fadf k|zf/0f ug'{kg]{ x'G5 . 3_ ;]jf lng O{R5's ;]jfu|fxLnfO{ ljgf k"jf{u|x ;]jf pknJw u/fpg' kg]{5 . ;fy} ;]jf ;'ljwf tf]Sbf k|rlnt ahf/ b/eGbf a9L lng kfOg] 5}g . ª_ sfof{no ;do cl3kl5 / labfsf] lbgdf klg ;]jfu|fxLsf] cfjZostf adf]lhd ;]jf k|jfx ug]{ Joj:yf ;'lgZrttf ug'{ kg]{5 . r_ sfo{qmd k|;f/0f jf ljt/0f ubf{ ;DalGwt k|;f/0f ;+:yf jf JolQmsf] ;xdlt lng' kg{] . 5_ of] sfo{ljlw nfu" x'g' k"j{ ;"rgf tyf ;+rf/ dGqfnoaf6 /fli6«o k|zf/0f P]g, @)$( / /fli6«o k|zf/0f lgodfjnL, @)%@ adf]lhd hf/L u/]sf !)) jf6 ;Ddsf Pkm= Pd= sf] O{hfhtkqx? o;} sfo{ljlw adf]lhd hf/L ePsf] dflgg] 5 .

49 h_ cfkt\sfnLg jf ljkb\sf] ;dodf ufpF sfo{kflnsfaf6 lgb]{zg ePdf ;/sf/L ;"rgfx¿ lgMz'Ns k|;f/0f ug{' kg{] . em_ o'å jf ;+s6sfnLg ;do cfO{ k/]df ufpF sfo{kflnsfn] s'g} vf; sfo{qmdx¿ dfq k|;f/0f ug{] u/L lgb{]zg lbPdf ;f]xL sfo{qmdx¿ dfq k|;f/0f ug{' kg{] . ~f_ sfo{qmd k|;f/0f ug{] k|;f/0f ;+:yf jf JolQmn] sfo{qmd k|;f/0fsf] cf/De, aLr / cGTodf cfˆgf] kl/ro -sn ;fOg_ lbg' kg{] . 6_ k|rlnt P]g sfg'gsf] k"0f{?kdf kl/kfngf ug'{ kg]{5 . !^= k|zf/0f ug{ gx'g] M PkmPd /]l8of]x?n]] b]xfo adf]lhdsf] s'g} sfo{qmd k|;f/0f ug]{ 5}g M -s_ g]kfnsf] ;'/Iff, zflGt / Joj:yfdf vnn kg{ hfg] . -v_ ;j{;fwf/0f hgtfsf] ;bfrf/, g}ltstf / ;fdflhs dof{bfdf cf3ft kg{ hfg] . -u_ g]kfnsf] ;fj{ef}d;Qf / cv08tfdf cfFr k'¥ofpg] . -3_ ljleGg hft, hflt, wd{, j0f{, If]q, ;Dk|bfosf dflg;x¿ aLr j}dgZotf l;h{gf ug{] jf ;fdflhs b'ef{jgf km}nfpg] . -ª_ cbfntsf] cjx]ngf x'g] -r_ ;fdflhs ljs[lt km}nfpg] lsl;dsf clZnn ;fdu|Lx¿ . -5_ s'g} JolQmsf] gfd ls6fg u/L s;}sf] dfg, dof{bf jf k|lti7fdf cf3ft kfg{] ;fdu|Lx¿ . -h_ ;+ljwfg tyf k|rlnt sfg"gsf] ;Ldfleq /xL ufpF;efn] k|;f/0f ug{ gx'g] egL tf]lslbPsf cGo ;fdu|Lx¿ . !&= sfo{qmd k|zf/0f k|f/De ug'{ kg]{ M -!_ Ohfhtkq k|fKt JolQm jf ;ª\ul7t ;+:yfn] Ohfhtkq jf cg'dltkq kfPsf] ldltn] # dlxgfleq cfˆgf] k|;f/0f k|f/De ug'{ kg]{5 . -@_ Ohfhtkq k|fKt s'g} JolQm jf ;ª\ul7t ;+:yfn] pklgod -!_ adf]lhdsf] cjlwleq k|;f/0f k|f/De ug{ g;Sg] ePdf ;f]sf] cfwf/ / 50 sf/0f ;d]t v'nfO{ cjlw yksf] nflu To:tf] cjlw e'Qmfg x'g' cufj} ;DjlGwt :yfgLo tx ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd kg{ cfPsf] lgj]bg pk/ cfjZos hfFra'em ubf{ cjlw yk ug{ dgfl;j b]v]df :yfgLo tx ;dIf ! dlxgf;Ddsf] cjlw yk ug{ ;Sg]5 . -$_ pkbkmf -!_ jf -#_ adf]lhdsf] cjlwleq klg k|;f/0f k|f/De gug]{ JolQm jf ;+:yfsf] Ohfhtkq :jtM /2 x'g]5 . !*= ljj/0f ;+zf]wg ug{ ;Sg]M -!_ s;}n] Ohfhtkqdf pNn]lvt s'g} ljj/0f abNg rfx]df ufpF;efn] tf]s] adf]lhd b:t'/ ;lxt cg';"rL–% adf]lhdsf] 9fFrfdf ufpF sfo{kflnsf ;dIf lgj]bg lbg' kg{]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ljj/0f abNg lbPsf] lgj]bgsf] Joxf]/f d'gfl;a b]lvPdf ufpF sfo{kflnsfn] lgj]bg adf]lhdsf] ljj/0f abNg ;Sg]5 . !(= Ohfhtkqsf] k|ltlnlk M -!_ o; sfg"g adf]lhd k|fKt Ohfhtkq x/fPdf, gfl;Pdf jf s'g} sf/0fjz RofltPdf Ohfhtkq k|fKt JolQm jf ;+:yfn] ;f] sf] k|ltlnlk dfu ug{ ;Sg]5 . -@_ s;}n] pkbkmf -!_ adf]lhd k|ltlnkL dfu u/]df ufpFkflnsfn] %)) ?k}ofF b:t'/ lnO gSsn lbg'kg]{5 . @)= ljj/0f jbNg ;Sg]M -!_ s;}n] Ohfhtkqdf pNn]lvt s'g} ljj/0f abNg rfx]df ufpF;efn] tf]s] adf]lhd b:t'/ ;lxt cg';"rL–# adf]lhdsf] 9fFrfdf ufpF sfo{kflnsf ;dIf lgj]bg lbg' kg{]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ljj/0f abNg lbPsf] lgj]bgsf] Joxf]/f d'gfl;a b]lvPdf ufpF sfo{kflnsfn] lgj]bg adf]lhdsf] ljj/0f abNg ;Sg]5 . @!= lgodg ug{ ;Sg]M -!_ Ohfhtkq pNn]lvt zt{x¿ adf]lhd sfo{qmd k|;f/0f u/] jf gu/]sf] ;DaGwdf Pkm=Pd /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltn] jf tf]lsPsf] clwsf/Ln] k|;f/0f ;DaGwL ;+:yfsf] lg/LIf0f tyf 5fgjLg ug{ u/fpg ;Sg]5 . ;fy} lg/LIf0f tyf 5fgjLg ubf{ zt{ adf]lhd sfo{qmd k|;f/0f gu/]sf] kfOPdf Ohfhtkqdf pNn]lvt zt{x¿ adf]lhd sfo{qmd

51 k|;f/0f ug{ Pkm=Pd /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltn] jf tf]lsPsf] clwsf/Ln] Ps k6ssf] nflu a9Ldf ! dlxgf ;do pknAw u/fpg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lg/LIf0f tyf 5fgjLg ubf{ zt{ adf]lhd sfo{qmd k|;f/0f gu/]sf] / df}sf lb+bf klg zt{ adf]lhd sfd gu/]sf] eGg] k'gM ul/Psf] lg/LIf0f tyf 5fgjLgaf6 b]lvPdf jf ;ldltn] s;}n] sfo{ljlw adf]lhd Ohfhtkq glnO{ cglws[t ¿kdf s'g} sfo{qmd k|;f/0f u/]sf] b]lvPdf To:tf] Pkm=Pd /]l8of] tTsfn aGb ug{ ;Sg]5 . t/ aGb ug'{ cufl8 ;kmfO{sf] df}sf lbg' kg]{5 . @@= b08 h/LjfgfM -!_ o; sfg"g ljkl/t ug]{nfO{ sfo{kflnsfn] Pkm= Pd= /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltsf] l;kmfl/zdf !) xhf/ ?k}ofF;Dd h/Ljfgf ug{ ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd h/Ljfgf ug'{k"j{ To:tf] Pkm=Pd=/]8Lof] ;~rfnsnfO{ cfkm\gf] egfO /fVg] df}sf lbg'kg]{5 . @#= k'g/fj]bgM sfo{kflnsfn] bkmf @@ adf]lhd u/]sf] h/Ljfgf pk/ lrQ ga'em\g] kIfn] ;f] lg0f{o ePsf] #% lbgleq Goflos ;ldltdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 . @$= cg";'rLdf x]/km]/ tyf yk36 ug{ ;Sg]M sfo{ljlwsf] cg";'rLdf x]/km]/ tyf yk36 ug ug'{ kg]{ ePdf :yfgLo tx Pkm=Pd /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltsf] l;kmfl/zdf ufpF;efn] ug]{5 . @%= sfo{ljlwsf] JofVof tyf ;+zf]wgM sfo{ljlwsf] ;+zf]wg ug'{ kg]{ ePdf :yfgLo tx Pkm=Pd /]l8of] ;dGjo tyf cg'udg ;ldltsf] l;kmfl/zdf sfo{kflnsfn] ufpF;efdf k]z u/L ;+zf]wg ug'{kg]{ 5 . 52 cg';'lr—! -bkmf %=! ;Fu ;DjlGwt_ :yfgLo txdf Pkm= Pd= /]l8of] Ohfhtkqsf :jLs[t nflu lbOg] lgj]]bg >L hxbf ufpF sfo{kflnsfsf] sfof{no, df]/ª Pkm=Pd /]l8of] -Joj:yfkg tyf ;~rfng_ sfo{ljlw, @)&$ sf] bkmf # -%_ adf]lhd Pkm=Pd /]l8of] ;~rfng ug{] Ohfhtkq kfpgsf] nflu b]xfosf ljj/0fx¿ v'nfO{ of] lgj]bg u/]sf] 5'÷5f}+ . != lgj]bssf]M -s_ :yfoL 7]ufgf – -v_ c:yfoL 7]ufgf – lhNnf M– lhNnf M– ==============kflnsf sfof{no j8f g+= M– j8f g+= M– ufpF . 6f]n M– ufpF÷6f]n M– kmf]g g+= M– kmf]g g+= M– 3/ g+ M– 3/ g+ M– km\ofS; g+ M– km\ofS; g+ M– gful/stf lnPsf] lhNnf Od]n 7]ufgf M– gful/stf g+ / gful/stf lnPsf] ldltM– @= ;+:yf jf JolQmsf]M -s_ gfd M -v_ cfly{s l:ylt -l:y/ tyf rfn' k"FhL_ -u_ cg'ej M– -3_ k|fljlws bIftf M– #= k|;f/0f ul/g] :yfg M– $= k|;f/0f x'g] If]qM–

53 %= k|;f/0f z'? x'g] ldlt M– ^= k|;f/0fsf] dfWod M– &= k|;f/0fsf] Ifdtf M– *= k|;f/0f ubf{ k|of]u ul/g] lkm|Sj]G;L / Rofg]n M– (= k|;f/0f ubf{ k|of]u ul/g] pks/0fx¿ M– !)= k|;f/0f ;DaGwdf pkef]Qmf tyf cGo JolQm jf lgsfo;+u ul/Psf] ;D´f}tfM– !!= k|;f/0fdf k|of]u x'g] efiff M– !@= k|;f/0fsf] ;dofjlw M– !#= k|;f/0f ul/g] sfo{qmdx¿ M– dfly n]lvPsf] Joxf]/f 7Ls ;fFrf] 5, em'§f 7x/] sfg"g adf]lhd ;x'Fnf a'´fpFnf . lgj]bssf] M– ;xL M– gfd M– ldlt M– 54 cg';'lr—@ -bkmf %=@ ;Fu ;DjlGwt_ :yfgLo txdf Pkm= Pd= /]l8of] Ohfhtkq Ohfhtkq g+= M– != Ohfhtkq kfpg] JolQm jf ;+:yfsf] gfd M– @= 7]ufgf M– -s_ :yfoL 7]ufgf – -v_ c:yfoL 7]ufgf – lhNnf M– lhNnf M– gu/kflnsf ÷ufpFkflnsf gu/kflnsf ÷ufpFkflnsf j8f g+= M– j8f g+= M– ufpF ÷ 6f]n M– ufpF . 6f]n M– kmf]g g+= M– kmf]g g+= M– #= k|;f/0f ;+:yf jf JolQmsf] gfd M– $= k|;f/0fsf] dfWod M– %= k|;f/0fsf] Ifdtf ^= k|;f/0f ubf{ k|of]u ul/g] -s_ lk|mSj]G;L M– -v_ a}08 M– -u_ Rofg]n M– -3_ 6«fG;ld6/ M– -ª_ P06]gf M– &= k|;f/0f k|0ffnL :yfkgf x'g] 7fpF / k|;f/0f s]Gb| M– *= k|;f/0f x'g] If]q / hg;+Vof M– (= k|;f/0f z'? x'g] ldlt M– !)= k|;f/0fdf k|of]u x'g] efiff M– !!= k|;f/0fsf] ;do / ;dofjlw M– !@= k|;f/0f ul/g] sfo{qmdx¿ M– !#= Ohfhtkq axfn /xg] ldlt M– !$= cGo zt{x¿ M– -s_ -v_ sfof{nosf] 5fk ldlt M– Ohfhtkq lbg] clwsf/Lsf] M– ;xL M gfd M– bhf{ M– sfof{no M–

55 cg';'lr — # -bkmf * ;Fu ;DjlGwt_ :yfgLo txdf Pkm= Pd= /]l8of] Ohfhtkqsf gjLs/0fsf] nflu lbOg] lgj]]bg >L hxbf ufpF sfo{kflnsfsf] sfof{no, df]/ª d}n]÷xfdLn] ldlt ==================df Kf|fKt u/]sf ] Ohfhtkq g+====== cf=j=========================sf] nflu gjLs/0f ul/lbg gjLs/0f b:t'/ ;d]t a'emfO{ -ef}r/ g+=====_ >Ldfg\ ;dIf -cfjZos sfuhft ;+nUg u/L_ cg'/f]w ub{5'÷ub{5f} . lgj]bs ================== ;+nUg !_ lgj]bg @_ ;Ssn O{hfhtkq #_ ef}r/÷/l;b 56 cg';'lr — $ -bkmf * ;Fu ;DjlGwt_ :yfgLo txdf Pkm= Pd= /]l8of] Ohfhtkqsf gjLs/0f Ohfhtkq g+= M– != Ohfhtkq kfpg] JolQm jf ;+:yfsf] gfd M– @= 7]ufgf M– -s_ :yfoL 7]ufgf – -v_ c:yfoL 7]ufgf – lhNnf M– lhNnf M– gu/kflnsf ÷ufpFkflnsf gu/kflnsf ÷ufpFkflnsf j8f g+= M– j8f g+= M– ufpF ÷ 6f]n M– ufpF . 6f]n M– kmf]g g+= M– kmf]g g+= M– #= k|;f/0f ;+:yf jf JolQmsf] gfd M– $= k|;f/0fsf] dfWod M– %= k|;f/0fsf] Ifdtf ^= k|;f/0f ubf{ k|of]u ul/g] -s_ lk|mSj]G;L M– -v_ a}08 M– -u_ Rofg]n M– -3_ 6«fG;ld6/ M– -ª_ P06]gf M– &= k|;f/0f k|0ffnL :yfkgf x'g] 7fpF / k|;f/0f s]Gb| M– *= k|;f/0f x'g] If]q / hg;+Vof M– (= k|;f/0f z'? x'g] ldlt M– !)= k|;f/0fdf k|of]u x'g] efiff M– !!= k|;f/0fsf] ;do / ;dofjlw M– !@= k|;f/0f ul/g] sfo{qmdx¿ M–

57 !#= Ohfhtkq axfn /xg] ldlt M– !$= cGo zt{x¿ M– -s_ -v_ -u_ sfof{nosf] 5fk ldlt M– Ohfhtkq lbg] clwsf/Lsf] M– ;xL M gfd M– bhf{ M– sfof{no M– 58 gjLs/0fsf] ljj/0fM cfly{s jif{ gjLs/0f b:t'/ tyf cGo ljj/0f gjLs/0f ldlt gjLs/0f ug{] clwsf/Lsf] b:tvt

59 cg';"rL— % -bkmf & ;Fu ;DjlGwt_ :of6]nfO6 l/l;le· l;i6d . :of6]nfO6 sDo"lgs]zg l;i6d -cy{ :6]zg_ sf] nfO;]G;sf] nflu lbOg] b/vf:tM >L hxbf ufpF sfo{kflnsfsf] sfof{no, df]/ª :of6]nfO6 l/l;le· l;i6d /fVg tyf k|of]u ug{sf] nflu b]xfosf ljj/0fx¿ v'nfO{ k|f]kmdf{ OGEjfO; / 6]lSgsn :k]lzlkms]zgsf] k|ltlnlk ;d]t ;+nUg u/L :of6]nfO6 l/l;le· l;i6dsf] nfO;]G; kfpgsf] nflu cg'/f]w ub{5' . != k|of]u ug'{ kg]{ p2]Zo / sf/0f M– @= k|of]u ug{ rfx]sf] l;i6dsf] ljj/0fM– -s_ lgdf{tfsf] gfdM– -v_ df]8]n g+=M– -u_ l;l/on g+=M– -3_ ;fOh / cGo ljj/0fM– -ª_ P06]gf ;DaGwL ljj/0fM– #= k|of]u ul/g] 7fp “M– $= cf/= Pkm= lk|mSj]G;L /]Gh . k|of]u ug]{ lk|mSj]G;LM– %= s'g :of6]nfO6sf] dfWodaf6 s] s:tf] ;~rf/ cfbfg k|bfg ug]{ xf]M– ^= k|of]u eO/x]sf] eP s'g ldltb]lv k|of]u eO/x]sf] xf]M– &= k|of]uM– -s_ JolQmutM– -v_ ;fd'lxsM– *= ;fd'lxs ¿kdf k|of]u ul/g] eP k|of]ustf{x¿sf] gfd / cGo ljj/0f -gfd o;};fy ;+nUg u/]sf] x'g'kg]{_ (= 3/ axfndf lnO{ /]l8of] oGq /fVg] jf k|of]u ug]{ eP 3/ wgLsf] :jLs[lt eP gePsf]M– -3/ wgLsf] :jLs[lt kq o;};fy ;+nUg ug'{ kg]{_ !)= cfoft ul/g] b]zsf] gfdM– !!= cfoft x'g] eG;f/ sfof{nosf] gfdM– b/vf:tjfnfsf] ;xLM– gfdM– 7]ufgfM– ldltM– 60 cg';'lr — ^ -bkmf & ;Fu ;DjlGwt_ Pkm Pd 6«fG;ld6/ / STL Link sf] nfO{;]G;sf] nflu b/vf:t >L hxbf ufpF sfo{kflnsfsf] sfof{no, df]/ª b]xfosf /]l8of] oGq /fVg tyf k|of]u ug{sf] nflu b]xfosf ljj/0fx¿ v'nfO{ k|f]kmdf{ OGEjfO; / 6]lSgsn :k]l;lkms]zgsf] k|ltlnlk ;d]t ;+nUg u/L /]l8of] oGqsf] nfO;]G; kfpgsf] nflu cg'/f]w ub{5' . != /]l8of] oGq k|of]u ugf{sf] p2]Zo Pj+ sf/0f M– @= k|of]u ug]{ :yfg M– #= k|of]u ul/g] lk|mSj]G;L M– $= k|of]u ug]{ cg'dflgt ldlt M– %= /]l8of] oGqsf] ljj/0f M– -s_ lgdf{tf M– -v_ df]8]n g+= M– -u_ l;l/on g+= cflb M– ^= :6]zgsf] k|sf/ M– &= k|of]u ul/g] k|0ffnLsf] k|sf/ M– *= k|of]u ul/g] ;do M– (= cGo ljj/0fM– -s_ -v_ -u_ b/vf:tjfnfsf] ;xLM– gfdM– 7]ufgfM– ldltM–

61 cg';"rL — & -bkmf & ;Fu ;DjlGwt_ :of6]nfO6 l/l;le· l;i6dsf] nfO;]G;sf] gd"gf b]xfosf JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfnfO{ lgDg lnlvt zt{x¿ kfng ug]{ u/L lgDg ljj/0fsf] :of6]nfO6 l/l;le· l;i6d -cy{ :6]zg_ /fVg tyf k|of]u ug{ kfpg] u/L of] nfO;]G; lbOPsf] 5 . != JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfsf] gfd M– @= 7]ufgf M– #= nfO;]G; g+= M– $= h8fg x'g] :yfg M– %= cy{ :6]zg :of6]nfO6 l;i6dsf] ljj/0f M– -s_ lgdf{tfsf] gfd M– -v_ df]8]n g+= M– -u_ ;fOh / cGo ljj/0f M– -3_ P06]gfsf] ljj/0f M– ^= Ogk'6 lk|mSj]G;L /]Gh . k|of]u ul/g] lk|mSj]G;LM– &= s'g :of6]nfO6sf] dfWodaf6 s:tf] ;~rf/ cfbfg–k|bfg ug]{ M– *= k|of]u M– -s_ JolQmutM– -v_ ;fd"lxsM– (= ;fd"lxs ¿kdf k|of]u ul/g] eP hf]l8g] nfOg ;+Vof / JolQmx¿sf] gfd M– !)= nfO;]G;jfnfn] kfng ug'{ kg]{ zt{x¿M– -s_ ;fj{hlgs ;8s, lah'nL, ;fj{hlgs ;~rf/nfO{ c;/ kfg{ gkfpg] u/L lghL 3/ sDkfp08leq dfq ljt/0f ug'{ kg]{5 . -v_ cfd hgtfsf] nflu k|;f/0f ePsf] k|fKt k|;f/0f ;fdfu|L afx]s cGo s'g} k|sf/sf] k|;f/0f ;fdfu|Lx¿ ljt/0f jf k|;f/0f ug{ kfOg] 5}g . -u_ d'gfkmf jf z'Ns cflb lnO{ kmfObf lng jf Jofkfl/s k|of]u ug{ kfOg] 5}g . sfof{nosf] 5fkM ldlt– nfO{;]G; lbg] clwsf/Lsf] M– ;xL M gfd M– bhf{ M– sfof{no M– 62 gjLs/0fsf] ljj/0f cfly{s jif{ gjLs/0f b:t'/ tyf cGo ljj/0f gjLs/0f ldlt gjLs/0f ug]{ clwsf/Lsf] b:tvt

63 cg';"rL — * -bkmf & ;Fu ;DjlGwt_ Pkm=Pd 6«fG;ld6/ / STL Link /fVg tyf k|of]u ug{sf] nflu nfO;]G; b]xfosf JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfnfO{ lgDg lnlvt zt{x¿ kfng ug]{ u/L lgDg ljj/0fsf] /]l8of] oGq /fVg tyf k|of]u ug{ kfpg] u/L of] nfO;]G; lbOPsf] 5 . != JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfsf] gfd M– @= 7]ufgf M– #= nfO;]G; g+= M– $= k|of]u ul/g] :yfg M– %= k|of]usf] p2]Zo M– ^= k|of]u ug]{ :yfg M– &= k|of]u ul/g] lk|mSj]G;L M– *= /]l8of] oGqsf] ljj/0f M– -s_ -v_ -u_ -3_ (= k|of]u ug]{ ldlt M– !)= :6]zgsf] k|sf/ M– !!= k|of]u ul/g] k|0ffnL M– !@= k|of]u ul/g] ;do M– !#= nfO;]G;jfnfn] kfng ug'{ kg]{ zt{x¿M– -s_ -v_ -u_ sfof{nosf] 5fk M– ldltM– nfO{;]G; lbg] clwsf/Lsf] M– ;xL M gfd M– bhf{ M– sfof{no M– 64 gjLs/0fsf] ljj/0f cfly{s jif{ gjLs/0f b:t'/ tyf cGo ljj/0f gjLs/0f ldlt gjLs/0f ug]{ clwsf/Lsf] b:tvt

65 cg';"rL— ( -bkmf @) ;Fu ;DjlGwt_ :yfgLo txdf Pkm= Pd= /]l8of] Ohfhtkqsf] ljj/0f abNg lbO{g] lgj]]bgsf] 9fFrf >L hxbf ufpF sfo{kflnsfsf] sfof{no, df]/ª d}n]÷xfdLn] ldlt ==================df Kf|fKt u/]sf] Ohfhtkq g+= ===== df b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f jbNg rfx]sf]n] ;+nUg cg';f/sf] sfuhftx? ;lxt >L===================;dIf cg'/f]w cg'/f]w ub{5'÷ub{5f}+ . lgj]bs ================== abNg rfx]sf] ljj/0f s_ v_ u_ ;+nUg !_ lgj]bg @_ ;Ssn O{hfhtkq #_ ef}r/÷/l;b 66 cfly{s sfo{ljlw -lgoldt tyf Jojl:yt_ P]g, @)&$

67 cfly{s sfo{ljlw -lgoldt tyf Jojl:yt_ P]g, @)&$ k|:tfjgfM g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @@( sf] pkwf/f -@_ adf]lhd hxbf ufpFkflnsfsf] ;l~rt sf]ifsf] ;+rfng ug{, ah]6 tyf sfo{qmd th'{df ug{, lgsf;f tyf vr{ ug{, n]vf /fVg, cfly{s tyf ljQLo k|ltj]bg ug{,cfly{s sf/f]jf/sf] cfGtl/s lgoGq0fsf] Joj:yf ldnfpg, cfGtl/s tyf clGtd n]vfk/LIf0f ug{, a]?h' km5\of}{6 tyfc;'n pk/ ug{ u/fpg, cfly{s sfo{ljlwnfO{ lgoldt,Jojl:yt / hjfkmb]xL agfpg jf~5gLo ePsf]n], g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @@@ adf]lhdsf] hxbf ufpF;efn] of] sfg"g agfPsf] 5 . kl/R5]b–! k|f/lDes != ;+l+IfKt gfd / k|f/DeM -!_ o; sfg"gsf] gfd æhxbf ufpFkflnsfsf] cfly{s sfo{ljlw -lgoldt tyf Jojl:yt_ P]g, @)&$Æ /x]sf]5 . -@_ of] sfg"g ;ef af6 kfl/t ePsf] ldlt b]lv nfu" x'g]5 . @= kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; sfg"gdf,– -s_ æc;'n pk/ ug'{ kg]{ /sdÆ eGgfn] k|rlnt P]g adf]lhd e'QmfgL lbg gx'g] /sd e'QmfgL lbPsf] jf a9L x'g] u/L e'QmfgL lbPsf] jf 36L /sd c;'n u/]sf] sf/0faf6 c;'n pk/ ug{' kg]{ egL n]vfk/LIf0f xF'bf 7x¥ofOPsf] a]?h' /sd ;D´g' k5{ / ;f] zAbn] lxgfldgf jf d:of}6 u/]sf] /sd tyf ufpFnfO{ ltg'{ a'´fpg' kg]{ cGo s'g} /sd snd ;d]tnfO{ hgfpF5 . -v_ æclGtd n]vfk/LIf0fÆ eGgfn] dxfn]vf k/LIfssf] sfof{noaf6 x'g] n]vfk/LIf0f ;D´g'k5{ . -u_ æcfGtl/s n]vfk/LIf0fÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf] tf]lsPsf] zfvf jf clws[taf6 x'g] cfGtl/s n]vfk/LIf0f ;D´g'k5{ . -3_ æcfly{s jif{Æ eGgfn] x/]s jif{sf] ;fpg dlxgfsf] Ps ut]b]lv csf]{ jif{sf] cfiff9 dlxgfsf] d;fGt;Ddsf] afÅ dlxgfsf] cjlwnfO{ ;D´g'k5{ . -8=_ æPs tx dflysf] clwsf/LÆ eGgfn] j8f ;lrj / laifout zfvf k|d'vsf] xsdf hxbf ufpFkflnsfsf] sfo{sf/L clws[t, ufpFkflnsfsf] 68 sfo{sf/L clws[tsf] xsdf hxbf ufpFkflnsfsf] cWoIf / cWoIfsf] xsdf ufpFsfo{kflnsf ;D´g'k5{ . -r_ æsf/f]af/Æ eGgfn] ;/sf/L] rn, crn, gubL tyf lhG;L wgdfn lhDdf lnO{ k|rlnt P]g adf]lhd lgwf{l/t sfddf vr{ jf bflvnf ug{] ;DaGwL ;Dk"0f{ sfd ;D´g' k5{ . -5_ æsfo{sf/L clws[tÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf] sfo{sf/L clws[t ;D´g'k5{ . -h_ æsfof{noÆ eGgfn] wgkfnyfg ufpF sfo{kflnsfsf] sfof{no ;Demg' kb{5 . ;f] zAbn] wgkfnyfg ufpFkflnsf dftxt /x]sf] laifout zfvf jf ljefu jf dxfzfvf jf sfof{no jf PsfOx?nfO{ ;d]t hgfpg]5 . -em_ æsfof{no k|d'vÆ eGgfn] v08 -5_ / -h_ adf]lhdsf] sfof{nosf] k|zf;sLo k|d'v eO{ sfdsfh ug{ tf]lsPsf] kbflwsf/L ;Demg' k5{ . -~f_ æufpFkflnsfÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsf ;Demg' k5{ . -6_ ælhDd]jf/ JolQmÆ eGgfn] n]vf pQ/bfoL clws[taf6 clwsf/ ;'lDkP adf]lhdsf] sfo{ ;+rfng ug]{, lhDdf lng], vr{ ug]{, n]vf /fVg], cfGtl/s tyf clGtd n]vfk/LIf0f u/fO{ a]?h' km5\of}{6 ug]{ u/fpg], k]lZs lng], ;/sf/L gubL lhG;L c;'n pk/ ug]{ u/fpg] tyf bflvnf ug]{ st{Jo ePsf] JolQm ;D´g'k5{ / ;f] zAbn] zfvf k|d'v / wgkfnyfg ufpFkflnsfsf] sfdsf] nflu ;/sf/L gubL jf lhG;L lnO{ jf glnO{ ;f] sfd km5\Øf{pg] lhDdf lng] h'g;'s} JolQm ;d]tnfO{hgfpF5 . -7_ ætfn's sfof{noÆ eGgfn] j8f sfof{no tyf laifout sfof{nosf] xsdf hxbf ufpF sfo{kflnsfsf] sfof{no ;D´g'k5{ . -8_ ætf]lsPsf]Æ jf ætf]lsPadf]lhdÆ eGgfn] o; sfg"g cGtu{t ag]sf lgodfjnL, lgb]{lzsf jf sfo{ljlwdf tf]lsPsf] jf tf]lsPadf]lhd ;D´g'k5{ . -9_ æufFpkflnsfÆ eGgfn] hxbf ufFpkflnsf ;Demg'k5{ . -0f_ æk|b]z ;l~rt sf]ifÆ eGgfn] ;+ljwfgsf] wf/f @)$ adf]lhdsf] ;l~rt sf]if ;D´g'k5{ . -t_ æah]6 ;+s]tÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/n] :jLs[t u/]sf] cfly{s ;+s]t tyf juL{s/0fsf] cwLgdf /xL ufpF kflnsfsf] sfof{no, laifout zfvf, j8f sfof{no jf ;f] ;/xsf] If]qflwsf/ ePsf cfof]hgf

69 sfo{sqmd cflbsf]sfo{ k|s[lt / ;+u7g ;d]t 5'l6\6g] u/L wgkfnyfg ufpFkflnsfn] lbPsf] ;+s]tnfO{ hgfpF5 . -y_ æa]?h'Æ eGgfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd k'¥ofpg' kg]{ /Lt gk'¥ofO{ sf/f]af/ u/]sf] jf /fVg' kg]{ n]vf g/fv]sf] tyf clgoldt jf a]dgfl;j tl/sfn] cfly{s sf/f]af/ u/]sf] egL n]vfk/LIf0f ubf{ cf}+NofOPsf] jf 7x¥ofOPsf] sf/f]af/ ;D´g'k5{ . -b_ æa}+sÆ eGgfn] ;l~rt sf]ifsf] ;~rfng ug{ g]kfn /fi6« a}+saf6 l:js[tL k|fKt hxbf ufpFkflnsfn] tf]s]sf] s'g} s ju{sf] a}+s ;D´g' k5{ / ;f] zJbn] To:tf] a+}ssf] clwsf/ k|of]u u/L sf/f]jf/ ug]{u/L tf]lsPsf] a}+ssf] zfvf ;d]tnfO{ hgfpF5 . +-w_ ædftxt sfof{noÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsf dftxt /x]sf] j8f sfof{no jf laifout zfvf, dxfzfvf, ljefu jf sfof{no / PsfO{,;Dk"0f{ ljBfno / :jf:Yo rf}ls, kz' ;]jf sfof{no ;D´g'k5{ . -g_ æn]vfÆ eGgfn] sf/f]af/ ePsf] Joxf]/f b]lvg] u/L k|rlnt sfg"g adf]lhd /flvg] clen]v, vftf, lstfa cflb / ;f] sf/f]af/nfO{ k|dfl0ft ug]{ cGo sfuhft / k|ltj]bgsf ;fy} ljB'tLo k|ljlwaf6 /flvPsf] clen]v / cfly{s ljj/0f ;d]tnfO{{ ;D´g'k5{ . -k_ æn]vf pQ/bfoL clws[tÆ eGgfn] cfˆgf] / dftxt sfof{nosf] cfly{s k|zf;g ;+rfng ug]{, jflif{s ah]6 tof/ ug]{ / ;f] ah]6 lgsf;f k|fKt u/L vr{ ug]{ clwsf/ ;'Dkg], ah]6 tyf sfo{qmd cg';f/ clVtof/L lbg], cfly{s sf/f]jf/sf] n]vf /fVg] / /fVg nufpg], n]vf ljj/0f tof/ ug]{ u/fpg], ljlgof]hg, /fh:j, w/f}6L, lhG;L / cGo h'g;'s} sf/f]jf/sf] cfGtl/s tyf clGtd n]vfk/LIf0f ug]{ u/fpg], a]?h' lgoldt ug]{ u/fpg], c;'n pk/ ug]{ u/fpg] jf ldGxf ug]{ u/fpg] st{Jo ePsf] hxbf ufpFkflnsf sfo{sf/L clws[tnfO{{ ;D´g'k5{ . -km_ æj8f sfof{noÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf] j8f sfof{no ;D´g'k5{ . -j_ æj8f ;lrjÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf] j8f ;lrjnfO{ ;D´g'k5{ . -e_ æljlgof]hgÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsf ;efåf/f ljleGg sfo{x?sfnflu ljleGg zLif{sdf vr{ ug{ ljlgof]hg ePsf] /sd ;Demg'k5{ . -d_ æljQLo ljj/0fÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/n] :jLs[t u/]sf] dfkb08 adf]lhd s'g} lglZrt cjlwdf ePsf] cfly{s sf/f]jf/sf] ;dli6ut l:ylt bzf{pg] p2]Zon] zLif{s ;d]t v'Ng] u/L tof/ ul/Psf] ljj/0f ;Demg'k5{ / ;f] zJbn] sf/]fjf/sf] l:ylt bzf{pg] u/L zLif{ssf cfwf/df jgfOPsf] ah]6 cg'dfg,lgsfzf, vr{,cfDbfgL, bflvnf / afFsL 70 /sd ;d]t v'nfOPsf] k|flKt / e'QmfgL ljj/0f / ;f];Fu ;DjlGwt n]vf, l6Kk0fL / v'nf;f ;d]tnfO{ hgfpF5 . -o_ æ;+ljwfgÆ eGgfn] g]kfnsf] ;+ljwfg ;D´g'k5{ . -/_ æ;l~rt sf]ifÆ eGgfn]] hxbf ufpFkflnsfsf] ;l~rt sf]if ;D´g'k5{ . -n_ æ;efÆ eGgfn] hxbf ufFp ;ef ;D´g'k5{ . -j_ æ;+k/LIf0fÆ eGgfn] cfGtl/s jf clGtd n]vfk/LIf0f k|ltj]bgdf cf}+NofOPsf] a]?h'sf] ;DaGwdf k]z x'g cfPsf :ki6Ls/0f jf k|ltlqmof ;fy ;+nUg k|df0f tyf sfuhftsf] cfwf/df ul/g] km5f]{6 ;DjGwL sfo{nfO{ ;D´g'k5{ / ;f] zAbn] ;efaf6 ul7t n]vf ;ldltaf6 k|fKt ;'´fj jf lgb]{zgsf cfwf/df ul/g] k/LIf0f jf cg'udg sfo{ ;d]tnfO{ hgfpF5 . -z_ æsfo{kflnsfÆ eGgfn] hxbf ufpF sfo{kflnsf ;Demg'k5{ . -if_ æ;fj{hlgs hjfkmb]xLsf] kbÆ eGgfn] kfl/>lds 7]lsPsf] jf g7]lsPsf] h] eP tfklg s'g} ¿kdf lgo'Qm x'g] jf lgjf{lrt x'g] jf dgf]gog x'g] sfg"gL dfGotf k|fKt ;fj{hlgs sfd, st{Jo / clwsf/ ePsf] kb ;D´g'k5{ . -;_ ælaifout zfvfÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsf cGtu{t /x]sf] laifout ljefu, dxfzfvf, zfvf, sfof{no jf PsfOnfO{ ;Demg'k5{ . kl/R5]b–@ ;l~rt sf]if;~rfng ;DjGwL Joj:yf #= ;l~rt sf]ifsf] ;~rfngM -!_ ;l~rt sf]ifdf b]xfosf /sdx? /xg]5g\M— -s_ ufpF ;efaf6 :jLs[t sfg"g adf]lhd nufO{Psf] s/ tyf u}/s/ jfkt c;'n ePsf] /fh:j /sd . -v_ g]kfn ;/sf/ tyf k|b]z ;/sf/af6 /fh:j afF8kmfF8jfkt k|fKt /sd . -u_ g]kfn ;/sf/ tyf k|b]z ;/sf/af6 k|fKt ePsf] ;dfgLs/0f cg'bfg, ;zt{ cg'bfg, ;dk"/s cg'bfg / ljz]if cg'bfg jfkt k|fKt /sd . -3_ ufpF kflnsfn] lnPsf] cfGtl/s C0fjfktsf] /sd . -8_ cGo k|rlnt sfg"g adf]lhd ufpFkflnsf gfddf k|fKt ePsf] cGo cfo jfktsf] /sd .

71 -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] /sd g]kfn /fi6« a}+saf6 :jLs[lt k|fKt ufpFkflnsfn] tf]s]sf] s'g} a}+sdf vftf vf]nL hDdf ul/g]5 . -#_ g]kfnsf] ;+ljwfg, of] sfg"g/ cGo k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL ;l~rt sf]ifsf] ;+rfng ufpF sfo{kflnsfn] tf]s] adf]lhd ug]{5 . $= ;l~rt sf]ifsf] n]vf /fVg] pQ/bfloTjM -!_ ;l~rt sf]ifsf] n]vf cBfjlws ?kdf /fVg] tyf To;sf] jflif{s ljQLo ljj/0f tof/ ug]{ tyf n]vf bflvnf ug]{ u/fpg] st{Jo / pQ/bfloTj ufpF kflnsfsf] sfo{sf/L clws[tsf] x'g]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] n]vf tyf ;f]sf] ljQLo ljj/0f ;efdf / k|b]z n]vf lgoGqs sfof{no,dxfn]vf lgoGqs sfof{no Pj+ dxfn]vf k/LIfs ;dIf k]z ug]{ ;DjGwL cGo sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 . kl/R5]b – # ah]6 lgdf{0f tyf jfli{fs sfo{qmd th'{df, lgsf;f, vr{, /sdfGt/ tyf lgoGq0f %= ah]6 tyf sfo{s|d th'{df ug]{M -!_ cfufdL cfly{s jif{df ufpF sfo{kflnsfn] ;Dkfbg ug'{kg]{ sfo{ tyf sfo{s|dsf] nflu ;+ljwfgsf] wf/f @#) jdf]lhd ah]6 tof/ ug]{ u/fpg] / ;efdf k]z u/L kfl/t u/fpg] pQ/bfloTj sfo{kflnsfsf] x'g]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ah]6 tyf sfo{s|d th'{df ug]{ k|of]hgsf nflu pknJw x'g] >f]t tyf vr{sf] ;Ldfsf] k"jf{g'dfg rfn' cfly{s jif{sf] j}zfv d;fGtleq ul/;Sg' kg]{5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd >f]t / vr{sf] ;Ldf lgw{f/0f ePkl5 lgwf{l/t ;|f]t tyf vr{sf] ;Ldfleq /xL cfufdL cfly{s jif{sf] ah]6 th'{df ug'{ kg]{5 . -$_ cfufdL cfly{s jif{sf] ah]6 rfn' cfly{s jif{sf] c;f/ @% ut]leq ;efdf k|:t't ug'{kg]{5 . -%_ cfufdL cfly{s jif{sf] ah]6 th'{df ubf{ ufpFkflnsfsf] :jLs[t cfjlws of]hgf / dWosfnLg vr{ ;+/rgfnfO{ d"n cfwf/ agfpg' kg]{5 . -^_ ufpFkflnsfn] 3f6f ah]6 lgdf{0f ug'{kg]{ ePdf 3f6f k"lt{ ug]{ ;|f]t ;d]tsf] vfsf tof/ ug'{kg]{5 . -&_ ah]6 tyf sfo{qmd th'{df, 5nkmn Pjd\ ah]6sf] d:of}bfnfO{ clGtd ?k lbO{ kfl/t ubf{ ckgfpg'kg]{ sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 . 72 ̂= ah]6 lgsf;fM -!_ ;efaf6 ah]6 :jLs[t ePsf] :jLs[t ah]6 ljj/0f cg';f/ vr{ ug]{ clVtof/L sfo{sf/L clws[tn] dftxt sfof{no k|d'vnfO{ lbg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] clVtof/Lk|fKt ePkl5 tf]lsP adf]lhd a}sdfkm{t k|flKt, lgsfzf / e'QmfgL ug'{kg]{5 . t/ cfly{s jif{sf] clGtd dlxgfdf C0f bfloTjsf] e'QmfgL / lx;fj ldnfg afx]ssf] cGo e'QmfgL ;DjGwL sfd x'g]5}g . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd k|flKt, lgsf;f tyf e'QmfgL ubf{ ;+3Lo dxfn]vf lgoGqs sfof{non] tf]lslbPsf] dfkb08 adf]lhd x'g]u/L Psn vftf sf]if k|0ffnL cjnDjg ul/g]5 . -$_ /sd lgsf;f ePkl5 tf]lsPsf kbflwsf/Lsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 a}+s vftf ;+rfng ug'{kg]{5 . -%_ pkbkmf -!_ adf]lhd sfo{sf/L clws[tn] dftxt sfof{no k|d'vnfO{ k|bfg u/]sf] vr{ ug]{ clVtof/L :jLs[t ah]6 tyf sfo{s|d adf]lhd :jLs[t ah]6sf] kl/lwleq /x]/ k|rlnt sfg"g adf]lhd vr{ ug]{, n]vf /fvL jf /fVg nufO{ n]vf k]z ug]{, n]vfk/LIf0f ug{], a]?h' km5\of}{6 ug]{ / sfo{sf/L clws[t dfkm{t sfo{kflnsfdf k]z ug]{ bfloTj lhDd]jf/ JolQmsf] x'g]5 . -^_ pkbkmf -%_ adf]lhd sfo{kflnsfdf lhDd]jf/ JolQmn] k|:t't u/]sf] cfly{s k|ltj]bg, vr{sf] ljj/0f ;lxtsf] k|dfl0ft lan e/kfO{ / cGo cfjZos sfuhft sfg'g adf]lhd vr{ eP gePsf] hfFr sfo{kflnsfn] ug{'kg]{5 . / hfFr ubf{ s'g} sldsdhf]l/ b]lvPdf ;Rrfpg cfjZos lgb]{zg lhDd]jf/ JolQmnfO{ lbg ;Sg]5, pQm lgb]{zg lhDd]jf/ JolQmn] t'?Gt kfngf ug'{ kg]{5 . -&_ o; sfg"g / k|rlnt cGo sfg"g adf]lhd /sd lgsf;f lbg] tyf sf]if ;~rfng ug]{ u/fpg] ;DjGwL cGo sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 . &= ah]6 /f]Ssf jf lgoGq0f ug{ ;Sg]]M bkmf ^ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg ufpF kflnsfsf] cfly{s l:ylt / ;l~rt sf]ifdf hDdf /x]sf] /sdnfO{ dWogh/ u/L ljlgof]lht /sddf cfjZostf cg';f/ ufpF sfo{kflnsfn] k"0f{ jf cf+lzs?kdf /f]Ssf jf lgoGq0f ug{ ;Sg]5 . *= vr{ ug]{ sfo{{ljlw M ufpFkflnsfsf] sfo{ tyf cfof]hgf ;~rfng ug]{, w/f}6L, b:t'/, ;]jf z'Ns lng], k]ZsL lbg] tyf km5\of}{6 ug]{, gubL tyf lhG;L

73 ;DklQsf] ;+/If0f ug]{, lnnfd laqmL ug]{, ldGxf lbg] ;DaGwL sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 . (= /sdfGt/ tyf >f]tfGt/M -!_ =ufpFkflnsfsf] :jLs[t ah]6sf]] s'g} Ps ah]6 pk zLif{s cGtu{tsf] vr{ zLif{sdf /sd k'u ePdf ;f] gk'u ePsf] /sd s'g} Ps jf Ps eGbf a9L zLif{sdf art x'g] /sdaf6 @) k|ltztdf ga9\g] u/L ufFp sfo{kflnsfn] /sdfGt/ ug{ ;Sg]5 . t/ k"FhLut zLif{saf6 rfn" zLif{sdf /sdfGt/ ug{ ;Sg] 5}g . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] clwsf/ cfjZostf cg';f/ ufFp sfo{kflnsfn] sfo{sf/L clws[tnfO{ k|Tofo]fhg ug{ ;Sg]5 . -#_ ufpF kflnsfsf] ljlgof]hg cGtu{t s'g} Ps k|sf/sf] vr{ Joxf]g]{ >f]tdf /x]sf] /sd csf]{ >f]tdf ;fg]{ / e'QmfgL ljlw kl/jt{g ug]{ clwsf/ ufFp sfo{kflnsfn] ug{ ;Sg]5 . -$_ /sdfGt/ tyf ;|f]tfGt/;DjGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5. !)= ah]6 lkmtf{ x'g]M :jLs[t aflif{s ah]6df ljlgof]hg e} lgsf;f ePsf] /sd s'g} sf/0fjz vr{ x'g g;sL vr{ vftfdf aFfsL /x]df cfly{s jif{sf] cGtdf ;+lrt sf]ifdf lkmtf{ bflvnf ug'{kg]{5 . kl/R5]b–$ sf/f]af/sf] n]vf !!= sf/f]af/sf] n]vf M-!_ ljlgo]fhg, w/f}6L Pj+ /fhZj tyf cGo sf/f]jf/sf] n]vf bf]xf]/f] n]vf k|0ffnLsf] l;¢fGt adf]lhd gubdf cfwfl/t n]vf k|0ffnL cg';f/ /flvg]5 . t/ dxfn]vf lgoGqs sfof{non] gubdf cfwfl/t n]vf k|0ffnLnfO{ kl/dfh{g u/L kl/dflh{t gub cfwf/ jf k|f]befjL cfwf/df n]vf /fVg] u/L tf]ls lbg ;Sg]5 . -@_ pk lgod -!_ adf]lhdsf] n]vf /fVgsfnflu cfjZos n]vf 9fFrf dxfn]vf k/LIfsaf6 :jLs[t eP adf]lhd x'g]5 . -#_ ufpF sfo{kflnsfn] cg'bfg, ;xfotf, nufgL, ljlgof]hg, /fhZj tyf w/f}6Lsf cltl/Qm cGo ;j} k|sf/ sfsf/f]jf/ / vr{sf] n]vf ufpF sfo{kflnsfn] n]vf k|d'v dfkm{t tof/ u/L /fVg'kg]{5 . -$_ n]vf pQ/bfoL clws[tn] tf]lsPsf] ;doleq ljlgof]hg, /fh:j, w/f]}6L nufotsf] PsLs[t ljQLo ljj/0f n]vf k|d'v dfkm{t tof/ u/L ufpF 74 sfo{kflnsf, ufpF ;ef tyf dxfn]vf lgoGqs sfof{nodf pknJw u/fpg' kg]{5. -%_ cfkm\gf] lgsfo / dftxt sfof{nosf] ;Dklt / bfloTjsf] n]vf+sg Pj+ k|ltj]bg ug]{ sfo{ n]vf pQ/bfoL clws[tn] cfkmgf] dftxtsf] sfof{no / zfvf k|d'v af6 k|dfl0ft u/fO{ ug'{ kb{5 . !@= lhDd]jf/ JolQm hjfkmb]xL x''g] M -!_ lhDd]jf/ JolQmn] k|To]s sf/f]af/ :ki6b]lvg] u/L k|rlnt sfg"gn] tf]s] adf]lhdsf] l/t k'¥ofO{ n]vf tof/ u/L u/fO{ /fVg' kg]{5 . -@_ of] sfg"g jf o; sfg"gcGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd n]vf /fv] g/fv]sf], n]vf bflvnf u/] gu/]sf] / n]vfk/LIf0f u/fP gu/fPsf] ;DaGwdf ;do ;dodf hfFr, lg/LIf0f u/L cfGtl/s lgoGq0f / /]vb]v ug]{, cfjZos lgb]{zg ug]{, :ki6Ls/0f dfu ug]{ kl/kq ug]{, cfjZos ljj/0f tyf k|ltj]bg dfu ug]{ ;Sg] clwsf/ sfo{sf/L clws[tsf] x'g]5 . -#_ pkbkmf -!_ jdf]lhd n]vf tof/ u/] gu/]sf] jf pkbkmf -@_ adf]lhd n]vf pQ/bfoL clws[tn] /]vb]v, hfFra'´ tyf lg/LIf0f ubf{ jf n]vfk/LIf0f x'Fbf k|rlnt sfg"gåf/f lgwf{l/t k|lqmof k"/f gu/L sf/f]af/ u/]sf] jf cGo s'g} s}lkmot b]lvg cfPdf lhDd]jf/ JolQmn] To;sf] hjfkmb]xL jxg ug'{ kg]{5 . -$_ s'g} dgfl;a sf/0fn] n]vf ;DaGwL sfddf clgoldt x'g uPdf lhDd]jf/ JolQmn] tf]lsPsf] cjlwleq clwsf/ k|fKt clwsf/L ;dIf sf/0f v'nfO{ lgoldt u/fpgsf] nflu k]z u/]df n]vf pQ/bfoL clws[tn] tf]lsPsf] Dofb leq To; ;DaGwdf cfjZos lg0f{o ug'{kg]{5 . t/ dgfl;jsf/0f geO{ n]vf ;DaGwL sfddf clgoldt x'g cfPsf] b]lvgcfPdf, kl/kq jf lgb]{zgsf] kfngf gu/]df, tf]lsPsf] ;dodf cfjZos ljj/0f / k|ltj]bg k]z gu/]df n]vfpQ/bfoL clws[tn] lhDd]jf/ JolQmnfO{ klxnf] k6s kf‘Fr ;o ¿k}ofF / To; kl5 klg bf]xf]l/g cfPdf k6s}lkR5] Ps xhf/ ¿k}ofF hl/jfgf u/L k|rlnt sfg"g adf]lhd ljefuLo sf/afxL ;d]t ug{ ;Sg]5 . -%_ pkbkmf -@_ adf]lhd /]vb]v, hfFra'´ tyf lg/LIf0f x'Fbf of] P]g tyf o; P]g cGt/ut ag]sf] lgod adf]lhd lgwf{l/t k|lqmof k"/f gu/L sf/f]af/ u/]sf]b]lvg cfPdf jf cGo s'g} s}lkmot b]lvg cfPdf hfFr ug{ k7fpg] tfn's sfof{non] snd} lkR5] b'O{ ;o ¿k}ofF hl/jfgf ug{

75 ;Sg]5 . Pp6} lhDd]jf/ JolQmnfO{ tLg k6seGbf a9L hl/jfgf eO;s]kl5 k'gM To:tf] sfo{ bf]xf]l/g cfPdf snd}lkR5] kfFr ;o ¿k}ofF hl/jfgf u/L k|rlnt sfg"g adf]lhd ljefuLo sf/afxL ;d]t ug'{ kg]{5 . !# /fh:j bflvnf / /fh:j n]]vfM -!_ k|rlnt sfg"g adf]lhd ufpFkflnsfnfO{ k|fKt x'g] /fh:j tyf cGo cfo /sdx? sfof{nodf k|fKt ePkl5 tf]lsP adf]lhd ;+lrt sf]ifdf cfDbfgL b]lvg] u/L a}+s bflvnf ug'{ kg]{5 . -@_ /fh:jsf] nut tyf n]vf /fVg] tyf kmfF6jf/L k]z ug]{, n]vfk/LIf0f u/fpg] / To;sf] clen]v /fVg] pQ/bfloTj n]vf k|d'v dfkm{t sfo{sf/L clws[tsf] x'g]5 . !$= gubL lhG;L bflvnf ug]{ / n]vf /fVg] M -!_ lhDd]jf/ JolQmn] cfˆgf] lhDdfdf cfPsf] ;/sf/L gubL ;f]xL lbg jf xKtfdf tf]lsPsf] a}+s vftfdf / lhG;L dfn;fdfg eP ;ft lbgleq tf]lsPsf] :yfgdf bflvnf u/L >]:tf v8f ug'{ kg]{5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Dofbleq lhDd]jf/ JolQmn] gubL tyf lhG;L bflvnf u/]sf] >]:tf v8f ug{ g;s]df To;sf] dgfl;j sf/0f v'nfO{ Ps txdflysf] clwsf/L ;dIf Dofb yksf] nflu cg'/f]w ug{ ;Sg]5 . o;/L cg'/f]w e}cfPdf Ps tx dflysf] clwsf/Ln] dgfl;jsf/0f b]v]df Ps} k6s jf b'O{ k6s u/L a9Ldf k}+tfnL; lbg;Ddsf] Dofb ylklbg ;Sg]5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ylkPsf] Dofbleq klg >]:tf v8f gug]{ lhDd]jf/JolQmnfO{ Ps tx dflysf] clwsf/Ln] snd} lkR5] kfFr ;o ¿k}ofF jf lauf]sf] bzk|ltzt;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 . -$_ cfˆgf] lhDdfdf cfPsf] ;/sf/L gubL ;f]xL lbg jf xKtfdf a}+s vftfdf bflvnf gu/]sf] b]lvg cfPdf sfo{sf/L clws[tn] bz lbg;Dd 9Lnf] u/]sf] eP bz k|ltzt hl/jfgf u/L ;f] bflvnf ug{nufpg] / kGw| lbg;Dd l9nf] u/]sf] eP kGw| k|ltzt hl/jfgf u/L ;f] ;d]tbflvnf ug{ nufpg] / kGw| lbgeGbf a9L l9nf] u/]sf] eP kRrL; k|ltzt hl/jfgfu/L gub bflvnf ug{ nufO{ s;"/sf] dfqf cg';f/ k|rlnt sfg"g adf]lhd ljefuLo sf/afxL ;d]t ug{ u/fpg ;Sg]5 . 76 !%= cfly{s k|ltj]bg k]z ug]{ M -!_ n]vf pQ/bfoL clws[tn] tf]lsPsf cjlwleq k|To]s cfly{s jif{sf]] ;l~rt sf]ifsf] cltl/Qm ljlgof]hg, /fh:j, w/f}6L, j}b]lzs cg'bfg / C0f ;xfotf tyf nufgLsf] PsLs[t cfly{s ljj/0f n]vf k|d'v dfkm{t tof/ u/L ufpF sfo{kflnsf, ufpF ;ef,dxfn]vf lgoGqs sfof{no / dxfn]vf k/LIfssf] sfof{nodf k|ltj]bg k]z ug{' kg]{5 . -@_ lhDd]jf/ JolQmn] sf/f]af/sf] n]vf / ;DalGwt sfuhft tf]lsPsf] sfof{nodf jf n]vfk/LIfs ;dIf tf]lsP adf]lhd bflvnf ug{' kg]{5 . -#_ ufpFkflnsfsf] ljQLo ljj/0f g]kfn ;/sf/n] cjnDjg u/]sf] cfly{s ;+s]t tyf juL{s/0f cg'?ksf] x'g]5 . -$_ /fh:j, gubL, lhG;L tyf w/f}6L bflvnf ug]{ tyf To;sf] n]vf clen]v cBfjlws ¿kdf /fVg] cGo sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 . !^= xfgL gf]S;fgL c;''n pk/ ul/g] M o; kl/R5]b adf]lhd /fVg'kg]{ sf/f]af/sf] n]vf 7Ls;+Fu g/fv]sf] sf/0faf6 ufpFkflnsfnfO{ s'g} lsl;dsf] xfgL gf]S;fgLtyf Iflt x'g uPdf To;/L kg{ uPsf] xfgL gf]S;fgL tyf Ifltk"lt{ lhDd]jf/JolQm af6 ;/sf/L afFsL ;/x c;'n pk/ ul/g]5 . kl/R5]b–% cfGtl/s lgoGq0f, n]vfk/LIf0ftyf a]?h' c;'n km5\of{}6 !&= cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnLM -!_ ufpFkflnsfn] cfkm\gf] / dftxtsf sfof{nosf] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL ;'b[9 ug{ sfo{of]hgf agfO{ nfu' ug'{kg]{5 . -@_ cfGtl/s lgoGq0f sfo{of]hgf nfu' ubf{ dxfn]vf lgoGqs sfof{non] hf/L u/]sf] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnLsf] l;4fGt, gLlt, 9fFrf / sfo{ljlwnfO{ dfu{bz{gsf] ?kdf lng'kg]{5 . !*= cfGtl/s n]vfk/LIf0fM -!_ ufpF sfo{kflnsf / dftxt sfof{nox?sf] cfly{s sf/f]jf/sf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f lgoldttf, ldtJolotf, sfo{bIftf / k|efjsfl/tfsf cfwf/df tf]lsPsf] dfkb08leq /xL ufpF sfo{kflnsfsf] cfGtl/s n]vfkl/If0f zfvf jf sfo{sf/L clws[tn] tf]]s]sf] clws[taf6 x'g]5 .

77 -@_ ufpF sfo{kflnsfsf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f ;DjGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -#_ ufpF sfo{kflnsfsf] cfGtl/s jf clGtd n]vfk/LIf0f x'Fbf ;/sf/L gubL jf lhG;L dfn;fdfgsf] nut 5'6 u/]sf] jf ;/sf/nfO{ xfgL gf]S;fgL k'¥ofPsf]] b]lvPdf sfo{sf/L clws[tn] To:tf] lhDd]jf/ JolQmaf6 xflg gf]S;fgL ePsf] /sd c;'n u/L s;"/sf] dfqf cg';f/ ljefuLo sf/afxL ;d]t ug{ ;Sg]5 . !(= :ki6Ls/0f glbg] pk/ sf/afxL M -!_ sfof{nosf] ;/sf/L gubL lhG;L cfo–Joosf] n]vf cfsl:ds lg/LIf0f ubf{ jf cfGtl/s jf clGtd n]vfk/LIf0fsf] l;nl;nfdf ;f]lwPsf] k|Zgsf] hjfkm jf dfu ul/P adf]lhdsf] n]vf tyf cGo ljj/0f tf]lsPsf] Dofbleq bflvnf ug'{ ;DalGwt lhDd]jf/ JolQmsf] st{Jo x'g]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd tf]lsPsf] Dofbleq sfd ;DkGg ug{ g;lsg] eO{ dgfl;j dflkmssf] sf/0f ;lxt Dofb yksf] nflu cg'/f]w u/]df / To:tf] sf/0f dgfl;j b]lvPdf ;f] k|Zg ;f]wgL ug]{ jf ljj/0f dfu ug]{ clwsf/L jf lgsfon] dgfl;j dflkmssf] Dofb yk ul/lbg ;Sg]5 . -#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhd lbOPsf] Dofbleq ;f]lwPsf] k|Zgsf] hjfkmjf dfu ul/Psf] n]vf k]z ug{ g;Sg]n] a]?h' jf s}lkmot b]lvPsf] /sd Joxf]g'{kg]{5 . @)= a]?h' c;"n km5\o\f{}6 lgoldt / nut sfod ug]{ M -!_ dxfn]vf k/LIfssf] k|ltj]bgdf cf}+NofPsf] j]?h' c;"n pk/ ug'{ kg]{ tyf ltg'{ j'emfpg' kg]{ egL 7x¥ofO{Psf] /sdsf] nut sfof{non] cWofjlws u/L u/fO{ /fVg'kg]{5 . -@_ n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf] d:of}6 / lxgfldgf ePsf] /sd jf tf]lsP adf]lhd lgoldt x'g g;s]s]f j]?h' /sd lhDd]jf/ JolQmaf6 c;"n pk/ ug'{kg]{5 . -#_ dxfn]vf k/LIfssf] jflif{s k|ltj]bgdf cf}NofPsf] a]?h' ;DaGwdf sfo{kflnsfsf] cg'dltn] ;efdf pkl:yt eO{ cfkm\gf] k|lts[of JoQm ug]{ / a]?h' km5f}{6 ;DjGwLsfd sf/jfxL ug]{ u/fpg] clwsf/ n]vf pQ/bfoL clws[tsf] x'g]5 . -$_ j]?h' c;"n km5f{}6,lgoldt / nut sfod ug]{ ;DjGwdf ;efdf 5nkmn eO{ k|ltj]bg :jLs[t ePkl5 ;f] k|ltj]bgdf pNn]lvt 78 ;'emfjx? sfof{Gjog ug]{ u/fpg] bfloTj sfo{kflnsfsf] lgb]{zg adf]lhd;DjlGwt n]vf pQ/bfoL clws[tsf] x'g]5 . -%_ a]?h' km5\of}{6 ;DjGwL cGo sfo{ljlw tf]lsPadf]lhd x'g]5 . kl/R5]]b–^ a/a'´f/y, lnnfd lalqm tyf ldGxf ;DaGwL Joj:yf @!= a/a'´f/y M -!_ ufpF kflnsfsf lgjf{lrt k|ltlglwn] cfkm" lhDdf ePsf] sfuhft tyf lhG;L ;fdfg cfkm\gf] kbfjwL ;dfKt x'g'eGbf !% lbg cufj} lkmtf{ a'emfO{ ;f]sf] k|df0f lng' kg]{5 . -@_ sd{rf/L ;?jf jf a9'jf x'Fbf jf cjsfz k|fKt ubf{ jf nfdf]cjlwdf sfhdf jf labfdf /xFbf cfˆgf] lhDdfdf /x]sf] gubL lhG;L jf ;/sf/Lsfuhft tf]lsPsf] Dofbleq a/a'´f/y u/L tf]lsPsf] 9fFrfdf a/a'´f/ysf] k|df0fkqlng' kg]{5 . -#_ pkbkmf -!_ adf]lhd a/a'´f/y gug]{ JolQm jf jxfnjfnf sd{rf/L eP k|rlnt sfg"g adf]lhd lghsf] tna eQf /f]Ssf /fvL /axfn 6'6]sf] JolQm eP lghsf] lgj[Qe/0f jf pkbfg /f]Ssf /fvL Pj+ lgj[Qe/0f,pkbfg gkfpg] jf pkbfg lnO;s]sf] JolQm eP :yfgLo k|zf;gåf/f kqmfp u/L a/a'´f/y ug{ nufOg]5 . -$_ ;dodf a/a'´f/y gu/]sf] sf/0faf6 ;/sf/L gubL, lhG;L jf s'g}wgdfn gf]S;fg ePdf gf]S;fg eP a/fa/sf] /sd / ;f]xL a/fa/sf] lauf] /sd k|rlntsfg"g adf]lhd ;DalGwt JolQmaf6 c;'n pk/ ul/g]5 . -%_ a/a'´f/y ug]{ cGo k|s[of tf]lsP adf]lhd x'g]5 . @@= gubL lhG;L b'?kof]u Pj+ d:of}6 ePdf sf/afxL ul/g] M -!_ sfof{nosf] ;/sf/L tx;Ln tyf lhG;L e08f/ cfGtl/s n]vfk/LIf0f ubf{ jfclGtd n]vfk/LIf0f ubf{ jf s'g} tj/n] hfFr x'Fbf ;/sf/L /sd d:of}6 ePsf]b]lvg cfPdf sfo{sf/L clws[tn] k|rlnt sfg"g adf]lhd ;f] d:of}6 ug]{ pk/ cfjZos sf/afxL ug'{ u/fpg' ;Sg]5 . -@_ ;fj{hlgs ;DklQsf] lhDdf, To;sf] nut,;+/If0f,j/j'emf/y / hjfkmb]xL ;DjGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 .

79 @#= lnnfd laqmL tyf ldGxf lbg] M -!_ o; sfg"g tyf o;cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd lhG;Llg/LIf0f ubf{ 6'6k'm6 tyf a]sDdf eO{ sfd gnfUg] egL k|ltj]bgdf pNn]v ePsf] dfn;fdfgx¿ sfo{sf/L clws[tn] cfjZos hfFra'´ ubf{ lnnfd laqmL ug'{kg]{ egL 7x¥ofOPsf] dfn;fdfg sfo{kflnsfsf] lg0f{o jf tf]lsP adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfO{ lnnfdlaqmL ug{ ;lsg]5 . -@_ o; sfg"gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] P]g cGtu{t p7\g g;s]sf] afFsL /sd, k|fs[lts k|sf]k, b'3{6gf jf cfˆgf] sfa"aflx/sf] kl/l:yltn] ubf{ tyf ;'vfhtL{ eO{ jf lvP/, ;8]/ uO{ jf cGosf/0faf6 ;/sf/L xfgL gf]S;fgL x'g uPsf] jf P]gadf]lhd lnnfd a9fa9x'Fbf klg gp7]sf] jf p7\g] l:ylt gb]lvPsf]df sfo{kflnsfaf6 tf]lsP adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfO{ ldGxf lbg ;lsg]]5 . kl/R5]]b–& ljljw @$= sfd, st{Jo, clwsf/ tyf lhDd]jf/L M n]vf pQ/bfoL clws[t, sfof{no k|d'v, lhDd]jf/JolQm nufot gubL jf lhG;L ;DjGwL sfd ug]{ cGo clwsf/Lsf] sfd, st{Jo, clwsf/ tyf lhDd]jf/L tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -@_ pkbkmf -!_jdf]lhd tf]lsPsf] sfd,st{Jo, clwsf/ tyf lhDd]jf/L cg';f/ ;DjlGwt JolQmn] hjfkmb]xLtf jxg ug'{kg{]5 . @%= ljQLo k|ltj]bg ;fj{hlgs ug'{kg]{ M o; sfg"g/ cGo k|rlnt sfg"gadf]lhd tof/ ug'{kg]{ ljQLo k|ltj]bgx? ;DjlGwt lgsfodf k]z kl5 ljB'tLo jf cGo pko'Qm dfWodaf6 ;fj{hlgs ug'{kg]{5 . @^= cfly{s k|zf;gsf] ;~rfngM -!_ ufpFkflnsfsf] cfly{s k|zf;g ;~rfng ;DjGwL Joj:yf tf]lsP jdf]lhdx'g]5 . -@_ pkbkmf -!_ jdf]lhdsf] Joj:yf geP;Ddsf nflu of] sfg"g/ o; cGtu{t tf]lsP adf]lhdsf] cfly{s k|zf;g ;~rfng ug{ cfjZos kg]{ hgzlQmsf] kl/rfng / Joj:yfkg dxfn]vf lgoGqs sfof{non] ug]{5 . 80 @&= ljB'tLo k|ljlwsf] k|of]u ug{ ;Sg]M-!_ o; sfg"gadf]lhd cfly{s sf/f]jf/sf] n]vf Jojl:yt ug{ pko'Qm ljB'tLo k|0fnLsf] k|of]u ug{ ;lsg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] cfjZos k|0ffnL ufpFkflnsf cf+km}n] ljsf; u/L jf dxfn]vf lgoGqs sfof{noaf6 k|fKt u/L nfu" ug{ ;lsg]5 . -#_ pkbkmf -@_ jdf]lhd ljsf; ul/Psf] k|0ffnLdf ;dfj]z gePsf] jf kof{Kt gePsf] s'g} k|0ffnL ljsf; ug'[{kg]{ ePdf n]vfsf] l;¢fGt Pj+ ljQLo 9fFrfsf] Ps?ktfsf nflu tf]lsP adf]lhd dxfn]vf lgoGqs sfof{nosf] ;d]t k/fdz{ lng'kg]{5 . @(= n]vfk/LIf0f ;xhLs/0f ;ldltM -!_ ufpF kflnsfaf6 ;Dkfbg ul/g] sfo{x?df cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL cjnDjg u/L k|efjsf/L, bIftfk"0f{ Pj+ ldtJooL ?kdf ;Dkfbg ug{, ljQLo k|ltj]bgx?nfO{;dod} tof/ ug{ tyf ljZj;gLo agfpg, a]?h' km5f}{6 ug{ u/fpg ufpF sfo{kflnsfn] cfkm"dWo]af6 tf]s]sf] ;b:osf] cWoIftfdf ufpF kflnsfsf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f ug{ tf]lsPsf] clws[t, sfo{sf/L clws[tn] tf]s]sf] ufpFkflnsfsf] clws[t / k|fljlws clws[t;d]t /x]sf] Ps n]vfk/LIf0f ;xhLs/0f ;ldlt /xg]5 . -@_ n]vfk/LIf0f ;xhLs/0f ;ldlt ;DjGwL cGo Joj:yf tf]lsPadf]lhd x'g]5 . #)= clwsf/ k|Tofof]hgM of] P]g jf o;cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd s'g} sfof{no jf clwsf/LnfO{ k|fKt clwsf/dWo] cfjZostf cg';f/ s'g} zfvf, sfof{no jf clwsf/Ln] k|of]u ug]{ u/L k|Tofof]hg ug{ ;lsg]5 . #!= lgod lgb]{lzsf jf sfo{ljlw agfpg] clwsf/M o; sfg"gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ ufpF sfo{kflnsfn] cfjZos lgodx? ufFp sfo{kflnsfn] / sfo{sf/L clws[tn] lgb]{lzsf, sfo{ljlw jf dfu{bz{g agfpg hf/L ug{ ;Sg]5 .

81 जहदा गाउँपािलका सहकारी ऐन, २०७५ 82 जहदा गाउँपािलका सहकारी ऐन, २०७५ ��तावनाः सहकारी मूय, मा यता र िस�ा त अन�ुप �थानीय�तरमा छ�रएर रहकेो पूँजी, �िविध तथा �ितभालाई �वाबल&बन र पार�प�रकताका आधारमा एक(कृत गद, सद�यह�को आिथ-क, सामािजक तथा साँ�कृितक उ नयन गन-, समदुायमा आधा�रत, सद�य केि /त, लोकताि 0क, �वाय1 र सशुािसत संगठनको �पमा सहकारी सं�थाह�को �व�-न गन-, सहकारी खेती, उ6ोग, व�त ुतथा सेवा 7यवसायका मा8यमबाट सामािजक यायका आधारमा आ:मिनभ-र, ती; एवं िदगो <पमा �थानीय अथ-त 0लाई स=ुढ तुयाउन सहकारी संघ सं�थाह<को दता-, स@चालन एवम ् िनयमन स&ब धी 7यव�था गन- वा@छनीय भएकोले, जहदा गाउँपािलकाको गाउँसभाले यो ऐन बनाएको छ। प�र�छदे –१ �ारि"भक १. सिं&' नाम र �ार"भ :(१) यस ऐनको नाम “जहदा गाउँपािलकाको सहकारी ऐन, २०७५” रहकेो छ । (२) यो ऐन त<ु त �ार&भ हOनेछ । २. प�रभाषा: िवषय वा �सङ्गले अकR अथ- नलागेमा यस ऐनमा,– (क) “आ त�रक काय-िविध” भ नाले सहकारी सं�थाले दफा १८ बमोिजम बनाएको आ त�रक काय-िविध स&झनपुछ- । (ख) “कसरू” भ नाले दफा ७९ बमोिजमको कसरू स&झनपुछ- । (ग) “तोिकएको” वा “तोिकए बमोिजम” भ नाले यस ऐन अ तग-त बनेको िनयममा तोिकएको वा तोिकए बमोिजम स&झनपुछ- । (घ) “प�रवार” भ नाले सद�यको पित वा प:नी, छोरा, बहुारी, छोरी, धम-प0ु, धम-प0ुी, बाब,ु आमा, सौतेनी आमा र आफूले पालन पोषण गनु- पनZ दाज,ु भाउज,ुभाइ, बहुारी र िददी, बिहनी स&झनपुछ-। तर सो श\दले अंशब]डा गरीवा मानो छु�_ई आ-आaनो पेशा 7यवसाय गरी बसेको प�रवारको सद�यलाई जनाउने छैन । (ङ) “बचत” भ नाले सद�यले सहकारी सं�थामा ज&मा गरेको रकम स&झनपुछ- । (च) “म 0ालय” भ नाले सहकारी स&ब धी िवषय हनेZ संघीय म 0ालय स&झनपुछ- । (छ) “मcुय कारोबार” भ नाले सं�थाले संचालन गरेको 7यवसाियक िdयाकलापह<मा पिछलो आिथ-क वष-स&ममा प�रचािलत बचतको दािय:व र पिछलो आिथ-क वष-को सद�यतफ- को ख�रद वा िबd( कारोवारमा क&तीमा तीस �ितशतभ दा बढी िह�सा भएको कारोवार स&झनुपछ- ।

83 (ज) “रिजefार” भ नाले संघको रिजefार स&झन ुपछ- । (झ) “लेखा सपुरीवेgण सिमित” भ नाले दफा ३७ बमोिजमको लेखा सपुरीवेgण सिमित स&झनपुछ- । (ञ) “िविनयम” भ नाले स&बि धत सहकारी सं�थाको दफा १७ बमोिजम बनाएको िविनयम स&झनपुछ- । (ट) “िवभाग” भ नाले संघको सहकारी िवभाग स&झनुपछ- र सो श\दले म 0ालयले सहकारी िनयमन गन- तोकेको महाशाखा समेतलाई जनाउँछ। (ठ) “शेयर” भ नाले सहकारी सं�थाको शेयर पजूीको अंश स&झनुपछ- । (ड) “स@चालक” भ नाले सिमितको सद�य स&झनपुछ- र सो श\दले सिमितको अ8यg, उपा8यg, सिचव र कोषा8यg समेतलाई जनाउँछ । (ड) “सद�य” भ नाले सहकारी स�थाको सद�यता �ाj त गरेका 7यिk स&झनपुछ-। (ढ) “सिमित” भ नाले दफा ३० को उपदफा (१) बमोिजमको स@चालक सिमित स&झनपुछ- । (ण) “सहकारी मूय” भ नाले �वावल&वन, �व–उ1रदािय:व, लोकत 0, समानता, समता, ऐlयव�ता, इमा दारी, खलुापन, सामािजक उ1रदािय:व तथा अ<को हरेचाह लगायत अ तरा-िefय मा यता �ाj त सहकारी स&ब धी मूय स&झनपुछ- । (त) “सं�थाको 7यवसाय” भ नाले िविनयममा 7यव�था भए बमोिजम स@चािलत 7यवसाियक िdयाकलाप स&झनुपछ- । (थ) “सहकारी िस�ा त” भ नाले �वैिmछक तथाखलुा सद�यता, सद�यnारा लोकताि 0क िनय 0ण, सद�यको आिथ-क सहभागीता, �वाय1ता र �वत 0ता, िशgा, तालीम र सचूना, सहकारी-सहकारी बीच पार�प�रक सहयोग र समदुाय�ितको चासो लगायत अ तरा-िefय मा यता �ाj त सहकारी स&ब धी िस�ा त स&झन ुपछ- । (द) "सं�था" भ नाले दफा ३ बमोिजम गठन भई दफा ६ बमोिजम दता- भएको िवषयगत वा बहOउqेrयीय सहकारी सं�था स&झन ुपछ- । (ध) “साधारण सभा” भ नाले सहकारी सं�थाको साधारण सभा स&झनपुछ- । (न) “�ाथिमक पूँजी कोष” भ नाले शेयर पूँजी र जगेडा कोष स&झनपुछ- । (प) "दता- गनZ अिधकारी" भ नाले दफा ६९ बमोिजमको दता- गनZ अिधकारी स&झनपुद-छ । प�र�छदे–२ सहकारी स�ंथाको गठन तथा दता- ३. स�ंथाको गठन :(१) क&तीमा तीस जना नेपाली नाग�रकह< आपसमा िमली िवषयगत वा वहOउqेrयीय सहकारी सं�था गठन गन- सlनेछन ्। 84 (२) उपदफा (१) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भएतापिन sिमक, युवा लगायतले आaनो sम वा सीपमा आधा�रत भइ 7यवसाय गनZ सहकारी सं�थाको हकमा प tजना नेपाली नाग�रकह< भए पिन सं�था गठन गन- सlनेछन ्। (३) यस दफामा अ य0 जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन नेपाल सरकार, �दशे सरकार, �थानीय तह वा :य�ता सरकार वा तहको अनदुान वा �वािम:वमा संचािलत िव6ालय, िवuिव6ालय वा संगिठत सं�थाबाट पा�रsिमक पाउने पदमा वहाल रहकेा क&तीमा एकसय जना कम-चारी, िशgक वा �ा8यापकह<ले आपसमा िमली �चिलत काननू बमोिजम दता- भएको आaनो पेशागत संगठनका आधारमा सद�यता, �ितिनिध:व र सेवा संचालनमा तोिकए बमोिजमका शत- ब दजेह< पालना गनZ गरी सं�था गठन गन- सlनेछन ्। तर एकसय जनाभ दा कम संcया रहकेो एउटै काया-लयका क&तीमा तीसजना कम-चारी, िशgक वा �ा8यापकह<ले आपसमा िमली सद�यता, �ितिनिध:व र सेवा संचालनमा तोिकए बमोिजमका शत- ब दजेह< पालना गनZ गरी सं�था गठन गन- सlनेछन ्। (४) यस दफा बमोिजम सं�था गठन गदा- एक प�रवार एक सद�यका दरले उपदफा (१) वा(२)मा उिलिखत संcया पगुेको हOनपुनZछ । तर सं�था दता- भइसकेपिछ एकै प�रवारका एकभ दा बढी 7यिkलेसो सं�थाको सद�यता िलन बाधापनZछैन । ४. दता- नगरी सहकारी स�था सचंालन गन- नह2न:े कसैले पिन यस ऐन बमोिजम दता- नगरी सहकारी �थापना तथा स@चालन गन- हOदँनै। ५. दता-को लािग दरखा�त िदनु पन5 :(१) यस ऐन बमोिजम गठन भएका सरकारी सं�थाले दता-कालािग दता- गनZ अिधकारी समg अनसुचूी-१ को ढाँचामा दरखा�त िदनपुनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमका दरखा�त साथ दहेाय बमोिजमका कागजातह� संलwन गनु- पनZछ :– (क) सहकारी सं�थाको ��तािवत िविनयम, (ख) सहकारी सं�था स@चालनको स&भा\यता अ8ययन �ितवेदन, (ग) सद�यले िलन �वीकार गरेको शेयर संcया र शेयर रकमको िववरण । ६. दता- गनु- पन5 :(१) दफा ५ को उपदफा (१) बमोिजम �ाj त दरखा�त सिहतको कागजातह< छानिवन गदा- दहेाय बमोिजम भएको पाइएमा दता- गनZ अिधकारीले दरखा�त परेको िमितले तीस िदनिभ0 :य�तो सहकारी सं�था दता- गरी अनसुचूी-२ को ढाँचामा दता- �माणप0 िदनु पनZछ :– (क) दरखा�त साथ पेश भएको िविनयम यो ऐन तथा यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम बमोिजम रहकेो, (ख) ��तािवत सहकारी सं�था सहकारी मूय, मा यता र िस�ा त अनु<प स@चालन हOन सlने आधार रहकेो,

85 (ग) सहकारी सं�था समदुायमा आधा�रत एवम ्सद�य केि /त भई संचालन र िनय 0ण हOन सlने �पx आधार रहकेो । (२) उपदफा (१) बमोिजम छानिवन गदा- ��तािवत सहकारी सं�थाको िविनयमको कुनै कुरामा संशोधन गनु-पनZ दिेखएमा दता- गनZ अिधकारीले :य�तो संशोधन गनु-पनZ 7यहोरा खलुाई दरखा�त �ाj त भएको िमितले प t िदनिभ0 िनवेदकलाई सचूना गनु- पनZछ । (३) यस ऐनमा अ य0 जनुसकुै कुरा लेिखएको भएतापिन यो ऐन �ार&भ हOदँाका बखत दता- भई स@चालनमा रहकेा जहदा गाउँपािलका िभ0 काय-gे0 कायम ग�रएका सहकारी सं�था यसै ऐन बमोिजम दता- भएको मािनने छ । (४) यस दफा बमोिजम सहकारी सं�था दता- गदा- दता- गनZ अिधकारीले :य�तो सहकारी सं�थाले पालना गनु- पनZ गरी कुनै शत- तोlन सlनेछ । (५) उपदफा (४) बमोिजम शत- तोिकएकोमा सोको पालना गनु- स&बि धत सहकारी सं�थाको कत-7य हOनेछ। ७. दता- गन- अ�वीकार गन- स8न े:(१) दफा ६ को उपदफा (१) मा उिलिखत अव�था नभएमा, सोही दफा बमोिजम िविनयम संशोधनको लािग सचूना िदएको अबिध िभ0 िनवेदकले संशोधन गन- अ�वीकार गरेमा :य�तो सूचना पाएको िमितले तीस िदनिभ0 िबिनयम संशोधन नगरेमा वा सचूनामा उलेख भए बमोिजम हOने गरी िबिनयम संशोधन नगरेमा दता- गनZ अिधकारीले :य�तो सहकारी सं�था दता- गन- अ�वीकार गन- सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम सहकारी सं�था दता- गन- अ�वीकार गरेकोमा दता- गनZ अिधकारीले कारण खलुाई तीन िदन िभ0 सोको जानकारी स&बि धत िनवेदकह�लाई िदन ुपनZछ । ८. सहकारी स�ंथा सगंिठत स�ंथा ह2न:े (१) सहकारी सं�था अिविmछ न उ1रािधकारवाला एक �वशािसत र सङ्गिठत सं�था हOनेछ । (२) सहकारी सं�थाको काम कारबाहीको लािग एउटा छु_ै छाप हOनेछ । (३) सहकारी सं�थाले यस ऐनको अधीनमा रही 7यिk सरह चल अचल स&पि1 �ाj त, उपभोग, िवd( वा अ य 7यव�था गन- सlनेछ। (४) सहकारी सं�थाले 7यिk सरह आaनो नामबाट नािलस उजरू गन- र सो उपर पिन सोही नामबाट नािलस उजरू लाwन सlनेछ। (५) सहकारी सं�थाले 7यिk सरह करार गन- सlनेछ । ९. सहकारी स�ंथाको काय-&<े : (१) दता- हOदँाका बखत सहकारी सं�थाको काय- gे0 दहेाय बमोिजम हOनेछः (क) बचत तथा ऋणको मcुय कारोवार गनZ सं�थाको हकमा एक वडा, (ख) अ य सं�थाको हकमा एक वडा वा देहायका आधारमातीन वडास&म : 86 (१) सद�यह<वीच �वाबल&बनको पार�पा�रक अ{यासको लािग आपसी साझा व धन (कमन ब]ड), (२) 7यवसाियक �तरमा सेवा संचालन गन- आवrयक सद�य संcया, (३) सं�था संचालनमा सद�यको सहभािगतामलूक लोकताि 0क िनय 0ण कायम हOने गरी पायक पनZ �थान । (२) उपदफा (१) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भएतापिन सं�थाले दता- भई 7यवसाियक सेवा �ार&भ गरेको दईुवष- पिछ दहेायको आधारमा जोिडएको भौगोिलक gे0 कायम रहने गरी आaनो काय-gे0 थप वडाह�मा िव�तार गन- सlनेछ । (क) सं�थाको 7यवसाियक िdयाकलापको िवकास dममा सद�यता बढाउन थप काय- gे0 आवrयक परेको, (ख) सं�थाको काय- संचालनमा सद�यको �:यg िनय 0ण कायम राcन रचना:मक उपायह< अवल&बन ग�रएको, (ग) बचत तथा ऋणको मcुय कारोबार गनZ सहकारी सं�थाको हकमा मापद]ड अनुसार भएको । (३) उपदफा (१) र (२) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन सं�थाको काय-gे0का वडाह�मा 7यावसाियक सेवा स@चालन नभएको वा ज&मा कारोबारको तोिकएको रकम वा अनपुातभ दा कम रकम वा अनपुातको 7यावसाियक सेवा स@चालन भएको दिेखएको ख]डमा दता- गनZ अिधकारीले 7यावसाियक सेवा स@चालन भएका वडा मा0 काय-gे0 कायम गनZ गरी िविनयम संशोधन गन- िनदZशन िदन सlनेछ । (७) उपदफा (३) बमोिजम दता- गनZ अिधकारीले िनदZशन िदएकोमा सहकारी सं�थाले एक वष-िभ0 िविनयम संशोधन गरी आaनो काय-gे0 पुनःिनधा-रण गनु-पनZछ । (८) यस दफामा अ य0 जनुसुकै कुरा लेिखएको भए तापिन सहकारी सं�थाले �वेिmछक �पमा जनुसकुै समय काय-gे0 घटाउने गरी पनुःिनधा-रण गन- िविनयम संशोधन गन- सlनेछ । (९) काय-gे0 पनुः िनधा-रण स&ब धी अ य 7यव�था तोिकएबमोिजम हOनेछ । १०. जानकारी िदनुपन5: जहदा गाउँपािलकाभ दा बढी काय-gे0 कायम राखी दता- भई स@चालनमा रहकेा सं�थाह�ले जहदा गाउँपािलकामा सेवा स@चालन गदा- स@चािलत सेवाको िववरण सिहत दता- गनZ अिधकारीलाई जानकारी िदनपुनZछ । ११. िवषयगत आधारमा वग?करण: (१)सहकारी सं�थाको वग|करण दहेाय बमोिजम हOनेछः (क) उAपादक स�ंथाः कृिष,दwुध, िचया,किफ,उख,ुफलफुल र माछापालन िवशेषका िवषयगत र अगवुावाली एवम ्उ:पादनको योजना समेतका आधारमा अ य उ:पादनमलूक सं�था;

87 (ख) उपभोBा स�ंथाः उपभोkा भ]डार, वचत तथा ऋण,उजा- र �वा�~य िवशेषका िवषयगत र �ाथिमक आवrयकता एवम् सेवाको योजना समेतका आधारमा अ य उपभोगज य सं�था; (ग) Cिमक स�ंथाः ह�तकला,खा6 प�रकार,औ6ोिगक उ:पादन,भोजनालय र sम करार िवशेषका िवषयगत र सीप वा sमको िवशेषता एवम ् �वरोजगारीको योजना समेतका आधारमा अ य sममा आधा�रत सं�था; (घ) बह2उEFेयीय स�ंथाः उ:पादन, उपभोग र sम वा सीपमा आधा�रत �वरोजगारीका सेवा समेत स@चालन गनZ अ य बहOमखुी सं�था । (२) उपदफा (१) को ख]ड (क),(ख)र (ग) मा उलेिखत िवषयमा िविशxीकरण, आम �चलन र अ{यासको िवकासdम समेतको आधारमा तोिकएबमोिजमका िवषयह< थप गन- सिकनेछ । (३) उपदफा (१) र (२) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन उपदफा (१) बमोिजम अ य सं�थाह< गठन गन- बाधा पनZछैन । १२. कारोवार, Gयवसाय, उHोग वा प�रयोजना सIचालन गन- स8न:े (१) दफा ६ बमोिजम दता- �माणप0 �ाj त गरे पिछ सं�थाले आaनो उqेrय �ाि�का लािग यस ऐन र िविनयमको अधीनमा रही आवrयक कारोवार, 7यवसाय, उ6ोग वा प�रयोजना स@चालन गन- सlनेछ । (३) �चिलत कानूनमा जनुसकुै कुरा लेिखएको भएतापिन सं�थाले उपदफा (१) बमोिजम कारोवार, 7यवसाय, उ6ोग वा प�रयोजना स@चालन गन- छु_ै सं�था दता- गनु-पनZ छैन । तर :य�तो कारोवार, 7यवसाय, उ6ोग वा प�रयोजना स@चालन गन- �चिलत काननू बमोिजम अनमुितप0, �वीकृित वा इजाजतप0 िलन ु पनZ रहछे भने सो बमोिजम अनमुितप0 ,�वीकृित वा इजाजतप0 िलएर मा0 कारोवार, 7यवसाय, उ6ोग वा प�रयोजना स@चालन गनु- पनZछ। (४) उपदफा (३) बमोिजम सं�थाले �चिलत कानून बमोिजम अिधकार पाएको िनकाय वा अिधकारीबाट अनमुितप0, �वीकृित वा इजाजतप0 �ाj त गरेमा प t िदनिभ0 सोको जानकारी दता- गनZ अिधकारीलाई िदनु पनZछ । (५) दईु वा दईुभ दा बढी सं�थाले संयkु वा साझेदारीमा आaनो उ:पादन वा सेवाको बजारीकरणको लािग यस ऐनको अधीनमा रही आवrयक कारोवार, 7यवसाय, उ6ोग वा प�रयोजना स@चालन गन- सlनेछन ्। (६) उपदफा (५) बमोिजमको कारोवार, 7यवसाय, उ6ोग वा प�रयोजना स@चालन गनZ स&ब धी अ य 7यब�था तोिकए बमोिजम हOनेछ । १३. दाियAव सीिमत ह2न े :(१) सहकारी सं�थाको कारोबारको स&ब धमा सद�यको दािय:व िनजले ख�रद गरेको वा ख�रद गन- �वीकार गरेको शेयरको अिधकतम रकमस&म मा0 सीिमत रहनेछ । 88 (२) सहकारी सं�थाको नाममा “सहकारी” र नामको अ :यमा “िलिमटेड” भ ने श\द राcनु पनZछ । १४. सहकारीका मूKय, माLयता र िसMाLत पालना गनु- पन5: सहकारी सं�थाको गठन तथा स@चालन गदा- सहकारीका मूय, मा यता र िस�ा तको पालना गनु- पनZछ । प�र�छदे–३ स�ंथाका उEFेय तथा काय- १५. स�ंथाको उEFेय : काय-gे0मा आधा�रत र सद�य केि /त भई आaना सद�यह�को आिथ-क, सामािजक तथा साँ�कृितक उ नयन गनु- सं�थाको मcुय उqेrय हOनेछ । १६. स�ंथाको काय- : सं�थाका काय-ह� दहेाय बमोिजम हOनेछन:्- (क) सहकारीका मूय, मा यता र िस�ा तह�को पालना गनZगराउने, (ख) सद�यको िहत �व�-नगनZ गरी 7यावसाियक सेवाह� �दान गनZ, (ग) सद�यलाई िशgा, सचूना र तालीम �दान गनZ , (ङ) सं�थाले गनZ उ:पादन तथा सेवाको मापद]ड िनधा-रण गरी गणु�तर सुधार, आिथ-क �थािय:व र जोिखम 7यव�थापनस&ब धी काय- गनZ, (च) आ त�रक िनय 0ण �णाली लाग ूगनZ, (छ) सं�थाको 7यवसाियक �व�-न तथा िवकास स&ब धी िdयाकलापह� स@चालन गनZ, (ज) म 0ालय,रिजefार, �ादिेशक रिजefार,�थानीय तह वादता- गनZ अिधकारीको िनदZशन पालना गनZ गराउने, (झ) िविनयममा उिलिखत काय-ह� गनZ । प�र�छदे–४ िविनयम तथा आLत�रक काय-िविध १७. िविनयम बनाउनु पन5 : (१) सं�थाले यो ऐन, यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम, िनदZिशका, मापद]ड र काय-िविधको अधीनमा रही आaनो काय- स@चालनको लािग िविनयम बनाउनु पनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको िविनयम दता- गनZ अिधकारीबाट �वीकृत भए पिछ लाग ूहOनेछ । १८. आLत�रक काय-िविध बनाउन स8न े:(१) सं�थाले यो ऐन, यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम, िनदZिशका, मापद]ड, काय-िवधी र िविनयमको अधीनमा रही आवrयकता अनसुार आaनो आ त�रक काय-िविध बनाउन सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको आ त�रक काय-िविध स&बि धत सं�थाको साधारणसभाले �वीकृत गरेपिछ लाग ूहOनेछ ।

89 १९. िविनयम र आLत�रक काय-िविधमा सशंोधन :(१) सं�थाको साधारणसभाको कुल सद�य संcयाको बहOमतबाट िविनयम र आ त�रक काय-िविध संशोधन हOन सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम संशोधन भएको िविनयम वा आ त�रक काय-िविध दता- गनZ अिधकारीबाट �वीकृत भएपिछ लाग ूहOनेछ । प�र�छदे–५ सद�यता २०. स�ंथाको सद�यता: (१) अठार वष- उमेर परूा गरेका दहेाय बमोिजमका नेपाली नाग�रकह< सं�थाको सद�य हOन सlनेछनः् (ख) सं�थाको क&तीमा एक शेयर ख�रद गरेको, (ग) सं�थाको िविनयममा उिलिखत शत-ह< पालना गन- म जरु गरेको, (घ) सं�थाको िज&मेवारी पालना गन- म जरु भएको, (ङ) सं�थाले गरेको कारोवारसँग �ित�पधा- हOने गरी कारोवार नगरेको, (च) सं�थाको सद�यता िलन योwय रहकेो �वघोषणा गरेको । (२) यस ऐनमा अ य0 जनुसुकै कुरा लेिखएको भएतापिन नेपाल सरकार, �दशे सरकारका िनकायह<, �थानीय तहका साथै सं�थाको काय-gे0 िभ0का सामदुाियक वा सहकारी िव6ालय, गठुी, �थानीय lलब, �थानीय तहमा गठन भएका उपभोkा समहूह< सं�थाको सद�य हOन बाधा पनZ छैन । (३) यस दफामा अ य0 जनुसुकै कुरा लेिखएको भएतापिन �वा�~य सहकारी सं�थामा सहकारी सं�थाले सद�यता िलन वाधा पनZ छैन । २१. सद�यता �ाO त गन- िनवदेन िदन ु पन5: (१) सं�थाको सद�यता िलन चाहने स&बि धत 7यिkले सं�थाको सिमित समg िनवेदन िदन ुपनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम िनवेदनपरेको िमितले प�तीस िदन िभ0 सिमितले यो ऐन, यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम तथा िविनयमको अधीनमा रही सद�यता �दान गनZ वा नगनZ िनण-य गनु- पनZछ । (३) उपदफा (२) बमोिजम िनण-य गदा- सिमितले सद�यता �दान नगनZ िनण-य गरेमा सो को कारण खोली सात िदनिभ0 िनवेदकलाई जानकारी गराउन ुपनZछ । (४) उपदफा (३) बमोिजम जानकारी पाएको िमितले तीस िदनिभ0 स&बि धत \यिkले :य�तो सं�था दता- गनZ अिधकारीसमg उजरू गन- सlनेछ। (५) उपदफा (४) बमोिजम �ाj तउजरूी छानिवन गदा- िनवेदकलाई सद�यता �दान गनु- पनZ दिेखएमा दता- गनZ अिधकारीले :य�तो िनवेदकलाई सद�यता �दान गन-को लािग स&बि धत सं�थालाई आदशे िदन सlनेछ। 90 (६) उपदफा (५) बमोिजम आदशे भएमा सो आदशे �ाj त गरेको सात िदन िभ0 स&बि धत सं�थाले िनवेदकलाई सद�यता �दान गरी सोको जानकारी दता- गनZ अिधकारीलाई गराउनु पनZछ । २२. सद�य ह2न नपाउन े: (१) कुनै 7यिk एकै �कृितको एकभ दा वढी सं�थाको सद�य हOन पाउने छैन । तर यो ऐन �ार&भ हOन ुअिघ कुनै 7यिk एकै �कृितको एकभ दा बढी सं�थाको सद�य रहकेो भए यो ऐन �ार&भ भएको िमितले तीनवष- िभ0 कुनै एक सं�थाको मा0 सद�यता कायम राcन ुपनZछ । (२) यो ऐन �ार&भ हOदँाका बखत कुनै सं�थामा नेपाल सरकारको िनकाय वा दफा २० को उपदफा (२) मा उलेख भएदिेख बाहकेको अ य कुनै कृि0म 7यिk सद�य भएको भए पाँचवष- िभ0 सद�यता अ :य गनु-पनZछ । २३. सद�यताको समाि':(१) कुनै सद�यको सद�यता दहेायको अव�थामा समा� हOनेछः— (क) सद�यले आaनो सद�यता :याग गरेमा, (ख) लगातार बािष-क साधारणसभामा िबना सचूना तीन पटकस&म अनपुि�थत भएमा, (ग) यो ऐन,यस ऐन अ तग-त वनेको िनयम वा िविनयम बमोिजम सद�यले पालना गनु-पनZ �ावधानको बार&बार उलङ्घन गरेमा, (घ) सं�थाको सद�यको हकमा दफा २० बमोिजमको योwयता नभएमा। (२) उपदफा (१) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन कुनै सद�यले सं�थाबाट �ाj त वा भkुान गनु- पनZ कुनै रकम भएमा सो फरफारक नभएस&म वा िनजले िलएको ऋण,ितनु- पनZ कुनै दािय:व वा अ य कुनै सद�यको तफ- बाट िधतो वा जमानत बसेकोमा सोको दािय:व फरफारक नभएस&म िनजको सद�यता समा� हOने छैन । (३) यस दफामा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन साधारणसभा बोलाउने िनण-य भइसकेपिछ साधारणसभा स&प न नभएस&म कसैलाई पिन सद�यताबाट हटाउन सिकने छैन । २४. सिुवधा �ाO त गन- नस8न े : कुनै सद�यले सहकारी सं�थालाई ितनु- पनZ कुनै दािय:व िनधा-�रत समयिभ0 भkुान नगरेमा वा यो ऐन, यस ऐन अ तग-त वनेको िनयम तथा िविनयम बमोिजम सद�यले पालन गनु-पनZ 7यव�थाको बार&बार उलंघन गरेमा :य�तो सद�यले अ य सद�य सरहको सिुबधा �ाj त गन- सlने छैन ।

91 प�र�छदे –६ साधारण सभा सिमित तथा लखेा सपु�रव&ेण सिमित २५. साधारणसभा: (१) सहकारी सं�थाको सवRmच अङ्गको <पमा साधारणसभा हOनेछ । (२) सहकारी सं�थाका सबै सद�यह� साधारणसभाका सद�य हOने छन ्। (३) सहकारी सं�थाको साधारणसभा दहेाय बमोिजम हOनेछ:– (क) �ारि&भक साधारणसभा, (ख) वािष-क साधारणसभा, (ग) िवशेष साधारणसभा । २६. �ारि"भक साधारण सभाको काम, कत-Gय र अिधकार: �ारि&भक साधारणसभाको काम, कत-7य र अिधकार दहेाय बमोिजम हOनेछ :– (क) �ारि&भक साधारणसभा हOने अिघलो िदनस&मको काम कारबाही र आिथ-क कारोबारको जानकारी िलने, (ख) चालू आिथ-क वष-को लािग वािष-क काय-dम तथा बजेट �वीकृत गनZ, (ग) �ितवेदन तथा िव1ीय िववरण अनमुोदन गनZ, (घ) िविनयममा उलेख भए बमोिजम सिमित वा लेखा सपुरीवेgण सिमितको िनवा-चन गनZ, (ङ) आ त�रक काय-िविध पा�रत गनZ, (च) लेखा परीgकको िनयिुk र िनजको पा�रsिमक िनधा-रण गनZ, (छ) िविनयममा तोिकए बमोिजमका अ य काय-ह� गनZ । २७. वािष-क साधारणसभाको काम, कत-Gय र अिधकार : वािष-क साधारणसभाको काम, कत-7य र अिधकार दहेाय बमोिजम हOनेछ :– (क) वािष-क काय-dम तथा बजेट �वीकृित गनZ, (ख) वािष-क लेखा परीgण �ितवेदन अनमुोदन गनZ, (ग) सिमित वा लेखा सपुरीवेgण सिमितको िनवा-चन तथा िवघटन गनZ, (घ) स@चालक वा लेखा सपुरीवेgण सिमितको संयोजक वा सद�यलाई पदबाट हटाउने, (ङ) सिमित वा लेखा सपुरीवेgण सिमितको वािष-क �ितवेदन पा�रत गनZ, (च) िविनयम संशोधन तथा आ त�रक काय-िविध पा�रत गनZ, (छ) लेखा परीgकको िनयिुk र िनजको पा�रsिमक िनधा-रण गनZ, (ज) सं�था एक(करण वा िवघटन स&ब धी िनण-य गनZ, (झ) पा�रsिमक लगायतका सिुवधा तोlने, (ञ) ऋण तथा अनदुान �ा� गनZ स&ब धमा िनण-य गनZ, (ट) सद�यको दािय:व िमनाहा िदने, (ठ) सिमितलाई आवrयक िनदZशन िदने, 92 (ड) िविनयममा तोिकए बमोिजमका अ य काय-ह� गनZ । २८. साधारणसभाको बैठक :(१) सिमितले सहकारी सं�था दता- भएको िमितले तीन मिहनािभ0 �ारि&भक साधारणसभा बोलाउन ुपनZछ । (२) सिमितले �:येक आिथ-क वष- समा� भएको िमितले छ मिहनािभ0 वािष-क साधारणसभा बोलाउन ुपनZछ । (३) सिमितले दहेायको अव�थामा िवशेष साधारण सभा बोलाउन ुपनZछ :– (क) सं�थाको काम िवशेषले िवशेष साधारण सभा बोलाउनुपनZ सिमितवाट िनण-य भएमा, (ख) दफा ३८ को उपदफा (१) को ख]ड (छ) बमोिजम लेखा सपुरीवेgण सिमितको िसफा�रसमा, (ग) कुनै स@चालकले िवशेष साधारणसभा बोलाउन पेश गरेको ��ताव सिमित�ारा पा�रत भएमा, (घ) िवशेष साधारणसभा बोलाउन ुपनZ कारण खलुाइ पिmचस �ितशत सद�यले सिमित समg िनवेदन िदएमा, (ङ) दफा २९ कोउपदफा (१) बमोिजम दता- गनZ अिधकारीले िनदZशन िदएमा, (४) उपदफा (३) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन सं�थाको स@चालक वा 7यव�थापकबाट आaनो िज&मेवारी पूरा नगरी सं�था स@चालनमा सम�या उ:प न भएको अव�थामा दता- गनZ अिधकारीलाई जानकारी िदई साधारण सद�यह� म8येबाट बहOमत सद�य उपि�थत भई िवशेष साधारण सभा गन- सिकनेछ । २९. िवशषे साधारणसभा बोलाउन िनद5शन िदन स8न:े (१) सं�थाको िनरीgण वा सपुरीवेgण गदा- वा कसैको उजरूी परी छानिवन गदा- दहेायको अव�था दिेखन आएमा दता- गनZ अिधकारीले :य�तो सहकारी सं�थाको सिमितलाई साधारणसभा बोलाउन िनदZशन िदन सlनेछ :– (क) सहकारीको मूय, मा यता तथा िस�ा त िवप�रत काय- गरेमा, (ख) यो ऐन, यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम, िविनयम तथा आ त�रक काय-िविध िवपरीत काय- गरेमा, (घ) दता- गनZ अिधकारीले िदएको िनदZशनको बार&बार उलङ्घन गरेमा, (ङ) दफा ३१ को उपदफा (२) बमोिजम दता- गनZ अिधकारीले आदशे िदएमा। (२) उपदफा (१) बमोिजम साधारणसभा बोलाउन िनदZशन �ाj त भएमा सिमितले सो िनदZशन �ाj त भएको िमितले प�तीस िदनिभ0 साधारणसभाको बैठक बोलाउन ु पनZछ र साधारणसभाको बैठकमा उजरूी वा िनरीgणका dममा दिेखएका िवषयमा छलफल गरी सोको �ितवेदन दता- गनZ अिधकारीसमg पेश गनु- पनZछ ।

93 (३) उपदफा (१) वा (२) मा उिलिखत अविधिभ0 सिमितले साधारणसभा नबोलाएमा दता- गनZ अिधकारीले :य�तो साधारणसभा बोलाउन सlनेछ । (४) सहकारी सं�थाको साधारणसभाको लािग गणपरूक संcया त:काल कायम रहकेो सद�य संcयाको एकाउ न �ितशत हOनेछ । तर पिहलो पटक डािकएको साधारण सभामा गणपरुक संcया नपगुेमा :यसको सात िदन िभ0 दो�ो पटक साधारण सभा बोलाउन ुपनZ र यसरी दो�ो पटक बोलाइएको साधारण सभामा संचालक सिमितको बहOमत सिहत एक ितहाई साधारण सद�यह<को उपि�थित भएमा साधारण सभाको गणपरुक संcया पगुेको मािननेछ । (५) उपदफा (४) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन दफा २८ को (४) मा भएको 7यव�था सोहीअनुसार हOनेछ । (६) दईु हजार वा सोभ दा बढी सद�य भएको सं�थाले साधारण सभा गदा- समान काय-सचूीमा तोिकए बमोिजम सद�य संcयाको आधारमा वडा-वडा वा अ य पायकको �थानमा संचालक सद�यह<लाई पठाई साधारण सभा गन- र :य�तो सभाको िनण-य �मािणत गन- �ितिनिधह< छनौट गरी :य�ता �ितिनिधह<को उपि�थितको सभाले अि तम िनण-य �मािणत गनZ 7यव�था िमलाउन सlनेछ । ३०. सIचालक सिमित :(१) सहकारी सं�थामा साधारणसभाबाट िनवा-िचत एक स@चालक सिमित रहनेछ । तर, एउटै 7यिk लगातार एउटै पदमा दईु पटकभ दा बढी स@चालक हOन पाउने छैन । (२) उपदफा (१) बमोिजमको सिमितमा उपल\ध भएस&म क&तीमा ते1ीस �ितशत मिहला सद�यको �ितिनिध:व सिुनि�त गनु- पनZछ । (३) एउटै प�रवारको एकभ दा बढी सद�य एकै अविधमा स@चालक तथा लेखा सिमितको पदमा उ&मेदवार ब न र िनवा-िचत हOन सlने छैन । (४) कुनै सं�थाको स@चालक सोही सं�थाको कम-चारी वा आaनो सं�थाले सद�यता िलएको सहकारी संघ वा बैङ्कबाहके अकR कुनै सं�थाको संचालक ब न पाउने छैन । तर वािष-क दईु करोड <पैयाभ दा कमको कारोवार गनZ सहकारी सं�थाको स@चालकले :य�तो सहकारी सं�थामा कम-चारीको <पमा काम गन- बाधा पनZ छैन । वािष-क दईु करोडभ दा बिढ कारोवार गनZ सं�थामा कुनै संचालक कम-चारी रहकेो भए यो ऐन �ार&भ भएको िमितले दईु वष-िभ0 :य�तो संचालकले कम-चारीको पद :याग गरी अकR कम-चारीको 7यव�था गनु-पनZछ । (६) यो ऐन �ार&भ हOनुअिघ कुनै 7यिk एकभ दा बढी सं�थाको स@चालक वा सोही वा अकR सं�थाको कम-चारी भएकोमा यो ऐन �ार&भ भएको िमितले एक वष-िभ0 कुनै एक सं�थाको मा0 स@चालक वा कम-चारी रहन ुपनZछ । (७) सिमितको काया-विध चार वष-को हOनेछ । 94 ३१. सIचालक सिमितको िनवा-चन :(१) सिमितले आaनो काया-विध समा� हOन ुकि&तमा एक मिहना अिघ अकR सिमितको िनवा-चन गराउन ुपनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम सिमितको िनवा-चन नगराएको जानकारी �ाj त भएमा :य�तो जानकारी �ाj त भएको िमितले छ मिहनािभ0 सिमितको िनवा-चन गराउन दता- गनZ अिधकारीले स&बि धत सिमितलाई आदशे िदन सlनेछ । (३) उपदफा (२) बमोिजम दता- गनZ अिधकारीले आदशे िदएकोमा स&बि धत सिमितले सो आदशे बमोिजमको समयाविधिभ0 सिमितको िनवा-चन गराई दता- गनZ अिधकारलाई जानकारी गराउन ुपनZछ। (४) उपदफा (३) बमोिजम सिमितको िनवा-चन नगराएमा दता- गनZ अिधकारले :य�तो सं�था सद�य रहकेो मािथलो संघ भए सो संघको �ितिनिध समेतलाई सहभागीगराई सिमितको िनवा-चन स&ब धी स&पणू- काय- गनZ गराउनेछ । (५) उपदफा (४) बमोिजमको िनवा-चन काय-मा सहयोग प�ु याउन ु स&बि धत सिमितका पदािधकारीह�को कत-7य हOनेछ । (६) उपदफा (५) बमोिजम िनवा-चन गराउँदा लागेको स&पणू- खच- स&बि धत सं�थाले 7यहोनु- पनZछ। (७) यस दफा बमोिजम सिमितको अकR िनवा-चन नभएस&मको लािग सिमितले िविनयममा 7यव�था भए बमोिजम आaनो काय- स@चालन गनZछ । ३२. सिमितको काम, कत-Gय र अिधकार : यस ऐनमा अ य0 उिलिखत काम, कत-7य र अिधकारका अित�रk सिमितको काम, कत-7य र अिधकार दहेाय बमोिजम हOनेछ :– (क) सहकारीका मूय, मा यता र िस�ा त बमोिजम सहकारी सं�थाको स@चालन गनZ, (ख) आिथ-क तथा �शासक(य काय- गनZ, गराउने, (ग) �ारि&भक साधारणसभा, वािष-क साधारणसभा तथा िवशेष साधारणसभा बोलाउने, (घ) साधारणसभाका िनण-यह� काया- वयन गनZ, गराउने, (ङ) सं�थाको नीित, योजना, बजेट तथा बािष-क काय-dमको तजु-मा गरी साधारणसभा समg पेश गनZ, (च) सं�थाको सद�यता �दान गनZ तथा सद�यताबाट हटाउने, (छ) शेयर नामसारी तथा िफता- स&ब धी काय- गनZ, (ज) स&बि धत संघको सद�यता िलने, (झ) िविनयम तथा आ त�रक काय-िविध तयार गरी साधारणसभामा पेश गनZ, (ञ) सं�थाको काय-gे0िभ0 सं�थाको कारोबार र 7यवसायको िहत �व�-नको लािग आवrयक काय- गनZ,गराउने,

95 ३३. सIचालक पदमा बहाल नरहन:े दहेायको कुनै अव�थामा स@चालक आaनो पदमा बहाल रहन सlने छैन:- (क) िनजले िदएको राजीनामा सिमितबाट �वीकृत भएमा, (ख) िनजलाई दफा ३४ उपदफा (१) बमोिजम स@चालकबाट हटाउने िनण-य भएमा, (ग) िनज अकR सं�थाको स@चालक रहमेा, (घ) िनज सोही वा अकR सं�थाको कम-चारी रहमेा, तर दफा ३० को उपदफा (४) को �ितब धा:मक वाlयांशमा लेिखएको कुरामा सोहीबमोिजम हOनेछ । (ङ) िनज सोही वा अकR सं�थाको लेखा सपुरीवेgण सिमितको पदमा रहमेा (च) िनजको म:ृय ुभएमा। ३४. सIचालकलाई पदबाट हटाउन स8न:े (१) साधारणसभाले वहOमतको िनण-यबाट दहेायको कुनै अव�थामा स@चालकलाई सिमितको स@चालक पदबाट हटाउन सlनेछ :– (क) आिथ-क िहनािमना गरी स&बि धत सं�थालाई हानी नोlसानी पु� याएमा, (ख) अनिधकृत तवरले स&बि धत सं�थाको कारोबार स&ब धी िवषयको गोपिनयता भङ्ग गरेमा, (ग) स&बि धत सं�थाको कारोबार र 7यवसायसँग �ित�पधा- हOने गरी समान �कृितको कारोबार वा 7यवसाय गरेमा, (घ) स&बि धत सं�थाको अिहत हOने कुनै काय- गरेमा, (ङ) िनज शारी�रक वा मानिसक <पमा काम गन- नसlने भएमा, (च) कुनै स@चालकमा यो ऐन, यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम वा िविनयममा उिलिखत योwयता नरहमेा । (२) कुनै स@चालकलाई सिमितको पदबाट हटाउने िनण-य गनु- अिघ :य�तो स@चालकलाई साधारणसभा समg सफाई पेश गनZ मनािसब मािफकको मौका िदइनेछ । (३) उपदफा (२) बमोिजमको अविधिभ0 कुनै स@चालकले सफाई पेश नगरेमा वा िनजले पेश गरेको सफाई स तोषजनक नभएमा साधारणसभाले :य�तो स@चालकलाई पदबाट हटाउन सlनेछ । (४) उपदफा (३) बमोिजम स@चालकको पदबाट हटाइएको सद�य सिमितको दईु काय-कालस&मको िनवा-चनमा उ&मेदवार ब न पाउने छैन । (५) उपदफा (३) बमोिजम कुनै स@चालक पदबाट हटेमा :य�तो पदमा साधारणसभाले बाँक( अविधको लािग अकR स@चालकको िनवा-चन गनZछ । 96 ३५. िनजी �वाथ- समावशे भएको िनण-य �कृयामा सलंUन ह2न नह2न े :(१) स@चालकले आaनो िनजी �वाथ- समावेश भएको िनण-य �िdयामा संलwन हOनहुOदँैन । (२) स@चालकले आफूलाईमा0 7यिkगत फाइदा हOनेगरी सं�थामा कुनै काय- गन- गराउन हOदँनै । (३) कुनै स@चालकले उपदफा (१) को िबपरीत हOने गरी वा आaनो अिधकारgे0भ दा बािहर गई कुनै काम कारबाही गरे गराएमा :य�तो काम कारबाही �ित :य�तो स@चालक 7यिkगत �पमा उ1रदायी हOनेछ र :य�तो काम कारबाहीबाट सं�थाको, सद�य वा अ य कुनै 7यिkलाई हानी नोlसानी हOन गएको रहछे भने :य�तो हानी नोlसानी िनजको जायजेथाबाट असलू उपर ग�रनेछ । ३६. सिमितको िवघटन :(१) साधारणसभाले दहेायको अव�थामा सिमितको िवघटन गन- सlनेछः– (क) सिमितको बदिनयतपणू- काय-बाट सं�थाको कारोबार जोिखममा परेमा, (ख) सं�थाले ितनु-पनZ दािय:व तोिकएको समयिभ0 भkुान गन- नसकेमा, (ग) िविनयममा उिलिखत उqेrय र काय- िवप�रतको काम गरेमा, (घ) सिमितले आaनो िज&मेवारी परूा नगरेमा, (ङ) यो ऐन वा यस ऐन अ तग-त बनेको िनयमावलीमा उिलिखत शत- वा दता- गनZ अिधकारीले िदएको िनदZशनको बार&बार उलङ्घन गरेमा । (२) उपदफा (१) बमोिजम सिमित िवघटन भएमा साधारणसभाले नयाँ सिमितको िनवा-चन गनZछ । (३) सिमितले यो ऐन वा यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम बमोिजम दता- गनZ अिधकारीले िदएको िनदZशन पालना नगरेमा वा दफा २९ को उपदफा (२) बमोिजम पेश भएको �ितवेदन समेतको आधारमा दता- गनZ अिधकारीले सिमितलाई उजरूी वा िनरीgणको dममा दिेखएका िवषयव�तकुो गाि&भय-ताको आधारमा बढीमा छ मिहनाको समय िदई सधुार गनZ मौका िदन सlनेछ र :य�तो समयाविध िभ0 पिन सधुार नगरेमा :य�तो सिमित िवघटन गनZछ । (४) उपदफा (३) बमोिजम सिमित िवघटन भएमा :यसरी िवघटन ग�रएको िमितले तीन मिहना िभ0मा अकR सिमितको िनवा-चन स&प न गराउन र :य�तो िनवा-चन नभएस&म सं�थाको दिैनक काय- स@चालन गन- दता- गनZ अिधकारीले तोिकए बमोिजमको एक तदथ- सिमित गठन गनु- पनZछ । (५) यस दफा बमोिजम अकR सिमितको िनवा-चन गराउँदा लागेको स&पणू- खच- स&बि धत सं�थाले 7यहोनZछ ।

97 ३७. लखेा सपुरीव&ेण सिमितको गठन :(१) सं�थामा आ त�रक िनय 0ण �णालीलाई स=ुढ गन- तोिकए बमोिजमको योwयता पुगेका एकजना संयोजक र दईुजना सद�यह� रहने गरी साधारणसभाले िनवा-चनबाट लेखा सपुरीवेgण सिमित गठन गनZछ । (२) एउटै प�रवारको एकभ दा बढी 7यिk एकै अविधमा एउटै सं�थाको स@चालक वा लेखा सपु�रवेgण सिमितको संयोजक वा सद�य पदमा उ&मेदवार ब न र िनवा-िचत हOन सlने छैन । ३८. लखेा सपु�रव&ेण सिमितको काम, कत-Gय र अिधकार :(१) लेखा सपु�रवेgण सिमितको काम, कत-7य र अिधकार दहेाय बमोिजम हOनेछ :– (क) �:येक चौमािसकमा सहकारी सं�थाको आ त�रक लेखापरीgण गनZ, गराउने, (ख) आ त�रक लेखापरीgण गदा- लेखापरीgणका आधारभतू िस�ा तको पालना गनZ, गराउने, (ग) िव1ीय तथा आिथ-क कारोवारको िनरीgण तथा मूयाङ्कन गनZ, गराउने, (घ) सिमितको काम कारवाहीको िनयिमत सपु�रवेgण गनZ र सिमितलाई आवrयक सझुाव िदने, (ङ) साधारणसभाकोिनदZशन, िनण-य तथा सिमितका िनण-य काया- वयन भए नभएको अनगुमन गनZ, (च) लेखा स&ब धी �ितवेदन र सिमितको काम कारबाहीको सपु�रवेgण स&ब धी वािष-क �ितवेदन साधारणसभा समg पेश गनZ, (छ) आफूले पटक पटक िदएका सझुाव काया- वयन नभएको कारणबाट कुनै सं�थाको िहतमा �ितकूल असर परेमा वा :य�तो सं�थाको नगद वा िज सी स&पि1को 7यापक �पमा िहनािमना वा अिनयिमतता भएको वा सं�था ग&भीर आिथ-क संकटमा पन- लागेकोमा सोको कारण खलुाई िवशेष साधारणसभा बोलाउन सिमित समg िसफा�रस गनZ । (ज) आवrयक परेमा आ त�रक लेखा परीgक िनयिुkका लािग तीन जनाको नाम स@चालक सिमितमा िसफा�रस गनZ । (२) लेखा सपु�रवेgण सिमितको संयोजक वा सद�य सं�थाको दिैनक आिथ-क �शासिनक काय-मा सहभागी हOन पाउने छैन । 98 प�र�छदे–७ बचत तथा ऋण प�रचालन ३९. सद�य केिLXत भई बचत तथा ऋणको कारोबार गनु- पन5 :(१) सं�थाले आaना सद�यह�को मा0 बचत �वीकार गन-, सोको प�रचालन गन- र सद�यलाई मा0 ऋण �दान गन- सlनेछ । (२) उपदफा (१) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भएतापिन बचत तथा ऋणको मुcय कारोबार गनZ गरी दता- भएको सं�था बाहके अ य िवषयगत वा वहOउqेrयीय सं�थाले बचत तथा ऋणको मcुय कारोवार गन- पाउने छैन। तर यो ऐन �ार&भ हOन ु अिघ बहOउqेrयीय वा िवषयगत सं�थाको <पमा दता- भई मुcय कारोवारको <पमा वचत तथा ऋणको कारोवार गद, आएको भए :य�तो सं�थाले तीन वष- िभ0मा वचत तथा ऋणको मcुय कारोवार नहOने गरी दता- हOदँाका बखतमा उलेख ग�रएको मcुय कारोवार गनZ गरी सं�था स@चालन गनु-पनZछ । (३) सं�थाले सद�यलाई �दान गनZ ऋणमा सेवा शुक र नवीकरण शुक िलन पाइने छैन । (४) बचत र ऋणको \याजदर िबचको अ तर छ �ितशतभ दा बढी हOने छैन । (५) सं�थाले �दान गरेको ऋणमा लाwने \याजलाई मलू ऋणमा पूँजीकृत गरी सोको आधारमा \याज लगाउन पाइने छैन । (६) सं�थाले कुनैपिन क&पनीको शेयर ख�रद गन- सlने छैन । तर (१) सं�थाको दािय:व�ित �ितकूल नहOने गरी सं�थाले �व�योजनको लािग अचल स&पि1 खरीद तथा पवूा-धार िनमा-ण एवं सं�था र सद�यह<को िहतमा उ:पादन र सेवाको gे0मा �ाथिमक पूँजी कोष प�रचालन गन- वाधा पनZ छैन । (२) यो ऐन �ार&भ हOन ुअिघ कुनै सं�थाले कुनै क&पनीको शेयर ख�रद गरेको भएमा :य�तो शेयर यो ऐन �ार&भ भएको िमितले एक वष- अविधिभ0 ह�ता तरण ग�रसlन ुपनZछ । (३) उपदफा (२) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिनसं�थाले यो ऐन �ार&भ हOनअुिघ दता- भएका साना िकसानnारा �वि�-त िव1ीय सं�थाको शेयर ख�रद गन- बाधा पनZछैन । (७) सं�थाले शेयर पूँजी कोषको दश गणुास&म वचत संकलन गन- सlनेछ । (८) सं�थाले दता- गदा-का बखतका सद�य बाहके अ य सद�यलाई सद�यता �ाj त गरेको तीन मिहना अविध 7यितत नभई ऋण लगानी गन- सlने छैन । ४०. सLदभ- Gयाजदर स"बLधी Gयव�थाः (१) संघीय काननु बमोिजम रिजefारले बचत तथा ऋणको स दभ- 7याजदर तोlन सlनेछ ।

99 (२) उपदफा (१) बमोिजम तोिकएको स दभ- \याजदर सं�थाका लािग िनदZशक \याजदर हOनेछ । ४१. GयिBगत बचतको सीमा: सं�थामा सद�यको 7यिkगत बचतको सीमा तीस लाखस&म हOनेछ । प�र�छदे –९ आिथ-क Yोत प�रचालन ४२. शयेर िबZ[ तथा िफता- स"बLधी Gयब�था :(१) सं�थाले आaनो सद�यलाई शेयर िवd( गन- सlनेछ। (२) उपदफा (१) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन सं�थाले एकै सद�यलाई आaनो कुल शेयर पूँजीको बीस �ितशतभ दा बढी हOने गरी शेयर िबd( गन- सlने छैन । तर नेपाल सरकार, �दशे सरकार वा �थानीय तहको पणू- वा आंिशक �वािम:व वा िनय 0ण भएको सं�था वा िनकायको हकमा यो ब दजे लाग ूहOने छैन। (४) सं�थाको शेयरको अंिकत मूय �ित शेयर एक सय <पैयाँ हOनेछ । (५) सं�थाको शेयरपूँजी िविनयममा उलेख भए बमोिजम हOनेछ । (६) सं�थाले खलुा बजारमा शेयर िबd( गन- पाउने छैन । (७) सं�थाको मलूधनको <पमा रहकेो कुनै सद�यको शेयर सोही सं�थाको ऋण वा दािय:व बाहके अ य कुनै ऋण वा दािय:व वापत िललाम िबd( ग�रने छैन । ४३. रकम िफता- तथा खाता सIचालन स"बLधी Gयव�था :(1) कुनै सद�यले सं�थाको सद�यता :याग गरी रकम िफता- िलन चाहमेा िनजको कुनै दािय:व भए :य�तो दािय:व भkुान गरेको िमितले एक मिहनािभ0 िनजको बाँक( रकम तोिकए बमोिजम िनजलाई िफता- गनु- पनZछ । (२) कुनै सद�यले सं�थामा ज&मा गरेको बचत िफता- माग गरेमा िनजको कुनै दािय:व भए :य�तो दािय:व क_ा गरी बाँक( रकम तोिकए बमोिजम िनजलाई िफता- गनु- पनZछ। (३) सं�थाले वचत खाताह< मा0 संचालन गन- सlनेछ । ४४. ऋण वा अनुदान िलन स8न:े (१) सं�थाले िवदशेी ब�क वा िव1ीय सं�था वा अ य िनकायबाट ऋण वा अनदुान िलन वा :य�तो िनकायसँग साझेदारीमा काम गन- संघीय कानून वमोिजम �वीकृती िलन ुपनZ छ । 100 (२) उपदफा (१) वमोिजम िवदशेी बैङ्क वा िनकायबाट ऋण वा अनदुान िलन �वीकृतीको लािग तोिकएवमोिजमको िववरणह< सिहत दता- गनZ अिधकारी समg िनवेदन िदन ुपनZछ । (३) उपदफा (२) वमोिजम िनवेदन �ा� भएमा दता- गनZ अिधकारीले गाउँ\नगर काय-पािलकामा ��ताव पेश गनु- पनZछ । (४) उपदफा (३) बमोिजमको ��ताव गाउँ\नगर काय-पािलकाले उपयkु दखेेमा �वीकृतीकोलािग म 0ालयमा िशफा�रस ग�र पठाउनेछ । ४५. नपेाल सरकारको सरु&ण �ाO त गन- स8न:े (१) सं�थाले िवदशेी बैङ्क वा िनकायसँग िलने ऋणमा सरुgण �ाj त गनु- पनZ भएमा संघीय काननू वमोिजम �वीकृितकोलािग दता- गनZ अिधका�र समg ��ताव सिहत िनवेदन िदन ुपनZ छ । (२) दफा (१) वमोिजम �ा� ��ताव उपयkु दिेखएमा गाउँ\नगर काय-पािलकाले संघीय काननु बमोिजम �वीकृितको लािग म 0ालयमा िशफा�रस ग�र पठाउन ुपनZछ । प�र�छदे –१० स�ंथाको कोष ४६ स�ंथाको कोष : (१) सं�थाको कोषमा दहेाय बमोिजमको रकम रहनेछ :– (क) शेयर िबd(बाट �ाj त रकम, (ख) बचतको <पमा �ाj त रकम, (ग) ऋणको <पमा �ाj त रकम, (घ) नेपाल सरकारबाट �ाj त अनदुान रकम, (ङ) िवदशेी सरकार वा अ तरा-िefय संघसं�थाबाट �ाj त अनदुान वा सहायताको रकम, (च) 7यवसाियक काय-बाट आिज-त रकम, (छ) सद�यता �वेश शुक, (ज) सं�थाको नाममा �ा� हOने अ य जनुसकुै रकम । ४७. जगडेा कोष :(१) सं�थामा एक जगेडा कोष रहनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको कोषमा दहेाय बमोिजमका रकम रहने छन ्:– (क) आिथ-क वष-को खदू बचत रकमको क&तीमा पmचीस �ितशत रकम, (ख) कुनै सं�था, संघ वा िनकायले �दान गरेको पूँजीगत अनदुान रकम, (ग) ि�थर स&पि1 िवd(बाट �ाj त रकम, (घ) अ य �ोतबाट �ाj त रकम । (३) उपदफा (१) बमोिजमको जगेडा कोष अिवभा�य हOनेछ । ४८. सरंि&त पूँजी िफता- कोषः (१) सं�थामा एक संरिgत पूँजी िफता- कोष रहनेछ ।

101 (२) दफा ४७ बमोिजमको जगेडा कोषमा सो दफाको उपदफा (२) को ख]ड (क) बमोिजमको रकम छु_्याई बाँक( रहकेो रकमको क&तीमा पmचीस �ितशत रकम उपदफा (१) बमोिजमको कोषमा वािष-क <पमा ज&मा गनु- पनZछ । (३) उपदफा (१) बमोिजमको रकम सद�यले गरेको संघीय कानुनमा तोिकए बमोिजमको वािष-क कारोवारको आधारमा स&बि धत सद�यलाई उपल7ध गराउन ुपनZछ । ४९. सहकारी �वM-न कोषस"बLधी Gयव�था: (१) सं�थाले सहकारी 7यवसायको �व�-न गन-को लािग दफा ४७ बमोिजम जगेडा कोषमा सो दफाको उपदफा (२) को ख]ड (क) बमोिजमको रकम छुट्याई बाँक( रहकेो रकमको श ूय दशमलव पाँच �ितशतले हOन आउने रकम संघीय काननुमा 7यव�था भएबमोिजमको सहकारी �व�-न कोषमावािष-क <पमा ज&मा गनु- पनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको कोषको उपयोग संघीय काननु 7यव�था भएबमोिजम हOनेछ । ५०. अLय कोष स"बLधी Gयब�थाः (१) दफा ४६, ४७, ४८ र ४९ मा उिलिखत कोषका अित�रk सं�थामा सहकारी िशgा कोष, शेयर लाभांश कोष लगायत तोिकए बमोिजमका अ य कोषह< रहन सlने छन ्। (२) उपदफा (१) बमोिजमको कोषको रकम सो कोषको उqेrय पिूत-का लािग िविनयममा तोिकए बमोिजम उपयोग गन- सिकनेछ । तर एक वष-को शेयर लाभांशको रकम शेयर पूँजीको प t �ितशतभ दा बढी हOने छैन । प�र�छदे –११ अिभलखे र सचूना ५१. अिभलखे रा`नु पन5 : (१) सं�थाले साधारण सभा, सिमित तथा लेखा सपु�रबेgण सिमित बैठकका िनण-य तथा काम कारबाहीको अ6ाविधक अिभलेख सरुिgत साथ राcन ुपनZछ । (२) सं�थाले कारोबारसँग स&बि धत तथा अ य आवrयक अिभलेखह� तोिकए बमोिजम सरुिgत साथ राcन ुपनZछ । ५२. िववरण उपलaध गराउनु पन5 :(१) सं�थाले दहेायका िववरणह� सिहतको �ितवेदन आ.व. समा� भएको तीन मिहना िभ0 दता- गनZ अिधकारी समg पेश गनु- पनZछ :– (क) कारोबारको चौमािसक र वािष-क �ितवेदन तथा लेखापरीgण �ितवेदन (ख) बािष-क काय-dम नीित तथा योजना, (ग) खदु बचत स&ब धी नीित तथा योजना, (घ) स@चालकको नाम तथा बाँक( काया-विधको सचूी, (ङ) साधारणसभाको बैठक स&ब धी जानकारी, (च) शेयर सद�य संcया र शेयरपूँजी, (छ) स@चालक वा सद�यले िलएको ऋण ितन- बाँक( रहकेो रकम, 102 (ज) दता- गनZ अिधकारीले समय समयमा तोिकिदएको अ य िववरण । प�र�छदे – १२ लखेा र लखेापरी&ण ५३. कारोबारको लखेा: सं�थाको कारोबारको लेखा दोहोरो लेखा �णालीमा आधा�रत र कारोबारको यथाथ- ि�थित �पx<पमा दिेखने गरी संघीय काननू बमोिजम रिजefारले लाग ूगरेको लेखामान (एकाउि टङ �ट्या]डड-) र यस ऐन बमोिजम पालना गनु-पनZ अ य शत- तथा 7यव�था बमोिजम राcन ुपनZछ । ५४. लखेापरी&ण: (१) सं�थाले �:येक आिथ-क वष-को लेखापरीgण सो आिथ-क वष- समा� भएको िमितले तीन मिहनािभ0 �चिलत कानून बमोिजम इजाजतप0 �ाj त लेखापरीgकnारा गराउन ुपनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको अविध िभ0 कुनै सं�थाले लेखापरीgण नगराएको पाइएमा दता- गनZ अिधकारीले :य�तो सं�थाको लेखा परीgण इजाजतप0�ाj त लेखापरीgकबाट गराउन सlनेछ। (३) उपदफा (२) बमोिजम लेखापरीgण गराउँदा लेखापरीgकलाई िदन ु पनZ पा�रsिमक लगायतको रकम स&बि धत सं�थाले 7यहोनZछ । (४) उपदफा (१) वा (२) बमोिजम लेखापरीgकले गरेको लेखापरीgण �ितवेदन अनमुोदनको लािग साधारणसभासमg पेश गनु- पनZछ । (५) उपदफा (४) बमोिजम पेश भएको लेखापरीgण �ितवेदन साधारणसभाबाट अनमुोदन हOन नसकेमा पुनः लेखापरीgणको लािग साधारणसभाले दफा ५५ को अधीनमा रही अकR लेखापरीgक िनयkु गनZछ । ५५. लखेापरी&कको िनयुिB :(१) सं�थाको लेखापरीgण स&ब धी काय- गन- �चिलत काननू बमोिजम इजाजतप0 �ाj त लेखापरीgकह� म8येबाट साधारणसभाले एकजना लेखापरीgक िनयिुk गरी पा�रsिमक समेत तोlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम लेखापरीgक िनयkु गदा- एउटै 7यिk, फम- वा क&पनीलाई लगातार तीन आिथ-क वष-भ दा बढी हOने गरी िनयkु गन- सिकने छैन । ५६. लखेापरी&कमा िनयुB ह2न नस8न े:(१) दहेायका 7यिk लेखापरीgकमा िनयkु हOन तथा िनयkु भई सकेको भए सो पदमा बहाल रहन सlने छैन :- (क) सहकारी सं�थाको स@चालक, (ख) स&बि धत सं�थाको सद�य, (ग) सहकारी सं�थाको िनयिमत पा�रsिमक पाउने गरी िनयkु सलाहकार वा कम-चारी,

103 (घ) लेखापरीgण स&ब धी कसूरमा सजाय पाएको तीन वष-को अविध भkुान नभएको, (ङ) दामासाहीमा परेको, (च) �xाचार, ठगी वा नैितक पतन हOने अ य फौजदारी कसरूमा सजाय पाएको पाँच वष- भkुान नभएको, (ज) स&बि धत सं�थासँग �वाथ- बािझएको 7यिk । (२) लेखापरीgकले आफू िनयkु हOनअुिघ उपदफा (१) बमोिजम अयोwय नभएको कुराको सं�था समg �वघोषणा गनु-पनZछ । (३) कुनै लेखापरीgक आaनो काय-काल समा� नहOदँ ैकुनै सं�थाको लेखापरीgण गन- अयोwय भएमा वा सं�थाको लेखापरीgकको पदमा कायम रहन नसlने ि�थित उ:प न भएमा िनजले लेखापरीgण गनु- पनZ वा ग�ररहकेो काम त:काल रोक( सो कुराको जानकारी िलिखत <पमा सं�थालाई िदन ुपनZछ । (४) यस दफाको �ितकूल हOनेगरी िनयkु भएको लेखापरीgकले गरेको लेखापरीgण मा य हOने छैन । प�र�छदे – १३ छुट, सिुवधा र सह2िलयत ५७. छुट, सिुवधा र सह2िलयत: (१) सं�थालाई �ा� हOने छुट, सिुवधा र सहOिलयत संघीय कानुन बमोिजम हOनेछ । (२) उपदफा (१) मा उलेिखत छुट, सिुवधा र सहOिलयत बाहके सं�थालाई �ा� हOने अ य छुट, सिुवधा र सहOिलयत तोिकए बमोिजम हOनेछ । प�र�छदे—१४ ऋण असलुी तथा बाँक[ ब8यौता ५८. ऋण असलू गन5: (१) कुनै सद�यले सं�थासँग गरेको ऋण स&झौता वा शत- कबिुलयतको पालना नगरेमा, िलखतको भाखािभ0 ऋणको सावाँ, \याज र हजा-ना चkुा नगरेमा वा ऋण िलएको रकम स&बि धत काममा नलगाई िहनािमना गरेको दिेखएमा :य�तो सद�यले ऋण िलंदा राखेको िधतोलाई स&बि धत सं�थाले िललाम िबd( गरी वा अ य कुनै 7यव�था गरी आaनो साँवा, \याज र हजा-ना असलू उपर गन- सlनेछ। िधतो स&बि धत सं�थाले सकारे प�ात ् पिन ऋणीले साँवा \याज दवुै भkुानी गरी िधतो बापतको स&पि1 िफता- िलन चाहमेा िफता- गनु-पनZछ । (२) कुनै सद�यले सं�थामा राखेको िधतो कुनै िकिसमले कसैलाई हक छोिडिदएमा वा अ य कुनै कारणबाट :य�तो िधतोको मूय घट्न गएमा :य�तो ऋणीलाई िनि�त &याद िदई थप िधतो सरुgण राc न लगाउन सिकनेछ । 104 (३) उपदफा (२) बमोिजम ऋणीले थप िधतो नराखेमा वा उपदफा (१) वा (२) बमोिजमको िधतोबाट पिन साँवा, \याज र हजा-नाको रकम असलू उपर हOन नसकेमा :य�तो ऋणीको हक लाwने अ य जायजेथाबाट पिन साँवा, \याज र हजा-ना असलू उपर गन- सिकनेछ । (४) यस दफा बमोिजम साँवा, \याज र हज-ना असलू उपर गदा- लागेको खच-को रकम तथा असलू उपर भएको साँवा, 7याज र हजा-नाको रकम क_ा गरी बाँक( रहन आएको रकम स&बि धत ऋणीलाई िफता- िदन ुपनZछ । (५) यस दफा बमोिजम कुनै सं�थाले ऋणीको िधतो वा अ य जायजेथा िललाम िबd( गदा- िललाम सकानZ 7यिkको नाममा सो िधतो वा जायजेथा �चिलत काननू बमोिजम रिजefेशन वा दािखल खारेज गन-को लािग स&बि धत काया-लयमा लेखी पठाउनेछ र स&बि धत काया-लयले पिन सोही बमोिजम रिजefेशन वा दािखल खारेज गरी सोको जानकारी स&बि धत सं�थालाई िदन ुपनZछ । (६) यस दफा बमोिजम िधतो राखेको स&पि1 िललाम िबd( गदा- कसैले सकार नगरेमा :य�तो स&पि1 स&बि धत सं�था आफ� ले सकार गन- सlनेछ । (७) उपदफा (६) बमोिजम आफ� ले सकार गरेमा :य�तो स&पि1 स&बि धत सं�थाको नाममा रिजefेशन वा दािखल खारेज गन- स&बि धत काया-लयमा लेखी पठाउनेछ र :यसरी लेखी आएमा स&बि धत काया-लयले सोही बमोिजम रिजefेशन वा दािखल खारेज गरी िदन ुपनZछ । ५९. कालो सचूी स"बLधी Gयव�थाः सं�थाबाट ऋण िलई रकमको अपचलन गनZ वा तोिकएको समयाविध िभ0 ऋणको साँवा 7याज िफता- नगनZ 7यिkको नाम नामेशी सिहत कालोसचूी �काशन स&ब धी 7यव�था संघीय काननु बमोिजम हOनेछ । ६०. कजा- सचूना केLX स"बLधी Gयव�थाः कजा- सचूना के / स&ब धी 7यव�था संघीय कानुन बमोिजम हOनेछ । ६१ बाँक[ ब8यौता असलू उपर गन5 : कसैले सं�थालाई ितनु- बझुाउन ु पनZ रकम नितरी बाँक( राखेमा :य�तो रकम र सोको \याज समेत दता- गनZ अिधकारीले :य�तो 7यिkको जायजेथाबाट असलू उपर ग�रिदन सlनेछ । ६२. रो8का रा` न लखेी पठाउन:े (१) सं�था वा दता- गनZ अिधकारीले दफा ५८ र ६१ को �योजनको लािग कुनै 7यिkको खाता, जायजेथाको �वािम:व ह�ता तरण, नामसारी वा िबd( गन- नपाउने गरी रोlका राc न स&बि धत िनकायमा लेखी पठाउन सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम रोlकाको लािग लेखी आएमा स&बि धत िनकायले �चिलत काननू बमोिजम :य�तो 7यिkको खाता,जाय जेथाको �वािम:व ह�ता तरण, नामसारी वा िबd( गन- नपाउने गरी रोlका राc नराखी िदन ुपनZछ ।

105 ६३. अdािधकार रहन:े कुनै 7यिkले सं�थालाई ितनु- पनZ ऋण वा अ य कुनै दािय:व नितरेमा :य�तो 7यिkको जायजेथामा नेपाल सरकारको कुनै हक दाबी भए :यसको लािग रकम छु_ाई बाँक( रहन आएको रकममा सं�थाको अ�ािधकार रहनेछ । ६४. काय-वाही गन- वाधा नपन5: सं�थाले ऋण असलुी गनZ स&ब धमा कुनै 7यिk वा सहकारी सं�था उपर चलाएको कुनै कारवाहीका कारणबाट :य�तो 7यिk वा सं�था उपर यस ऐन तथा �चिलत कानून बमोिजमको कुनै कसूरमा कारवाही चलाउन रोक लगाएको मािनने छैन । प�र�छदे– १५ एक[करण, िबघटन तथा दता- खारजे ६५. एक[करण तथा िवभाजन स"बLधी Gयब�था: (१) यस ऐनको अिधनमा रही दईु वा दईुभ दा बढी सं�थाह< एक आपसमा गाभी एक(करण गन- वा एक सं�थालाई भौगोिलक काय- gे0को आधारमा दईु वा दईुभ दा बढी सं�थामा िवभाजन गन- सिकनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम एक(करण वा िवभाजन गदा- स&बि धत सं�थाको कुल कायम रहकेा सद�य संcयाको दईु ितहाइ बहOमतबाट िनण-य हOन ुपनZछ । (३) उपदफा (२) बमोिजम एक(करण वा िवभाजन गनZ िनण-य गदा- एक(करण वा िवभाजनका शत- र काय-िविध समेत खलुाउन ुपनZछ। ६६. िवघटन र दता- खारजे: (१) कुनै सं�थामा दहेायको अव�था िव6मान भएमा साधारण सभाको त:काल कायम रहकेा दईु ितहाइ बहOमत सद�यको िनण-यबाट :य�तो सं�थाको िवघटन गनZ िनण-य गरी दता- खारेजीको �वीकृितका लािग सिमितले दता- गनZ अिधकारी समg िनवेदन िदनसlनेछ :– (क) िविनयममा उिलिखत उqेrय तथा काय- हािसल गन- स&भव नभएमा, (ख) सद�यको िहत गन- नसlने भएमा । (२) उपदफा (१) बमोिजम �ाj त िनवेदनमा छानिवन गदा- :य�तो सं�थाको िवघटन गन- उपयkु दिेखएमा दता- गनZ अिधकारीले :य�तो सं�थाको दता- खारेज गन- सlनेछ। (३) उपदफा (२) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन दता- गनZ अिधकारीले दहेायको अव�थामा मा0 सं�थाको दता- खारेज गन- सlनेछ :– (क) लगातार दईु वष-स&म कुनै कारोबार नगरी िनeकृय रहकेो पाइएमा, (ख) कुनै सं�थाले यो ऐन वा यस ऐन अ तग-त बनेको िनयमावली िवपरीतको काय- बार&बार गरेमा, (ग) िविनयममा उिलिखत उqेrय िवपरीत काय- गरेमा, (घ) सहकारी मूय, मा यता र िस�ा त िवपरीत काय- गरेमा । (४) उपदफा (२) वा (३) बमोिजम दता- खारेज गनु- अिघ दता- गनZ अिधकारीले :य�तो सं�थालाई सनुुवाईको लािग प t िदनको समय िदन ुपनZछ । 106 (५) उपदफा (२) वा (३) बमोिजम सं�थाको दता- खारेज भएमा :य�तो सं�था िवघटन भएको मािननेछ । (७) उपदफा (२) वा (३) बमोिजम सं�थाको दता- खारेजी भएमा :य�तो सं�थाको दता- �माणप0 �वतः रq भएको मािननेछ । ६७. िल8वीडटेरको िनयुिB: (१) दफा ६६ बमोिजम कुनै सं�थाको दता- खारेज भएमा दता- गनZ अिधकारीले िलlवीडेटर िनयkु गनZछ । (२) उपदफामा (१) मा जनुसुकै कुरा लेिखएको भएतापिन संघीय कानुनमा तोिकएको िसमा स&मको स&पि1 भएको सं�थाको हकमा दता- गनZ अिधकारीले कुनै अिधकृत�तरका कम-चारीलाई िलlवीडेटर िनयिुk गन- सlनेछ । ६८. िल8वीडशेन पिछको स"पितको उपयोग: कुनै सं�थाको िलlवीडेशन प�ात ्सबै दािय:व भkुान गरी बाँक( रहन गएको स&पि1को उपयोग संघीय काननुमा तोिकए बमोिजम हOनेछ । प�र�छदे –१६ दता- गन5 अिधकारी ६९. दता- गन5 अिधकारी: (१) यस ऐन अ तग-त दता- गनZ अिधकारीले गनु-पनZ काय-ह� जहदा गाउँपािलकाको �मखु �शासिकय अिधकृतले गनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको दता- गनZ अिधकारीले यस ऐन बमोिजम आफूमा रहकेो कुनै वा स&पणू- अिधकार आफू मातहतको अिधकृत�तरको कम-चारीलाई �:यायोजन गन- सlनेछ । ७०. काम, कत-Gय र अिधकार : यस ऐनमा अ य0 उिलिखत काम, कत-7य तथा अिधकारको अित�रk दता- गनZ अिधकारीको काम, कत-7य र अिधकार तोिकए बमोिजम हOनेछ । प�र�छदे –१७ िनरी&ण तथा अनुगमन ७१. िनरी&ण तथा अिभलखे जाँच गन5: (१) दता- गनZ अिधकारीले सं�थाको जनुसुकै वखत िनरीgण तथा अिभलेख परीgण गन-, गराउन सlनेछ । (२) नेपाल राef ब�ङ्कले जनुसुकै वखत तोिकएको भ दा बढी आिथ-क कारोवार गनZ सं�थाको िहसाव िकताव वा िव1ीय कारोवारको िनरीgण वा जाँच गन-, गराउन सlनेछ। (३) उपदफा (२) को �योजनको लािग नेपाल राef बैङ्कले आaना कुनै अिधकारी वा िवशेष� खटाई आबrयक िववरण वा सचूनाह� सं�थाबाट िझकाई िनरीgण तथा सपुरीवेgण गन- सlनेछ ।

107 (४) उपदफा (१) वा (२)बमोिजम िनरीgण वा िहसाब जाँच गदा- दता- गनZ अिधकारी वा नेपाल राef बैङ्कको अिधकार �ा� अिधकृतले माग गरेको जानकारी स&बि धत सं�थाले उपल\ध गराउन ुपनZछ । (५) उपदफा (१) वा (२) बमोिजम िनरीgण वा िहसाब जाँच गदा- कुनै सं�थाको कामकारबाही यो ऐन, यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम, िनदZिशका, मापद]ड वा काय-िविध बमोिजम भएको नपाइएमा दता- गनZ अिधकारी वा नेपाल राef बैङ्कले स&बि धत सं�थालाई आवrयक िनदZशन िदन सlनेछ र :य�तो िनदZशनको पालना गनु- :य�तो सं�थाको कत-7य हOनेछ । (६) नेपाल राef बैङ्कले यस दफा बमोिजम सं�थाको िनरीgण तथा सपुरीवेgण गदा- नेपाल राef बैङ्कले �चिलत कानून बमोिजमको अिधकार �योग गन- सlनेछ। (७) यस दफा बमोिजम सं�थाको िनरीgण तथा सपुरीवेgण गदा- �ाj त हOन आएको जानकारी नेपाल राef बैङ्कले जहदा गाउँ काय-पािलकालाई उपल\ध गराउन ुपनZछ । ७२. छानिवन गन- स8न े: (१) कुनै सं�थाको 7यवसाियक कारोबार स तोषजनक नभएको, सद�यको िहत िवपरीत काम भएको वा सो सं�थाको उqेrय िवपरीत काय- गरेको भनी :य�तो सं�थाको क&तीमा वीस �ितशत सद�यले छानिवनको लािग िनवेदन िदएमा दता- गनZ अिधकारीले :य�तो सं�थाको छानिवन गन-, गराउन सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम छािनवन गदा- माग गरेको िववरण वा कागजात उपल\ध गराई सहयोग गनु- स&बि धत सिमितको कत-7य हOनेछ । (३) उपदफा (१) वा (२) बमोिजम ग�रएको छानिवनको जानकारी स&बि धत सं�थालाई िलिखत <पमा िदन ुपनZछ । ७३. बचत तथा ऋणको कारोबार गन5 स�ंथा को िनरी&ण तथा अनुगमन स"बLधी िवशषे Gयव�था : (१) बचत तथा ऋणको मुcय कारोबार गनZ सं�थाले तोिकए बमोिजम अनगुमन �णाली अवल&बन गनु- पनZछ । (२) दता- गनZ अिधकारीले बचत तथा ऋणको कारोबार गनZ सं�थाको तोिकए बमोिजमको अनगुमन �णालीमा आधा�रत भई िनरीgण तथा अनगुमन गनZछ । (३) उपदफा (२) बमोिजम सं�थाको िनरीgण तथा अनुगमन दता- गनZ अिधकारीले आवrयकता अनुसार नेपाल राef बैङ्क लगायतका अ य िनकायको सहयोग िलन सlनेछ । 108 ७४. वािष-क �ितवदेन पशे गनु-पन5 : (१) दता- गनZ अिधकारीले आिथ-क वष- समा� भएको िमितले तीन मिहनािभ0 सं�थाको िनरीgण स&ब धी वािष-क �ितवेदन गाउँ काय-पािलका समg पेश गनु- पनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको �ितवेदनमा दहेायका िववरणह� खलुाउन ुपनZछ:– (क) स@चालनमा रहकेा सं�थाको िववरण, (ख) अनगुमन ग�रएका सं�थाको संcया तथा आिथ-क कारोवारको िववरण, (ग) सं�थामा सहकारी िस�ा त र यो ऐन, यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम, िविनयम तथा आ त�रक काय-िविधको पालनाको अव�था, (घ) सं�थाका सद�यले �ाj त गरेको सेवा सिुवधाको अव�था, (ङ) सं�थाको िdयाकलापमा सद�यको सहभािगताको �तर अनपुात, (च) सं�थालाई गाउँपािलकाबाट �दान ग�रएको िव1ीय अनदुान तथा छुट सिुवधाको सदपुयोिगताको अव�था, (छ) सं�थाको आिथ-क िdयाकलाप तथा िव1ीय अव�था स&ब धी तोिकए बमोिजमका िववरण, (ज) सं�थामा आ त�रक िनय 0ण �णालीको अव�था, (झ) सं�थामा सशुासन तथा िज&मेवारीको अव�था, (ञ) सं�थामा रहकेा कोषको िववरण, (ट) संरिgत पूँजी िफता- कोष िवतरणको अव�था, (ठ) सहकारीको नीित िनमा-णमा सहयोग पुwने आवrयक कुराह�, (ड) सहकारी सं�थाको दता-, खारेजी तथा िवघटन स&ब धी िववरण, (ढ) सं�थाले स@चालन गरेको दफा १२ बमोिजमको कारोवार, 7यवसाय, उ6ोग वा प�रयोजनाको िववरण, (ण) तोिकए बमोिजमका अ य िववरण । ७५. आपसी सरु&ण सवेा संचालन स"बLधी Gयव�थाः (१) सं�थाले संघीय कानुनमा 7यव�था भएबमोिजम आaना सद�यह<को बालीनाली वा व�तभुाउमा भएको gितको अंशपूित- गनZ गरी आपसी सरुgण सेवा संचालन गन- सlनेछ । ७६. ि�थरीकरण कोष स"बLधी Gयव�थाः (१) बचत तथा ऋण िवषयगत सं�थाह� स&भािवत जोिखमबाट संरgणका लािग संघीय काननुमा 7यव�था भएबमोिजम खडा हOने ि�थरीकरण कोषमा सहभागी हOन सlनेछन ्।

109 प�र�छदे –१८ सम�याd�त स�ंथाको Gयव�थापन ७७. स�ंथा सम�याd�त भएको घोषणा गन- सिकन:े (१) यस ऐन बमोिजम ग�रएको िनरीgण वा िहसाब जाँचबाट कुनै सं�थामा दहेायको अव�था िव6मान रहकेो दिेखएमा काय-पािलकाले :य�तो सं�थालाई सम�या��त सं�थाको <पमा घोषणा गन- सlनेछ:- (क) सद�यको िहत िवपरीत हOने गरी कुनै काय- गरेको, (ख) सं�थाले परूा गनु-पनZ िव1ीय दािय:व परूा नगरेको वा भkुानी गनु-पनZ दािय:व भkुानी गन- नसकेको वा भkुानी गन- नसlने अव�था भएको, (ग) सद�यह�को बचत िनधा-�रत शत- बमोिजम िफता- गन- नसकेको, (घ) यो ऐन, यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम तथा िविनयम िवपरीत हOने गरी सं�था स@चालन भएको, (ङ) सं�था दामासाहीमा पन- सlने अब�थामा भएको वा उलेखनीय <पमा ग&भीर आिथ-क किठनाई भोिगरहकेो, (च) कुनै सं�थाले सद�यको बचत रकम िफता- गनु- पनZ अविधमा िफता- नगरेको भनी :य�तो सं�थाका क&तीमा वीस �ितशत वा वीस जना म8ये जनु कम हO छ सो वरावरका सद�यह�ले दता- गनZ अिधकारी समg िनवेदन िदएकोमा छानिवन गदा- ख]ड (क) दिेख (ङ) स&मको कुनै अव�था िव6मान भएको दिेखएको । (२) उपदफा (१) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भए तापिन �चिलत कानून बमोिजम गठन गरेको आयोगले कुनै सं�थालाई सम�या��त सं�था घोषणा गन- िसफा�रस गरेमा वा सम�या��त भनी पिहचान गरेकोमा वा :य�तो आयोगमा परेको उजरुी संcया, औिच:य समेतको आधारमा काय-पािलकाले :य�तो सं�थालाई सम�या��त सं�था घोषणा गन- सlनेछ । ७८. Gयव�थापन सिमितको गठन: (१) दफा ७७ बमोिजम सम�या��त सं�था घोषणा भएकोमा :य�तो सं�थाको स&पि1 7यव�थापन तथा दािय:व भkुानी स&ब धी काय-कालािग 7यव�थापन सिमितको गठन गन- दता- गनZ अिधकारीले काय-पािलका समg िसफा�रस गनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम िशफा�रस भई आएमा काय-पािलकाले तोिकए वमोिजम 7यव�थापन सिमितको गठन गन- सlने छ । (३) उपदफा (२) बमोिजम गिठत 7यव�थापन सिमितको काम, कत-7य र अिधकार तोिकए बमोिजम हOनेछ । 110 प�र�छदे–१९ कसरू, दeड ज�रवाना तथा पनुराबदेन ७९. कसरू गरकेो मािनन े : कसैले दहेायको कुनै काय- गरेमा यस ऐन अ तग-तको कसरू गरेको मािननेछ । (क) दता- नगरी वा खारेज भएको सं�था स@चालन गरेमा वा कुनै 7यिk, फम- वा क&पनीले आaनो नाममा सहकारी श\द वा सो श\दको अं�ेजी <पा तरण राखी कुनै कारोबार, 7यवसाय, सेवा �वाह वा अ य कुनै काय- गरेमा, (ख) सद�यको बचत यस ऐन र यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम, िविनयम बमोिजम बाहके अ य कुनै पिन �योजनको लािग �योग गरेमा, (ग) तोिकएको भ दा बढी रकम ऋण �दान गदा- जमानत वा सरुgण नराखी ऋण �दान गरेमा, (घ) सिमितको सद�य, 7यव�थापक वा कम-चारीले सं�थाको स&पि1, बचत वा शेयर रकम िहनािमना गरेमा, (ङ) ऋण असलू हOन नसlने गरी सिमितका कुनै सद�य, िनजको नातेदार वा अ य 7यिk वा कम-चारीलाई ऋण िदई रकम िहनािमना गरेमा, (च) सिमितका कुनै सद�यले एlलै वा अ य सद�यको िमलोमतोमा सं�थाको शेयर वा बचत रकम आफू खसुी प�रचालन गरी सं�थालाई हानी नोlसानी प�ु याएमा, (छ) झ_ुा वा गलत िववरण पेश गरी कजा- िलएमा, राखेको िधतो कmचा भएमा वा ऋण िहनािमना गरेमा, (ज) सं�थाले यस ऐन र यस ऐन अ तग-त बनेका िनयम, िविनयम िवप�रत लगानी गरेमा वा लगानी गनZ उqेrयले रकम उठाएमा, (झ) कृि0म 7यवसाय खडा गरी वा गराई ऋण िलएमा वा िदएमा, (ञ) िधतोको अ�वाभािवक <पमा बढी मूयाङ्कन गरी ऋण िलएमा वा िदएमा, (ट) झ_ुा िववरणको आधारमा प�रयोजनाको लागत अ�वाभािवक <पमा बढाई बढी ऋण िलएमा वा िदएमा, (ठ) कुनै 7यिk वा सं�थालाई एक पटक िदइसकेको सरुgण रीतपूव-क फुकुवा नभई वा सो सरुgणले खामेको मूयभ दा बढी हOनेगरी सोही सरुgण अ य सं�थामा राखी पनुः ऋण िलए वा िदएमा, (ड) सं�थाबाट जनु �योजनको लािग ऋण सिुवधा िलएको हो सोही �योजनमा नलगाई अ य0 �योग गरे वा गराएमा, (ढ) सं�थाको कुनै कागजात वा खातामा लेिखएको कुनै कुरा कुनै त�रकाले हटाइ वा उडाइ अक, अथ- िन�कने 7यहोरा पारी िमलाई लेcने वा अकR िभ नै sे�ता राcने ज�ता काम गरेबाट आफूलाई वा अ< कसैलाई फाइदा वा हािन नोlसानी गनZ उqेrयले क(तZ गन- वा अका-को हािन नोlसानी गनZ उqेrयले नगरे वा नभएको झ_ुा कुरा गरे वा भएको हो भनी

111 वा िमित, अङ्क वा 7यहोरा फरक पारी सहीछाप गरी गराई कागजात बनाई वा बनाउन लगाई जालसाजी गरे वा गराएमा, (ण) ऋणको िधतो �व<प रािखने चल अचल स&पि1 िललाम िबd( वा अ य �योजनको लािग मूयाङ्कन गदा- मूयाङ्कनकता-ले बढी, कम वा गलत मूयाङ्कन गरी सं�थालाई हानी नोlसानी पु� याउने काय- गरे वा गराएमा, (त) सं�थालाई हानी नोlसानी पु� याउने उqेrयले कसैले कुनै काम गराउन वा नगराउन, मोलािहजा गन- वा गराउन, कुनै िकिसमको रकम िलन वा िदन, िबना मूय वा कम मूयमा कुनै माल, व�त ुवा सेवा िलन वा िदन, दान, दात7य, उपहार वा च दा िलन वा िदन, गलत िलखत तयार गन- वा गराउन, अनवुाद गन- वा गराउन वा गैर काननूी लाभ वा हानी पु� याउने बदिनयतले कुनै काय- गरे वा गराएमा, (थ) कुनै सं�था वा सोको सद�य वा बचतकता- वा ती म8ये कसैलाई हानी नोlसानी पwुने गरी लेखा परीgण गरे गराएमा वा लेखा परीgण गरेको झु_ो �ितवेदन तयार पारेमा वा पान- लगाएमा। ८०. सजायः (१) कसैले दफा ७९ को कसरू गरेमा दहेाय बमोिजमको सजाय हOनेछ :- (क) ख]ड (क),(ग),(ड) र (थ) को कसरूमा एक बष-स&म कैद र एक लाख <पैयँास&म ज�रवाना, (ख) ख]ड (ठ) को कसरूमा दईु बष-स&म कैद र दईु लाख <पैयँास&म ज�रवाना, (ग) ख]ड (ख) को कसरूमा िवगो बराबरको रकम ज�रवाना गरी तीन बष- स&म कैद , (घ) ख]ड (घ), (ङ), (च), (छ), (ज), (झ), (ञ), (ट), (ण) र (त) को कसरूमा िवगो भराई िवगो बमोिजम ज�रवाना गरी दहेाय बमोिजमको कैद हOनेछ :- (१) दश लाख <पैयाँस&म िबगो भए एक वष-स&म कैद, (२) दश लाख <पैयाँभ दा बढी पचास लाख <पैयाँस&म िबगो भए दईु वष- दिेख तीन वष-स&म कैद, (३) पचास लाख <पैयाँभ दा बढी एक करोड <पैयाँस&म िबगो भए तीन वष- दिेख चार वष-स&म कैद, (४) एक करोड <पैयाँभ दा बढी दश करोड <पैयास&म िबगो भए चार वष-दिेख छ वष-स&म कैद, (५) दश करोड <प�याँभ दा बढी एक अब- <पैयाँस&म िबगो भए छ वष-दिेख आठ वष-स&म कैद, (६) एक अब- <पैयाँभ दा बढीजितसुकै <पैयाँ िबगो भए पिन आठ वष-दिेख दश वष-स&म कैद, (ङ) ख]ड (ढ) को कसूरमा दश बष-स&म कैद । (२) दफा ७९ को कसरू गन- उ6ोग गनZ वा :य�तो कसरू गन- मqत प�ु याउने 7यिkलाई मcुय कसरूदारलाई हOने सजायको आधा सजाय हOनेछ । 112 (३) दफा ७९ को कसरू गनZ वा :य�तो कसरू गन- मqत पु� याउन ुकुनै िनकाय सं�था भए :य�तो िनकाय सं�थाको �मखु काय-कारी वा पदािधकारी वा काय-कारी हिैसयतमा काय- स&पादन गनZ 7यिkलाई यस ऐन बमोिजम हOने सजाय हOनेछ । ८१. ज�रवाना ह2न े:(१) दफा ८७ बमोिजम कसैको उजरूी परी वा सं�थाको िनरीgण अनगुमन वा िहसाब िकताबको जाँच गदा- वा अ य कुनै 7यहोराबाट कसैले दहेायको कुनै काय- गरेको पाइएमा दता- गनZ अिधकारीले :य�तो काय-को �कृित र गा&भीय-को आधारमा :य�तो काय- गनZ 7यिkलाई पाँच लाख <पैयँास&म ज�रवाना गनZछ :- (क) यो ऐन वा यस ऐन अ तग-त बनेका िनयम िवपरीत सद�यसँग \याज िलएमा, (ख) सं�थाले �दान गनZ बचत र ऋणको \याजदर बीचको अ तर छ �ितशतभ दा बढी कायम गरेमा, (ग) सं�थाले �दान गरेको ऋणमा लाwने \याजलाई मलू कजा-मा पूँजीकृत गरी सोको आधारमा \याज लगाएमा, (घ) कुनै सद�यलाई आaनो पूँजीकोषको तोिकए बमोिजमको �ितशतभ दा बढी हOने गरी ऋण �दान गरेमा, (ङ) सं�था दता- गदा-का बखतका सद�य बाहके अ य सद�यलाई सद�यता �ाj त गरेको तीन मिहना अविध 7यितत नभई ऋण लगानी गरेमा, (च) �ाथिमक पूँजी कोषको दश गणुा भ दा बढीहOने गरी बचत संकलन गरेमा, (छ) शेयर पूँजीको प t �ितशतभ दा बढी शेयर लाभांश िवतरण गरेमा, (ज) सं�थाले आaनो काय-gे0 बािहर गई कारोबार गरेमा वा गैर सद�यसंग कारोवार गरेमा, (झ) सं�थाले यो ऐन िवपरीत कृि0म \यिkलाई आaनो सद�यता िदएमा । (२) उपदफा (१) मा लेिखएको 7यहोराबाट कसैले दहेायको कुनै काय- गरेको दता- गनZ अिधकारीले :य�तो काय-को �कृित र गा&भीय-को आधारमा :य�तो काय- गनZ 7यिkलाई तीन लाख <पैयाँस&म ज�रवाना गन- सlनेछः- (क) यो ऐन वा यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम बमोिजम िदएको कुनै िनदZशन वा तोिकएको मापद]डको पालना नगरेमा, (ख) यो ऐन वा यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम बमोिजम िदनुपनZ कुनै िववरण, कागजात, �ितबेदन, सूचना वा जानकारी निदएमा, (ग) यस ऐन बमोिजम िनवा-चन नगरी सिमित तथा लेखा सपुरीवेgण सिमितका पदािधकारीह< आफू खशुी प�रवत-न गरेमा (घ) कुनै सं�थाले दफा ६ को उपदफा (४) बमोिजमको तोिकएको शत- पालन नगरेमा, (ङ) यो ऐन वा यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम िवप�रत अ य काय- गरेमा । (३) उपदफा (१) वा (२) बमोिजमको ज�रवाना गनु- अिघ दता- गनZ अिधकारीले स&बि धत 7यिk वा सं�थालाई सफाई पेश गन- क&तीमा प t िदनको समयाविध िदन ुपनZछ । ८२. रो8का रा`न े:

113 (१) दता- गनZ अिधकारीले स&बि धत सं�थालाई दफा ८१ बमोिजम ज�रवाना गनु-का अित�रk तीन मिहनास&म :य�तो सं�थाको कारोबार, स&पित तथा बैङ्क खाता रोlका राcने तथा स&पि1 रोlका राc न स&बि धत िनकायलाई िसफा�रस गन- सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको िसफा�रस �ाj त भएमा :य�तो सं�थाको कारोबार, स&पित वा बैङ्क खाता रोlका राखी सो को जानकारी दता- गनZ अिधकारीलाई िदन ुपनZछ । ८३. दोaबर ज�रवाना ह2न:े (१) दफा ८१ बमोिजम ज�रवाना भएको 7यिk वा सं�थाले पनु: सोही कसूर गरेमा :य�तो 7यिk वा सं�थालाई दता- गनZ अिधकारीले दो�ो पटकदिेख �:येक पटकको लािग दो\बर ज�रवाना गनZछ । ८४. अनुसLधानको लािग लखेी पठाउन स8न े:दता- गनZ अिधकारी वा नेपाल राef बैङ्कले यस ऐन बमोिजम आaनो काम, कत-7य र अिधकारको पालना गदा- कसैले दफा ७९ बमोिजमको कसरू गरेको थाहा पाएमा :य�तो कसरूका स&ब धमा यस ऐन बमोिजम अनसु धान गन-को लािग स&बि धत िनकायमा लेखी पठाउन सlनेछ । ८५. मुEास"बLधी Gयव�थाः दफा ८० बमोिजम सजाय हOने कसरूको मqुा स&ब धी 7यव�था संघीय काननु बमोिजम हOनेछ । ८६. मुEा हने5 अिधकारी: दफा ८० बमोिजमको सजाय हOने कसरू स&ब धी मqुाको कारवाही र िकनारा िजला अदालतबाट हOनेछ । ८७. उजूरी िदन ेहद "याद : (१) कसैले दफा ८० बमोिजमको सजाय हOने कसरू गरेको वा गन- लागेको थाहा पाउने 7यिkले :यसरी थाहा पाएको िमितले न\बे िदनिभ0 दता- गनZ अिधकारी समg उजरूी िदन ुपनZछ । (२) कसैले दफा ८० बमोिजम ज�रवाना हOने काय- गरेको थाहा पाउने 7यिkले :यसरी थाहा पाएको िमितले न\बे िदन िभ0 दता- गनZ अिधकारी समg उजरूीिदन ुपनZछ । ८८. पुनरावदेन गन- स8न े:(१) दफा ६ बमोिजम सं�था दता- गन- अ�वीकार गरेको वा दफा 8८ बमोिजम सं�था दता- खारेज गरेकोमा िच1 नब�ुनेले सो िनण-यको जानकारी पाएको िमितले प�तीस िदनिभ0 दता- गनZ अिधकारीको िनण-यउपर काय-पािलकासमg पनुरावेदन गन- सlनेछ । (२) दफा ८० बमोिजमको ज�रवानामा िच1 नबु�ने 7यिkले :य�तो िनण-यको जानकारी पाएको िमितले प�तीस िदनिभ0 दहेाय बमोिजम पनुरावेदन गन- सlनेछ: (क) दता- गनZ अिधकारी र काय-पािलकाले गरेको िनण-य उपर स&बि धत िजला अदालतमा, (ख) नेपाल राef बैङ्कले गरेको िनण-य उपरस&बि धत उmच अदालतमा । 114 ८९. असलू उपर ग�रन े : यस प�रmछेद बमोिजम कुनै 7यिkले ितनु- पनZ ज�रवाना वा कुनै रकम नितरी बाँक( रहकेोमा :य�तो ज�रवाना वा रकम िनजबाट सरकारी बाँक( सरह असलू उपर ग�रनेछ । प�र�छदे–२० िविवध ९०. मतािधकारको �योग : कुनै सद�यले सं�थाको जितसकुै शेयर ख�रद गरेको भए तापिन स&बि धत सं�थाको काय- स@चालनमा एक सद�य एक मतको आधारमा आaनो मतािधकारको �योग गन- सlनेछ । ९१. सामािजक परी&ण गराउन स8न े:(१) सं�थाले िविनयममा उिलिखत उqेrय �ाj त गन-का लािग सिमितबाट भएका िनण-य र काय-, सद�यह�ले �ाj त गरेका सेवा र स तxुीको �तर, सेवा �ािj तबाट सद�यह�को जीवन�तरमा आएको आिथ-क, सामािजक, सां�कृितक तथा वातावरणीय पgमा सकारा:मक प�रवत-न लगायतका िवषयमा सामािजक परीgण गराउन सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम भएको सामािजक परीgणको �ितवेदन छलफलको लािग सिमितले साधारणसभा समg पेश गनZछ । (३) उपदफा (२) बमोिजम पेश भएको सामािजक परीgण �ितवेदन छलफल गरी साधारणसभाले आवrयकता अनसुार सिमितलाई िनदZशन िदन सlनेछ । (४) यस दफा बमोिजमको सामािजक परीgण �ितवेदनको एक �ित स&बि धत सं�थाले दता- गनZ अिधकारी समg पेश गनु- पनZछ । ९२. सहकारी िश&ाः सहकारी gे0को �वध-नको लािग िव6ालय तहको पाठयdममा आधारभतू सहकारी स&व धी िवषयव�तलुाई समावेश गन- सिकनेछ । ९३. आिथ-क सहयोग गन- नह2न:े सं�थाको रकमवाट सिमितको िनण-य वमोिजम सद�यह<ले आिथ-क सहयोग िलन सlनेछन ् तर सामािजक काय-कोलािग गैर सद�य 7यिk वा सं�थाह<लाई समेत आिथ-क सहयोग गन- वाधा पनZ छैन । �पxीकरणः यस दफाको �योजनको लािग 'सामािजक काय-' भ नाले िशgा, �वा�~य, वातावरण संरgण, मानवीय सहायता, सहका�रता �ब�-न स&बि ध काय-लाई जनाउँछ । ९४. अLतर सहकारी कारोवार गन- स8नःे सं�थाह<ले तोिकए बमोिजम एक आपसमा अ तर सहकारी कारोवार गन- सlनेछन ्। ९५. ठ8ेकापfा िदन नह2न:े सं�थाले आaनो सिमितको कुनै स@चालक वा लेखा सपुरीवेgण सिमितको संयोजक वा सद�य वा आaनो कम-चारीलाई ठेlकाप_ा िदन हOदैन ।

115 ९६. सरकारी बाँक[ सरह असलू उपर ह2न:े कुनै सं�थाले �ाj त गरेको सरकारी अनदुान वा कुनै सेवा सिुवधा द<ुपयोग गरेको पाइएमा �चिलत काननू बमोिजम सरकारी बाँक( सरह असलू उपर ग�रनेछ। ९७. क"पनी स"बLधी �चिलत ऐन लागू नह2न े: यस ऐन अ तग-त दता- भएको सं�थाको हकमा क&पनी स&ब धी �चिलत ऐन लाग ूहOने छैन । ९८. �चिलत कानून बमोिजम कारवाही गन- वाधा नपन5 : यस ऐनमा लेिखएको कुनै कुराले कुनै 7यिk उपर �चिलत काननू बमोिजम अदालतमा मqुा चलाउन बाधा प�ु याएको मािनने छैन । ९९. स"पिg शुिMकरण िनवारण स"बLधी कानुनी Gयव�थाको पालना गनु-पन5ः सं�थाले स&पि1 शिु�करण िनवारण स&ब धी संघीय / �दशे काननुमा भएका 7यव�थाका साथै तत् स&ब धमा म 0ालयले जारी गरेको मानद]ड र नेपाल राef ब�कको िव1ीय जानकारी एकाइबाट जारी भएका िनदZिशकाह�को पालना गनु-पनZछ । १००. िनयम बनाउन ेअिधकार: यस ऐनको काया- वयनकोलािग काय-पािलकाले आवrयक िनयम बनाउन सlनेछ । १०१. मापदeड, िनद5िशका वा काय-िविध बनाई लागू गन- स8न:े (१) यो ऐन वा यस ऐन अ तग-त बनेको िनयमको अधीनमा रही सं�थाको दता-, स@चालन, िनरीgण तथा अनगुमन लगायतका काम कारबाहीलाई 7यवि�थत र �भावकारी <पमा स@चालन गन- काय-पािलकाले आवrयकता अनुसार मापद]ड, िनदZिशका वा काय-िविध बनाई लाग ूगन- सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको मापद]ड बनाउँदा आवrयकता अनुसार रिजefार, नेपाल राef बैङ्क, म 0ालय र स&बि धत अ य िनकायको परामश- िलन सिकनेछ । 116 cg';"rL १ btf{ b/vf:tsf] gd'gf ldlt M @)=== . === >L btf{{ clwsf/L Ho" hxbf ufpF sfo{kflnsfsf] sfof{no, df]/ª . ljifo M ;xsf/L ;+:yfsf] btf{ . dxf]bo, xfdL b]xfosf JolQmx¿ b]xfosf s'/f vf]nL b]xfosf] ;+:yf btf{ u/L kfpg lgj]bg ub{5f}F . p2]Zocg'¿k ;+:yfn] tTsfn ug]{ sfo{x¿sf] of]hgf / k|:tfljt ;+:yfsf] ljlgod b'O{ k|lt o;} ;fy ;+nUg /fvL k]; u/]sf 5f}F . ;+:yf;DaGwL ljj/0f -s_ k|:tfljt ;+:yfsf] gfd M– -v_ 7]ufgf M– -u_+ p2]Zo M– -3_ d'Vo sfo{ M– -ª_ sfo{If]q M– -r_ bfloTj M– -5_ ;b:o ;ª\Vof M– -!_ dlxnf ======== hgf -@_ k'?if ========= hgf -5_ k|fKt ;]o/ k'FhLsf] /sd M— ?= ==== -h_ k|fKt k|j]z z'Nssf] /sd M– ?= ===== .

117 cg';"rL २ hxbf ufpFkflnsf ufpF sfo{kflnsfsf] sfof{no, demf/], df]/ª ;xsf/L btf{ k|df0f–kq btf{ g+= M hxbf ufpFkflnsf ;xsf/L P]g, @)&% sf] bkmf ^ adf]lhd >L === === === === === === === === === === === === nfO{ ;Lldt bfloTj ePsf] ;+:yfdf btf{ u/L :jLs[t ljlgod;lxt of] k|df0f–kq k|bfg ul/Psf] 5 . juL{s/0f M === === === === === === === === btf{ u/]sf] ldlt M b:tvt M btf{ ug]{ clwsf/Lsf] gfd M sfof{nosf] 5fk M 118 गाउँ िवपद् जोिखम Lयूनीकरण तथा Gयव�थापन ऐन, २०७५

119 गाउँ िवपद् जोिखम Lयूनीकरण तथा Gयव�थापन ऐन, २०७५ �मािणकरण िमितः२०७५ /०३ /११ ��तावना : जहदा गाउँपािलका gे0 िभ0 �ाकृितक तथा गैर�ाकृितक िवपद ्बाट सव-साधारणको जीउ�यान र साव-जिनक, िनजी तथा 7यिkगत स&पि1, �ाकृितक एवम् साँ�कृितक स&पदा र भौितक संरचनाको संरgण गन-का लािग िवपद ्जोिखम यूिनकरण तथा 7यव�थापनका सबै िdयाकलापको सम वया:मक र �भावकारी �पमा काया- वयनका लािग कानून बनाउन वा@छनीय भएकोले, नेपालको संिवधानको धारा २२१ को उपधारा (१) को अिधकार �योग गरी जहदा गाउँसभाले यो ऐन बनाएको छ । प�र�छदे – १ �ारि"भक १. सिं&' नाम र �ार"भ: (१) यस ऐनको नाम “गाउँ िवपद ् जोिखम यनूीकरण तथा 7यव�थापन ऐन, २०७५” रहकेो छ । (२) यो ऐन तु� त �ार&भ हOनेछ । २. प�रभाषा: िवषय वा �सङ्गले अकR अथ- नलागेमा यस ऐनमा,- (क) “अ8यg” भ नाले गाउँपािलकाको अ8यg स&झन ुपछ- । (ख) “कोष” भ नाले दफा १२ बमोिजमको िवपद ्7यव�थापन कोष स&झन ुपछ- । (ग) “गैर�ाकृितक िवपद”् भ नाले महामारी, अिनकाल, डढेलो, क(ट वा स�ूम जीवाण ुआतङ्क, पश ु तथा चराच<ुङ्गीमा हOने aल,ू jया डािमक aल,ू सप-दशं, जनावर आतङ्क, खानी, हवाई, सडक, जल वा औ6ोिगक दघु-टना, आगलागी, िवषाk wयाँस, रसायन वा िविकरण चहुावट, wयाँस िवeफोटन, िवषाk खा6 सेवन, वातावरणीय �दषूण, वन िवनाश वा भौितक संरचनाको gित तथा �कोप उ�ार काय-मा हOन ेदघु-टना वा य�तै अ य गैर�ाकृितक कारणले उ:प न िवपद ्स&झन ुपछ- । 120 (घ) “िजला िवपद ्7यव�थापन सिमित” भ नाले संघीय ऐनको दफा १६ बमोिजम मोरङ िजलामा गठन भएको िजला िवपद ्7यव�थापन सिमित स&झन ुपछ- । (ङ) “तोिकएको" वा "तोिकए बमोिजम” भ नाले यस ऐन अ तग-त बनेको िनयममा तोिकएको वा तोिकए बमोिजम स&झन ुपछ- । (च) “�दशे िवपद ्7यव�थापन सिमित” भ नाले संघीय ऐनको दफा १४ बमोिजम �दशे न.ं १ मा गठन भएको �दशे िवपद ्7यव�थापन सिमित स&झन ुपछ- । (छ) “�मखु” भ नाले गाउँपािलकाको �मखु/अ8यg स&झन ुपछ- । (ज) “�मखु �शासक(य अिधकृत” भ नाले गाउँपािलकाको �मखु �शासक(य अिधकृत स&झन ुपछ- । (झ) “�ाकृितक िवपद”् भ नाले िहमपात, अिसना, िहमपिहरो, िहमताल िव�फोटन, अितविृx, अनाविृx, बाढी, पिहरो तथा भ-ू�खलन, डुबान, खडेरी, आँधी, हOरी बतास, शीतलहर, तातो हावाको लहर, चट्याङ्ग, भकू&प, �वालामखुी िब�फोट, डढेलो वा य�तै अ य �ाकृितक कारणले उ:प न जनुसकुै िवपद ्स&झन ुपछ- । (ञ) “रािefय काय-कारी सिमित” भ नाले संघीय ऐनको दफा ६ बमोिजमको काय-कारी सिमित स&झन ुपछ- । (ट) “रािefय प�रषद” भ नाले संघीय ऐनको दफा ३ बमोिजमको िवपद ्जोिखम यनूीकरण तथा 7यव�थापन रािefय प�रषद ्स&झन ुपछ- । (ठ) “रािefय �ािधकरण” भ नाले संघीय ऐनको दफा १० बमोिजम गठन भएको रािefय िवपद ्जोिखम यनूीकरण तथा 7यव�थापन �ािधकरण स&झन ुपछ- । (ड) “िवपद”् भ नाले कुन ै �थानमा आपत् कालीन अव�था िसज-ना भई जन वा धनको gितको साथै जीवनयापन र वातावरणमा �ितकूल असर पानZ �ाकृितक वा गैर�ाकृितक िवपद ्स&झन ुपछ- । (ढ) “िवपद ्खोज तथा उ�ार समहू” भ नाले िवपदक्ो अव�थामा खोजी तथा उ�ार गन- िdयाशील वा िवपद ्7यव�थापनको लािग प�रचालन गन- तयार ग�रएको िविशxीकृत खोज तथा उ�ार समहू स&झन ु पछ- र सो श\दले तािलम �ा� मानवीय सहायताकम|लाई समेत जनाउँछ ।

121 (ण) “िवपद ् जोिखम यनूीकरण” भ नाले िवपदप्वू- ग�रन े जोिखमको िव�ेषण तथा मूयाङ्कन, िवपद ् रोकथाम वा िवपद ्बाट हOने gितको यनूीकरण तथा िवकासका काय-मा िवपद ्जोिखमलाई कम गनZ स&ब धी काय- स&झन ुपछ- । (त) “िवपद ्पनुला-भ” भ नाले िवपदक्ो घटनापिछ ग�रन ेपनुिन-मा-ण एवम ्पनु�था-पनासँग स&बि धत काय- स&झन ुपछ- । (थ) “िवपद ् �ितकाय-” भ नाले िवपदक्ो घटना घट्नासाथ त:कालै ग�रने खोज, उ�ार एवम ् राहतसँग स&बि धत काय- स&झन ु पछ- र सो श\दले िवपद ् �ितकाय-को पवू-तयारीलाई समेत जनाउँछ । (द) “िवपद ् 7यव�थापन” भ नाले िवपद ् जोिखम यनूीकरण, िवपद ् �ितकाय- र िवपद ्पनुला-भसँग स&बि धत स&पणू- िdयाकलाप स&झन ुपछ- । (ध) “7यावसाियक �ित�ान” भ नाले उ6ोग, कलकारखाना, िसनमेा घर, सिपङ्ग मल, बहOउqrेयीय 7यापा�रक भवन ज�ता 7यावसाियक �ित�ान स&झन ुपछ- । (न) “सिमित” भ नाले दफा ३ बमोिजमको गाउँ िवपद ्7यव�थापन सिमित स&झन ुपछ- । (ऩ) “संघीय ऐन” भ नाले नेपाल सरकारको िवपद ्जोिखम यनूीकरण तथा 7यव�थापन ऐन, २०७४ स&झन ुपछ- । (प) “संघीय म 0ालय” भ नाले नपेाल सरकारको िवपद ् 7यव�थापन हनेZ गरी तोिकएको म 0ालय स&झन ुपछ- । (फ) “साव-जिनक सं�था” भ नाले सरकारी िनकाय, सरकारको पणू- वा आंिशक �वािम:व भएको सं�था, �चिलत काननू बमोिजम �थापना भएका सङ्गिठत सं�था वा सबै �कारका �वा�~य तथा शैिgक सं�था स&झन ुपछ- । प�र�छदे – २ गाउँ िवपद् Gयव�थापन सिमितको गठन तथा काम, कत-Gय र अिधकार ३. गाउँ िवपद् Gयव�थापन सिमित: (१) गाउँपािलका िभ0को िवपद ्7यव�थापन स&ब धी काय-लाई �भावकारी �पमा स@चालन गन- एक गाउँ िवपद ्7यव�थापन सिमित रहनेछ । (२) सिमितको गठन दहेाय बमोिजम हOनेछ:- 122 (क) गाउँपािलकाको अ8यg -संयोजक (ख) गाउँपािलकाको उपा8यg -सद�य (ग) �मखु �शासक(य अिधकृत -सद�य (घ) िवषयगत सिमितका संयोजकह< -सद�य (ङ) �ितिनिध, िजला �शासन काया-लय -सद�य (च) सामािजक महाशाखा/शाखा �मखु -सद�य (छ) पवूा-धार िवकास महाशाखा/शाखा �मखु -सद�य (ज) जहदा गाउँपािलकाको भौगोिलक gे0 िभ0 रहकेो संघीय सरुgा िनकायका �मखु वा �ितिनिध -सद�य (झ) जहदा गाउँपािलकाको भौगोिलक gे0 िभ0 रहकेो �दशे �हरी / सरुgा िनकायका �मखु वा �ितिनिध -सद�य (ञ) नगर �हरी �मखु -सद�य (ट) रािefय मा यता �ा� दलका गाउँपािलकाि�थत �मखु वा �ितिनिध -सद�य (ठ) नेपाल रेडdस सोसाईटीका �थानीय �ितिनिध (१ जना) -सद�य (ड) िनजी gे0को उ6ोग वािण�य स&ब धी मा यता�ा� सं�थाको गाउँ तहको अ8यg वा िनजले तोकेको �ितिनिध (१ जना) -सद�य (ढ) गैरसरकारी स�था महासंघकाका �थानीय �ितिनिध (१ जना) -सद�य (ण) नेपाल प0कार महासंघको �थानीय �ितिनिध (१ जना) -सद�य (त) िवपद ्7यव�थापन हनेZ ग�र तोिकएको महाशाखा/शाखा �मखु -सद�य सिचव (३) उपदफा (२) मा जनुसुकै कुरा लेिखएको भएतापिन dम संcया (ञ), (ट), (ठ), (ड), (ढ) र (ण) का सद�यह< उपल7ध नभएको अव�थामा पिन सिमित गठन एवम् काम कारवाही गन-मा असर गनZ छैन । (४) उपदफा (२) बमोिजमको सिमितले संघीय ऐनको दफा १७ बमोिजमको �थानीय िवपद् 7यव�थापन सिमितको �पमा समेत काम गनZछ । ४. सिमितको बैठक स"बLधी Gयव�था: (१) संयोजकले तोकेको िमित, समय र �थानमा सिमितको बैठक ब�नेछ । (२) सिमितको सद�य-सिचवले सिमितको बैठक ब�ने िमित, समय र �थान तोक( बैठकमा छलफल हOने िवषयसूची सिहतको सूचना बैठक ब�ने समयभ दा चौबीस घ]टा अगावै सबै सद�यले पाउने गरी पठाउन ुपनZछ ।

123 (३) सिमितका पचास �ितशतभ दा बढी सद�य उपि�थत भएमा बैठकको लािग गणपरूक सङ्cया पगुेको मािननेछ । (४) उपदफा (२) र (३) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भएतापिन सिमितको बैठक त:काल बोलाउन आवrयक भएमा अ8यgले जनुसुकै बेलापिन सिमितको बैठक बोलाउन सlनेछ र :य�तो अव�थामा अ8यg र घटीमा १ जना सद�य सिहत सद�य सिचव उपि�थत भएमा सिमितको बैठक ब�न सlनेछ। (५) सिमितको बैठक संयोजकको अ8यgतामा ब�नेछ । (६) सिमितको िनण-य बहOमतnारा हOनेछ र मत बराबर भएमा संयोजकले िनणा-यक मत िदनेछ। (७) सिमितले आवrयकता अनुसार स&बि धत िनकाय वा सङ्घ सं�थाका �ितिनिध र िव�लाई बैठकमा आम 0ण गन- सlनेछ । (८) सिमितको बैठक स&ब धी अ य काय-िविध सिमित आफैले िनधा-रण गरे बमोिजम हOनेछ । (९) सिमितको िनण-य सद�य सिचवले �मािणत गरी राcनेछ । ५ . सिमितको काम, कत-Gय र अिधकार: सिमितको काम, कत-7य र अिधकार दहेाय बमोिजम हOनेछ:- (क) िवपद ् 7यव�थापन स&ब धी रािefय प�रषद ्बाट �वीकृत रािefय नीित तथा योजना एवम् रािefय काय-कारी सिमित र �दशे िवपद ् 7यव�थापन सिमितबाट �वीकृत एक(कृत तथा gे0गत नीित योजना र काय-dम अनु<प हOने गरी गाउँ िवपद ्7यव�थापन नीित तथा योजना तजु-मा गरी काय-पािलका समg पेश गनZ, (ख) गाउँसभाबाट �वीकृत नीित तथा योजनाको अधीनमा रही िवपद ्जोिखम यूनीकरण, िवपद ्�ितकाय- तथा िवपद ्पुनला-भ स&ब धी एक(कृत तथा gे0गत नीित, योजना तथा काय-dम �वीकृत गरी लागू गनZ, गराउने, (ग) गाउँपािलकाबाट स@चालन हOने िवपद ्7यव�थापन स&वि ध काय-dम तथा वजेट ��ताव तयार गनZ, गराउने, (घ) िवपद ्7यव�थापनका स&ब धमा गाउँपािलकाको सं�थागत gमता िवकास गनZ, गराउने, (ङ) गाउँपािलकाका पदािधकारी, कम-चारी, �वयंसेवक, सामािजक प�रचालक तथा समुदायलाई िवपद ्7यव�थापन स&ब धमा �िशgण िदने 7यव�था िमलाउने, (च) िवपदक्ा घटना हOनासाथ खोज, उ�ार र राहत लगायतका �ाथिमक काय-ह� त:काल गन-को लािग सं�थागत संय 0 �वत: प�रचािलत हOने गरी आवrयक काय-िविध तथा मापद]ड तजु-मा गरी लाग ूगनZ, गराउने, 124 (छ) िवपद ् 7यव�थापनका स&ब धमा संघीय तथा �ादेिशक काननूको अिधनमा रिह साव-जिनक, िनजी, गैरसरकारी लगायत सबै िनकाय तथा सं�थाले िनवा-ह गनु- पनZ भूिमका िनधा-रण गनZ तथा :य�ता सं�था वा िनकायलाई आaनो नीित, योजना र काय-dममा िवपद ्7यव�थापन स&ब धी िवषय समावेश गन- लगाउने, (ज) िवपदक्ो समयमा �थानीय आमस@चारका मा8यमह<को भूिमका स&ब धी आवrयक मापद]ड तयार गरी काया- वयन गनZ, गराउने, (झ) सरकारी, िनजी एवम् गैरसरकारी सं�था, �थानीय �वयंसेवक, सामािजक प�रचालक लगायत स&बि धत सबै पgको सम वय र संलwनतामा िवपद ्7यव�थापन स&ब धी काय- गनZ, गराउने, (ञ) भौितक संरचना िनमा-ण गदा- भवनसंिहता लगायत अ य �वीकृत िनदZिशका वा मापद]डको पालना गराउने, (ट) �थानीय साव-जिनक पूवा-धार स&ब धी संरचनाको िवपद ्जोिखम मूयाङ्कन गनZ, गराउने, (ठ) नदी िकनार, बगर, पिहरो जान सlने िभरालो जिमन र डुबान हOने gे0 वा िवपद ्जोिखमको स&भावना भएका असरुिgत gे0मा बसोबास गनZ 7यिk तथा समुदायलाई सरुिgत �थानमा �थाना तरण गराउन उपयुk �थानको खोजी काय-मा सहयोग गनZ तथा सरुिgत �थानमा वसोबास स&वि ध सचेतना जगाउने, (ड) िवप�ाट �थानीय �तरमा िनजी तथा साव-जिनक gे0बाट भइरहेको सेवा �वाहमा अवरोध आइपरेमा सोको पुन स@चालनका लािग सेवा िनर तरताको योजना तजु-मा तथा काया- वयन स&ब धी काय- गनZ, गराउने । (ढ) �थानीय समुदायलाई िवपद�्ित जाग<क बनाउन, िवपदस्ँग स&बि धत योजना तथा काय-dम तजु-मा गन- तथा िवपदक्ो घटना हOनासाथ �ितकाय-का लािग प�रचािलत हOन वडा तथा समुदाय�तरमा समावेशी िवपद ्पवू-तयारी तथा �ितकाय- सिमित गठन गनZ, (ण) िव6ालय तहको शैिgक पाठ्यdममा िवपद ् 7यव�थापन स&ब धी िवषय समावेश गन- पहल गनZ, (त) िवपद ्�ितकाय-का लािग नमूना अ{यास गनZ, गराउने, (थ) िवपदक्ो समयमा �योग गन- सिकने गरी वा<णय 0 लगायतका अ य उपकरणह� तयारी हालतमा राcन लगाउने, (द) �थानीय �तरमा आपत् कालीन काय-स@चालन के /को �थापना र स@चालन गनZ, (ध) गाउँपािलकामा िवपद ्7यव�थापन सूचना �णाली तथा पवू-चेतावनी �णालीको िवकास र स@चालन गनZ, गराउने, (न) िवपद ्�भािवत gे0मा त:काल उ�ार तथा राहतको 7यव�था िमलाउने,

125 (प) िवपद ्मा परी हराएका, िब�ेका वा नx भएका कागजातको यिकन त~याङ्क अ6ाविधक गरी राcन लगाउने, (फ) िवपद ्बाट �भािवत घरप�रवारको पिहचान, �तर िनधा-रण तथा प�रचयप0 िवतरण गनZ, गराउने, (ब) िवपदक्ो समयमा जोिखममा रहेको समूह िवशेषगरी मिहला, बालवािलका, िकशोरी, अपाङ्गता भएका 7यिkउपर हOन सlने घटना (लैङ्िगक िहंसा, वेचिवखन तथा अ य कुनै पिन िकिसमको शोषण) रोकथामको लािग िवशेष सतक- ता अपनाई सचेतनामूलक काय-dम स@चालन गनZ, (भ) िवपद ् �भािवतह<को �:यg र सिdय सहभािगतामा िवपद ् �भािवत gे0मा आिथ-क िdयाकलापको पनु�था-पना, रोजगारीका अवसरको सजृना तथा जीवनयापनका लािग आय आज-न काय-dम स@चालन गनZ, गराउने, (म) िवपदक्ो जोिखममा रहेका मिहला, बालबािलका, जे� नाग�रक, दिलत, सीमा तकृत वग- तथा समुदाय, अशk तथा अपाङ्गता भएका 7यिkह�को लािग िवशेष योजना तथा काय-dम बनाई काया- वयन गनZ, गराउने, (य) िवपद ् 7यव�थापन स&ब धमा साव-जिनक सं�था तथा 7यावसाियक �ित�ानले �चिलत ऐन बमोिजम काय- गरे नगरेको अनगुमन गनZ, (र) िवपद ् 7यव�थापन स&ब धी रािefय काय-कारी सिमित, �दशे िवपद ् 7यव�थापन सिमित तथा िजला िवपद ् 7यव�थापन सिमितको िनण-य अनसुार िवपद ् 7यव�थापन स&ब धी अ य काय- गनZ, गराउने, (ल) िवपद ् 7यव�थापनका स&ब धमा नेपाल सरकार तथा �दशे सरकारका म 0ालय, िवभाग तथा अ य िनकायसँग सहकाय- गनZ, (व) िवपद ्7यव�थापन स&ब धमा नेपाल सरकार, �दशे सरकार वा गाउँसभाले तोकेका अ य काय- गनZ, गराउने, (श) िवपद ् 7यव�थापन स&ब धमा संघीय तथा �ादेिशक काननूको िवप�रत नहOने गरी गाउँ काय-पािलकाले तोके बमोिजमका अ य काय- गनZ, गराउने, (ष) िविभ न संघसं�था, 7यिkबाट �ा� हOने राहत तथा पुनिन-मा-ण र पनुला-भका िबषयव�तुलाई �थानीय िवपद ्7यव�थापन सिमितले तोकेको �थान र मापद]ड अनसुार गनZ, गराउने । 126 प�र�छदे - ३ वडा �तरीय िवपद् Gयव�थापन सिमितको गठन तथा काम, कत-Gय र अिधकार ६. वडा �तरीय िवपद् Gयव�थापन सिमित: (१) गाउँपािलकाको �:येक वडामा एक वडा �तरीय िवपद ्7यव�थापन सिमित रहनेछ । (२) वडा �तरीय िवपद ्7यव�थापन सिमितको गठन दहेाय बमोिजम हOनेछ:- (क) वडा अ8यg -संयोजक (ख) वडा सद�यह� -सद�य (ग) वडा िभ0 रहकेा िवषयगत शाखा/ईकाई काया-लय �मखुह� -सद�य (घ) वडा िभ0 रहकेा सरुgा िनकायका �मखुह� -सद�य (ङ) रािefय मा यता �ा� दलका वडाि�थत �मखु वा �ितिनिध -सद�य (च) �थानीय रेडdस, -सद�य (छ) गैरसरकारी तथा सामदुायमा आधा�रत संघसं�था तथा यवुा lलवबाट संयोजकले तोकेबमोिजम यनूतम २ मिहला सिहत ४ जना -सद�य (ज) वडा सिचव - सद�य सिचव (३) उपदफा (२) बमोिजमको सिमितको बैठक सो सिमितको संयोजकले तोकेको िमित, समय र �थानमा ब�नेछ । (४) सिमितको सद�य-सिचवले सिमितको बैठक ब�ने िमित, समय र �थान तोक( बैठकमा छलफल हOने िवषयसूची सिहतको सूचना बैठक ब�ने समयभ दा चौबीस घ]टा अगावै सबै सद�यले पाउने गरी पठाउन ुपनZछ । (५) सिमितका पचास �ितशतभ दा बढी सद�य उपि�थत भएमा बैठकको लािग गणपरूक सङ्cया पगुेको मािननेछ । (६) उपदफा (४) र (५) मा जनुसकुै कुरा लेिखएको भएता पिन सो सिमितको बैठक त:काल बोलाउन आवrयक भएमा संयोजकले जनुसकुै बेलापिन सिमितको बैठक बोलाउन सlनेछ र :य�तो अव�थामा संयोजक र घटीमा १ जना सद�य सिहत सद�य सिचव उपि�थत भएमा सिमितको बैठक ब�न सlनेछ । (७) सिमितको बैठकको अ8यgता सो सिमितको संयोजकले गनZछ । (८) सिमितको िनण-य बहOमतnारा हOनेछ र मत बराबर भएमा संयोजकले िनणा-यक मत िदनेछ। (९) सिमितले आवrयकता अनुसार स&बि धत िनकाय वा सङ्घ सं�थाका �ितिनिध र िव�लाई बैठकमा आम 0ण गन- सlनेछ ।

127 (१०) सिमितको बैठक स&ब धी अ य काय-िविध सो सिमित आफैले िनधा-रण गरे बमोिजम हOनेछ । (११) सिमितको िनण-य सद�य सिचवले �मािणत गरी राcनेछ । ७ . वडा �तरीय िवपद् Gयव�थापन सिमितको काम, कत-Gय र अिधकारः सिमितको काम, कत-7य र अिधकार देहाय बमोिजम हOनेछ:- (क) वडा िभ0 िवपद ्�ितकाय- तथा िवपद ्पनुला-भ स&ब धी काय-dम स@चालनका लािग गाउँ िवपद ्7यव�थापन सिमितमा िसफा�रस गनZ तथा सो सिमितबाट �वीकृत नीित तथा योजना अन�ुपका िवपद ् 7यव�थापन स&ब धी काय-dम काया- वयन, अनुगमन र पनुरावलोकन गनZ, (ख) वडामा िवकास िनमा-णका िdयाकलापह� काया- वयनमा िवपद ्जोिखम 7याव�थापनलाई मूल�वाहीकरण गनZ, सरुिgत िव6ालय तथा अ�पतालका लािग िवपद ् जोिखम यूनीकरणका काय-dमह� स@चालन गनZ, (ग) िवपद ्7यव�थापनका स&ब धमा वडाको सं�थागत gमता िवकास गनZ, (घ) िवपद ्7यव�थापन योजना, आप:कालीन काय-योजना, पनुः�थापना तथा पनुिन-मा-ण योजना तजु-मा तथा काया- वयन गनZ, गराउने, (ङ) समुदायमा िवपद ् 7यव�थापन स&ब धी काम गनZ समूहह�को गठन तथा :य�ता समूहह�लाई प�रचालन गनZ गराउने, (च) वडा सद�यह�, कम-चारी, �वयंसेवक, सामािजक प�रचालक तथा समुदायमा आधा�रत िवपद ् 7यव�थापन सिमित सद�य, नाग�रक समाजका �ितिनिधलाई िवपद ् 7यव�थापन स&ब धी �िशgणको 7यव�था िमलाउने, (छ) �थानीय समुदायलाई िवपद�्ित जाग<क बनाउने, िवपदस्ँग स&बि धत योजना तथा काय-dम तजु-मा गन- तथा िवपदक्ो घटना हOनासाथ �ितकाय-का लािग तयारी अव�थामा राcने, (ज) िवपदक्ा घटना हOनासाथ खोज, उ�ार र राहत लगायतका �ाथिमक काय-ह� त:काल गन-को लािग सम वय गनZ, (झ) आपत् कालीन नमूना अ{यास गनZ, गराउने, (ञ) िवपद ्बाट �भािवत घरप�रवारको पिहचान, �तर िनधा-रण तथा प�रचयप0 िवतरणमा गाउँ िवपद ्7यव�थापन सिमितलाई सहयोग गनZ, (ट) िवपदक्ो समयमा जोिखममा रहकेा समूह िवशेषगरी मिहला, बालबािलका, िकशोरी, अपाङ्गता भएका 7यिkउपर हOन सlने घटना (लैङ्िगक िहंसा, बेचिवखन तथा अ य कुनै 128 पिन िकिसमका शोषण) रोकथामको लािग िवशेष सतक- ता अपनाई सचेतनामूलक काय-dम स@चालन गनZ, (ठ) गाउँ िवपद ्7यव�थापन सिमितको िनण-य अनुसार िवपद ्7यव�थापन स&ब धी अ य काय- गनZ, गराउने । प�र�छदे – ४ सरु&ा िनकाय तथा अLय िनकायको प�रचालन ८ . सरु&ा िनकायको प�रचालन तथा सहयोग र समLवय: (१) गाउँकाय-पािलका/नगरकाय-पािलकाले िवपद ् 7यव�थापनको काममा नेपाल सरकार तथा �दशे सरकारले प�रचालन गरेका संघीय तथा �ादेिशक सरुgा िनकायह�लाई सहयोग र सम वय गनZछ । (२) सरुgा िनकायले िवपदक्ो समयमा खोज तथा उ�ार काय-का लािग गाउँकाय-पािलका/ नगरकाय-पािलकासँग आवrयक साम�ी माग गरेको अव�थामा गाउँपािलकामा उपल\ध भएस&म :य�तो सामा�ी त:काल उपल\ध गराईनेछ । (३) िवपद ्�ितकाय-का लािग गाउँपािलकाले आँफूसँग रहेको नगर �हरीलाई प�रचालन गनZछ । ९. वाjणयL< तथा अLय सवेा �दायक िनकायको काम, कत-Gय र अिधकार: (१) वा�णय 0, ए&बलुे स तथा :य�तै अ य सेवा �दायकले आपत् कालीन खोज, उ�ार तथा राहत उपल\ध गराउन सिमितले िदएको िनदZशनको पालना गनु- पनZछ । (२) आपत् कालीन काय- स&पादन गदा- सिमितको आदशे बमोिजम कुनै पिन �थानमा �वेश गनZ तथा जनुसुकै 7यिk वा सं�थाको साधन र �ोत उपयोग गनZ अिधकार वा<णय 0 सेवा �दायकलाई हOनेछ । १०. साव-जिनक सं�था तथा Gयावसाियक �ितkानको दाियAव: (१) िवपद ्7यव�थापन स&ब धमा गाउँपािलका िभ0का सबै साव-जिनक सं�था तथा 7यावसाियक �ित�ानको दािय:व देहाय बमोिजम हOनेछ:- (क) आaनो भवन, उ6ोग, काया-लय वा 7यावसाियक के /मा िवपदक्ा घटना हOन निदन िवपद ्सरुgा औजार, उपकरण, साम�ी, आपत् कालीन िनकास लगायत तोिकए बमोिजमका अ य 7यव�था गनZ, (ख) त~याङ्क सङ्कलन, gितको मूयाङ्कन, राहत, पनु�था-पना तथा पनुिन-मा-ण समेतका स&पणू- काय-मा आवrयक सहयोग गनZ,

129 (ग) आaना कम-चारी तथा कामदारलाई िवपद ् 7यव�थापन स&ब धमा आधारभूत अिभमुखीकरण गनZ गराउने, (घ) िवपद ्7यव�थापन काय-मा उपयोग हOने �ोत साधनलाई तयारी हालतमा राcने, (ङ) आaना भवन लगायत अ य संरचना आपत् कालीन �योजनका लािग आवrयक परेमा आदशेानुसार उपल\ध गराउने, (च) स&बि धत अिधकारीको सुप�रवेgणमा उ�ार तथा राहत िवतरण काय-मा सहयोग प�ु याउने, (छ) िवपद ्जोिखम यूनीकरण संय 0को 7यव�था गरी तयारी अव�थामा राcने, (ज) फोहोरमैला तथा �दषुणको यथोिचत 7यव�थापन गरी यसबाट वातावरण र जनजीवनमा पन- सlने नकारा:मक �भावलाई यूनीकरण गनZ उपायह� अपनाउने, (झ) िवपदक्ो घटना घटेमा त:काल निजकको सरुgा िनकाय र �थानीय आपत् कालीन काय-स@चालन के /लाई खबर गनZ । (२) गाउँपािलका िभ0का साव-जिनक सं�था तथा 7यावसाियक �ित�ानले गाउँपािलकाको िवपद ्7यव�थापन स&ब धी योजनाको अधीनमा रही िवपद ्7यव�थापन योजनाको तजु-मा गरी अिनवाय- �पमा लागू गनु- पनZछ । ११. िवपद् Gयव�थापनमा सहयोग गनु- पन5 : गाउँपािलका िभ0का सरकारी काया-लय, गैरसरकारी सं�था, �थानीय सङ्घ सं�था, समुदाय, �वयंसेवक, नाग�रक समाज, िनजी gे0 तथा 7यिkले िवपद ् 7यव�थापन काय-मा गाउँपािलकालाई दहेाय बमोिजम सहयोग गनु- पनZछ:- (क) त~याङ्क सङ्कलन, gितको मूयाङ्कन, राहत, पनु�था-पना तथा पनुःिन-मा-ण लगायतका िवपद ्7यव�थापन स&ब धी काय-मा सहयोग गनZ, (ख) िवपद ्7यव�थापन स&ब धी जनचेतना अिभविृ� गनZ, (ग) gमता िवकास, आपत् कालीन नमूना अ{यास तथा िवपद ्7यव�थापन स&ब धी �िशgण काय-dममा सहयोग गनZ तथा भाग िलने, (घ) खोज, उ�ार तथा राहत िवतरण स&ब धी काय-मा सहयोग गनZ। 130 प�र�छदे – ५ िवपद् Gयव�थापन कोष स"बLधी Gयव�था १२. िवपद् Gयव�थापन कोष : (१) िवपद ् 7यव�थापनका लािग गाउँपािलकामा छु_ै एक आकि�मक कोष रहनेछ । (२) कोषमा देहाय बमोिजमका रकमह� रहने छन:्- (क) गाउँपािलकाको वािष-क बजेटबाट िवपद ्7यव�थापन कोषमा ज&मा गनZ गरी �वीकृत रकम, (ख) �दशे सरकारबाट िवपद ्7यव�थापनका लािग �ा� रकम, (ग) नेपाल सरकारबाट िवपद ्7यव�थापनका लािग �ा� रकम, (घ) �वदशेी कुनै सङ्घ सं�था वा 7यिkबाट दान, दात7य वा उपहार �व<प �ा� रकम, (ङ) अ य कुनै �ोतबाट �ा� रकम । (३) िवपद ् 7यव�थापनका लािग गाउँपािलकाले कानून बमोिजम िवशेष शुक वा द�तुर संकलन गन- सlने छ | (४) कोषको स@चालन तोिकए बमोिजम हOनेछ । (५) कोषको रकम िवपद ्7यव�थापन स&ब धी कामका लािग �योग ग�रनेछ । (६) उपदफा (५) मा जनुसुकै कुरा लेिखएको भए तापिन कोषको रकम िनयिमत �शासिनक काय-को लािग खच- ग�रने छैन । (७) कोषको लेखापरीgण महालेखा परीgकबाट हOनेछ । (८) सिमितले कोषको वािष-क आय 7ययको �ितवदने तयार गरी काय-पािलका माफ- त गाउँसभा समg पेश गनZछ । प�र�छदे – ६ कसरू तथा सजाय १३. कसरू र सजाय : कसैले िवपदक्ो घटना घट्न सlने गरी लापरवाही गरेमा वा :य�तो घटना घटाउन �:यg संलwन भएमा वा घट्ना घटेको अव�थामा नाजायज फाईदा िलने गरी वा आफुलाई मा0 फाईदा पwुने िकिसमको कुनै काम गरेमा वा यस स&ब धमा संघीय काननू बमोिजम कसरुज य मािनने कुनै काम गरेमा तत् स&ब धी कारवाही �चिलत संघीय कानून बमोिजम हOनेछ ।

131 प�र�छदे – ७ िविवध १४. िवपद् सङ्कटd�त &<े घोषणाको पालना र समLवय : (१) नेपाल सरकारले गाउँपािलका िभ0को कुनै ठाउँमा ग&भीर �कृितको िवपद ् उ:प न भएबाट िवपद ्सङ्कट��त gे0 घोषणा गरी �चिलत काननू बमोिजम कुनै काम गन- गराउन आदशे िदएमा सोको पालना गनु- गराउनु गाउँपािलकाको कत-7य हOनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम घोषणा ग�रएको gे0मा नेपाल सरकारले �चिलत काननू बमोिजम कुनै काम गन- गराउन गाउँपािलका िभ0को कुनै 7यिk, सं�था वा अिधकारीलाई आदशे िदएमा सोको पालना गन- गराउनमा गाउँपािलकाले आवrयक सम वय गनZछ । (३) उपदफा (१) बमोिजम घोषणा ग�रएको gे0 स&ब धी सूचनाको �सारणमा गाउँपािलकाले सहयोग र सम वय गनZछ । १५. नपेाल सरकारको �वीकृतीमा मा< �वशे गनु-पन5 : (१) िवपद ्बाट असर परेको कुनै gे0मा िवदशेी नाग�रक वा सं�थाले �वेश गनु- परेमा नेपाल सरकारको �वीकृित िलएको छ छैन भिन गाउँ काय-पािलकाले सोधखोज गन- सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम सोधखोज गदा- :य�तो नाग�रक वा सं�थाले नेपाल सरकारको �वीकृित िलएको नदेिखएकोमा िनजको �वेशलाई रोक लगाई तत् स&ब धी सचूना नेपाल सरकारलाई उपल\ध गराईनेछ । १६. मानवीय तथा अLय सहायता र समLवय : (१) गाउँपािलका िभ0 उ:प न िवपदक्ो अव�थालाई त:काल सामना गन- आ त�रक �ोत र साधनबाट न{याउने भएमा मानवीय तथा अ य सहायता र सम वयका लािग िजला सम वय सिमित, �देश सरकार तथा नेपाल सरकारलाई अनरुोध ग�रनेछ । (२) िवपद ्बाट उ:प न ि�थित िनय 0ण गनZ dममा नेपाल सरकारले अ तरा-िefय मानवीय तथा अ य सहयोग िलई प�रचालन गरेको अव�थामा नेपाल सरकारको िनदZशनमा रिह तत् स&ब धी काय-मा सहयोग र सम वय ग�रनेछ । (३) िछमेक( �थानीय तहमा कुनै िवपद ्उ:प न भई सो 7यव�थापनका लािग िछमेक( �थानीय तहले सोझै, िजला सम वय सिमित वा �दशे सरकार माफ- त अनरुोध गरेमा उपल\ध भएस&मको सहयोग पयुा-उनु गाउँकाय-पािलको दािय:व हOनेछ । 132 १७. तAकाल ख�रद तथा िनमा-ण र �योग गन- सिकन े : (१) िवशेष प�रि�थित परी िवपद ्बाट �भािवत gे0मा खोज, उ�ार तथा राहत उपल\ध गराउन तथा भइरहेको िवपद ्बाट थप gित हOन निदनका लािग त:कालै राहत साम�ी ख�रद वा िनमा-ण काय- गन- आवrयक भएमा साव-जिनक ख�रद स&ब धी �चिलत कानूनमा रहेको िवशेष प�रि�थितमा ख�रद गनZ स&ब धी 7यव�था बमोिजम गाउँ काय-पािलका/नगर काय-पािलकाले ख�रद वा िनमा-ण काय- गन- सिकनेछ । (२) िवपद ्बाट �भािवत gे0मा खोज, उ�ार तथा राहत उपल\ध गराउन तथा भइरहेको िवपद ्बाट थप gित हOन निदनका लािग गाउँपािलका gे0 िभ0को कुनै गैरसरकारी काया-लय वा अ य संघ सं�था र 7यिkको चल, अचल स&पि1 तथा सवारी साधन उपयोग गन- आवrयक भएमा सोको अिभलेख राखी तोिकएको अविधभरको लािग अ�थायी तवरले �ा� गन- सिकनेछ । (३) िवपद ्बाट �भािवत gे0मा त:काल राहत उपल\ध गराउन गाउँपािलका gे0 िभ0को कुनै गैरसरकारी काया-लय वा अ य संघ सं�था र 7यिkको खा6ा न, ल1ाकपडा, औषधी वा अ य व�तु आवrयक भएमा सोको अिभलेख राखी िनय 0णमा िलन र स&बि धत �भािवत पgलाई िवतरण गन- सिकनेछ । (४) गाउँपािलकाले उपदफा (२) बमोिजम कुनै स&पि1 अ�थायी �पमा �ा� गरेमा वा उपदफा (३) बमोिजम कुनै व�तु िनय 0ण र िवतरण गरेमा :य�तो स&पि1 �योग वा व�तु उपयोग बापत �चिलत दर अनसुारको रकम स&बि धत काया-लय, सं�था वा 7यिkलाई िदनेछ । १८. राहतको Lयूनतम मापदeड स"बLधी Gयव�था : (१) िवपद ्�भािवत 7यिkलाई नेपाल सरकार तथा �दशे सरकारले उपल7ध गराउने राहतको अित�रk गाउँपािलकाले आ त�रक �ोतबाट थप राहत उपल\ध गराउन सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम गाउँपािलकाले िवपद ्�भािवत 7यिkलाई राहत उपल\ध गराउँदा मापद]ड बनाई सोको आधारमा राहात उपल\ध गराउनेछ । (३) उपदफा (२) बमोिजमको राहतको मापद]डमा अ य िवषयको अित�रk देहायका िवषय समावेश भएको हOनु पनZछ:- (क) िवपद ्बाट �भािवत 7यिkलाई अ�थायी आsय�थलमा राcदा उपल\ध गराउनु पनZ आवास, खा6ा न, खानेपानी, �वा�~य तथा सरसफाइ स&ब धी, (ख) िवपद ्बाट मृ:य ुहOनेको प�रवार तथा स&पि1को gित हOने 7यिkलाई उपल\ध गराउन ुपनZ यूनतम राहत स&ब धी,

133 (ग) मिहला, बालबािलका, जे� नाग�रक, अशk तथा अपाङ्गता भएका 7यिkको आवrयकता संवोधनका लािग िवशेष राहत jयाकेजह< (ज�तै िडिwनटी िकट र िच�ेन िकट) मिहलाह�को लािग सरुिgत मिहलामै0ी �थल, (घ) 7यिkगत गोपिनयता तथा सरुgा स&ब धी, (ङ) यूनतम राहत बाहेक �वरोजगार तथा रोजगारी 7यव�थापनका मा8यमबाट पीिडतको जीिवकोपाज-न स&ब धी, (च) गैरसरकारी वा 7यिkगत �पमा िदइने राहतको िवतरण स&ब धी, (छ) एकnार �णाली अन<ुप राहत िवतरण गनZ स&ब धी, (ज) राहतसँग स&बि धत अ य उपयkु िवषय । १९. िवपद् मा परी हराएका वा नm भएका कागजात स"बLधमा : िवपद ्मा परी हराई फेला पन- नसकेका तथा आंिशक वा पूण- �पमा gित भएका गाउँपािलकाका मह:वपणू- कागजातह<को �माणीकरण तथा �ितिलिप उपल\ध गराउने स&ब धी 7यव�था �चिलत काननूले तोके बमोिजम हOनेछ। २०. िनद5शन िदन स8न े: सिमितले यस ऐनको अधीनमा रही िवपद ्7यव�थापनका लािग कुनै 7यिk वा िनकायलाई आवrयक िनदZशन िदन सlनेछ र :य�तो िनदZशनको पालना गनु- स&बि धत 7यिk वा िनकायको कत-7य हOनेछ । २१. उपसिमित गठन गन- स8न े : (१) सिमितले आवrयकता अनुसार उपसिमित गठन गन- सlनेछ । (२) उपदफा (१) बमोिजम गठन हOने उपसिमितको काम, कत-7य, अिधकार र काया-विध उपसिमित गठन गदा-का बखत तोिकए बमोिजम हOनेछ । २२. अिभलखे रा`नु पन5ः (१) िवपदक्ो समयमा राहत उपल\ध गराउने 7यिk, िनकाय वा सं�थाको नाम, र उपल7ध गराईको राहत तथा सोको प�रमाण सिहतको िववरणको अिभलेख राcने 7यव�था सिमितले िमलाउनपुनZ छ । 134 (२) उपदफा (१) बमोिजमको िववरण राcदा िवपदम्ा परेका मिहला, बालबािलका तथा जे� नाग�रक, िवपदक्ा कारणले �थाना तरण भएका घरप�रवार लगायतको संcया एिकन हOने िववरण र उनीह�लाई उपल\ध गराइएको राहात �पx�पमा राcनपुनZ छ । २३. पुर�कार िदन स8न े : �थानीय िवपद ् 7यव�थापन स&ब धमा िवशेष योगदान पु� याउने उ:कृx 7यिk वा सं�थालाई �ो:साहन �व�प सिमितको िसफा�रसमा गाउँ काय-पािलका/नगर काय-पािलकाले स&मान तथा परु�कार िदन सlनेछ । २४. वािष-क �ितवदेन : (१) सिमितले �:येक आिथ-क वष-मा गरेको कामको िववरण सिहतको वािष-क �ितवेदन तयार गरी काय-पािलका माफ- त गाउँ सभा, िजला िवपद ्7यव�थापन सिमित तथा �दशे िवपद ्7यव�थापन सिमित समg पेश गनु- पनZछ । (२) उपदफा (१) बमोिजमको वािष-क �ितवेदन साव-जिनक �पमा �काशन गनु- पनZछ । २५. �शासिनक खच- Gयव�थापन: सिमितको बैठक तथा �ितवेदन तयारी लगायतका काय-सँग स&बि धत यनुतम �शासिनक खच- गाउँकाय-पािलकाले 7यव�था गनZछ | २६. अिधकार �Aयायोजन : यो ऐन तथा यस ऐन अ तग-त बनेको िनयम बमोिजम सिमितलाई �ा� अिधकारम8ये आवrयकता अनुसार केही अिधकार सिमितको संयोजक तथा तोिकएको पदािधकारीलाई �:यायोजन गन- सlनेछ । २७. िनयम बनाउन ेअिधकार : गाउँ काय-पािलकाले यो ऐन काया- वयनका लािग आवrयक िनयम तथा काय-िविध बनाउन सlनेछ ।

135 hxbf ufpFkflnsfsf] s[lif Joj;fo k|j4{g P]g, @)&% 136 s[lif Joj;fo k|j4{g P]g, @)&% k|:tfjgfM hxbf ufpFkflnsfsf] If]q leqsf] s[lifsf] Joj;foLs/0f ug{, s[lif Joj;fosf] k|j4{g Pj+ Joj:yfkg ug{, s[ifs Pjd\ s[lif Joj;foLaLr cfk;L ;DaGw ;'b[9 ug{ tyf s[lif s/f/sf] dfWodaf6 pTkfbg a9fpg / ahf/Ls/0fåf/f Joj;flos ?kdf ;du| s[lif ljsf;sf nflu cfjZos sfg"gL Joj:yf ug{ jf~5gLo ePsf]n], g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @@^ / :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g @)&$ sf] bkmf !)@ adf]lhd hxbf ufpFkflnsfsf] ufpF ;efn] of] P]g agfPsf] 5 . kl/R5]b ! k|f/lDes != ;+lIfKt gfd / k|f/DeM -!_ o; P]gsf] gfd æufpFkflnsfsf] s[lif Joj;fo k|j4{g P]g, @)&५Æ /x]sf] 5 . -@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 . @= kl/efiff M ljifo jf k|;Fun] csf]{ cy{ gnfu]df o; P]gdf,– -s_ æcWoIfÆ eGgfn] ufpFkflnsfsf]] cWoIf ;Demg'k5{ . -v_ æpTkfbsÆ eGgfn] s[lif j:t' pTkfbg ug]{ s[ifs jf sDkgL jf s[lif kmfd{ jf ;xsf/L pTkfbs ;Demg' k5{ . -u_ æPh]G6Æ eGgfn] s[lif pBdL, Joj;foL, s[lif ahf/ jf s[lifhGo j:t'x¿sf] sf/f]af/ ug]{ btf{jfnf JolQm ;Demg' k5{ / ;f] zJbn] ;Ful7t ;+:yfsf] k|ltlglwnfO{ ;d]t hgfpF5 . -3_ æsfo{kflnsfÆ eGgfn] hxbf ufpF sfo{kflnsf ;Demg'k5{ . -ª_ æsf]ifÆ eGgfn] o; P]gsf] bkmf !) adf]lhd :yflkt s[lif Joj;fo k|j4{g sf]ifnfO{ ;Demg' k5{ . -r_ æs[ifsÆ eGgfn] o; P]gsf] k|of]hgsf nflu s;}sf] hUuf s/f/df lnO{ jf cfˆg} hUufdf Jofj;flos s[lif v]tL ug]{ s[ifs, s[ifs ;d"x, s[lif Joj;foL, s[lif kmd{ / s[lif ;xsf/L ;d]tnfO{ ;Demg' k5{ . -5_ æs[lifÆ eGgfn] cg';"rL -!_ df pNn]v eP adf]lhdsf laifo;Fu ;DjlGwt s[lifnfO{ ;Demg' kb{5 / ;f] zJbn] Jofj;flos s[lifnfO{ ;d]t hgfpF5 .

137 -h_ æs[lif kmfd{Æ eGgfn] Joj;flos k|of]hgsf] nflu cg';"rL -!_ adf]lhdsf afnL pTkfbgsf nflu ;~rfng ul/Psf] s[lif kmfd{ ;Demg' k5{ . -em_ æs[lif ahf/Æ eGgfn] s[lif pkhsf] u|]l8ª, Kofs]lhË, 9'jfgL, e08f/0f, ljt/0f tyf s[lif pkhsf] laqmL ljt/0f ug]{ s[lif ahf/ ;Demg' k5{ . -~f_ æs[lif j:t'Æ eGgfn] s[ifsn] s'g} af]6 lj?jf jf hLjhGt'af6 pTkfbg u/]sf] pkef]Uo s[lif j:t' ;Demg' k5{ . -6_ æs[lif Joj;foÆ eGgfn] b]xfosf] Joj;fo ;Demg' k5{ M– -!_ Jofj;flos p2]Zon] ul/g] s[lif afnL jf a:t'sf] pTkfbg , -@_ s[lifhGo j:t'sf] k|zf]wg, -#_ s[lif pkhsf] Jofkf/, -$_ s[lif pTkfbgsf nflu k|of]u x'g] /f;folgs jf k|fËfl/s dnsf] pTkfbg, e08f/0f tyf ljt/0f, -%_ s[lif pTkfbgsf] nflu k|of]u x'g] ljp, j]gf{, gZn / e'/fsf] pTkfbg, k/fdz{ ;]jf, e08f/0f tyf ljt/0f, -^_ s[lifdf k|of]u x'g] cf}iflw Pjd\ ljiffbLsf] pTkfbg, k/fdz{, e08f/0f tyf las|L Joj;fo . -7_ æv'b|f ahf/Æ eGgfn] s'g} ljq]mtfn] pkef]QmfnfO{ laqmL ug]{ v'b|f ahf/nfO{ ;Demg' k5{ . -8_ æufpFkflnsfÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsf ;Demg' k5{ . -9_ ætf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhdÆ eGgfn] o; P]g adf]lhd ag]sf] lgodfjnLdf tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhd ;Demg' k5{ . -0f_ æyf]s ahf/Æ eGgfn] s'g} pTkfbs jf ljq]mtfn] csf]{ ljq]mtfnfO{ s[lif j:t' laqmL ljt/0f ug]{ yf]s ahf/nfO{ ;Demg' k5{ . -t_ æk|d'v k|zf;sLo clws[tÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf] k|d'v k|zf;sLo clws[t ;Demg'k5{ . -w_ ælaqm]tfÆ eGgfn] s[lif j:t'x¿ laqmL ug]{ Jofkf/L, s[ifs, s[ifs ;d"x, s[lif kmfd{, ;xsf/L ;+:yf, sDkgL jf Ph]G6 laqm]tf ;d]tnfO{ ;Demg' k5{ . -g_ ædGqfnoÆ eGgfn] ;+3 tyf k|b]zsf] s[lif If]q x]g]{ dGqfnonfO{ ;Demg' kb{5 . -k_ æJoj;flos s[lif s/f/Æ eGgfn] Joj;flos s[lif v]tL jf s[lif kmfd{sf] ;~rfng, s[lif j:t'sf] Jofj;flos pTkfbg, vl/b, ljqmL, ;~ro / ahf/Ls/0f ug{ jf s[lif Joj;fo k|a4{g ug{ b'O{ jf ;f] eGbf a9L 138 kIfx? jLr ePsf] ;Demf}tf jf Joj;flos s[lif s/f/nfO{ ;Demg' kb{5 . o; zAbn] Joj;flos s[lif k|of]hgsf] nflu JolQmut jf ;+:yfut ?kdf lnhdf lng lbg jf s[lifhGo pBf]usf] nflu s[lif j:t' jf jfnLsf] pTkfbg jf cfk'lt{ ug{ b'O{ jf b'O{eGbf a9L kIfx¿aLr If]qkmn, kl/df0f, d"No / u'0f:t/sf] cfwf/df ePsf] s/f/nfO{ ;d]t hgfpF5 . -km_ æj8fÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf]] j8f ;Demg'k5{ . -a_ ……;ldltÆ eGgfn] o; P]gsf] bkmf % adf]lhd u7g ePsf] s[lif ahf/ ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldlt ;Demg' k5{ . -e_ æ;efÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf] ufpF;efnfO{ ;Demg'k5{ . -d_ æ;+sng s]Gb|Æ eGgfn] s[ifsx?n] bf];|f] ahf/df ljqmL ug]{ p2]Zon] s[lif pkh ;+sng u/]/ ljqm]tfnfO{ ljqmL ug]{ ;+sng s]Gb|nfO{ ;Demg' k5{ . -o_ æxf6–ahf/Æ eGgfn] s[lif pkh nufot cGo :yfgLo pTkfbg ljqmL ug]{ p2]Zon] :YffgLo txaf6 :jLs[t lnO{ ;+rfng ePsf] xf6 ahf/nfO{ ;Demg' k5{ . kl/R5]b @ s[lif ahf/ ;DjGwL Joj:yf # s[lif ahf/sf] :yfkgfM -!_ ufpFkflnsfn] cfˆgf] If]qleqsf] s'g} klg :yfgdf s[lif ahf/sf] :yfkgf ug{ ;Sg]5 . -@_ s[lif ;DjGwL ;xsf/L jf s[lif ;DjGwL Joj;flos ;+:yfn] ;DjlGwt ufpFkflnsfsf] cg'dlt lnO{ s[lif ahf/sf] :yfkgf ug{ ;Sg]5 . $= s[lif ahf/sf] juL{s/0f M -!_ o; P]gsf] bkmf # adf]lhd :yfkgf x'g] s[lif ahf/sf] juL{s/0f b]xfo adf]lhdsf] x'g]5 M– -s_ yf]s ahf/, -v_ v'b|f ahf/, -u_ xf6–ahf/, -3_ ;+sng s]Gb| . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ahf/ ;~rfng jfkt nfUg] z'Ns ;efn] tf]s] adf]lhd x'g]5 . -#_ ahf/ ;~rfng ;DjGwL cGo Joj:yf sfo{kflnsfn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

139 %= s[lif ahf/ ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldlt M -!_ o; P]gsf] bkmf -#_ adf]lhd :yfkgf ePsf] s[lif ahf/sf] ;~rfng tyf Joj:yfkg ug{sf] nflu s[lif ahf/ tyf Joj:yfkg ;ldlt /xg]5 . -@_ s[lif ahf/ ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldlt ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . kl/R5]b # s[lif Joj;fo k|j4{g ;DaGwL Joj:yf ^= :yfgLo s[lif Joj;fo k|j4{g ;ldltM -!_ s[lif If]qsf] ;du| ljsf; tyf k|j4{g nufotsf sfo{ ug{ hxbf ufpFkflnsfdf Ps :yfgLo s[lif Joj;fo k|j4{g ;ldlt /xg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;ldltdf b]xfo adf]ldhsf ;b:ox? /xg] 5g\ M– -s_ cWoIf jf k|d'v — cWoIf -v_ cfly{s ljsf; ;ldltsf ;+of]hs — ;b:o -u_ k|d'v k|zf;sLo clws[t — ;b:o -3_ ufpFkflnsf:t/Lo vfB ;'/Iff ;ldltsf] ;+of]hs jf k|d'v — ;b:o -ª_ ;ldltn] dgf]gog u/]sf] lj1 ;b:o Ps hgf — ;b:o -r_ ;ldltn] dgf]gog u/]sf] Joj;flos ls;fgdWo] Ps hgf — ;b:o -5_ ufpFkflnsfsf] s[lif ljefu÷dxfzfvf÷zfvf k|d'v — ;b:o ;lrj -#_ ;ldltn] ;DalGwt If]qsf] ljz]if1 tyf cGo JolQmnfO{ ;ldltsf] a}7sdf cfdGq0f ug{ ;Sg]5 . -$_ ;ldltsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw ;ldlt cf+k}mn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 . -%_ ;ldltn] o; P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ cfjZostf cg';f/ ljleGg pk—;ldltx? u7g ug{ ;Sg]5 . -^_ ;ldltsf] ;lrjfno ufpFkflnsfsf] s[lif If]q x]g]{ ljefu, zfvf jf dxfzfvfdf /xg]5 . &= ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M o; P]gdf cGoq Joj:yf ePb]lv jfx]s ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M– -s_ :yfgLo:t/df s[lif Joj;fo k|j4{g ug{ cfjZos gLlt tyf of]hgf th'{df ug]{, -v_ s[lif Joj;fo k|j4{g ug{ ;+3Lo tyf k|fb]lzs lgsfo;Fu ;dGjo / ;xsfo{ ug]{, 140 -u_ s[lif Joj;fosf] k|j4{g ug]{ ;DaGwdf cfjZos sfo{ ug]{, -3_ s[lif Joj;fosf] k|j4{g ug]{ ;DaGwdf sfo{s|d ;+rfng ug]{, -ª_ s[lif Joj;fo k|j4{g ug{ cfjZos kg]{ ;Lk, k|ljlw tyf cGo cfjZos ljifosf] plrt Joj:yf ug{ k|j4{gfTds sfo{x? ug]{, -r_ s[lif Joj;fo k|j4{g sf]ifsf] ;~rfng ug]{, -5_ tf]lsP adf]lhdsf] cGo cfjZos sfo{ ug]{ . *= s[lif Joj;fonfO{ ;'ljwf lbg ]M– -!_ ufpFkflnsfn] s[lif Joj;fosf nflu b]xfo adf]lhd 5'6 tyf ;'ljwf lbg ;Sg]5 M– -s_ :yfgLo s/ lgsf;L z'Ns -v_ s[lif Joj;fo k|j4{g ;DaGwL k|ljlw k|of]u / lj:tf/df cg'bfg h:t} 9'jfgL ;fwg, oflGqs pks/0f cflb . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbOg] 5'6 tyf ;'ljwfx? tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -#_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbOg] ;'ljwfsf] cltl/Qm cGo ;'ljwf ;ldltsf] l;kmfl/;df sfo{kflnsfn] tf]]s] adf]lhd x'g]5 . (= s[lif C0f M -!_ s'g} klg a}+s jf ljQLo ;+:yfn] ;f] ;+:yfsf] lgod adf]lhd s[lif C0f pknJw u/fpg ;Sg]5 . -@_ k|rlnt g]kfn sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; P]g adf]lhdsf]] Jofj;flos s[lif s/f/ ;DaGwL ;Demf}tfnfO{ lwtf]sf] ¿kdf :jLsf/ u/L s'g} a}+s jf ljQLo ;+:yfn] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] C0f pknJw u/fpg ;Sg]5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd pknJw u/fpg]] C0fnfO{ ;/sf/sf] clt k|fydlstf If]qdf shf{ nufgL u/]sf] ;/x dfgL ;f] jfkt pQm aF}s jf ljQLo ;+:yfn] kfpg] ;'ljwf ;d]t kfpg ;Sg]5 . -$_ s'g} a}Fs jf ljQLo ;+:yfn] pkbkmf -@_ adf]lhd u/]sf] nufgL p7\g g;Sg] eO{ ckn]vg ug'{ kg]{ ePdf ;f] ckn]vg u/]sf] jif{sf] v'b s/ of]Uo cfoaf6 ;f] cÍ a/fj/sf] /sd 36fpg ;Sg]5 . kl/R5]b $ sf]ifsf] :yfkgf tyf ;~rfng !)= sf]ifsf] :yfkgf M -!_ s[lif Joj;fo k|j4{g ug{sf nflu Ps 5'6\6}} s[lif Joj;fo k|j4{g sf]ifsf] :yfkgf ul/g]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf]] sf]ifdf b]xfosf /sdx? /xg] 5g\ M– -s_ ;+3Lo tyf k|fb]lzs ;/sf/af6 k|fKt /sd, -v_ ufpFkflnsfaf6 k|fKt /sd,

141 -u_ g]kfn ;/sf/af6 ljb]zL ;/sf/, cGt/fli6«o ;+3 ;+:yf;Fu ;Demf}tf u/L :yfgLo txdf ljlgof]lht /sd jfkt k|fKt /sd -3_ cGo s'g} ;|f]taf6 k|fKt /sd . -#_ pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ adf]lhdsf] /sd k|fKt ug'{ cl3 ;+3Lo cy{ dGqfnosf] :jLs[lt lng' kg]{5 . !!= sf]ifsf] ;~rfng M-!_ ufpFkflnsfsf] gLlt, sfg'g tyf lgb{]zg adf]lhd s[lif Joj;fosf] k|j4{g ug{sf nflu sf]ifsf] /sd vr{ ul/g]5 . -@_ sf]ifsf] ;lrjfno ufpFkflnsf cGtu{tsf] s[lif ljefu÷dxfzfvf÷zfvfdf /xg]5 . !@= sf]ifsf] ;~rfng ;DaGwL Joj:yfM -!_ ;ldltsf] tkm{af6 ul/g] ;Dk"0f{ vr{ bkmf !) adf]lhdsf] sf]ifaf6 tf]lsP ad]lhd Joxf]l/g]5 . -@_ ;ldltsf] sf]ifdf /x]sf] /sd ;ldltn]] k|rlnt sfg"g adf]lhd s'g} a}sdf vftf vf]nL hDdf ug]{5 . -#_ ;ldltsf] sf]ifsf] ;~rfng ;ldltsf] cWoIf jf ;b:o–;lrj / n]vf k|d'vsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 x'g]5 . -$_ sf]ifsf] ;~rfng ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . !#= n]vf / n]vfk/LIf0f -!_ sf]ifsf] cfo Joosf] n]vf k|rlnt sfg"g adf]lhd /fVg' kg]{5 . -@_ sf]ifsf] n]vfk/LIf0f dxfn]vf k/LIfsaf6 x'g]5 . kl/R5]b % Joj;flos s[lif s/f/ -lnh_ !$= Joj;flos s[lif s/f/ ug{ ;lsg ] M -!_ o; P]g adf]lhd s[lif Joj;fosf] k|j4{g ug{ b'O{ jf b'O{{ eGbf a9L kIfaLr Joj;flos s[lif s/f/ ug{ ;lsg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s/f/ ubf{ k|rlnt g]kfn sfg"gsf] clwgdf /xL kIfx?sf] cfk;L ;xdltdf ljB'tLo k|0ffnLsf] dfWodaf6 ;d]t ug{ ;lsg]5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] s/f/ ubf{ ckgfpg' kg]{ k|lqmof tf]lsP adf]lhd x'g]5 . !%= hUuf tyf ef}lts ;fwg pknAw u/fpg ;lsg]M s'g} Joltm, ;+:yf jf lgsfon] s[lif Joj;fo ug]{ k|of]hgsf nflu JolQm, s[lif kmfd{ jf Joj;foL, s[ifs ;d"x jf To:tf s[ifs ;d'x ldn]/ ag]sf] ;ldlt, 142 ;xsf/LnfO{ hUuf tyf ef}lts ;DklQ s/f/ u/L pknAw u/fpg ;Sg]5 . !^= hUuf tyf ef}lts ;fwg dfu ug{ ;Sg]M -!_ s'g} s[ifs jf s[lif Joj;foLn] Jofj;flos ?kdf s[lif ;DaGwL sfo{ ug{sf] nflu k|rlnt sfg"gsf] k|lts"n gx'g]] u/L s/f/ adf]lhd hUuf tyf ef}lts ;fwg k|fKt ug{ bkmf !% adf]lhdsf JolQm jf lgsfo;Fu dfu ug{ ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd hUuf tyf ef}lts ;fwg dfu eO{ cfPdf lglZrt cjlw tf]sL k|rlnt sfg"g adf]lhd ;DalGwt lgsfon] s/f/df hUuf tyf ef}lts ;fwg pknJw u/fpg ;Sg]5 . -#_ hUuf tyf ef}lts ;fwg pknAw u/fpg] ;DaGwL k|lqmof tyf cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -$_ v]tL gu/L nuftf/ @ aif{;Dd afFemf] /x]sf] s[lifof]Uo hldg g]kfn ;/sf/n] tf]lsP jdf]lhd s[lif k|of]hgsf nflu k|of]udf Nofpg ;Sg]5 . !&= :jfldTj x:tfGt/0f gx'g ]M o; P]gsf] bkmf !% adf]lhd s'g } hUuf jf ef}lts ;fwg pknAw u/fPsf]] cj:yfdf s/f/ u/]sf] jf lnhdf lnPsf] sf/0fn] dfq hUuf jf ef}lts ;fwgdf s/f/sf kIfsf] :jfldTj x:tfGt/0f x'g] 5}g . !*= k'gM s/f/ ug{ gx'g] M o; P]g adf]lhd s/f/ ug]{ kIfn] bf]>f] kIfsf] ;xdtL glnO ;f]xL laifodf t]>f] kIf;Fu k'gM s/f/ ug{ kfpg] 5}gg . !(= Joj;flos s[lif s/f/sf ljifoj:t'x¿ M -!_ o; P]g adf]lhd s[lif s/f/ ubf{ s/f/sf] k|s[lt / cj:yf cg'?k cg';"rL- @ df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 . -@_ o; P]gsf] k|lts'n gx'g] u/L kIfx¿sf] ;xdltdf pkbkmf -!_ df pNn]lvt ljifo afx]ssf cGo pko'Qm ljifoj:t'x? ;d]t Joj;flos s[lif s/f/df ;dfj]z ug{ ;lsg]5 . @)= Joj;flos s[lif s/f/sf kIfx¿sf] bfloTj M -!_ o; P]gsf] bkmf !% jf !^ adf]lhd s[lif Joj;fo ;~rfng ug{ lnPsf] hUuf tyf ef}lts ;fwgdf kIfx¿sf] bfloTj o; P]gdf pNn]v ePsf] cltl/Qm cGo bfloTj s/f/df tf]lsP adf]lhd x'g]5 . -@_ s[lif j:t'sf] kl/df0f jf If]q tf]sL ul/g] Joj;fodf kIfx¿sf] bfloTj kIfx¿ aLr s/f/ ePsf]df o; P]gdf pNn]v ePsf] cltl/Qm cGo s'/fx¿ s/f/df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .

143 -#_ Joj;flos s[lif s/f/ ug]{ kIfx¿n] s[lif s/f/ k|of]hgsf] nflu s[lif pTkfbg ;fdu|L, k|ljlw / C0f jf cGo ;xfotf cfkm} jf ljQLo ;+:yfx¿ Dffkm{t tf]lsPsf zt{x¿sf] cfwf/df pknAw u/fpg] u/L cf–cfk\mgf] bfloTj lgwf{/0f ug{ ;Sg]5g\ . -$_ Joj;flos s[lif s/f/ ug]{ kIfx?n] k|rlnt sfg"gsf] k|lts"n gx'g] u/L ug'{ kg]{5 . @!= s/f/ k"/f ug'{ kg]{ ;do / tl/sfM -!_ s/f/df s/f/ k"/f ug]{ ;do / tl/sf pNn]v ePsf]df plNnlvt ;doleq / plNnlvt tl/sf adf]lhd s/f/ k"/f ug'{ kg]{5 . -@_ s/f/ adf]lhdsf] sfd ug{ s/f/df s'g} ;do jf tl/sf tf]lsPsf] /xg]5 t/ ;f] sfd s'g} vf; ;dodf jf s'g} vf; tl/sfn] dfq ug{ ;lsg] /x]5 eg] ;f]xL ;dodf ;f]xL tl/sf adf]lhd ug]{ u/L s/f/ ePsf] dflgg]5 . -#_ pkbkmf -@_ df n]lvPsf] cj:yfdf afx]s s/f/df s/f/ k"/f ug]{ ;do / tl/sf pNn]v gePdf plrt ;doleq pko'St tl/sf ckgfO{ k"/f ug'{ kg]{5 . @@= s/f/ k"/f ug]{ :yfgM -!_ s/f/ adf]lhd sfd k"/f ug{ s'g} lglZrt :yfg tf]lsPsf] /x]5 eg] ;f] sfd ;f]xL :yfgdf k"/f ug'{ kg]{5 . -@_ s/f/ adf]lhd s'g} Ps kIfn] csf]{ kIfnfO{ s'g} dfn;fdfg lbg] jf a'emfpg] :yfg s/f/df tf]lsPsf] /x]5 eg] ] ;f]xL :yfgdf g} lbg' jf a'emfpg' kg]{5 . -#_ s/f/ adf]lhd sfd ug]{ lglZrt :yfg gtf]lsPsf] t/ ;f] sfd s'g} vf; :yfgdf dfq ug{ ;lsg] jf rng Jojxf/ jf ;f] sfdsf] k|s[lt cg';f/ s'g} vf; :yfgdf dfq ug'{ kg]{ lsl;dsf] /x]5 eg] ;f] sfd ;f]xL :yfgdf ug]{ u/L s/f/ ePsf] dflgg]5 . -$_ pkbkmf -@_ / -#_ df n]lvP b]lv afx]s cGo cj:yfdf s/f/ adf]lhd sfd ug]{ :yfg s/f/df pNn]v ePsf] /x]g5 eg] s/f/ adf]lhd sfd ug]{ kIfn] csf]{ kIfnfO{ dgfl;a dflkmssf] :yfg tf]lslbg ;"rgf ug'{ kg]{5 / csf]{ kIfn] klg ;f] sfd ug{ dgfl;a dflkmssf] :yfg tf]lslbg' kg]{5 . @#= s/f/ k"/f ug'{ gkg]{ cj:yfM b]xfosf cj:yfdf s/f/ adf]lhd sfd ug{ cfjZos kg]{ 5}g . -s_ s/f/sf] Ps kIfn] csf]{ kIfnfO{ s/f/ adf]lhdsf] bfloTj k"/f ug'{ gkg]{ u/L 5'6 lbPdf, 144 -v_ ab/ u/fpg ;lsg] s/f/ ab/ u/fpg kfpg] kIfn] ab/ u/fPdf, -u_ csf]{ kIfn] s/f/ pNn+3g u/]sf] sf/0faf6 s/f/sf] kl/kfngf x'g] g;Sg] ePdf, -3_ o; P]gsf] s'g} Joj:yf adf]lhd s/f/ adf]lhdsf] sfd ug'{ gkg]{ ePdf, -ª_ s/f/ ubf{sf] kl/l:ytLdf cfwf/e"t kl/jt{g e} s/f/sf] kl/kfngf ug{ c;Dej ePdf . @$= s/f/ btf{ ug'{ kg]{ M -!_ o; P]g cGtu{t ;DkGg ul/Psf s/f/x? ;Demf}tf ePsf] ldltn] k+}lt; lbgleq ;DjlGwt ufpFkflnsf jf gu/kflnsfdf btf{ ug'{ kg]{5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s/f/ btf{ ubf{ tf]lsP adf]lhdsf] b:t'/ nfUg]5 . -#_ btf{ gul/Psf] s/f/sf] cfwf/df g]kfn ;/sf/ jf cGo lgsfon] lbg] ;'ljwf jf ;x'lnot lbg] k|of]hgsf] nflu dfGotf k|fKt ug]{ 5}g . -$_ pkbkmf -!_ adf]lhd ePsf] s/f/sf] cflwsfl/s k|lt ufpFkflnsfsf] jf gu/kflnsfsf] tf]lsPsf] clwsf/Ln] clgjfo{ ¿kn] /fVg' kg]{5 . -%_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] s/f/ btf{ ug{ b'j} kIfx¿ :jod\ jf pgLx¿sf] sfg'g adf]lhdsf] k|ltlglw pkl:yt x'g' kg]{5 . -^_ ufpFkflnsf jf gu/kflnsfn] s'g} Joj;foL jf s[ifsn] s[lif s/f/ btf{ ug{ NofPsf]df btf{ ug]{ clwsf/Ln] o; P]g adf]lhd pNn]v x'g'kg]{ s'g} s'/f pNn]v gePsf] jf cg'lrt k|fjwfg pNn]v ePsf]df ;f] kl/dfh{g u/]/ dfq btf{ ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 . -&_ pkbkmf -^_ adf]lhd lbOPsf] cfb]z s/f/sf kIfx¿n] kfng ug{' kg]{5 . kl/R5]b ^ ljjfb ;dfwfg @%= ljjfbsf] ;dfwfg M -!_ o; P]g cGtu{t ul/Psf s[lif s/f/sf] sfof{Gjogsf] ;DaGwdf s'g} ljjfb pTkGg ePdf kIfx¿n] cfk;L aftf{af6 To:tf ljjfbx¿ ;dfwfg ug{ ;Sg]5g\ . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd jftf{af6 ljjfb ;dfwfg x'g g;s]df kIfx?n] k|rlnt sfg'g adf]lhd :yfgLo Goflos ;ldltdf lga]bg lbg' kg]{5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd lga]bg kg{ cfPdf :yfgLo Goflos ;ldltn] k+}lt; lbg leq d]nldnfksf] dfWodaf6 ljjfbsf] 6'+Ëf] nufpg' kg]{5 .

145 -$_ pkbkmf -#_ adf]lhd ePsf] ljjfbsf] 6'+Ëf] pk/ lrQ gj'em\g] kIfn] :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ adf]lhd #% lbgleq ;DjlGwt lhNnf cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 . -%_ pkbkmf -#_ adf]lhd d]nldnfkaf6 ljjfb ;dfwfg x'g g;s]df kIfx?n] k|rlnt sfg'g adf]lhd dWo:ytf ;DaGwL sf/jfxL cuf8L a9fpg ;d]t ;Sg]5g\ . -^_ dWo:ytf ;DaGwL sf/jfxL cuf8L a9fpFbf dWo:ystf{sf] gfd s/f/df g} pNn]v ePsf]df ;f]xL adf]lhd x'g]5 . -&_ pkbkmf -^_ adf]lhd s/f/df gfd pNn]v gePsf]df kIfx¿sf k|ltlglw, :yfgLo txsf k|ltlglw jf :yfgLo txaf6 tf]lsPsf laifolj1 jf d]nldnfkstf{ ;lxtsf] dWo:ytf ;ldltsf] u7g ul/g]5 . -*_ pkbkmf -&_ adf]lhd dWo:ytf rogsf] nflu b'a} kIfx¿af6 cg'/f]w eO{ cfPdf ;DjlGwt JolQm jf sfof{non] clgjfo{ ¿kdf ;ft lbgleqdf lnlvt ;xdlt jf c;xdlt lbg' kg]{5 . -(_ dWo:ytf ;ldltn] ph'/L k/]sf] ;ft lbgleq jftf{åf/f ljjfbsf] ;dfwfg ug'{ kg]{5 . -!)_ pkbkmf -(_ adf]lhd ljjfb ;dfwfg x'g g;s]df ;DjlGwt kIfnfO{ ph'/L pk/ ;ft lbgsf] Dofb lbO{ k|ltjfb ug]{ df}sf lbg' kg]{5 . -!!_ pkbkmf -!)_ adf]lhdsf] ;dofjlwleq ;DjlGwt kIfn] k|ltjfb u/L jf gu/L a;]df ;f] Joxf]/f pNn]v u/L dWo:ytf ;ldltn] yk ;ft lbgleqdf cfkm\gf] lg0f{o lbg' kg]{5 . -!@_ pkbkmf -!!_ adf]lhd dWo:ytf ;ldltåf/f ul/Psf] lg0f{o clGtd x'g]5 . -!#_ o; P]g adf]lhd dWo:ytf ;ldltåf/f ul/Psf] lg0f{o pk/ lrQ gj'em\g] kIfn] dWo:ytf P]g, @)%% sf] Dofbleq} ;DalGwt pRr cbfntdf lgj]bg lbg ;Sg]5 . -!$_ dWo:ytf ;ldltsf] cGo sfo{ljlw s/f/df pNn]v ePsf]df ;f]xL adf]lhd / cGosf xsdf dWo:ytf ;ldltn] tf]s] adf]lhd x'g]5 . -!%_ dWo:ystf{n]] kfl/>lds / ;'ljwf kIfx¿af6 lng ;Sg]5g\ . @^= Dofb ;DaGwdf M o; P]g adf]lhdsf] ljjfbdf kIfsf] sfj' jflx/sf] kl/l:ylt k/L o; P]gsf] bkmf @% sf] pkbkmf -!)_ adf]lhdsf] Dofb u'h|g uPdf Ps k6snfO{ a9Ldf kGw| lbg Dofb yfDGf kfpg]5 . 146 @&= dWo:ytf ;ldltsf] lg0f{osf] sfof{Gjog M-!_ dWo:ytf ;ldltsf] lg0f{o ePsf] ;ft lbgleqdf kIfx¿n] lg0f{o sfof{Gjog ug'{ kg]{5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} kIfn] tf]lsPsf] ;dodf lg0f{osf] sfof{Gjog gu/]df To:tf] lg0f{osf] sfof{Gjogdf lhNnf k|zf;g sfof{no / cGo lgsfosf] ;xof]u lng ;Sg]5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] sfof{non] lg0f{o sfof{Gjog ug]{ l;nlznfdf ;DalGwt kIfsf] ;DklQ jf sf/f]af/ /f]Ssf /fVg, To:tf] ;DklQ jf sf/f]af/ /f]Ssf /fv]sf]df km's'jf ug{ n]lv k7fpg ;Sg]5 . -$_ pkbkmf -#_ adf]lhd /f]Ssf jf km's'jf ul/lbg cg'/f]w eO{ cfPdf ;DjlGwt dfnkf]t sfof{no, a}+s jf ljQLo ;+:yfn] To:tf] ;DklQ jf sf/f]af/sf] /f]Ssf jf km's'jf ug'{ kg]{{5 . -%_ dWo:ytf ;DaGwL laifodf o; P]gdf pNn]lvt laifosf xsdf o;} P]g adf]lhd / cGo laifosf xsdf dWo:ytf P]g, @)%% adf]lhd x'g]5 . kl/R5]b & ljljw @*= Joj;fo btf{ ug'{ kg]{ M -!_ s/f/ u/L s[lif Joj;fo ;~rfng ug{ rfxg] s[ifs, s[lif kmfd{ jf Ph]06 nufotn] btf{ gu/L Joj;fo ;~rfng ug{' x'b}g . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Joj;fosf] btf{ k|d'v k|zf;lso clws[tn] ug]{5 . lghn] clws[t:t/sf] s'g} sd{rf/LnfO{ cfjZostf cg';f/ o:tf] s/f/ btf{ ug]{ clwsf/ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 . -#_ Joj;fo s/f/ btf{ tyf z'Ns nufotsf cGo Joj:yf sfo{kflnsfn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 . @(= Ifltk"lt{ ;DaGwL Joj:yf M -!_ s/f/ sfof{Gjogsf] ;Gbe{df s'g} kIfsf sfd sf/jfxLaf6 csf]{ kIfnfO{ Iflt k'Ug uPdf s/f/df g} Ifltk"lt{sf] dfqf tf]lsPsf]df ;f]xL adf]lhd / gtf]lsPsf] xsdf ;Demf}tfsf] k|s[lt, :ynut lg/LIf0f, :yfgLo ;h{ldg, ljz]if1sf] /fo, k|rlnt b/efp ;d]t a'emL ;f]sf] cfwf/df dsf{ kg]{ kIfnfO{ dWo:ytf ;ldltn] Ifltk"lt{ e/fOlbg] lg0f{o ug{ ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg kIfsf] sfa' jflx/sf] kl/l:yltn] ubf{ s/f/sf] oyfjt\ kl/kfngf x'g g;s]sf] cj:yfdf o; P]g adf]lhdsf] bfloTj ltg'{ Joxf]g'{ kg]{ 5}g . t/ s/f/

147 ubf{sf] cj:yfdf kIfjLr s'g} n]gb]g ePsf] /x]5 eg] cj:yf x]/L dsf{ kg]{ kIfnfO{ n]gb]gsf] ;fdfg, j:t' jf gub lkmtf{ lbg' kg]{5 . #)= sf/jfxL rnfpg] tyf b08 ;hfo ug]{ clwsf/L M -!_ o; P]g adf]lhd b08 ;hfo ug]{ jf Ifltk"lt{ e/fpg] clwsf/ :yfgLo Goflos ;ldltnfO{ x'g]5 . -@_ o; P]g adf]lhd sf/jfxL tyf ;hfo x'g] d'2f cg';Gwfg tyf txlssft ug]{ clwsf/Ln] ;DalGwt lhNnf ;/sf/L jlsn sfof{nosf] k/fdz{ tyf ;xof]u lng ;Sg]5 . #!= b08 ;hfo M -!_ s;}n] o; P]gsf] b]xfo adf]lhd s;'/ u/]df b]xfo adf]lhdsf] ;hfo x'g]5M -s_ bkmf # / $ ljkl/t s[lif ahf/ :yfkgf / ;~rfng u/]df klRr; xhf/ b]lv krf; xhf/ ¿k}ofF;Dd, -v_ dgfl;j sf/0f j]u/ bkmf @* sf] pkbkmf -@_ sf] sfo{ gu/]df jf ug{ OGsf/ u/]df To:tf] sfof{nosf] d'Vo eO{ sfo{ ug]{ clwsf/L jf To:tf] sfo{ s'g} clwsf/LnfO{ k|Tofof]hg ul/Psf]df To:tf] lhDd]jf/L k|fKt clwsf/LnfO{ klRr; xhf/b]lv krf; xhf/ ¿k}ofF;Dd, -u_ bkmf @( adf]lhd Ifltk"lt{ eg]{ cfb]z lbPsf]df nfk/jfxL k"j{s To:tf] Ifltk"lt{ glbPdf To:tf] c6]/ ug]{nfO{ klRr; xhf/b]lv krf; xhf/ ¿k}ofF;Dd . -3_ o; P]g jf o; P]g cGt/ut ag]sf] lgodfjnL ljkl/t s'g} sfo{ u/L To;af6 s;}sf] xfgL gf]S;fgL ePsf] /x]5 eg] To:tf] xfgL gf]S;fgL lghaf6 g} e/fO{g]5 . #@= k'''g/fj]bg M o; P]gsf] bkmf #! adf]lhd lbPsf] ;hfodf lrQ ga'e\mg] kIfn] k}+tL; lbgleq ;DalGwt lhNnf cbfntdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 . ##= aLdf ;DaGwL Joj:yfM -!_ o; P]g adf]lhd s/f/ u/L ul/Psf] s[lif pkhsf] pTkfbgsf] ;Demf}tfsf] cfwf/df ljdf ;ldltn] tf]s]sf] k|s[of k'/f u/L To:tf] jLdf sfo{ ug{ clVtof/ kfPsf] ljdf sDkgLn] ljdf ug]{5 . -@_ jLdf ug]{ k|lqmofsf ;DaGwdf jLdf ;ldltn] ;do ;dodf lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 . -#_ o; P]g adf]lhd ul/g] Jofj;flos s[lif s/f/ ;DjlGwt lgsfodf btf{ x'gf;fy ;f]xL ldltaf6 nfu" x'g] u/L ;DalGwt jLdf sDkgLn] jLdf ug{ ;Sg]5 . 148 -$_ s'g} jLdf sDkgLn] Jofj;flos s[lif s/f/sf] ljdf ubf{ ltg'{ k/]sf] Ifltsf] cÍ a/fa/ cfk\mgf] v'b s/of]Uo cfoaf6 36fpg kfpg]5 . #$= k|rlnt sfg"g adf]lhd x'g ]] M o; P]gdf n]lvPsf] ljifodf o;} P]g adf]lhd / cGo ljifodf k|rlnt sfg"g adf]lhd x'g]5 . #%= jf}l4s ;DklQsf] ;+/If0f ug'{ kg]{M o; P]g adf]lhd s[lif Joj;fosf] k|j4{g ubf{ jf Joj;flos s[lif s/f/ ubf{ jf}l4s ;DklQ, ef}uf]lns kl/ro tyf s[ifs clwsf/ ;d]tsf] ;+/If0f x'g] u/L ug{' kg]{5 . #^= lgod jgfpg ;Sg] M o; P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ sfo{kflnsfn] cfjZos lgod, lgb]{lzsf jf sfo{ljlw agfpg ;Sg]5 . #&= arfpmM o; P]gsf] p2]Zo tyf laifoIf]qdf k|rlnt g]kfn sfg'g adf]lhd o; cl3 ePsf sfo{x? o;} P]g jdf]lhd ePsf] dflgg]5 .

149 cg';"RlL –! bkmf @ sf] v08 -5_ ;Fu ;DalGwt -!_ vfBfGg afnL, -@_ jfujfgL hGoM kmnk"mn, t/sf/L, d;nfafnL, k"ik -#_ kz', kG5L -$_ df5f, df;', b'w, km'n, xf8, 5fnf, pmg -%_ Rofp, -^_ df}/L, /]zd -&_ lrof, skmL, cn}rL, ;'kf/L, 3fF;]jfnL -*_ t]nxg, bnxg -(_ skf;, h'6, pv', /a/v]tL, l6d'/ -!)_ s[lif ko{6g -!!_ s[lifsf ;a} pkIf]q;Fu ;Da4 pTkfbg / ;f] zAbn] cf}wf]lus k|of]hgdf x'g] s[lifj:t'x? -!@_ s[lif tyf kz'hGo pTkfbgsf] k|zf]wg pBf]u -!#_ s[lif tyf kz'hGo pTkfbg ;fdfu|L -bfgf, dnvfB, ljiffbL, cf}ifwL_ cflbsf] k|zf]wg pBf]u -!$_ v]tL k|0ffnLdf ;dflai6 s[lif tyf kz'hGo a:'tx? . 150 cg';"RlL -@_ bkmf !( ;Fu ;DalGwt -s_ s/f/sf kIfx¿, -v_ s/f/ v]tLsf] If]q, -u_ hUuf / ef}lts ;fwg, -3_ j:t'sf] ljj/0f, dfqf, -ª_ u'0f:t/, -ª_ ;Demf}tfsf] cjlw, -r_ pTkfbg ul/g] j:t'sf] vl/b÷laqmL d"No, -5_ e'QmfgLsf] k|lqmof, -h_ 9'jfgLsf] bfloTj, -em_ pTkfbg k|lqmof, -`_ cg'udgsf kIfx¿, -6_ sfa' aflx/sf] kl/l:yltaf6 pTkfbgdf kg{ ;Sg] c;/ / To;sf] bfloTj, -7_ u'0f:t/ lgwf{/0fsf cfwf/x¿, -8_ kIfx¿n] Ps csf]{nfO{ pknAw u/fpg] ;]jf tyf ;'ljwf, -9_ s/f/sf] kfngfdf ljjfb ePdf ckgfOg] ;dfwfgsf pkfo h:t} d]nldnfk tyf dWo:ytf nufotsf ljifo j:t'x¿ cflb . -0f_ s[lif pkhsf] d"No lgwf{/0f ;DjGwL Joj:yf .

151 hxbf ufpFkflnsfsf] lzIff P]g, @)&% 152 hxbf ufpFkflnsfsf] lzIff P]g, @)&% k|:tfjgfM ufpFkflnsf ljsf;sf] nflu ;a} afnaflnsf / o'jfsf nflu pRru'0f:t/sf] hLjg ko{Gt l;sfO{åf/f o; If]qdf cfjZos kg]{ bIf, of]Uo, ;Lko'Qm hgzlQm pTkfbg ug{ tyf ;j{;fwf/0f hgtfnfO{ ;'ne 1fg lbg / ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqfTds Joj:yf cg's"n ;j{;+fwf/0f hgtfsf] ;bfrf/, lzi6frf/ / g}ltstf sfod /fVg o; ufpFkflnsfdf :yfkgf x'g] tyf o; cl3 g} :yfkgf eO{ ;~rfng e}/x]sf ljBfnox¿sf] Joj:yfkgdf ;'wf/ ub}{ u'0f:t/o'Qm ljBfno lzIffsf]b ljsf; ug{ jf~5gLo ePsf]n], g]kfnsf] ;+ljwfgsf] cg';"rL–* tyf :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ sf] bkmf !! pkbkmf -@_ v08 -h_ n] lbPsf] clwsf/sf] k|of]u u/L hxbf ufpFkflnsfsf] ufpF ;efn] of] P]g agfPsf] 5 . != ;+l+IfKt gfd, lj:tf/ / k|f/DeM -!_ o; P]gsf] gfd æhxbf ufpFkflnsfsf] lzIff P]g, @)&%Æ /x]sf] 5 . -@_ of] P]g hxbf ufpFkflnsf e/ nfu" x'g]5 . -#_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 . @= kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; P]gdfM– -s_ æcfwf/e"t lzIffÆ eGgfn] k|f/lDes afn lzIff b]lv sIff cf7;Dd lbOg] lzIff ;Demg'k5{ . -v_ ædfWolds lzIffÆ eGgfn] sIff gf}b]lv sIff afx|;Dd lbOg] lzIff ;Demg'k5{ .

153 -u_ æufpFkflnsfÆ eGgfn] hxbf ufpFkflnsf ;Demg'k5{ . -3_ æufpF ;efÆ eGgfn] hxbf ufpF kflnsfsf] ufpF ;efnfO{ ;Demg'k5{ . -ª_ æufpF sfo{kflnsfÆ eGgfn] hxbf ufpF kflnsfsf] ufpF sfo{kflnsfnfO{ ;Demg'k5{ . #= lgod agfpg] clwsf/ M -!_ g]kfnsf] ;+ljwfg tyf :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ adf]lhd ufpFkflnsfnfO{ tf]lsPsf] lzIff ;DjGwL clwsf/ If]qleqsf ljifodf tf]lsPsf] sfo{ lhDd]jf/L lgjf{x ug{ ckgfpg' kg]{ sfo{ljlw lgoldt ug{sf] lgldQ hxbf ufpF sfo{kflnsfn] cfjZos lgod agfpg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ jdf]lhd lgod agfpFbf ;+3Lo tyf k|b]z sfg"g adf]lhd :yfgLo txsf] If]qflwsf/ leq kg]{ ljifodf dfq agfpg' kg]{5 . $= lgb]{lzsf, sfo{ljlw / dfkb08 jgfpg ;Sg]M -!_ ;+ljwfg, P]g tyf o; P]g cGt/ut jg]sf] lgodfjnLsf] clwgdf /xL hxbf ufpF sfo{kflnsfn] cfjZostf cg';f/ lgb]{lzsf, sfo{ljlw / dfkb08 jgfO{ nfu" ug{ ;Sg]5 . 154 s/ tyf u}/ s/ /fhZj ;DaGwL sfg"g,

155 hxbf ufpFkflnsfsf] s/ tyf u}/ s/ /fhZj ;DaGwL sfg"g, @)&% k|df0fLs/0f ldltM @)&%.)#.!! k|:tfjgf M hxbf ufpFkflnsfsf] ;du| ljsf;sf nflu ufpFkflnsfdf /fhZj nufpg] tyf p7fpg] ;DaGwdf sfg"gL Joj:yf ug{ jfG5gLo ePsfn], hxbf ufpFkflnsfsf] ;efn] g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @@^ sf] pkwf/f -!_ adf]lhd of] sfg"g agfPsf] 5 . kl/R5]b–! k|f/lDes != ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; sfg"gsf] gfd æhxbf ufpFkflnsfsf] s/ tyf u}/ s/ /fhZj ;DaGwL sfg"g @)&%Æ /x]sf] 5 . -@_ of] sfg"g hxbf ufpFkflnsf e/ nfu" x'g]5 / o; sfg"g adf]lhdsf] s/ jf /fhjZj a'emfpg' kg{] bfloTj ePsf] JolQm hxfF;'s} /x] a;]sf] ePklg lghsf] xsdf ;d]t nfu" x'g]5 . -#_ of] sfg"g t'?Gt k|f/De x'g]5 . @= kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf{] cy{ gnfu]df o; sfg"gdf -s_ sDkgL eGgfn] k|rlnt g]kfn sfg"g adf]]lhd ;+:yfkg ePsf] sDkgL ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] k|rlnt g]kfn sfg"g adf]lhd :yflkt ;+ul7t ;+:yfnfO{ ;d]t hgfpF5 . -v_ s/ eGgfn] kl/R5]b $ adf]lhd nfu]sf] jf nfUg] s/ ;Demg' k5{ . -u_ s/ clws[t eGgfn] :yfgLo ;/sf/n] bkmf ^ adf]lhd lgo'Qm u/]sf] s/ clws[t ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] s/ clws[tsf] ?kdf sfd ug{ lhDd]jf/L ;'Dk]sf] jf s/ clws[tsf] k|Tofof]lht 156 clwsf/ k|of]u ug{] :yfgLo ;/sf/sf] clws[t:t/sf] sd{rf/LnfO{ ;d]t hgfpF5 . -3_ s/ PsfO eGgfn] hxbf ufpFkflnsfdf s/ ;DaGwL sfd, sf/jfxL / lg0f{o ug{] ufpFkflnsfsf] ljefu, dxfzfvf, zfvf jf ;f] k|of]hgsf nflu tf]lsPsf] sfof{nosf ¿kdf /x]sf] :yfgLo ;/sf/ cGt/utsf] ;+u7g ;+/rgf ;Demg'k5{ . -ª_ s/bftf eGgfn] s/ ltg'kg{] st{Jo ePsf] JolQm ;Demg'k5{ / ;f] zAbn] s/ clws[tn] s'g} s/sf] ljj/0f a'emfpg ;"rgf lbPsf] jf c? s'g} sf/jfxL k|lqmof z'? u/]sf] JolQmnfO{ ;d]t hgfpF5 . -r_ s/ lgwf{/0f eGgfn] s/ lgwf{/0f ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] k'gM s/ lgwf{/0f / cltl/Qm s/ lgwf{/0fnfO{ ;d]t hgfpF5 . -5_ …u}/s/ /fhZjÚ eGgfn] kl/R5]b !$ adf]lhd nfUg] jf nfu]sf] u}/s/ /fhZj ;Demg' k5{ . -h_ …kl/jf/Ú eGgfn] k|fs[lts JolQmsf] klt, kTgL / c+z 5'l§P jf g5'l§Psf gfjflnu ;Gtfg ;Demg' k5{ . -em_ …k|d'v k|zf;sLo clws[tÚ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf] k|zf;sLo k|d'vsf] ?kdf sfd ug{] sd{rf/L ;Demg' k5{ . -`_ …kmd{Ú eGgfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ ePsf] jf btf{ gePsf] h'g;'s} kmd{ ;Demg' k5{ . -6_ …JolQmÚ eGgfn] s/ ltg'{kg{] bfloTj ePsf] h'g;'s} JolQm ;Demg'k5{ . -7_ …;efÚ eGgfn] hxbf ufpFkflnsfsf] ;ef ;Demg'k5{ . -8_ …:yfgLo ;/sf/Ú eGgfn] :yfgLo txsf] sfo{sfl/0fL clwsf/ k|of]u ug{] hxbf ufpFkflnsf ;Demg'k5{ . -9_ …;+ljwfgÚ eGgfn] g]kfnsf] ;+ljwfg ;Demg' k5{ . #= JofVof M of] sfg"gdf kl/efiff ul/Psf njhsf] ;f]xL cg';f/ / c?df k|rlnt sfg"g JofVof ;DaGwL ;+3Lo P]g tyf bkmf $ adf]lhdsf l;4fGtsf cfwf/df ul/g]5 .

157 kl/R5]b –@ /fh:j ;DaGwL ;fdfGo l;4fGt $= s/ tyf u}/s/ /fh:j ;DaGwL ;fdfGo l;4fGt M -!_ s/ /fh:j b]xfosf l;4fGtnfo{ cfwf/ lnO nufOg]5 -s_ s/ ltg{ ;Sg] Ifdtfsf cfwf/df . -v_ s/ k|0ffnL ;dfgtf / Gofodf cfwfl/t /xg] u/L . -u_ ;/n, kf/bzL{ / ldtJooL x'g] u/L . -3_ gful/snfO{ ;'ljwf x'g] lsl;daf6 . -ª_ :j]lR5s ?kdf s/ ltg{ k|]l/t x'g] jftfj/0f ;[hgf u/]/ . -r_ s/sf] cfwf/, s/sf] b/ / s/ ltg{] cjwL lglZrt u/]/ . -5_ kZrftbzL{ c;/ gkg{] u/]/ . -@_ u}/s/ /fhZj nufpFbf / p7fpFbf pknAw u/fOg] ;]jf, ;x'lnot / ;'ljwfsf] nfut, ;~rfng / ;Def/ vr{nfO{ cfwf/ dfgL nufOg] / p7fOg]5 . kl/R5]b–# s/ k|zf;g ;DaGwL Joj:yf %= s/ k|zf;g M -!_ g]kfnsf] ;+ljwfgsf] Joj:yf cg'?k cfkm\gf] clwsf/ If]qleqsf] s/ tyf u}/s/sf] k|zf;g hxbf ufpFkflnsfn] ug{]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] s/ k|zf;g Jofj;flos, b'?:t / k|efsf/L agfpg cfjZostf cg';f/ s/ PsfO{ /xg ;Sg]5 . ^= sd{rf/L ;DaGwL Joj:yf M -!_ :yfgLo ;/sf/af6 :jLs[t b/aGbL cg';f/sf ljleGg txsf sd{rf/L s/ PsfOdf /xg ;Sg]5g\ . -@_ s/ PsfOdf :yfgLo ;/sf/n] k|rlnt sfg"g adf]lhd :jLs[t b/aGbLsf cfwf/df Ps jf ;f]eGbf a9L txsf s/ clws[tx?, s/ ;xfos tyf ;xof]uLx?nfO{ sfddf nufpg ;Sg]5 . 158 &= s/ clws[tsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M o; sfg"gdf cGoq pNn]v ePsf sfd, st{Jo / clwsf/ cltl/Qm s/ clws[tsf] sfd st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M– -s_ s/bftf btf{ ug{] . -v_ s/bftfaf6 ljj/0f k|fKt ug{] . -u_ s/ k/LIf0f tyf cg';Gwfg ug{] . -3_ s/ ;+sng ug{] . -ª_ s/ tyf u}/ s/ /fh:j r'xfj6 /f]Sg cfjZos sfo{ ug{] . -r_ s/bftf d}qL jftfj/0f agfpg pko'Qm / cfjZos sfo{ ug{] . -5_ s/ ;DaGwL hgr]tgf clej[l4 ug{ sfo{qmd ;~rfng ug{] . -h_ s/ sfg"g / s/ k|zf;gsf If]qdf ;'wf/ ug'{kg{] ljifodf hxbf ufpFkflnsfnfO{ ;'emfj lbg] . -em_ /fh:jsf] k|If]k0f ug{ cfjZos ;"rgf pknAw u/fpg] . -`_ s/bftfsf vftfkftf / x/lx;fa b'?:t /fVg nufpg] . -6_ s/ ;DaGwL clen]v b'?:t /fVg] . -7_ s/ ;DaGwL cGo sfd ug{] . *= clwsf/ k|Tofof]hg M -!_ hxbf ufpFkflnsfsf] k|d'v k|zf;sLo clws[tn] ;+ljwfg / o; sfg"g adf]lhd cfkm"df /x]sf] s/ tyf /fh:j p7fpg] clwsf/ s/ clws[tnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 . -@_ s/ clws[tn] cfkm"nfO{ k|fKt clwsf/ dWo] cfjZostf cg';f/ s]xL clwsf/ cfkm\gf] ;fdfGo /]vb]v / lgoGq0fdf /xg] u/L cfkm" dftxtsf] sd{rf/LnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 . -#_ s/ clws[tn] cfkm"nfO{ k|fKt clwsf/ k|Tofof]hg ug{] ;DaGwdf :yfgLo ;/sf/af6 s'g} vf; lgb{]zg ePsf]df ;f]xL adf]lhd ug{ kg{]5 . (= k|Tofof]lht clwsf/ / lhDd]jf/L M -!_ bkmf * adf]lhd k|Tofof]hg ul/Psf] clwsf/sf] lhDd]jf/L clwsf/ k|Tofof]hg ug{] clwsf/Ldf /xg]5 . -@_ bkmf * adf]lhd k|Tofof]lht clwsf/ k|of]u ug{]n] ;f] clwsf/sf] k|of]u ubf{ clwsf/ k|Tofof]hg ug{] k|lt pQ/bfoL /xL k|of]u ug'{kg{]5 .

159 kl/R5]b –$ s/ /fhZj ;DaGwL Joj:yf !)= ;DklQ s/ M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] cfkm\gf] If]qleq /x]sf] ;DklQ s/ nufpg] egL tf]s]sf] 3/ / hUufdf d"Noflª\st /sdsf] )=@% -z'Go bzdna b'O{ kfFr_ k|ltztsf b/n] gj9fO{ ;DklQ s/ nufpg] / p7fpg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;DklQ s/ nufpg] egL tf]s]sf] 3/ / hUuf af]xssf cGo hUuf ePdf bkmf !$ adf]lhd e"lds/ -dfnkf]t_ nufpg' / c;'n pk/ ug'{kg{]5 . -#_ hxbf ufpFkflnsfn] cfkm\gf] If]q leqsf] 3/ hUufsf] clen]v k|To]s jif{ b'?:t ldnfO{ /fVg'kg{]5 . -$_ ;DklQ s/ lgwf{/0fsf nflu ;DklQ d"Nof+sg b]xfo adf]lhd ul/g]5 M -s_ 3/sf] jgf}6 -sRrL jf kSsL_ . -v_ 3/hUuf;Fu ;8s jf af6f] hf]l8Psf] jf ghf]l8Psf] / hf]l8Psf] eP kSsL, sRrL jf uf]/]6f] h:tf] af6f]sf] k|s[lt / /fhdfu{, d'Vo ;8s jf ;xfos ;8s;+usf] b'/L . -u_ 3/hUufsf] Jofkfl/s jf cfjf;Lo pkof]usf] cj:yf . -3_ ;DklQ d"Nof+sg ubf{ cg';'rL ! adf]lhd x|f;s§L u/L v'b ;DklQ sfod ul/g]5 . -ª_ v08 -3_ adf]lhd sfod ePsf] v'b ;DkQLdf ;ft k|ltzt dd{t ;+ef/ vr{ s§L ug{ lbOg]5 . -%_ pkbkmf -$_ adf]lhd 3/ hUuf d"Nof+sg ug{ b]xfosf] 3/ hUuf d"Nof+sg ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 M != k|d'v jf pkk|d'v M ;+of]hs @= k|ltlgwL, dfnkf]t sfof{no jf zfvf M ;b:o #= k|d'v k|zf;sLo clws[t M ;b:o $= of]hgf zfvf k|d'v M ;b:o %= /fhZj zfvf÷s/ PsfO k|d'v M ;b:o ;lrj 160 -^_ 3/ hUuf d"Nof+sg ;ldltn] :yfgLo txsf] s'g} kbflwsf/L jf clws[t jf cGo s'g} lj1nfO{ a}7sdf cfdGq0f ug{ ;Sg]5 . -&_ 3/ hUuf d"Nof+sg ;ldltn] k|To]s tLg jif{df 3/ hUuf d"Nof+sgsf cfwf/ / b//]6sf] ;'emfj l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 . -*_ 3/ hUuf d"Nof+sg ;ldltn] a}7ssf] sfo{ljlw cfkm} lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 . -(_ ;DklQ s/sf] k|of]hgsf] nflu ;DklQsf] :jfldTj b]xfosf] JolQmdf /x]sf] dflgg]5 M -s_ cfly{s jif{sf] klxnf] lbg h'g ;DklQ h;sf] :jfldTjdf /x]sf] 5 ;f] ;DklQ ;f]xL JolQmsf] gfddf . -v_ s'g} ;DklQ Ps eGbf a9L JolQmx?sf] ;+o'Qm :jfldTjdf /x]sf]df :jfldTj :ki6 ePsf]df ;f]xL cg';f/ / cGoyf ;a}sf] a/fa/ xs . -!)_ s/bftfn] k|To]s jif{ :jo+ s/ lgwf{/0f u/L cflZjg d;fGt leq hxbf ufpFkflnsfdf ljj/0f k]z ug'{kg{]5 . -!!_ of] bkmf adf]lhd bflvnf ug'{kg{] s/ k|To]s cfly{s jif{sf] cflZjg d;fGtleq s/ PsfOdf bflvnf ug'{kg{]5 . -!@_ gfafnssf] gfddf /x]sf] ;DklQdf nfUg] ;+klQ s/ bflvnf ug{] bfloTj lghsf] ;+/Ifs jf dfyj/ JolQmsf] x'g]5 . !!= 3/ axfn s/ M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] cfkm\gf] If]qleq jxfndf nfuPsf] 3/sf] cfsf/, k|sf/, agf}6 / rr{]sf] hUuf -lKnGy Pl/of_ sf] cfwf/df 3/ axfn cfo /sdsf] @ k|ltztsf b/n] 3/ axfn s/ nufO c;'n pk/ ug{]5 . :ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu 3/ eGgfn] ejg, uf]bd, 6x/f 5Kk/ -;]8_, sf/vfgf / o:t} kSsL jf sRrf ;+/rgf ;Demg'k5{ . -@_ 3/ axfndf nufpg] JolQm 3/ axfn s/sf] s/bftf x'g]5 . sDkgL jf ;+:yf dfkm{t 3/ agfO 3/ axfndf lbPsf] xsdf pQm sDkgL jf ;+:yf 3/ axfn s/sf] s/bftf x'g]5 .

161 -#_ 3/ axfndf lbFbf k|To]s 3/ wgLn] ;Demf}tf u/L To:tf] ;Demf}tfsf] k|lt jf ;Demf}tfdf ;+zf]wg ul/Pdf ;f]sf] ljj/0f ;f] sfo{ ePsf] ldltn] k}tL; lbgleq s/ PsfOdf k]z ug'{kg{]5 . -$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg s'g} sfof{no, sDkgL, kmd{, Ph]G;L, k/fdz{bftf jf h'g;'s} k|sf/sf] ;+ul7t ;+:yfn] 3/ axfndf lnPsf]df axfn e'QmfgL ubf{ clu|d s/ s§L u/L 3/wgLsf tkm{af6 s/ PsfOdf 3/ axfn s/ a'emfpg' kg{]5 . -%_ pkbkmf -$_ adf]lhd clu|d s/ s§L u/L bflvnf ug'{kg{] 3/ axfn s/ s§L ePsf] dlxgfkl5sf] dlxgfsf] @% ut]leq bflvnf ug'{kg{]5 . -^_ 3/ axfnsf] k|of]hgsf] nflu :yfgLo ;/sf/n] Go"gtd dfl;s 3/ axfn /sd lgwf{/0f u/L nfu" ug{ ;Sg]5 . -&_ Go"gtd dfl;s 3/ axfn /sd lgwf{/0f ;DaGwL cGo Joj:yf lgb{]lzsfdf pNn]v eP adf]lhd x'g]5 . -*_ 3/ axfndf lbg] 3/wgLn] 3/ axfn s/sf] ljj/0f k|To]s cfly{s jif{sf] cflZjg d;fGt leq k]z ug'{kg{]5 . -(_ o; bkmf adf]lhd bflvnf ug'{ kg{] s/ k|To]s cfly{s jif{sf] cflZjg d;fGt leq bflvnf ug'{ kg{]5 . -!)_ Ps cfly{s jif{sf] 3/ jxfn s/ Psd'i6 clu|d ?kdf >fj0f dlxgfleq bflvnf ug{] 3/ wgLnfO{ 3/ axfn s/df bz k|ltzt 5'6 lbOg]5 . !@= 3/ hUuf /lhi6«];g z'Ns M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] 3/, hUuf jf 3/ hUuf /lhi6«];g z'Ss nufO p7fpg ;Sg]5 . -@_ ufpFkflnsfn] pkbkmf -!_ adf]lhd 3/, hUuf jf 3/ hUuf /lhi6«];g z'Ns p7fpFbf cGt/ ;/sf/L ljQ Joj:yfkg P]g, @)&$ adf]lhd k|b]zn] nufPsf] 3/, hUuf jf 3/ hUuf /lhi6«];g z'Ns ;d]t p7fpg' kg{]5 . o;/L c;'n ePsf] 3/, hUuf jf 3/ hUuf /lhi6«];g z'Ns /sddWo] ufpFkflnsfn] nufPsf] ;a} / k|b]zn] nufPsf] 3/, hUuf jf 3/ hUuf /lhi6]«;g z'Nssf] b'O{ k|ltzt /sd hxbf ufpFkflnsfsf] ;+lrt 162 sf]ifdf bflvnf u/L k|b]zn] nufPsf] afFsL cG7fgAa] k|ltzt /sd k|b]z ;+lrt sf]ifdf bflvnf ug'{kg{]5 . -#_ hxbf ufpFkflnsf If]qleq 3/, hUuf jf 3/ hUuf /lhi6«];g kfl/t u/L u/fO :jfldTj k|fKt ug{] JolQmn] 3/, hUuf jf 3/ hUuf /lhi6«];g z'Ns a'emfpg' kg{]5 . -$_ 3/, hUuf jf 3/ hUuf /lhi6«];g z'Ns :jfldTj x:tfGt/0f ubf{sf] ;dodf a'emfpg' kg]{5 . -%_ 3/ hUuf /lhi6«];g z'Ns k|To]s sf/f]af/sf] lnvtdf pNn]v ePsf] y}nL jf ;f] k|of]hgsf] nflu lgwf{/0f ul/Psf] Go"gtd /sd adf]lhd To:tf] 3/, hUuf jf 3/ hUuf /lhi6«];g ug{] sfof{noaf6 c;'n pk/ ul/g]5 . -^_ /lhi6«];g z'Ns y}nL /sd jf ;f] k|of]hgsf] nflu tf]lsPsf] /sd dWo] h'g a9L x'G5 ;f] /sdsf] @ -b'O{_ k|ltzt x'g]5 . -&_ 3/, hUuf jf 3/ hUufsf] :jfldTj k|fKt ug{] JolQm dlxnf gful/s ePdf pkbkmf -^_ adf]lhd nfUg] z'Nsdf @% k|ltzt /sd 5'6 x'g]5 . -*_ ;+3Lo, k|b]z / :yfgLo ;/sf/ tyf ;/sf/L lgsfonfO{ /lhi6«];g z'Ns nfUg] 5}g . -(_ ufpFkflnsfn] 3/ hUuf /lhi6«];g kfl/t ubf{sf] cj:yfdf g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] b/df k'+hLut nfes/ c;'n u/L tf]s]sf] /fh:j vftfdf hDdf ug'{kg{]5 . !#= ;jf/L ;fwg s/ M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] ;jf/L;fwg s/ nufpg ;Sg]5 . :ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu …;jf/L ;fwgÚ eGgfn] OGwg jf oflGqs zlQmaf6 ;8sdf rNg] rf/ kf+u|] tLgkf+u|] jf b'O{ kf+u|] ;jf/L ;fwg ;Demg' k5{ . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;jf/L ;fwg s/ nufpbf ;jf/L ;fwgsf] k|s[lt / Ifdtfsf cfwf/df ;dfg k|s[ltsf ;jf/L ;fwgnfO{ ;dfg b/ sfod x'g] u/L nufOg]5 . -#_ o; bkmf adf]lhdsf] nufOPsf] ;jf/L ;fwg s/sf] b/ k|b]zdf k7fpg' kg{]5 .

163 -$_ cGt/ ;/sf/L ljQ Joj:yfkg P]g, @)&$ adf]lhd ;jf/L ;fwg wgLn] o; bkmf adf]lhdsf] s/ k|b]z s/ sfof{no jf PsfOdf a'emfpg' kg{]5 . -%_ k|To]s jif{sf] cflZjg d;fGtdf ;jf/L ;fwg wgLn] o; bkmf adf]lhdsf] s/ bflvnf ug'{kg{]5 . !$= e"lds/ -dfnkf]t_ M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] e"lds/ -dfnkf]t_ nufO p7fpg ;Sg]5 . -@_ o; P]g adf]lhd ;DklQ s/ nfUg] 3/ / hUuf afx]ssf] cGo hUufdf e"lds/ -dfnkf]t_ nfUg]5 / To:tf] hUufsf] hUufwgLn] e"lds/ -dfnkf]t_ ltg'{kg{]5 . -#_ g]kfn ;/sf/, k|b]z ;/sf/, :yfgLo ;/sf/ / s"6gLlts lgof]usf] gfddf ePsf hUufdf e"lds/ -dfnkf]t_ nfUg] 5}g . -$_ k|fs[lts k|sf]ksf] cj:yf jf cGo uDeL/ kl/l:yltdf :yfgLo ;/sf/n] cfwf/ / sf/0f vf]nL To;af6 k|efljt ;a}n] ;dfg ;'lawf kfpg] u/L e"lds/ -dfnkf]t_ df 5'6 jf ldgfxf lbg] lg0f{o ug{ ;Sg]5 . -%_ pkbkmf -$_ adf]lhd 5'6 lbg] lg0f{o ePsf]df ;f] lg0f{o ePsf] ldltn] !% lbgleq To;sf] ;"rgf hxbf ufpF ;efsf] a}7srn]sf] eP ;efdf k]z ug'{kg{]5 / a}7s grn]sf] eP To;kl5 a:g] ;efsf] klxnf] a}7sn] kfl/t ug'{kg]{5 . -^_ :yfgLo ;/sf/n] o; bkmf adf]lhdsf] e"lds/ -dfnkf]t_ cfkm}n] p7fpg jf g]kfn ;/sf/ cGt/utsf] s'g} sfof{no dfkm{t p7fpg] Joj:yf ug{ ;Sg]5 . -&_ e"lds/ -dfnkf]t_ k|To]s jif{ cflZjg dlxgfleq s/ PsfO jf ;DalGwt j8f sfof{no jf :yfgLo ;/sf/n] tf]s]sf] sfof{nodf a'emfpg' kg{]5 . -*_ :yfgLo ;/sf/n] k|fs[lts k|sf]ksf] cj:yf jf ljz]if kl/l:ylt l;h{gf ePsf]df cfwf/ / sf/0f vf]nL hxbf ufpFkflnsfe/ jf To;sf] s'g} vf; If]q tf]sL ;f] If]qsf] hUufsf] e"lds/ a'emfpg] Dofb a9fpg ;Sg]5 . ;f] Dofbleq e"lds/ -dfnkf]t_ a'emfPsf]df Dofb leq a'emfPsf] dflgg]5 / yk z'Ns nfUg] 5}g . 164 !%= dgf]/~hg s/ M -!_ :yfgLo ;/sf/n] rnlrq 3/, lel8of] 3/, ;f+:s[lts k|bz{g xn, sG;6{ h:tf dgf]/~hg:yndf b]vfOg] dgf]/~hgsf ;fwgdf dgf]/~hg s/ nufO p7fpg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] dgf]/~hg s/ tyf cGt/ ;/sf/L ljQ Joj:yfkg P]g, @)&$ adf]lhd k|b]zn] nufPsf] dgf]/~hg s/ dgf]/~hg :ynsf] ;+rfnsn] dgf]/~hgsf] nflu l6s6 laqmL ubf{sf] cj:yfdf c;'n ug{]5 . o;/L c;'n ePsf] dgf]/~hg s/ /sddWo] ufpFkflnsfn] nufPsf] ;a} / k|b]zn] nufPsf] dgf]/~hg s/sf] b'O{ k|ltzt /sd hxbf ufpFkflnsfsf] ;+lrt sf]ifdf bflvnf u/L k|b]zn] nufPsf] afFsL cG7fgAa] k|ltzt /sd k|b]z ;+lrt sf]ifdf bflvnf ug'{kg{]5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd pkef]Qmfaf6 c;'n u/]sf] dgf]/~hg s/sf] /sd c;'n u/]sf] dlxgfeGbf kl5sf] dlxgfsf] @% ut]leq s/ PsfOdf bflvnf ug'{ kg{]5 . !^= lj1fkg s/ M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] ;"rgfk§ -xf]l8ª af]8{_ df lj1fkg s/ nufO c;'n ug{ ;Sg]5 . -@_ ufpFkflnsfn] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lj1fkg s/ z'ns p7fpFbf cGt/ ;/sf/L ljQ Joj:yfkg P]g, @)&$ adf]lhd k|b]zn] nufPsf] lj1fkg s/ ;d]t p7fpg' kg]{5 . o;/L c;'n ePsf] lj1fkg s/ /sddWo] ufpFkflnsfn] nufPsf] ;a} / k|b]zn] nufPsf] lj1fkg s/sf] b'O{ k|ltzt /sd ufpFkflnsfsf] ;+lrt sf]ifdf bflvnf u/L k|b]zn] nufPsf] afFsL cG7fgAa] k|ltzt /sd k|b]z ;+lrt sf]ifdf bflvnf ug'{kg{]5 . -#_ lj1fkg s/ lj1fkg /fVg cg'dltsf nflu lgj]bg lbg]af6 c;'n ul/g] 5 . -$_ o; P]g adf]lhd c;'n u/]sf] dgf]/~hg s/sf] /sd c;'n u/]sf] dlxgfeGbf kl5sf] dlxgfsf] @% ut] leq s/ PsfO{df bflvf ug'{kg{]5 . -%_ o; bkmf adf]lhdsf] lj1fkg ;fdu|L /fVg hxbf ufpFkflnsfaf6 cg'dlt lng' kg{]5 .

165 -^_ pkbkmf -%_ adf]lhdsf] cg'dlt kq lbFbf ;j{;fwf/0f hgtfsf] lxt ;DaGwL cGo s'/fsf cltl/Qm lj1fkg /fVg kfpg] cjlw, gljs/0f ug'{kg{] ;do, gljs/0f gu/]df nfUg] z'Ns ;f}Gbo{ ljufg{ gx'g] s'/f, ;fdu|Lsf] eflifs z'4tf / zfnLgtf h:tf zt{ ls6fg ul/Psf] x'g' kg{]5 . -&_ s'g} sDkgL, kmd{, Ph]G;L, ;+:yf jf JolQmn] c? s;}n] k|fof]hg u/]sf] ;"rgfkf6L -xf]l8{ª af]8{_ /fv]df o; bkmf adf]lhdsf] lj1fkg s/ ;DalGwt k|fof]hsaf6 c;'n u/L /fhZj PsfO jf ;f] OsfOn] tf]s]sf] a}+s vftfdf bflvnf ug'{kg{]5 . -*_ g]kfn ;/sf/ jf k|b]z ;/sf/ jf ;/sf/L ;+:yfsf hUuf jf ;DklQ -kf]n cflb_ df lj1fkg ;fdu|L /fv]df s/ p7fpg' cl3 s/ PsfOn] ;f] lgsfo;Fu ;dGjo u/L s/ c;'n ug'{kg{]5 . -(_ Jofkfl/s jf Jofj;flos k|of]hgsf nflu /flvPsf lj1fkgdf nfu]sf] s/ 5'6 jf ldgfxf x'g ;Sg] 5}g . -!)_ g]kfn ;/sf/, k|b]z ;/sf/ / :yfgLo ;/sf/sf tkm{af6 /fv]sf lj1fkgdf s/ nfUg]5}g . !&= Joj;fo s/ M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] cfkm\gf] If]qleqsf] Jofkf/, Joj;fo jf ;]jfdf k"hLFut nufgL / cfly{s sf/f]af/sf] cfwf/df Joj;fo btf{df / gjLs/0fdf jflif{s Joj;fo s/ nufpg / p7fpg ;Sg]5 . -@_ Ps} JolQmn] cfkm\gf] gfddf Ps jf Ps} k|s[ltsf Joj;fo jf zfvf Ps jf ;f]eGbf a9L :yfgdf ;~rfng u/]sf]df ^) lbgleq ;f]sf] hfgsf/L s/ PsfOnfO{ lbg'kg{]5 . -#_ o; bkmf adf]lhdsf] Joj;fo jflif{s ?kdf a'emfpg' kg{]5 . s'g} s/bftfn] clu|d ?kdf % jif{sf] s/ Psd'i7 a'emfpg rfx]df To; afkt nfUg] /sddf !) k|ltztn] 5'6 lbOg]5 . -$_ s/bftfn] Joj;fo ;~rfng ubf{ lgj]bg ;fy k]z u/]sf ljj/0fdf x]/km]/ kl/jt{g jf gfd;f/L ug'{kg{] ePdf To;sf] sf/0f k/]sf] ldltn] ;f7L lbgleq s/ PsfOdf hfgsf/L lbg'kg{]5 . 166 -%_ s/ clws[tn] s/bftfn] o; bkmf adf]lhd k]z u/]sf ljj/0f 5fgljg u/L cGoyf b]lvP oyfy{ ljj/0f k]z ug{ tL; lbgsf] Dofb lbO s/bftfnfO{ ;"rgf lbg ;Sg]5 . -^_ Psk6s Joj;fo btf{ ePkl5 btf{ vf/]hLsf] lgj]bg gk/];Dd ;f] Joj;fo ;+rfngdf /x]sf] dfgL s/ c;'n ul/g]5 . -&_ s'g} s/bftfn] nfUg] s/ a'emfO Joj;fo btf{ vf/]h ug{ lgj]bg lbg ;Sg]5 . kl/R5]b–% s/bftf btf{ ;DaGwL Joj:yf M !*= s/bftfsf] klxrfg tyf btf{ M -!_ Joj;fo ;+rfng ug'{k"j{ btf{ u/]/ dfq Joj;fo ;+rfng ug'{kg{]5 . -@_ s/ PsfOn] o; P]g adf]lhd s/ ltg'{ kg{] JolQm jf s/bftfsf] klxrfg ug'{ kg{]5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd s/bftfsf] klxrfg ubf{ JolQm jf s/bftfsf] gfddf /x]sf] ;DklQ, lghn] u/]sf] sf/f]af/ / s/ PsfOnfO{ s'g} ;|f]taf6 k|fKt ;"rgf / ;f] PsfOn] 5fljg ubf{ b]lvPsf cfwf/df s/bftfsf] klxrfg ul/g]5 . -$_ s/ PsfOn] o; P]g adf]lhd s/ ltg'{ kg{] bfloTj ePsf s/ bftfsf] ljj/0f v'nfO s/bftf btf{ u/L /fVg' kg{] 5 . -%_ g]kfn ;/sf/af6 :yfoL n]vf gDa/ lnPsf s/bftfn] s/ ;DaGwL sf/f]af/ ubf{ ;f]xL gDa/sf] k|of]u ug'{kg{]5 . !(= s/bftfsf] bfloTj M o; P]g adf]lhd s/ ltg'{ kg{] st{Jo ePsf s/bftfsf] b]xfo adf]lhdsf] bfloTj x'g]5 M -s_ cfkm"nfO{ s/bftfsf] ?kdf btf{ u/fpg] . -v_ lgwf{l/t ;dodf ljj/0f k]z ug{] . -u_ lgwf{l/t ;dodf s/ bflvnf ug{] . -3_ o; P]g adf]lhd s'g} z'Ns, hl/jfgf jf Jofh a'emfpg' kg{] eP ;dodf a'emfpg] . -ª_ lx;fj lstfj / clen]v b'?:t /fVg] .

167 -r_ s/ clws[tn] dfu]sf] ;"rgf tyf+s ;dodf pknAw u/fpg] . -5_ s/ PsfOnfO{ cfjZos ;xof]u ug{] . @)= s/bftfsf] clwsf/ M -!_ s/bftfnfO{ b]xfo adf]lhdsf] clwsf/ x'g]5 M -s_ ;Ddfgk"j{s Jojxf/sf] clwsf/ . -v_ k|rlnt sfg"g adf]lhd s/ ;DaGwL ;"rgf k|fKt ug{] clwsf/ . -u_ s/ ;DaGwL ljifodf k|df0f k]z ug{] df}sf k|fKt ug{] clwsf/ . -3_ k|lt/Iffsf] nflu sfg'g Joj;foL jf n]vfk/LIfs lgo'Qm ug{] clwsf/ . -ª_ s/ ;DaGwL uf]Ko s'/fx? o; P]gdf pNn]v eP afx]s cgltqmDo x'g] clwsf/ . -@_ s/bftfn] pkbkmf -!_ adf]lhdsf] clwsf/sf] bfjL ug{ cfkm\gf] bfloTj k"/f u/]sf] x'g'kg{]5 . @!= s/bftfsf] k|ltlglwTj M -!_ s/bftfsf] k|ltlglwTj s/bftfsf] kl/jf/sf] pd]/ k'u]sf] ;b:o, dfyj/ JolQm jf lghsf] sfg'g Joj;foL jf n]vfkfn jf n]vf k/LIfs jf lghn] lnlvt ?kdf clVtof/L lbO k7fPsf] pd]/ k'u]sf] jf/];n] ug{ ;Sg]5 . :ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu pd]/ k'u]sf] eGgfn] c7f/ jif{ pd]/ k'u]sf] JolQm ;Demg' k5{ . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|ltlglwTj ug{ ;Sg] JolQmsf tkm{af6 ul/Psf] sfd sf/jfxL s/bftf :jo+n] u/]sf] dflgg]5 . kl/R5]b –^ ljj/0f bflvnf ;DalGw Joj:yf M @@= ljj/0f bflvnf ug{ cfb]z lbg ;Sg] M -!_ o; P]g adf]lhd s/ a'emfpg'kg{] bfloTj ePsf] JolQmn] s/ ljj/0f ga'emfPdf jf ljj/0f bflvnf ubf{ Joxf]/f km/s kf/L bflvnf u/]sf] egL z+sf ug{ ;lsg] cfwf/ / sf/0f ePdf s/ clws[tn] cfwf/ / sf/0f vf]nL s/ ljj/0f bflvnf ug{ cfb]z 168 lbg ;Sg]5 . To:tf] cfb]z k|fKt ePdf ;DalGwt JolQmn] ;f] cfb]z k|fKt ePsf] ldltn] Ps dlxgfleq s/ PsfOdf ljj/0f bflvnf ug'{kg{]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Dofb leq ljj/0f bflvnf ug{ g;Sg] ;DalGwt JolQmn] cfwf/ / sf/0f vf]nL ;dofjlw yksf] nflu lgj]bg lbPdf s/ clws[tn] tL; lbg;Ddsf] ;dofjlw yk lbg ;Sg]5 . @#= ljj/0f ;Rofpg ;lsg] M o; kl/R5]b adf]lhdsf] s/ ljj/0f bflvn eO;s]kl5 s'g} tYo ;DalGw jf ul0ftLo e"n ePsf] eGg] nfu]df s/bftfn] klxnf ljj/0f bfv]n ePsf] ldltn] tLg -#_ dlxgfleq oyfy{, tYo / ;xL c+s ;lxtsf] csf{] ljj/0f k]z ug{ ;Sg]5 . kl/R5]b–& s/ bflvnf ;DaGwL Joj:yf @$= s/ bflvnf ug'{kg{] M -!_ o; P]g adf]lhd bflvnf ug'{kg{] s/ P]gsf] kl/R5]b $ df pNn]v ul/Psf]df ;f]xL ;dodf / ;do pNn]v gePsf] xsdf k|To]s cfly{s jif{sf] cflZjg d;fGtleq s/ PsfOdf bflvnf ug'{kg]{5 . -@_ o; P]g adf]lhd clu|d s/ s§L u/L bflvnf ug'{kg{] s/ s§L ePsf] dlxgfkl5sf] dlxgfsf] @% ut] leq s/ PsfOdf bflvnf ug'{kg{]5 . @%= s/ bflvnfsf] lg:;f lbg'kg{] M s/bftfn] o; P]g adf]lhd a'emfpg' kg{] s/ jf u}/ s/ /fhZj jf cGo /sd a'emfPkl5 s/bftfnfO{ tTsfn To;sf] lg:;f lbg'kg{]5 . kl/R5]b–* s/ lkmtf{ / ;dfof]hg @^= s/ lkmtf{ ;DaGwL Joj:yf M -!_ s/bftfn] o; P]g adf]lhd s/ a'emfpFbf ltg'{kg{] eGbf a9L s/ bflvnf u/]sf]df ;f] s/ /sd lkmtf{ dfu ug{ ;Sg]5 .

169 -@_ pk bkmf -!_ adf]lhd lkmtf{sf] nflu lgj]bg k/]sf]df Joxf]/f ;fFrf] b]lvPdf s/ clws[tn] lgj]bg k/]sf] Ps dlxgfleq dfu adf]lhd lkmtf{ lbg] lg0f{o ug'{ kg{]5 . @&= s/ ;dfof]hg ;DjGwL Joj:yf M -!_ s/bftfn] bkmf @^ adf]lhd lkmtf{ kfpg] 7xl/Psf] /sd bflvnf ug'{kg{] s/ /sddf ;dfof]hg ug{ s/ clws[t ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k/]sf]df Joxf]/f ;fFrf] b]lvPdf s/ clws[tn] lgj]bg k/]sf] Ps dlxgfleq dfu adf]lhd ;dfof]hg ug{ cfb]z lbg'kg{]5 . kl/R5]b – ( s/ k/LIf0f / s/ lgwf{/0f M @*= s/ k/LIf0f / s/ lgwf{/0f M -!_ o; P]g adf]lhd s/bftfn] ljj/0f k]z gu/]sf] jf k]z u/]sf] ljj/0fdf b]xfosf ;a} jf s'g} sfd s'/f eP u/]sf] b]lvPdf s/ clws[taf6 s/ k/LIf0f u/L s/ lgwf{/0f ul/g]5 M -s_ vftfkftf, x/lx;fa jf clen]v b'¿:t gb]lvPdf . -v_ unt jf em'§f sfuhft÷ljj/0f ;+nUg u/]sf] b]lvPdf . -u_ oyfy{ sf/f]af/ gb]vfPsf] ljZjf; ug'{kg{] sf/0f ePdf . -3_ sf/f]af/sf cfwf/df s/sf] bfloTj sd b]vfPsf]df . -ª_ s/sf] b/ km/s kf/]sf]df . -r_ sfg"g adf]lhd s/ 5'6 jf ldgfxf x'g g;Sg]df klg ;f]sf] bfaL u/]sf]df . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s/ lgwf{/0f ug'{kg{] b]lvPdf s/bftfnfO{ cfwf/ / sf/0f v'nfO cfkm\gf] :ki6Ls/0f k]z ug{ tL; lbgsf] ;"rgf lbg'kg]{5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ;"rgf k|fKt ePsf]df s/bftfn] ;"rgfdf tf]lsPsf] Dofb leq cfkm\gf] :ki6Ls/0f k]z ug'{ kg{]5 . 170 -$_ s/ clws[tn] pkbkmf -#_ adf]lhd tf]lsPsf] Dofbleq s/bftfn] :ki6Ls/0f k]z u/]df ;f] ;d]tnfO{ cfwf/ agfO / :ki6Ls/0f k]z gu/]df sfg"g adf]lhd s/ lgwf{/0f ug'{kg{]5 . -%_ :jo+ s/ lgwf{/0f u/L ljj/0f k]z u/]sf] ldltn] rf/ jif{leq s/ clws[tn] k'gM s/ lgwf{/0f jf ;+zf]lwt s/ lgwf{/0f ug'{kg{] ;Gtf]ifhgs cfwf/ / sf/0f ePdf s/bftfnfO{ ;kmfOsf] df}sf lbO To:tf] s/ lgwf{/0f ug{ ;Sg] 5 . @(= s/ lgwf{/0fsf] ;"rgf M -!_ o; P]g adf]lhd s/ clws[taf6 s/ lgwf{/0f ePsf]df a'emfpg' kg{] s/ /sd, :yfg, ;do ;Ldf / a}+s vftf gDa/ ;d]t pNn]v u/L s/bftfnfO{ s/ lgwf{/0fsf] ;"rgf lbg' kg{]5 . -@_ o; P]g adf]lhdsf] s/ bflvnf ubf{ lgwf{/0fsf] ;"rgf k|fKt ePkl5 s/bftfn] ;f] ;"rgfdf plNnlvt :yfg / ;do ;Ldf leq s/ bflvnf ug'{kg]{5 . -#_ pkbkmf -!_ adf]lhd s/ /sd a}+s bflvnf u/psf]df s/bftfn] To;sf] ;DalGwt ef}r/ s/ sfof{nodf a'emfpg' kg{]5 . kl/R5]b–!) s/ ;+sng ;DaGwL Joj:yf #)= s/ ;+sng ;DaGwL Joj:yf M -!_ o; P]g adf]lhd c;'n pk/ ug'{kg{] s/, Jofh / z'Ns jfktsf] /sd s/bftfn] o; P]gdf tf]lsPsf] cjlwdf bflvnf gu/]df s/ clws[tn] sfo{sf/L clws[tsf] k"j{ :jLs[lt lnO b]xfosf] Ps jf PseGbf a9L tl/sf adf]lhd s/ c;'n ug{ ;Sg]5 M– -s_ s/ bftfnfO{ lkmtf{ ug'{kg{] /sd eP To;df s§f u/]/ . -v_ g]kfn ;/sf/, k|b]z ;/sf/, :yfgLo ;/sf/ jf ;/sflL :jfldTjsf ;+:yfaf6 s/bftfn] kfpg] /sdaf6 s§f ug{ nufP/ . -u_ s'g} t];|f] JolQmn] s/bftfnfO{ ltg'{kg{] /sd s/bftfsf] k"j{;xdlt lnO{ s§f u/]/ . -3_ a}+s jf ljQLo ;+:yfdf /x]sf] s/bftfsf] /sdaf6 s§f ug{ nufP/ .

171 -ª_ s/bftfsf] sf/f]af/ /f]Ssf u/]/ . -r_ s/bftfsf] rn tyf crn ;DklQ dfly bfjL jf sAhf u/]/ . -5_ s/bftfsf] ;DklQ Ps}k6s jf k6sk6s u/L tf]lsP adf]lhd lnnfd laqmL u/]/ . -@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -5_ adf]lhd lnnfdsf] sf/jfxL z'? ePkl5 ;f] sf/jfxL ;dfKt x'g' k"j{ s/ bflvnf ug{ NofPdf a'emfpg afFsL s"n /sdsf] yk kfFr k|ltzt z'ns ;lxt c;'n ul/g]5 . -#_ lnnfdaf6 k|fKt /sd s/bftfn] ltg'{ kg{] s/ /sdeGbf a9L ePdf a9L ePhlt /sd ;f7L lbgleq ;DalGwt s/bftfnfO{ lkmtf{ lbg' kg]{5 . -$_ pkbkmf -#_ adf]lhd /sd lkmtf{ ubf{ lghn] pknAw u/fPsf] a}+s vftfdf hDdf ul/lbg' kg{]5 . #!= ls:tfjGbLdf s/ c;'nL M s'g} vf; s/bftfnfO{ ljz]if kl/l:yltdf ;dodf s/ ltg{ g;Sg] sf/0f eO ;f] s'/fsf] lgj]bg ug{ cfPdf s/ clws[tn] hfFra'Fem ubf{ sf/0f ;Gtf]ifhgs b]lvPdf krf{ v8f u/L a9Ldf Ps jif{ leq tLg ls:tfdf s/ bflvnf ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 . t/, l9nf a'emfP jfkt o; P]g adf]lhd nfUg] Jofh ldgfxf x'g] 5}g . kl/R5]b–!! hl/jfgf z'Ns / Jofh #@= hl/jfgf nfUg] M o; P]gsf] kfngf gu/L s/sf] bfloTj 36fPdf s/ clws[tn] s/ ljuf]sf] bz k|ltzt hl/jfgf ug{ ;Sg]5 . ##= Jofh nfUg] M o; P]g adf]lhd bflvnf ug'{kg{] s/ ;dodf bflvnf gu/]df ltg'{ a'emfpg' kg{] /sdsf] jflif{s bz k|ltzt Jofh nfUg]5 . #$= clen]v g/fv]df z'Ns nfUg]M o; P]g adf]lhd clen]v /fVg'kg{] st{Jo ePsf s/bftfn] clen]v g/fv]df ?= !,))).– z'Ns nfUg]5 . #%= ;dodf ljj/0f bflvnf gu/]df z'Ns nfUg]M o; P]g adf]lhd ljj/0f bflvnf ug'{kg{] bfloTj ePsf s/bftfn] ;dodf ljj/0f bflvnf gu/]df k|lt ljj/0f ?= !))).– z'ns nfUg]5 . 172 #^= em'§f ljj/0f lbPdf z'Ns nfUg]M o; P]g adf]lhd ljj/0f bflvnf ug'{kg{] bfloTj ePsf s/bftfn] em'§f ljj/0f bflvnf u/L s/sf] bfloTj 36fPdf km/s k/]sf] s/ /sd c;'n u/L ;f] sf] bz k|ltzt z'Ns nfUg]5 . #&= Jofh gnfUg] M o; P]g adf]lhd nfUg] z'Ns Jofh / hl/jfgfdf k'gM Aofh nfUg] 5}g . kl/R5]b–!@ k"jf{b]z / k|zf;sLo k'g/fjnf]sg #*= k"jf{b]z dfu ug{ ;Sg] M -!_ s'g} s/bftfnfO{ o; P]g adf]lhd nufOPsf] s/, b:t'/, z'Ns jf P]gsf Joj:yfaf/] lbljwf ePdf ;f]sf] lg/fs/0fsf nflu lghn] k|d'v k|zf;sLo clws[t ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lgj]bg lbPsf]df k|d'v k|zf;sLo clws[tn] låljwf lg/fs/0f ug{ k"jf{b]z hf/L u/L s/bftfnfO{ ;f] k"jf{b]z pknAw u/fpg] 5 . -#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg cbfntdf ljrf/fwLg /x]sf] jf cbfntaf6 lg0f{o eO;s]sf] ljifodf o; bkmf adf]lhd k"jf{b]z hf/L ug{ ;lsg] 5}g . -$_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] k"jf{b]z cbfnsf] cfb]zaf6 cGoyf geP;Dd sfod /xg] 5 . #(= k|zf;sLo k'g/fjnf]sg x'g;Sg] M o; P]g adf]lhdsf b]xfosf] lg0f{o dfly k|zf;sLo k'g/fjnf]sg x'g ;Sg]5 M -s_ s/ clws[tn] u/]sf] s/ lgwf{/0f, k'gM s/ lgwf{/0f, / ;+zf]lwt s/ lgwf{/0f ;DaGwL lg0f{o . -v_ o; P]g adf]lhd nfUg] jf nfu]sf] s/ / u}/ s/ /fhZj tyf cGo b:t'/, z'Ns, Jofh ;DaGwL lg0f{o . $)= k|zf;sLo k'g/fjnf]sgsf] k|lqmof M -!_ o; P]g jdf]lhdsf] s/ lgwf{/0fsf] lg0f{o pk/ lrQ ga'em\g] s/bftfn] ;f] lg0f{o ePsf] ldltn] #) lbgleq k|d'v k|zf;sLo clws[t ;dIf k|zf;sLo k'g/fjnf]sgsf nflu lgj]bg lbg ;Sg]5 .

173 -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|zf;sLo k'g/fjnf]sgsf] nflu k/]sf] lgj]bg dfly ^) sfo{lbg leq sf/jfxL / lsgf/f ug'{kg{]5 . kl/R5]b –!# k'g/fj]bg $!= ph'/L gnfUg] M o; P]g adf]lhd k|zf;sLo k'g/fjnf]sg ug{ ;lsg] ljifodf To:tf] k'g/fjnf]sg geO s'g} cbfntdf s'g} ph'/ nfUg] 5}g . $@= k'g/fj]bg lbg ;Sg] M -!_ k|zf;sLo k'g/fjnf]sgsf] lg0f{o ePsf]df ;f] ldltn] / k|zf;sLo k'g/fjnf]sg gx'g] ljifodf sf/0f k/]sf] ldltn] lrQ ga'em\g] kIfn] ^) lbgleq ;DalGwt lhNnf cbfntdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 . -@_ lhNnf cbfntn] u/]sf] lg0f{o clGtd x'g] 5 . kl/R5]b–!$ u}/s/ /fhZj $#= ;]jf z'Ns tyf b:t'/ M hxbf ufpFkflnsfn] ;+ljwfgsf] cg';"rL * adf]lhdsf If]q / ljifodf cfkm"n] k'¥ofPsf] ;]jf jfkt ;]jf z'Ns tyf b:t'/ nufO p7fpg ;Sg]5 . $$= ko{6g z'Ns M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] cfkm} lgdf{0f u/]sf] ko{6sLo :yn, ko{6g Joj;fo / ko{6sLo lqmofsnfkdf ko{6g z'Ns nufO p7fpg ;Sg]5 . ko{6sLo If]qdf pknAw u/fPsf] ;]jfsf] nfut ;+rfng ;+ef/ vr{nfO{ cfwf/ dflg ko{6g z'Ns nufpg' kg{] 5 . -@_ pkbkmf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg hxbf ufpFkflnsfn] cfkm\gf] If]qleq ko{6s k|j]z u/]sf] cfwf/df dfq ko{6g z'ns nufOg] 5}g . $%= ;jf/L;fwg kfls{ª z'Ns M hxbf ufpFkflnsfn] cfkm"n] lgdf{0f jf Joj:yf u/]sf] ;jf/L ;fwg kfls{ª :yndf ;jf/L ;fwg kfls{ª z'Ns nufO p7fpg ;Sg] 5 . t/, g]kfn ;/sf/ / k|b]z ;/sf/n] lgdf{0f u/]sf 174 /fli6«o / k|b]z :t/sf /fhdfu{sf] 5]p5fp jf k]l6df kfls{ª z'Ns p7fpg ;Sg] 5}g . $^= axfn lj6f}/L z'Ns M hxbf ufpFkflnsfn] ;fj{hlgs, :yfgLo ;/sf/sf] gfddf /x]sf] / P]nfgL hUuf / To:tf hUufdf /x]sf kf]v/L, xf6ahf/, k|bz{gL:yn / tL 7fpFdf /fVg c:yfoL cg'dlt lbPsf k;ndf axfn lj6f}/L z'Ns nufO p7fpg ;Sg]5 . $&= h8La'6L, sjf8L / hLjhGt' z'Ns M hxbf ufpFkflnsfn] h8La'6L, sjf8L / hLjhGt'sf] sf/f]af/df z'Ns nufO p7fpg ;Sg]5 . $*= s]jnsf/ z'Ns M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] cfkm\gf] If]qleq ;~rfng ePsf s]jnsf/df z'Ns nufO p7fpg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd z'ns s]jnsf/ ;~rfnsn] k|j]z l6s6df g} ;dfj]z u/L ;+sng ug'{kg{]5 . $(= 8'+uf kl/jxg -af]6 ;]jf_ z'Ns M hxbf ufpFkflnsfn] cfkm\gf] If]qleq ;+rfng ePsf 8'+uf kl/jxg -af]6 ;]jf_ df z'Ns nufO p7fpg ;Sg]5 . %)= cGo z'Ns nufpg ;Sg] M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] cg';"rL–@ df plNnlvt ljifo / If]qdf z'Ns nufO p7fpg ;Sg]5 . -@_ :yfgLo ;/sf/n] ;+ljwfg / cGt/ ;/sf/L ljQLo Joj:yfkg P]g, @)&$ sf] ljkl/t gx'g] u/L cfkm"n] k|bfg u/]sf] ;]jf, ;'ljwf / Joj:yfkg u/]sf yk jf gofF If]q jf ljifodf z'Ns nufpg ;Sg]5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ;]jf z'Ns nufpg] jf To;sf] b/df x]/km]/ u/]sf] s'/fsf] ljj/0f :yfgLo ;/sf/n] To:tf] lg0f{o ePsf] ldltn] ;ft sfo{ lbgleq hxbf ufpF ;efsf] a}7s rn]sf] ;dodf ;efdf / To:tf] a}7s grn]sf] ;dodf To;kl5 a:g] ;efsf] klxnf] a}7sdf k]z ug'{kg{]5 . %!= 5'6 jf ldgfxf M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] vf; cj:yfdf o; P]g adf]lhd nfUg] jf nfu]sf] u}/ s/ /fhZj cfwf/ / sf/0f v'nfO cf+lzs jf k"0f{ ?kdf 5'6 lbg jf ldgfxf ug{ ;Sg]5 . o;/L 5'6 lbFbf ;dfg cj:yfsf ;a} s/bftfnfO{ ;dfg Jojxf/ ul/g]5 .

175 -@_ g]kfn ;/sf/ jf k|b]z ;/sf/n] s'g} kl/of]hgf jf ljsf; sfo{sf nflu vf; ;fdu|L, sf/f]af/df s/ gnfUg] Joj:yf u/]sf]df :yfgLo ;/sf/n] tt\ tt\ ;/sf/;Fu ;dGjo u/L s/ 5'6 ;DaGwL ;f] Joj:yfsf] kfngf ug{] u/fpg] 5 . -#_ pkbkmf -!_ adf]lhd u}/ s/ /fhZjdf 5'6 jf ldgfxf lbPsf] ljj/0f ;efsf] a}7s rn]sf] ;dodf ;efdf / ;efsf] a}7s rn]sf] ;dodf To;kl5 a:g] ;efsf] klxnf] a}7sdf k]z ug'{kg{] 5 . kl/R5]b–!% ;dGjo ;DaGwL Joj:yf %@= g]kfn ;/sf/;Fu ;dGjo M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] ;+3Lo sfg"g jf o; P]g adf]lhd c;'n pk/ ug'{kg{] s/ jf u}/ s/ /fhZj c;'n ug{ Psåf/ k|0ffnL ckgfpg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Psåf/ k|0ffnL ckgfpg :yfgLo ;/sf/ jf :yfgLo ;/sf/n] clwsf/ ;'Dk]sf] clws[t jf s/ clws[tn] g]kfn ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/n] ;f] k|of]hgsf nflu clwsf/ ;'Dk]sf] clws[t;Fu ;dGjo u/L cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg]5 . -#_ hxbf ufpFkflnsfn] ;+ljwfgsf] ;femf ;"rLdf /x]sf ljifo;Fu ;DalGwt s/ jf u}/s/ /fhZjsf cfwf/ / b/ jf s/ k|zf;gsf ;DaGwdf g]kfn ;/sf/;Fu ;dGjo ug{ ;Sg]5 . -$_ pkbkmf -@_ / -#_ adf]lhdsf] Joj:yf cGt/ut ;dGjo u/L 6'+uf]df k'luPsf ljifox? o; P]gdf k/] ;/x dflgg] 5 / tL Joj:yfsf xsdf o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg ;f]xLcg';f/ sfof{Gjog ug'{kg{]5 . %#= k|b]z ;/sf/;Fu ;dGjo M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] k|b]z sfg"g jf o; P]g adf]lhd c;'n pk/ ug'{kg{] s/ jf u}/ s/ /fhZj c;'n ug{ Psåf/ k|0ffnL ckgfpg ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Psåf/ k|0ffnL ckgfpg :yfgLo ;/sf/ jf :yfgLo ;/sf/n] clwsf/ ;'Dk]sf] clws[t jf s/ clws[tn] 176 g]kfn ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/n] ;f] k|of]hgsf nflu clwsf/ ;'Dk]sf] clws[t;Fu ;dGjo u/L cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg]5 . -#_ hxbf ufpFkflnsfn] ;+ljwfgsf] ;femf ;"rLdf /x]sf ljifo;Fu ;DalGwt s/ jf u}/ s/ /fh:jsf cfwf/ jf b/ jf s/ k|zf;gsf ;DaGwdf k|b]z ;/sf/;Fu ;dGjo ug{ ;Sg]5 . -$_ pkbkmf -@_ / -#_ adf]lhd Joj:yf cGt/ut ;dGjo ul/Psf ljifox? o; P]gdf k/] ;/x dflgg] 5 / tL Joj:yfsf xsdf o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg ;f]xLcg';f/ sfof{Gjog ug'{kg{]5 . %$= s]Gb|Lo a}+s;Fu ;dGjo M hxbf ufpFkflnsfn] s/ / u}/s/ /fhZj ;+sng ;DaGwdf s]Gb|Lo a}+s -g]kfn /fi6« a}+s_ ;Fu ;dGjo u/L cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg]5 . %%= cGo lgsfo, sfof{no / ;+:yf;Fu ;dGjo M hxbf ufpFkflnsf jf ;f] sf] s'g} clws[tn] s/ tyf u}/ s/ /fhZj;Fu ;DalGwt ljifodf g]kfn ;/sf/ / k|b]z ;/sf/ cGt/utsf ;/sf/L lgsfo, a}+s jf ;+:yf;Fu ;dGjo ug{ ;Sg]5 . kl/R5]b–!^ /fh:j k|:tfj th'{df tyf ;"rgf ;DaGwL Joj:yf %^= /fh:j ;DaGwL gofF k|:tfj M hxbf ufpFkflnsfn] s/ tyf u}/ s/ ;DalGw gofF s/ k|:tfj tof/ ubf{ ;/f]sf/jfnf;Fu k/fdz{ ug'{kg{] 5 . %&= ;"rgf ;fj{hlgs ug'{kg{] M -!_ o; sfg'g adf]lhd :yfgLo ;/sf/n] nufPsf] s/ / u}/ s/ /fhZj p7fpg] sfof{nosf] k|d'vn] ;f] s/ / /fhZjsf b/ / To;df ePsf] x]/km]/ ;DaGwL ;"rgf ;j{;fwf/0fsf] nflu ;fj{hlgs ug'{kg{]5 . -@_ :yfgLo ;/sf/n] pkbkmf -!_ adf]lhdsf s/, /fh:jsf b/ / To;df ePsf] x]/km]/ ;d]t ldnfO :yfgLo ;/sf/sf] j]e;fO6df /fVg] Joj:yf ldnfpg' kg]{5 . -#_ :yfgLo ;/sf/n] s/ / /fhZjsf b/ / x]/km]/ ;DaGwL ljj/0f s]Gb|Lo ;"rgf k|0ffnLdf ;d]t /fVg] k|of]hgsf nflu g]kfn

177 ;/sf/ cy{ dGqfno jf ;f] dGqfnon] tf]s]sf] sfof{nonfO{ pknAw u/fpg' kg{]5 . kl/R5]b –!& ljljw %*= ljB'tLo dfWodsf] k|of]u ug{ ;Sg] M o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg :yfgLo ;/sf/n] ljB'tLo dfWod -cgnfOg_ af6 s/bftfnfO{ ;"rgf lbg], s/bftfn] cfkm\gf] ljj/0f / k|df0f k]z ug{], s/ nufotsf] ltg'{ a'emfpg' kg{] /sd bflvnf ug{] Pj+ s/ jf To:tf] /sd a'emfPsf] /l;b lbg] nufotsf s/ ;DaGwL cGo sfd sf/jfxL ug{ ;lsg] Joj:yf ug{ ;Sg]5 . %(= cg';"rLdf x]/km]/ M ufpF sfo{kflnsfn] o; P]gsf] cg';"rLdf cfjZos x]/km]/ ug{ ;Sg]5 / To;/L ul/Psf] x]/km]/sf] ;"rgf hxbf ufpF ;efsf] a}7s a;]sf] eP a}7sdf / tTsfn a}7s ga;]sf] eP To;kl5 a:g] ;efsf] klxnf] a}7sdf k]z ug'{kg{]5 . ^)= sfuhftsf] 9fFrf M -!_ of] P]g / o; P]g cGt/ut ag]sf] lgb{]lzsfdf pNn]v gePsf] jf gtf]lsPsf] s'g} ljj/0f, 9fFrf, tl/sf jf hfgsf/L ;DaGwdf cfjZos Joj:yf ug{ pko'Qm b]lvPdf :yfgLo ;/sf/n] cfb]z jf ;"rgf hf/L u/L cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg] 5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf cfb]z jf ;"rgf ;j{;fwf/0fsf] hfgsf/Lsf] nflu :yfgLo ;/sf/sf] sfof{no ;"rgf kl5, j]e;fO6 / :yfgLo kqklqsfsf] dfWodaf6 pknAw u/fpg ;lsg] 5 . ^!= ;"rgf tfd]nL /Lt k'u]sf] dflgg] M -!_ o; P]g adf]lhd lbg'kg{] Dofb, ;"rgf jf sfuhft b]xfo adf]lhd a'emfO jf k7fPdf ;DalGwt JolQmnfO{ a'emfPsf] jf lbOPsf] dflgg]5 M -s_ ;DalGwt JolQmnfO{ g} a'emfPsf], -v_ lghsf] kl/jf/sf] pd]/ k'u]sf] ;b:onfO{ a'emfPsf], -u_ lghsf] sfg"g Joj;foL jf n]vfkfnnfO{ a'emfPsf], 178 -3_ gfaflnusf] xsdf ;+/Ifs jf dfyj/ JolQmnfO{ a'emfPsf], -ª_ sfof{no ;+:yf jf lgsfosf] xsdf k|aGws jf k|zf;sLo k|d'vnfO{ a'emfPsf] . -r_ s/bftfsf] 7]ufgfdf x'nfsaf6 /lhi6«L u/L k7fPsf] . -@_ s/ PsfOsf] clws[tsf] gfd / kb v'Ng] u/L b:tvt ul/Psf], sDKo"6/ k|ljlwaf6 Og:qmLi6 jf Ogsf]8 ul/Psf], 5fk nufOPsf] jf ;f] sfuhftdf n]vL o; P]g adf]lhd hf/L ul/Psf], tfd]nL ul/Psf] jf lbOPsf] sfuhftnfO{ /Ltk"j{ssf] dflgg]5 . ^@= sfuhftsf] clen]v /fVg] M -!_ o; P]g adf]lhd s/ a'emfpg' kg{] bfloTj ePsf] k|To]s JolQm jf s/bftfn] b]xfo adf]lhdsf cfjZos sfuhftx? ;'/lIft u/L /fVg' kg{]5 M -s_ o; P]g adf]lhd hxbf ufpFkflnsfdf k]z ug'{kg{] sfuhft / ;f]nfO{ k'i6ofO{ ug{] ;"rgf tyf sfuhft . -v_ s/ lgwf{/0f ug{ ;3fp k'¥ofpg] sfuhftx? . -u_ vr{ s§L ug'{kg{] eP ;f]nfO{ k'i6ofO ug{] sfuhft . -@_ hxbf ufpFkflnsfn] lnlvt ?kdf ;"rgf hf/L u/L cGoyf tf]s]sf]df afx]s o; bkmf adf]lhdsf sfuhftx? ;DalGwt cfo jif{ ;dfKt ePsf] ldltn] slDtdf $ jif{sf] cjlw;Dd ;'/lIft /fVg' kg{]5 . ^#= cbfntnfO{ eP ;/xsf] clwsf/ x'g] M o; P]gsf] k|of]hgsf] nflu ufpF sfo{kflnsfsf] clwsf/ k|fKt clws[tnfO{ ;DalGwt JolQmnfO{ lemsfpg], aofg, u/fpg], k|df0f a'em\g] / lnvtx? k]z ug{ nufpg] ;DaGwdf k|rlnt g]kfn sfg"g adf]lhd cbfntnfO{ eP ;/xsf] clwsf/ x'g]5 . ^$= cfb]z jf lgb{]zg lbg ;Sg] M ;+3Lo k|b]z ;/sf/n] s/ k|zf;gnfO{ k|efjsf/L agfpg g]kfnsf] ;+ljwfg / ;+3Lo tyf k|b]z ;/sf/sf] s/ ;DaGwL sfg"g / of] P]gsf] k|fjwfgnfO{ sfof{Gjog ug{ u/fpg cfjZos cfb]z jf lgb{]zg lbg ;Sg]5 . o:tf] cfb]z jf lgb{]zg kfngf ug'{ ufpF sfo{kflnsfsf] st{Jo x'g]5 . ^%= s/ clws[tsf] kl/ro kq M s/ PsfOdf sfd ug{] k|To]s s/ clws[t / cGo sd{rf/Ln] kl/ro kq cfkm\gf] ;fydf /fVg], sfd ug{] ;dodf

179 nufpg] / st{Jo kfngfsf] l;nl;nfdf kl/ro kq ;DalGwt JolQmnfO{ b]vfpg' kg{]5 . ^^= ljefuLo sf/jfxL / ;hfo x'g] M -!_ s/ clws[t jf s/ k|zf;g;Fu ;DalGwt s'g} sd{rf/Ln] s/ ltg' a'emfpg' kg]{ bfloTj ePsf] JolQm jf s/bftfnfO{ xfgL gf]S;fgL k'¥ofpg], s/sf] bfloTj 36La9L ug{}, ;dfg cj:yfdf s/bftfaLr c;dfg Jojxf/ ug{], s'g} s/bftfnfO{ cg'lrt kmfObf k'¥ofpg] jf s/bftfaf6 cfkm\gf] jf c? s;}sf] lghL :jfy{ k"lt{ ug{] p2]Zon] s'g} sfd u/]df jf sfg"g adf]lhd ug'{ kg{] sfd ;dodf gu/L b'Mv jf x}/fgL lbPdf ;DalGwt JolQmn] :yfgLo ;/sf/sf] k|d'v k|zf;sLo clws[t ;dIf ph'/ ug{ ;Sg]5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ph'/ k/]df k|d'v k|zf;sLo clws[tn] cfjZos 5fgljg u/L ;DalGwt sd{rf/Lsf] ;]jf ;DaGwL sfg"g adf]lhd cfkm"nfO{ sf/jfxL ug{] clwsf/ ePsf] ljifodf cfkm}n] ljefuLo sf/jfxL ug{] / sf/jfxL ug{] clwsf/ gePsf] ljifodf ljefuLo sf/jfxLsf] nflu clwsf/k|fKt clwsf/L ;dIf /fo;fy k]z ug{]5 . -#_ pkbkmf -@_ adf]lhd 5fgljg ubf{ k|rlnt sfg"g adf]lhd cg'lrt sfo{ u/]sf] s'/f v'Ng cfPdf clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfjZos sf/jfxL ug{ ;Sg]5 . -$_ pkbkmf -#_ adf]lhd 5fgljg / sf/jfxL ubf{ k|df0f gi6 x'g ;Sg] ePdf sfo{sf/L clws[tn] To;tf] s/ clws[t jf cGo sd{rf/LnfO{ ;DalGwt ;]jf ;DaGwL sfg'g adf]lhd lgnDag ug{ ;Sg]5 . -%_ pkbkmf -@_ adf]lhd 5fgljg ug{] cjlw e/ ;f] clws[tnfO{ s/ clws[tsf] lhDd]jf/Laf6 cnu /flvg] 5 . -^_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] 5fgljg ug{] / s/ clws[tsf] lhDd]jf/Laf6 cnu /fVg] cjlw tLg dlxgfeGbf a9L x'g] 5}g . ^&= k'/:s[t ug{ ;Sg] M -!_ hxbf ufpFkflnsfn] oyfy{k/s / ljZjf;gLo ?kdf tyf sfg"gn] tf]s]sf] Dofb leq s/ ljj/0f a'emfpg], nfu]sf] s/ bflvnf ug{] / s/ clws[tn] cg'/f]w u/]sf] ;"rgf pknAw 180 u/fpg] tLg hgf s/bftfnfO{ k|To]s jif{ k'/:sf/ lbg] Joj:yf ug{ ;Sg] 5 . -@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbOg] k'/:sf/ ;DaGwL cGo Joj:yf hxbf ufpFkflnsfn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 . ^*= Dofb, xbDofb ghfg] M o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP klg o; P]g adf]lhd Dofb jf xb Dofb u0fgf ubf{ b]xfosf] cjlw afx]s u/L u0fgf ul/g]5 M -s_ cbfntaf6 :yug jf s/ clws[t jf cGo ;/sf/L lgsfoaf6 /f]Ssf jf :yug ePsf] cjlw, -v_ k'g/fj]bg u/]sf]df kg/fj]bg txsf] clGtd lg0f{o ePsf] hfgsf/L k|fKt geP;Ddsf] cjlw ^(= lgb{]lzsf jf lbUbz{g -Dofg'on_ agfpg] clwsf/ M o; P]g adf]lhdsf] sfd k|efjsf/L ?kdf ug{ :yfgLo ;/sf/ jf ;f] ;/sf/n] clVtof/L lbPsf] clwsf/Ln] cfjZos lgb{]lzsf jf lbUbz{g agfpg ;Sg]5 .

181 cg';"rL–! -bkmf !) pkbkmf -$_ sf] -3_ ;Fu ;DalGwt x|f;s§L ug{] tl/sf ;+/rgfsf] lsl;d ;+/rgfsf] cfo' cf/=l;=l;= k|m]d :6Sr/ l;d]06 hf]8fO{dfO§fjf 9'Ëfsf] uf/f] – cf/=l;=l;= 5fgf df6f]sf] hf]8fO{dfO§fjf 9'Ëfsf] uf/f] – cf/=l;=l;= jf l;d]06 hf]8fO{dfO§fjf 9'Ëfsf] uf/f] – h:tf÷6fonsf] 5fgf df6f]sf] hf]8fO{dfO§fjf 9'Ëfsf] uf/f] – h:tf÷6fonsf] 5fgf ;]8 jf sRrL 3/ ! - # jif{ 6 9 12 15 20 #- ^ jif{ 12 18 24 30 40 ^- ( jif{ 18 27 36 45 60 (- !@ jif{ 24 36 48 60 80 !@- !% jif{ 30 45 60 75 90 !%- !* jif{ 36 54 72 90 90 !*- @! aif{ 42 63 84 90 90 @!- @$ jif{ 48 72 90 90 90 @$- @&jif{ 54 81 90 90 90 @&- #) jif{ 60 90 90 90 90 #)- ## jif{ 66 90 90 90 90 ##- #^ jif{ 72 90 90 90 90 #^- $) jif{ 78 90 90 90 90 $)- $# jif{ 84 90 90 90 90 $#- $^ jif{ 90 90 90 90 90 $^ eGbf dfly 90 90 90 90 90 182 cg';"rL–@ -bkmf %) pkbkmf -!_ ;Fu ;DalGwt z'Ns nufpg ;lsg] ljifo / If]q l;=g+= ljifo tyf If]qx? l;=g+= ljifo tyf If]qx? 1 kfls{ª z'Ns 8 crn ;DklQ d'Nof+sg ;]jf z'Ns 2 Joj;fo btf{ b:t'/ 9 l;kmfl/; tyf jS;f}gL b:t'/ 3 Joj;fo gljs/0f b:t'/ 10 jflif{s cfDbfgL k|dfl0ft b:t'/ 4 ;]jf z'Ns 11 3/ jf6f] k|dfl0ft b:t'/ -3/jf6f] l;kmfl/;_ 5 ;/;kmfO tyf kmf]xf]/ d}nf z'Ns 12 gftf hGd tyf cGo k|dfl0ft b:t'/ 6 JolQmut 36\gf btf{ 13 ljnDj z'Ns 7 gS;f kf; b:t'/ -gofF tyf k'/fgf]_ 14 ;8s dd{t ;Def/ z'Ns

183 ��ा �ा��ा��ा ��ा�� -�# (�ा�� ) �, �� 184 ��ा �ा��ा��ा ��ा�� -�# (�ा�� ) �, �� !"#ा��ा& ��ा�� -�#�% !K��# �ा�J� �-�@�- ��1/V�� ा/�ा�V / ��ा/ा ��ा� ��ा��1��4 �ा�� #� �/V "�l#ा, <�m�#ा <�3 �ा/�@0�#ा �ा�- �/V �ा�J�� 0ा�� #�ा ��ा� !�#�� dा� �ा�- /ाH /�� ा�� !K��-ा /�%�� 3S � �ा�J�-ा ;< �%@H �ा�%� �� ा�J� 9��"�ा �� ा:6� � ;<��%,�%�ा�� 3��ा�� ा/ा B �� ा/ा (B) �-�@�- ��ा �ा��;ा�% �� ा<�� 6 A �M/n6%� -B !ा/@�;� B. �3@CD �ा- / !ा/�;& (B) �� ा- “��ा �ा��ा��ा ��ा�� -�# (�ा�� ) �, �� ” /�%�� 6 A () �� #1m�# !ा/�; �1�%6 A . �M/;ा'ा& ��'� �ा !�o�% ��p �� ा�%-ा �� -ा; (�) “��1/V” ;qा�% ��-�# �-C �/%�� 1/V�ा7 01j ;<�� !K��# �ा�J� �-�@�- ��-�#�% �ा/�ा�V / ��ा/ा ��4 ��1/V ��r�1�6� A (H) “Hा��%” ;qा�% #��<�� @.�� -J2�ा3�� M/�ा s�ा��% ��ा$ ��r�1 ��6 A

185 (�) “K�� K�ा$8��%” ;qा�% ��G�� tा# �� ा/ !ाD ;<�� 9�@T�ा$ �1 �Q �"#1 �ा ��@. ;�� 8��% �ा��ा$ ��r�1��6 A (S) “�-ा�#” ;qा�% �1 �Q 9�@T �ा ��@.�ा$ ��ा�� -�#�% Kा�%�� H#-ा ��@"�# �ा �ा@�/ �/ा�� <�� @��-ा �ा �./�ा��P��ा$ ��r�1��6 A (\) “#ा-%�V” ;qा�% ��ा�� -�#�� C%Iा��ा/ �;I�ा ��ा��j-ा ��@��# �C�ा$ �1rा$�% ��ा�, �1K�ा, ��%0, �J�u �ा �ा��ा/V �I M/#�J�� 1rा��% �ा��ा$ ��r�1�6� A (K) “#ा��ा#” ;qा�% ��@.�� /G �ा ��# �/%�� 3v�ा ��% 9��/ा �ा ��@.�� _ा�7�ा/V �ा ��#�ा$ ��r�1��6 A (6) “#��<��” �ा “#��< �-�@�-” ;qा�% �� #��# ��%�� --ा #��< �-�@�- ��r�1�6� A (�) “�/� w” ;qा�% ��ा�� -�# �-C �%0 �1� �<�ा �1 �Q �ा��I�� -ा M/# ��1�% �ा �ा�J��% �#ा� ��1�% �ा ��ाO�% ;<-ा P�� 6ा�Y �8x �� ा/G / ��"�ा ��ाL ��ा/!ाD ��ा/V�% �%@H8��% ��40� �ा 9��/ा�ा$ ��r�1��6 A (r) “�ा-%� ” ;qा�% �1 �Q 9�@T�� ा-, �/ / �#� �-%#�� "#[# ��/G H1�ाL<�� 9��/ा�ा$ ��r�1��6 A (y) “�ा��0” ;qा�% �1 �Q ��ा�� '�-ा �_ा a �-�@�- 8�<�� 1/V, ��%�� ा �_/ा� ��r�1�6� (7) “��G�� #ा�” ;qा�% ��-�#�% ��1/V-ा �/%�� G�� ;�%H /ाz�� ा�� HYा �/%�� 1/V-ा ��G�� /%�� 9��/ा / P�� ा/ #�ा �ा/G�� 3@CD �2�%H ;<�� #ा� ��r�1�6� A 186 (w) “��K�[ �# -��” ;qा�% �` ;�ा{ �% ��@.�� "��# #�ा "�ा� � �� -J2�ा3�� /V ��|} ��#/G �1��~�% �@K# w�/ा</ ��@t# �/%�� -12��ा$ ��r�1��6 A (Y) “�%0 ” ;qा�% ��ा�� -�# �-C ��G��ा�� %0 �1�% ��ा��j-ा �C�j�ा$ ��@"�# �/ाL �1�1�ाL ��4 �ा-�ा$ ��r�1��6 A (�) “!�#�ा�V” ;qा�% �ा�V�% ��ा ��/ ��1/V �#ा� ��6 �� 9�@T �ा �3"�ा ��r�1�6� A (G) “��I” ;qा�% ��ा� ��-ा �ा��ा/ ;$ �ाC �� j�-ा 9�T �/%�ा �1 /ा �%@H�% �ा �%@H<�� ा��ा$ ��r�1�6� A (#) “�� $��ा�” ;qा�% ��ा�� -�# ��#��# ��j�G �1�% ��ा��j -��% ��U� !�1 �#�� ा� ;<�� / �� C�j��K ��#ा �ा�- �� %@H<-ा �� C�j -ाI ��;ा� �1�%�/V !�� /V<�� 1�1�ा$ �C�ा$ ��r�1�6� A (�) “�ा�V” ;qा�% ��Q ��/ ��-�# �-C ��1/V �#ा� ��4 9�@T �ा �3"�ा ��r�1�6� A (�) “-J2#� ” ;qा�% ��ा�� -�# ��#��# ��Kा/ा� � -1�ा �� ा ��ा�#-ा �-%# ��Kा/ा�� ;$/�%�� "�ा-ा ��ा�� -�#�% ��G�� ा� �� Kा/ा�� -1�ा-ा !;ा��# �1�% �%@H<-ा !;ा� �ा�4 -1�ा�� _Q ��ा �;<��- !;ा��# �1�% -1�ा "��# ��4 �ा��ा$ ��r�1�6� A (�) “��ा�ा#” ;qा�% S/�O�ा / P�� #/ ��# 7�/ा, ��7 ��j�ा, H12�ा ��-� / P��-ा /�%�ा ��QHा�% �3/K�ा �ा KK4�� O�ा, 6%�6ा�, �%/�_% /� / ��JG� ��ा$ ��r�1��6 A (�) “��/"�ा�ा” ;qा�% �/f7V-ा /�%�� /�-�� # �xा �/V ��ा� -ा �ा��% �ा��ा$ ��r�1�6� A (�) “�;ा” ;qा�% �ा��;ा ��r�1�6� A

187 (_) “��-�#” ;qा�% ��ा�� -�# ��r�1�6� / �� 09��% "�ा� � �� _ा Ra �� _ा (,) �-�@�-�� -�#�ाL� �-%# ��ा��%6 A (�) “�ा� ��ा�V” ;qा�% �/%� �'�� ा�� 61xा 61xQ �1�% �/V !�#�'�� -. "�ा� j�-ा #� �M/<�� 0#� ��r�1�6� A (;) “"�ा� � �” ;qा�% “"�ा� � �/�ा/ �`ा�� , ��R” ��r�1�6� A (-) "�3��ा�" ;qा�% �%�ा�� 3��ा� ��r�1�6� A �M/n6%�- ��-�#�� ा/ N. ��1/V-ा ��G�� ा- ��-�#-ा �#ा� ;<�ा ��1/V �ा ��1/V�� G�� 4 �ा �#ा� ;<�� ा��0 �ा ��1/V�� 1 �Q 9��/ा�% ��# �xा ��4 ��ा/ ��-�#�ाL� -ाI �1�%6 A R. ��G�� ा�%� �� ा-& )B( �_ा N -ा �2�%H ;<�� ा !K��# �ा�J��% ��-�# �ा ��-�#�� "��% �Q ��4 ;q% 9��"�ा �/%�� ा �ा�� !�[ �#�% ��-�# �ा ��-�#�� "��% �Q ��1��4 "�l ;Q/�%�� %@H �ा�%�� ा��m �� -ा #��<�� -�Kा/V / P��/V �#��<��-ा ��-�#�% ��G�� /V #��% �� ा ��ा/ !�ा� �/%�� -�Kा/V�% ��1��46 A () #��<�� 0ाHा !-1H �ा #��<�ा �� -�Kा/V�% �� / !K��# �ा�J� �-�@�- #��<�� ा- ��ा� ��-�#�� 3�� ा ��-�#�% #��% �� "�� !P�C ��40�, �%H�%H / ��IG-ा /�V ��1��46 A 188 . �� -�@�- �ा�� 1��4& ��-�#�% ��1/V �ा ��1/V�� ा/�ा�V / ��ा/ा ��ा� !K��# / ��@��# �3S � �ा�J�-ा "�l �2�%H ;< �%@H �ा�%� �� -�@�-�� ा�� 1��46 A ,. ��-�#�% �%�4& ��-�#�ाL� �%�ा� �-�@�-�� 1/V�m-ा �ा/�ा�V / ��ा/ा ��4 ��ा/ /��%6& (�) "�ा� � �� _ा R� ��#��#�� 1/V, (H) -%��-�ा� �, �,a ��1�ा/ -%��-�ा�� ा�� ा��ा��ा-ा !%�'# ��1/V, (�) �3��ा�� 1�JK -a ��#��#�� <�� ा/ ��#��# �;ा�% ��ा<�� ा�J� �-�@�- ��m�G �1�% �/V ��@��# ��1/V, #�ा (S) !K��# �ा�J��% �ा��ा��ा�% �%�4 ;�� #��% �ा ��1/V�m A �. ��-�#�� C%Iा��ा/& ��-�#�% �_ा , ��#��#�ा -��% �%�ा� �-�@�-�ा ��1/V�m-ा -ाI C%Iा��ा/ i�G ��4 #�ा �ा/�ा�V ��ा/ा ��46& (�) 9�@T�� -ा ��1/V�ा ��Q �C �ा��ा��ा�� ;Q�� C%Iा��ा/ �;I ��ा� �/V/�%��, (H) !K��# �ा�J� / �3��ा�� ;ा� BB ��#��#�� 1 �Q ��ा�# �ा ��ा�ा� �/G �ा ��ा�� C%Iा��ा/ �;I �/�%��, (�) �ा��ा��ा�� C%Iा��ा/ �;I �/%�ा �1 �Q ��ा�# �ा ��ा��ा7 -%��-�ा� �ा �-�ा�I�� ा�� !%�'# �/V<��, (S) �K� ��@. �-ा�%0 /�%�� '�-ा �� K� ��@. �ा��ा��ा�� ;Q�� C%Iा��ा/ �;I /��/�%��, #�ा

189 (\) �1 �Q S7�ा�� @��# ��'��"#1 /�%��-ा �� S7�ा �ा��ा��ा�� ;Q�� C%I �;I S7%�� A �M/n6%�-N ��1/V #�ा !�#�ा� �#ा� a. ��ा� �#ा� ��4& )B( ��Q ��/ ��ा� �#ा� ��ा� �ा ��1/V K�ा��ा !K��# �ा�J� �-�@�- ��Q�ा �1�%�� 9�@T�% ��-�#�� #��<�� 0ाHा �-C ��1/V �#ा� ��~�%6 A () ��_ा (B) �-�@�- ��1/V 8�3�ा �� #�ा !K��# �ा�J� �-�@�- H1�ा��1��4 �1 /ा ��Q H1�ाL� #�ा �1�ा��1��4 !�|�ा ��Q �1/ा�/V ��1�JK -B �-�@�-�� ा�Kा-ा 8��1��46 A (N) ��_ा () -ा �%@H< �%@H �ा�%� ��1/V-ा �%�ा� �-�@�-�� 9��/ा �-%# H1�ा��1��46& (�) �ा�V�� ा-, �/, �#� / �� ा�J / �-ा, #�ा �ा�ा ;<��- �ा�% / �c�Q �� ा-; (H) !�#�ा�V�� ा-, �/ / �ा�ा ;<��- �� ा�1 / �-ा�� ा-, �/ / "�ा� �.ा �ाO�%�/V "�l H1�%�� #�; (�) �ा��ा��ा/��/�ा��ा�� ा- ��# ��-�#�� ा-; (S) ��1/V ��1��/%�� 9��/ा / ��JG� ��/G; (\) �ा��ा��ा/��/�ा��ा�% #��% ��1�ा/�� "#1/ �1rा<�� /�� ा ��"�ा; (K) ��-�#�� C%Iा��ा/ �;I�� 1/V /�%�� 9��/ा / ��@��# �ा�J�; (6) �ा�V�% �ा� �/%�� '� / �� # !-ाG�m; 190 (�) ��ा� �ाO�% ;<-ा ��ा� /�%�� #�ा ��Q�ा �1�%�� 9��/ा; (r) �1 �Q ��@.�� @��# ��'� ;<��-ा �� @. K� ;< /�%�� "�ा�, ��"�ा #�ा �K� ;< Kा/��2�ा ��#�� Q ��/G A (R) !K��# �ा�J�-ा �1 �Q ��0%' !�|�ा �ा �ा�Kा �ा �� % �� 2�%H ;<�� /�%6 ;�% �� ;�-ा �� /G �-%# H1�%�� 1�1��46 A ( ) �1 �Q ��-�� C�#�J�#� ;/ा��1��4 ��ा ��Yा ��ा��1��4 ��"�ा�� 1/V�� -ा P�"#� C�#�J�#� �ा ��Yा �ा K�� ा�� @��# �K� ��@.�� /G H1�%�� 1� 1��46 A e. ��ा� �#ा� �/V ��"�ा 8��%& (B) ��1/V !0ा��% �_ा a �-�@�- !ाD ��1/V �#ा� �/V �ा�V�ाL� #ा/%H #�� 1�JK - �-�@�-�� ा�Kा-ा ��ा� �#ा�� "�ा 8��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- #ा/%H 8��1 ��4 ��"�ा-ा #ा/%H #�~�ा ��1�JK -N �-�@�-�� ा�Kा-ा #ा/%H ;�ा�L� HYा �/V ��@��# �C�� "#H# �/ाL� �-�� ा-%� /ाz1�6� A (N) ��_ा () �-�@�- #ा/%H ;�ा�L�-ा #��<�� #ा/%H #�ा �T �-�#-ा �1�% �ा�� -%# �2�%H �/V ��@��# �C�ाL� ��1�JK -R �-�@�-�� ा�Kा-ा #ा/%H �Kा� 8��1��46 A B�. ��1/V �/� w ��4& )B( ��1/V !0ा��% �_ा a �-�@�- �%0 ;<�� 1/V-ा !�|�ा ��1�%�� %@H< �1/ा ��1��4 �%�ा�� !�|�ा �1/ा �/V ��ा H1�ा��1��4 �%�ा�� 9��/ा H1�ाL 2�ा��1

191 ;q% 9��/ा �%@H �ा�K 8�� -� #�� #�ा ��ा� �#ा� �� -2�% ;< �� ा/G ��#�� 9��/ा ��ाL� �/� w �/%-ा �ा�V�ाL� ��1/V �_#ा� 8��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- !�|�ा ��1�%�� ;�� /� w �/V �_#ा� �/%�� 1/V-ा �/� w-ा �2�%H ;< �-�@�-�� !�|�ा �1/ा �/V �ा�K 8��;I 2�ा<-ा �#ा� �M/8��1�6� A (N) ��_ा (B) �-�@�-�� /� w ��%0 ��/ @K. ��1��% �C�% �� %0 ;<�� -�#�% �#� 8�� ;I �T ��%0�� m��-ा ��-�# �-C ��%�� 8�� ~�%6 A (R) ��_ा (N) �-�@�- 8�<�� %�� 9��/ा -�ा�� %@H< ��-�#�% ��_ा (B) �-�@�-�� /� w ��/ �/V ��ा� �#ा� �� %0 8��~�%6 A ( ) ��_ा (R) �-�@�- ��%0 ;<-ा ��1/V !0ा��% P�"#� ��ा� �#ा� �/V �m !�|�ा �1/ा ��1��46 A BB. �#ा� �� 1�%& ��1/V !0ा��% �_ा a �-�@�- �%0 ;<�� 1/V-ा �%�ा� �-�@�-�� 9��/ा 8w� ;<�;<�� ा�K �/V �#ा� �� -2�% �%@H<-ा �_ा B� �-�@�-�� !�|�ा �1/ा �/V �/� w ��1��46& (�) !K��# �ा�J�-ा ��ा� #��<��-ा ��ा� �ा ��ा� �;I ��1/V �/% ��/%��; (H) !K��# �ा�J� �-�@�- ��-�#�� C%Iा��ा/ �;I�� 1/V /�% �/�%��; (�) �ा�1� �-�@�- �ाO�% �"#1/ �ा@H� ;< �;<��; (S) �1 �Q ��@. �ा ��ा/�� @��# ��'�-ा ��ा� ��m�G ��1��4 ��'� ��1/V-ा �-ा�%0 /�%��-ा P�"#� ��@. �ा 192 ��ा/ ��'�-ा ��1/V �� ा�V�� "�ा��# ;<�� !-ाG �� 4-ा �� !-ाG /�% �/�%��; (\) �T ��'�-ा ��1/V ��4 ��Q�ा �ा�V�ाL� /�% �/�%��; (K) ��H#-ा �1/ा��1��4 �� M/# �1�% ��1�%��; #�ा B. ��/� �#ा� �� 1�%& )B( �� -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� !K��# �ा�J� �-�@�- ��-�# �ा �� 1 �Q ��ा�# �ा ��ा�-ा �1 �Q �C�% ��1/V �/V ��-�# �ा �T ��ा�# �ा ��ा��ा7 ��1/V-ा �2�%H ;<�� '�-ा !-ाG �1@r �ा ��1@r ��ा� ��/��G ;Q��% �� '� /�%�� 6 ;�% �� 1/V-ा /�%�ा �C ��C�� K-ा �� '�-ा ��-�#�% ��1/V �#ा� �� / �ा/�ा�V �� 1��Q� A () ��_ा (B) �-�@�- �#ा� �� -2�% ��1/V ; 1��0 �#ा� ;<��-ा �� 9��/ा �ा��ा/V ;<��6 ��1/V �1��1�Q ��"�ा-ा /�%�� ;< �� -�#�% ��1/V Hा/%� ��1��46 A BN. ��1/V�ा� ��H# !-ाG�� %0 ��1��4& ��1/V�ा� �%0 ��1� ��4 !P�%� ��H# !-ाG�� / �@�#-ा <� !�# �� 1/V�ा�Q �%0 ��1��46 / ��1/V !0ा��% P�"#� ��H#-ा �1 �Q �Q �_�# ��ा��1��4 ;< �� ाL �� !-ाG ��@��# �-��-ा /ाz%6 A BR. ��1/V #�ा !�#�ा� �#ा� �"#1/& )B( !K��# �ा�J�-ा ��ा� �#ा� �"#1/ #��<��-ा �� -�@�- #�ा �"#1/ �#��<��-ा <� �� m�Q�ा� �1rा��1��46 A

193 () !K��# �ा�J�-ा !�#�ा� �#ा� �"#1/ ��ाO�% ;�%��-ा �ा�%� <� �� m�Q�ा� !�#�ा� �#ा� �"#1/ �ाO�%6 A B . !�#�ा� �%0 ��1��4& )B( !�#�ा�V�% �_ा � �-�@�- ��ा� �ा �JK�ा !ाD ;<��6 ��ा� �ा �JK�ा-ा #��<�� -�ा�� ;I ��1/V !0ा�� -C �_Q �ा �ा/%� -ा_� # ��@H# !�#�ा� �#ा� ��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- !�#�ा� �%0 ��ा� !�#�ा�V�% ;<�� !-ाG #�ा �ा��ा#�ा !�#�� ा�Q �3�O� �/V �%0 ��1��46 A (N) !�#�ा�V�% ��@H# h��/ा 8��ा ��1�JK - �-�@�-�� ा�Kा-ा 8��1��46 A B,. !�#�ा� �ा�K ��4& )B( ��1/V !0ा��% �_ा B �-�@�- �%0 ;<�� !�#�ा� �ा�K �/V �ा�J� �-�@�-�� M/# �1�%�� #�ा ��ा� �;I �%0 ;<�� %@H< �#ा� �/V ��-�# �-C �%0 �1�% �/V �-�� ा-%� ��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- !�#�ा� �#ा� �1�% ;<-ा ��1/V !0ा��% !�#�ा�V�ाL� �ा�V �-�ा�� #ा/%H #�~�1��46 A 194 B�. ��H#-ा �1/ा��1��4 �ा-ा�� M/#& )B( !K��# �ा�J� #�ा �� -ा ��I �%@H< �%@H �ा�%� ��-�# �-C �#ा� �� 2�ा<�ा ��1/V #�ा !�#�ा�-ा �%�ा� �-�@�-�� M/# �-%# �1/ा ��1��46& (�) <_�/ �ाL� �� %�ा�V �ा��-ा �ा�ा� #_� �ा�K �%@�7�-7/, �� [�-ा 0 /#_� �0 �%@�7�-7/ / P��6�� [�-ा �ा�K �%@�7�-7/ 6�Y%�� #�ा !P�%� �[�-ा �@.� �/_-ा ��ाL� �ा�� <�ा#_� -ाI �%@H<��; (H) ��H# �#ा� �� 2�ा��% !P�%� 9�@T�% ��H#�� !P�%� �[�� 0 / �16ा/-ा 6�7�/V �"#H# �/V �@�#- �[�� P�-ा �%HाP-� #�ा 2�ाUK% ��6ा� �/%��; (�) �1 �Q �ा�J� 9��ा� �% ��H# #�ा/ �/%�� ;< ��% �� [�� ा�ा� #_� �� ा�J� 9��ा� �#ा� !-ाG�I �3�/, �ा- / �ा�J� 9��ा� �� - H1�ाL� �"#H# �/%��; #�ा (S) ��H#�� @�#- !�/G-ा �� H#-ा �%@H<�� 9��/ा 8w� �ा�K� 6, r1�ा w�/% �ा�J� �-�@�- ��1��ा �1rा��ा ;q% �2�%H �/V �� -1�� H# �#ा� �� 2�ा<�� '�, -��ा / �#% #�ा �ा/ H1�ाL� ��H# �#ा� �� 2�ा��% 9�@T�% �"#H# �/%��, A #/ h��/ा �1/ाL �%0 ;<�� H# ��ाL �� _ा�% �ा�ा �ा/%�� -ा��% 6Q� A

195 () ��H#-ा ��'��m |-�� m�-ा !�/G !�/G 61�ाL� �3��-# / -�ा�8�# ;ा'ा-ा �%@H<�� 1�1��46 A (N) ��H#-ा �%7��-ा �/%�� "�ा�� Kा� �1�% "�l ��/G / 9�@T�� ा-, �/ , w% �ा�ा #�ा �� /G "�l H1�%�� 1� 1��46 A (R) ��H# �#ा� �� 2�ा��% �ा ��-�#-ा �1 �Q �ा�� %�% �� ा-, �/ / �#� H1�%�� ा�M/�#ा �ा �� 1 �Q !-ाG �%0 ��1��6� A Ba. �� %0 ��1��4& ��1/V �ा !�#�ा� �#ा� �� 2�ा��%�% ��C �� ा�� 1/V #�ा !�#�ा�� #�ा �3�O� ��H# !-ाG�m�� ा�Q �%0 ��1��6� A Be. ��1/V �ा !�#�ा� �30��& )B( ��H# �#ा� �� 2�ा��% �C�% ��-�#-ा �#ा� ;L��% �� H#-ा �%HाL �ा 7ाL� �ा -1�G�� ा-ा�� I17V �n�ा�� %�� 8�� ~�%6 A () ��_ा (B) �-�@�-�� %��-ा -ा� �-�@�- �n�ा��ा �ा� #�ा !�#�ा�-ा �/V<�� -ा� �ा �ा� -ा -1�; 1# �C-ा _/� ��4 / ��Q �ा-ा�� !�ा/�� 30�� -ा� �/%�� %H%-ा ��1/V !0ा��% �� -�@�- �n�ा�� 8�� ~�%6 A (N) ��_ा () �-�@�- �30�� ;<-ा �� ा��ा/V ��1/V�� p �C�ाL� 8��1��46 A 196 �M/n6%�-R ��ा� #ा-%�V #�ा #ा/%H �. ��ा� �JK�ा #ा-%� ��4& (B) ��1/V !0ा��% �_ा e �-�@�- ��ा� �#ा� ;<��6 ��-ा �1L� 8�� ;I !�#�ा�V�ा �ा--ा !K��# �ा�J�-ा ��ा� #��<�� ;< �� -�@�- / �#��<�� ;< �� 8�� ा� 8�L� ��@��# �Yा �ा�ा�� -ा_� # �T ��ा� �ा �JK�ा #ा-%� �� ~�%6 A () ��_ा (B) �-�@�- ��ा� �ा �JK�ा #ा-%� ��ा� �_ा e �-�@�-�� 1/V #�ा �T ��1/V �ा� �%0 ;<�� !-ाG �ा�� !�#�� -%# �3�O� �/V �wा��1��46 A (N) ��_ा () -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� <� ;��ा �� !�#�ा�V�ाL� ��ा� 8��1��ा� !-ाG �ा�� 1 �Q <��ा -1� !�#�ा�V�ाL� �wाL� �ा�� ा�-ा !-ाG �ा�� _�ा�ा�� ा� �ा� �wाL<�� 6 ;q% 9��/ा �%@H �wा��1��46 A (R) ��_ा (B) �-�@�- !ाD ;<�� ा� �Yा �ा�ा��% ��-ा �#� 8�� ;I #ा-%� �/V #ा-%�V�� 9��/ा H1�ाL� ��-�#-ा �wा��1 ��46 A ( ) ��_ा (B) �-�@�- ��ा� #ा-%� �1� ��% -ा �%�ा� �-�@�-�� 1# � -ा��- �ा ��I�ा-ा �JK�ा !�ा0� �/%/ ��ा� #ा-%� ��1��46&

197 (�) ��ा� #ा-%� �M/�1��4 9�@T�� 1 �Q �ा~� �ा L�-%� �ा �� 1 �Q ��;�%H �1� �~�% ��1# � -ा��-�� w% �ा�ा ;< �� -ा��-�ा7; (H) !�#�ा�V�% ��ा� #ा-%�V ;<�� ा��ा/V �ा�� ~�% -�ा�� ा/ 6 ;q% �%@H<-ा ��-�#�� G��ा7 �1 �Q "�ा� � �Q�� I�ा-ा �JK�ा !�ा0� �/%/ �ा "�ा� � <_.<-. /% �Y�� ा "�ा� � 7%��;��ा7 �JK�ा !�ा/G �/%/; �ा (�) �� 1 �Q �/�ा/V ��ा��ा7 ��ा� #ा-%� �/ा��ा ��ा� #ा-%� �1� �~�% -�ा�� ा/G �%@H<-ा ��-�#�� %0�ा7 P�"#� �/�ा/V ��ा� -ा_� # A (,) �� -�@�- ��ा� �ा/V ��1��ा� ��1�JK -, �-�@�-�� ा�Kा-ा �ा/V ��1��46 A B. /��/-ा /ाz1��4& �� -�@�- �Yा �ा�ा�� -ा_� # #ा-%� �M/<�� ा�-ा ��@��# �Yा�� C �ा ��"� #�ा �@�#-ा �1L��ा "�ा� � ;�ा��- /��/-ा /ाz1��46 A . /V# �%/V# �ा�K ��4& (B) ��1/V !0ा��% ��ा� #ा-%�V�� !�#�%�� !ाD ;<��6 /V#�J�� #ा-%� ;<�� 6 �ा 6Q� �ा�K �/V �� ;< ��@��# �Yा �@K�� !�#�%�� -%# ��L� /V#�J�� %@H< �-�� ा-%� /ा@H #�ा �%/V#�� %@H< ��/ �/V �1�& ��ा� #ा-%� �� ाL� #ा-%�V !�# �-�� ा-%� /ाz1��46 A 198 () ��_ा (B) �-�@�- �ा�K ��ा� ��@��# �-�Kा/V�% ��# /ा@H �ा�� /%�� %@H< ��1/V !0ा��% �� 9��/ा H1�ाL� ��-�# �-C !�#�%�� %0 ��1��46 A (N) ��_ा () �-�@�-�� !�#�%�� 9��/ा ��1T �%@H< ��-�#�% ��@��# �-�Kा/V ��/ �ा/�ा�V�� ा�� ा��ा��ा �-C �%@H �wा��~�%6 A N. #ा/%H-ा /ाzJ��4& (B) ��1/V !0ा��% �_ा e �-�@�- ��ा� �#ा� �/%��6 ��1/V�#ा��ाL� / �_ा B, �-�@�- !�#�ा� �#ा� �/%��6 !�#�ा�V�ाL� #ा/%H #�� #ा/%H-ा /ाz1�6� A () ��1/V�ा �C�m�ाL� #ा/%H #�~�ा #ा/%H #��<�� 8�� M/�% �ा-�� 9��/ा #ा/%H ;�ा�L� #�ा #ा/%H �Kा�-ा H1�ाL� ��1/V�ा ��Q �C�ाL� <�Q �-�ा�� -�# #�ा �-� �2�%H �/V <�Q �-�ा�� #ा/%H #�~�1�6� A (N) ��_ा () �-�@�- #ा/%H #��<�� -�-ा �1 �Q �C �ा@�/ �;< �� #��<�� ा�� q �/V ��p #ा/%H #�~�1��4 ;<-ा �ा@�/ ;<�� C�ाL� #ा/%H #�� -�-ा �ा@�/ �;L� ��6 �ा@�/ �1�% �C�ाL� �@S �ा@�/ ;L� #ा/%H �ा�% �C�� <�Q �-�ा� �1�%�/V #ा/%H #�~�1�6� A (R) �� _ा �-�@�- #��<�� #ा/%H-ा ��@"�# ;<�ा �C�m�ाL� �ा�Q /ा@H ��-�#�% ��1/V�� ा/�ा�� 1��6� A ( ) ��_ा (R) -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� #��<�� #ा/%H-ा �1 �Q �C ��@"�# �;< �� -�#�% ��ा�� '�-ा �ा/�ा�V �� ा�ा ��46Q� A

199 R. ��-�#�� G�� -�@�- �1�%& ��-�#�% ��ा� #ा-%�V ��-ा !K��# �ा�J� #�ा �� -ा �%@H< �%@H �ा�%�� '�-ा �� !�|�ा ��ा�/G �� ~�%6 A �M/n6%�- �1��ाL� #�ा !-ाG �1��% ��-ा . !ा/@�;� �1��ाL�& )B( -%��-�ा��ा7 ��ा� ��j�G �1� ��} ��-�#-ा �<�ा ��ा� !�#�ा� �#ा� �ा ��ा� �ा �� /�� 1 �Q �ा�� ;<��6 �1��ाL�� ा�� %0 ;<�� ा�-ा ��h� !-ाG�ा ��ा/-ा #P�ा� ��G�� % ;<-ा ��-�#�% ��ा� �%0 ;<�� 1��ाL�-ा �Q ��G�� ~�%6 A () ��-�# �-C �%0 ;<�� ा�-ा ��_ा (B) �-�@�- #P�ा� ��G�� % ��%@H<-ा ��-�#�% �%�ा� �-�@�-�� %0 �� ~�%6&- (�) ��ा�-ा -1H ��-�%�� 1 /ा-ा ��}� �� !-ाG �1��% �ा �� 1 �Q �ा�� 4; (H) ��ा�-ा �1��1��4 !-ाG �� /V �C�ा7 �%0 �� ा��% �ा ��@��# ��ा��ा7 -ा� ��4 ��%0 ��4; (�) -%��-�ा��ा ��-ा ��ा��ा �C�m�� 6�_� ��4; #�ा 200 (S) ��ा��ा �C ��@"�# ;<-ा �1�1�ाL�� ा�� #ा/%H #�ा �%@0�� -� #ा��ा ��ा�/G ��4 A (N) ��_ा (B) / () -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� -�#�% "�ा� � �� _ा R� �� _ा () �-�@�-�� 1/V-ा -%��-�ा�� ा�� wा��% ��%0 ��1��46 A ,. !-ाG �ा@H� ��4& �ा�V �ा !�#�ा�V�% �1 �Q ��ा� !-ाG �%0 �� 1-�# -ा� �/V ��%�� %0 �/%-ा ��1/V !0ा��% �� 8�� ~�%6 A �. ��H# �ा�K ��4& )B( ��-�#�% ��1/V-ा �%0 ;<�� 1 �Q ��H#�� P�#ा �/VCG �� /%Hा �ा �"#ाC/ ��0%'b�ाL� �ा�K �/ा�� m/V �%H%-ा �� H#�ाL� ��P� ;q% �C�ा7 �/VCG �"#1/ �ा@H� �� ाL� /%Hा �ा �"#ाC/ ��0%'b�ा7 ��H# �ा�K �/ा�� ~�%6 A () ��_ा (B) �-�@�- �ा�K ��ा� -�ा�� -ा�_�� -� #�� %0 ��1��46 / �-� �;I �ा�K ��q �1�� ा�� ा��;� 9��"�ा ��1��46 A (N) ��_ा (B) �-�@�- �ा�K ��ा� ��H# ��P� w�/V<-ा ��H# �P� /�%�� ;q% �C�ा7 �ा�%�� "#1/ ��1� �/V ��_ा (B) �-�@�- �"#1/ �ा@H� ��4 �C�ाL� ;/ाL� 8��1�6� A

201 a. �ाC �1��%& )B( ��-�#�ा7 �ाC �1��% ��%0 ��ा� �ाC �1��% 8�� #�� %0 ��1��46 A �ा6� /ाv�ा ��V-ा ��ा /ाz1 ��4 A () ��_ा (B) �-�@�- ��%0 ;<��6 ��1/V !0ा��% ��1/V�� C�ाL� ��%0-ा �2�%H ;<�� -�#-ा �ाC �1��% #ा/%H #�~�1��46 A (N) �ाC �1��% #ा/%H #��<�� 8��-ा �� ाC ��-�# �-C ��@"�# �/ा��1 ��@��# �C�� ा��P� �1�%6 A e. ��-�#�� #_� �ा7 ��I �/ा��%& )B( �� -ा ��I �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� ा�ा�� ा �0T �ा �[��[��ा �C /�%�� 1/V-ा �ा@C ��I�� ा�� #��<�� #ा/%H�� 8�� @"�# �;<�� ा ��@"�# ��/ाL<�� ाC �ाL� ��-�#�% ��ा� #�� -�#�� #_� �ा7 @r�ाL� ��I �/ा�� ~�%6 A () ��_ा (B) �-�@�- �ाC @r�ा��ा ��I �1�% #ा/%H #�� ा� �ा/V ��1��46 / ��1/V�ा �C�m�ाL� �-%# �� -�ा�� #ा/%H #�~�1��46 A N�. �ाC ��I �/ा��%& (B) ��1/V !0ा��% �ाC ��I�� ा�� #��<�� 8�� C�m�� m�% ��@"�# �/ा�� 2�ा<�ा �ा@C�� ा-ा��V ��L� ��-�# �-C �%0 ��1��46 A 202 () �ाC ��I�� ा�� #��<�� #ा/%H�� 8�� 1/V�ा ��Q �C�% �ाC ��@"�# �/ा�� 2�ा<�� ;< �ा�ा�� H12�ा�ा� #�ा �1 �Q �C�% �ाC ��@"�# �/ा�� 2�ा<�� ;< 8�� ा� ��%��6 ��-�#�% ��h� ;< ��-�ा �ाC �� I �/ा��1��46 A NB. ��%� �� ~�%& )B( �ाC �� I �/ा��ा ��1/V�� '��"#1 ;��ा _/� !�ा/�� #�ा �ाC �ा ��1/V�� C�ाL� ��-ा��# ��4 �ा @r�ा��% �ा ��1@K# !�ा/�� !� ��<-ा ��-�#�% P�"#� !� ��ा7 �C�ाL� ��%� �� ~�%6 A () �ा�ा�� ा �[�� ा ��T �ा ��/ा- �% �ाC �~�1��4 ;L� P�"#� ��1/V-ा �1 �Q �C�� @"��# �ा �� 1 �Q -�ा�� ा/G�% �ाC �ाL� ��I �� 1@K# ��ा� �/%�� ा ��4 !�� ;ा��ा /�%�� 6 ;q% ��-�#�ाL� �ा�%-ा ��-�#�% P�"#� �C�� !P�C ��@"��#�ाL� ��%� �/V ��% �ाC �% ��%z% �/V -ाI ��@"�# �1� ��%0 �� ~�%6 A (N) ��_ा () �-�@�- ��%0 �/%-ा �ाC �% ��%z% �/V �C ��@"�# �1�% 9��"�ा �-�ा��% �ा��P� ��-�#�� 1�%6 A (R) ��_ा (B) �ा () �-�@�- ��ा� ��-�#�% ��1/V�� @��# �� !� #�ा/ �/V ��-�#�� #_� �ा7 ��I �/ा�� ~�%6 A N. �%0 �JK !�ा0� ��1��4& )B( ��1/V !0ा��% !P�%� �Dा 01|�ा/ ��ा- �Dा�� ा�� %0 #��<�� ा��m�� ाDा�� %0 �JK

203 #�ा #��<�� 8�� T 8�� ा�� %0 #��<�ा ��ा��m�� %0 �JK !�ा0� ��46 A () ��_ा (B) �-�@�-�� JK �3��% / �� 1�@"��#-ा ��% @��-%�ा/V #��% �� -�#�� "��% !-ा@G# ��1��46 A NN. �Q�� %0 �JK & )B( ��1/V !0ा��% �_ा N �-�@�-�� ाDा�� %0 �JK -ा K�%�ा ��ा� �m�� #��<�� 8�� %0 �JK #�ा/ �/V <� !�# �JK�ा �ा7V-ा 7ा�"� ��ा��1��46 #�ा <� !�# ��-�#�ा ��"��m�ाL� ��h� �/ा��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�-�� JK -ा ��ा��m �2�%H ��ा� ��ा� �#ा�� ा/-ा �%�ा�� |--ा #�ा/ �/V !�ा0� �/ा��1��46&- (�) �ा�ा�� C ;<�� ा�; (H) 0ाM//V� ��T#ा �ा ��ाo#ा ;<�� 9�@T �C ;<�� ा�; (�) �./V �'� �-%/ �1/ा ;<�� [� �ा �[�ा �C ;<�� ा�; #�ा (S) ��ा� �#ा�� |-ा�1�ा/ ��% �#ा� ;<�� ा� A (N) ��_ा () �-�@�- �%0 �JK #�ा/ ��ा� -12#� �ा7 �ा�%�ा #�ा ��pnK ��ा�#, �nK ��ा�# #�ा @�2�ा ��ा�#�ा7 �1�& L��ा_�� ा�� !ाD ;L� �#ा� ;<�� ा�� -ा 01m-ा ��-�#-ा �#ा� ;<�� -�#�ाL� �Q �#ा� �-�# -ा�� |- ��ा�/G ��1��46 A 204 (R) ��_ा (B) �ा () -ा /�%�� |-ा�1�ा/ �Q ��-�#�% ��ा�� 1��ाL� / �ा/�ा�V #�ा ��ा/ा ��1��46 A NR. ��1/V !0ा�� @��-%�ा/V �1�%& �%0 �JK -ा K�%�ा ��ा��m �ा�ा�� H1�%�� <� S�7ा �;I ��-�# �-C �1��ाL�� ा�� %0 ��4 #�ा �T 8�� #��<�� ा�� < ��6 ��-�#�ा7 �_#ा� �1@r��L� �1/@C# /ाz% @��-%�ा/V ��1/V !0ा�� 1�%6 A N . !-ाG �1�ा�� ~�%& ��-�#�% �_ा �-�@�- #��<�� #ा/%H�� 8�� @"�# ��Q �C�ाL� ��p �C�% �%0 �/%�� !-ाG <�-� �ा��ा# �%HाL� �� ा�K �1�ाL� �� ा/%-ा ��p �C�� 1 �Q �� /�%�� ;< ��@H# ��ा� �/ाL� �-�� ा-%� �/ा�� ~�%6 A N,. ��ा�� 1��ाL� ��4& )B( ��-�#�% �1�Q �C�� 1 /ा �1� ��m�� ा�� 1��ाL� #�ा ��G�� 1��46 A () ��_ा (B) �-�@�-�� 1��ाL� #�ा ��G�� ा� �C�m�� /��/-ा ��1��46 A (N) ��_ा (B) �-�@�- ��ा�� 1��ाL� ��ा� L��ा� �ा�- �/V �1��ाL� �� -�ा�� %@H<-ा ��V ��1�ा/ �� ~�%6 A #/ �1�Q �C�� ;�ाL #�ा @��/ �1q�ाL ��_ा N ��1�ा/�� L��ा� �ा�- �� ा�ा �1�% 6Q� A

205 N�. �� L��ा�� w� ��~�% )B( ��-�#�% -��ा #�ा �ा��ा��ा �-ा�%0 /�%�� #�ा �� %H%�� ा�� 1��ाL�� ा�� L��ा� �ा�- �/V �1��ाL� �� ~�%6 A () ��_ा (B) �-�@�-�� L��ा�-ा ��ा��ा �C #�ा �� /��ा/�ा�ा �ा�%� �� 9�@T�ाL� L��ा�-ा !�%0 �� ा��% �/V �� L��ा�� w� ��1��46 A (N) �� L��ा��ा7 �%M/�% ��ा�� ा- �ा/�ा�V, ��Y #�� ा- �/ w% �ा�ा ��ा�#�ा ��'� ��U� /ाz1��46 A Na. �� L��ा� �� 9��"�ा& )B( �� L��ा��ा7 �%M/<�ा ��ा��m�� ा��ा#�� !�#�� ा�V ,!�#�ा8� / �� #-ा ��/ �/%�� 1 �Q �/��ा/�ा�ा �ा�%� �m ��Q�ाL� ��h� �/ा��1�1��Q� A () ��_ा (B) �-�@�-�� ा�� #�� H1�ाL� �1 �Q �-ाKा/ �1 �Q �I��I�ा-ा �3!%'G �1� 8��1 �1��Q� A (N) ��_ा () -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� -�#�% �C�� #ा #�ा ��#-ा !�#�1 � !;ा� ��4 �/V �-ाKा/ �3!%'G �� ;�% �1 �Q �ा�ा ��46Q� A Ne. �� !-ाG �1��%& ��ा�� 1��ाL�� |--ा ��ा�� 1 �Q �C�� 1/��-ा �ा ��ा� �1��ाL�� |--ा ��-�# �_Q �% �� !-ाG �1��1��4 �%H%-ा ��1/V�ा �C�m�ाL� �� !-ाG �%0 �� %0 ��4 #ा/%H #�� %0 �� ~�%6 A 206 R�. "�ा�� ा@r<�� ा� �%�� 1�%& ��-�#�� "��% �%�ा��ा ��ा�� ा/�ा�V / ��ा/ा-ा �3�O� �1�1�1��Q�&- (�) �� ा �@�� ा#%�ा/�� # �ा �/��ा/ /�%�� ा�; "�l �/G& �� _ा�� !�� ा�� "�@�� ा#%�ा/" ;qा�% ��1#ा�V ��ा� �ा�J� �-�@�- ��1#ा�V !ाD �� ~�% !ा��-�#ा |--ा /�%�� 9�@T ,-ा-ा ,-ाL�1 ,�ा� �-ा ,wJ �V �-ा ,�ा��ा�1 ,wJ ��ा�J ,��# �ा �� #_� �ा �ा�J ,��1/ा ,_J � 1 ,_J �ा�1 ,�ा�ा , �%wा� ,�ा�V ,8��V ,�� ,�;�ा�1 ,�� c�ाL� ,;ा�ा , ;ा� ,;ा� c�ाL� ,;ा� �1�ा/V #�ा P�"#� �ा#ा�ा 9�@T�� <�ा��-ा /�%�� M/�ा/�� "� ��r�1�6� A (H) ��% �� 1 �Q �Q��#-ा �/%�� 1 �Q �ा�� ा �� 3�O� /�%�� 1 �Q ��'� �-ा�%0 /�%�� 1 �Q ��ा�; (�) �1 �Q ��'�-ा ��% ��ा� K2�% �ा �K2�% ��'�� 6�_�-ा ��;ा�� ;L� �1 �Q/ा� 8�<�� ;< �� '� �-ा�%0 /�%�� ा�; �ा (S) �� 1 �Q �ा/G�% ��ा/;J# m�-ा �� / �� <�ाS/�3��ा �M/�ा/�ा ��"�� 1 �Q "�ा�� ा@r<�� ा� A () ��_ा (B) �-�@�-�� 1 �Q ��"�ा �%@H<-ा �1� ��"�� P�"#� ��"�ा �6� �T ��"��% ��ा� �%�� 1�% �ा/G H1�ाL� ��%0 ��1��46 A

207 (N) ��_ा (B) �� !�#�1 � �1�% �/V �1 �Q ��"��% �1 �Q ��ा�� ा/�ा�� / ��ा/ा-ा ��;ा�� 1� �ा�%-ा ��ा�� 1 �Q �C�% �� !-ाG ��# ��ा�� ा/�ा�� ा/ा �� %�� 8�� ~�%6 / �� -ा �ा- �ा/�ा�V "�ा� � �� _ा Ra( ) ��1�ा/ �1�%6 A (R) ��_ा (N) ��1�ा/ ��ा� ��j�G �1� ��~�% ��"�ा-ा "�ा� � �� _ा Ra(,) / (�) �� h��"�ा ��1�ा/�� ;ा�% #��% �� -�#�% �ा- �ा/�ा�� / ��ा/ा-ा ��46 A ( ) ��_ा (R) �-�@�- ��ा� �;ा�% ��ा��ा �C�m�ाL� �� _ा �-�@�- �8w# ��-�#�ा7 ��ा�� ा/�ा�� ा/ा �1�% �1 /ा�� ा��ा/V �/ाL� �T ��-�# �-C ��@"�# �1� �wा��1��46 A �M/n6%�-, ��G�� / �� %0 RB. ��G�� 1��4& )B( ��-�#�% �1��ाL�� ा�� %0 ;<�� ा� �%�ा� �1 �Q !-ाG �1��1��4 �ा�� /�� ा� ��ा/ा ��4 ��"�ा /�%�� %@H<-ा �� %0 -ा ��ा�-ा ��G�� 1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- ��G�� /%��6 ��G�� 9��/ा ��G�� #ा�-ा �%@H ��-�#-ा ��@"�# ��"��m ��Q�% �"#H# ��1��46 A (N) ��_ा (B) �-�@�- �/V<�� G�� _ा R / �� !K��# �ा�J� �-�@�- H1�ा��1��4 ��/G H1�%�� JG� �ाw 208 ��G�� ;<�� -�#�% ��-ा �ा# 8�� ;I #�ा/ �/V �-�� ा-%� /ाz1�6� A (R) ��_ा (B) -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� -�ा;ा� ��ा �� 1 �Q -�ा�� ा/G�% ��ा� �� 8�� ा� ��G�� ~�% ;<-ा ��ा�- �Dा�� 1 �Q 8�� ा�� p �%0 #ा/%H #�~�1��46 A R. ��G��-ा H1�ा��1��4& )B( ��-�#�% �_ा RB �-�@�- �/%�� G�� JG��ाw-ा �� _ा �-�@�-�ा �1 /ा�m H1�ाL� ��1�JK -� �-�@�-�� ा�Kा-ा #�ा/ ��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- �JG��ाw #�ा/ ��ा� �ा�V #�ा !�#�ा�V�� @��/, ��G�� 1��4 �%@H<�� '�, �1�Q �C�ा7 �%0 ;<�� !-ाG�ा �1 /ा�m �-%#�� '� H1�ा��1��46 A (N) ��_ा () -ा �2�%H ;< �%@H �ा�%� �JG��ाw-ा �%�ा��ा �1 /ा�m �-%# H1�ा��1��46&- (�) #�� h��/ा; (H) ��ा�� 1 �Q �C�% �ा�J� 9��ा� /ाH%�� ;<-ा ��% �%0 �/%�� 7 #�ा ��-ा �wाL<�ा -1� ��'��j; (�) ��G�� ा�� ा/ ��L<�� !-ाG�ा �ा�Q �1�Q �C�ा7 �%0 ;<�� !-ाG #�ा P�� %'G; (S) ��G�� ा�ा�� ा�� 1��4 ��'��m�� %�ा/ �2�%H� ��#�� #�� H�Y; #�ा (\) ��G�� / �1�/ा�%�� ाO�% ;<-ा �1�/ा�%�� ाO�% @�2�ा ��ा�#�� ा- / �% ��# 8��;I �1�/ा�%�� 1��4 �� -%# A

209 (R) ��_ा #�ा N -ा �2�%H ;<�%@H �ा�%� �%�ा��ा �1 /ा�j �-%# ��G��-ा H1�ा�� ~�%6&- (�) �ाC �ा ��-�� I�� ा/ा30; (H) �1 �Q �� /�� 9�ाv�ा �ा �� /%�� ;< �� /�� /G / ��ा�-ा �T �� /�� ा�# �% �1 � ��ा/-ा �ा�1 ;<�� ा �ा�1 �;<�� ;q% �ा/G ��#�� %'G; (�) ��G��ा7 ��Q�ाL� �1 �Q �1 /ा 8��1 ;/ा��1 ��4 ;<�� ;< ��ाL� �% ��# ;/ाL� 8��1��4 �� /G; #�ा (S) ��ा�� |--ा �1 �Q -ा��ा-ा� �ा !-ाG�� j�-ा �% �� "#1 ��-�# �-C �%0 ;<�� ;< �� -ा��ा-ा� �ा �"#1�� -ा �% ��4 �� ;q% ��'� A RN. !ा/@�;� �1��ाL�-ा ��G�� 1��~�%& )B( ��-�#�% �� 1��ाL�� ा�� %0 ;<�� "�ा-ा �Q ��ा�-ा �� !-ाG �1@r/��1��4 ��"�ा �/�%�� %H%-ा ��ा ��ा� �ा ��Q�ा �ा ��-�#�� C%Iा��ा/ �/�%�� ा/G�% ��ा� ��G�� -2�% �%H%-ा �� 1��ाL�-ा �Q ��G�� ~�%6 A () ��_ा (B) �-�@�-�� G�� C%Iा��ा/�� ;ा� /�%�� ा/G�% ;<�� "�ा-ा C%Iा��ा/ i�G ��4 ��ा�# �ा "�ा� � #� �ा �� ा�-ा ��1/V �� ा�1 ;�� @��# �C�ाL� �ा��ा/V 8��1 ��46 A 210 RR. ��G�� 30��& (B) ��-�# �-C ��ा�� C �ा �1 �Q �/��ा/�ा�ा�% ��ा�� G��-ा ;<�� 1 �Q �%HाL�� I 17V �30�� /V �ा�� @��/ ��L� ��G�� ा��ा/V ;<�� #� 8�� ;I ��%�� 8�� ~�%6 A () ��_ा (B) �-�@�-�� %�� /V ��-�#�% �%�ा� �ा-ा�� I 17V ;<�� / �30��ा7 ��G�� -J� �0�-ा �1 �Q �%/_% / ��1�% �%H%-ा 61xQ �Kा� HYा �/V ��%�� -�@�- ��G�� 30�� 4 ��%0 8��~�%6 A (N) ��_ा () �-�@�-�� %0 -J� ��G�� ;q �o�� j�-ा ��L�%6 A R . ��G��-ा �%/_% / �� 1�%& (B) ��-�#�ा ��"� ��ा �j ��Q�% �� -�#�ा ��"��j�� "#H# ;Q��% ��6 ��G��-ा �1 �Q !�ा/�� S7 �ा �% /-%7 �� 1��Q� A () ��Q�% ��_ा (B) �-�@�- �� 1/ ��4 �-�Kा/V�ाL� �� ा/�ा�V�� ा�� @��# ��ा�-ा �%@H �wा��1��46 A R,. ��G�� ;<��6 ��1��4 �ा/�ा��& (B) ��1/V !0ा��% ��-�#�ा7 ��G�� ;<�tा# ��G�� #ा�-ा ��-�#�ा ��"��j ��Q�� "#H# ;<�� /V ��G�� #ा� / �-�� @��-ा ��1�6� A

211 () �� -�@�- ��G�� JG��ाw #�ा/ ;<��6 ��Q ��"�� "#H# ;Q��% ��6 ��1/V !0ा��% ��G�� ा�ा�� ा �ा�� #P�ा� ��1��4 �% �� ा�� ;< �� q �/V �-�� ;�%H�� ा� �wा�1�6� A R�. ��G�� 4 ��& (B) ��-�#�% !�#�ा� �ा@H� ;<�� ा ��ा� ��1��4-ा !�#�ा�V�� ा� ;<�� -�#�% #�ा !�#�ा� �ा@H� �;<�� ा ��ा� �;<��-ा �� 1� 1��4 ��ा� ; 1Tा� ;<�� -�#�% �h�% 8��;I ��ा�� @�#- ��G�� 1��46 A () ��_ा (B) �-�@�-�� -�ा�� G�ा ��ा� -%��-�ा�� ा�� wाL�<�� ा�� -ा -%��-�ा�� !�|�ा-ा �ा�%�� -� �7ाL� �� G�ा ��1��46 A (N) ��_ा (B) -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� ा�-ा �1��1��4 !-ाG #�ा �1/ा ��1��4 !�|�ा �ा�� /�V ��ा� ��G�� o �1��% �� ;< �� 1�%�� 8��;I �@�#- ��G�� 1��46 A Ra. ��#M/- �3/CGाP-� ��%0 �ा/V �� %& "�ा� � �� _ा Re �� _ा a �� H�Y � �%@H \ ��-�ा ��'�-ा #P�ा� ��#M/- ��/% ��%��ा$ �� ~�% ��ा/ाP-� !;ा�� -12�ा3�� 1� ��6 A ��ा�� -�#�% �ा/V ��4 ��#M/- �3/CGाP-� ��%0 ��1�JK a -ा �2�%H �/% �-�@�- �1�%6 A 212 �M/n6%�-� ��-�#�� @K�ा�� Re. ��-�#�� @K�ा��& )B( ��-�#�� ा��ा��ाL� ��@��/Gा �� <� �@K�ा�� /��% 6 A () ��_ा (B) �-�@�-�� @K�ा��-ा �ा��ा��ा�% ��#ा ��1�ा/ ��1/V !0ा��, ��;�%H !0ा�� #�ा �� -�Kा/V�j�� 9��"�ा �� ~�%6 A �@K�ा�� ा��ा��ाL� 9��@"�# �� @K�ा�� #��# ��1/V 0ाHा/ _ा�7 #�ा ��;�%H 0ाHा /_ा�7 /�� ~�%6 A �. ��1/V !0ा�� ा-, �#�9� / ��ा/& �� -ा ��I �2�%H ;< �%@H �ा�%� ��1/V !0ा�� ा-, �#�9� / ��ा/ �%�ा� �-�@�- �1�%6& (�) �%0 ;<�ा ��1/V, !�#�ा� / �� H#�j �ा�K �/V /V# �1�%�� ;< �ा�J� �-�@�- �ाO�% �"#1/ ��L� �#ा� ��4 / �#ा� �� -2�% ;< �ा/G ��ाL� �/� w ��4; (H) ��ा�-ा !-ाG�� ा�� %0 ;<�ा �� ा��ाL� �� ;YाL� 8w� �%@H<-ा !-ा@G# ��4 / �-�� ा-%� /ाz% #�ा ��-ा �% �� Q �_�# �%@H<-ा �� ाL� ��@��# �C�� 6ा� �/ाL� /ाz%; (�) �%0 ;<�ा ��H# �ा� �3�O� �1�1��4 !-ाG #�ा �� ा��ा# 6 �ा 6Q� ;< w�� 6 �ा 6Q� �ा�n�%; (S) ��-�#�� %0�% @r�ा��1��4 !�#�ा�V, �ाC �ा �� 9�@T�� ा--ा ��ा� �ा/V ��4;

213 (\) ��ा��ा �C�ाL� #ा/%H �ा �%0 #ा/%H #�~�%; (K) ��-�# �-C �%0 �1�1��4 ��%�� #ा� �/V ��%0�� ा�� -�# �-C �%0 ��4; (6) �ा�J� �-�@�- �ा/%� ��% #�ा �1�%�� #ा/%H �ा��% ��%�� L� �� ा/�ा�V ��4; (�) ��-�#�ा7 ;<�� %0 �ा�ा�� 4 �/ा��%; (r) ��-�#-ा �%0 �ा !ाD ;<�ा �ा��I �1��%, ;�ा�L� ��4 ��ा�#�ा �ा��j ��4; (y) ��#ा�1�ा/ ��-�#�� #_� �ा7 �IाKा/ ��4; (7) ��-�#�� %0�% #ा-%� ��1��4 ��ा� #ा-%� ��4�/ा��%, #ा-%� ;<�� ा�� #ा-%�V �ा�K /V#�J�� ;< �1�& �ा/V ��4 #�ा �� ा�# �ा ��ा��ा7 !ाD ;<�� ा��ा��ा/��/�ा��ा�% #ा-%� �M/8��1��4 ��ा� #ा-%� ��4 �/ा��%; (w) ��G�� #ा� / ��1/V�� -�� @��-ा ��%; (Y) ��-�#-ा �#ा� ;<�ा ��ा� #�ा ��%�� ा�#�ा �ा��ा#�� ;�%H #�ा/ ��4 / -ा�� ा �ा�'�� !�#�%�� %0 ��1��4 ��ा� �-C !�#�%�� #�ा/ �/V �3��ा7 !-ा@G# �/ाL� ��@��# ��ा�-ा �wा��%; (�) �� @��-ा /�%�ा ��1/V�ा �-��-ा /�%�ा �ा��ा#�� /V#�J�� 8��%; (G) @�2�ा ��ा�#-ा �1�/ा�%�� ाO�% �/V ��G�� ;<�ा ��ा�-ा �1�/ा�%�� ा� �ा/V �/V #ा-%� ��4�/ा��%; (#) ��ा�# �ा �� 1 �Q ��ा�-ा ��ा�� -�� ा �1 �Q �ा��ा# �wा��1��4 ;<-ा ��-�#�ाL� �ा��ा/V �/ाL� �-�� ा 214 �ा��ा# �wा��% #�ा �_#ा� !ाD ;<��6 �ा�J� �-�@�- �1/@C# /ाz% 9��"�ा �-�ा��%; (#) ��G�� #ा� @��-ा ��%; #�ा (�) �%0 ;<�ा ��%�� ा�#�ा �ा��ा#-ा ��-�#�ा7 ��%0 �1�1��4 �ा ��ा�ा ��1��4-ा ��-�# �-C �%0 ��4 A B. ��;�%H !0ा�� ा-, �#�9� / ��ा/& -!_ �� -ा ��I �2�%H ;< �ा�%� ��;�%H !0ा�� ा-, �#�9� / ��ा/ �%�ा� �-�@�- �1�%6& (�) ��G�� ा�ा�� & () ��G�� -�@�- K�� K�ा��1��4, �1 �Q �1 /ा 8��ाL�;/ाL� 8��1��4 ��ा�#�ा ��G�� ा�ा��ा �ा�� 1��4 �ा��j ��4 #�ा ��G�� ा�ा�� ;�%H /ाH �ा�J� �-�@�- ��/G �wा��1��4 ��ा��j-ा ��/G �wा��%; (N) ��G�� ा�ा�� |--ा ��%�� 8�<�ा �C�j�� ा/%� ��%, ��ा/ �/ा��%, �1�%�� #ा/%H �-ा��% ��ा�#�ा �ा��j ��4; (R) ��-�#�� %0�% /��ा ;<�� ा �j �1 �Q ��ा�# �ा ��ा��ा7 /��ा ;Q �<�� ा��%�ा �� ा ��ा�#-ा �ा@H� K�ा� ��1��4 ;< �� 4; ( ) ��G�� -�@�- ��ा- ��4 ��ा�#�ा �� 1 �Q �ा- ��1��4 ;< �� -%# ��4; #�ा (,) �%@H< �%@H �ा�%�� 1 �Q �ा�� G�� ा�ा�� |--ा ��1��4 ;<-ा ��-�# �-C �%0 �/V ��%0 �-�@�- ��4 A (H) ��;�%H �3/CG �� &

215 (B) ��;�%H 0ाHा�� /%H�%H �/V ��G�� ;<�ा �-�� 1/@C# /ाz% / �ा�J� �-�@�- �Yा��%��4 �ा��j �Yा��%; () ��G�� ;<�ा �-��j-ा �ा��ा# �ा�K �/V �1j"# /�%�/�%�� %�4 / �-�� ा�J� �-�@�- �/V �1j"# ��"�ा-ा /ाz%; (N) �ा�J� �-�@�- �Yा��% �ा�� /G #�ा/ �/V �� /G �1/@C# /��% 9��"�ा ��4; (R) ��;�%H 0ाHा-ा !ाD ;<�� -��j�� ा��ा�V ��;�%H /ाz% / ��#ा�1�ा/ ��/G #�ा/ ��4; #�ा ( ) �1 �Q ��ा�# �ा ��ा��ा7 ��;�%H-ा /�%�� -�� ा �1 �Q �ा��ा# -ा� ;Q �<-ा /V#�J�� wा��% / �_#ा� !ाD ;<��6 /V#�J�� /V �1/@C# /ाz% A . ��1/V !0ा�� ा ��;�%H !0ा�� %0 ��/�� %��& (B) �� -�@�- ��1/V !0ा�� ा ��;�%H !0ा��% �/%�� %0 �ा �ा/�ा�V ��/ @K. ��1��% �C�% �� %0 �ा �ा/�ा�V ;<�� ा�K 8��;I ��-�# �-C ��%�� 8�� ~�%6 A () ��-�#�% ��_ा (B) �-�@�- �%0 ;<�� %�� / �1�1�ाL� �/V ��%�� %0 ;<�� -ा �ा# 8�� ;I ��%�� /�� ा/�ा�� 71�O�ा��1��46 A (N) ��_ा () -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� _ा (B) �-�@�-�� %�� / ��%0 �ा ��G�� 1��J�� % �� 1��1��4 ;< �� 1r%/ -ाI ��G�� ा ��%0 ��1��46 A 216 �M/n6%�-a -%��-�ा� �� 9��"�ा N. �-�ा�I �/ा��%& )B( ��-�#�% !K��# �ा�J� �-�@�- �-�ा�I �1� �~�% �1��1�Q ��1/V-ा �-�ा�I �/ा�� ~�%6 A () ��ा��ा �C�m�% �-�ा�I�� ा�� 1�JK -e �-�@�-�� ा�Kा-ा ��%�� 8�<-ा ��-�#�% ��1/V-ा �-�ा�I �/ा�� 1T �%H%-ा �-�ा�I �/ाL8��%6 A (N) ��_ा () �-�@�- �C�m�% 8�<�� %�� 9��/ा ��-�#�% �1�Q �C�ाL� �1�ाL� P�� M/Gा- ��rाL� �C�m�� -�ा�I ��4 ��-ा ��-�# /�%�/�%�� 1��46 A (R) ��_ा (N) �-�@�- �1�ा��ा �C�m�% �-�ा�I �� -�1/ �/%-ा ��-�#�% �C�m�� %��-ा �2�%H ;<�� 9��/ा �-�@�-�� -�ा�I # � !�# #�ा/ �/ा��1��46 A ( ) ��_ा (R) �-�@�-�� -�ा�I�� 9��/ा �C�m�ाL� ��V�ा�K �1�ाL� �-�ा�I �� -�1/ ;<-ा �C�m�� 6ा� �/ाL� ��-�#�ा ��"��m�% �-�ा�I �ा�� 1�JK -B� �-�@�-�� ा�Kा-ा !-ा@G# �/V <� !�# ��-�#�% ��;�%H�� ा�� -��-ा /ाz1��46 #�ा <�-<� !�# �ा�V #�ा !�#�ा�V�ाL� 8��1��46 A R. -%��-�ा� �/ा�� ~�%& )B( ��-�#�% !K��# �ा�J� �-�@�- �-�ा�I �� -2�% ��1/V-ा �C�m� K -%��-�ा� �/ा�� ~�%6 A

217 () �C�m�% �1��1�Q #�-ा ��Kा/ा� � /�%�� !K��# �ा�J��% -%��-�ा�� -ा��-�ा7 �-ा�ा� �� % ��ा�-ा ��ा��ा �C�% �3�1T m�-ा ��-�# �-C ��%�� 8�� ~�%6�� A (N) ��_ा () �-�@�- ��%�� 8�<��-ा -%��-�ा��ा7 ��1/V�� /��G �1� ��1T �%@H<-ा ��-�#�% P�"#� ��1/V -%��-�ा�� -ा��-�ा7 ��/��G �� %@H �wा��1 ��46 A (R) ��_ा (N) �-�@�-�� %0��6 -%��-�ा� �� ा/�ा�� !ा/�; �/V �C�m� K -%��-�ा� �/ाL�8��1��46 A ( ) -%��-�ा� �� 9��"�ा #��< �-�@�- �1�%6 A . ��1/V ��G�� 4& )B( ��-�#�% �� -�@�- -%��-�ा�� -ा��-�ा7 ��1/V�� /��G �� !�|�ा ��ा<��-ा -%��-�ा�� -ा��-�ा7 ��1/V�� /��G �1� ��% -ा �C�m�ाL� ��1/V�� %0 #ा/%H #�� ा�J� �-�@�- �ा/�ा�V �/V �1��ाL� #�ा ��G�� 4 !�|�ा ��ा��1��46 A () ��_ा (B) -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� "�ा� � �� _ा R� �� _ा () �-�@�-�� 1/V-ा -%��-�ा� �ा �-�ा�I �1� ��% -ा ��-�#�% ��ा/ C%I /�%�� ा�#-ा �ा�% ;�� 1�ाL�8��1��46 A ,. -%��-�ा� �ा �-�ा�I �1� ��~�%& �� -ा ��I �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� 1 �Q ��1/V-ा �-�ा�I �/ा��ा ��1/V�� !�[ �# �ा �-�ा�I�� 9��/ा�ा7 �%�ा� �/�ा/ �ा�V ;L� K�%�� 1 �Q ��ा� �ा �ा�� #�ा �/�ा/V ��@. �ा ��#-ा ��/ ��4 �%@H<-ा ��-�#�% P�"#� 218 ��ा�-ा �-�ा�I �/ा��%6Q� A#/ P�"#� ��/ ��4 9��/ा �7ाL� �� 9��/ा�ा7 -ाI �-�ा�I �� Kा�%-ा ;�% �-�ा�I �/ाL�8��1��46 A �. -%��-�ा�� ा�� !�P�ा�� 4& )B( ��-�#�% ��-�# �-C �1��ाL�� ा�� %0 ;<�� 1/V-ा -%��-�ा� �1��~�% ��;ा��ा /�%�� %H%-ा �C�m�ाL� -%��-�ा�� ा�� #ा/%H #�~� �~�%6 A () ��_ा (B) �-�@�-�� #ा/%H�� 8�� -�#�% ��ा��ा �C #�ा ��C, ��@"�# ;<��- �C�% �P�ाL� �ा�Q ��L�<�ा �� 9�@T �-%# ��@"�# �/ाL� -%��-�ा�� ा�� 6�_� �/ाL� �C�m�� K-ा ��-�# ;<-ा ��-�# ;< �-�@�- �-�ा�I �ा�� #�ा/ �� ाL� �-�ा�I �/ाL�8��1��46 A (N) ��1/V-ा #��<�� ा�-ा ��-�# �-C ��@"�# �;<�� ा ��@"�# ;</ �� #ा/%H �1�ा/V ��ा�-ा #ा/%H-ा �/�%�� C ��ा ��ा�-ा �C �ा�- �;<�� ;< #ा�� ा�� %7��V�ा7 ��1/V�� C �ा�- �1�% �%@H<�� 9�@T �-%# -%��-�ा�� ा�� @"�# ;<-ा ��-�#�% -%��-�ा� �/ाL� �-�ा�I�� ा�� /ाL�8��1��46 A a. !ा/@�;� �1��ाL� �J�� -%��-�ा�& )B( ��1/V !0ा��% !ा/@�;� �1��ाL�� ा�� -�# �-C ��1/V �%0 �1�1�J�� 1/V-ा -%��-�ा� �1��~�% ��"�ा �%@H<-ा �ा �C�m�% �� 9��/ा�� %�� L� �<-ा �-�ा�I�� 9��/ा H1�%�� ा�� #�ा/ �/V ��-�# �-C �%0 ��~�%6 A

219 () ��_ा (B) �-�@�- ��ा� �-�ा�I-ा �@�#- ��-�# ��17%�� ;< #ा�� C�m -%��-�ा�� ा�� !�|�ा-ा �ा� ��-# ;<-ा ��1/V !0ा��% �C�m�� %�� L� ��1/V-ा -%��-�ा�� ा�� -%��-�ा��#ा� �-C �wा��% ��%0�� ा�� -�# �-C �%0 ��~�%6 A e. -%��-�ा��#ा�� JK #�ा/ ��4& )B( ��-�#�% -%��-�ा�� ा�� /ा�� ा�� %�ा� �-�@�-�� O�#ा �1�%�� 9�@T�m�� /G H1�ाL� ��;ा��# -%��-�ा��#ा�� JK #�ा/ ��46& (�) �@�#-ा -ा��-� #� �@.G� �/%��; (H) �1 �Q /ा�� #� �� !�# �"�ा /ाH /ा�� #-ा ��|� �/�%��; #�ा (�) "�ा� � "#/-ा �-ा��%� �� j�-ा ��Kा� ��ा<�� A (S) -%��-�ा��#ा�� Ra S�7ा #ा��- ��L -%��-�ा��#ा�� ा�� <�� (\) �'� �-%/ �1/ा ;<�� A (K) -ा� ��O�#ा-ा �1� �1�Q �1 /ा �%@H<�� ;<#ा �� #ा��- ��L �ा� �ा- �M//�%�ा�� -ा ��ाL ��/�#/#ा 8�� % A () -%��-�ा��#ा�� JK #�ा/ �/%��6 ��-�#�% �JK �;ा �-C �%0 �/V ��1-�� /ा��1��46 A (N) ��_ा () �-�@�- �JK ��1-�� ;<��6 ��-�#�% �ा�� ा��ा/V�� ा�� JK�ा !�ा0� ��1��46 #�ा -%��-�ा�� ा�� wा��ा !P�%� �C�ाL� �� JK ��h� �/ा��1��46 A 220 ,�. -%��-�ा��#ा�� JK ��ा�� 4& )B( ��-�#�% �_ा e �-�@�- #�ा/ ;<�� JK !P�%� �'� ��ा�� 1��46 A () !P�%� �'� ��ा�� /%�� -%��-�ा��#ा�� JK ��-�#�% �;ा�ा7 ��1-�� /ा��1��46 A (N) �� #�ा !K��# �ा�J� �-�@�- -%��-�ा��#ा�� JK -ा �JK �[ # �1� ��O�#ा �1�%�� 9�@T�% ��-�# �-C �JK �[ # �M/�ा�� ा�� 1�JK -BB �-�@�-�� ा�Kा-ा ��%�� 8��~�%6 A ,B. -%��-�ा��#ा�� JK �ा7 �7ा��%& )B( ��-�#�% �_ा ,� �-�@�- -%��-�ा��#ा�� JK ��ा�� ा� �%�ा�� "�ा�ा -%��-�ा��#ा�� ा- �JK �ा7 �7ा��%6&- (�) �� -[P�1 ;<-ा; (H) ��% �� ा- �JK �ा7 �7ाL��ा�� ;q% ��%�� 8�<-ा; (�) ��% �Q�#� �#� �%@H�% _f��ा/V ��;��-ा ��ा� �ा<-ा; (S) �� 1 �Q �3"�ा�� /�%��-ा �� 3"�ा Hा/%� �ा ��S7� ;<-ा; / (\) ��-�#�% �_ा ,� �� _ा () �-�@�- ��ाL� �JK �ा7 �7ा��% ��G�� /%-ा A (K) ��L �/ाL �/%-ा A

221 () ��_ा (B) �-�@�- �JK �ा7 �ा- �7ाL<�ा -%��-�ा��#ा��m�� ा-ा��V ��-�#�% �ा�� JK�ा�� ा�� !�ा0� ��1��46 A ,. -%��-�ा�� ा�� -�ा�� #�~�%& )B( ��-�#�% �� -�@�- -%��-�ा�� ा�� -%��-�ा��#ा� �wा��ा ��-ा �#� -��ा ��-�� -� #�� wा��%6 A () -%��-�ा�� ा�� wा��ा �ा-ा��#�ा& ��-ा # ��ा �ा7 -%��-�ा� �/ा��% �/V #�~�1��46 A ,N. -%��-�ा��#ा�� 6�f7& )B( ��-�#�% -%��-�ा� �/ा��% �ा�� ा�� ा��ा �C�m�ाL� <� ��ा -%��-�ा��#ा�� 6�f7 ��46 A () ��_ा (B) �-�@�- ��ा� �C�m� K-ा <��ा -%��-�ा��#ा�� ा�� -�# �;<-ा ��-�#�% �C�m�� -�#-ा �#� ��ा -%��-�ा��#ा�� 6�f7 ��1��46 A (N) �C�m�� K-ा -%��-�ा��#ा�� ा--ा ��-�# �1� ��% -ा ��-�#�% -%��-�ा��#ा�� JK -ा /�%�ा -%��-�ा��#ा��m -��%�ा7 �1�Q �C�ा7 <�-<� ��ा -%��-�ा��#ा� 6�f7 �� ाL� #%�� -%��-�ा��#ा� 6�f7 �M/8��1��46 A (R) ��1/V�ा ��Q �C�� -�#-ा -%��-�ा��#ा�� JK -ा �/�%�� -�@�- -%��-�ा��#ा� �1� ��O� �;<�� 1 �Q 9�@T �ा �3"�ा�ा7 -%��-�ा� !�|�ा ��ाY ��ा�� -# ;Q ��@H# ��%�� 8�<-ा ��-�#�% P�"#� 9�@T �ा �3"�ा�ाL� -%��-�ा��#ा� #��8��1��46 A 222 ,R. -%��-�ा��#ा�� M/�#��& )B( ��-�#�% �%�ा�� "�ा �M/ �C�m�% ��%�� 8�<�� "�ा-ा -%��-�ा��#ा� �M/�#�� M/8��1��46&- (�) �_ा ,B �-�@�- -%��-�ा��#ा�� JK �ा7 �7ा��% ��"�ा ;<-ा; (H) �C�m�% �ा/"�M/� ��-�#-ा -%��-�ा��#ा� �%/_% / �� -�1/ ;<-ा; (�) ��ा�� 1 �Q �C�% -%��-�ा��#ा� !�# ��dा� /�%�� @H# �ा��ा/V �/ा<-ा; (S) �1 �Q �ा/G�% -%��-�ा��#ा��% -%��-�ा�-ा ��;ा� ;Q/�� ~�% ��ा<-ा; (\) ��ा�� '��"#1-ा -%��-�ा��#ा�� 1 �Q "�ा�� /�%�� -%��-�ा��#ा��% �ा��ा/V �/ा<-ा �ा �1 �Q ��#�ा7 ��-�# �-C �ा��ा/V ;<-ा; #�ा (K) -%��-�ा��#ा��% -%��-�ा��#ा�� Q��#�% �ा��ा� �_ा ,, #�ा �� !K��# �ा�J� �-�@�- �ा�� 1��4 �K/G �ा�� /%-ा A () -%��-�ा��#ा� �M/�#�� ा/G�% #��<�� -�-ा -%��-�ा�� ा�� q �1� ��~�% ;<-ा ��-�#�% ��-ा <� -��ा ��-�� -� �� ~�%6 A , . -%��-�ा�� ा�� wा��ा ��4 !�|�ा )B( ��-�#�% �1 �Q ��1/V -%��-�ा�� ा�� -%��-�ा��#ा� �-C �wा��ा �C�m�ाL� -%��-�ा��#ा�� h� �/ाL� -%��-�ा��#ा� �-C ��@"�# �1�% #ा/%H

223 #�� %�ा� �-�@�-�� ा�� ा�Q /ा@H �%@H�wा��1��46& (�) ��1/V�� ा/�3C%� �ा -1v� -1v� �ा��ा#�� !�#�� ; (H) ��1/V�� C �ा �ा/%� ;< �ा/%�� ा-, �/, �#� / ��h� ;<��- 7%��_�� /, L�-%�, �ा~� #�ा �� /G; #�ा (�) -%��-�ा� �� !�|�ा ��q ��1��4 "�ा� / �-� A () -%��-�ा��#ा��% ��-�# �-C -ा� �/%-ा ��1/V�ा �ा��ा#�m�� h� �/ा��1��46 A (N) -%��-�ा�� ा�� #��<�� -� ��q ;<�� ा# 8�� ;I ��1/V�� C�m ��-�# �-C ��@"�# �1�% �/V #ा/%H #�~�1��46 A (R) ��_ा (N) -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� -%��-�ा��#ा��% #��<�� -� ��ा�Q ��1/V ��-�# �-C �_#ा� �wा��% ��G�� /%-ा �� G�� ा��ा/V ;<�� ा# 8�� ;I �C�m�ाL� ��-�# �-C ��@"�# �1�%�/V �wा��1��46 A ,,. -%��-�ा�-ा �� 1��4 !�|�ा )B( ��-�#�% �C�m�� -�#-ा -%��-�ा�� ा�� 6�_� ��4 #�ा �� ा�� 4 "�ा�� 6�f7 �/V �C #�ा -%��-�ा��#ा��ाL� �� ा��ा/V ��h� �/ा��1��46 A #/ �C�m�� -�#-ा -%��-�ा��#ा��% �� 1 �Q "�ा�� 6�f7 �� ा�ा ��46Q� A 224 () �C�m�ाL� ��_ा (B) �-�@�- -%��-�ा��#ा��% #��% �� "�ा�-ा #��<�� -�-ा ��@"�# �1�% �ा��P� /��%6 A (N) ��_ा () �-�@�-�� ा��P� �C�m�% �1/ा ��/%-ा -%��-�ा��#ा��% -%��-�ा�� !�|�ा �� /V ��-�#�ाL� �� @H# �ा��ा/V �/ाL� ��1/V�� ा��ा# �_#ा� �wा��~�%6 A (R) -%��-�ा�� |--ा -%��-�ा��#ा��% �C�m� K-ा ��#ा�� ;J�-�ा ��46 / �T ;J�-�ा ��ा�� 4 |--ा ��% �C�m �ा�%� �%�ा��ा 9�@T�m�� -%# <�� ा �ा-J�� ा#ा� ��~�%6& (�) ��ा�� '�-ा �ा��ा/V /�%�� 1/V�ा �C�% /��%�� 9�@T; #�ा (H) ��ा�� '��"#1�� ा/%-ा �ा��ा/V /�%�� "�ा� � ;�;�ा�- A ( ) -%��-�ा��#ा��% �C�m�� -�#-ा �C�m�� %�ा� �-�@�- �ा#ा� ��~�%6& (�) �C�m�� <�� <�ा�#�ा#ा�; #�ा (H) 7%��_�� ा#ा�, �;Y �� % �� ा �`ा/�� -ा��-�ा7 �ा#ा��ा� A (,) !K��# �ा�J� #�ा �� -ा��#ा ��/V# ��1�%�/V �C�m�� -�#-ा -%��-�ा��#ा��% -%��-�ा�� ा�� ा�/G ��~�%6 A ,�. -%��-�ा��#ा�� K/G (B) -%��-�ा��#ा��% �%�ा� �-�@�-�� K/G �ा�� 1��46&-

225 (�) -%��-�ा� �� ा/�ा�V ��¡�C �o�% ��ा�� 1��4; (H) �1 �Q �C!�# r1�ा�, �i�, �J�ा�i� �/ाz% �ा /ाH%�� %@H�% �1 �Q �K/G �ा 9��ा/ ��4; (�) �1 �Q �C�ाL� Y/, Iा�, r1¢ा� �ा !��;�-ा �ा/V -%��-�ा� �/ा�� 1�%; (S) ��ा� �ा�- /�%�� "�ा-ा ��ा�� 1 �Q �C�� ा/��ा/-ा ��O� ��1�%; (\) -%��-�ा� ��-ा ��%�� !K��# �ा�J� #�ा �� "�ा��# -ा��#ा ��/V# �K/G �� 1�%; (K) -%��-�ा�� |--ा �C�j�� -ा��, ��;ा��JG� / ��Q �C!�# �-ा� 9��ा/ �ा�- ��4; (6) -%��-�ा�� |--ा �C�j�% 9�T �/%�� '��"#1�� #ा �ा�- /ाz%; #�ा (�) -%��-�ा�� |--ा �C�ा7 !ाD ;<�� 1 �Q �ा��ा# �ा �"#1 !�|�ा ��q ;<��6 �ा �� !�|�ा�ा7 �� ;<��6 ��@��# �C�ाL� �1/@C# �_#ा� ��4 A () ��-�#�% �1 �Q -%��-�ा��#ा��% ��_ा (B) �-�@�-�� K/G �ा��ा ��/%�� 1/V �/V �ा �� '�-ा "��3 �ा��ा/V !ाD �/V 6ा�� ा� 9��/ा 8w� �%@H< P�"#� -%��-�ा��#ा��ाL� -%��-�ा��#ा�� JK �ा7 �7ा��%6 A ,a. ��H# #�ा/V / �-�ा�I (B) -%��-�ा��#ा��% �C�j�� 6�_� �tा# -%��-�ा�� ा�� 1�Q �C ��-# ;<��-ा �-�ा�I �/ाL� ��-�# ;<�� '��"#1 �-�@�-�� -�ा�I�� H# #�ा/ �M/ ��-�# �-C �wा��1��46 A 226 ,e. -%��-�ा� �;<�� 1/V-ा ��1��4 �ा/�ा�V (B) -%��-�ा��#ा��% �C�j � K-ा -%��-�ा� �1� ��% -ा �� 9��/ा H1�ाL� !�#�%�� #�ा/ �/V ��ा��ा ��Q �ा��ा# ��# ��-�#-ा �_#ा� �wा��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- ��ा� -%��-�ा��#ा��% �C�j�ाL� ��-�# �-C �ा� / �1� �ा�% ��-ा �ा# 8�� ा� #�� wा��1 ��46 A ��. -%��-�ा� �;<�� 1/V-ा ��G�� 1��4 (B) "�ा� � �� _ा R� )B (�� ा�-ा ��-�#�% -%��-�ा�� ा�� wा<�� 1/V-ा �C�j� K -%��-�ा� �1� �� -%��-�ा��#ा�� !�#�%�� # !ाD �1� �<-ा �ा�J� �-�@�- �ा/�ा�V �/V ��G�� 1��6� A () ��_ा (B) -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� %�ा� �-�@�-�� 1/V-ा ��ा/C%I i�G ��4 ��@��# ��ा�# �ा ��ा�-ा ��1/V �� ा�1 ;�� 1�ाL� �wाL�8��1�6�&- (�) "�ा� � �� _ा R� �� _ा () �-�@�-�� ा�-ा; #�ा (H) �1 �Q ��ा�# �ा ��ा��ा7 -%��-�ा�� ा�� !%�'# ;<�� ा�-ा A (N) ��_ा () �� %�ा� (H) �-�@�-�� ा�-ा ��@��# ��ा�# �ा ��ा�-ा �wा��ा �ा@�/ �1� �ा�% #ा/%H #��} �wा��% #�ा �-�� -%# �� HYा �/V ��;�%H /ा@H �� -�� @��# ��ा�# �ा ��ा�-ा �wा��1��46 A

227 �B. -%��-�ा� �"#1/& -%��-�ा�-ा �ा�% ��ा�� -ा -%��-�ा��#ा��% �C�j�% ��-�#-ा 8�� -�1/ ;<�%@H �ा�%� �1 �Q !�ा/�� "#1/ �ाO�%6Q� A #/ �C�m�� -�#-ा -%��-�ा��#ा��% �C�j�ा7 ��V-ा j ��A - /j ��A- �� ा��%6� A �. �-1�ा� "#/-ा �1�% �ा-1�ा�� -%��-�ा� !�� -�Kा/V #�~� �~�%& )B( ��-�#�% "�ा� � "#/-ा -%��-�ा� !�� ा�� ा��ा��ा-ा ��1/�� /%-ा �-�Kा/V H7ाL� �-1�ा� "#/-ा -%��-�ा�� !��ाP-� �ा��|- �� %6 A )( �-1�ा� "#/-ा �1�% �ा-1�ा�� -%��-�ा�� -ा �_ा e )B( ��1�ा/�� O�#ा #�ा ��1;� �;<�ा -%��-�ा��#ा��ा7 -%��-�ा� �/ा�� ा�ा ��4 6Q� A ) (��-�#�% �-1�ा�"#/-ा �1�% �ा-1�ा�� -%��-�ा�� ा�� #��% �-�@�- �1�%6 A �M/n6%�-e ��G�� ा�ा�� 9��"�ा �N. �@K�ा�� @��-%�ा/V �ा��ा��ा�� !P�C ��IG / ��40�-ा /�� -�#�� G�� ा�ा�� 4 �/ा��% �� JG� �ा�� /%H�%H ��4 @��-%�ा/V �� 1��46 A 228 �R. �� 1��4 )B( �ा��ा��ा/��/�ा��ा �ा�ा�� #�ा �� #��#�ा ��Q �Yा �ा�ा�� #�ा �� ा�ा��% �� #�ा !K��# �ा�J� �-�@�- ��-�#�% �/%�� G�� -�@�- 9�@T �ा �3"�ा �ा �� Q�� 1� ��1��4 �/V�ा�ा �ा �� /�- ��1��/ �� 1��46 A () �� #�ा !K��# �ा�J� �-�@�- ��-�#�% ��J� ��4 �/V�ा�ा, �� ा �� 1 �Q !�ा/�� /�- ��1��/ �;L� ��_ा (B) -ा �2�%H ;< �-�@�-�ा �ा�ा��j�% �1 �Q ��_ाM/0 �ा �1 �Q �ा�� M/8��%6Q�� A � . ��1� ��/ ��4 (B) ��;�%H !0ा��% ��-�#�� G�� -�@�- �1 �Q �C�� /V�ा�ा �ा �� ा �� 1 �Q !�ा/�� 1� ��/ ��1��4 ;<-ा �� C�% �/V�ा�ा �#�� 1rा�� 2�ा<-ा �1@r ��/"�ा�ा �/V �/V�ा�ा�� # �xा ��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- ��1��/ �;<-ा ��# /ाH ��@��# �C�� ा- �ा-%� #�ा �/V�ा�ा /�- �-%#�� /G �ा��ा��ा/��/�ा��ा�� ा�ा��ा �ा�Q ��Q �Yा �ा�ा��-ा �-%# ��;�%H�� ा�� wा��1��46 A (N) ��@��# �ा�ा��j�% ��_ा () �-�@�- �%@H �<-ा P�"#� �C�� /V�ा�ा /�- ��1��/ �/V ��;�%H 0ाHा-ा ��/"�ा�ा �� wा��1��46 A

229 �,. ;/V;/ा� ��4 (B) ��-�#�% �� -�@�- �/%�� 1 �Q ��G�� -�@�- �1 �Q �C�% /ाH%�� "#1/, �ा �� 1 �Q !�ा/�� /�- �1 �Q �C�ा7 ;/ाL� �ा��% ;<-ा ;/ाL� �ा��% �C�% ;/V 8��1��4 �C�� P�"#� /�- ;/ाL� 8��1��4 ��# H1�ाL� ��1�JK -B �-�@�-�� ा�Kा-ा ��%�� 8��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- ��%�� 8��ा ��ा��;� �� /�%�� ¤� Hा#ा �ा �1 �Q ��ा/V �ा �K# �3"�ा-ा /�%�� /�- / �� ;<-ा ��ा- ��|} �/V ��1� ��/ ��1��4 ��"�ा ;<-ा �1 �Q �K� ��@.�� 9��/ा H1�ाL� ��%�� 8��1��46 A (N) ��_ा () �-�@�-�� %��-ा �_ा �a �-�@�-�� /G H1�ाL� ��%�� 8��1��46 ��. K�� K�ाL�8��% (B) ��-�#�% �� -�@�- �/%�� 1 �Q ��G�� -�@�- �1 �Q ��@. �ा ��ा/ �ा �1 �Q ��'��"#1 �ा �%�ा �ा �� 1 �Q ��'�� K�� ा��% w�/%�� C�% P�"#� K�� ा��% ��'�� /G H1�ाL� ��;�%H !0ा�� -C ��1�JK -BN �� ा�Kा-ा ��%�� 8��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- ��%�� /%-ा ��;�%H !0ा��% ��G�� -�@�-�� '�� K�� K�ाL�8��1��46 A (N) ��_ा (B) �-�@�-�� %�� 8��ा K�� K�ा��1 ��4 ��@.�� _ा �a �-�@�-�� /G H1�ा��1��46 A 230 �a. ��@.�� /G H1�ा��1��4 ;M/;/ा� �� ा K�� K�ाL �ा�� ा�� %�� 8��% ��ा�� C�% ��%��-ा ��@.�� /G �2�%H ��ा� �%�ा� �-�@�-�� /G H1�ा��1 ��46&- (�) �K� ��@.�� /G (B) S/�O�ा ;< /�%�� "�ा�� w% �ा�ा #�ा Kा/ ��2�ा; () S/ �O�ा�� .ा ��/ #�ा C%I_�;; (N) S/ /�%�� ;< S/�� #�ा #�ा �� / ��;� ;<��- ��_7; (R) S/ �O�ा�� @"�# ��ा� �ा ¥�� ा 9�ा�ाM/� C%I-ा /�%�� 9��/ा; ( ) �nK �ा �8� �Y�� Y<�� 9��/ा; (,) S/�O�ा�� "�ा�-P� /�%�� 9�@T�� ा- �/ �ा�Q "�ा�-P� ;��ा _/� 9�@T�� ;��K�� /�%�� ;< ;��K�� 4�� ा- �/�ा �ा�Q �� /G; #�ा (�) S/-ा ;<�� ा�ा# #�ा HM/��| �1� �~�% ��J�#- -J2� A (H) K� ��@.�� /G& (B) K� ��@. /�%�� wा�� #�ा ;�� ा ��IG /ाz%�� ा- �/; () �¤� Hा#ा-ा /�%�� ;< Hा#ा�ा�� ा�Q �¤� #�ा 0ाHा�� ा-; (N) K� ��@.�� !�ा/ #�ा �� ा�%�� ;< ��;ा��# ��| -J2�; #�ा (R) �� ा�%�� K� ��@. ;< ��"�ा, !�[ �# #�ा ��7�ा �ा�Q !P�%�� ाL� / ��v�ा A

231 �e. ��@. /��ा /ाz%& (B) ��;�%H !0ा��% �_ा � �ा �, �-�@�- ��G�� ा�ा�� ा�� %�� /%��6 �%HाL<�� @.�� -ा �� 4 ��# �%�ा /��ा /ाz% ��-ा ��G�� ा�� ा�ा��ा��ा �-C �%0 ��4 / �ा��ा��ा�ा7 /��ा /ाz% ��G�� /%�6� ��G�� -�@�- �%�ा /��ा /ाz�� ा�� %�ा �#ा� /�%�� ा�ा�� ा /@�¦%0� ��4 �ा�ा��-ा �%@H �wा��1��46 A () �ा�V, h�ा�, ��ा� ��ा�#�� @.�� -ा ��%�� /%�� -ा �1L� 8�� ;I ��@. #ा��ा# �� ाL� #ा��ा# ��ा�� -�-ा �Q �� 4 ��# ��@. �ा ��ा7 !ाD �1�% �ा�V, ��ा�, h�ा�, -1�ा_ा �8� �� IG ��1� �ा /��ा /ाz1�6� / P�� ;�ा�L� ��@��# �C�ाL� 8��1�6� A (N) �_ा �a �� %�ा� (H) �-�@�-�� @.�� -ा ;M/;/ा�� ा�� 4 ��# ��@. /��ा /ाH /��ा�� JK�ा ��#ा��1�ा/ �%Hा 0ाHा �ा ��@��# �¤� �ा ��@��# ��ा�-ा #1j�# �%@H �wा��1��46 A (R) ��# /��ा ��@�� %0 ��1�JK BR �-�@�- �1�%6 A a�. ��@. ��ा- ��ा� ��ा��1��4 �ा�� (B) �ा��ा��ा�% �� -�@�- ;/V;/ा� ��1��4 �� ा ��7� _} �ा P�"#Q �1 �Q /�- ��1��/ �� _ा �a �� %�ा� (�) �-�@�- ��@.�� /G H1�ाL� �Hा�"# �/%-ा P�"#� /�- ;/V 8��1��4 9�@T�ाL� �1rा��1��4 /�- �1rा�� ा# 8�� ा� 8�L� �JK�ा �ा/V ��1��6� A 232 () ��_ा () �-�@�-�� ा�-ा /�- �1rा�� 2�ा<-ा P�"#� ;/V8��1��4 9�@T�� ;/V�ा��% 9�@T�% �%Hा<�� _ा �a �� %�ा� (�) �-�@�-�� @. #ा��ा# �/V2�ा��1�6� A (N) ��Y, �/V�ा�ा, �/�ा/V �� ा �1 �Q ��ा�# �ा ��ा� �ा �ा��ा��ा/��/�ा��ा �ा ��-�#�� G��% ��1� ��/ ��1��4 �1 �Q /�-�� -ा P�"#� ��1��/ �1�1��4 9�@T�% �1rा�� 2�ा<-ा �� 1��1�Q �K� ��@. _% �ा �/%-ा #ा��ा# �/V /��ा /ाz1�6� A (R) ��_ा (N) -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� %�ा �-ा�# �ा �1 �Q !�ा/�� /f7 �ा@H� �/%�� -ा �� @.�ा7 Hा��% ��# /�-�� ा�� _ा (N) �-�@�- �M//��1�� A ( ) ��_ा (R) �-�@�- -�� ा�- ;<��6 �T �K� ��@.�� ा-�� JK�ा ��@��# �C�ाL� 8�L� ��ा�ा/G�� ा��ा/V�� ा�� ा- �1�% �-�# / ��@.�� /G ��#�� ा�� JK�ा �ा��ा��ा/��/�ा��ा, @�2�ा !0ा�� ा�ा��, @�2�ा ��ा�#, @�2�ा �-�� -�#�� ा�ा�� #�ा ��' #�ा �%Hा ��I�� ा�ा��-ा 7ा�"� ��ा��1��46 A (,) ��_ा ( ) �-�@�-�� JK�ा-ा #��<�� 8��-ा �T �JK�ा-ा #��<�� @. �`��#4 -��ा7 -ा�� ा�� !�|�ा �-�@�- ��ा- ��1��46 A (�) ��ा- !�|�ा-ा ��;� ;<��- @�2�ा ��ा�#, @�2�ा !0ा�� ा�ा�� ा "�ा� � !0ा�� ा�ा��, "�ा� � !�/V �ा�ा�� #�ा �ा��ा��ा/��/�ा��ा C%I �;I /�%�ा �� /�ा/V �ा�ा��ा !�#��ाL� /��/-ा /ाz1��46 A (a) ��_ा (,) �-�@�- ��ा� �T ��@. ��Q�% �� ा- ��ा/ ��/%-ा �� !�|�ा�ा7 �1�& ��7� ��ा- ��1��46 #�ा ��7� ��ा� �� Q�% ��ा- ��ा/

233 ��/%-ा ;/ाL��ा��% �C ��%��ाL� �Q �T ��@. �`��#4 -��-ा ��ा/ �� ा��1��46 A (e) ��_ा (a) �-�@�- ��ा� ��%��% ��@. ��ा/ �� Kा�%-ा ��6 ��p �%�ा H12� �<�ा �H# �ा�J� �-�@�- ��4�/V �� %�� #ा-%�V-ा /ाH ��ा--ा K�ाL�<�� @. _1 �1 �ा �/V8��1�6� A (B�) �� _ा-ा ��I �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� ा��ा��ा/��/�ा��ा�� 1 �Q /�- ��1� ��/ ��4 |--ा ��ा- ��ा� ��Q�% ��ा/ ��/%-ा ��#-ा ��ा/ �1�6 P��#-ा �Q �� @. ��ा- �/V !ाD /�- ��/"�ा�ा �/V ��1� /�-�� -ा �ा�J� �-�@�- �� @. �ा !�|�ा�ा7 ��1��/ ��1��46 A aB. #ा��ा# ��4 !�|�ा (B) ��;�%H !0ा��% �_ा �e �-�@�- ��@. #ा��ा# ��1��ा� �@�#-ा �Yा �@K� "#/�� -�Kा/V H7ाL� P�"#� �K� ��@.�� K��K2# �� -J2� "�l H12�% �/V #ा��ा# ��ा��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�- #ा��ा# ��4 �-�Kा/V�% #ा��ा# ��1��4 ��@.�� K��K2# �� -J2� �ा�- ��4 !��% �`��#4 -�� ा�- �/V -1K 12�ा HYा �/V ��;�%H !0ा�� -C !�#�%�� # �%0 ��1��46 A (N) ��_ा () �-�@�- �`��#4 -�� ा�- ��ा� �%�ा� �-�@�-� �1 /ा�ाL� ��ा/ ��L� �ा�- ��1��46& (�) ��%��% ��%��-ा H1�ा<�� -J2�; (H) ��G��-ा �2�%H ;<�� ;< �� -J2�; (�) �C�% �-ा�# �ा �1 �Q �� !�� ा�� ा��ा��ा �-C ��%�� 8��ा H1�ा<�� -J2�; 234 (S) #ा��ा# ��ा� ;Q �<�� "�ा� � -J2�ा�� 1�ा/�� -J2�; (\) -ा��# �ा�ा��% �ा�- �/%�� J�#- -J2�; (K) �� 1 �Q !��% �1 �Q �/�ा/V ��ा��% �1 �Q -J2� �ा�- �/%�� ;< �� -J2�; (6) �`��#4 -�� ा�- ��1�;��ा #P�ा� ��ा�Q �1 �Q HM/��| ;<�� ;< �� -J2� A "��l�/G& “�`��#4 -��” ;qा�% �K� ��@. ��| ��1��ा� ��|�1�% ��1�#- -J2��ाL� ��r�1�6� A (R) ��_ा (N) �-�@�- ��ा� �%�ा� �-�@�-�� 1 /ा�ाL� �-%# ��ा�-ा /ाz1��46& (�) ¥�� ा 9�ा�ाM/� �ा ��ा� C%I ��ा�# �Y� ��ा�� Y<�� 6 �ा 6Q�; #�ा (H) ��/C%I�;I ��4 S/�� -ा S/�� #�-ा� ��"�ा ��-ा !ा�� -12�ा�� !�#�%�� A a. Hा��%��# -ाI ��ा- ��1��4 (B) �ा��ा��ा�% �_ा a� �-�@�- ��ा- ��ा� ��1��1��4 �ा�� Hा��% ��# ��@.-ाI ��ा- ��1��46 A () ��@. ��ा- ��ा� ��ा/ ;<�� /�- ��1��/ ��1��4 ;��ा �� ;<-ा �� ;<�� # /�- ��@.�ा� �C�ाL� �_#ा� �/V8��1�6� A (N) ��_ा () �-�@�- /�- �_#ा� �ा��% �C ��ा- ��ा�� H# ��@"�# �;<�� ;< /�- �_#ा� �� 1;� �� ा--ा �ा# 8�� JK�ा �ा/V �/V@r�ाL� /�- �_#ा� ��1��6� A

235 (R) ��_ा (N) �-�@�- ��ा� ��@��# �C /�- �_#ा�� <-ा �T /�- �@`#��'-ा �ा@H� �/V ��ा� �ा�� /"�ा�ा ��1��6� A ( ) ��;�%H !0ा��% �_ा a� �-�@�- ��ा- �/%�� @. ��ा/ ��4 �C�� ा--ा ��@. �#ा� �ा-�ा/V�� ा�� @��# �ा�ा�� ा ��ा�-ा �IाKा/ �/V ��ाL� ��@.�� K��J�u ��h� �/ाL� �� /% �� @.�� K�� K�ाL�8��1�6� A (,) �� -ा ��I �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� _ा a� �-�@�-�� ा- !�|�ा ��ाY ��% ��6 ;/ा��1��4 /�- �1rा�� 2�ा< �� /�- ��1@r ��@. ��ा- ��1��46 A aN. ��ा- ��/�� 1/V& �� -�@�- ;<�� ा-�� !�|�ा-ा @K. ��1��% �C�% �1� !�|�ा ��/ @K. ��1r%�� ;<�� 8�� ;I ��-�# �-C ��1/V �%0 �/V ;<�� %0 �-�@�- ��1��46 A aR. �� ;/ा��ा �ा K��K�ा��ा �ा�%�� HK� �� -�@�- �� ;/ा��ा �ा K��K�ा��ा �ा�%�� HK� �� ;/V8��1��4 �ा K��8��1��4 ��@��# �C�% 9��1��46 A a . ��ा@"��#-ा /ाz% �ा��ा��ा�% �� -�@�- K��K�ाL� -ाO� �ा �� ;/ाL��ा�� 1 �Q ��@. �%HाL� ��%�� /%��6 �� ;/ा��% �ा K��K�ा��% �ा�� q �;<��-�� ा�� T ��@. ��"#ा�#/G ��, ;P�ा��, ��ा�� #�ा �1 �Q !�ा/�� -ा�G �ा�� /V �T ��@.�� "�j� �M/�#�� ा��% �/V /��ा 236 /ाz ��@��# �C�� ा--ा ��%0 �ा/V �/V �T ��@. ��ा@"��#-ा /ाz1��46 A a,. ��%��ा7 �ा/�ा�V ��4 (B) ��;�%H !0ा��% �1 �Q �C�% �_ा a �-�@�- ;<�� %0 ��M/# �1 �Q ��@.�� "#ा�#/G �ा "�j� �M/�#�� 8� �/%�� %�� /%-ा �T ��%�� #ा� �/V P�"#� ��4 �C�� ा--ा �#� 8�� ा� �ा/V �/V ��ाL� �ा@�/ �/ाL� �� %�� -�# �-C �%0 ��1��46 A () ��-�#�% ��_ा (B) �-�@�-�� %�� %0 �1� �<-ा �C�ाL� ��ा� ��1/V �#ा� �� ाL� �T ��%��ा7 �Q �� ा/�ा�V �/V ��G�� 1��46 A (N) ��_ा () -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� _ा (B) �-�@�-�� %�� 9��/ा�ा7 ��%�� -�#�� C%Iा��ा/ �;I ��4 ��'�-ा �/%�� %@H<-ा ��-�#�% �T ��'�-ा C%Iा��ा/ i�G ��4 ��ा�# �ा ��ा� �-C �ा� �1�ाL� 8��1��46 A a�. K��K�ा��% �JK�ा (B) ��;�%H !0ा��% ��-�#�� G�� -�@�- K�� K�ाL� �ा�� %�� /%-ा K�� K�ा��% �-�# H1�ाL� _�ा�� -�#-ा _�ा�� S/ �O�ा�� K�� K�ा�� -�Kा/V H�7L� ��% �1��ा �� -�# ��ा�Q S/ �O�ा Hा�� /V8��1 ;�� K�� 8��1��4 �C�� ा--ा �JK�ा �ा/V ��1��46 A

237 () K��8��1��4 ��@. ��1/V�� C�ा�%� �� Q�� ;��K��-ा /�%�� ;<-ा ��;�%H !0ा��% �� C�� ा--ा ��_ा (B) �-�@�-�� JK�ा �ा/V��1��46 A (N) ��_ा (B) �-�@�- #��<�� -�#-ा H�7L��ा��ा S/�O�ा Hा�V �/%�� ;< ��@��# �-�Kा/V�% K�� K�ाL� 8�<�� -1K 12�ा HYा�/V #�ा S/�O�ा Hा�V ��/%�� ;< Hा�V �/ाL� K�� K�ाL� K�� K�ा<�� -1K 12�ा HYा �/V !�#�%�� ा� ��;�%H 0ाHा-ा �%0 ��1��46 A �M/n6%�-B� �� aa. �� %�� (B) ��-�# �-C �#ा� /�%�� 1/V�� 1 �Q �/��ा/�ा�ा �C�% ��ा�� -��-ा /�%�� 1 �Q �ा��I�� ा�� %�� 8�<-ा ��-�#�% �T �C�ाL� �� ा�� h� �/ा��1��46 A () ��_ा (B) �-�@�-�� %�� 8��ा ��@��# �C�% ��1/V 0ाHा-ा /�%�� -�� 1��ा� ��1/V !0ा�� #�ा ��;�%H 0ाHा-ा /�%�� -�� 1��4 ;<-ा ��;�%H !0ा�� -C ��%�� %0 ��1��46 A (N) ��_ा (B) �-�@�-�� %�� 8�� <Sा/ ��% ��ा�Q �%0 ;<-ा ��@��# �-�Kा/V�% �� 8�� / �� ;��ा �6� �%0 ;<-ा ��;� ;<��- �� 8�� ;< �� ;��27 �� h� �/ा��%6 A (R) ��_ा (B) �-�@�- ��%�� 8��ा _/� _/� ��1/V�� ा�� _/� _/� ��%�� 8��1��46 A 238 ( ) ��ा�� 1 �Q �C�% ��_ा (B) �-�@�-�� %�� 8��ा �� xा-ा �ा��I�� _�7� @Hn�% ��1-�# -ा�%-ा �� 8��1��46 A (,) �� %�� 8��ा ��1�JK -B �-�@�-�� ा�Kा-ा 8��1��46 A ae. �� "#1/ (B) ��@��# !0ा��% �_ा aa �-�@�- �� ा _�7� @Hn�� ा�� %�� 8��%�C�� %�ा� �-�@�-�� "#1/ ��L� �� h� �/ा��1��46& (�) �� -ा �� ा�ा�� !�# �[�� m A– j�Q�ा�� /�%; (H) ��-�#�� G�� ा�� -ा !�# �� ा�ा�� !�# �[�� m A– j�Q�ा�� /�%; #�ा (�) ��H# �ा��I�� L� _�7� @Hn� Kा�%-ा !�# �ा�ा�� m A– j�Q�ा�� /�% A () ��_ा (B) -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� !K��# �ा�J� �-�@�- �� "#1/ ��ाO�% �C�ाL� �� _ा �-�@�-�� "#1/ �ाO�%6Q� A (N) �� _ा �-�@�- �� #ा/ �/V �Q�ा�% �C�% �� #ा/ ��ा� �ा�%�� HK�� 9��"�ा �_Q ��1��46 A e�. �"#1/ �2�%H ��4 (B) �� !-ा@G# ��4 ��@��# !0ा��% �� !-ा@G# ��ा� �� Q�ा�% �C�� ा- �/ #�ा ��1/V-ा �Q��#�ा �ा�Q �� #ा/ �/%�ा�# �ा@H� �/%�� "#1/ / �� ा�ा

239 �-%# �2�%H �/V �� 8�<�� 9��/ा ��ाL� �� !-ा@G# ��1��46 A eB. �"#1/ K 1Tा �;L� �� 8�L�% ��@��# !0ा��% �� -�@�- �� -ाO�% �C�% �� #ा/ ��ा� �_ा ae �-�@�- �ाO�% �"#1/ �ा@H� ��ा��- �� 8��%6Q� / �� ाM/�#ा !-ा@G# �� ा��%6Q� A e. !K��# �ा�J� �-�@�- �1�% �� -ा �1��1�Q �1 /ा �%@H<�� ;< #ा�� 1/V�� @��# !K��# �ा�J�-ा �1 �Q �1 /ा �%@H<�� ;< ��-ा �%@H< ��#�� -ा �� -�@�- �1�%6 A eN. ��- ��ा��% ��ा/ ��-�#�% �� !;ा��ा/V �ा�ा�� ा�� - ��ा�� ~�%6 A 240 अनुसूची-१ (दफा ८ को उपदफा (२) सगँ स�बि�धत) उजुरीको ढाँचा �याियक सिमित सम� पेश गरकेो िनवेदन-प� .............. ............. िज ला .............. .............. गउपँािलका वडा नं . .............. ब'ने ............. ........................................ ............................को छोरा/छोरी/*ीमित �'� ............. को ............. ............. ............. ............. ............. .............(+थम प� /बादी) िव-. .............. ............. िज ला .............. .............. गउपँािलका वडा नं . .............. ब'ने ............. ........................................ ............................को छोरा/छोरी/*ीमित �'� ............. को ............. ............. ............. ............. ............. .............(दो/ो प� /+ितबादी)

241 िवषयः स2व�ध िव4छेदम l िन2न वुदँाह-मा लेिखए वमोिजम िनवेदन गद:छु : १. म िनवेदक र यस िववादको दो/ो प�िवच संवत २०६९ सालमा सामािजक पर2परा अनसुार िववाह गCरएको हो । िववाह भएपFात २ वष:स2म अथा:त २०७१ सालस2म हामीिवच समुधरु दा2पHय जीवन रहेको िथयो । हामीबाट २०७१ साल जेठमा १ छोराको समेत जायज�म भएको छ । एक आपसमा लोLने 'वा'नीिवचको सहमित र सहकाय:मा छोरा ज�मेपछी Mमशः सम'या दिेखदँ ैजान था यो । २०७१ सालको ितहारमा माइत गएपछी उनी घर आइनन् । पटक पटक घर आउन फोनबाट अनरुोध गरे ँ । २ पटकस2म िलन गए ँ । तर िनजले ितमीसगँ मेरो जीवन च न सSदनै, म घर जान सिTन, ितमी जे गनु:पछ: गर भिन ठाडो जवाफ िदन थािलन । के कारणले य'तो हVन गयो भिन सोWदा अव ितXो र मेरो स2व�ध छैन आफुखसुी गर र मलाई स2पक: नगर,गरमेा राXो हVदँनै भिन धाक ध2कZ र �ास मसेत िदइन । लामो समयस2म मन फक[ ला र घर आउिलन भिन पख\ वसे ँ तर आईनन । कCरव ३ वष:पछी अथा:त २०७४ साल भा_ मिहनामा पनुः िलन गए ँतर िवप�ी मसगँ वो द ैनवोली घरिभ� िछCरन र साला जेठान पठाईशारीCरक आMमण गन[ स2मको काय: गरी मलाई तथानाम गािल गलौच गर े । मिुaकलले bयान जोगाई िनराश भएर घर फिक: ए ँ र अव दो/ो प�*ीमती मसगँ पनुः फिक: आउने र दा2पHय जीवन समुधरु हVने स2भावना नभएकोले पाCरवाCरक िववाद िन-पणका लािग यो िनवेदन िदन आएको छु । २. यस सिमितबाट दो/ो प� िझकाई जे जो वdुनपुछ: वझुी िववाद िन-पण गराईपाउँ । ३. यस गाउपँािलका/नगरपािलका/उपमहानगरपािलका/महानगरपािलकाबाट जारी भएको 'थानीय �याियक काय:िविधको दफा ....वमोिजम िनवेदन द'तरु - ...... , दो/ो प� १ जनालाई 2याद सूचना द'तरु - ........., पाना २ को िनवेदनको +ितिलपी द'तरु - .............समेत गरी ज2मा - ......यसै िनवेदनसाथ दािखल गरकेो छु । 242 ४. यो िनवेदन 'थानीय सरकार संचालन ऐन, २०७४ को दफा ४७ )२ (अनसुार यसै सिमितको अिधकार�े�िभ� पद:छ । ५. यो िनवेदन हद2यादिभ�ै छ र म िनवेदकलाई यस िवषयमा िनवेदन िदने हकदयैा +ाh छ । ६. यस िवषयमा अ�य� कही ँकतै कुनै िनकायमा कुनै +कारको िनवेदन िदएको छैन । ७. यसमा दो/ो प�को माइती तफ: का र मेरो घर तफ: का पCरवारका सद'यह- िझकाई थप iयहोरा वdुन सिकनेछ । ८. यसमा लेिखएका iयहोरा िठक साचँो सHय हVन्, झठुा ठहर ेकानून वमोिजम संजाय भोLन तयार छु । िनवेदक नामः ............................. L�# �3�#� ............. �ा�...................-��ा......................�#%...................../�� 01;-� A

243 अनसुूची-२ (दफा ९ को उपदफा (१) सगँ स�बि�धत) ��1/V �#ा� �/%�� "�ा�� ा�Kा F .................... ........................ A ��'�: ��1/V �#ा�� "�ा�I ��-ा A .............. ............. िज ला .............. .............. गउपँािलका वडा नं . .............. ब'ने तपाईले.......... .....................................ब'ने ... ......................... ... ............................ िव-. दता: गन: यएको उजरुी आजको िमितमा दता: गरी दता: न.............. कायम भएकोले यो िन'सा जारी गCरिदएको छ । ��[ # �-�Kा/V �"#H#: ........ �-�#: ........... 244 अनुसूची-३ (दफा ९ को उपदफा (२) सँग स�बि�धत) ता'रख भपा*इ* ��ा�� -�# .......... �ा��ा��ा/��/�ा��ा-ा HYा �M/<�� #ा/%H ;/�ा$ �ा�V ................... !�#�ा�V ................. -1�ा .................... �-�# ........... -ा ......................................... �ा- ;<��% ��V 8�� ........... ��% �� ा�� -�#/�ा�ा��-ा ��@"�# �1�%61 ;� ��V ��4 ...... �ा�V ................ !�#�ा�V ................ L�# �3�#� ............. �ा�...................-��ा......................�#%...................../�� 01;-� A

245 अनुसूची-४ (दफा ९ को उपदफा (३) सगँ स�बि�धत) ता'रख पचा* ��ा�� -�# जहदा �ा��ा��ा �ा7 �ा/V ;<�� #ा/%H�� Kा� �ा�V................. !�#�ा�V............... -1�ा& ...................... �-�# ............... -ा .................... �ा- �� ........ ��% �ा@�/ �1� ��1��ा A _ा�7�ा�ा�� "#H# �-�# ................. 246 अनुसूची-५ (दफा १५ को उपदफा (३) सगँ स�बि�धत) .ितवादको ढाँचा ��@H# ��ा_�� -J�ा ��ा�� -�# �-C �%0 �/%�� @H# ��ा_ !�- �C .............. ............. िज ला .............. .............. गउपँािलका वडा नं . .............. ब'ने �'� ............. को ........................................ ............................ ....................................... .......... (नाता स2ब�ध उ लेख गन[)............. ............. ............. ............. ............. ............. को िलिखत जवाफ +aतुतकता: �� C .............. ............. िज ला .............. .............. गउपँािलका वडा नं . .............. ब'ने ........................................ ............................ को छोरा �'� ............. को ......... ............................... ............................ ....................................... (िनवेदक) ��C ��'� �� n6%� A - �� 1��ा�j-ा �%@H< �-�@�- ��%�� 61 : B. - ��@H# ��ा_ !"#1#�#ा� / ��C ��%��K �3�# �,e �ा�-ा �ा-ा@�� /��/ा ��1�ा/ ��ा� ;<�� 9��/ा 8w� �� A �ा- �ा7 ��B �ा� �%w-ा B 6�/ा�� -%# �ा��-

247 ;<�� 8w� �� A ��B �ा�� #�ा/-ा -ाL# �<�6� - S/ �_�4 ��, �7� �7� S/ �� _��ा7 ��1/�� /%��, �7��- �� <�� #/ - S/ ��<��,-Q�% ��C ��%��ा$ �ा��P� � �� K2� ��~�% ;�%�� / -%/ा �ा$;ा$�% 0ा/VM/� �|-G ��4 ��-�� ा�� /%��;�� @2�# r1wा / �1��Q �;<�ा ��/ा�ा/ 9��/ा �2�%H �/V ��ा� �/%�� 1 /ा �2�%H �� Kा�ा�61 A . -�ा$ ��C ��%�� -%# �-�V �ा�� fK , Y/, �ा�, ��} �%Hा$ �ा#�ा# �/V S/�ा7 ��ा�ा �/%�6� - -ाL# -ा �$ ��%�} �1� A ��ा� ;<�� % �V �'��6� ��ा �ा/G --ा� ��;q ��-�ा �/�� ा$ ��-ा� ��4, �ा�V ��fK ��4 ��ा�#�ा �ा-�j �1��Q�< A �M/�ा/�ा �� "��j�% - -ा� S[Gा ��4, ��Kा� ��4 �"#ा �ा�� /%�� C �ा7 �% �V �-� -�ा$ �Q �-�� / �� <�ा ��< #/ �6� ��C ��%�� -%# ��j��Q �-�% / -�ा$ ��/�"# �/�ा7 ��ा2�% �ा��-ा ��;ा� ;< A �% �1 � �ा/G�% �ा -%/� �% �2# �% �� /%�ा �1� ;�� 1��ा �%�ा�%�ा �ाL�� 2�ा<�� ;�� -ाL# �C�-%#�� K�ा ��4 �/%�ा ��< A �ा�� j�ा$ �ाL��Q ��;�ा �ा/G -�ा$ S/�ा7 ��ा�V8�<�ा �1� 1��6 A -Q�% �1 �Q �2# ��/%�� / ��C ��O�%�� J��# -ा�ा, �¨ा� / ��-ा� ��ा�# /�%��% ��O�% "�ा"� �� ा�# �ा�- �/V�ा�� A 248 N. S/�ा7 ��/�"# ��ा�%�6� R -��ा�� ा�ा�� 6�/ा �ाH n�ा�%/ -ाL# �<�� r�YQ N �'��- �%H�/, �� % <�ा� �� n6%�� -ा� �/V ��%�� 8��1 �_¤ -ा �t�� ा�%�� 6, �P� #�� 1@r �ा�J� �-�@�- �M/�ा�� A R. .........................�ा7 �ा/V ;<�� "�ा� � ��ा�� ा�� _ा ....�-�@�- ��@H# ��ा_ �ा�# �"#1/ j ......��Q ��%��ा� �ा@H� �/%�� 6 . �� @H# ��ा_ ��ा��;IQ ��$ - �_� ��@"�# ;<�� 61 A ,. �� '�-ा ��I ��V© �#Q �1 �Q ��ा�-ा �1 �Q !�ा/�� %�� 8�<�� 6Q� A �. ��-ा �%@H<�ा 9��/ा 8w� �ा�K� �P� �1��, r1wा w�/% �ा�J� �-�@�- �3�ा� ;�O� #�ा/ 61 A ��%�� ा-& ................................... L�# �3�#� .........�ा�.........-��ा...... �#%.............../�� 01;-� A

249 अनुसूची-६ (दफा २० को उपदफा (६) सगँ स�बि�धत) ��ा�� -�#�ा7 �ा/V ;<�� ा� �JK�ा .......... वनेको नाउँमा .......... .......... .......... �ा��ा��ा/��/�ा��ा/��-�ा��/�ा��ा/-�ा��/�ा��ा �ा�ाª��ा7 �ा/V ;<�� B )�� (8��% �JK�ा .............. ............. िज ला .............. .............. गउपँािलका वडा नं . .............. ब'ने ............. ........................................ ........................... ले तपाई ............. ............. ............. ............. ............. ........... िव-k ............. ............. ............. ............. ............. ........... िववाद परकेो भनी िनवेदन दता: गरकेो हVदँा सो को +ितिलिप यसै साथ पठाईएको छ । अत तपाईले यो 2याद बझुेको वा Cरतपूव:क तामेल भएको िमितले १५ (प�l) िदन िभ�मा आmनो भनाई सिहत वा कानून बमोिजम वारसे माफ: त यस काया�लयमा हािजर हुन आउनहुोला । अ�यथा काननू वमोिजम हुने "यहोरा जानकार# गराई�छ । इ'त सवंत ्......... �ा�..........-��ा........�#%............/�� 01;-� A 250 अनुसूची-७ (दफा ४२ को उपदफा (१) सगँ स�बि�धत) िनण*यको ढाँचा ....................................... ��ा�� -�# �3�� F .........................................................................................��"� F ........................................................................................... ��"� F ........................................................................................... ��G�� 3�# ............... �ा�� %�� 3........ ��'�& ��%� �ा7 �ा� rा/%�� A ................. @�2�ा ................ �ा��ा��ा / ��/�ा��ा / ��-�ा��/�ा��ा/-�ा��/�ा��ा �Yा �3............ ...............................�"�% ..................................................................................!�- �C

251 ��j� ................. @�2�ा ................ �ा��ा��ा / ��/�ा��ा / ��-�ा��/�ा��ा/-�ा��/�ा��ा �Yा �3......�"�% ....... ...........................................................................�� C "�ा� � �/�ा/ �3Kा�� R �� _ा R�(B)y �-�@�- ��%�� #ा� ;$ ��V �� _ा R, �-�@�- �w� ;<�� ा�� -�# �-C !"#1# �1� �<�� -1�ा�� 3@CD #�� / ��G�� !�ा/ 6& (B) .............. �ा��/��//��-�ा��//-�ा��/�ा��ा �Yा �3. ....................... �~�ा ��7 �3.... ��.�3........C%._...........�� S/�O�ा-ा �@t- #_� �ा ��.�3..........�ा �3��ा/ ��C ...................�% S/ ��ा��ा �� S/�O�ा-ा ��-ा�ा��- �$ ��Y ��ा<�� #/ 6# #�ा ��%� �� ा� �� S/ ��ा��Y�;I rा�4�/V ��ा<�� 1��ा �� %� �� /ाL�ा�� ;q% ��%�� %�� 9��/ा A () .............. �ा��/��//-�ा��/ �ा��ा�ा7 !K��# ;�� -ा�G �� -ा��Y �-�@�- L�ा�# !ाD �/V ;�� ~�ा �-%# "� �[ # �/ा$ �� ~�ा �-�@�- ;�� -ा�G �/%�� 1� A ��C ��%��% ;�% �-�@�- �� S/�� 6# #�ा ��%� �� ा� �� S/ ��ा��Y�;I rा�4 ��/%�� Q S/�O�ा-ा rा�4 �/%�� 1��ा r1wा ��%�� Hा/%� �M/�ा�� ;q% !P��u�� @H# ��ा_ A 252 (N) .............. �ा��/��//��-�ा��//-�ा��/ �ा��ा�ा7 "��# ��M/CG #�ा ��«CG �� <�ा !ा�� 7��% "��# ��M/CG �/V �-�#.........-ा �%0 �/%�� "�% K ��#�� !�#�%��ा7 !P��u�� S/#_� �ा7 6# #�ा ��%� �� ा� H"�ा ��%�� S/ ��ा��Y�;I ��4 �/%�� %@H�6 ;q% 9��/ा �2�%@H# ;<�� A (R) ��ा��ा �1�Q �C�ा$ -%��-�ा� �/ा��% !��ा �ा��.......................... �ा��ा��ा/��/�ा��ा/��-�ा��//-�ा��/�ा�� Yा �3........,................. -ा /�%�� -%��-�ा� �% ��-ा �wा��ा -%��-�ा� �1� ��} _�� <�� A ��G�� 1�Q �C�ा$ �1�1�ा$�� ा�� %0 #��<��-ा ��ा��ा ��@��# �C�j "��-3 #�ा ��j�ा7 ��1T �/%�ा �ा�J� 9��ा� �j �-%#�� ;�ा$ �1� �1�& �-�ा�I ��1�� ;�� rा��ा �1rा��ा �� -�ा�I �� -�1/ ��1� ;<��% _ाL�-ा �3�O� !-ाG �ा��j�� -%# -J2�ा¬� �/V "�ा� � �/�ा/ �3Kा�� R �� _ा Re() �-�@�-��G�� 8��1��4 �1� �$ ��G��#_� ��Kा/ ��ा� ��%�� . �3....�� @t-#_� !P��u�� .�3....�� S/�O�ा ��Y</ /�%��-ा ��ा� �%@H<� A ��%�� ;�ा$ ��1�ा/ �� S/ ��ा��Y�;I !P��u�� 6# #�ा ��%� �� ा� rा/%�� L� ;�� "��# j�-Q

253 �ा�K�1r �/V !ा�� !�#�%�� %0 �� ा�ा��ा7 H�7 �<�ा !ा�� -�Kा/V�% �-�#.............-ा �%0 �/%�� "�% K ��#�� !ा�� !�#�%�� -%#�ा7 ��%�� -ा� �ा� �-�@�- �� S/ ��ा��Y�;I !P��u�� 6# #�ा ��%� �ा7 �ा� r�4 �/%�� ;q% �1�l �1�% �%@H�6 A !P��u�% �� ा�ा��ा7 �ाM/# �/%�� ~�ा-ा �-%# 6# #�ा ��%� �� ा� ��Q S/�O�ा-ा rा�4 ;�� %Hा$<�� / ��%�� S/ ��ा��Y�;I �ा� rा�� ा��1�6� ;�� !P��u�% �ा� ��/�� -%# ��% �� / !K��# �ा�J� / !K��ा7 �-%# ��ा�� S/ ��ा��Y�;I �� 6# #�ा ��%� �� ा� rा�� ा��% ��%@H<�� 1��ा ��%�� -ा� �-�@�- !P��u�% �� 6# #�ा ��%� �ा7 ��Q S/ �O�ा-ा �ा� rा�4 !�� 1��4 �%@H�6 A ��%�� S/ ��ा��Y-ा �ा� rा�� ा��% w�6� A �� w��ा��% #�@0� �-�@�- ��1� A #�@0� B. �/��ा/�ा�ा�% �� -ा� �� <-ा ��-ा�1�ा/ �"#1/ ��$ �� 8��1 A . �� G��-ा @K. ��1r% N 8��;I ..............@�2�ा ��ा�#-ा �1�/ा�%�� ा�1 ;�� !P��u�ा$ �1�ा$8��1 A N. ��ा��;I �1�/ा�%�� /%-ा �ा�J� �-�@�- ��G�� ा�ा�� 1�/�/ा��1 A इ'त सवंत ्......... �ा�..........-��ा........�#%............/�� 01;-� A 254

255 अनुसूची-८ (दफा ४८ को सगँ स�बि�धत) अ�त'रम सरं7णा8मक आदशेको नमनूा ........................................................... �या'यक स+म'त सयंोजक ,ी......................................................................................... सदय ,ी........................................................................................... सदय ,ी........................................................................................... आदेश सवंत ............................ सालको 'नवेदन न.ं....... 0वषयः 0प3डतलाई उपचार गराउने स6व�धमा । ................. िज8ला ................ गाउँपा+लका/ नगरपा+लका/ उपमहानगरपा+लका/ महानगरपा+लका वडा न.ं........... ...........वने ..................................................................................:थम प; 0व<= ................. िज8ला ................ गाउँपा+लका/ नगरपा+लका/ उपमहानगरपा+लका/ महानगरपा+लका वडा न.ं........... ...............वने ..................................................................................दो>ो प; यसमा 'नवेदकको माग वमोिजम ..........................िज8ला ...................... गाउँपा+लका वडा न.ं............................... वने 256 ............... को ना'त ........... .....................................को छोरा/छोर# वष� ................ को ........... ...................... ...........................ले आफुलाई असा@य रोग लाAग 'नय+मत <पमा हBताको २ पटक मगृौला डायलो+सस गन� AचGकHसकले +शफाIरस गरेकोमा एकाघरका छोरा वष� .................. को .............. ...................... ...................................ले 'नय+मत <पमा डायलो+सस गन� अटेर गरेको, घIर घIर <पKया नभएको वहाना गनM गरेको, कNहले कNहले काया�लयको कामको "यतताले फुस�द न+मलेको आNद कारण जनाई आफुले 'नय+मत :ाBत गनु�पनM वाPय सेवा :ाBत गन� नसकेको हुँदा आQनो जीवन झनझन खतरायTुत व�दै गएको भ'न अपतालको AचGकHसकको पजुा� र +शफाIरस सNहत पेश हुन आएको 'नवेदन उपर :ारि6भक <पमा जाँचवझु गदा� "यहोरा मना+सव देVखएको हुँदा हाललाई 'नवेदकको लाAग AचGकHसकले +शफाIरस गरे वमोिजम हरेक हBता २ पटक डायलो+सस गनु� गराउन ु तथा 'नजको वाPय लाभका लाAग आवWयक अ�य :व�ध समेत +मलाउन ु भ'न थानीय सरकार सचंालन ऐन २०७४ को दफा ४९(८) वमोिजम 0वप;ी ....... .......................................को नाममा यो अ�तIरम सरं;णाHमक आदेश जार# गIरNदएका छ` । यो आदेश +म+सल सामेल राखी 0वप;ीलाई लेखी पठाईNदन ु । यो आदेश अनसुार उपचार भएको जानकार# :ाBत गर# +म+सल सामेल राaन ुर 'नयमानसुार पेश गनु� । इ'त सवंत ्......... �ा�..........-��ा........�#%............/�� 01;-� A

257 अनुसूची-९ (दफा ५३ को उपदफा (२) सगँ स�बि�धत) िमलाप=को लािग िनवदेनको ढाँचा ....................�ा��ा��ा/��/�ा��ा/��-�ा��/�ा��ा/-�ा��/�ा��ा ��ा�� -�#�-C �%0 �/%�� -�ा�I�� 3�1T ��%��I...........@�2�ा ...........�ा��ा��ा ��/�ा��ा/��-�ा��/�ा��ा/ -�ा��/�ा��ा,�Yा �3 ....................................... .... �"�% ..............................................�� छोरा/6�/V/F -�# �'� ...................... ......................(:थम �C) 'नवेदक 0वj� ...........@��.......... �ा��ा��ा ��/�ा��ा/��-�ा��/�ा��ा/ -�ा��/�ा��ा, �Yा �3 ...........................................�"�% ..............................................�� छोरा/6�/V/F -�# �'� ...................... ..................(दो>ो �C) +लVखत जवाफकता� ��'�& �� n6%� A �ा- ��%�� @H# ��%�� 6f& B. �ा- ��K �3�# �,e �ा�-ा �ा-ा@�� /��/ा ��1�ा/ ��ा� �M/<��-ा �M/� �'��- �1-�1/ �ा��P� 258 � �� /�%�� A �ा- �ा7 ��B �ा� �%w-ा B 6�/ा�� -%# �ा��- ;<��, �� '� ��B �ा�� #�ा/-ा -ाL# �<�6� S/ ��<��, �7� �7� S/ �� _��ा7 ��1/�� /%��, �� <�� #/ �27Q �1 7��7 �/V �wा<�� ;�� %�� %�� /%�� A . �_1 �ा$ �ाL�� 2�ा<�� ा7 S/-ा �%�ा �/%��, ��-ा� �/V ��/�"# S/�ा7 ��ा�ा �/%�� A �_1 H10 �% -ाL# �$ ��%�� L� �r�� O�%!�# �� ा�# -ा�ा, �¨ा� / ��-ा� /�%��% ��O�% "�ा"� �� ा�# �ा�- �/ा$�ा�� ;q% !P��u�� @H# ��ा_ /�%�� A N. �ा- r�Yा �M/ ��, �% �V�'� ��O�% "�ा"� 61 �7</ �"�, �ा- �ा7 <� ��#ा�� ा��- �-%#;Q��% �� 6 A S/-ा �ा-ा�� S/ा�� '��% -�-17ा� ;$ ��O�% "�ा"� �� %��-ा ..... ................�ा��ा��ा��/�ा��ा/��-�ा��/�ा��ा/-�ा��/�ा��ा�� ा�� -�# -ा_� # �Yा �3 ................. .��#��#�� ............................-%��-�ा� �% ��-ा -%��-�ा��#ा� .................�� -ा < � ��-ा 6�_� �/V �-�V �<�� 9��/ा �� 6 �} ��#-ा �% �"#ा ��'�-ा ��-r�ा/V #�ा �%-%� ;<�� ;<#ा��

259 �ा- ��K <� ��ा�!�# ��dा�, ��;ा� / !%- �ा�-Q /�%��% ��O�% "�ा"� �� n6%� �/V �ा�� ;q% ��%�� ा� 6��Y �1�& �1-�1/ ��ा �ा� �ा��P� � ��ा$ 9��@"�# �3��% ��ा�Y ��ा��% 6 A ��%�� S/-ा #P�ा� ��O�% "�ा"� �-�� "�% �ा#ा�/G ��1�% ;<��% 61xQ wा�-ा Y%/ा ��$ �"� �ा- �1�Q �C ��-# ;<�ा�% "�ा� � �/�ा/ �3Kा�� R �� _ा R� ) (�-�@�- �� -�ा�I�� 3�1T ��%�� %0 �/%�ा 6 , �%@H< �-�@�- �-�ा�I �/V �ा�� A R ...................�ा��ा��ा /��/�ा��ा/��-�ा��/�ा��ा/-�ा��/�ा��ा "�ा� � ��ा�� ा�� -�@�- �� -�ा�I�� 3�1T ��%�� "#1/ �ा�# j ...........��Q�ा� �3�O� 6 A . ��-ा �%@H<�ा 9��/ा 8w� �ा�K� �1��, r1wा w�/% �ा�J� �-�@�- ��1��ा �1rा��ा A ��%��j ...................................... !�- �C .................................... �� C इ'त सवंत ्......... �ा�..........-��ा........�#%............/�� 01;-� A 260

261 अनुसूची-१० (दफा ५३ को उपदफा (५) सगँ स�बि�धत) िमलाप=को ढाँचा ....................गाउपँािलका/ नगरपािलका/ उपमहानगरपािलका/ महानगरपािलका �याियक सिमितसम� पेश गरकेो िमलाप�को संयTु िनवेदनप� ................. िज8ला ................ गाउँपा+लका/ नगरपा+लका/ उपमहानगरपा+लका/ महानगरपा+लका वडा नं............वने............................................................................... को छोरा\छोर#\*ीमित वष:......को ............................ .....................................................................(:थम प�) िनवेदक िव-. ................. िज8ला ................ गाउँपा+लका/ नगरपा+लका/ उपमहानगरपा+लका/ महानगरपा+लका वडा नं............वने .................................................................................. को छोरा\छोर#\*ीमित वष:......को...........................................................................( दो/ो प�) िलिखत जवाफकता: 262 िवषयः स2व�ध िव4छेद । हामी िनवेदक िन2न िलिखत िनवेदन गद:छn : १. हामीिवच संवत २०६९ सालमा सामािजक पर2परा अनसुार िववाह गCरएकोमा कCरव २ वष:स2म समुधरु दा2पHय जीवन रहेको िथयो । हामीबाट २०७१ साल जेठमा १ छोराको समेत जायज�म भएको, सोिह वष: २०७१ सालको ितहारमा माइत गएपछी घर नआएको, पटक पटक घर आउन फोनबाट अनरुोध गरकेो, िलन गएको तर उ टै कुटिपट गरी पठाएको भिन िनवेदकको िनवेदन परेको । २. आफुलाई दाइजो न याएको िनउबँाट घरमा हेला गरकेो, अपमान गरी जवरज'त घरबाट िनकाला गरेको हो । आफु खशुीले माइत गई वसेको होइन अझपिन लोLने+ित आmनो यथावत माया, सoाव र स2मान रहेकोले लोLने 'वा'नीको स2व�ध यथावत कायम गराईपाउँ भ�ने +Hयथ\को िलिखत जवाफ रहेको । ३. हामी झगडा गCर आयn, केहीवष: लोLने 'वा'नी छुिटएर व'यn, हामीबाट एक स�तानको जायज�म समेतभैसकेको छ । घरमा सामा�य घरायसी िवषयले मनमटुाव भई लोLने 'वा'नी अलग अलग वसेकोमा .....................गाउपँािलका / नगरपािलका/ उपमहानगरपािलका/महानगरपािलकाको �याियक सिमित माफ: त वडा न ं................. .अ�तग:तको ............................मेलिमलाप के�_मा मेलिमलापकता: .................को पहलमा एक आपसमा छलफल गरी िमली आएको iयहोरा यो छ कZ िवगतमा जे ज'ता िवषयमा असमझदारी तथा वेमेल भएको भएतापनी हामीिवच एक अका:+ित िवpास, सदभाव र +ेम कायमै रहेकोले लोLने 'वा'नीको स2व�ध िव4छेद गरी पाउँ भ�ने िनवेदन दावी छोिड पनुः समुधरु स2व�धका साथ दा2पHय जीवनलाई iयवि'थत ढंगले अगािड वढाउने छn । िनवेदकको घरमा तHकाल लोLने 'वा'नी िमिल व'ने वातावरण नहVने भएकोले छुrै ठाउमा डेरा िलई व'न हामी दवुै प� सहमत भएकाले 'थानीय सरकार सचंालन ऐन २०७४ को दफा ४७ )२ (वमोिजम यो िमलाप�को संयTु िनवेदन पेश गरकेा छn , लेिखए वमोिजम िमलाप� गरी पाउ ँ। ४ ...................गाउपँािलका /नगरपािलका/उपमहानगरपािलका/महानगरपािलक 'थानीय �याियक काय:िवधी वमोिजम यो िमलाप�को संयTु िनवेदन द'तरु बापत - ...........यसैसाथ सलंLन छ ।

263 ५. यसमा लेिखएका iयहोरा िठक साचँो हVन्, झठुा ठहरे कानून वमोिजम सहVलँा वझुाउलँा । िनवेदकह- ...................................... +थम प� .................................... दो/ो प� इ'त सवंत ्......... �ा�..........-��ा........�#%............/�� 01;-� A 264 अनुसूची-११ (दफा ६० को उपदफा (३) सगँ स�बि�धत) मलेिमलापकता*मा सूचीकृत ह@न ेिनवदेन ढाँचा ��ा�� -�# ............ �ा��ा��ा/��/�ा��ा �-C �%0 �/%�� %�� '�& -%��-�ा��#ा�-ा �JK �[ # �1� �ा�� A !"#1# ��'�-ा #��-ा �2�%@H# �ा��ा#�j�� !�#�� ा�Q /ाH ............ �ा��ा��ा /��/�ा��ा�� ा�� -�# ��#��#�ा ............ -%��-�ा� �% ��-ा �JK �[ # ;$ -%��-�ा� �/ा�� 1-# �ा�� ;� ��%�� 61 A #�� B) �ा�M/�#ा !-ाG�I�� 6ा��ा�� , ) "�ा#� #��- ��#G� �/%�� 0Q@C� !-ाG�I�� 6ा��ा�� , N) -%��-�ा��#ा�� #ा��- !ाD �/%�� !-ाG�I�� 6ा�ा�� , R) -%��-�ा� �� 1;� / ) 9�@.�# ��/G (Bio- data) ��%�� ा- �/& .......... �"#H#& ........... �-�#& .............

265 अनुसूची-१२ (दफा ७६ को उपदफा (१) सगँ स�बि�धत) ........... गाउँपा+लका÷��/�ा��ा�� ा�� -�# �-C �%0 �/%�� ;M/;/ा�� %�� I ��'�& ;M/;/ा$ �ा�� ;q% �ा/% A ....................................... वने ..........��%�� ÷�ा�V÷!�#�ा�V ��j� .......�"�%............. ��C ......... ......... ÷�ा�V÷!�#�ा�V -1�ा - ��%�� %�� ा�# j B�A– �"#1/ �ा�Q /ाH �� 9��/ा ��%�� 61 A B ��/�T िवप�ीसगँको उ2�%@H# -1�ा �� ा��ा��ा÷��/�ा��ा�� ा�� -�#�� +म'त ............................... को 'नण�य बमोिजम मलैे यस काया�लयमा राखेको दतरु\रकम ,ी िज8ला अदालतको फैसला बमोिजम मलैे भर# भराई पाउने ठहर भएको हुँदा उTत रकम भर# भराई पाउन यो 'नबेदन पेश गरेको छु । 266 २ मलैे यस काया�लयमा ज6मा गरेको दतरु÷/�-�� ;/�ा$÷/��÷;fK/�� Q !�# ��-ा� # ,ी िज8ला अदालतको अि�तम फैसलाको छाँया:'त यससैाथ सलंdन छ । ३ यसमा लेVखएको "यहोरा Nठक साँचो हो झुठरे काननू बमोिजम ��1��ा �1rा��ा A ��.............. इ'त सवंत ्......... �ा�..........-��ा........�#%............/�� 01;-� A

267 अनुसूची-१३ (दफा ७७ को उपदफा (१) सगँ स�बि�धत) K�� K�ा��% ��%�� .......गाउँ�ा��ा-ा �%0 �/%�� %�� I ��'�& K�� K�ा$ �ा�� ;q% �ा/% A .................. ..�"�%................��%�� ÷�ा�V÷!�#�ा�V ��j� ................ ............. ....�"�%......... ÷�ा�V÷!�#�ा�V -1�ा - ��%�� %�� ा�# j B�A– �"#1/ �ा�Q /ाH �� 9��/ा ��%�� 61 A B ��/�T ��C �� 2�%@H# -1�ा �� ा��ा��ा÷ ��/�ा��ा�� ा�� -�#�ा7 �-�# ...................................-ा ��G�� ;$ �T S/ �O�ा )�ा �1� ��# ;�� ा��% �/V ��G�� ;<�� 6 �� # �ा �"#1 �2�%H ��4 (-%/� �� ;�� / "�ा�-P�� 1�% w�/ ;<��-ा F ..................................................................@�2�ा ��ा�#-ा ��C �% � 1�/ा�� /%��-ा ��-ा� # ��ा�#�ा7 �-%# �-�# ..............-ा ��G�� 1��ा ��ा�� -�#�Q ��G��ा$ ��/ �/V -%/Q �� ;�� ा�- ;<�� 1��ा �� -%/� �� ;�� ा�- ;<�� # @0®ा�#@0® -�ा$ �T ��# K�ाL�ा�� %�� %0 �/%�� 61 A ��Q ��%�� ा� �%�ा��ा �ा��ा#�j �3�O� �/%�� 61 268 - ��ा�� -�#�� G�� 6ा�ा�!�# A - F ............................................................. @�2�ा ��ा�#�% �/%��....................... �-�#�� / _Q ��ा�� 6ा�ा�!�# A N ��-ा �%@H<�� 9��/ा 8w� �ा�K� �� r1w/% �ा�J� �-�@�- ��1��ा �1rा��ा A ��%�� ............... L�# �3�#� ......... �ा�..........-��ा........�#%............/�� 01;-� A

269 ��1�JK -BR (�_ा �e �� _ा (R) �� @��#) स�पित रोAकाको अदशे .............................................. �याियक सिमित संयोजक *ी......................................................................................... सद'य *ी........................................................................................... सद'य *ी ........................................................................................... आदेश संवत .................सालको िनवेदन नं........ िवषयः स2पित ह'ता�तरण रोSका ......@�2�ा........ ......�ा��ा��ा/��/�ा��ा/��-�ा��/�ा��ा/-�ा��/�ा��ा, �Yा �3....वने...................... ................................. छोरा, 6�/V/F -�# �'� ..................�� .........................................................��%�� )!�- �C( ��j� ......@�2�ा...........�ा��ा��ा/��/�ा��ा/��-�ा��/�ा��ा/-�ा��/�ा��ा, �Yा �3....��C (��F� �C)..........�"�%....�'�.....�� -ा ��%�� -ा� �-�@�-......@�2�ा........ ......�ा��ा��ा/��/�ा��ा/��-�ा��/�ा��ा/-�ा��/�ा��ा, �Yा �3.... C%._.........��.�3........ �O�ा-ा ��%��.........�� ा--ा /�%�� Yा��..................��_7�� Kा/ #2�% S/ / �� ा�ा# �-%# ��C ....��@. �� C �ा7 �� 3@0�ा/�j�� -��1/V ��ा �� "#ा�#/G �1� �~�% �03�ा �/V ��%��% 8�<�� %�� / !ा/@�;� 270 j�-ा �ा�K�1r ��ा� 9��/ा -�ा�� %@H<�� 1��ा �ा��ा$ !P�Cu �� ा--ा /�%�� @2�@H# S/�O�ा�� "#ा�#/G �� _ाM/� �8�� Yा�ा$ / ��p ��%0 �;<��-�ा �ा�� T S/�O�ा�� "#ा�#/G ��1�/�� 8��1 ;� -ा��# �ा�ा�� ा--ा �-%# "�ा� � �/�ा/ �3Kा�� R �� _ा Re (,) �-�@�- �� /��ा�� %0 �ा/V �M/8�<�ा 6 A �� %0 �-�� ा-%� /ाH ��@��# �ा�ा��j-ा �wा$8��1 A �� %0 ��1�ा/ /��ा ;<�� ा��ा/V !ाD �/V �-�� ा-%� /ाz1 / ��-ा�1�ा/ �%0 ��1� A $�# �3�#................�ा�.............-ा��ा...........�#%‘........../�� 01;-� A

271 अनुसूची-१५ (दफा ८८ को उपदफा (६) सगँ स�बि�धत) नAकलको लािग िनवदेन ��ा�� -�# .......... �ा��ा��ा/��/�ा��ा-ा �%0 �/%�� %�� I ��'�& �� ा�� ;q% �ा/% A ...................�"�% .................................................... ��%��/�ा�V/!�#�ा�V ��j� ............... �"�% ...................................................... ��C /�ा�V/!�#�ा�V -1�ा& .................................. ...................................... A - ��%�� %�� "#1/ �ा�# j. B�A– �ा�Q /ाH �� 9��/ा ��%�� 61 & (B) ��/�T ��C �� 2�%@H# -1�ा-ा �� ा�� %�ा��ा �ा��ा#�j �� /%�� 1��ा !-ा@G# !�#�� ा�� ;� �� %�� ा� ��@"�# ;<�� 61 A �#& �� !-ा@G# !�#�� ा�� A �%�ा� �)............................................................. 272 H)............................................................. �)............................................................. S) ............................................................ \) ............................................................ ) �%@H<�� 9��/ा 8w� �ा�K� 6, r1xा w�/% �ा�J� �-�@�- ��1��ा �1rा��ा A ��%�� .......................... L�# ��#� ......... �ा� .... -��ा .... �#% /�� ... 01;-� ......... cf1fn] ljgf]b kf]v/]n k|d'v k|zf;sLo clws[t

Documents

hxbf ufpFkflnsfsf] cfly{s aif{ @)&%÷)&^ sf] ;]jf / sfo{x