5

∏ ·ÚÔ‡Û· ¤‚‰ÔÌË ÂÙ‹ÛÈ· ¤ÎıÂÛË Ù˘ ∂∂ ÁÈ· Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·,

ÂÎı¤ÙÂÈ ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ Ô˘ ·Ó¤Ï·‚Â Ë ∂∂ ÌÂٷ͇

1˘ πÔ˘Ï›Ô˘ 2004 Î·È 30˘ πÔ˘Ó›Ô˘ 2005 ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ

Ù˘ Ó· ÚÔ·Á¿ÁÂÈ ÙÔÓ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi Û‚·ÛÌfi ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ‰ÈηȈ̿وÓ

Î·È ÙˆÓ ıÂÌÂÏȈ‰ÒÓ ÂÏ¢ıÂÚÈÒÓ. ªÔÏÔÓfiÙÈ ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÍ·ÓÙÏËÙÈÎfi

·ÔÏÔÁÈÛÌfi, ÛÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ¤ÎıÂÛË ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·È Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù·

·ÓıÚÒÈÓˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó ·ÓËÛ˘¯›Â˜ ηıÒ˜ Î·È ÔÈ

ÂÓ¤ÚÁÂȘ Ô˘ ·Ó¤Ï·‚Â Ë ∂∂ ÁÈ· Ó· Ù· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ, ÙfiÛÔ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi

fiÛÔ Î·È ÛÙÈ Â͈ÙÂÚÈÎfi Ù˘ ŒÓˆÛ˘.

2 0 0

ELEL

QC

-AA

-05-001-GR-C

™Àªµ√À§π√

∆∏™ ∂Àƒø¶∞´∫∏™ ∂¡ø™∏™

°∂¡π∫∏ °ƒ∞ªª∞∆∂π∞ ∂E∂Ù‹ÛÈ· ¤ÎıÂÛË ÁÈ· Ù·

·ÓıÚÒÈÓ· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·

∂˘Úˆ

·˚΋ ŒÓˆÛË –

∂Ù‹ÛÈ·

¤ÎıÂÛË ÁÈ·

Ù· ·ÓıÚÒ

ÈÓ

· ‰ÈÎ

·ÈÒ

Ì·Ù· 2005

ISSN 1680-9734

52 0 0

∂E∂Ù‹ÛÈ· ¤ÎıÂÛË ÁÈ· Ù·

·ÓıÚÒÈÓ· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·

2

Ετήσια Έκθεση της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, η οποία εγκρίθηκε από το Συµβούλιο

στις 3 Οκτωβρίου 2005.

Για περαιτέρω πληροφορίες, παρακαλείστε να έρθετε σε επαφή µε τη ∆ιεύθυνση "Τύπος, Επικοινωνία,

Εθιµοτυπία" στην ακόλουθη διεύθυνση:

General Secretariat of the Council

Rue de la Loi 175

B-1048 Brussels

Fax : +32 (0)2 235 49 77

E-mail: public.info@consilium.eu.int

Internet: http://ue.eu.int

Βιβλιογραφικό δελτίο υπάρχει στο τέλος του τεύχους.

Λουξεµβούργο: Υπηρεσία Επισήµων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 2005

ISBN 92-824-3178-9

ISSN 1680-9734

© Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2005

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή µε αναφορά της πηγής

Printed in Belgium

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος .......................................................................................................................................................5 1. Εισαγωγή.............................................................................................................................................7 2. Εξελίξεις στο εσωτερικό της ΕΕ .........................................................................................................8

2.1. Συνταγµατική Συνθήκη.............................................................................................................8 2.2. Οργανισµός Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων .................................................................................10 2.3. ∆ιορισµός και ρόλος του Προσωπικού Εντεταλµένου του Γενικού

Γραµµατέα / Ύπατου Εκπροσώπου (ΓΓ/ΥΕ) για τα ανθρώπινα δικαιώµατα .........................12 2.4. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ανθρώπινα δικαιώµατα ............................................................12

3. Μέσα και πρωτοβουλίες της ΕΕ σε τρίτες χώρες..............................................................................17 3.1. Κοινές στρατηγικές, κοινές δράσεις και κοινές θέσεις ...........................................................18 3.2. ∆ιαβήµατα και δηλώσεις.........................................................................................................22 3.3. ∆ιάλογοι στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και

ad hoc διαβουλεύσεις ..............................................................................................................24 3.3.1. ∆ιάλογος µε την Κίνα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα ..................................................24 3.3.2. ∆ιάλογος µε το Ιράν για τα ανθρώπινα δικαιώµατα .....................................................27 3.3.3. ∆ιαβουλεύσεις µε τη Ρωσία για τα ανθρώπινα δικαιώµατα .........................................28

3.4. ∆ιαβουλεύσεις της Τρόικας µε τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ιαπωνία, τη Νέα Ζηλανδία και τις υποψήφιες χώρες για τα ανθρώπινα δικαιώµατα ............................29

3.5. Ρήτρες ανθρώπινων δικαιωµάτων σε συµφωνίες συνεργασίας µε τρίτες χώρες .......................................................................................................................31

3.6. ∆ραστηριότητες χρηµατοδοτούµενες στα πλαίσια της EIDHR (Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη ∆ηµοκρατία και τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα) .......................................32 3.7. Ανάλυση της αποτελεσµατικότητας των ενωσιακών µέσων

και πρωτοβουλιών...................................................................................................................35 4. Θεµατικά ζητήµατα ...........................................................................................................................37

4.1. Θανατική ποινή .......................................................................................................................37 4.2. Βασανιστήρια και άλλη σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική µεταχείριση

ή τιµωρία.................................................................................................................................40 4.3. ∆ικαιώµατα του παιδιού (συµπεριλαµβανοµένου του CAAC - παιδιά και ένοπλες συγκρούσεις)............................................................................................43 4.4. Υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων ........................................................................48 4.5. Ανθρώπινα δικαιώµατα της γυναίκας .....................................................................................50 4.6. Ανθρώπινα δικαιώµατα και τροµοκρατία ...............................................................................53 4.7. Ανθρώπινα δικαιώµατα και επιχειρήσεις................................................................................56 4.8. ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο και καταπολέµηση της ατιµωρησίας ........................................59 4.9. ∆ηµοκρατία και εκλογές .........................................................................................................61 4.10. ∆ικαίωµα στην ανάπτυξη........................................................................................................68 4.11. Άσυλο, µετανάστευση, πρόσφυγες και εκτοπισµένα πρόσωπα ..............................................69

4

4.12. Ρατσισµός, ξενοφοβία, απαγόρευση διακρίσεων και σεβασµός

της πολυµορφίας .....................................................................................................................72

4.13. Άτοµα µε αναπηρίες................................................................................................................76

4.14. Άτοµα που ανήκουν σε µειονότητες .......................................................................................76

4.15. Θέµατα αυτοχθόνων πληθυσµών ............................................................................................80

4.16. Εµπορία ανθρώπων .................................................................................................................82

4.17. Οικονοµικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώµατα .............................................................85

4.18. Ανάλυση της αποτελεσµατικότητας της ενωσιακής δράσης σε

θεµατικά ζητήµατα..................................................................................................................85

5. ∆ραστηριότητες της ΕΕ σε διεθνή φόρουµ.......................................................................................87

5.1. 59η σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών: Τρίτη Επιτροπή

(γενική ανασκόπηση) ..............................................................................................................87

5.2. 61η σύνοδος της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα ανθρώπινα

δικαιώµατα..............................................................................................................................88

5.3. Συνεργασία µε τα Ηνωµένα Έθνη, συµπεριλαµβανοµένης της έκθεσης της

Οµάδας Υψηλού Επιπέδου των Ηνωµένων Εθνών/ της έκθεσης του Γενικού

Γραµµατέα για µεγαλύτερη ελευθερία....................................................................................91

5.4. Συµβούλιο της Ευρώπης 92

5.5. ΟΑΣΕ ......................................................................................................................................93

5.6. Ανάλυση της αποτελεσµατικότητας της δράσης της ΕΕ σε διεθνή φόρουµ

κατά το 2004/2005 ..................................................................................................................95

6. Ζητήµατα που αφορούν συγκεκριµένες χώρες .................................................................................95

6.1. Ευρώπη και γειτονικές χώρες .................................................................................................95

6.1.1. Υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ και δυνάµει υποψήφιες χώρες ................................95

6.1.2. Ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας .....................................................................................97

6.1.3. Ρωσία και Κεντρική Ασία...........................................................................................103

6.2. Αφρική ..................................................................................................................................106

6.3. Βόρεια και Νότια Αµερική ...................................................................................................110

6.4. Ασία ......................................................................................................................................113

6.5. Μέση Ανατολή......................................................................................................................124

6.6. Ανάλυση................................................................................................................................126

7. Συµπέρασµα ....................................................................................................................................127

Παραρτήµατα...................................................................................................................................129

5

Πρόλογος

Είµαι στην ευχάριστη θέση να σας παρουσιάσω την έβδοµη

ετήσια έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Η πρώτη έκθεση

έγινε το 1999. Σήµερα, όπως και τότε, πιστεύουµε ότι είναι

σηµαντικό να εκθέτει δηµόσια η Ένωση τη συλλογική πολιτική της στον

τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων καθώς και τις ενέργειες

που έκανε για την υλοποίησή της.

Η έκθεση δείχνει ότι την προηγούµενη χρονιά σηµειώθηκαν πρόοδοι, καθώς και καθυστερήσεις, στον τοµέα

των ανθρώπινων δικαιωµάτων. ∆είχνει ακόµη την ισχυρή επίπτωση που µπορεί να έχει η ΕΕ στα ανθρώπινα

δικαιώµατα όταν οµιλεί µε ενιαία φωνή. Είτε πρόκειται για διεθνή βήµατα, όπως ο ΟΗΕ, είτε για διµερείς

συζητήσεις, η έκθεση καταδεικνύει ότι η ενότητα στους σκοπούς, η ευθυγράµµιση των πολιτικών και η κοινή

δράση κάνουν πραγµατική διαφορά όχι µόνον στον καθορισµό ατζέντας αλλά και στην υλοποίησή της. Οι

προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία είναι εξαιρετικό παράδειγµα των παραπάνω.

Όπως τα ανθρώπινα δικαιώµατα είναι οικουµενικά, έτσι και οι παραβιάσεις τους αφορούν δικαιολογηµένα κάθε

κράτος και κάθε άνθρωπο. Σε ένα αλληλεξαρτώµενο κόσµο, ο σεβασµός των ανθρώπινων δικαιωµάτων έχει γίνει

ο άξονας για τη βιώσιµη πρόοδο. Όπως τόσο εύγλωττα το έθεσε ο Kofi Annan στην έκθεσή του µε τίτλο «Με

µεγαλύτερη ελευθερία», «δεν θα απολαµβάνουµε ανάπτυξη χωρίς ασφάλεια, δεν θα απολαµβάνουµε ασφάλεια

χωρίς ανάπτυξη και δεν θα απολαµβάνουµε κανένα από αυτά χωρίς σεβασµό των ανθρώπινων δικαιωµάτων». Σε

µία εποχή όπου πολλές από τις αξίες µας βάλλονται από την τροµοκρατία, είναι ουσιαστικό να συνεχίσουµε ότι

µόνο να τις επαναλαµβάνουµε αλλά και να επιµένουµε στον οικουµενικό τους χαρακτήρα.

6

Η γεωγραφία και η ιστορία έχουν διαµορφώσει τη σχέση της ΕΕ µε τον κόσµο. Έχουµε ιδιαίτερες σχέσεις µε

τους άµεσους γείτονές µας προς νότο και ανατολάς µέσω του εµπορίου, της κουλτούρας, προσωπικών

δεσµών και αµοιβαίων συµφερόντων. Αλλά αναπτύσσουµε και όλο και στενότερες σχέσεις µε τον υπόλοιπο

κόσµο. Αυτή η κοινή κληρονοµιά, αυτοί οι ζωντανοί δεσµοί σ’ ένα συρρικνούµενο κόσµο, σηµαίνουν ότι

έχουµε υποχρέωση να προάγουµε τις κοινές αρχές και πρότυπα που στηρίζουν όχι απλώς την ευηµερία και

ασφάλειά µας αλλά και την ανθρωπιά µας.

Η Ευρώπη έχει ζήσει τις τροµερές συνέπειες που είχε η εγκατάλειψη των κοινών αυτών αξιών. Πρόσφατα

είχα τη δυσάρεστη τιµή να εκπροσωπήσω την ΕΕ στην 10η επέτειο της σφαγής στη Σρεµπρένιτσα, ένα

έγκληµα που διαπράχθηκε κάτω από τα µάτια της διεθνούς κοινότητας και για το οποίο δεν πράξαµε τα

απαραίτητα για να το αποτρέψουµε. Οι καταστάσεις στο Ουζµπεκιστάν, τη Λευκορωσία και την Τσετσενία

παρουσιάζουν τεράστιες προκλήσεις στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Και σε άλλες ηπείρους

υπάρχουν τα σηµάδια συνεχιζόµενων παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωµάτων - Λαϊκή ∆ηµοκρατία του

Κονγκό, Σουδάν, Ζιµπάµπουε στην Αφρική, Κούβα και Κολοµβία στην Αµερική, Βόρεια Κορέα, Βιρµανία

και Νεπάλ στην Ασία, Ιράν και Συρία στη Μέση Ανατολή - για να αναφέρουµε µερικές από τις πιο

διαβόητες περιπτώσεις. Μόνη οδός διαφυγής από τις φρικαλεότητες αυτές και αποτροπής της επανάληψής

τους αλλού, είναι η συνέχιση της αργής, επίπονης και επίµονης διαδικασίας της συνεργασίας, πειθούς,

παρότρυνσης και, σε έσχατη περίπτωση, κυρώσεων, όπως περιγράφεται στην παρούσα έκθεση.

Με την ειρήνη και ευηµερία της, η ΕΕ είναι ζωντανή απόδειξη του γεγονότος ότι ο σεβασµός των

ανθρώπινων δικαιωµάτων, η δηµοκρατία και το κράτος δικαίου είναι προς το συµφέρον όλων. Η διαδικασία

διεύρυνσης βοηθά στην εξάπλωση των ωφεληµάτων αυτών στην ήπειρό µας ακόµη περισσότερο.

Εργαζόµενη για να διασφαλιστούν τα παραπάνω δικαιώµατα και σε άλλους, η ΕΕ επιδιώκει να

δηµιουργήσει τις συνθήκες για ένα ασφαλή και ειρηνικό κόσµο στον οποίο να µπορούν να αναπτυχθούν

όλες οι ανθρώπινες δυνατότητες, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισµού, φυλής,

πεποιθήσεων ή εθνικότητας. Οι αξίες αυτές διέπουν το εσώτερο ήθος της ΕΕ. Παραµένουν κεντρικές στην

εξωτερική πολιτική της Ένωσης. Θεωρώ την παρούσα έκθεση αξιέπαινη.

Jack Straw

Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωµένου Βασιλείου

Πρόεδρος του Συµβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

7

1. Εισαγωγή

Η παρούσα έβδοµη ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώµατα καλύπτει την

περίοδο από 1ης Ιουλίου 2004 µέχρι τις 30 Ιουνίου 2005.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται και ορίζεται από την προσήλωσή της στις αρχές της ελευθερίας, της

δηµοκρατίας, του κράτους δικαίου και του σεβασµού των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών

ελευθεριών. Η αποδοχή των αρχών αυτών συνιστά το θεµέλιο και την προϋπόθεση για την ειρήνη, τη

σταθερότητα και την ευηµερία κάθε κοινωνίας. Η ΕΕ πιστεύει ακράδαντα ότι αυτό αποτελεί θεµιτό µέληµα

και σηµαντική ευθύνη της διεθνούς κοινότητας.

Η παρούσα έκθεση αποσκοπεί να παράσχει επισκόπηση του έργου που επιτελεί η ΕΕ, µέσω των οργάνων

της, για την προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων, της δηµοκρατίας και της χρηστής διακυβέρνησης. Οι

έννοιες αυτές συγκαταλέγονται µεταξύ των θεµελίων της ΕΕ και αποτελούν στόχους της εξωτερικής

πολιτικής της και της πολιτικής στον τοµέα της ασφάλειας, και ταυτόχρονα αποτελούν τη βάση της

ενωσιακής συνεργασίας για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης. Η έκθεση προβάλλει µόνον τα θέµατα,

τα όργανα και τις χώρες όπου η δράση της ΕΕ υπήρξε ιδιαίτερα σηµαντική κατά την υπό εξέταση περίοδο.

Αυτό δεν σηµαίνει ότι η ΕΕ δεν ασχολήθηκε µε ζητήµατα στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων, της

δηµοκρατίας και της χρηστής διακυβέρνησης σε χώρες που δεν εξετάζονται ενδελεχώς στην παρούσα

έκθεση. Ακόµη, η έκθεση δεν καλύπτει τις εργασίες στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων που έγιναν

από µεµονωµένα κράτη µέλη, τα οποία παράλληλα µε τις εργασίες στο επίπεδο της ΕΕ ανέλαβαν σχετικές

πρωτοβουλίες και σε εθνικό επίπεδο. Απλώς, θα ήταν αδύνατον, και όχι απαραιτήτως χρήσιµο, να

περιληφθούν όλες οι χώρες και όλα τα ζητήµατα κατά τρόπο διεξοδικό.

Η παρούσα έκθεση εισάγει, επίσης, ορισµένες αλλαγές σε προηγούµενα σχήµατα. Περιέχεται για πρώτη

φορά συµβολή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε το έργο του στον τοµέα των ανθρώπινων

δικαιωµάτων. Ως το µόνο άµεσο εκλεγόµενο πολυεθνικό Κοινοβούλιο παγκοσµίως, θεωρεί από µακρού την

προάσπιση και την προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων, εντός καθώς και εκτός της ΕΕ, ως ένα από τα

κύρια καθήκοντά του. Το Κοινοβούλιο συχνά βρίσκεται στην αιχµή της ανάπτυξης των ανθρώπινων

δικαιωµάτων και µεριµνά ώστε τα άλλα όργανα της ΕΕ να δίνουν τη µέγιστη δυνατή προσοχή στα

ανθρώπινα δικαιώµατα.

Όπου τα ανθρώπινα δικαιώµατα έχουν αφενός εσωτερική και αφετέρου εξωτερική διάσταση, η παρούσα

έκθεση ασχολείται και µε τις δύο πτυχές στο ίδιο κεφάλαιο (Κεφάλαιο 4) ούτως ώστε να προβάλλεται ο

στόχος της συνοχής της ενωσιακής πολιτικής. Επίσης, για πρώτη φορά, επιχειρεί να αναλύσει τα

αποτελέσµατα των δράσεων της ΕΕ ως προς τον αντίκτυπό τους. Η έκθεση περιλαµβάνει επίσης

χαρακτηριστικά παραδείγµατα του τρόπου µε τον οποίο τα διάφορα µέσα, και ιδίως τα χρηµατοοικονοµικά,

µπορούν να χρησιµοποιούνται προκειµένου να συµβάλουν στην επίτευξη γενικών στόχων πολιτικής. Για

πληροφορίες όσον αφορά τις νοµικές βάσεις των εργασιών της ΕΕ στους τοµείς αυτούς βλέπε τις

ιστοσελίδες που παρατίθενται στο Παράρτηµα «Περαιτέρω Πληροφορίες».

8

Μολονότι τα προβλήµατα που αντιµετώπισε η διαδικασία επικύρωσης της Συνταγµατικής Συνθήκης της ΕΕ

έχουν περιορίσει την προοπτική νοµικής ένταξης των ανθρώπινων δικαιωµάτων στις δοµές της ΕΕ στο

άµεσο µέλλον, η ΕΕ παραµένει αποφασισµένη να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώµατα εντός των συνόρων της

και να εργάζεται για την τήρησή τους εκτός των ορίων της.

Σε µια εποχή όπου εξακολουθούν να διαπράττονται τροµοκρατικές φρικαλεότητες ανά τον κόσµο, η

ενθάρρυνση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, ως µέσο για την καταπολέµηση της µισαλλοδοξίας και του

εξτρεµισµού παραµένει περισσότερο από ποτέ επίκαιρη. Η παρούσα έκθεση περιγράφει το πως η ΕΕ

αντιµετώπισε και αντιµετωπίζει ενεργά το ζήτηµα αυτό.

Τα θύµατα παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωµάτων, εκείνοι που δολοφονήθηκαν, βασανίστηκαν,

υποδουλώθηκαν, καταδικάστηκαν στη σιωπή, καταπιέστηκαν και υπέστησαν διακρίσεις, και εκείνοι που

υπέστησαν επιθέσεις γιατί τα προασπίστηκαν, προσβλέπουν στην ΕΕ η οποία καλείται να τηρήσει τις

δεσµεύσεις της και να ενεργήσει για λογαριασµό τους. Η επιτυχία των προσπαθειών της ΕΕ δεν είναι ποτέ

εξασφαλισµένη, η ικανότητά της να επηρεάζει καταστάσεις σε άλλες χώρες είναι συχνά πολύ περιορισµένη,

ενώ µένουν να γίνουν πολλά σ’ αυτούς τους τοµείς. Παρ’ όλα αυτά, η παρούσα ετήσια έκθεση για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα καταδεικνύει ότι η επιµονή, η πεποίθηση, η συνεργασία, και η χρησιµοποίηση όλων

των διαθέσιµων µέσων επιτρέπουν πράγµατι στην ΕΕ να επιτυγχάνει θετικά αποτελέσµατα.

2. Εξελίξεις στο εσωτερικό της ΕΕ

Η ΕΕ εξακολουθεί να αναπτύσσει µηχανισµούς που συµβάλλουν στην ενίσχυση των ανθρώπινων

δικαιωµάτων και της δηµοκρατίας, τόσο σε εσωτερικό όσο και σε εξωτερικό επίπεδο, το δε παρόν κεφάλαιο

εξετάζει τις πλέον πρόσφατες εξελίξεις. Ο µελλοντικός Οργανισµός Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων θα παράσχει

στα σχετικά όργανα της ΕΕ και στα κράτη µέλη πραγµατογνωµοσύνη και βοήθεια σχετικά µε την εφαρµογή

της κοινοτικής νοµοθεσίας και την ανάπτυξη µέτρων και δράσεων που σχετίζονται µε τα ανθρώπινα

δικαιώµατα. Ο Προσωπικός Εντεταλµένος για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα θα υποστηρίζει σταθερά τις

εξωτερικές προσπάθειες. Η διαδικασία της ενσωµάτωσης της προστασίας των ανθρώπινων δικαιωµάτων στο

δίκαιο της ΕΕ, συνεχίζεται τµηµατικά, όπως καταδεικνύεται σε άλλα σηµεία της έκθεσης σχετικά µε

συγκεκριµένα ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων. Το έργο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την

προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων εκτίθεται επίσης στο παρόν κεφάλαιο.

2.1. Συνταγµατική Συνθήκη

Η Συνθήκη για τη θέσπιση Συντάγµατος της Ευρώπης υπεγράφη στη Ρώµη στις 29 Οκτωβρίου 2004. Επί

του παρόντος ευρισκόµαστε στη διαδικασία επικύρωσης από τα κράτη µέλη της ΕΕ. ∆εκατρία κράτη µέλη

της ΕΕ έχουν επικυρώσει τη Συνθήκη. Έπειτα από τα αποτελέσµατα των δηµοψηφισµάτων που

οργανώθηκαν στη Γαλλία και στις Κάτω Χώρες το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο συµφώνησε να υπάρξει περίοδος

περίσκεψης και να τεθεί και πάλι το ζήτηµα στις αρχές του 2006.

9

Υπάρχουν ήδη διατάξεις στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και στη Συνθήκη για την ίδρυση

της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ΣΕΚ) οι οποίες αποσκοπούν στην προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων

στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ και της συνεργασίας για την ανάπτυξη1. Ωστόσο, το Σύνταγµα

θα συνέβαλε στην ενίσχυση της προστασίας και της προαγωγής των ανθρώπινων δικαιωµάτων τόσο εντός

της ΕΕ, όσο και στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ2. Παραδείγµατα συναφών διατάξεων είναι, µεταξύ άλλων,

τα εξής:

⇒ Το άρθρο Ι-2 προβλέπει την προσθήκη νέων στοιχείων στον κατάλογο αξιών στις οποίες

βασίζεται η ΕΕ : ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ισότητα, δικαιώµατα των προσώπων που ανήκουν σε

µειονότητες στις ήδη υπάρχουσες συνθήκες, δηλαδή ελευθερία, δηµοκρατία, κράτος δικαίου

και σεβασµός των ανθρωπίνων δικαιωµάτων.

⇒ Το άρθρο Ι-9 παράγρ. 2 της Συνταγµατικής Συνθήκης ορίζει ότι : «Η Ένωση προσχωρεί στην

Ευρωπαϊκή Σύµβαση για την προάσπιση των ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου και των Θεµελιωδών

Ελευθεριών. Η προσχώρηση στην εν λόγω Σύµβαση δεν µεταβάλλει τις αρµοδιότητες της

Ένωσης όπως ορίζονται στο Σύνταγµα». Το άρθρο Ι-9 παράγρ. 3 ορίζει ότι : «Τα θεµελιώδη

δικαιώµατα όπως κατοχυρώνονται από την Ευρωπαϊκή Σύµβαση για την προάσπιση των

∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου και των Θεµελιωδών Ελευθεριών και όπως απορρέουν από τις

κοινές συνταγµατικές παραδόσεις των κρατών µελών, αποτελούν µέρος των γενικών αρχών του

δικαίου της Ένωσης».

⇒ Ο Χάρτης των Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων, ο οποίος διακηρύχθηκε πανηγυρικά κατά το

Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Νίκαιας τον ∆εκέµβριο 2000, περιλαµβάνεται στο Μέρος ΙΙ του

Συντάγµατος 3. Τα θεµελιώδη δικαιώµατα θα είναι δεσµευτικά όχι µόνο για την Ένωση, τα

θεσµικά όργανα και τους οργανισµούς της, αλλά και για τα κράτη µέλη όταν θα εφαρµόζουν το

δίκαιο της Ένωσης. Το γεγονός ότι ο Χάρτης συµπεριελήφθη στο Σύνταγµα δεν επεκτείνει το

πεδίο εφαρµογής του δικαίου της Ένωσης πέραν των αρµοδιοτήτων της Ένωσης και δεν

δηµιουργεί καµία νέα αρµοδιότητα και κανένα νέο καθήκον για την Ένωση ούτε τροποποιεί τις

αρµοδιότητες και τα καθήκοντα που ορίζονται στα άλλα µέρη του Συντάγµατος.

⇒ Το άρθρο Ι-3 συµπεριλαµβάνει για πρώτη φορά την προστασία των δικαιωµάτων του παιδιού

στους εσωτερικούς και εξωτερικούς στόχους της Ένωσης.

1 Για παράδειγµα, τα άρθρα 6, 11 και 49 ΣΕΕ και το άρθρο 177 ΣΕΚ. 2 Το παρόν τµήµα της έκθεσης βασίζεται σε πίνακες δεδοµένων που είναι διαθέσιµοι στην ιστοσελίδα:

http://europa.eu.int/constitution/index_en.htm 3 Οι επεξηγήσεις για τον χάρτη έχουν ενσωµατωθεί στη Συνθήκη υπό µορφή δήλωσης.

10

2.2. Οργανισµός Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων

Το ∆εκέµβριο 2003, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, συνελθόντες στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού

Συµβουλίου, αποφάσισαν να διευρύνουν το υφιστάµενο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο των Φαινοµένων

Ρατσισµού και Ξενοφοβίας (EUMC) και να επεκτείνουν την εντολή του ώστε να καταστεί Οργανισµός

Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων.

Με την ανακοίνωση σχετικά µε τον Οργανισµό Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων4, η Επιτροπή διεξήγαγε ευρεία

δηµόσια διαβούλευση σχετικά µε τις αρµοδιότητες και τα καθήκοντα του µελλοντικού οργανισµού. Η

διαβούλευση εστιάστηκε στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ΜΚΟ που δρουν για την προστασία των

ανθρώπινων δικαιωµάτων και σε όλους όσους ασχολούνται µε την ανάπτυξη της προστασίας των

θεµελιωδών δικαιωµάτων στην ΕΕ. Παρελήφθησαν εκατό απαντήσεις. Εκτός αυτού, στις 25 Ιανουαρίου

πραγµατοποιήθηκε δηµόσια ακρόαση µε περισσότερους από 200 συµµετέχοντες.

Η Επιτροπή ενέκρινε, στις 30 Ιουνίου 2005, πρόταση κανονισµού του Συµβουλίου για την ίδρυση

Οργανισµού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Θεµελιώδη ∆ικαιώµατα και πρόταση απόφασης του

Συµβουλίου για τον ορισµό του πεδίου εφαρµογής των δραστηριοτήτων του Οργανισµού στους τοµείς που

αναφέρονται στον τίτλο VI της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εάν ο κανονισµός εκδοθεί από το

Συµβούλιο, ο Οργανισµός θα λειτουργεί στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων της Κοινότητας δυνάµει του

κανονισµού, αλλά το πεδίο εφαρµογής του θα εκτείνεται και σε ζητήµατα συναφή µε την αστυνοµική και

δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις, ως αποτέλεσµα της παράλληλης απόφασης του Συµβουλίου.

Οι προτάσεις της Επιτροπής, που συζητούνται τώρα από τα κράτη µέλη, δείχνουν ότι σκοπός του

Οργανισµού θα είναι να παρέχει συνδροµή και πραγµατογνωµοσύνη σχετικά µε τα θεµελιώδη δικαιώµατα

στα συναφή θεσµικά όργανα, υπηρεσίες, φορείς και οργανισµούς της Κοινότητας και των κρατών µελών της

προκειµένου να στηρίζει όλους τους παραπάνω· όταν λαµβάνουν µέτρα ή διατυπώνουν κατευθύνσεις

δράσεις εντός των αντίστοιχων αρµοδιοτήτων τους µε σκοπό τον πλήρη σεβασµό των θεµελιωδών

δικαιωµάτων. Ο Οργανισµός θα ασχολείται µε τα θεµελιώδη δικαιώµατα στην Ένωση και στα κράτη µέλη

κατά την εφαρµογή του δικαίου της Ένωσης. Σύµφωνα µε τις προτάσεις της Επιτροπής, ο Οργανισµός θα

µπορούσε επίσης να ασχολείται µε υποψήφιες και δυνάµει υποψήφιες χώρες. Ακόµη η Επιτροπή θα

µπορούσε να ζητά από τον Οργανισµό να υποβάλει πληροφορίες και αναλύσεις για τρίτες χώρες µε τις

οποίες η Κοινότητα έχει συνάψει συµφωνίες σύνδεσης ή συµφωνίες περιέχουσες διατάξεις για το σεβασµό

των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, ή µε τις οποίες σκοπεύει να αρχίσει διαπραγµατεύσεις για παρόµοιες

συµφωνίες.

Οι θεµατικοί τοµείς δραστηριότητας θα καθορισθούν βάσει πολυετούς πλαισίου, το οποίο θα ορίσει η

Επιτροπή. Εντός των εν λόγω θεµατικών τοµέων, ο Οργανισµός, µε πλήρη ανεξαρτησία, θα συλλέγει και θα

4 COM(2004) 693 της 25ης Οκτωβρίου 2004.

11

αξιολογεί στοιχεία σχετικά µε τον αντίκτυπο που έχουν στην πράξη τα ενωσιακά µέτρα στα θεµελιώδη

δικαιώµατα και τις ορθές πρακτικές, θα εκφέρει γνώµη σχετικά µε τις εξελίξεις της πολιτικής για τα

θεµελιώδη δικαιώµατα, θα ευαισθητοποιεί το κοινό και θα προωθεί το διάλογο µε την κοινωνία των

πολιτών, και θα συντονίζεται µε διάφορους παράγοντες σ’ αυτόν τον τοµέα. Πρέπει να τονισθεί ότι ο

Οργανισµός δεν θα διαθέτει µηχανισµό αιτιάσεων. Το Συµβούλιο µπορεί να αντλεί από την

πραγµατογνωµοσύνη του Οργανισµού εάν το κρίνει χρήσιµο στο πλαίσιο της διαδικασίας του άρθρου 7 ΣΕΕ

(που αφορά τον κίνδυνο παραβίασης θεµελιωδών δικαιωµάτων σε ένα κράτος µέλος). Ωστόσο, ο

Οργανισµός δεν θα προβαίνει σε συστηµατική και µόνιµη παρακολούθηση κρατών µελών της ΕΕ για τους

σκοπούς του άρθρου 7.

Ο Οργανισµός θα συµπληρώνει τους υφιστάµενους µηχανισµούς παρακολούθησης των προτύπων

θεµελιωδών δικαιωµάτων σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Θα συνεργάζεται στενά µε συναφείς

οργανώσεις και φορείς, συµπεριλαµβανοµένου του Συµβουλίου της Ευρώπης, και συναφείς κοινοτικούς

οργανισµούς και υπηρεσίες της Ένωσης, ιδίως δε το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων.

Εάν εκδοθεί ο προτεινόµενος κανονισµός, ο Οργανισµός αναµένεται να είναι λειτουργικός από τον

Ιανουάριο του 2007.

∆ράση στα νέα κράτη µέλη

Με τροποποίηση στον προϋπολογισµό του 2004, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να

εγκρίνει και να διεκπεραιώσει «προπαρασκευαστική δράση µε σκοπό τη στήριξη των ενεργειών τοπικών

ΜΚΟ στα δέκα νέα κράτη µέλη σε σχέση µε το κράτος δικαίου, τη δηµοκρατία, τα θεµελιώδη δικαιώµατα,

τη διαφάνεια, την αµερόληπτη ενηµέρωση και την καταπολέµηση της διαφθοράς».

Σκοπός είναι η ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών στα δέκα κράτη µέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ την

1η Μαΐου 2004.

Ο προϋπολογισµός του 2004 προέβλεπε κονδύλι 3 εκατοµµ. ευρώ. Τον Νοέµβριο 2004 δηµοσιεύθηκε

πρόσκληση για υποβολή προτάσεων και η Επιτροπή παρέλαβε 180 προτάσεις, οι οποίες εξετάζονται.

Επιπλέον, το 2004 χρηµατοδοτήθηκαν πιλοτικά προγράµµατα ενηµέρωσης των πολιτών για τα θεµελιώδη

δικαιώµατα και το Χάρτη των Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων σε ολόκληρο το έδαφος της ΕΕ. Το διαθέσιµο

ποσό για το 2004 ήταν 0,75 εκατοµµ. ευρώ. Η προθεσµία υποβολής προτάσεων για την εν λόγω δράση

έκλεισε το Σεπτέµβριο 2004 και επελέγησαν για χρηµατοδότηση έξι σχέδια. Τελικά τον Απρίλιο 2005 η

Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για πρόγραµµα πλαίσιο σχετικά µε τα θεµελιώδη δικαιώµατα και τη δικαιοσύνη

2007-2013 (COM (200) 122 της 6ης Απριλίου 2005). Το πρόγραµµα πλαίσιο αποτελείται από τέσσερα

ειδικά προγράµµατα, εκ των οποίων ένα αφορά τα θεµελιώδη δικαιώµατα και την ιδιότητα του πολίτη µε

προτεινόµενη χρηµατοδότηση 96,5 εκατοµµ. ευρώ για την εν λόγω περίοδο.

12

2.3. ∆ιορισµός και ρόλος του Προσωπικού Εντεταλµένου του Γενικού Γραµµατέα /Ύπατου Εκπροσώπου για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα

Το ∆εκέµβριο 2004, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο «χαιρέτισε την απόφαση διορισµού Προσωπικού

Εντεταλµένου του ΓΓ/ΥΕ για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα στον τοµέα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και

πολιτική ασφάλειας, (ΚΕΠΠΑ) ως συµβολή στη συνοχή και τη συνέχεια της πολιτικής της ΕΕ στον τοµέα

των ανθρώπινων δικαιωµάτων, λαµβανοµένων δεόντως υπόψη των αρµοδιοτήτων της Επιτροπής». Τον

Ιανουάριο 2005, ο κ. Javier Solana, Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την ΚΕΠΠΑ διόρισε τον κ. Michael

Matthiessen ως Προσωπικό Εντεταλµένο του για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα. Το πεδίο δράσης του

Προσωπικού Εντεταλµένου εστιάζεται στην εφαρµογή των κατευθυντήριων γραµµών για τα ανθρώπινα

δικαιώµατα, στην πολιτική της ΕΕ, στα Ηνωµένα Έθνη, στο Συµβούλιο της Ευρώπης, στους διαλόγους

σχετικά µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα, στην ενσωµάτωση της διάστασης αυτής στις διάφορες πολιτικές, στις

σχέσεις µε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην παρουσία της πολιτικής της ΕΕ στον τοµέα των ανθρώπινων

δικαιωµάτων και στις δραστηριότητες προβολής.

Κατά την περίοδο που καλύπτει η παρούσα έκθεση, ο Προσωπικός Εντεταλµένος συνέβαλε στην εισδοχή

της διάστασης των ανθρώπινων δικαιωµάτων σε όλα τα θεσµικά όργανα της ΕΕ. Ενίσχυσε την παρουσία της

ΕΕ κατά την 61η συνέλευση της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα και

επιτέλεσε ουσιαστική εργασία όσον αφορά τις θέσεις της ΕΕ. Συµµετείχε, περαιτέρω, στο διάλογο µε την

Κίνα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και σε διαβουλεύσεις µε τη Ρωσική Οµοσπονδία. Μέσω επαφών µε την

Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας συνέβαλε στην ευαισθητοποίηση σε ζητήµατα σχετικά µε τα ανθρώπινα

δικαιώµατα. Μετά το διορισµό του, ο κ. Michael Matthiessen συνάντησε ορισµένους προασπιστές

ανθρώπινων δικαιωµάτων και ανέπτυξε στενές επαφές µε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και µε

σχετικούς παράγοντες του ΟΗΕ, του Συµβουλίου της Ευρώπης και του ΟΑΣΕ.

2.4. ∆ράσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αντιπροσωπεύει µια σθεναρή φωνή για ζητήµατα σχετικά µε τα ανθρώπινα

δικαιώµατα και τη δηµοκρατία. Συµβάλλει στην εκπόνηση και εφαρµογή πολιτικών στον τοµέα των

ανθρώπινων δικαιωµάτων µέσω ψηφισµάτων, εκθέσεων, αποστολών σε τρίτες χώρες, εκδηλώσεων για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα, διακοινοβουλευτικών αντιπροσωπιών και κοινών κοινοβουλευτικών επιτροπών µε

τρίτες χώρες, προφορικών και γραπτών ερωτήσεων, ειδικών ακροάσεων για συγκεκριµένα ζητήµατα και του

ετήσιου Βραβείου Ζαχάρωφ. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θίγει επίσης, σε τακτική βάση,

ζητήµατα σχετικά µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα µε τους αντιπροσώπους τρίτων χωρών.

13

Η Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, που ανασυγκροτήθηκε

στην αρχή της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου υπό την προεδρία της κας Hélène Flautre (Πράσινοι/ALE),

έχει εξελιχθεί σε κεντρικό σηµείο για τα ζητήµατα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώµατα στο

Κοινοβούλιο. Είναι ο αρµόδιος φορέας για κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες σ’ αυτόν τον τοµέα και αποτελεί

µόνιµο φόρουµ συνοµιλίας µε προασπιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων σχετικά µε την κατάσταση των

ανθρώπινων δικαιωµάτων και της δηµοκρατίας σε κράτη µη µέλη της ΕΕ.

Κύριος στόχος της είναι η ενσωµάτωση της παραµέτρου των ανθρώπινων δικαιωµάτων σε όλες τις πτυχές

των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ. Καταβάλλει προσπάθειες για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση

των ενεργειών της ΕΕ στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Στη συνάρτηση αυτή, η Υποεπιτροπή

αποδίδει ιδιαίτερη έµφαση στην εφαρµογή των κατευθυντήριων γραµµών της ΕΕ σχετικά µε τους

υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Μείζον γεγονός για το Κοινοβούλιο είναι η ετήσια σύνοδος της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα

Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (UNCΗR) στη Γενεύη, κατά την οποία τα µέλη συναντούν τον Ύπατο Αρµοστή

των Ηνωµένων Εθνών, την Προεδρία της ΕΕ και τους πρέσβεις των κρατών µελών, καθώς και µη

κυβερνητικές οργανώσεις.

Ενόψει της συνόδου, το Κοινοβούλιο εκδίδει ψήφισµα µε το οποίο απευθύνει συστάσεις στην Επιτροπή και

το Συµβούλιο σχετικά µε τη θέση που πρέπει να λάβει η ΕΕ στο πλαίσιο των διαπραγµατεύσεων µε άλλες

χώρες. Στο ψήφισµα της 24ης Φεβρουαρίου 2005, εκτός από έναν κατάλογο χωρών ο οποίος περιελάµβανε

την Τσετσενία, την Κίνα, το Ιράν, τη Ζιµπάµπουε, το Σουδάν, το Ουζµπεκιστάν και το Τουρκµενιστάν, το

Κοινοβούλιο µνηµόνευσε, ειδικότερα, θέµατα όπως την προστασία των ανθρώπινων δικαιωµάτων στο

πλαίσιο της καταπολέµησης της τροµοκρατίας, την ελευθερία της έκφρασης, τα δικαιώµατα του παιδιού, την

εµπορία ανθρώπων και τους υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Όσον αφορά τα οικονοµικά,

κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώµατα, το Κοινοβούλιο τόνισε την ανάγκη ψηφίσµατος για το ζήτηµα της

κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Η αντιπροσωπία που συµµετέχει στην ετήσια σύνοδο της UNCΗR, καθώς και πολυάριθµες ανταλλαγές

απόψεων µε το Συµβούλιο στο επίπεδο της Υποεπιτροπής και της ολοµέλειας σε συνέχεια της συνόδου,

επιτρέπουν στο Κοινοβούλιο να αξιολογεί το βαθµό στον οποίο οι συστάσεις του εφαρµόζονται από το

Συµβούλιο. (Βλ. Κεφάλαιο 5.2 για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την UNCΗR).

14

Ως µέρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, η Υποεπιτροπή έχει παρακολουθήσει τις προτάσεις

µεταρρύθµισης της πολιτικής της UNCΗR και, γενικά, των πολιτικών των Ηνωµένων Εθνών για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα. Στη συνάρτηση αυτή, η Υποεπιτροπή κάλεσε την Ύπατο Αρµοστή των Ηνωµένων

Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα να εκθέσει τις απόψεις της.

Γενικότερα, κατά τη σκοπούµενη περίοδο, η Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων οργάνωσε ορισµένες

ακροάσεις για ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων. Τα θέµατα αφορούσαν ζητήµατα ανθρώπινων

δικαιωµάτων στην Κούβα, την Τουρκία, τη Συρία, το Ιράν, το Ιράκ, και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής

Πολιτικής Γειτονίας, και την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων και της δηµοκρατίας στην Κεντρική

Ασία.

Εκτός από την Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων, µια οµάδα εργασίας στο πλαίσιο της Επιτροπής

Ανάπτυξης συνεδριάζει τακτικά για ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων σε αναπτυσσόµενες χώρες ή για

συγκεκριµένα θέµατα, όπως τα παιδιά στρατιώτες ή τα παιδιά σκλάβους, τόσο µε ΜΚΟ που ασχολούνται µε

ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων όσο και µε αντιπροσώπους των ενδιαφερόµενων κυβερνήσεων. Το

Κοινοβούλιο διεξάγει επίσης τακτικό διάλογο µε την κοινοβουλευτική συνέλευση του ΟΑΣΕ και το

Συµβούλιο της Ευρώπης. Στη συνάρτηση αυτή, διεξάγεται συνεχής διάλογος µε το γραφείο του Επιτρόπου

Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων του Συµβουλίου της Ευρώπης. Περαιτέρω, οι διακοινοβουλευτικές

αντιπροσωπίες του Κοινοβουλίου συζητούν τακτικά ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων µε διάφορες

χώρες.

Το κύριο βήµα πολιτικού διαλόγου µεταξύ του ΕΚ και βουλευτών από χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής

και του Ειρηνικού είναι η Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΕΕ-ΑΚΕ. Η Ευρωµεσογειακή Κοινοβουλευτική

Συνέλευση προσφέρει δυνατότητες κοινοβουλευτικού διαλόγου µε τις χώρες της Μεσογείου για ζητήµατα

ανθρώπινων δικαιωµάτων και δηµοκρατίας. Στη συνάρτηση αυτή, πραγµατοποιήθηκε ακρόαση σχετικά µε

την ελευθερία της έκφρασης και την ανάπτυξη της κοινοβουλευτικής δηµοκρατίας στην ευρωµεσογειακή

περιοχή.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο µε τη συµµετοχή του σε αποστολές παρακολούθησης εκλογών, συµβάλλει

περαιτέρω στην ενίσχυση των ανθρώπινων δικαιωµάτων και της δηµοκρατίας σε τρίτες χώρες. Για

περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τις αποστολές παρακολούθησης εκλογών, βλ. κεφάλαιο 4.9 της

παρούσας έκθεσης.

Ταυτόχρονα, σχεδόν, µε τη δηµοσίευση της ετήσιας έκθεσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα από το

Συµβούλιο των Υπουργών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αρχίζει τη σύνταξη ετήσιας έκθεσης σχετικά µε την

κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στον κόσµο και την πολιτική ανθρώπινων δικαιωµάτων της ΕΕ.

Το 2004, η εν λόγω έκθεση συντάχθηκε από τον κ. Simon Coveney (EPP-ED).

15

Το σχετικό ψήφισµα5 περιελάµβανε ανασκόπηση των κυριοτέρων ζητηµάτων ανθρώπινων δικαιωµάτων σε

συγκεκριµένες χώρες, ανά περιοχή, καθώς και διεξοδική εξέταση επτά ειδικών θεµατικών ενοτήτων. Οι εν

λόγω θεµατικές ενότητες ήταν τα ανθρώπινα δικαιώµατα και η καταπολέµηση της τροµοκρατίας, τα

δικαιώµατα του παιδιού, ο αντίκτυπος συγκρούσεων στις γυναίκες και τα παιδιά, η θανατική ποινή, η

εµπορία ανθρώπων και ανθρώπινων οργάνων, η παιδική πορνεία και η παιδική εργασία, ο ρόλος των

διεθνών επιχειρήσεων στα ανθρώπινα δικαιώµατα, η ατιµωρησία και ο ρόλος του ∆ιεθνούς Ποινικού

∆ικαστηρίου.

Το 2004, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απένειµε το ετήσιο βραβείο του για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, το

Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της σκέψης, στη Λευκορωσική Ένωση ∆ηµοσιογράφων, σε

αναγνώριση της εξαιρετικής προσήλωσής της στην ελευθερία του λόγου και την προαγωγή της ανεξάρτητης

δηµοσιογραφίας στη Λευκορωσία, παρά τον συνεχή κίνδυνο διώξεων από τις αρχές της Λευκορωσίας.

«Η απονοµή του Βραβείου Ζαχάρωφ 2004 στη Λευκορωσική Ένωση ∆ηµοσιογράφων, η οποία

αγωνίζεται για την ελευθερία της πληροφορίας ενάντια στις προσπάθειες του Προέδρου Λουκασένκο να

την καταπνίξει, αποτελεί θετικότατο γεγονός. Τα αποτελέσµατα των πρόσφατων εκλογών σ' αυτή τη

χώρα καθιστούν σαφές ότι πρέπει να υποστηρίξουµε όσους αγωνίζονται για την ελευθερία της

πληροφορίας στη Λευκορωσία και σε κάθε άλλο µέρος του κόσµου.»

Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Josep Borrell Fontelles

Η Λευκορωσική Ένωση ∆ηµοσιογράφων (ΛΕ∆), που αποτελεί µη κυβερνητικό επαγγελµατικό σωµατείο,

δρα για την προστασία των νόµιµων δικαιωµάτων των δηµοσιογράφων και προωθεί τις αρχές της

ελεύθερης και επαγγελµατικής δηµοσιογραφίας στη Λευκορωσία. Το 2004, η πίεση των αρχών της

Λευκορωσίας στα ανεξάρτητα µέσα µαζικής επικοινωνίας αυξήθηκε σηµαντικά. Το κράτος εξακολούθησε

να επιβάλλει τη σιωπή στις κριτικές φωνές, να επιβάλλει συνεχώς πρόστιµα, να αναστέλλει και να κλείνει

εφηµερίδες, να εκφοβίζει και να παρενοχλεί αντιπρόσωπους των µέσων ενηµέρωσης και να προσφεύγει σε

ποινική δίωξη δηµοσιογράφων, σε πολλές δε περιπτώσεις καταδικάζοντάς τους σε ποινές εσωτερικής

εξορίας για δήθεν προσβολή του Προέδρου της Λευκορωσίας. Η ΛΕ∆, η οποία εκπροσωπεί σχεδόν 1000

εργαζοµένους στα µέσα ενηµέρωσης σε ολόκληρη τη χώρα, παρακολουθεί και δηµοσιεύει τις συγκρούσεις

και παραβάσεις του νόµου στον τοµέα των µέσων µαζικής επικοινωνίας στη Λευκορωσία. Η ΛΕ∆

διαβουλεύθηκε µε εφηµερίδες που αντιµετώπισαν προβλήµατα και απευθύνθηκε στις αρχές για τη λήψη

των κατάλληλων µέτρων. Σε άλλες περιπτώσεις, η άµεση αντίδραση της ΛΕ∆ επέτρεψε να απαγγελθεί

κατηγορία κατά προσώπων που απείλησαν δηµοσιογράφους µε θάνατο. Παρά την έλλειψη ανεξάρτητης

δικαιοσύνης στη Λευκορωσία, οι συνήγοροι της ΛΕ∆ κατόρθωσαν συχνά να προστατεύσουν τους

δηµοσιογράφους και τα µέσα µαζικής επικοινωνίας στα δικαστήρια.

5 Στην ιστοσελίδα: http://www.europarl.ep.ec/comparl/afet/droi/annual_reports.htm.

16

Σηµαντικότατη ήταν, το 2004, η ειδική τελετή απονοµής του Βραβείου Ζαχάρωφ 1995 στην Leyla Zana, την

Κούρδη πρώην βουλευτή στην Τουρκία. Όταν το Κοινοβούλιο της απένειµε το βραβείο, η Leyla Zana ήταν

ήδη ένα χρόνο στη φυλακή και δεν ήταν σε θέση να το παραλάβει αυτοπροσώπως. Έπειτα από 10 χρόνια

φυλάκισης, απελευθερώθηκε εν τέλει στις 9 Ιουνίου 2004 και µπόρεσε να παρευρεθεί στην ολοµέλεια του

Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια της ειδικής αυτής τελετής που πραγµατοποιήθηκε στις 14

Οκτωβρίου 2004.

Σηµαντική πτυχή των δραστηριοτήτων του Κοινοβουλίου είναι τα ψηφίσµατα για συγκεκριµένες

παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωµάτων σε συγκεκριµένες χώρες και, ειδικότερα, για ατοµικές περιπτώσεις,

που εξετάζονται κατά τις µηνιαίες συζητήσεις επειγόντων ζητηµάτων. Το Συµβούλιο, η Επιτροπή και οι

ενδιαφερόµενες κυβερνήσεις καλούνται να λάβουν µέτρα. Οι αντιδράσεις των κυβερνήσεων καταδεικνύουν

ότι είναι ευαίσθητες στις επικρίσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Μεταξύ των ατοµικών περιπτώσεων µε τις οποίες ασχολήθηκε το Κοινοβούλιο αναφέρονται περιπτώσεις

πολιτικών κρατουµένων, κρατουµένων συνειδήσεως, δηµοσιογράφων, επιστηµόνων, συνδικαλιστών και

υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωµάτων, οι οποίοι είτε είναι στη φυλακή, είτε υφίστανται

παρενοχλήσεις ή απειλές.

Κατά τη σκοπούµενη περίοδο, το Κοινοβούλιο κατήγγειλε, µεταξύ άλλων, µε ψηφίσµατά του τις

περιπτώσεις του Καθηγητή Yuri Bandazhevsky, του Λευκορώσου επιστήµονα που καταδικάστηκε το 2001

σε 6 χρόνια καταναγκαστικά έργα διότι κατήγγειλε την υγειονοµική κατάσταση στη Λευκορωσία µετά την

έκρηξη του πυρηνικού σταθµού του Τσέρνοµπιλ· του Mikhail Marynich, πρώην Υπουργού, πρώην Πρέσβη

και υποψήφιου Προέδρου το 2001, ο οποίος καταδικάστηκε σε τριάµισι χρόνια φυλάκισης για πολιτικούς

λόγους, καθώς και των Valery Levonesvsky και Alexander Vasilyev, που καταδικάστηκαν σε δύο χρόνια

φυλάκισης για προσβολή του Προέδρου της Λευκορωσίας· του Dawit Isaak, του Σουηδού πολίτη και

δηµοσιογράφου που συνελήφθη το Σεπτέµβριο 2001 στην Ερυθραία µετά την απαγόρευση του ανεξάρτητου

Τύπου· του Roy Bennett, εκλεγµένου βουλευτή, που καταδικάστηκε σε 12 µήνες φυλάκισης µε

καταναγκαστικά έργα το 2004 έπειτα από εκστρατεία δίωξης εκ µέρους του καθεστώτος Mugabe στη

Ζιµπάµπουε· του Javed Hashmi, αρχηγού της αντιπολίτευσης στο Πακιστάν, που καταδικάστηκε σε 23

χρόνια φυλάκισης διότι επέκρινε το στρατό στο Πακιστάν· της κας Aung San Suu Kyi, η οποία εξακολουθεί

να τελεί υπό κατ’ οίκον κράτηση, και άλλων µελών του Εθνικού Συνασπισµού για τη ∆ηµοκρατία (NLD),

που κέρδισε τις εκλογές το 1990 στη Βιρµανία (Μυανµάρ) αλλά δεν έχει µπορέσει να αναλάβει καθήκοντα

λόγω του στρατιωτικού καθεστώτος και τριών βουλευτών του κόµµατος της αντιπολίτευσης Sam Rainsy

στην Καµπότζη, των οποίων έχει αρθεί η κοινοβουλευτική ασυλία.

17

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χρησιµοποίησε τις δηµοσιονοµικές εξουσίες του προκειµένου να αυξήσει

σηµαντικά τους πόρους για προγράµµατα σχετικά µε τη δηµοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώµατα

χρηµατοδοτούµενα στο πλαίσιο χωριστού κεφαλαίου του προϋπολογισµού, το οποίο δηµιουργήθηκε βάσει

πρωτοβουλίας του ΕΚ, και συγκεκριµένα της «Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για τη ∆ηµοκρατία και τα

Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα» (EIDHR). Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την EIDHR, βλ. τµήµα 3.6

της παρούσας έκθεσης.

Τα ζητήµατα σχετικά µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα εντός της ΕΕ υπάγονται στην αρµοδιότητα της

Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, ∆ικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, η οποία ασχολείται µε το

σεβασµό των θεµελιωδών δικαιωµάτων στην ΕΕ. Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και η Υποεπιτροπή

Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων συνεργάζονται στενά µε την εν λόγω επιτροπή για την παρακολούθηση των

εξωτερικών επιπτώσεων των εσωτερικών πολιτικών, ιδίως όσον αφορά τα ζητήµατα του ασύλου και της

µετανάστευσης.

Εάν οι πολίτες θεωρούν ότι παραβιάζονται τα θεµελιώδη δικαιώµατά τους, µπορούν να απευθύνονται στον

Ευρωπαίο ∆ιαµεσολαβητή ή στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο ∆ιαµεσολαβητής

ασχολείται µε καταγγελίες σχετικές µε τις δραστηριότητες των υπηρεσιών της ΕΕ, ενώ η Επιτροπή

Αναφορών εξετάζει αναφορές σχετικές µε παραβάσεις, εκ µέρους των κρατών µελών, των υποχρεώσεών

τους που απορρέουν από τη Συνθήκη. Συχνά, κατόπιν διαδικασιών προσφυγής για παράβαση της Συνθήκης,

απαιτείται από τα κράτη µέλη να τροποποιήσουν τη νοµοθεσία τους προκειµένου να την ευθυγραµµίσουν µε

το κοινοτικό δίκαιο.

Μια ανασκόπηση των κυριοτέρων δραστηριοτήτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον τοµέα των

ανθρώπινων δικαιωµάτων στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων παρατίθεται στην ιστοσελίδα:

http://www.europarl.eu.int/comparl/afet/droi/default.htm.

3. Μέσα και πρωτοβουλίες της ΕΕ σε τρίτες χώρες

Η ΕΕ έχει στη διάθεσή της ορισµένα µέσα για την προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων σε τρίτες χώρες.

Αυτά περιλαµβάνουν πέντε κατευθυντήριες γραµµές της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα σε θέµατα

ιδιαίτερης σηµαίας για τα κράτη µέλη, οι οποίες εκδόθηκαν από το Συµβούλιο στο διάστηµα από το 1998.

Αυτές καλύπτουν τη θανατική ποινή (εκδόθηκε το 1998), το διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώµατα

(εκδόθηκε το 2001), τα βασανιστήρια και άλλους τρόπους σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής

µεταχείρισης ή τιµωρίας (εκδόθηκε το 2001), τα παιδιά και τις ένοπλες συγκρούσεις (εκδόθηκε το 2003) και

τους προασπιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων (εκδόθηκε το 2004). Υπάρχουν σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ

καθώς και στη ρωσική, κινεζική και αραβική στην ιστοσελίδα της Γραµµατείας του Συµβουλίου

(http://ue.eu.int/Human-Rights). Τον Μάιο 2005, η Γενική Γραµµατεία εξέδωσε επίσης τις κατευθυντήριες

αυτές γραµµές υπό µορφή µικρού βιβλίου, στην αγγλική και γαλλική6.

6 Λεπτοµέρειες για τις πωλήσεις και τις συνδροµές στο http://publications.eu.int.

18

Λεπτοµέρειες για τις αναληφθείσες δράσεις εφαρµογής των κατευθυντήριων γραµµών στο σκοπούµενο

χρονικό διάστηµα περιλαµβάνονται στο κεφάλαιο 4.

Στο παρόν κεφάλαιο περιλαµβάνεται ανασκόπηση άλλων νοµικών µέσων και εργαλείων πολιτικής κατά το

διάστηµα αυτό.

3.1. Κοινές στρατηγικές, κοινές δράσεις και κοινές θέσεις

Το παρόν τµήµα περιλαµβάνει ανασκόπηση και ενηµέρωση όσον αφορά τις ισχύουσες κοινές στρατηγικές,

κοινές δράσεις και κοινές θέσεις κατά την περίοδο που καλύπτει η έκθεση.

Κοινές στρατηγικές

Σκοπός των κοινών στρατηγικών είναι ο καθορισµός στόχων και η µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα των

δράσεων της ΕΕ µέσω της ενίσχυσης της όλης συνοχής της πολιτικής της Ένωσης. Εγκρίνονται από το

Ευρωπαϊκό Συµβούλιο (σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων) και εφαρµόζονται από την Ένωση

σε τοµείς στους οποίους τα κράτη µέλη έχουν σηµαντικά κοινά συµφέροντα. Κατά την περίοδο της

παρούσας έκθεσης δεν υιοθετήθηκαν νέες κοινές στρατηγικές.

Κοινές δράσεις

Οι κοινές δράσεις αφορούν συγκεκριµένες καταστάσεις στις οποίες κρίνεται ότι είναι επιβεβληµένη η δράση

της Ένωσης. Κατά την περίοδο της παρούσας έκθεσης, η ΕΕ ενέκρινε σηµαντικό αριθµό κοινών δράσεων

σχετικών µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Οι εν λόγω κοινές δράσεις αφορούσαν κυρίως το διορισµό Ειδικών

Εντεταλµένων της ΕΕ και επιχειρήσεις πολιτικής και στρατιωτικής διαχείρισης κρίσεων.

Επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων

Σηµαντική πρόοδος σηµειώθηκε στην υλοποίηση του σχεδίου δράσης για τις µη στρατιωτικές πτυχές της

ΚΕΠΠΑ, το οποίο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο τον Ιούνιο 2004. Οργανώθηκε διάσκεψη

σχετικά µε τη δήλωση διάθεσης µη στρατιωτικών δυνατοτήτων κατά την οποία εκδόθηκε υπουργική

δήλωση για τις µη στρατιωτικές δυνατότητες. Τη δήλωση αυτή προσυπέγραψε το Συµβούλιο τον Νοέµβριο

2004. Οι ενδεικτικές δηλώσεις των κρατών µελών στους τοµείς της αστυνόµευσης, του κράτους δικαίου, της

πολιτικής διοίκησης και της πολιτικής προστασίας υπερβαίνουν τους στόχους που έθεσε το Ευρωπαϊκό

Συµβούλιο. Τα κράτη υποσχέθηκαν επίσης πόρους για την παρακολούθηση και τη γενική στήριξη

αποστολών διαχείρισης πολιτικής κρίσης και για τους ειδικούς εντεταλµένους της ΕΕ.

Η ανάπτυξη των µη στρατιωτικών ευρωπαϊκών δυνατοτήτων προκειµένου να επιτευχθεί ο πρωταρχικός µη

στρατιωτικός στόχος για το 2008 συνεχίστηκε ενεργά σύµφωνα µε τα χρονοδιαγράµµατα που καθόρισε το

Ευρωπαϊκό Συµβούλιο τον ∆εκέµβριο του 2004.

19

Έτσι, µπόρεσαν να καταρτιστούν οι στρατηγικές υποθέσεις προγραµµατισµού και τα ενδεικτικά σενάρια

σχετικά µε τη σταθεροποίηση και την ανοικοδόµηση, την πρόληψη των συγκρούσεων, τη στοχοθετηµένη

ενίσχυση των θεσµών και τη µη στρατιωτική υποστήριξη ανθρωπιστικών δράσεων. Συνεχίστηκαν επίσης οι

εργασίες για την ταχεία ανάπτυξη των δυνατοτήτων µη στρατιωτικής διαχείρισης των κρίσεων.

Γενικής σηµασίας για τις επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων υπήρξε το γεγονός ότι, στις 23 Μαΐου 2005, το

Συµβούλιο έλαβε υπό σηµείωση γενικούς κανόνες συµπεριφοράς προς εφαρµογή σε όλο το προσωπικό που

συµµετέχει σε επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άµυνας (ΕΠΑΑ). Επίσης, στις 13

Ιουνίου, το Συµβούλιο ενθάρρυνε τις αρµόδιες επιτροπές του να ασχοληθούν περαιτέρω µε τοµείς σχετικούς

µε τους κανόνες συµπεριφοράς και άλλες πτυχές της απόφασης 1325 του Συµβουλίου Ασφαλείας των

Ηνωµένων Εθνών σχετικά µε τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια. Προφανώς, οι επιχειρήσεις

πολιτικής και στρατιωτικής διαχείρισης κρίσεων συνδέονται στενά µε ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων

και διαδραµατίζουν, ενδεχοµένως, σηµαντικό ρόλο στην εφαρµογή των κατευθυντήριων γραµµών της ΕΕ

για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, ιδίως δε εκείνα που αφορούν τα παιδιά και τις ένοπλες συγκρούσεις.

Την 1η Ιανουαρίου 2003, άρχισε η Αστυνοµική Αποστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΑΑΕΕ). Η εν λόγω

αποστολή ήταν η πρώτη επιχείρηση της ΕΕ στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ. Η ΑΑΕΕ παρέλαβε τη σκυτάλη από τη

∆ιεθνή Αστυνοµική ∆ύναµη των ΗΕ στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η εν λόγω αποστολή συνεχίστηκε κατά την

υπό εξέταση περίοδο. Στις 2 ∆εκεµβρίου 2004, η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε στρατιωτική επιχείρηση, την

επιχείρηση ALTHEA, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Μετά τη µεταβίβαση αρµοδιοτήτων από το ΝΑΤΟ, η ΕΕ

ανέπτυξε µια στρατιωτική δύναµη, την EUFOR, µε εντολή στο πλαίσιο του Κεφαλαίου VII των ΗΕ να

εξασφαλίσει τη συνεχιζόµενη συµµόρφωση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης προς τη Συµφωνία του Ντέιτον

/Παρισιού και να συµβάλει στη δηµιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος.

Η αποστολή της ΕΕ για το κράτος δικαίου στη Γεωργία, EUJUST Themis7, η οποία αναπτύχθηκε

προκειµένου να βοηθήσει την κυβέρνηση της Γεωργίας στην εκπόνηση στρατηγικής για την καθοδήγηση

της διαδικασίας µεταρρύθµισης της ποινικής δικαιοσύνης, εισήλθε στην τελευταία φάση των επιχειρήσεών

της στις 20 Μαΐου 20058, όταν η κυβέρνηση της Γεωργίας ενέκρινε τη στρατηγική και συγκρότησε

διευθυντική οµάδα αρµόδια για την εκπόνηση προγράµµατος εφαρµογής.

Η χρονική περίοδος αµέσως µετά τη λήξη της εντολής της EUJUST Themis αναµένεται να έχει πρωταρχική

σηµασία για το ρυθµό των µεταρρυθµίσεων του κράτους δικαίου. Στις 9 Ιουνίου 2005, η Επιτροπή

Πολιτικής και Ασφάλειας συµφώνησε ως προς τις λεπτοµέρειες της συνέχειας της υποστήριξης της ΕΕ στο

πλαίσιο της εφαρµογής της στρατηγικής για τη µεταρρύθµιση του ποινικού συστήµατος της Γεωργίας.

7 Κοινή δράση 2004/523/ΚΕΠΠΑ, ΕΕ L 228, 29.6.2004, σ. 21. 8 Η αποστολή τελείωσε στις 15 Ιουλίου 2005.

20

Τον Μάρτιο 2003, η ΕΕ άρχισε την πρώτη στρατιωτική επιχείρηση Concordia στην Πρώην Γιουγκοσλαβική

∆ηµοκρατία της Μακεδονίας, η οποία τελείωσε τον ∆εκέµβριο 2003. Σε συνέχειά της, τον ∆εκέµβριο 2003,

η ΕΕ άρχισε την Αστυνοµική Αποστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPOL Proxima) στην πρώην

Γιουγκοσλαβική ∆ηµοκρατία της Μακεδονίας9. Πρόκειται για τη δεύτερη επιχείρηση πολιτικής διαχείρισης

κρίσεων της ΕΕ στο πλαίσιο της ΕΠΑΑ. Το Νοέµβριο 2004, η εντολή της αποστολής παρατάθηκε έως τις 14

∆εκεµβρίου 200510. Το Νοέµβριο 2004, το Συµβούλιο αποφάσισε11 να παράσχει οικονοµική και τεχνική βοήθεια για τη

συγκρότηση της µονάδας φορητών όπλων στους κόλπους της Τεχνικής Γραµµατείας της Οικονοµικής

Κοινότητας των ∆υτικοαφρικανικών Κρατών (ECOWAS) και για τη µετατροπή του µορατόριουµ για τα

όπλα και τον ελαφρύ οπλισµό σε Σύµβαση. Στις 13 Μαΐου 2004, η ΕΕ ενέκρινε κοινή δράση σχετικά µε την παροχή βοήθειας από την ΕΕ για τη

σύσταση Ενοποιηµένης Αστυνοµικής Μονάδας στη Λαϊκή ∆ηµοκρατία του Κονγκό (Λ∆Κ)12.

Τον Απρίλιο 2005, η ΕΕ δροµολόγησε την αστυνοµική αποστολή EUPOL KINΣΑΣΑ για να στηρίξει την

εκπαίδευση και τον εξοπλισµό της Ενοποιηµένης Αστυνοµικής Μονάδας ώστε να είναι ικανή να συµβάλει

στην εξασφάλιση της προστασίας των κρατικών θεσµών και να ενισχύσει τον µηχανισµό εσωτερικής

ασφάλειας. Στις 2 Μαΐου 2005, η ΕΕ ενέκρινε κοινή δράση για την παροχή συµβουλών και συνδροµής όσον

αφορά τη µεταρρύθµιση του τοµέα της ασφάλειας στη Λαϊκή ∆ηµοκρατία του Κονγκό (Λ∆Κ)13. Στις 8

Ιουνίου 2005, η ΕΕ δροµολόγησε την αποστολή EUSEC DR Congo προκειµένου να συµβάλει στην επιτυχή

ένταξη διαφόρων πολιτοφυλακών µε το στρατό στη Λ∆Κ σε στενή συνεργασία και συντονισµό µε τους

λοιπούς παράγοντες της διεθνούς κοινότητας. Η ΕΕ είναι αποφασισµένη να υποστηρίξει την αποστολή της Αφρικανικής Ένωσης AMIS στο Νταρφούρ. Η

ΕΕ προβλέπει να στείλει αστυνοµικούς συµβούλους και εκπαιδευτές στις αρχές Σεπτεµβρίου για να

υποστηρίξουν την αστυνοµική ιεραρχία της AMIS ΙΙ και να εκπαιδεύσουν τους αστυνοµικούς εκπαιδευτές

της ίδιας της AMIS. Η ΕΕ σχεδιάζει επίσης να συµβάλει στην ενίσχυση των αστυνοµικών δυνατοτήτων της

Αφρικανικής Ένωσης γενικότερα, µε τη δηµιουργία µονάδας αστυνόµευσης στο εσωτερικό της Γραµµατείας

της Αφρικανικής Ένωσης, στην Αντίς Αµπέµπα.

Πληροφορίες για την ενοποιηµένη αποστολή για το κράτος δικαίου στο Ιράκ υπάρχουν στο κεφάλαιο 6.5

και για τη συµµετοχή της ΕΕ στην αποστολή παρακολούθησης του Ατσέ στο κεφάλαιο 6.4. Ειδικοί Εντεταλµένοι της ΕΕ

Τα τελευταία έτη, η ΕΕ διόρισε έναν αυξανόµενο αριθµό Ειδικών Εντεταλµένων της ΕΕ (ΕΕΕΕ), οι οποίοι

συµβάλλουν στην ειρηνική διευθέτηση διαφορών και τη µετασυγκρουσιακή ανασυγκρότηση σε ορισµένες

περιοχές ή χώρες στον κόσµο. Οι ΕΕΕΕ έχουν τις προϋποθέσεις να συµβάλλουν ουσιαστικά στην εφαρµογή

των κατευθυντήριων γραµµών της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα.

9 ΕΕ L 249, 1.10.2003, σ. 66-69. 10 Κ∆ 2004/789/ΚΕΠΠΑ, ΕΕ L 348, 24.11.2004. 11 2004/833/ΚΕΠΠΑ, ΕΕ L 359, 04.12.2004, σ. 65. 12 ΕΕ L 182, 19.05.2004, σ. 41.

21

Στις 23 Μαρτίου 2005, η ΕΕ διόρισε νέο Ειδικό Εντεταλµένο της ΕΕ για τη Μολδαβία, τον κ. Adriaan

Jacobovits de Szeged14. Η εντολή του εστιάζεται στη συµβολή της ΕΕ στη διευθέτηση της διένεξης στην

Υπερδνειστερία. Περιλαµβάνει επίσης την καταπολέµηση της εµπορίας ανθρώπων και του λαθρεµπορίου

όπλων και άλλων αγαθών από και µέσω της Μολδαβίας. Επιπλέον, ο ΕΕΕΕ παρακολουθεί όλες τις

δραστηριότητες της ΕΕ, και ιδίως τις συναφείς πτυχές του Σχεδίου ∆ράσης ΕΠΓ για τη Μολδαβία, το οποίο

υπεγράφη κατά το Συµβούλιο Συνεργασίας ΕΕ-Μολδαβίας στις 22 Φεβρουαρίου 2005.

Κατά την περίοδο αναφοράς, ο ΕΕΕΕ για τον Νότιο Καύκασο, Πρέσβης κ. Heikki Talvitie, στο πλαίσιο της

εντολής καθηκόντων του15, συνέχισε να παρέχει συνδροµή στην Αρµενία, το Αζερµπαϊτζάν και τη Γεωργία

για την υλοποίηση πολιτικών και οικονοµικών µεταρρυθµίσεων, µεταξύ άλλων στον τοµέα των ανθρώπινων

δικαιωµάτων.

Η ΕΕ κατέληξε σε συµφωνία για το διορισµό του Πρέσβη κ. Jan Kubis ως ΕΕΕΕ για την Κεντρική Ασία16. Η

εντολή του βασίζεται στους στόχους πολιτικής της ΕΕ που περιλαµβάνουν συµβολή στην ενίσχυση της

δηµοκρατίας, του κράτους δικαίου, της χρηστής διακυβέρνησης και του σεβασµού των ανθρώπινων

δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών "στην Κεντρική Ασία".17

Το Φεβρουάριο 2005, το Συµβούλιο ενέκρινε τις κοινές δράσεις για την παράταση κατά 6 µήνες και την

τροποποίηση των εντολών των Ειδικών Εντεταλµένων της ΕΕ (ΕΕΕΕ) στο Αφγανιστάν, για την ειρηνευτική

διαδικασία της Μέσης Ανατολής, την Περιοχή των Μεγάλων Λιµνών της Αφρικής, το Νότιο Καύκασο, τη

Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την πρώην Γιουγκοσλαβική ∆ηµοκρατία της Μακεδονίας18. Η παράταση εγκρίθηκε

µετά από γενική ανασκόπηση των εντολών που εκτελέσθηκαν βάσει των κατευθυντήριων γραµµών σχετικά

µε το διορισµό, την εντολή και τη χρηµατοδότηση των ΕΕΕΕ, οι οποίες εγκρίθηκαν από το Συµβούλιο τον

Ιούνιο 2004. Τον Ιούλιο 2005, οι εντολές παρατάθηκαν για άλλη µια περίοδο 6 µηνών , πλην του ΕΕΕΕ για

την ΠΓ∆Μ, του οποίου η εντολή θα πρέπει να επανεξεταστεί τον Νοέµβριο 2005.19

Κοινές θέσεις

Οι κοινές θέσεις καθορίζουν την προσέγγιση της Ένωσης επί συγκεκριµένου θέµατος γενικού

ενδιαφέροντος, γεωγραφικής ή θεµατικής φύσεως. Τα κράτη µέλη µεριµνούν ώστε οι εθνικές πολιτικές τους

να συµµορφώνονται προς τις κοινές θέσεις. Για παραδείγµατα κοινών θέσεων στον τοµέα των ανθρώπινων

δικαιωµάτων που εγκρίθηκαν από την ΕΕ κατά την υπό εξέταση περίοδο, βλ. κεφάλαιο 6.

13 ΕΕ L 112, 3.5.2005, σ. 20. 14 Κοινή δράση ΚΕΠΠΑ/2005/265. 15 Κοινή δράση 2003/872/ΚΕΠΠΑ, ΕΕ L 326, 13.12.2003, σ. 44. 16 Συµπεράσµατα του Συµβουλίου της 13ης Ιουνίου 2005. 17 Η κοινή δράση σχετικά µε το διορισµό του κ. Kubis εγκρίθηκε στις 18 Ιουλίου 2005. Κατά την ίδια ηµεροµηνία

το Συµβούλιο ενέκρινε κοινή δράση σχετικά µε το διορισµό ενός ΕΕΕΕ για το Σουδάν, του κ. Haavisto. 18 ΕΕ L 326, 13.12.2003, σ. 37-46. 19 ΕΕ L 234, 3.7.2004, σ. 13-18.

22

3.2 ∆ιαβήµατα και δηλώσεις

Τα διαβήµατα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα προς τις αρχές τρίτων χωρών και οι δηλώσεις στον τύπο

αποτελούν σηµαντικά µέσα της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και τα συµπεράσµατα των συνόδων του

Συµβουλίου µπορούν επίσης να αναφέρονται σε ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων. Σε διαβήµατα

προβαίνουν, συνήθως κατά τρόπο εµπιστευτικό, είτε η Τρόικα, είτε η Προεδρία. Επί πλέον, η ΕΕ µπορεί, µε

δηµόσιες δηλώσεις, να απευθύνει έκκληση προς µια κυβέρνηση ή άλλα µέρη να σεβασθούν τα ανθρώπινα

δικαιώµατα, ή να επικροτεί θετικές εξελίξεις. Οι δηλώσεις αυτές δηµοσιεύονται ταυτοχρόνως στις

Βρυξέλλες και στην πρωτεύουσα της χώρας που ασκεί την Προεδρία.

Τα διαβήµατα και οι δηλώσεις χρησιµοποιούνται ευρέως για την εκδήλωση ανησυχίας σχετικά µε τα

ανθρώπινα δικαιώµατα. Τα κύρια θέµατα που θίγονται στις δηλώσεις είναι η προστασία των υπερασπιστών

ανθρώπινων δικαιωµάτων, η παράνοµη κράτηση, οι ακούσιες εξαφανίσεις, η θανατική ποινή, τα

βασανιστήρια, η προστασία των παιδιών, οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο, οι εκτελέσεις χωρίς δίκη, η

ελευθερία έκφρασης και η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και το δικαίωµα σε µια δίκαιη δίκη, καθώς και η

ανάγκη ελεύθερων και δίκαιων εκλογών,. ∆εν αποκλείεται, όµως, και θετική χρήση των διαβηµάτων και των

δηλώσεων. Λόγου χάρη, γίνονται διαβήµατα προκειµένου να ενθαρρυνθούν τρίτες χώρες να υποστηρίξουν

µια συγκεκριµένη πρωτοβουλία στα πλαίσια της προαγωγής των ανθρώπινων δικαιωµάτων, όπως η

επικύρωση διεθνούς σύµβασης που σχετίζεται µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα, µπορούν δε να γίνουν δηλώσεις

προκειµένου να επικροτηθεί ή να ενθαρρυνθεί µια συγκεκριµένη πρωτοβουλία.

Κατά την υπό εξέταση περίοδο, η ΕΕ προέβη σε διαβήµατα σε ολόκληρο τον κόσµο επιδιώκοντας

υποστήριξη για τις πρωτοβουλίες της ΕΕ στο πλαίσιο της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα

Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (ΕΑ∆) και της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών, για τις πτυχές της

µεταρρύθµισης των ΗΕ που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώµατα, καθώς και προς υποστήριξη του

Καταστατικού της Ρώµης του ∆ιεθνούς Ποινικού ∆ικαστηρίου. Επιπλέον, έγιναν διαβήµατα σχετικά µε τα

ανθρώπινα δικαιώµατα µεταξύ άλλων προς τις ακόλουθες χώρες: Αλβανία, Αλγερία, Ανγκόλα,

Μπανγκλαντές, Μπαρµπάντος, Λευκορωσία, Βιρµανία/Μυανµάρ, Τσαντ, Κίνα, Κολοµβία, Κούβα, Αίγυπτο,

Ερυθραία, Γάµπια, Ινδία, Ινδονησία, Ιράν, Ισραήλ, Ιαπωνία, Καζακστάν, Κουβέιτ, Λιβύη, Μαλδίβες,

Μολδαβία, Νεπάλ, Νικαράγουα, Σαουδική Αραβία, Πακιστάν, ∆υτική Όχθη/Λωρίδα της Γάζας, Ρουάντα,

Σρι Λάνκα, Συρία, Ταϋλάνδη, Τρινιντάντ και Τοµπάγκο, Τουρκµενιστάν, Ουζµπεκιστάν, ΗΠΑ, Βενεζουέλα,

Βιετνάµ.

Κατά την ίδια περίοδο, η ΕΕ προέβη σε δηλώσεις σχετικές µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα, µεταξύ άλλων όσον αφορά τις ακόλουθες χώρες: Αλβανία, Αγκόλα, Αζερµπαϊτζάν, Λευκορωσία, Βολιβία, Βιρµανία/Μυανµάρ, Μπουρούντι, Κεντροαφρικανική ∆ηµοκρατία, Καµπότζη, Κίνα, Ακτή Ελεφαντοστού,

23

Κούβα, Λ∆Κ, Αιθιοπία, ΠΓ∆Μ, Γεωργία, Γουινέα Μπισσάου, Ινδία, Ινδονησία, Ιράν, Κοσσυφοπέδιο, Κιργιστάν, Λιβερία, Μαλάουι, Μαλαισία, Μολδαβία, Μοζαµβίκη, Νεπάλ, Νικαράγουα, Παλαιστίνη, Ρουάντα, Σερβία και Μαυροβούνιο/Κοσσυφοπέδιο, Σενεγάλη, Σοµαλία, Σρι Λάνκα, Σουδάν, Τατζικιστάν, Τόγκο, Τυνησία, Ουκρανία, Ουζµπεκιστάν, Βενεζουέλα, Ζιµπάµπουε.

∆ηλώσεις της ΕΕ για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα - κα Aung San Suu Kyi Ως παράδειγµα δράσης της ΕΕ έναντι τρίτης χώρας στο πλαίσιο των ανθρώπινων δικαιωµάτων, παρατίθεται παρακάτω το πλήρες κείµενο δήλωσης που δηµοσιεύθηκε το 2004 για την κα Aung San Suu Kyi. ∆ήλωση της Προεδρίας εξ ονόµατος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παράταση της κράτησης της κας Aung San Suu Kyi, η οποία δηµοσιεύθηκε στη Χάγη και στις Βρυξέλλες στις 10 ∆εκεµβρίου 2004. Η ΕΕ καταδικάζει τη συνεχιζόµενη κράτηση της κας Aung San Suu Kyi και εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για το ότι, παρά την απόλυση ενός µικρού αριθµού πολιτικών κρατουµένων, παραµένουν ακόµη πάµπολλοι υπό κράτηση. Η ΕΕ υπενθυµίζει προγενέστερη θέση της για το θέµα αυτό, σύµφωνα µε την οποία η κυβέρνηση της Βιρµανίας/Μυανµάρ προκειµένου να βελτιώσει τις σχέσεις της µε την ΕΕ θα πρέπει να λάβει τα ακόλουθα µέτρα: − να αφήσει αµέσως ελεύθερους την κα Daw Aung San Suu Kyi και όλους τους πολιτικούς

κρατούµενους,

− να επιτρέψει τη συµµετοχή του Εθνικού Συνασπισµού για τη ∆ηµοκρατία (NLD) και άλλων δηµοκρατικών κοµµάτων καθώς και όλων των εθνοτικών οµάδων στην Εθνοσυνέλευση, η συνέχιση των εργασιών της οποίας έχει εξαγγελθεί για το Φεβρουάριο 2005,

− να φροντίσει για τη συνέχιση των εργασιών της Εθνοσυνέλευσης, µε πραγµατικά ανοικτό διάλογο όλων των συµµετεχόντων.

Η ΕΕ συνεχίζει να απευθύνει έκκληση στην κυβέρνηση της Βιρµανίας/Μυανµάρ να παράσχει, χωρίς

περαιτέρω καθυστέρηση, στον Ειδικό Απεσταλµένο του Γενικού Γραµµατέα του ΟΗΕ στη

Βιρµανία/Μυανµάρ, κ. Tan Sri Razali Ismail και στον Ειδικό Εισηγητή των Ηνωµένων Εθνών, κ. Paulo

Sérgio Pinheiro, πλήρη, ελεύθερη και άνευ περιορισµών πρόσβαση στη Βιρµανία/Μυανµάρ.

24

Η ΕΕ χαιρετίζει τα συµπεράσµατα στα οποία κατέληξαν οι βουλευτές του Συνδέσµου των Κρατών της

Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) στην Κουάλα Λουµπούρ, στις 28 Νοεµβρίου 2004 και

παροτρύνει τις κυβερνήσεις και τους βουλευτές των χωρών του ASEAN να συνεχίσουν να παρακολουθούν

την κατάσταση στη Βιρµανία και να προβαίνουν σε ενέργειες προς το καθεστώς για την προώθηση της

δηµοκρατίας.

Οι υποψήφιες χώρες Βουλγαρία, Ρουµανία, Τουρκία και Κροατία*, οι χώρες της ∆ιαδικασίας

Σταθεροποίησης και Σύνδεσης και δυνάµει υποψήφιες Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Πρώην

Γιουγκοσλαβική ∆ηµοκρατία της Μακεδονίας, Σερβία και Μαυροβούνιο καθώς και οι χώρες της ΕΖΕΣ

Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία, µέλη του Ευρωπαϊκού Οικονοµικού Χώρου, συντάσσονται µε την

παρούσα δήλωση.

* Η Κροατία εξακολουθεί να συµµετέχει στη ∆ιαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης.

3.3. ∆ιάλογος για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και διαβουλεύσεις για επιµέρους θέµατα

3.3.1. ∆ιάλογος µε την Κίνα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα

Η ΕΕ και η Κίνα διεξάγουν διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώµατα σχεδόν επί µία δεκαετία, βάσει

κατευθυντήριων αρχών που έχει ορίσει το Συµβούλιο. Η κατάσταση στον τοµέα των ανθρώπινων

δικαιωµάτων και ο αντίκτυπος του διαλόγου στην κατάσταση αυτή αξιολογήθηκε από το Συµβούλιο τον

Οκτώβριο 2004 και εκφράστηκε στα συµπεράσµατα του Συµβουλίου και την προφορική ενηµέρωση προς το

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις ΜΚΟ. Από τη συνολική αξιολόγηση των εξελίξεων προκύπτει µια µεικτή

εικόνα: πρόοδος σε ορισµένους τοµείς και συνεχιζόµενες ανησυχίες σε άλλους τοµείς. Το Συµβούλιο,

αφενός, αναγνωρίζει τη σηµαντική πρόοδο της Κίνας στους τοµείς της κοινωνικής και οικονοµικής

ανάπτυξης κατά την τελευταία δεκαετία και σηµειώνει µε ικανοποίηση τα βήµατα προς την κατεύθυνση της

ενίσχυσης του κράτους δικαίου, ενώ ταυτόχρονα παροτρύνει την Κίνα να εξασφαλίσει την αποτελεσµατική

εφαρµογή των µέτρων αυτών. Αφετέρου, το Συµβούλιο εκφράζει την ανησυχία του διότι παρά τις

προαναφερόµενες προόδους, εξακολουθούν να σηµειώνονται παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων,

όπως των ελευθεριών της έκφρασης γνώµης, της θρησκείας, του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι, και

παρατηρείται στασιµότητα όσον αφορά το σεβασµό των δικαιωµάτων των ατόµων που ανήκουν σε

µειονότητες, ενώ η θανατική ποινή και τα βασανιστήρια εξακολουθούν να εφαρµόζονται σε ευρεία κλίµακα.

Σε γενικές γραµµές, το Συµβούλιο έκρινε το διάλογο ως πολύτιµο µέσο και σηµαντικό στοιχείο των

συνολικών σχέσεων ΕΕ-Κίνας και υιοθέτησε προτάσεις για τη βελτίωση του διαλόγου και των

συνοδευτικών σεµιναρίων εµπειρογνωµόνων µε στόχο την επίτευξη απτών αποτελεσµάτων.

Κατά την περίοδο αναφοράς της παρούσας έκθεσης πραγµατοποιήθηκαν δύο γύροι διαλόγου και

διοργανώθηκαν δύο σεµινάρια. Ο 18ος γύρος του διαλόγου πραγµατοποιήθηκε στο Πεκίνο στις

24 Σεπτεµβρίου 2004 µετά από επίσκεψη της Τρόικας στο Θιβέτ. Ο 19ος γύρος πραγµατοποιήθηκε στις 25-

26 Φεβρουαρίου 2005 στο Λουξεµβούργο.

25

Η ΕΕ εκπροσωπήθηκε από την Τρόικα της Οµάδας εργασίας «Ανθρώπινα δικαιώµατα» του Συµβουλίου

(COHOM), την οποία κατά το 2005 συνέδραµε ο προσφάτως διορισθείς Προσωπικός Εντεταλµένος του

Ύπατου Εκπροσώπου για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα. Στην κινεζική αντιπροσωπεία συµµετείχαν

αξιωµατούχοι του Υπουργείου Εξωτερικών, µεταξύ των οποίων ο Ειδικός Αντιπρόσωπος για τα ανθρώπινα

δικαιώµατα, και άλλων υπουργείων, καθώς και της Εθνικής Λαϊκής Συνέλευσης και του Ανώτατου

∆ικαστηρίου. Των δύο αυτών συνεδριάσεων προηγήθηκε συνεδρίαση πολιτικού επιπέδου κατά τις οποίες η

ΕΕ έθιξε σειρά ζητηµάτων που προκαλούν σοβαρές ανησυχίες, ιδίως την απελευθέρωση των ατόµων που

κρατούνται λόγω των γεγονότων του 1989 στην πλατεία Τιενανµέν, την ταχεία επικύρωση και εφαρµογή

του ∆ιεθνούς Συµφώνου για τα ατοµικά και πολιτικά δικαιώµατα (ICCPR), τη µεταρρύθµιση του

συστήµατος της αναµόρφωσης µέσω της εργασίας (RTL) και την παραχώρηση µεγαλύτερης ελευθερίας

έκφρασης γνώµης ιδίως µέσω του διαδικτύου.

Κατά το διάλογο του 2004, ένα από τα βασικά θέµατα ήταν η ελευθερία θρησκείας και πεποιθήσεων, ιδίως

στο Θιβέτ. Το 2005 ο διάλογος επικεντρώθηκε στο γενικότερο ζήτηµα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και

του κράτους δικαίου. Όπως πάντα, η ΕΕ κατέθεσε κατάλογο κατ’ ιδίαν περιπτώσεων που προκαλούν

ανησυχίες, επί των οποίων η Κίνα απάντησε γραπτώς. Σε αντιστοιχία µε τα κριτήρια αξιολόγησης, θίχτηκαν

µεταξύ άλλων τα εξής ζητήµατα: επικύρωση του ∆ιεθνούς Συµφώνου για τα ατοµικά και πολιτικά

δικαιώµατα (ICCPR) και οι απαιτούµενες νοµοθετικές µεταρρυθµίσεις για την εφαρµογή του, δικαιώµατα

των εθνοτικών µειονοτήτων στο Θιβέτ και στο Xinjiang, κατάργηση και εφαρµογή της θανατικής ποινής και

ανάγκη στατιστικών στοιχείων σχετικά µε την εφαρµογή της, µεταρρύθµιση του συστήµατος αναµόρφωσης

µέσω της εργασίας (RTL) και παρόµοιων θεσµών, άνευ δικαστικού ελέγχου, το οποίο λειτουργεί

προκειµένου για ποινικά αδικήµατα ήσσονος σηµασίας, πρόληψη και εξάλειψη των βασανιστηρίων και

δικαιώµατα των κρατουµένων, ανεξαρτησία των δικαστών, δικαίωµα νοµικών συµβουλών και δίκαιης και

αµερόληπτης δίκης, προστασία των ανθρώπινων δικαιωµάτων κατά την αντιµετώπιση της τροµοκρατίας,

συνεργασία µε τα Ηνωµένα Έθνη, ιδίως σε σχέση µε τις ειδικές διαδικασίες, και µε την Ύπατη Αρµοστεία

των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα, την Ύπατη Αρµοστεία των Ηνωµένων Εθνών για

τους Πρόσφυγες, τη ∆ιεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού και το ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο. Η ΕΕ

κάλεσε εξάλλου την Κίνα, κατ’ εφαρµογή των διεθνών υποχρεώσεων της, να τηρεί την αρχή της «µη

επαναπροώθησης» για τους πρόσφυγες από τη Βόρεια Κορέα που καταφεύγουν στην Κίνα. Το 2004 εθίγη

επίσης το ζήτηµα της προστασίας των κοινωνικών και οικονοµικών δικαιωµάτων και των διακρίσεων κατά

των ατόµων που είναι φορείς του ιού HIV ή πάσχουν από AIDS. Το 2005, τα δύο µέρη συζήτησαν µεταξύ

άλλων τις προτεραιότητες της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα.

Η κινεζική πλευρά ενηµέρωσε την ΕΕ σχετικά µε ορισµένες νοµοθετικές µεταρρυθµίσεις που έχουν

πραγµατοποιηθεί ή θα πραγµατοποιηθούν σύντοµα. Σε αυτές περιλαµβάνονται: έλεγχος από το Ανώτατο

∆ικαστήριο όλων των περιπτώσεων θανατικών καταδικών, σύσταση ειδικού δικαστηρίου ανηλίκων,

κανονισµοί για την ανάκριση και κράτηση, δικαιώµατα των κρατουµένων στα πλαίσια εθνικής εκστρατείας

για την πρόληψη και εξάλειψη των βασανιστηρίων, προγραµµατιζόµενη µεταρρύθµιση του συστήµατος

26

αναµόρφωσης µέσω της εργασίας (RTL). Η κινεζική πλευρά ενηµέρωσε εξάλλου σχετικά µε σειρά νέων

ρυθµίσεων που αφορούν µεταξύ άλλων τα εξής θέµατα: κατεδάφιση οικιών, παροχή νοµικών συµβουλών σε

ευπαθή τµήµατα της κοινωνίας, µέτρα προώθησης της δηµοκρατικής διακυβέρνησης στα χωριά και νέες

ρυθµίσεις στον τοµέα της ποινικής δικονοµίας. Η Κίνα ενηµέρωσε επίσης σχετικά µε την πρόοδο που έχει

σηµειωθεί στον τοµέα της επικύρωσης του ∆ιεθνούς Συµφώνου για τα ατοµικά και πολιτικά δικαιώµατα

(ICCPR). Επιβεβαίωσε εκ νέου την πρόσκληση της Louise Arbour, Ύπατου Αρµοστή των Ηνωµένων Εθνών

για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, και ενηµέρωσε την ΕΕ σχετικά µε την επίσκεψη της Οµάδας εργασίας των

Ηνωµένων Εθνών για την αυθαίρετη κράτηση προσώπων. ∆όθηκαν οι συνήθεις απαντήσεις για τις

ελευθερίες της έκφρασης γνώµης, της θρησκείας και πεποιθήσεων (µεταξύ άλλων για το ζήτηµα των

οπαδών του Falun Gong) και του συνεταιρίζεσθαι. Η Κίνα εξέφρασε ανησυχίες σε σχέση µε το ρατσισµό και

την ξενοφοβία στην ΕΕ. Μολονότι ο γύρος διαλόγου του 2004 συνέπεσε µε επίσκεψη των απεσταλµένων

του ∆αλάι Λάµα στην Κίνα, δεν ευρέθη κοινό έδαφος κατά τη συζήτηση σχετικά µε τα δικαιώµατα των

προσώπων που ανήκουν σε µειονότητες. Η επίσκεψη της Τρόικας στο Θιβέτ αποτέλεσε αφορµή για

συναντήσεις µε ευρύ φάσµα εκπροσώπων, µεταξύ άλλων από µοναστήρια, αλλά επιβεβαίωσε σε µεγάλο

βαθµό τις ανησυχίες της ΕΕ. Στα πλαίσια του διαλόγου συζητήθηκαν ευρέως οι διιστάµενες απόψεις.

Οι αρχές της ΕΕ και της Κίνας οργάνωσαν δύο σεµινάρια για τα ανθρώπινα δικαιώµατα στα πλαίσια του

διαλόγου στη Χάγη (8-9 Νοεµβρίου 2004) και στο Πεκίνο (20-21 Ιουνίου 2005), τα οποία εστιάστηκαν στα

θέµατα «επικύρωση και εφαρµογή του ∆ιεθνούς Συµφώνου για τα ατοµικά και πολιτικά δικαιώµατα

(ICCPR)», συµπεριλαµβανοµένων αποκλίσεων και περιορισµών, και «δικαίωµα στην υγεία»,

συµπεριλαµβανοµένων των ατόµων που είναι φορείς του ιού HIV ή πάσχουν από AIDS (2004), δικαίωµα

της έκφρασης γνώµης και η θανατική ποινή (2005). Στο σεµινάριο του Πεκίνου συµµετείχαν εκπρόσωποι

ΜΚΟ, ακαδηµαϊκοί, εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (για πρώτη φορά), της Εθνικής Λαϊκής

Συνέλευσης, των Υπουργείων Εξωτερικών των κρατών µελών και διαφόρων κινεζικών υπουργείων. Την 1η

Ιουλίου 2004 πραγµατοποιήθηκε στο Πεκίνο σεµινάριο για την επικύρωση του ICCPR, µε συµµετοχή

εµπειρογνωµόνων σε νοµικά θέµατα από τα κράτη µέλη της ΕΕ και την Κίνα.

Πέραν του διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, η ΕΕ και τα κράτη µέλη της παρότρυναν εκ νέου την

Κίνα να λάβει συγκεκριµένα µέτρα προκειµένου να ενισχύσει την αποτελεσµατική απόλαυση των

ανθρώπινων δικαιωµάτων στα πλαίσια άλλων συναντήσεων πολιτικού διαλόγου της ΕΕ, ακόµη και σε

επίπεδο κορυφής, και στα πλαίσια της διµερούς συνεργασίας σε τεχνικά θέµατα και προγραµµάτων

ανταλλαγής. ∆υστυχώς η περιορισµένη δράση της κινεζικής κυβέρνησης σήµανε ότι ελάχιστα άτοµα

απελευθερώθηκαν στις αρχές του έτους, ενώ νέα ονόµατα προστέθηκαν αργότερα στον κατάλογο.

27

Η ΕΕ αναπτύσσει τακτικές επαφές µε άλλες χώρες που διεξάγουν διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώµατα µε

την Κίνα στα πλαίσια της «∆ιαδικασίας της Βέρνης».

3.3.2. ∆ιάλογος µε το Ιράν για τα ανθρώπινα δικαιώµατα

Τα ανθρώπινα δικαιώµατα αποτελούν ουσιώδες στοιχείο στις σχέσεις της ΕΕ µε το Ιράν εν γένει, όπως

συµβαίνει και µε κάθε άλλη χώρα. Ο διάλογος για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, ο οποίος ήταν ο πρώτος που

οργανώθηκε σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες γραµµές της ΕΕ για το διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώµατα

(2001), είναι ένα από τα βασικά µέσα της ΕΕ για την ενθάρρυνση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στις

προαναφερόµενες χώρες. Μολονότι το Ιράν υστερεί πολύ στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων, η ΕΕ

θεωρεί την ανάπτυξη των σχέσεων µε τη χώρα αυτή ως µέσο ενθάρρυνσης των µεταρρυθµίσεων.

Η ΕΕ συµµετείχε κατά την τελευταία τριετία σε τέσσερις γύρους διαλόγου µε το Ιράν, εκ των οποίων ο

τελευταίος ήταν τον Ιούνιο 2004. Ο διάλογος βασίζεται σε από κοινού συµφωνηµένες αρχές και

συγκεκριµένα κριτήρια αξιολόγησης που θίγουν όλους τους τοµείς ανησυχίας της ΕΕ, ήτοι: υπογραφή,

επικύρωση και εφαρµογή των διεθνών συµφωνιών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα εκ µέρους του Ιράν,

συνεργασία στα πλαίσια των διεθνών διαδικασιών, ανοικτό πνεύµα, δυνατότητα πρόσβασης και διαφάνεια,

καθώς και βελτίωση στους τοµείς των ατοµικών και πολιτικών δικαιωµάτων, του δικαστικού συστήµατος,

της πρόληψης και εξάλειψης των βασανιστηρίων, των καταδικαστικών αποφάσεων, των διακρίσεων και του

σωφρονιστικού συστήµατος. Στους ανωτέρω γύρους διαλόγου συµµετείχε ευρύ φάσµα φορέων, µεταξύ των

οποίων εκπρόσωποι της κυβέρνησης και των δικαστικών αρχών, ακαδηµαϊκοί και εκπρόσωποι της

κοινωνίας των πολιτών. Ο διάλογος για τα ανθρώπινα δικαιώµατα αποτελεί δίαυλο για την αµοιβαία

έκφραση των ανησυχιών ΕΕ και Ιράν. Η ΕΕ έχει στο παρελθόν επωφεληθεί του διαλόγου για να θίξει

ατοµικές περιπτώσεις (µεταξύ άλλων, περιπτώσεις κρατουµένων λόγω πεποιθήσεων) και προτίθεται να

εφαρµόσει την ίδια πρακτική κατά τον προσεχή γύρο. Ένα καίριο στοιχείο του διαλόγου είναι ότι παρέχει

την ευκαιρία αµοιβαίας αξιολόγησης και επισκόπησης. Ωστόσο, από την επισκόπηση του 2004 προέκυψε

ζοφερή εικόνα. Πενιχρές πρόοδοι παρατηρήθηκαν επιτόπου, ενώ από την ΕΕ διαπιστώθηκε µια πραγµατική

ανάγκη αναπροσαρµογής των λεπτοµερειών διεξαγωγής του διαλόγου.

Βάσει των ανωτέρω, το Συµβούλιο αποφάσισε τον Οκτώβριο 2004 ότι για να συνεχιστεί ο διάλογος

απαιτείτο η ανανέωση της δέσµευσης του Ιράν για σεβασµό των ανθρώπινων δικαιωµάτων και την

εφαρµογή του κράτους δικαίου, καθώς και η αναπροσαρµογή των λεπτοµερειών διεξαγωγής του διαλόγου

για να καταστεί πιο αποτελεσµατικός.

Τον Απρίλιο 2005 η Τρόικα της ΕΕ συζήτησε τα ανωτέρω ζητήµατα µε την κυβέρνηση του Ιράν. Βάσει της

έκθεσης της αποστολής της Τρόικας, η COHOM ενέκρινε ότι θα έπρεπε να προστεθούν στο Ιράν

ηµεροµηνίες για περαιτέρω συνεδριάσεις, επισηµαίνοντας ότι αυτό θα συνιστούσε µια δοκιµασία της

δέσµευσης του Ιράν για τη βελτίωση της κατάστασης στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων µέσω του

διαλόγου.

28

3.3.3. ∆ιαβουλεύσεις µε τη Ρωσία για τα ανθρώπινα δικαιώµατα

Αφού ενέκριναν σχετική απόφαση κατά τη σύνοδο κορυφής του Νοεµβρίου 2004, η ΕΕ και η Ρωσία

άρχισαν διαβουλεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώµατα την 1η Μαρτίου 2005 στο Λουξεµβούργο. Τα δύο

µέρη συµφώνησαν ότι οι διαβουλεύσεις αποτελούν σηµαντικό µέρος των σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας εν γένει, και

συµφώνησαν να διεξάγουν τακτικές εξαµηνιαίες διαβουλεύσεις. Κατά τις διαβουλεύσεις συζητήθηκε επί

µακρόν το θέµα της Τσετσενίας, ιδίως σε σχέση µε την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στην

περιοχή και µε τα µέτρα των ρωσικών αρχών για την αντιµετώπιση των επανειληµµένων παραβιάσεων των

ανθρώπινων δικαιωµάτων, ιδίως σε σχέση µε την εξαφάνιση ατόµων. Η ΕΕ παρουσίασε τα σχέδιά της για

µια αποστολή αξιολόγησης των κοινωνικών και οικονοµικών αναγκών στο βόρειο Καύκασο. Συζητήθηκε

επίσης η γενικότερη κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στη Ρωσία, ιδίως σε σχέση µε τα µέσα

ενηµέρωσης και τις µειονότητες (όπως οι φινο-ουγγρικοί ιθαγενείς λαοί). Η Ρωσία έθιξε ζητήµατα

ανθρώπινων δικαιωµάτων στην ΕΕ και ενηµερώθηκε από εκπρόσωπο του Ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου των

φαινοµένων ρατσισµού και ξενοφοβίας (EUMC), ο οποίος είχε κληθεί να συµµετέχει ως εµπειρογνώµων.

Στην ηµερήσια διάταξη συµπεριλήφθηκαν εξάλλου ζητήµατα σχετικά µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα σε

διεθνή κλίµακα. Η ΕΕ και η Ρωσία συζήτησαν διεξοδικά τις προτεραιότητες για την 61η διάσκεψη της

Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, θίγοντας ενδεχόµενες θεµατικές αποφάσεις

και αποφάσεις για κατ’ ιδίαν χώρα, καθώς και σε αποφάσεις για την αναστολή διαδικασιών. Η Ρωσία

ενηµέρωσε σχετικά µε τις πρόσφατες επισκέψεις του Ύπατου Αρµοστή των Ηνωµένων Εθνών για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα και του Ειδικού Εισηγητή για τη χρήση βίας κατά των γυναικών. Η ΕΕ κάλεσε τη

Ρωσία να ανταποκριθεί θετικά στα αιτήµατα επισκέψεων και ενηµέρωσης άλλων ειδικών εισηγητών και

οµάδων εργασίας. Όσον αφορά τη συνεργασία στα πλαίσια του Οργανισµού για την Ασφάλεια και

Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και του Συµβουλίου της Ευρώπης, οι συζητήσεις εστιάστηκαν στην

αναγνώριση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού ∆ικαστηρίου Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων, στις εκθέσεις της

επιτροπής για την πρόληψη των βασανιστηρίων και στην επίσκεψη του κ. Alvaro Gil-Robes, Επιτρόπου του

Συµβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα.

Αµφότερα τα µέρη εξέδωσαν ανακοινωθέντα Τύπου µετά τη συνάντηση, και ανταλλάχθηκαν επιστολές

µεταξύ των αρχηγών των αντιπροσωπειών µε σκοπό να διασφαλιστεί η συνέχεια των διαβουλεύσεων. Η ΕΕ

εξέδωσε εξάλλου ανακοινωθέν Τύπου για την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στη Ρωσική

Οµοσπονδία, ιδίως στην Τσετσενία, µε την ευκαιρία της διάσκεψης της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών

για τα ανθρώπινα δικαιώµατα στη Γενεύη. Πέραν των διαβουλεύσεων, η ΕΕ εξακολούθησε να εκφράζει

προς στη Ρωσία τις ανησυχίες της για ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων σε άλλες συναντήσεις διαλόγου,

µεταξύ άλλων σε επίπεδο κορυφής.

Προγραµµατίζεται δεύτερος κύκλος των ανωτέρω συνοµιλιών το Σεπτέµβριο 2005.

29

3.4. ∆ιαβουλεύσεις της τρόικας για τα ανθρώπινα δικαιώµατα µε τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ιαπωνία, τη Νέα Ζηλανδία και τις υποψήφιες χώρες

∆ιαβουλεύσεις της Τρόικας µε τις ΗΠΑ

Όπως κατά το παρελθόν, η ΕΕ και οι ΗΠΑ προέβησαν σε διαβουλεύσεις για θέµατα ανθρώπινων

δικαιωµάτων πριν από την Τρίτη Επιτροπή της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών τον Οκτώβριο

2004 (Χάγη) και πριν από τη συνεδρίαση της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα ανθρώπινα

δικαιώµατα του Φεβρουαρίου 2005 στις Βρυξέλλες. Οι σχετικές συνεδριάσεις χρησίµευσαν για την παροχή

πληροφοριών και την αναζήτηση υποστήριξης για προτεραιότητες θεµατικής φύσεως ή κατ’ ιδίαν χωρών,

καθώς και τη λήψη αποφάσεων σχετικά µε κοινούς στόχους και κοινές πρωτοβουλίες όπως το ψήφισµα για

την κατάσταση στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων στη Λευκορωσία το οποίο κατετέθη τόσο στη

Νέα Υόρκη όσο και στη Γενεύη. Κατά τις σχετικές διαβουλεύσεις τέθηκαν τα θεµέλια για δηµιουργική και

καρποφόρα συνεργασία στα πλαίσια της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών και της Επιτροπής των

Ηνωµένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα.

Η ΕΕ και οι ΗΠΑ συζήτησαν για τα ανθρώπινα δικαιώµατα σε διάφορες χώρες, ιδίως σε εκείνες για τις

οποίες ενδέχεται να εκδοθεί απόφαση, καθώς και για τις αντίστοιχες πολιτικές έναντι των εν λόγω χωρών.

Ενηµερώθηκαν αµοιβαία για τους πλέον πρόσφατους διαλόγους και διαβουλεύσεις σχετικά µε τα ανθρώπινα

δικαιώµατα µε τρίτες χώρες. Αµφότερα τα µέρη εξέφρασαν ενδιαφέρον για τη µεταξύ τους συνεργασία µε

στόχο την προάσπιση των προασπιστών των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Προέβησαν εξάλλου σε µια πρώτη

ανταλλαγή απόψεων σχετικά µε προτάσεις για τις πτυχές των ανθρώπινων δικαιωµάτων στο πλαίσιο της

µεταρρύθµισης των Ηνωµένων Εθνών και µε τη λειτουργία της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα.

Οι διαβουλεύσεις αποτέλεσαν εξάλλου µια καλή ευκαιρία για να συζητηθούν οι διαφορές µεθόδου. Η ΕΕ

εξέφρασε ανησυχίες σχετικά µε τη θανατική ποινή, ιδίως για τις εκτελέσεις νεαρών παραβατών, και για την

πρόσβαση στη συνδροµή των προξενικών αρχών προς τους υπηκόους τους, υπό το φως διάφορων

πρόσφατων δικαστικών υποθέσεων. Κατά τις δύο συνεδριάσεις διεξήχθη ειλικρινής συζήτηση σχετικά µε

τον αντίκτυπο των µέτρων κατά της τροµοκρατίας στις προσπάθειες που καταβάλλονται σε διεθνή κλίµακα

για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων και θίχτηκαν µεταξύ άλλων η κατάσταση των

κρατουµένων στο Guantanamo Bay και στο Ιράκ, καθώς και το ζήτηµα της παράδοσης κρατουµένων. Η ΕΕ

κάλεσε τις ΗΠΑ να απαντήσουν θετικά στο αίτηµα των ειδικών εισηγητών των ΗΕ να επισκεφθούν το

Guantanamo Bay και άλλα µέρη όπου κρατούνται άτοµα που θεωρούνται τροµοκράτες. Οι ΗΠΑ

ενηµέρωσαν σχετικά µε την εξέλιξη των τρεχουσών νοµικών διαδικασιών και τόνισαν ότι θα ενηµερώσουν

ακολούθως τους ειδικούς εισηγητές των Ηνωµένων Εθνών στη Γενεύη. Οι ΗΠΑ εξέφρασαν ανησυχίες για

τον αντισηµιτισµό στην Ευρώπη και ζήτησαν την υποστήριξη της ΕΕ για την «Κοινότητα των

∆ηµοκρατιών».

30

∆ιαβουλεύσεις της Τρόικας µε τον Καναδά

∆ιεξήχθησαν διαβουλεύσεις για θέµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων µε τον Καναδά πριν από την Τρίτη

Επιτροπή της ΓΣΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και πριν από την ΕΑ∆ το Φεβρουάριο του 2005. Ως

συνήθως, οι συνεδριάσεις εστιάστηκαν στη συνεργασία στους δύο αυτούς φορείς για αποφάσεις σε θέµατα

που αφορούν είτε συγκεκριµένες χώρες είτε θεµατικές ενότητες.

Η ΕΕ και ο Καναδάς αντάλλαξαν επίσης απόψεις σχετικά µε την ανάγκη βελτίωσης του συντονισµού

µεταξύ χωρών µε ταυτότητα απόψεων. Ο Καναδάς συµµερίζεται τις απόψεις της ΕΕ σχετικά µε την

εφαρµογή µιας περισσότερο στρατηγικής προσέγγισης. Κατά την συζήτηση σχετικά µε τη µεταρρύθµιση

των Ηνωµένων Εθνών, ο Καναδάς τόνισε ότι είναι ουσιώδες ζήτηµα να ενσωµατωθεί η παράµετρος των

ανθρώπινων δικαιωµάτων στις γενικότερες εργασίες των Ηνωµένων Εθνών.

∆ιαβουλεύσεις της Τρόικας µε την Ιαπωνία

∆ιαβουλεύσεις µεταξύ ΕΕ και Ιαπωνίας για τα ανθρώπινα δικαιώµατα διεξήχθησαν τον Οκτώβριο 2004 και

το Μάρτιο 2005. Η Ιαπωνία τόνισε ότι αποδίδει ιδιαίτερη σηµασία στο συντονισµό µε την ΕΕ, και ζήτησε µε

εµµονή να ενηµερώνεται σχετικά µε το διάλογο ΕΕ-Κίνας και τις διαβουλεύσεις ΕΕ-Ρωσίας. Επίσης

ενηµέρωσε την ΕΕ σχετικά µε το διάλογο το οποίο εγκαινίασε πρόσφατα µε την Καµπότζη.

Η Ιαπωνία ενηµέρωσε την ΕΕ ότι, σύµφωνα µε πρόσφατη έρευνα, ποσοστό µεγαλύτερο του 80% του

πληθυσµού υποστηρίζει τη διατήρηση της θανατικής ποινής. Υπό το φως των αποτελεσµάτων της έρευνας

αυτής, η Ιαπωνία θεωρεί ότι µια συζήτηση σχετικά µε την κατάργηση της θανατικής ποινής δεν θα αποφέρει

τα καλύτερα αποτελέσµατα. Επίσης διατύπωσε ερωτηµατικά σχετικά µε τη σύµβαση για τα άτοµα µε

αναπηρίες.

∆ιαβουλεύσεις της Τρόικας µε τη Νέα Ζηλανδία

Κατά τις διαβουλεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώµατα το Φεβρουάριο 2005, η Νέα Ζηλανδία τόνισε την

επιθυµία της για την ενίσχυση της συνεργασίας µε την ΕΕ. Η Νέα Ζηλανδία ανακοίνωσε ότι δεν θα

αναλάβει νέες πρωτοβουλίες, αλλά θα επιδιώξει την ενίσχυση των υπαρχουσών, µεταξύ των οποίων

αποδίδει προτεραιότητα στο ψήφισµα για τα παιδιά. Η Νέα Ζηλανδία συµµερίζεται την άποψη της ΕΕ ότι το

ψήφισµα για τα δικαιώµατα του παιδιού θα µπορούσε να διατυπωθεί λακωνικά για να επικεντρώνεται

περισσότερο στα ουσιώδη ζητήµατα.

Η Νέα Ζηλανδία ενηµέρωσε την ΕΕ ότι ενώ δεν διεξάγει επίσηµα διάλογο µε την Κίνα για θέµατα

ανθρώπινων δικαιωµάτων, έχει δεχθεί πολλές κινεζικές αντιπροσωπείες που εξέφρασαν την επιθυµία να

γνωρίσουν τις σχετικές διοικητικές πρακτικές. Η Νέα Ζηλανδία συζήτησε συστηµατικά θέµατα ανθρώπινων

δικαιωµάτων µε τις εν λόγω αντιπροσωπείες.

31

∆ιαβουλεύσεις της Τρόικας µε τις υποψήφιες χώρες

Η ετήσια ανταλλαγή απόψεων πραγµατοποιήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2005 στις Βρυξέλλες. Η ΕΕ

ενηµέρωσε τις υποψήφιες χώρες Ρουµανία, Βουλγαρία και Τουρκία σχετικά µε τις προπαρασκευαστικές

εργασίες της για την 61η διάσκεψη της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα,

καθώς και για άλλες προτεραιότητες στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων, και τις κάλεσε να

υποστηρίξουν τις πρωτοβουλίες της. Η Ρουµανία, η Βουλγαρία και η Τουρκία ενηµέρωσαν σχετικά µε τις

προπαρασκευαστικές εργασίες τους για την 61η διάσκεψη της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα και για τη γενικότερη πολιτική τους στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Συζητήθηκαν επίσης οι πρωτοβουλίες για τα ανθρώπινα δικαιώµατα που αναµένεται να ληφθούν εκ µέρους

τρίτων χωρών κατά τη 61η διάσκεψη της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών, καθώς και οι τρέχουσες

διαβουλεύσεις στη Γενεύη σχετικά µε τις ειδικές διαδικασίες και το ψήφισµα για τα δικαιώµατα του παιδιού

και την Κοινότητα των ∆ηµοκρατιών.

3.5. Ρήτρες για τα ανθρώπινα δικαιώµατα στις συµφωνίες συνεργασίας µε τρίτες χώρες

Στα πλαίσια των συµφωνιών εµπορικών συναλλαγών και συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας µε

τρίτες χώρες, η Επιτροπή διεξάγει τακτικές ανασκοπήσεις όσον αφορά την τήρηση των διεθνών προτύπων

στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων εκ µέρους τρίτων χωρών. Σε αντιστοιχία µε τη ρήτρα για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα που περιλαµβάνεται στις συµφωνίες αυτές, η Επιτροπή έχει αναλάβει την

πρωτοβουλία σύστασης, στα πλαίσια τακτικών κοινών διαβουλεύσεων σε επίπεδο επιτροπών µε ορισµένες

χώρες, εξειδικευµένων οµάδων εργασίας για θέµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων και χρηστής διακυβέρνησης.

Οι πρώτες συνεδριάσεις των Οµάδων εργασίας ΕΕ-Βιετνάµ και ΕΕ-Λάος για τη δηµιουργία θεσµών, τη

διοικητική µεταρρύθµιση, τη διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώµατα πραγµατοποιήθηκαν τον Ιούνιο

του 2005.

Στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτνίασης (ΕΠΓ), µε την οποία διευρύνεται η διαδικασία της

Βαρκελώνης, η Επιτροπή εξέδωσε εκθέσεις για όλες τις χώρες της Μεσογείου που εµπίπτουν στα πλαίσια

της προαναφερόµενης διαδικασίας και µε τις οποίες ισχύουν συµφωνίες σύνδεσης, καθώς και µε τις χώρες

της ανατολικής Ευρώπης µε τις οποίες έχουν συναφθεί συµφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας. Οι εν

λόγω ανά χώρα εκθέσεις είναι προσιτές στο κοινό και περιλαµβάνουν ένα κεφάλαιο σχετικά µε τα

ανθρώπινα δικαιώµατα και τις θεµελιώδεις ελευθερίες. Το αυτό ισχύει για τα σχέδια δράσης της ευρωπαϊκής

πολιτικής γειτνίασης για τα οποία οι διαπραγµατεύσεις έχουν ολοκληρωθεί ή συνεχίζονται. Οι

προτεραιότητες που καθορίστηκαν στα σχέδια δράσης της ΕΠΓ και η συγκεκριµένη συνέχειά τους

συζητούνται στις αρµόδιες υποεπιτροπές που καλύπτουν τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τη δηµοκρατία.

Ορισµένες από τις υποεπιτροπές αυτές υπάρχουν ήδη δυνάµει συµφωνιών εταιρικής σχέσης, συνεργασία ή

σύνδεσης µε συγκεκριµένες χώρες, ενώ άλλες συγκροτούνται τώρα π.χ. µε Ιορδανία, Μαρόκο και Τυνησία.

Τον Ιούνιο 2005 η υποεπιτροπή ανθρώπινων δικαιωµάτων για την Ιορδανία ήταν η πρώτη που συνεδρίασε.

32

Η ΕΕ θεωρεί τις ρήτρες για τα ανθρώπινα δικαιώµατα που περιλαµβάνονται σε συµφωνίες µε τρίτες χώρες

ως κίνητρο για την προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Η Επιτροπή εξέδωσε το Μάιο 1995

ανακοίνωση µε θέµα «Εισαγωγή ρήτρας σεβασµού των δηµοκρατικών αρχών και των δικαιωµάτων του

ανθρώπου στις συµφωνίες µεταξύ της Κοινότητας και των τρίτων χωρών», όπου περιλαµβάνεται κατάλογος

στοχοθετηµένων µέτρων τα οποία µπορούν να ληφθούν για την αντιµετώπιση σοβαρών παραβιάσεων των

ανθρώπινων δικαιωµάτων ή διακοπών της δηµοκρατικής διαδικασίας. Τέτοια µέτρα, από τη µεταβολή του

περιεχοµένου στοιχείων της συµφωνίας έως την αναστολή στοιχείων της συµφωνίας, εφαρµόζονται τακτικά.

Εντούτοις, η σηµαντικότερη χρησιµότητα της ρήτρας είναι να παρέχει στην ΕΕ βάση για µια θετική

δέσµευση σε θέµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων και δηµοκρατίας στις σχέσεις της µε τρίτες χώρες.

3.6. ∆ραστηριότητες που χρηµατοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δηµοκρατία και τα δικαιώµατα του ανθρώπου

Η Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη ∆ηµοκρατία και τα ∆ικαιώµατα του Ανθρώπου (EIDHR) διαθέτει ειδικό

προϋπολογισµό για την προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων, της δηµοκρατίας και του κράτους δικαίου.

Το 2004 οι πόροι της υπερέβησαν τα 100 εκατοµµύρια ευρώ και χρηµατοδοτήθηκε ευρύ φάσµα σχεδίων σε

32 χώρες, τα οποία κάλυψαν τέσσερις τοµείς προτεραιότητας: προαγωγή της δηµοκρατίας, του κράτους

δικαίου και της χρηστής διακυβέρνησης, κατάργηση της θανατικής ποινής, καταπολέµηση των

βασανιστηρίων και της ατιµωρησίας, παροχή υποστήριξης στα διεθνή ποινικά δικαστήρια και το ∆ιεθνές

Ποινικό ∆ικαστήριο, καταπολέµηση του ρατσισµού και της ξενοφοβίας και των διακρίσεων κατά των

µειονοτήτων και προστασία των δικαιωµάτων των αυτόχθονων πληθυσµών.

Στα τέλη Ιουνίου 2005, η EIDHR στήριζε περισσότερα από 100 σχέδια ανά τον κόσµο, καλύπτοντας

ολόκληρο το φάσµα προτεραιοτήτων όπως ορίζονται στις βασικές ρυθµίσεις και στο έγγραφο

προγραµµατισµού. Οι δραστηριότητες διεξάγονται σε εθνική, περιφερειακή ή παγκόσµια κλίµακα. Από τον

Απρίλιο 2004, η διαχείριση των σχεδίων εθνικής κλίµακας της EIDHR έχει αποκεντρωθεί και µεταφερθεί

από τις Βρυξέλλες στις αντιπροσωπείες της ΕΚ, στα πλαίσια της διαδικασίας αποσυγκέντρωσης. Ο διάλογος

µεταξύ των οργανώσεων που υλοποιούν τα σχέδια και της ΕΚ πραγµατοποιείται επιτόπου, οπότε καθίσταται

αποτελεσµατικότερη η ανταλλαγή πληροφοριών και η δικτύωση, αφενός, µεταξύ των εταίρων που

συµµετέχουν στην EIDHR και, αφετέρου, µε τις αποστολές της ΕΕ και τις αντιπροσωπείες της ΕΚ.

Όπως και κατά το παρελθόν, η επιλογή νέων σχεδίων συνεχίστηκε µε τρεις διαφορετικούς τρόπους:

Σχέδια που επιλέχθηκαν µέσω γενικών προσκλήσεων προς υποβολή προτάσεων

Πραγµατοποιήθηκαν πέντε προσκλήσεις προς υποβολή προτάσεων σε παγκόσµια κλίµακα τον Ιούλιο και

Αύγουστο 2004. Μια από αυτές αποσκοπούσε στη στήριξη της διεθνούς δικαιοσύνης µε προϋπολογισµό

ύψους 4,7 εκατοµµυρίων ευρώ, µια άλλη στην κατάργηση της θανατικής ποινής µε προϋπολογισµό 2

εκατοµµυρίων ευρώ και µια τρίτη στην ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών στη Βιρµανία µε

προϋπολογισµό 1,5 εκατοµµυρίων ευρώ.

33

∆ύο προσκλήσεις αφορούσαν την κατάργηση των βασανιστηρίων: η µια την πρόληψή τους, µε

προϋπολογισµό 6 εκατοµµυρίων ευρώ, η άλλη την αποκατάσταση των βασανισθέντων, µε προϋπολογισµό

10 εκατοµµυρίων ευρώ. Τον Ιανουάριο 2005 δηµοσιεύτηκαν τρεις προσκλήσεις, µια για την παροχή

στήριξης σε ιθαγενείς πληθυσµούς, µε προϋπολογισµό 5,7 εκατοµµυρίων ευρώ, µια άλλη για τη συλλογή

σχεδίων για την αντιµετώπιση του ρατσισµού και της ξενοφοβίας µε προϋπολογισµό 5 εκατοµµυρίων ευρώ

και, τέλος, µια για χαρτογράφηση των ανθρώπινων δικαιωµάτων µε προϋπολογισµό 5,5 εκατοµµυρίων

ευρώ. Η Επιτροπή θα ενισχύσει τις περισσότερες από τις επιτυχείς προτάσεις µέσα στο 2005.

Σχέδια που επιλέχθηκαν µέσω ειδικών προσκλήσεων προς υποβολή προτάσεων για κάθε χώρα

∆ιατέθηκε ποσό 17,58 εκατοµµ. ευρώ για ειδικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων τις οποίες

δροµολόγησαν οι της ΕΚ σε 40 χώρες. Σκοπός των ειδικών ανά χώρα προτάσεων είναι να συγκεντρωθούν

σχέδια κατάλληλα για µικρότερης κλίµακας ενισχύσεις, ήτοι µεταξύ 10.000-100.000 ευρώ, και συνήθως

αφορούν µόνο τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε εθνικό επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό, η EIDHR

διαθέτει τη δυνατότητα να παρέχει στήριξη στην κοινωνία των πολιτών σε τοπική κλίµακα και να καθορίζει

µε ακρίβεια τις προτεραιότητες που έχουν σηµασία για κάθε χώρα όπου εφαρµόζονται αυτά τα σχέδια

µικρής εµβέλειας. Το 2004 έτυχαν συνδροµής από αντιπροσωπείες της ΕΚ 414 νέα σχέδια µικρής εµβέλειας

της EIDHR.

Προγράµµατα που επιλέχθηκαν χωρίς πρόσκληση υποβολής προτάσεων

Το 2004 επιλέχθηκαν 27 σχέδια χωρίς πρόσκληση υποβολής προτάσεων, µεταξύ των οποίων αποστολές

παρατηρητών σε εκλογές, µε συµµετοχή της ΕΕ ύψους 31.878.720 ευρώ. Σηµαντικές ενισχύσεις

χορηγήθηκαν σε οργανώσεις όπως η Ύπατη Αρµοστεία των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα

∆ικαιώµατα, το Συµβούλιο της Ευρώπης, ο ΟΑΣΕ και τα διεθνή δικαστήρια. Περισσότερες πληροφορίες για

τις αποστολές παρατηρητών σε εκλογές παρέχονται στο

κεφάλαιο 4.9.

Στο παράρτηµα ΙΙ περιλαµβάνεται κατάλογος των σχεδίων που χρηµατοδοτήθηκαν από τον προϋπολογισµό

της EIDHR κατά την περίοδο αναφοράς.

Αξιολόγηση των σχεδίων της EIDHR που έχουν ολοκληρωθεί20

Το 2004 η ΕΚ ανάθεσε µελέτη για την ανάλυση των αποτελεσµάτων και του αντίκτυπου 48 µειζόνων

σχεδίων που χρηµατοδοτήθηκαν από την EIDHR και ολοκληρώθηκαν µεταξύ Ιανουαρίου 2002 και Ιουλίου

2003. Η µελέτη παραδόθηκε τον Μάρτιο 2005, βασίστηκε σε επιτελικές µελέτες και 29 επιτόπου επισκέψεις.

Η µελέτη εξέτασε κατά πόσον τα σχέδια πέτυχαν τους στόχους τους και εκτίµησε την καταλληλότητά τους

σε σχέση µε τις ανάγκες της χώρας και των στοχοθετηµένων οµάδων.

20 «Synthesis Report on the Ex-post Assessment of EIDHR projects completed between January 2002 and July

2004». Συγγραφή: Plancenter Ltd και Tea Cegos.

34

Η µελέτη εξέτασε επίσης τη µέθοδο των σχεδίων, τη βιωσιµότητα, τον προϋπολογισµό, την αποδοτικότητα

και την ικανότητα διαχείρισης των οργανώσεων που τα ανέλαβαν. Τα προγράµµατα που µελετήθηκαν

κάλυπταν τους περισσότερους τοµείς προτεραιοτήτων της EIDHR στο σύνολο των περιφερειών. 58% των

οργανώσεων που ανέλαβαν τα σχέδια εδρεύουν στην ΕΕ, 33 % στις λοιπές χώρες που περιλήφθηκαν στο

πρόγραµµα και 8% υλοποιήθηκαν από οργανώσεις των Ηνωµένων Εθνών.

Μετά την επεξεργασία των αποτελεσµάτων βάσει των διαφόρων κριτηρίων αξιολόγησης, µεταξύ των

οποίων η καταλληλότητα και η υλοποίηση, 70% των σχεδίων έλαβαν το χαρακτηρισµό «Άριστα» ή

«Καλά»21.

Το γενικό συµπέρασµα της µελέτης ήταν ότι στα σχέδια ορίζονται µε σαφήνεια και επιλέγονται µε

στρατηγικό πνεύµα οι δικαιούχοι (οι οποίοι ενέχονται στις δραστηριότητες των σχεδίων) και οι

στοχοθετηµένες οµάδες (οι οποίες τελικά επωφελήθηκαν από αυτά). Βασικοί δικαιούχοι ήταν, µεταξύ

άλλων, ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων και της δηµοκρατίας,

δηµοσιογράφοι και µέσα ενηµέρωσης. Επίσης συµµετείχαν σε πολλά σχέδια της EIDHR κυβερνητικοί

παράγοντες, λόγου χάρη βουλευτές και αστυνοµικοί. Οι στοχοθετηµένες µονάδες είναι ως επί το πλείστον

πολίτες εν γένει, αγωνιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων, µειονότητες και παιδιά.

Η µελέτη αναφέρει ότι πολλές οργανώσεις που αναλαµβάνουν σχέδια δεν γνωρίζουν πολλά για την EIDHR

ως σφαιρικό πρόγραµµα. Επιπλέον, οι δικαιούχοι και οι στοχοθετηµένες οµάδες πρέπει να συµµετέχουν πιο

ενεργά στην αξιολόγηση των αναγκών και τη διατύπωση προτάσεων σχεδίων, καθώς και στις επακόλουθες

εργασίες και στην αξιολόγηση. ∆εν αξιοποιούνται επαρκώς οι πιθανότητες συνέργιας µε άλλες

δραστηριότητες, χρηµατοδοτούµενες ή µη από την ΕΚ.

Όσον αφορά τις απόψεις σχετικά µε την ΕΚ ως δωρητή σε σχέση µε άλλους δωρητές, η γενική εικόνα που

προέκυψε είναι ότι δεν υπάρχει αρκετή ελαστικότητα. Εντούτοις η χρηµατοδότηση από την ΕΚ, εφόσον

εξασφαλιστεί, συγκεντρώνει µείζονα πλεονεκτήµατα: η ΕΕ θεωρείται πρωταγωνιστής στον τοµέα της

δηµοκρατίας και της προαγωγής των ανθρώπινων δικαιωµάτων ανά τον κόσµο, και η χρηµατοδότηση που

χορηγεί αντιπροσωπεύει συχνά σηµαντικά ποσά και συνεπάγεται έµµεσα την παροχή πολιτικής υποστήριξης

προς τις ενδιαφερόµενες οργανώσεις.

Η EIDHR κατά το 2005-06

Η EIDHR θα αναδιοργανωθεί κατά το διάστηµα 2005-2006 σε τέσσερα µείζονα τµήµατα ανά θέµα, ώστε να

αλληλοενισχύονται τα σχέδια σε παγκόσµια, περιφερειακή και εθνική κλίµακα.

21 Χρησιµοποιείται η εξής κλίµακα: A=Άριστα, B=Καλά, C=Γενικά ικανοποιητικό µε ορισµένα θετικά και

αρνητικά σηµεία, D=Σοβαρά προβλήµατα, και E=Αποτυχία.

35

3.7. Ανάλυση της αποδοτικότητας των µέσων και πρωτοβουλιών της ΕΕ

Το παρόν κεφάλαιο αναφέρεται σε πολλούς από τους αποτελεσµατικούς τρόπους χρησιµοποίησης των

µέσων της ΕΕ για την ενεργή προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Στόχος της ΕΕ είναι να καταστεί

«δύναµη πειθούς» παρά µια «δύναµη επιβολής» που χρησιµοποιεί κατά προτίµηση τη δέσµευση και το

διάλογο ως µέσα ανάπτυξης των σχέσεων µε τρίτες χώρες και στοχεύει στην αποτελεσµατικότητα. Φέρ’

ειπείν, η έµφαση στην πολιτική διαχείριση κρίσεων, όπως συµβαίνει µε τους ειδικούς εντεταλµένους της ΕΕ,

αποτελεί πρακτική βοήθεια µε άµεσο αντίκτυπο στην κρατούσα κατάσταση.

Η ΕΕ οφείλει να αναζητεί µια ισορροπία µεταξύ πειθούς και αποτελεσµατικής δράσης. Η προαγωγή των

ανθρώπινων δικαιωµάτων συνεπάγεται την οικοδόµηση σχέσεων εµπιστοσύνης, τη γνήσια ανταλλαγή

απόψεων, τον ορισµό προϋποθέσεων για µια καρποφόρα συνεργασία και τη συνδροµή στην εκπλήρωσή

τους, αλλά και τη βούληση να επισηµαίνονται µε σαφήνεια οι περιπτώσεις όπου υπερκεράζονται τα έσχατα

όρια.

Μεταξύ των διατιθέµενων µέσων περιλαµβάνονται κίνητρα και περιοριστικά µέτρα. Η ΕΕ είναι µείζων

δωρητής και εµπορικός εταίρος, αλλά δεν διστάζει να αναστείλει ορισµένες διατάξεις των συµφωνιών

συνεργασίας, να προτείνει τη λήψη κρίσιµων αποφάσεων στα σηµαντικότερα όργανα των Ηνωµένων Εθνών

και να αναστέλλει τη χορήγηση θεωρήσεων ή να αποστέλλει οµάδες πολιτών και στρατιωτικών µέχρι να

βελτιωθεί η κατάσταση στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Οι διαστάσεις της παρέµβασης της ΕΕ

αυξάνονται στο µέτρο που πολλαπλασιάζονται οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Ωστόσο, είναι

σηµαντικό ζήτηµα να εξακολουθήσει η άντληση διδαγµάτων σχετικά µε την αποτελεσµατικότητα των

δράσεων. Η συνοχή των δράσεων της ΕΕ στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και ιδίως η

συντονισµένη χρήση των διάφορων εργαλείων που διαθέτει εξακολουθεί να αποτελεί κοµβική πρόκληση για

την Ένωση.

Για τη βελτίωση της συνέπειας και συνοχής της ενωσιακής πολιτικής στα ανθρώπινα δικαιώµατα και την

ενίσχυση της εξωτερικής απόδοσής της, στη διάρκεια της ολλανδικής Προεδρίας, η COHOM ανέλαβε την

πρωτοβουλία της περιοδικής επισκόπησης όλων των διαλόγων της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα.

∆εδοµένου του κεντρικού ρόλου της COHOM στην έναρξη, παρακολούθηση και αξιολόγηση των

διαρθρωµένων και ad-hoc διαλόγων και διαβουλεύσεων για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, και σύµφωνα µε την

παραταθείσα εντολή της, είναι σηµαντικό να εποπτεύει η COHOM όλους τους διαλόγους για τα ανθρώπινα

δικαιώµατα µέσω εξαµηνιαίων συζητήσεων στην οµάδα και µε βάση ενηµερωµένη επισκόπηση και

χρονοδιάγραµµα των διεξαγόµενων διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώµατα.

Πολλές προκλήσεις διαγράφονται στον ορίζοντα και η COHOM προβαίνει κατ’ έτος σε αξιολόγηση της

πολιτικής της ΕΕ στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και υποβάλλει συστάσεις (βλ. συµπεράσµατα

36

του Συµβουλίου το ∆εκέµβριο 2004, έγγρ. 15817/3/04). Μια σηµαντική πρόκληση είναι, και πιθανώς θα

παραµείνει, η εξασφάλιση της συνοχής µεταξύ της πολιτικής στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και

της συνολικής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ (ΚΕΠΠΑ). Για το λόγο αυτό, το

Συµβούλιο υποδέχτηκε µε ικανοποίηση το διορισµό, από τον ΓΓ/ΥΕ Javier Solana, ενός προσωπικού

εντεταλµένου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Βασικό στοιχείο της συνοχής είναι η αποτελεσµατική

ενσωµάτωση. Για το λόγο αυτό, κατ’ ιδίαν κράτη µέλη της ΕΕ, η Γραµµατεία του Συµβουλίου και η

Επιτροπή είναι προσηλωµένοι στην αποτελεσµατική ενσωµάτωση της παραµέτρου των ανθρώπινων

δικαιωµάτων στους θεσµούς τους. Ένας ιδιαίτερα σηµαντικός τοµέας στα πλαίσια αυτά αφορά συνολικά την

πολιτική διαχείριση κρίσεων.

Άλλη µείζων πρόκληση είναι η εφαρµογή. Υπάρχουν ήδη ορισµένες κατευθυντήριες γραµµές για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα. Οι µείζονες συµβάσεις των ΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα προσέλκυσαν

σηµαντικό αριθµό επικυρώσεων. Οι κανόνες και οι στόχοι είναι σαφείς· θα πρέπει πλέον να τεθούν σε

εφαρµογή. Η εφαρµογή ακριβώς µπορεί να µην είναι η ισχυρότερη πλευρά της ΕΕ, αλλά η ΕΕ έχει πλήρη

συναίσθηση του καθήκοντος αυτού και καταβάλλει προσπάθειες να ανταποκριθεί στις προσδοκίες. Προς το

σκοπό αυτό, οι γύροι διαλόγου µε την Κίνα και το Ιράν αξιολογήθηκαν διεξοδικά σε αντιστοιχία προς τις

κατευθυντήριες γραµµές που ισχύουν στο διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Τα αποτελέσµατά τους

είναι ανοµοιογενή. Ενώ δεν φαίνεται ακόµη ρεαλιστική η εκτίµηση ότι επέφεραν µείζονες αλλαγές είτε σε

στάσεις ή στην πράξη, επιτρέπουν ωστόσο µια ειλικρινή ανταλλαγή απόψεων και αποτελούν σηµαντικά

µέσα υποστήριξης των µεταρρυθµιστών σε ορισµένες χώρες. Η ΕΕ ενθαρρύνεται από ορισµένες ενδείξεις

που µαρτυρούν ότι έχουν συντελεσθεί πρόοδοι στο διάλογο µε την Κίνα και καταβάλλει προσπάθειες για

την ενίσχυση της αποτελεσµατικότητας του διαλόγου, φέρ’ ειπείν εστιάζοντας κάθε συνάντηση σε ένα και

µόνο θέµα. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, οι πρόοδοι που έχουν σηµειωθεί από την έναρξη του διαλόγου

ΕΕ-Ιράν είναι γενικά πενιχρές.

Είναι πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί η πρόοδος που σηµειώθηκε στις διαβουλεύσεις ΕΕ-Ρωσίας, οι οποίες

άρχισαν µόλις το Μάιο 2004. Οι διαβουλεύσεις της τρόικας µε τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ιαπωνία και τη

Νέα Ζηλανδία συνέβαλαν στην ευθυγράµµιση των κοινών προσεγγίσεων.

Όπως προκύπτει από τα γραφικά πλαίσια του παρόντος εγγράφου (ιδίως στο κεφάλαιο 4), η EIDHR στηρίζει

το έργο που επιτελείται σε σχέση µε ορισµένα ζωτικά ανθρώπινα δικαιώµατα σε τρίτες χώρες. Οι πολιτικές

προτεραιότητες της ΕΕ αντανακλώνται στον προγραµµατισµό της κοινοτικής βοήθειας. Ωστόσο,

λαµβάνοντας υπόψη το ότι η ΕΕ παρέχει ενίσχυση µέσω ανοικτών ανταγωνιστικών προσκλήσεων προς

υποβολή προτάσεων, οι οποίες προσελκύουν µεγάλο αριθµό προτάσεων, η διαδικασία επιλογής σχεδίων που

αντιστοιχούν στις πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ υστερεί ως προς την ταχεία παροχή της επιδιωκόµενης

στήριξης.

37

Εποµένως απαιτούνται µεγαλύτερες προσπάθειες για να γεφυρωθεί το κενό που παρατηρείται µεταξύ του

καθορισµού προτεραιοτήτων (µέσω του προγραµµατισµού) και της υλοποίησης των προτεραιοτήτων αυτών.

Επιπλέον, η έλλειψη πληροφοριών σχετικά µε τον αντίκτυπο παλαιότερων σχεδίων για τα ανθρώπινα

δικαιώµατα στην κατάσταση που προσπάθησαν να αντιµετωπίσουν εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία,

δεδοµένου ότι η πολιτική πρέπει να βασίζεται σε στοιχεία που προκύπτουν από αποτελέσµατα.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαδραµατίζει ευρύτατο ρόλο στην προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Έχει αναλάβει δραστηριότητες που είναι θεµατικές και συγκεκριµένες και έχει εστιάσει τη δράση του σε

θέµατα µε πιο µακροπρόθεσµες συνέπειες, όπως λόγου χάρη η µεταρρύθµιση των ΗΕ. Επιπλέον, το

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξακολουθεί να ασκεί πίεση στην Επιτροπή και στο Συµβούλιο ώστε να

συνεχίσουν τις προσπάθειές τους στους ανωτέρω τοµείς. Η ενεργός συµµετοχή µελών του ως παρατηρητών

σε εκλογές καταδεικνύει πόσο αποτελεσµατικά συνεργάζονται µεταξύ τους τα τρία θεσµικά όργανα της ΕΕ.

4. Θεµατικά ζητήµατα

4.1. Θανατική ποινή

Κατά το διάστηµα που καλύπτει η παρούσα έκθεση, η ΕΕ συνέχισε ενεργά την πολιτική της κατά της

θανατικής ποινής. Η ΕΕ αντιτίθεται στη θανατική ποινή σε όλες τις περιστάσεις και διατυπώνει

συστηµατικά τη θέση της αυτή στα πλαίσια των σχέσεών της µε τρίτες χώρες. Η ΕΕ κρίνει ότι η κατάργηση

της θανατικής ποινής συµβάλλει στην προάσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και στη σταδιακή παγίωση

των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Οι κατευθυντήριες γραµµές της πολιτικής της ΕΕ έναντι τρίτων χωρών όσον αφορά τη θανατική ποινή (οι

οποίες εγκρίθηκαν το 1998) αποτελούν τη βάση της δράσης της ΕΕ. Οι κατευθυντήριες γραµµές παρέχουν

κριτήρια για την πραγµατοποίηση διαβηµάτων και ορίζουν τις ελάχιστες προδιαγραφές που πρέπει να

ισχύουν σε χώρες που διατηρούν τη θανατική ποινή. Η ΕΕ ασκεί εξάλλου πιέσεις σε σχετικές περιπτώσεις

για την εφαρµογή περιόδων αναστολής ως πρώτο βήµα προς την κατάργηση της θανατικής ποινής.

Γενικά διαβήµατα: η ΕΕ θίγει το ζήτηµα της θανατικής ποινής στα πλαίσια του διαλόγου της µε τρίτες

χώρες. Τέτοια διαβήµατα πραγµατοποιούνται κυρίως για χώρες που η πολιτική τους έναντι της θανατικής

ποινής είναι ρευστή, λόγου χάρη σε περίπτωση που είναι πιθανό να λήξει µια επίσηµη ή εκ των πραγµάτων

αναστολή της θανατικής ποινής ή σε περίπτωση επαναφοράς της θανατικής ποινής µε νόµο. Οµοίως, µπορεί

να γίνει διάβηµα ή δηµόσια δήλωση σε περιπτώσεις χωρών που λαµβάνουν µέτρα για την κατάργηση της

θανατικής ποινής.

Μεµονωµένα διαβήµατα πραγµατοποιούνται σε ειδικές περιπτώσεις όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση λαµβάνει

γνώση προσωπικών θανατικών καταδικών οι οποίες παραβιάζουν τις ελάχιστες προδιαγραφές. Βάσει των

προδιαγραφών π.χ. δεν µπορεί να επιβληθεί θανατική ποινή σε άτοµα ηλικίας κάτω των 18 ετών κατά το

χρόνο διάπραξης του εγκλήµατος, σε εγκύους ή µητέρες µε βρέφη και σε διανοητικώς ανάπηρα άτοµα.

38

Η ΕΕ έθεσε το ζήτηµα της θανατικής ποινής µε τις κυβερνήσεις της Ιαπωνίας, των ΗΠΑ, της Κίνας, του

Πακιστάν, της Συρίας, του Κουβέιτ, των Μπαρµπάντος, της Υεµένης, της Παλαιστινιακής Αρχής, της

Λιβύης, του Ιράν, του Αφγανιστάν, της Σρι Λάνκα, του Βιετνάµ, της Ινδίας, της Ινδονησίας και του

Μπανγκλαντές.

Σύµφωνα µε την έκθεση της ∆ιεθνούς Αµνηστίας για το 2004, 4.000 άτοµα περίπου εκτελέστηκαν σε

ολόκληρο τον κόσµο το 2004. 50% από τις ανωτέρω εκτελέσεις πραγµατοποιήθηκαν στην Κίνα. Το Ιράν

κατέλαβε τη δεύτερη θέση µε τουλάχιστον 159 εκτελέσεις και ακολουθεί το Βιετνάµ µε τουλάχιστον 64 και

οι ΗΠΑ µε τουλάχιστον 39. Ωστόσο πρέπει να σηµειωθεί ότι ο αριθµός εκτελέσεων στις ΗΠΑ µειώνεται

σταθερά κατά τα τελευταία έτη22.

Η ΕΕ σηµειώνει µε ικανοποίηση ότι 44 από τα 46 κράτη µέλη του Συµβουλίου της Ευρώπης έχουν

επικυρώσει το Πρωτόκολλο αριθ. 6 στην ευρωπαϊκή σύµβαση για τα ανθρώπινα δικαιώµατα σχετικά µε τη

θανατική ποινή. Η Ρωσική Οµοσπονδία και το Μονακό δεν το έχουν ακόµη επικυρώσει. Όσον αφορά το

Πρωτόκολλο αριθ. 13 περί παντελούς απαγόρευσης της θανατικής ποινής ακόµη και σε καιρό πολέµου, 32

κράτη µέλη το έχουν σήµερα επικυρώσει, µεταξύ των οποίων 18 κράτη µέλη της ΕΕ.

Μεταξύ των θετικών εξελίξεων είναι η κατάργηση της θανατικής ποινής στις εξής πέντε χώρες: Μπουτάν,

Ελλάδα, Σαµόα, Σενεγάλη και Τουρκία. Στο Κιργιστάν, ο Πρόεδρος Ακάγιεφ ανήγγειλε ότι η αναστολή της

θανατικής ποινής, η οποία ισχύει από το 1998, παρατείνεται για ένα ακόµη έτος. Στο Τατζικιστάν, η

ισχύουσα αναστολή υιοθετήθηκε στις 8 Ιουλίου 2004 από νόµο «περί αναστολής της εφαρµογής της

θανατικής ποινής».

Όσον αφορά τη δράση στα πλαίσια πολυµερών οργάνων, η ΕΕ εξακολούθησε την πάγια πλέον πρακτική της

να υποβάλλει πρόταση ψηφίσµατος για τη θανατική ποινή στην επιτροπή των Ηνωµένων Εθνών για τα

Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (CHR). Όλα τα κράτη µέλη της ΕΕ υποστήριξαν το ψήφισµα που υπέβαλε η

Φινλανδία στην τρίτη επιτροπή της Συνέλευσης του ΟΗΕ σχετικά µε τις χωρίς δίκη, µε συνοπτικές

διαδικασίες ή αυθαίρετες εκτελέσεις. Το ψήφισµα, το οποίο υπεβλήθη από τη Σουηδία και υποστηρίχθηκε

από 81 χώρες, εγκρίθηκε κατά την 61η διάσκεψη της CHR το 2005 επαναλαµβάνει την έκκληση για

παγκόσµια αναστολή των εκτελέσεων και κάλεσε τα κράτη να προσχωρήσουν στο ∆εύτερο Προαιρετικό

Πρωτόκολλο του ∆ιεθνούς Συµφώνου για τα ατοµικά και πολιτικά δικαιώµατα (ICCPR), το οποίο

αποβλέπει στην κατάργηση της θανατικής ποινής. Στη δήλωσή της στην επιτροπή, η ΕΕ εξέφρασε τη λύπη

της για την εκπνοή της αναστολής αυτής στο Λίβανο και την Ινδονησία και για το τέλος της de facto

αναστολής στην Ινδία· ζήτησε από το Μπουρούντι, τη Σρι Λάνκα και τη Μαυριτανία να µην ξαναρχίσουν

εκτελέσεις και εξέφρασε τη λύπη της για τη διακοπή της αναστολής στο Αφγανιστάν καθώς και για την

απόφαση της προσωρινής ιρακινής κυβέρνησης να επαναφέρει τη θανατική ποινή στη νοµοθεσία της.

22 Άλλες πηγές οδηγούν στο συµπέρασµα ότι τα στοιχεία αυτά ίσως είναι συντηρητικά. Οι πραγµατικοί αριθµοί

είναι πιθανότατα µεγαλύτεροι καθώς η κατάρτιση των στατιστικών είναι δυσχερής.

39

Όσον αφορά τη δράση της ΕΕ στις ΗΠΑ, το Ανώτατο ∆ικαστήριο των ΗΠΑ έχει εκδώσει ορισµένες

σηµαντικές αποφάσεις. Μετά την υπόθεση Atkins v Virginia, στην οποία το ∆ικαστήριο κήρυξε

αντισυνταγµατικές τις εκτελέσεις διανοητικώς καθυστερηµένων ατόµων, πολλές υποθέσεις που αφορούσαν

διανοητικώς καθυστερηµένα άτοµα βρέθηκαν σε εκκρεµότητα εν αναµονή αξιολόγησης της διανοητικής

καθυστέρησης. Τα δικαστήρια των διαφόρων Πολιτειών αγωνίζονται να διατυπώσουν ορισµό της

διανοητικής καθυστέρησης, αφού το Ανώτατο ∆ικαστήριο άφησε την κρίσιµη αυτή απόφαση στις Πολιτείες.

Πολλοί δικηγόροι διαµφισβητούν πλέον την καταδίκη των πελατών τους βάσει της απόφασης Atkins.

Το Ανώτατο ∆ικαστήριο των ΗΠΑ, µε την απόφασή του της 1ης Μαρτίου 2005, απεφάνθη στην υπόθεση

Simmons v Missouri ότι οι εκτελέσεις ανηλίκων είναι αντισυνταγµατικές. Αξιοσηµείωτο είναι ότι η ΕΕ είχε

διαβιβάσει επιστολή amicus curiae στο ∆ικαστήριο για την υπόθεση αυτή. Το Ανώτατο ∆ικαστήριο

αναφέρθηκε ρητά στο «βάρος της διεθνούς κοινής γνώµης» στο αιτιολογικό µέρος της απόφασής του.

Το δεύτερο Παγκόσµιο Συνέδριο κατά της Θανατικής Ποινής πραγµατοποιήθηκε στο Μόντρεαλ του

Καναδά στις 6-9 Οκτωβρίου 2004. Συγκεντρώθηκε σηµαντικός αριθµός προσώπων που συµµετέχουν στον

αγώνα κατά της θανατικής ποινής σε παγκόσµια κλίµακα. Η συγκέντρωση οργανώθηκε από τη συµµαχία

ΜΚΟ «Μαζί κατά της θανατικής ποινής». Οι συζητήσεις κάλυψαν σηµαντικό φάσµα ζητηµάτων, µεταξύ

άλλων την ενίσχυση των στρατηγικών που αποσκοπούν στην κατάργηση, ιδίως στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία.

Η ΕΕ αντιπροσωπεύτηκε από την ολλανδική Προεδρία και τα κράτη µέλη, την υποεπιτροπή του

Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και την Επιτροπή.

Η παγκόσµια ηµέρα κατά της θανατικής ποινής γιορτάστηκε αµέσως µετά το Παγκόσµιο Συνέδριο, στις 10

Οκτωβρίου, µε διαδήλωση στους δρόµους του Μόντρεαλ στον Καναδά.

40

EIDHR: Εφαρµογή της θανατικής ποινής στις αφρικανικές χώρες της Κοινοπολιτείας: «Νοµικά µέσα

για τις αφρικανικές χώρες της Κοινοπολιτείας»

25 από τις 78 χώρες όπου εξακολουθεί να εφαρµόζεται η θανατική ποινή για κοινά εγκλήµατα βρίσκονται

στην αφρικανική ήπειρο. Το Βρετανικό Ινστιτούτο ∆ιεθνούς και Συγκριτικού ∆ικαίου (British Institute of

International and Comparative Law - BIICL) εφαρµόζει την EIDHR στις κατωτέρω 13 χώρες:

Μποτσουάνα, Καµερούν, Γκάνα, Κένυα, Λεσόθο, Σουαζιλάνδη, Μαλάουι, Νιγηρία, Τανζανία, Ουγκάντα,

Ζάµπια, Ζιµπάµπουε και Σιέρα Λεόνε. Το πρόγραµµα αποτελεί απάντηση στη διαπιστωµένη ανάγκη για

συγκριτικά στοιχεία σχετικά µε τη θανατική ποινή στις αφρικανικές χώρες της Κοινοπολιτείας και, κυρίως,

την έλλειψη ενός δικτύου κοινοποίησης πληροφοριών για το θέµα αυτό σε περιφερειακό επίπεδο. Σκοπός

του σχεδίου είναι η ενίσχυση της δυνατότητας των δικηγόρων και δικαστών να αντιτάσσονται στη θανατική

ποινή µέσω της συγκέντρωσης νοµικού υλικού, εξειδικευµένου ανά χώρα-στόχο, και νοµικών υλικών για

τις συγκριτικές πτυχές των νοµικών συστηµάτων στις ενδιαφερόµενες χώρες.

Το Εγχειρίδιο και συλλογή υλικού για τα ανθρώπινα δικαιώµατα στην Αφρική, το οποίο πρόκειται να

κυκλοφορήσει το 2005, είναι η κορύφωση της έρευνας της σχετικής νοµολογίας, συγκεκριµένων

περιπτώσεων επιτυχούς διαµφισβήτησης της θανατικής ποινής (λόγου χάρη στην Ουγκάντα) και των

συνθηκών κράτησης των µελλοθανάτων σε κάθε χώρα στόχο. Επίσης έχει συσταθεί δίκτυο για την

ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ δικηγόρων, δικαστών και οµάδων της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως

σχετικά µε επιτυχείς στρατηγικές και θετικές εµπειρίες σε σχέση µε την αντιµετώπιση της θανατικής

ποινής. Το 2004 και 2005 οργανώθηκαν επίσης µαθήµατα και εργαστήρια για τον τρόπο χρήσης νοµικών

υλικών σε συνεργασία µε την επιτροπή του δικηγορικού συλλόγου του Ηνωµένου Βασιλείου για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα. Το σχέδιο αυτό ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο 2005.

4.2. Βασανιστήρια και άλλες µορφές σκληρών, απάνθρωπων και εξευτελιστικών ποινών ή µεταχείρισης

Σε αντιστοιχία µε τις κατευθυντήριες γραµµές της ΕΕ κατά των βασανιστηρίων, τις οποίες εξέδωσε το

Συµβούλιο τον Απρίλιο 200123, η ΕΕ συνέχισε τη δράση της για την καταπολέµηση των βασανιστηρίων

αναλαµβάνοντας πρωτοβουλίες σε διεθνείς φορείς, διµερείς αντιπροσωπείες σε τρίτες χώρες και παροχή

ουσιώδους στήριξης σε προγράµµατα.

Κατά την 59η Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών και την 61η διάσκεψη της Επιτροπής των

Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (CHR), η ∆ανία υπέβαλε προτάσεις αποφάσεων σχετικά

µε τα βασανιστήρια, οι οποίες εγκρίθηκαν µε συναίνεση σε αµφοτέρους τους φορείς µε την υποστήριξη του

23 http://www.europa.eu.int/comm/external_relations/human_rights/torture/guideline_en.htm.

41

συνόλου των κρατών µελών της ΕΕ. Σε δηλώσεις που εξέδωσε στα πλαίσια των ανωτέρω οργάνων, η ΕΕ

ζήτησε εκ νέου στην απόλυτη απαγόρευση των βασανιστηρίων και άλλων µορφών σκληρών, απάνθρωπων

και εξευτελιστικών ποινών ή µεταχείρισης στο διεθνές δίκαιο και εξέφρασε έντονη ανησυχία για τη χρήση

βασανιστηρίων σε αρκετές χώρες και περιφέρειες, µεταξύ των οποίων η Λευκορωσία, η Τσετσενία, η

Κούβα, το Ιράν, η Βιρµανία/Μυανµάρ, η Βόρειος Κορέα, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία και η

Ζιµπάµπουε. Η ΕΕ αναφέρθηκε επίσης στην κακοµεταχείριση που διαπιστώνεται στο κέντρο κράτησης Abu

Ghraib και εισηγήθηκε στην Αλγερία, την Αίγυπτο, την Ινδία, την Ινδονησία, το Ισραήλ, τη Ρωσική

Οµοσπονδία, την Τυνησία και τις ΗΠΑ να καλέσουν τον Ειδικό Εισηγητή για τα Βασανιστήρια να τις

επισκεφθεί. Επιπλέον, η ΕΕ κάλεσε τα ανωτέρω κράτη να εξετάσουν την πιθανότητα υπογραφής και

κύρωσης του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου της Σύµβασης κατά των Βασανιστηρίων (OPCAT), µε το οποίο

θεσπίζεται συµπληρωµατικό σύστηµα εθνικών και διεθνών µηχανισµών για επισκέψεις που έχουν ως σκοπό

την επιθεώρηση κέντρων κράτησης. Επί του παρόντος, το ανωτέρω προαιρετικό πρωτόκολλο έχει υπογραφεί

από 37 κράτη και επικυρωθεί από 10 κράτη, µεταξύ των οποίων 14 και 3 κράτη µέλη αντίστοιχα.24

Επιπλέον, οι αντιπρόσωποι της ΕΕ παρακολούθησαν την εξέταση περιοδικών εκθέσεων κατά τις διασκέψεις

της επιτροπής των ΗΕ κατά των βασανιστηρίων τον Μάιο 2005 και ενηµέρωσαν σχετικά µε τις εργασίες

αυτές.

Ο ρόλος της εµπορίας ιδίως εξοπλισµού που χρησιµοποιείται για βασανιστήρια αποτελεί κρίσιµο ζήτηµα για

την ΕΕ και αποτέλεσε αντικείµενο έκθεσης του ειδικού εισηγητή των Ηνωµένων Εθνών για τα

βασανιστήρια25. Οι κατευθυντήριες γραµµές της ΕΕ τη δεσµεύουν να εµποδίζει τη χρήση, την παραγωγή και

την εµπορία εξοπλισµού που έχει σχεδιαστεί για βασανισµούς και άλλες µορφές σκληρής, απάνθρωπης ή

εξευτελιστικής µεταχείρισης ή ποινής. Επί του παρόντος έχουν σηµειωθεί σηµαντικές πρόοδοι όσον αφορά

την τήρηση των δεσµεύσεων αυτών. H ΕΕ εξέδωσε στις 23 Ιουνίου 2005 κανονισµό26 που απαγορεύει την

εξαγωγή και εισαγωγή εµπορευµάτων µε µοναδική πρακτική χρήση την εκτέλεση θανατικών ποινών ή

βασανιστηρίων και άλλων µορφών σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής µεταχείρισης ή ποινής. Η

εξαγωγή εµπορευµάτων που θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν για τέτοιους σκοπούς υπόκειται σε

εξουσιοδότηση εκ µέρους των αρχών των κρατών µελών. Αυτή η ευπρόσδεκτη κίνηση θα ενισχύσει την

καταπολέµηση των βασανιστηρίων παγκοσµίως. Η ΕΕ παρακινεί και άλλα κράτη να θεσπίσουν παρεµφερή

νοµοθετήµατα.

Σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες γραµµές της, η ΕΕ εξακολουθεί εξάλλου να διατυπώνει τις ανησυχίες της

για τη χρήση βασανιστηρίων σε τρίτες χώρες µέσω διαλόγου και διαβηµάτων. Οι ενέργειες αυτές αφορούν

24 βλ. http://www.apt.ch/un/opcat/opcat_status.shtml. 25 Σε συνέχεια του αιτήµατος της επιτροπής «Ανθρώπινα δικαιώµατα» να µελετήσει την εµπορία και παραγωγή

εξοπλισµού που προορίζεται ειδικά για την εκτέλεση βασανισµών ή άλλων µορφών σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής µεταχείρισης (αποφάσεις 2001/62 παρ. 9 και 2002/38, παρ. 13), ο Ειδικός Εισηγητής παρουσίασε προκαταρκτική µελέτη κατά την 59η διάσκεψη (E/CN.4/2003/69) και το ζήτηµα αυτό θίγεται επίσης στην έκθεση E/CN.4/2005/62 (βλ. http://www.ohchr.org/english/issues/torture/rapporteur/index.htm).

26 ΕΕ L 2000 της 30ής Ιουλίου 2005 « Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1236/2005 του Συµβουλίου της 27ης Ιουνίου 2005 για το εµπόριο ορισµένων αντικειµένων δυναµένων να χρησιµοποιηθούν για τη θανατική ποινή, για βασανιστήρια ή άλλη σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική µεταχείριση ή τιµωρία».

42

ατοµικές περιπτώσεις ή γενικότερα ζητήµατα. Το 2005 η ΕΕ αποφάσισε να θίγει το ζήτηµα των

βασανιστηρίων συστηµατικά στα πλαίσια των σχέσεών της µε όλες τις χώρες και να προβαίνει µεταξύ

άλλων σε ορισµένα διαβήµατα για να παρακινεί όσες χώρες δεν έχουν επικυρώσει τη σύµβαση των

Ηνωµένων Εθνών κατά των βασανιστηρίων να το πράξουν27. Για τη διευκόλυνση του ενηµερωµένου

διαλόγου, η ΕΕ έχει θεσπίσει σύστηµα τακτικών εµπιστευτικών εκθέσεων σχετικά µε τα ανθρώπινα

δικαιώµατα, µεταξύ άλλων όσον αφορά τα βασανιστήρια, από τους αρχηγούς των αποστολών, βάσει

καταλόγου που έχει καταρτιστεί για να αποτελέσει µια σταθερή βάση για τη διατύπωση ανησυχιών σε

γύρους πολιτικού διαλόγου.

Η πρόληψη των βασανιστηρίων και η αποκατάσταση των βασανισθέντων αποτελεί µείζονα προτεραιότητα

ενόψει χρηµατοδότησης στα πλαίσια της EIDHR. ∆ιατέθηκαν 16 εκατοµµύρια ευρώ για σχέδια που

υλοποιήθηκαν στον τοµέα αυτό το 2004. Τα θέµατα που επελέγησαν για υποστήριξη στόχευαν στην

ενίσχυση της ενωσιακής πολιτικής· λόγου χάρη, ευαισθητοποίηση για το OPCAT και έρευνα στον τοµέα της

προσφοράς τεχνολογίας βασανιστηρίων. Το 2005, η πρόληψη των βασανιστηρίων και η αποκατάσταση των

βασανισθέντων θα εξακολουθήσει να αποτελεί ζήτηµα προτεραιότητας στα πλαίσια της εκστρατείας της

EIDHR «Προαγωγή της πρακτικής των ανθρωπίνων δικαιωµάτων».

EIDHR: Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης: Καταπολέµηση των βασανιστηρίων µε νοµικά και ιατρικά µέσα Το διετές «Σχέδιο εφαρµογής του πρωτοκόλλου της Κωνσταντινούπολης» εγκαινιάστηκε το 2003 από το ∆ιεθνές Κέντρο για την αποκατάσταση των θυµάτων βασανιστηρίων (IRCT) µε χρηµατοδότηση από την EIDHR. Το σχέδιο αυτό βασίζεται στο γεγονός ότι παρά την καθολική απαγόρευση των βασανιστηρίων µε νόµο οι βασανιστές σπάνια τιµωρούνται και τα θύµατα σπάνια αποζηµιώνονται για όσα υπέφεραν. Η ατιµωρησία των βασανιστών εξακολουθεί να θέτει σοβαρά εµπόδια στην αποτελεσµατική πρόληψη των βασανιστηρίων. Η στενή συνεργασία µεταξύ ιατρών και δικηγόρων είναι ζήτηµα κρίσιµης σηµασίας για την αποτελεσµατική έρευνα των καταγγελιών για βασανιστήρια, και το πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης αποτελεί σηµαντικό µέσο στα πλαίσια αυτά διότι προβλέπει λεπτοµερείς διαδικασίες και περιλαµβάνει πρακτικές συµβουλές προς τους εµπειρογνώµονες σε ιατρικά και νοµικά θέµατα σχετικά µε την αναγνώριση και τεκµηρίωση των συµπτωµάτων των βασανιστηρίων, ώστε να παρουσιάζονται βάσιµα στοιχεία ενώπιον των δικαστηρίων.

27 Η σύµβαση έχει επικυρωθεί σε 139 κράτη.

43

Γενικότερος στόχος του σχεδίου ήταν η προαγωγή της έγκρισης σε εθνικό επίπεδο και η εφαρµογή του

πρωτοκόλλου σε πέντε πιλοτικές χώρες: Γεωργία, Μεξικό, Μαρόκο, Σρι Λάνκα και Ουγκάντα - ώστε να

αναπτυχθεί ένα πλαίσιο για την εφαρµογή του πρωτοκόλλου σε παγκόσµια κλίµακα. Το σχέδιο αποσκοπεί

στην αντιµετώπιση της µεγάλης ανάγκης για διάδοση των γνώσεων, καθώς και στην απόκτηση

εµπειρογνωµοσύνης στον υπό εξέταση τοµέα µέσω σεµιναρίων που συγκέντρωσαν 244 επαγγελµατίες του

τοµέα της υγείας και 123 εµπειρογνώµονες σε νοµικά θέµατα από κυβερνητικές και µη κυβερνητικές

οργανώσεις. Το σχέδιο αποτελεί σηµαντική αφετηρία για τη βελτίωση του υλικού τεκµηρίωσης και την

αναφορά περιπτώσεων από τις πέντε χώρες-στόχους και εφαλτήριο για νέες πρωτοβουλίες µε συγκεκριµένο

περιεχόµενο, όπως η σύσταση της Νέας Ένωσης Ιατροδικαστών στη Γεωργία.

Το ανωτέρω σχέδιο εφαρµόζεται σε συνεργασία µε την Παγκόσµια Ιατρική Ένωση, το Ίδρυµα για τα

Ανθρώπινα δικαιώµατα της Τουρκίας, τους Γιατρούς για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα, το Ίδρυµα

Αποκατάστασης και µια σειρά εθνικών εταίρων. Στόχος είναι να παγιωθούν οι τρέχουσες πρωτοβουλίες και

να επεκταθεί το σχέδιο σε πέντε νέες χώρες. Προβλέπονται νέα σχέδια για την κάλυψη της ανάγκης

ανταλλαγής των γνώσεων και στοιχείων που έχουν συγκεντρώσει τα κέντρα αποκατάστασης, µε συµµετοχή

των κατάλληλων ενδιαφερόµενων φορέων.

4.3. ∆ικαιώµατα του παιδιού

Η προαγωγή και προστασία των δικαιωµάτων του παιδιού αποτελούν σηµαντική πτυχή της εσωτερικής και

της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.

Οι εσωτερικές εξελίξεις περιλαµβάνουν τη σύναψη συµφωνίας το ∆εκέµβριο 2004 µεταξύ του Ευρωπαϊκού

Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου «Μεταφορές, τηλεπικοινωνίες και ενέργεια» της ΕΕ σε συνέχεια του

σχεδίου «Ασφαλέστερο ∆ιαδίκτυο» (Safer Internet programme, 1999-2004). Ένας από τους στόχους είναι η

προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική εκµετάλλευση µέσω του ∆ιαδικτύου. Το πρόγραµµα «Safer

Internet Plus» περιλαµβάνει τέσσερις δράσεις: καταπολέµηση του παράνοµου περιεχοµένου, αντιµετώπιση

του ανεπιθύµητου και επιβλαβούς περιεχοµένου, προαγωγή ασφαλέστερου περιβάλλοντος και αύξηση της

ευαισθητοποίησης. Το τετραετές πρόγραµµα (2005-2008) θα διαθέτει προϋπολογισµό 45 εκατοµµυρίων

ευρώ και θα εστιάζεται περισσότερο στους τελικούς χρήστες: γονείς, εκπαιδευτικούς και παιδιά. Στα

πλαίσιά του θα συσταθούν ευρωπαϊκά δίκτυα και ανοικτές τηλεφωνικές γραµµές (hotlines) που παρέχουν

στο κοινό τη δυνατότητα να καταγγέλλουν παράνοµο περιεχόµενο, λχ. πορνογραφία µε παιδιά ή ενηλίκους ή

ρατσισµός στο ∆ιαδίκτυο.

Μετά την έγκριση εκ µέρους της Επιτροπής µιας πρότασης σύστασης του Συµβουλίου και του Ευρωπαϊκού

Κοινοβουλίου για την προστασία των ανηλίκων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και για το δικαίωµα

απάντησης σε σχέση µε την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιοµηχανίας οπτικοακουστικών υπηρεσιών και

υπηρεσιών πληροφόρησης28 στις 30 Απριλίου 2004, το Συµβούλιο έλαβε υπό σηµείωση στις 16 Νοεµβρίου

28 http://europa.eu.int/comm/avpolicy/legis/key_doc/legispdffiles/com04-341-en.pdf

44

2004 την προτεινόµενη γενική προσέγγιση. Η εξέταση της πρότασης από το Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό

Κοινοβούλιο δεν έχει ολοκληρωθεί. Η πρόταση αφορά προγράµµατα τα οποία διδάσκουν την ικανότητα

χρήσης των µέσων ενηµέρωσης, το δικαίωµα απάντησης σε ολόκληρο το φάσµα των µέσων ενηµέρωσης,

την ανταλλαγή εµπειριών και ορθών πρακτικών µεταξύ ρυθµιστικών οργάνων που είναι υπεύθυνα για την

κατάταξη και ταξινόµηση του οπτικοακουστικού περιεχοµένου και την αντιµετώπιση των διακρίσεων λόγω

φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού

προσανατολισµού.

Από την 1η Μαρτίου του 2005, οι δικαστικές αποφάσεις σχετικά µε την ευθύνη των γονέων θα

αναγνωρίζονται σε ολόκληρη την ΕΕ σε εφαρµογή του κανονισµού του Συµβουλίου (EΚ) αριθ. 2201/2003

(«νέος κανονισµός Βρυξέλλες II»). Με τους νέους κανόνες ενισχύεται το θεµελιώδες δικαίωµα του παιδιού

να διατηρεί σχέσεις µε αµφοτέρους τους γονείς του όταν κατοικούν σε διαφορετικά κράτη µέλη

επιτρέποντας την ελεύθερη κυκλοφορία µεταξύ κρατών µελών των δικαστικών αποφάσεων που αφορούν το

δικαίωµα επίσκεψης. Με τον κανονισµό επιδιώκεται εξάλλου η επίλυση του προβλήµατος της απαγωγής

παιδιών από τους γονείς τους εντός της ΕΕ µέσω της επιβολής αυστηρών κανόνων για την εξασφάλιση της

άµεσης επιστροφής του παιδιού.

Σε συνεργασία µε τις χώρες της λατινικής Αµερικής, η ΕΕ υπέβαλε κατά την ετήσια Γενική Συνέλευση των

Ηνωµένων Εθνών (ΓΣΗΕ) και στη συνεδρίαση της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα

∆ικαιώµατα (CHR) ψηφίσµατα για τα δικαιώµατα του παιδιού που αφορούν ευρύ φάσµα θεµάτων. Σε

αµφότερα τα όργανα η συνήθης συναίνεση για την απόφαση διερρήχθη εκ νέου και οι Ηνωµένες Πολιτείες

ζήτησαν να διεξαχθεί ψηφοφορία29. Οι δυσκολίες που επικαλέστηκαν οι ΗΠΑ αφορούσαν το λεκτικό της

σύµβασης για τα δικαιώµατα του παιδιού και το ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο. Η απόφαση της CHR

περιλάµβανε αίτηµα προς το Γενικό Γραµµατέα να υποβάλει έκθεση κατά τη σύνοδο του 2006 µε

πληροφορίες σχετικά µε την πρόοδο των εργασιών για τη σύµβαση για τα δικαιώµατα του παιδιού και για

θέµατα δικαιωµάτων του παιδιού που θίγονται στην απόφαση.

Εξάλλου, η ΕΕ επέτεινε τις προσπάθειές της για την εφαρµογή των κατευθυντηρίων γραµµών της ΕΕ που

εγκρίθηκαν το ∆εκέµβριο 2003 και αφορούν τα παιδιά σε ένοπλες συρράξεις. Με τις κατευθυντήριες

γραµµές η ΕΕ δεσµεύεται να αντιµετωπίζει το αντίκτυπο των ένοπλων συρράξεων στα παιδιά µέσω

παρακολούθησης και αναφορών εκ µέρους των επικεφαλής αποστολών, των στρατιωτικών διοικητών της

ΕΕ και των ειδικών εντεταλµένων και µέσω διαβηµάτων, πολιτικού διαλόγου, πολυµερούς συνεργασίας και

επιχειρήσεων διαχείρισης κρίσεων.

Η Οµάδα εργασίας του Συµβουλίου «Ανθρώπινα δικαιώµατα» (COHOM) αποδίδει προτεραιότητα στη

διεξαγωγή κοινοτικής δράσης σε ορισµένες χώρες όπου τα παιδιά πλήττονται ιδιαιτέρως λόγω ενόπλων

συρράξεων: Μπουρούντι, Κολοµβία, Ακτή του Ελεφαντοστού, Λαϊκή ∆ηµοκρατία του Κονγκό, Λιβερία,

29 Στη ΓΣΗΕ το αποτέλεσµα της ψηφοφορίας ήταν: 170 ψήφοι υπέρ, 2 κατά (ΗΠΑ και Παλάου) και 3 αποχές

(Ιράκ, Ινδία και Ινδονησία). Κατά τη διάσκεψη της CHR οι ΗΠΑ ήταν η µόνη χώρα που καταψήφισε την πρόταση.

45

Ρουάντα, Σιέρρα Λεόνε, Σρι Λάνκα, Σουδάν και Ουγκάντα. Για να επιτευχθεί µια σταθερή βάση για τη

δράση της ΕΕ, οι αρχηγοί αποστολών στις περισσότερες από τις χώρες αυτές έχουν υποβάλει εκθέσεις µε

αναλύσεις που αφορούν έξι τοµείς προτεραιότητας: στρατολόγηση και αποστολή παιδιών σε στρατιωτικές

δυνάµεις από στρατιωτικές και ένοπλες οµάδες, θανάτωση και ακρωτηριασµός παιδιών, επιθέσεις σε

σχολεία και νοσοκοµεία, απαγόρευση πρόσβασης σε ανθρωπιστική βοήθεια, σεξουαλική και φυλετική βία

κατά παιδιών και απαγωγή παιδιών. Βάσει των εκθέσεων αυτών, εγκρίθηκε τον ∆εκέµβριο 2004 από την

επιτροπή πολιτικής και ασφάλειας σχέδιο δράσης30 που ορίζει συγκεκριµένα θέµατα για ενισχυµένες και

συνεκτικότερες διπλωµατικές και πολιτικές παρεµβάσεις εκ µέρους της ΕΕ και επικουρεί την υποστήριξη

προγραµµάτων σε συγκεκριµένες χώρες. Ζητήθηκε από τα κράτη µέλη να δηλώσουν ανάλογα µε τις

προτεραιότητές τους, τα θέµατα για τα οποία έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και είναι διατεθειµένα να

αυξήσουν τις προσπάθειές τους. Το σχέδιο αναφέρεται επίσης στην κατάσταση στο Αφγανιστάν, τη

Βιρµανία και το Νεπάλ και καλεί τους επικεφαλής αποστολών στις χώρες αυτές να υποβάλουν σχετικές

εκθέσεις. Τον Ιούνιο 2005 η COHOM συµφώνησε σχετικά µε τις προϋποθέσεις για την επίδοση διαβηµάτων

από την τρόικα της ΕΕ σε δώδεκα χώρες, ενόψει της λεπτοµερούς παρουσίασης της θέσης της ΕΕ στις

κυβερνήσεις των ενδιαφερόµενων χωρών.

Η επισκόπηση της εφαρµογής των κατευθυντηρίων γραµµών31 το 2004 αναφέρει ότι σηµειώθηκαν πρόοδοι

στους κυριότερους τοµείς ανησυχίας. Σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες γραµµές θα διεξαχθεί συνολική

επισκόπηση επί βρετανικής Προεδρίας.

Έχει προβλεφθεί ρητώς στα πλαίσια του προγραµµατισµού της EIDHR για το 2005-6 η υποστήριξη σχεδίων

για την προώθηση των θεµάτων που αφορούν τα δικαιώµατα του παιδιού, την ευαισθητοποίηση και την

κατάρτιση στον τοµέα αυτό.

Όσον αφορά την προαγωγή των αναγκών και των δικαιωµάτων των παιδιών στα πλαίσια της πολιτικής της ΕΕ για την ανάπτυξη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψε τον Ιούλιο 2004 µια Στρατηγική Εταιρική Σχέση µε το ∆ιεθνή Οργανισµό Εργασίας (∆ΟΕ) η οποία περιλαµβάνει µεταξύ των προτεραιοτήτων της την πρόληψη της παιδικής εργασίας. Επί του παρόντος ολοκληρώνονται οι εργασίες για την εφαρµογή ενός προγράµµατος δράσης µε προϋπολογισµό 15 εκατοµµυρίων ευρώ σε συνεργασία µε το Πρόγραµµα για την Εξάλειψη της Παιδικής Εργασίας του ∆ΟΕ, το οποίο επικεντρώνεται στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση ως βασικό µέσο καταπολέµησης της παιδικής εργασίας. Η εκπαιδευτική πολιτική της ΕΕ στηρίζεται σταθερά στις δεσµεύσεις της διεθνούς κοινότητας για την εκπαίδευση όπως ορίζονται στους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας και στους στόχους του προγράµµατος Εκπαίδευση για Όλους (ΕΓΟ) και εστιάζεται στη βασική εκπαίδευση και στην ισότητα των φύλων.

30 βλ: http://ue.eu.int/showPage.asp?id=927&lang=en&mode=g 31 βλ. http://ue.eu.int/showPae.asp?id=927&lang=en&mode=g

46

Εκτιµάται εν γένει ότι η ΕΕ διέθεσε το 2004 260 εκατοµµύρια ευρώ32 για την εκπαίδευση. Το µεγαλύτερο µερίδιο διατέθηκε για τη στοιχειώδη εκπαίδευση των παιδιών. Η ΕΕ συζητά επίσης µε τα κράτη µέλη της ΕΕ και τους εταίρους της ΑΚΕ την παροχή στήριξης, µε ποσό 63 εκατοµµυρίων ευρώ, προς την πρωτοβουλία ταχείας ανάπτυξης για τη βασική εκπαίδευση σε διάφορες χώρες ΑΚΕ. Το Μάρτιο 2002 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση µε θέµα «Υγεία και Φτώχεια» η οποία ορίζει ένα πλαίσιο κοινοτικής πολιτικής ως οδηγό των επενδύσεων στην υγεία και στην πρόληψη του AIDS σε συνθήκες φτώχειας, µε σκοπό την εκπλήρωση των στόχων της χιλιετίας. Μια από τις τέσσερις πτυχές του πλαισίου αφορά την προστασία των πλέον ευπαθών οµάδων - µεταξύ των οποίων και τα παιδιά- από τη φτώχεια, µέσω της παροχής στήριξης µηχανισµών ισότιµης και δίκαιης χρηµατοδότησης της υγείας. Ακολούθως, στις 30 Μαΐου 2002, εγκρίθηκε το ψήφισµα του Συµβουλίου «Υγεία και φτώχεια»,το οποίο, στον τίτλο «Αύξηση του όγκου και βελτιωµένη διανοµή της βοήθειας στον τοµέα της υγείας», αναφέρει ότι «σηµαντικό µερίδιο της αύξησης αυτής θα διοχετευθεί στην στήριξη της κοινωνικής ανάπτυξης στις αναπτυσσόµενες χώρες µε ιδιαίτερη έµφαση στην βελτίωση των αποτελεσµάτων στους τοµείς της υγείας και της εκπαίδευσης», πολλά από τα οποία αφορούν τους δείκτες για την υγεία των παιδιών. Κατά το 2004 χορηγήθηκε κοινοτική στήριξη 600 εκατοµµυρίων ευρώ σε περισσότερες από 100 αναπτυσσόµενες χώρες33. Το µεγαλύτερο µερίδιο των προβλεπόµενων κονδυλίων για τον τοµέα της υγείας αφορά µια τοµεακή προσέγγιση όπου η παιδική υγεία αποτελεί προτεραιότητα. Ορφανά παιδιά και ευάλωτα παιδιά που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV ή πάσχουν από AIDS διατρέχουν

µεγαλύτερο κίνδυνο κατάχρησης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Η Επιτροπή έχει προγραµµατίσει τη

διάθεση 150 εκατοµµυρίων ευρώ κατά µέσον όρο (περίοδος 2003-6) ετησίως για την αντιµετώπιση του ιού

HIV και του AIDS στις αναπτυσσόµενες χώρες, µέσω της παροχής στήριξης σε προγράµµατα εθνικής ή

παγκόσµιας εµβέλειας (Παγκόσµιο Ταµείο για την καταπολέµηση του HIV/AIDS, της φυµατίωσης και της

ελονοσίας), και σε ΜΚΟ, µέσω έρευνας σε εταιρική σχέση µε αναπτυσσόµενες χώρες ή ανθρωπιστικές

επείγουσες καταστάσεις. Το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικής για τις εξωτερικές ενέργειες καταπολέµησης

του HIV/AIDS, της ελονοσίας και της φυµατίωσης, το οποίο εγκρίθηκε τον Οκτώβριο 2004, αποδίδει

µεγαλύτερη έµφαση στα ανθρώπινα δικαιώµατα και στην ανθρώπινη ασφάλεια. Στα πλαίσια αυτά

περιλαµβάνονται τα δικαιώµατα των παιδιών και µεγαλύτερη προσοχή στην κατάσταση ορφανών παιδιών

και ευάλωτων παιδιών. Το σχετικό πρόγραµµα δράσης που εγκρίθηκε τον Απρίλιο 2005 περιλαµβάνει

διάφορες ειδικές ενέργειες που εστιάζονται στα ορφανά παιδιά και στα ευάλωτα παιδιά. Πέραν της ενσωµάτωσης και της ένταξης των ζητηµάτων που αφορούν το φύλο στο βασικό κορµό της

συνεργασίας για την ανάπτυξη34, η ΕΕ συνέχισε να αποδίδει προσοχή στη σεξουαλική και την

αναπαραγωγική υγεία και στα δικαιώµατα των γυναικών και των κοριτσιών (βλ. κεφάλαιο 4.5 για

περισσότερες λεπτοµέρειες).

32 Πρόκειται για στήριξη προς χώρες ΑΚΕ στα πλαίσια του χρονοδιαγράµµατος του 9ου ΕΤΑ (2003-2007). Για τις

χώρες ALAMED (Ασία, Λατινική Αµερική, Ευρωµεσογειακή Εταιρική Σχέση) οι περίοδοι προγραµµατισµού ποικίλλουν µεταξύ 2002-2004 και 2002-2006.

33 Στοιχεία από την εκτίµηση του πληθυσµού και της ανάπτυξης και ορισµένες υπηρεσίες της Εuropeaid, της ECHO και της Γ∆ Έρευνα, Κατάρτιση και Ανάπτυξη.

34 Το 2001, η Επιτροπή ενέκρινε πρόγραµµα δράσης για την ενσωµάτωση των θεµάτων που αφορούν την ισότητα των φύλων στην κοινοτική συνεργασία για την ανάπτυξη (COM (2001) 295).

47

Ενόψει της αποτελεσµατικής ενσωµάτωσης της παραµέτρου των δικαιωµάτων των παιδιών εν γένει στην

πολιτική της Επιτροπής, οργανώθηκαν τον Ιούλιο και Οκτώβριο 2004 και τον Απρίλιο 2005 ειδικά

µαθήµατα κατάρτισης των υπαλλήλων της Κοινότητας στον τοµέα των δικαιωµάτων των παιδιών, σε στενή

συνεργασία µε το ερευνητικό κέντρο Innocenti της UNICEF. Επιπλέον, το Σεπτέµβριο 2004 συστάθηκε µια

νέα διοργανική οµάδα για τα δικαιώµατα των παιδιών, όπου συµµετέχουν εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής

Επιτροπής, της Γραµµατείας του Συµβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η εν λόγω οµάδα

αποσκοπεί στην στενότερη συνεργασία µεταξύ των θεσµικών οργάνων της ΕΕ και συνεργάζεται στενά µε

ΜΚΟ.

Σε συνέχεια απόφασης που έλαβε τον Απρίλιο 2005 η Οµάδα των ευρωπαίων επιτρόπων για τα θεµελιώδη

δικαιώµατα, την καταπολέµηση των διακρίσεων και τις ίσες ευκαιρίες ενόψει ανακοίνωσης της Επιτροπής

για τα δικαιώµατα των παιδιών στην εσωτερική και την εξωτερική πολιτική, η Επιτροπή οργάνωσε τον

Ιούνιο 2005 διάσκεψη µε τη συµµετοχή ΜΚΟ, της UNICEF και άλλων ενδιαφερόµενων φορέων. Η έκδοση

της ανακοίνωσης προβλέπεται για το τέλος του 2005.

Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα ανά τον κόσµο κατά το 2004

περιλαµβάνει τµήµατα σχετικά µε τα δικαιώµατα των παιδιών35 και τον αντίκτυπο των συρράξεων σε

γυναίκες και παιδιά. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε τον Ιούλιο 2005 έκθεση σχετικά µε την

εκµετάλλευση των παιδιών στις αναπτυσσόµενες χώρες, µε ειδική µνεία της παιδικής εργασίας, και

συστάσεις για µια πιο αποτελεσµατική αντιµετώπιση του ζητήµατος στα πλαίσια της κοινοτικής πολιτικής

και των προγραµµάτων χρηµατοδότησης. Η Κοινή Κοινοβουλευτική Συνέλευση ίσης εκπροσώπησης ΑΚΕ-

EΕ36 επίσης δραστηριοποιήθηκε στον τοµέα αυτό, µεταξύ άλλων µέσω της έγκρισης τον Απρίλιο 2005

ψηφίσµατος µε τίτλο «Πορεία της προαγωγής της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και της ισότητας των φύλων

στις χώρες ΑΚΕ στα πλαίσια των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας».

35 Στη διεύθυνση: http://www2.europarl.eu.int/omk/sipade2?PUBREF=-

//EP//TEXT+AGENDA+20050427+SIT+DOC+XML+V0//EN&LEVEL=2&NAV=S&LSTDOC=Y&L=EN 36 Στη Συνέλευση συµµετέχουν αιρετοί αντιπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και αιρετοί αντιπρόσωποι

των κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού («χώρες ΑΚΕ») τα οποία έχουν υπογράψει τη συµφωνία του Κοτονού.

48

EIDHR : Κανένα παιδί να µην αποκλειστεί» – προαγωγή των δικαιωµάτων των παιδιών στα νέα

Ανεξάρτητα Κράτη

Η διεξοδική κατάρτιση και η ευαισθητοποίηση βασικών φορέων (βουλευτών, κυβερνητικών στελεχών,

αστυνοµίας, µέσων ενηµέρωσης) αποτελεί σηµαντικό στοιχείο της στρατηγικής της ΕΕ για την προάσπιση

των δικαιωµάτων του παιδιού σε παγκόσµια κλίµακα. Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη ∆ηµοκρατία και τα

Ανθρώπινα δικαιώµατα (EIDHR) παρέχει στήριξη σε µια µείζονα πρωτοβουλία της UNICEF στην Κεντρική

και Ανατολική Ευρώπη και την Κοινοπολιτεία των Ανεξάρτητων Κρατών, η οποία καλείται «Κανένα παιδί

να µην αποκλειστεί». Το πρόγραµµα εγκαινιάστηκε µε αξιολόγηση των αναγκών της περιοχής όσον αφορά

την προάσπιση των δικαιωµάτων των παιδιών, την κατάρτιση µιας διεύθυνσης εκπαιδευτών που ενδέχεται

να ασχοληθούν µε τον τοµέα των δικαιωµάτων του παιδιού και την κατάρτιση µιας δέσµης µέσων για τους

εκπαιδευτές σε θέµατα δικαιωµάτων του παιδιού και, τέλος, πέντε σειρές µαθηµάτων για εκπαιδευτές-

συµβούλους σε θέµατα δικαιωµάτων του παιδιού ενόψει της σύστασης ενός περιφερειακού πλαισίου

εκπαιδευτών-υπερασπιστών για τα δικαιώµατα των παιδιών. Η δεύτερη φάση του σχεδίου καλύπτει 10 37

χώρες, οι οποίες θα ασχοληθούν µε την οργάνωση κατάρτισης για τα δικαιώµατα των παιδιών σε εθνική

κλίµακα από τα άτοµα που έχουν ήδη καταρτιστεί σε προηγούµενα σεµινάρια, θα οργανώσουν επακόλουθες

εργασίες ώστε να εξασφαλιστεί η διαρκής χρήση και πρακτική εφαρµογή των νέων δυνατοτήτων και θα

συµµετέχουν σε συνεδριάσεις για την τοµεακή πολιτική και την ανάπτυξη. Το Αζερµπαϊτζάν διευθύνει επί

του παρόντος τη φάση αυτή του σχεδίου µε την παροχή µαθηµάτων και βέλτιστων πρακτικών στα λοιπά

εννέα κράτη.

4.4. Υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων Με βάση τη «∆ιακήρυξη για το δικαίωµα και την ευθύνη των ατόµων και κοινωνικών οµάδων και φορέων για την προώθηση και προάσπιση των διεθνώς ανεγνωρισµένων δικαιωµάτων του ανθρώπου και των θεµελιωδών ελευθεριών» του 1998, η ΕΕ ενέκρινε τον Ιούνιο 2004 κατευθυντήριες γραµµές για τους υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Στις κατευθυντήριες γραµµές η ΕΕ αναγνωρίζει τον καίριο ρόλο που διαδραµατίζουν άτοµα, οµάδες και κοινωνικοί φορείς στην προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων, ειδικότερα σε σχέση µε την τεκµηρίωση των παραβιάσεων, την επιδίωξη αποκατάστασης των θυµάτων και την καταπολέµηση της ατιµωρησίας. Η ΕΕ αναλαµβάνει εξάλλου την υποχρέωση να παρακολουθεί την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωµάτων µέσω τακτικών εκθέσεων των επικεφαλής αποστολών της σε τρίτες χώρες, οι οποίοι θα αναπτύσσουν και επαφές µε τους υπερασπιστές, µέσω της προαγωγής του σεβασµού προς τους υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων σε πολυµερείς φορείς και στα πλαίσια των πολιτικών και διπλωµατικών σχέσεων µε τρίτες χώρες, µέσω της υποστήριξης των σχετικών µηχανισµών των ΗΕ όπως ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του Γενικού Γραµµατέα για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και µέσω πρακτικής υποστήριξης στα πλαίσια της πολιτικής

37 Οι χώρες της φάσης II του σχεδίου είναι οι εξής: Αζερµπαϊτζάν, Αρµενία, Γεωργία, Λευκορωσία, Ρουµανία,

Ουκρανία, ΠΓ∆Μ, Αλβανία, Ουζµπεκιστάν, Τατζικιστάν.

49

για την ανάπτυξη, µεταξύ άλλων µε την παροχή κοινοτικής χρηµατοδότησης. Το 6ο Ετήσιο Φόρουµ της ΕΕ για τα Ανθρώπινα δικαιώµατα, µε θέµα «Εφαρµογή των κατευθυντηρίων γραµµών της ΕΕ για τους προασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων: Πρακτικοί τρόποι προώθησης», το οποίο οργάνωσε η ολλανδική Προεδρία της ΕΕ στις 9 και 10 ∆εκεµβρίου 2004 στη Χάγη, αφιερώθηκε στην πρακτική εφαρµογή των κατευθυντηρίων γραµµών. Συµµετείχαν αντιπρόσωποι της Οµάδας εργασίας του Συµβουλίου «Ανθρώπινα δικαιώµατα», της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Γενικής Γραµµατείας του Συµβουλίου, αποστολών της ΕΕ σε τρίτες χώρες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ειδική Αντιπρόσωπος για τους Υπερασπιστές των Ανθρωπίνων δικαιωµάτων κα Hina Jilani, περιφερειακά όργανα, ΜΚΟ και επιφανείς υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Σκοπός του φόρουµ ήταν όχι µόνο η προαγωγή της υλοποίησης των κατευθυντηρίων γραµµών, αλλά ειδικότερα ο εντοπισµός των προβληµάτων που συναντούν οι αντιπροσωπείες της ΕΕ στο έργο τους για την υποστήριξη των υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Οι εργασίες του φόρουµ κατέληξαν στη συγγραφή ενός πρακτικού εγχειριδίου για το προσωπικό των αποστολών της ΕΕ σε τρίτες χώρες, το οποίο περιέχει διάφορα πρακτικά µέσα όπως προτάσεις δράσεων υποστήριξης των υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωµάτων, κατάλογο υπό µορφή προσωπικού προγράµµατος δράσης έως βοήθεια κατά την ανάλυση της γενικής κατάστασης στην οποία αναπτύσσεται η δράση των υπερασπιστών.

Κατά την 61η διάσκεψη της CHR, τα κράτη µέλη της ΕΕ υποστήριξαν το νορβηγικό ψήφισµα για τους

υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Στη δήλωσή της η ΕΕ επιβεβαιώνει εκ νέου την υποστήριξή

της προς τη Ειδική Εισηγήτρια και το άριστο έργο της, αλλά εκφράζει ανησυχίες για τη συνεχιζόµενη

αύξηση των σοβαρών επιθέσεων κατά των υπερασπιστών και τις νοµοθετικές διατάξεις που περιορίζουν τη

δράση των ΜΚΟ. Η ΕΕ τόνισε εξάλλου ότι τα κράτη πρέπει να εξασφαλίζουν τη σύµπλευση της εθνικής

νοµοθεσίας τους µε τη ∆ιακήρυξη της ΓΣΗΕ, καθώς και ένα πρόσφορο περιβάλλον για την προάσπιση των

διεθνώς αναγνωρισµένων ανθρωπίνων δικαιωµάτων και την κατάλληλη κατάρτιση των δικαστικών αρχών

και των λοιπών οργάνων που είναι αρµόδια για την υλοποίηση των σχετικών νόµων. Όλα τα κράτη µέλη της

ΕΕ υποστήριξαν επίσης την απόφαση δήλωσης των ΗΕ που υπέβαλε η Νορβηγία κατά την 59η ΓΣΗΕ.

Με στόχο την ενίσχυση της υποστήριξης προς τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων θα

αποδοθεί µεγαλύτερη έµφαση στην EIDHR, η οποία υποστηρίζει τοπικές οργανώσεις των πολιτών σε τρίτες

χώρες. Στα πλαίσια του προγραµµατισµού της EIDHR για το διάστηµα 2005-6, περισσότερες από 50

αντιπροσωπίες της ΕΕ θα αναλάβουν την υλοποίηση µικρο-σχεδίων που θα χρηµατοδοτηθούν µε ποσό

µεγαλύτερο του 30% του προϋπολογισµού της EIDHR.

50

Επιπλέον, η υποστήριξη προς τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων ορίζεται ρητά ως

προτεραιότητα µιας εκ των πέντε εκστρατειών της EIDHR µε θέµα «Ανάπτυξη της αγωγής σε θέµατα

ανθρωπίνων δικαιωµάτων».

Το βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης, το οποίο απονέµεται ετησίως από το Ευρωπαϊκό

Κοινοβούλιο, είναι σηµαντική απόδειξη της προσήλωσης της ΕΕ στους υπερασπιστές των ανθρωπίνων

δικαιωµάτων. Η τελετή τον Οκτώβριο 2004 για την καθυστερηµένη απονοµή του βραβείου Leyla Zana - το

οποίο της απονεµήθηκε το 1995 σε αναγνώριση των αγώνων της για τα δικαιώµατα του Κουρδικού λαού,

αλλά δεν της επιδόθηκε επίσηµα λόγω της φυλάκισής της – θύµισε τι υποφέρουν οι υπερασπιστές των

ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Το ∆εκέµβριο 2004 το βραβείο Ζαχάρωφ απονεµήθηκε στο ∆ηµοσιογραφικό

Σύλλογο της Λευκορωσίας. Βλ. το κεφάλαιο 2.4 για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τη διάκριση

αυτή.

4.5. Ανθρώπινα δικαιώµατα των γυναικών

Η ΕΕ εργάζεται για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων των γυναικών σε µια σειρά διεθνών φόρα,

θεµελιώνοντας τη θέση της στην ανάγκη να εξασφαλιστεί η καθολική επικύρωση και εφαρµογή της

Σύµβασης για την εξάλειψη όλων των µορφών διακρίσεων κατά των γυναικών και στην ανάγκη να

αποφεύγεται η υπονόµευση υφιστάµενων διεθνών δεσµεύσεων στον τοµέα αυτό, µεταξύ άλλων η δήλωση

και η Πλατφόρµα ∆ράσης του Πεκίνου.

Κατά την 59η Γενική Συνέλευση των ΗΕ, τα κράτη µέλη της ΕΕ συνυποστήριξαν αποφάσεις για εγκλήµατα

τιµής, τις γυναίκες στο σύστηµα των ΗΕ και τη διακίνηση γυναικών και κοριτσιών. Η ΕΕ υποστήριξε, αλλά

δεν συνεισηγήθηκε, απόφαση µε θέµα τη χρήση βίας κατά των γυναικών (την οποία υπέβαλε το Πακιστάν)

διότι η απόφαση δεν περιείχε ούτε ορισµό ούτε απεριφράστως καταδίκη της χρήσης βίας κατά των

γυναικών, ενώ παρέλειπε στο λεκτικό του µια σειρά σηµαντικών ζητηµάτων. Εγκρίθηκε επίσης χωρίς

ψηφοφορία ένα κείµενο της Προεδρίας της Συνέλευσης για την συνέχεια της ∆ήλωσης και της Πλατφόρµας

∆ράσης του Πεκίνου. Πραγµατοποιήθηκε ψηφοφορία για τις µέλλουσες εργασίες του ∆ιεθνούς Ιδρύµατος

Έρευνας και Κατάρτισης για την Προάσπιση των Γυναικών (INSTRAW), µε διιστάµενες ψήφους της ΕΕ

κυρίως λόγω διαφορών σε τεχνικά και οικονοµικά ζητήµατα. Σηµαντικό στοιχείο της 59ης Γενικής

Συνέλευσης ήταν η σθεναρή διαπεριφερειακή υποστήριξη της απόφασης σχετικά µε τα εγκλήµατα τιµής

(την οποία υπέβαλαν το ΗΒ και η Τουρκία) - 78 συνεισηγητές - και η ενσωµάτωση στην απόφαση νέου

λεκτικού που καλεί τα κράτη να προαγάγουν την ευαισθητοποίηση όσον αφορά την ευθύνη των ανδρών

στον τοµέα της προαγωγής της ισότητας των φύλων.

Κατά την 61η ΓΣ της CHR οι αποφάσεις που υποστηρίχθηκαν από τα κράτη µέλη της ΕΕ περιλάµβαναν την

ιδιοκτησία γης από τις γυναίκες µε ίσους όρους, την εξάλειψη της χρήσης βίας κατά των γυναικών και την

51

ενσωµάτωση της παραµέτρου των ανθρωπίνων δικαιωµάτων των γυναικών σε όλες τις πτυχές του

συστήµατος των ΗΝ. Στη δήλωσή της για τα ανθρώπινα δικαιώµατα των γυναικών, η ΕΕ τόνισε ότι η

προοπτική της ισότητας των φύλων πρέπει να αποτελέσει συστατικό στοιχείο των νοµικών συστηµάτων και

της νοµοθεσίας, ότι η επίτευξη της ισότητας προϋποθέτει την αναγνώριση των σεξουαλικών και

αναπαραγωγικών δικαιωµάτων των γυναικών και ότι η επιτυχής εφαρµογή της δήλωσης και της πλατφόρµας

δράσης του Πεκίνου είναι θέµα ζωτικής σηµασίας για την εκπλήρωση των Αναπτυξιακών Στόχων της

Χιλιετίας.

Η 49η συνεδρίαση της επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τη θέση της γυναίκας (CSW) διεξήχθη µεταξύ

28 Φεβρουαρίου και 11 Μαρτίου 2005. Οι εργασίες εστιάστηκαν στην επισκόπηση της εφαρµογής της

Πλατφόρµας ∆ράσης του Πεκίνου και στις στρατηγικές για την πρόοδο και χειραφέτηση των γυναικών και

των κοριτσιών και κορυφώθηκαν µε την έγκριση συναίνεσης µιας πολιτικής δήλωσης38 η οποία µεταξύ

άλλων επαναβεβαιώνει τη δήλωση και την πλατφόρµα δράσης του Πεκίνου τονίζοντας ότι η εφαρµογή τους

έχει ουσιώδη σηµασία για την επίτευξη των διεθνών στόχων για την ανάπτυξη. Η ΕΕ υποστήριξε επίσης µια

σειρά αποφάσεων της εν λόγω επιτροπής.

Τα κορίτσια ηλικίας κάτω των 18 ετών σε αναπτυσσόµενες χώρες πέφτουν συχνά θύµατα παραβίασης των

σεξουαλικών και αναπαραγωγικών δικαιωµάτων τους, όπως αναφέρεται στο πρόγραµµα δράσης του

Καΐρου. Στα πλαίσια των πρωτοβουλιών που αναπτύσσονται στα πλαίσια της συνεργασίας για την

ανάπτυξη, η ΕΕ συνέχισε να αποδίδει προσοχή στα δικαιώµατα αυτά κατά την περίοδο αναφοράς, ιδίως

µέσω του πολιτικού διαλόγου µε µια χώρα και σε διεθνές πεδίο (∆ιάσκεψη + 10 του Πεκίνου, συζήτηση για

την καταπολέµηση του στο Συµβούλιο του ∆ιεθνούς Ταµείου για την καταπολέµηση του HIV/AIDS, της

φυµατίωσης και της ελονοσίας) και µέσω των κονδυλίων που διατίθενται στις ειδικές στρατηγικές της για

την ισότητα των φύλων και τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώµατα της γυναίκας και τα οποία

εστιάζονται στη νεολαία.

Η ΕΕ συνέχισε επίσης να υποστηρίζει το Ταµείο των Ηνωµένων Εθνών για τη ∆ηµογραφία (UNFPA) στα

πλαίσια της προσήλωσης της ΕΕ στις αρχές και το πρόγραµµα δράσης του Καΐρου και σε απάντηση στις

συνέπειες της παραβίασης του «Κανόνα της πόλης του Μεξικού» των ΗΠΑ. Το 2004 η ΕΕ συµφώνησε µε

την UNFPA και την ΑΚΕ να χρηµατοδοτήσει µια επιχείρηση, κόστους 15 εκατοµµυρίων ευρώ, µε στόχο να

καταστούν πιο προσιτά τα βασικά υγειονοµικά µέσα για την αναπαραγωγή σε ευαίσθητα κράτη. Η ΕΕ

συνέχισε εξάλλου να µεριµνά για την αντιµετώπιση ακραίων καταστάσεων καταστρατήγησης των

δικαιωµάτων της υγείας και αναπαραγωγής -όπως ο ακρωτηριασµός των γεννητικών οργάνων των θηλέων-

µέσω στοχοθετηµένης υποστήριξης προς το ∆ΟΥ, µιας πρόσκλησης για υποβολή προτάσεων σε

αναπτυσσόµενες χώρες και του κοινοτικού προγράµµατος DAPHNE.

38 βλ. http://www.un.org/womenwatch/daw/csw/csw49/documents.html

52

Όσον αφορά τη δράση στους κόλπους της ΕΕ, η ισότητα µεταξύ γυναικών και ανδρών αποτελεί πολιτική

προτεραιότητας της Κοινότητας και υποστηρίζεται από ένα παγιωµένο κοινοτικό «κεκτηµένο» δεκατριών

οδηγιών και ευρεία νοµολογία του Ευρωπαϊκού ∆ικαστηρίου (περίπου 200 αποφάσεις), καθώς και διάφορα

όργανα πολιτικής και χρηµατοδοτικά προγράµµατα, ιδίως µε την κοινοτική στρατηγική-πλαίσιο για την

ισότητα των φύλων 2001 - 2005 η οποία καλύπτει όλες τις κοινοτικές πολιτικές και δράσεις.

Εξελίξεις στο νοµοθετικό τοµέα κατά την περίοδο αναφοράς

Το Συµβούλιο εξέδωσε στις 13 ∆εκεµβρίου 2004 την οδηγία 2004/113/EΚ για την εφαρµογή της αρχής

της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή

αυτών. Τα κράτη µέλη µπορούν να µεταφέρουν την οδηγία στις εθνικές νοµοθεσίες τους έως τις 21

∆εκεµβρίου 2007. Η οδηγία απαγορεύει τις άµεσες και έµµεσες διακρίσεις λόγω φύλου, καθώς και

την παρενόχληση και τη σεξουαλική παρενόχληση. Επιτρέπονται εξαιρέσεις για διαφορετική

µεταχείριση αν δικαιολογούνται από θεµιτό σκοπό και αν τα µέσα επίτευξης του σκοπού αυτού είναι

κατάλληλα και αναγκαία. Απαγορεύεται καταρχήν η χρήση αναλογιστικών παραγόντων που

διαφοροποιούνται αναλόγως του φύλου, αλλά τα κράτη µέλη µπορούν να αποφασίσουν να µην

εφαρµόσουν την απαγόρευση σε περιπτώσεις που «η χρήση του φύλου είναι καθοριστικός

παράγοντας στην αξιολόγηση του κινδύνου βάσει σηµαντικών και αξιόπιστων αναλογιστικών

δεδοµένων». Εντούτοις, όλα τα κράτη µέλη πρέπει να εξασφαλίζουν ότι το κόστος των ασφαλίσεων

για εγκυµοσύνη και µητρότητα (λόγου χάρη η ασφάλιση υγείας) επιβαρύνουν ισότιµα άνδρες και

γυναίκες. Τα κράτη µέλη οφείλουν επίσης να ορίζουν όργανα για την προαγωγή της ίσης

µεταχείρισης για άνδρες και γυναίκες στον τοµέα της πρόσβασης σε εµπορεύµατα και υπηρεσίες.

Η Επιτροπή υπέβαλε στις 8 Μαρτίου 2005 µια Πρόταση σχετικά µε την ίδρυση Ευρωπαϊκού

Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (COM (2005) 81) η οποία θα εξεταστεί από το

Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η λειτουργία του Ινστιτούτου προβλέπεται να

αρχίσει το 2007. Θα χρηµατοδοτείται από την Επιτροπή µε προτεινόµενο προϋπολογισµό ύψους

52,5 εκατοµµυρίων ευρώ για το διάστηµα 2007-2013. Αν ιδρυθεί, το Ινστιτούτο θα παρέχει

τεχνική υποστήριξη στα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα, ιδίως την Επιτροπή, και τα κράτη µέλη, µε

στόχο την προαγωγή της ισότητας µεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλους τους τοµείς

αρµοδιότητας της Κοινότητας. Θα συλλέγει, θα αναλύει και θα διανέµει αντικειµενικά,

αξιόπιστα και συγκρίσιµα στοιχεία για όλα τα ζητήµατα που αφορούν την ισότητα των φύλων,

θα αναπτύσσει µεθόδους για την ενσωµάτωση της παραµέτρου της ισότητας των φύλων στο

βασικό κορµό όλων των κοινοτικών πολιτικών και θα διευκολύνει την ανταλλαγή εµπειριών,

53

και την ανάπτυξη διαλόγου σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα διαδίδει πληροφορίες σε ιθύνοντες και

το κοινό εν γένει.

Ενσωµάτωση της δράσης για την ισότητα των φύλων στη συνεργασία για την ανάπτυξη

Ως µέρος της κοινοτικής στρατηγικής για την εφαρµογή του κοινοτικού προγράµµατος δράσης για την

ενσωµάτωση της ισότητας των φύλων στη συνεργασία για την ανάπτυξη, εγκαινιάστηκε τον Ιανουάριο 2004

ένα ευρύ σχέδιο διαµόρφωσης δυναµικού για τους κοινοτικούς υπαλλήλους και τους οµολόγους τους σε

χώρες-εταίρους της ΕΕ, το οποίο θα λειτουργήσει έως τις 30 Ιουνίου 2006. Το σχέδιο προβλέπει τρεις

βασικούς τοµείς δραστηριοτήτων: ανάπτυξη µέσων και πόρων, κατάρτιση κοινοτικών υπαλλήλων και

εθνικών εταίρων και ενίσχυση ενός δικτύου ανταποκριτών σε θέµατα φύλου. Το σχέδιο διευθύνεται από το

∆ιεθνές Κέντρο Κατάρτισης του ∆ΟΕ στο Τουρίνο, το οποίο έχει εγκαταστήσει ένα βοηθητικό σταθµό για

θέµατα φύλου στις Βρυξέλλες. Τα βασικά αποτελέσµατά του µέχρι σήµερα αφορούν τους εξής τοµείς:

δηµοσίευση και διανοµή της «∆έσµης µέσων για την ενσωµάτωση της δράσης για την ισότητα των φύλων

στη συνεργασία για την ανάπτυξη» (στα αγγλικά, ενώ η γαλλική, ισπανική και πορτογαλική έκδοση θα

δηµοσιευτούν στα τέλη του θέρους του 2005), 20 µαθήµατα κατάρτισης σε ζητήµατα ισότητας των φύλων,

µεταξύ των οποίων δύο θεµατικά εργαστήρια για θέµατα φύλου-ιθαγενών πληθυσµών και για τη σχέση

µεταξύ ζητηµάτων που αφορούν τα δύο φύλα και ανάπτυξης του ιδιωτικού τοµέα, σειρά µαθηµάτων µε

ηλεκτρονικά µέσα για τη συνεργασία σε θέµατα φύλου και συνεργασίας της ΕΕ για την ανάπτυξη, διάλεξη

για τα ανθρώπινα δικαιώµατα των γυναικών και 14 εργαστήρια για 25 περίπου αντιπροσωπίες της ΕΕ στην

Αφρική, την Aσία, την ανατολική Ευρώπη και τη Λατινική Αµερική.

4.6. Ανθρώπινα δικαιώµατα και τροµοκρατία Η ΕΕ αποδίδει µεγάλη σηµασία στην εξασφάλιση πλήρους και αποτελεσµατικής προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών στην Ευρώπη και σε παγκόσµια κλίµακα στα πλαίσια της καταπολέµησης της τροµοκρατίας. Τα κράτη µέλη της ΕΕ υποστήριξαν τις προτάσεις ψηφισµάτων που υπέβαλε το Μεξικό για την Προστασία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών σε σχέση µε την καταπολέµηση της τροµοκρατίας οι οποίες υιοθετήθηκαν χωρίς ψηφοφορία κατά την 59η ΓΣΗΕ και την 61η συνεδρίαση της CHR. Η CHR εξέτασε εκθέσεις που υποβλήθηκαν από την Ύπατη Αρµοστεία των Ηνωµένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τον ανεξάρτητο εµπειρογνώµονα και αποφάσισε να διορίσει µε τριετή θητεία έναν Ειδικό Εισηγητή για την προαγωγή και την προστασία των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών κατά την αντιµετώπιση της τροµοκρατίας. Ο Ειδικός Εισηγητής έλαβε την εντολή να υποβάλει συγκεκριµένες συστάσεις για την προαγωγή και προστασία των ανθρώπινων δικαιωµάτων και

54

των θεµελιωδών ελευθεριών κατά την αντιµετώπιση της τροµοκρατίας· να συλλέγει, λαµβάνει, ζητά και ανταλλάσσει σχετικές πληροφορίες· να εντοπίζει, να ανταλλάσσει και να προάγει βέλτιστες πρακτικές για την αντιµετώπιση της τροµοκρατίας µε σεβασµό των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, να εργάζεται σε στενό συντονισµό µε άλλες ειδικές διαδικασίες της CHR, µε την Υπο-επιτροπή και µε άλλα σχετικά όργανα των ΗΕ, να επισκέπτεται χώρες και να υποβάλλει τακτικά αναφορές στην CHR και στην ΓΣΗΕ. Η ΕΕ συµµετείχε ενεργά στη σύνοδο κορυφής του Συµβουλίου της Ευρώπης στις 16-17 Μαΐου 2005 στη Βαρσοβία. Η δήλωση της Βαρσοβίας που εκδόθηκε µε την ευκαιρία αυτή προλειαίνει το έδαφος για την ενίσχυση της πανευρωπαϊκής συνεργασίας και αλληλεγγύης, µεταξύ άλλων στον αγώνα κατά της τροµοκρατίας, µε σεβασµό των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Η δήλωση αυτή συµπληρώνεται από ένα σχέδιο δράσης µε θέµατα την «Ενίσχυση της ασφάλειας των ευρωπαίων πολιτών» και την «Προαγωγή των κοινών θεµελιωδών αρχών: ανθρώπινα δικαιώµατα, κράτος δικαίου και δηµοκρατία». Η ΕΕ υποστηρίζει πλήρως τους στόχους που ορίζονται στο σχέδιο δράσης, µε το οποίο καταδικάζεται απεριφράστως η τροµοκρατία, και σηµειώνει την ανάγκη για µια σταθερή και κοινή απάντηση από την Ευρώπη. Παράλληλα καλεί τα κράτη µέλη να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώµατα και να προστατεύουν τα θύµατα κατά την καταπολέµηση της τροµοκρατικής απειλής. Για το θέµα αυτό ανοίχθηκαν κατά τη σύνοδο κορυφής δύο συµβάσεις προς υπογραφή µε θέµα, αντίστοιχα, την προστασία κατά της τροµοκρατίας και τη νοµιµοποίηση εσόδων από εγκληµατικές δραστηριότητες, έρευνα, κατάσχεση και δήµευση των προσόδων από εγκλήµατα και από τη χρηµατοδότηση της τροµοκρατίας.

Το θέµα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και της τροµοκρατίας περιλαµβανόταν στις διαβουλεύσεις της

Τρόικας για τα ανθρώπινα δικαιώµατα (βλ. αναλυτικότερα κεφάλαιο 3.4).

Μέχρι στιγµής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εστιάζει τη δράση της στις προτεραιότητες που όρισε το Ευρωπαϊκό

Συµβούλιο τον Ιούνιο 2004, οι οποίες αφορούν στρατηγικούς στόχους όπως η χρηµατοδότηση της

τροµοκρατίας ή η προστασία κρίσιµης υποδοµής. Επί του παρόντος, µεταξύ άλλων σε συνέχεια σχετικού

αιτήµατος του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου, η Επιτροπή έχει επίσης στρέψει την προσοχή της και σε άλλα

ζητήµατα, όπως η βίαιη ριζοσπαστικοποίηση και η στρατολογία τροµοκρατών. Στην ανακοίνωσή της 20ής

Οκτωβρίου 2004 (COM (2004)698)39, η Επιτροπή αναπτύσσει τρεις βασικές έννοιες όσον αφορά την

ισορροπία µεταξύ θεµελιωδών δικαιωµάτων και καταπολέµησης της τροµοκρατίας:

39 http://europa.eu.int/scadplus/leg/en/lvb/l33219.htm

55

− Η καταπολέµηση της τροµοκρατίας πρέπει όχι µόνο να «ενσωµατώνεται» σε όλες τις πολιτικές, αλλά

να είναι και «περιεκτική»: η διαφύλαξη της ζωής, της ασφάλειας και της ελευθερίας αποτελεί

θεµελιώδες έργο το οποίο απαιτεί τη συµµετοχή όλων των κοινωνικών εταίρων.

− Σε σύνδεση µε το ανωτέρω σηµείο, η ΕΕ οφείλει να συµβάλλει προς την κατεύθυνση «πολιτικών και

δηµοκρατικών συζητήσεων για την υπεράσπιση της ελευθερίας». Ο όρος «υπεράσπιση της

ελευθερίας» απορρέει από το άρθρο του Χάρτη των Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων και υπογραµµίζει τον

άρρηκτο δεσµό µεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας.

− Η συνειδητοποίηση ότι αν απαιτούνται νέα αποτελεσµατικά µέσα για την καταπολέµηση της

παγκόσµιας τροµοκρατίας, τότε απαιτούνται νέοι αποτελεσµατικοί έλεγχοι «για τη διατήρηση της

ισορροπίας µεταξύ της συλλογικής ασφάλειας και της ατοµικής ελευθερίας».

Ένα έτος µετά την τροµοκρατική επίθεση στη Μαδρίτη, η ΕΕ θέσπισε την πρώτη Ευρωπαϊκή Ηµέρα

θυµάτων τροµοκρατίας στις 11 Μαρτίου 200540. Ο εορτασµός της ηµέρας αυτής αποτελεί ευκαιρία όχι µόνο

για µνήµες αλλά και για προβληµατισµό σχετικά µε τους τρόπους παροχής ασφάλειας για όλους τους

πολίτες της Ευρώπης41. Σε σχετική έκθεση που κατάρτισε η Επιτροπή αναφέρονται τα εξής: «Η

καταπολέµηση της τροµοκρατίας αφορά τα πιο θεµελιώδη και πολύτιµα ανθρώπινα δικαιώµατα, αλλά

πρέπει να τηρούµε τις ίδιες αρχές που προασπίζουµε µε τόση αποφασιστικότητα σε κάθε βήµα του αγώνα

όσο µικρό και αν είναι. Για το λόγο αυτό, ο αγώνας πρέπει να είναι αποφασιστικός, σταθερός και

συστηµατικός και να στηρίζεται σθεναρά σε ένα νοµικό πλαίσιο που εξασφαλίζει τον απόλυτο σεβασµό των

ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών, µεταξύ των οποίων οι ευρωπαϊκές και διεθνείς

αρχές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων.»42.

Η Επιτροπή εργάζεται για την πρόληψη της χρηµατοδότησης τροµοκρατών µέσω του µη κερδοσκοπικού

τοµέα. Λαµβάνεται µέριµνα για τον πλήρη σεβασµό της αρχής της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και για

να εξασφαλίζεται ότι τίποτε δεν αµαυρώνει το έργο ή τη φήµη της συντριπτικής πλειοψηφίας νόµιµων

οργανισµών του µη κερδοσκοπικού τοµέα που δραστηριοποιούνται σε εθνική, κοινοτική και διεθνή

κλίµακα. Η Επιτροπή ολοκληρώνει εξάλλου επί του παρόντος µια ανακοίνωση για τη βίαιη

ριζοσπαστικοποίηση, συµβολή στο σχεδιασµό της στρατηγικής της ΕΕ µε θέµα «τη βίαιη

ριζοσπαστικοποίηση ως παράγοντας που συµβάλλει στη στρατολόγηση τροµοκρατών». Η πολιτική για τον

τοµέα αυτό αναπτύσσεται σε ένα πλαίσιο σεβασµού των θεµελιωδών δικαιωµάτων.

40http://europa.eu.int/comm/justice_home/news/information_dossiers/terrorism_march_2005/index_en.htm 41 ∆υστυχώς στις 7 Ιουλίου 2005 πραγµατοποιήθηκε νέα τροµοκρατική επίθεση στο έδαφος της ΕΕ, ειδικότερα

στο δηµόσιο δίκτυο συγκοινωνιών του Λονδίνου. Η επίθεση αυτή, στην οποία έχασαν τη ζωή τους ή ακρωτηριάστηκαν δεκάδες επιβατών, ενίσχυσε την αποφασιστικότητα της ΕΕ να αναπτύξει συνεργασία για την καταπολέµηση τέτοιων πράξεων, να προσαγάγει τους δράστες ενώπιον της δικαιοσύνης και να διατηρήσει τις θεµελιώδεις αξίες που αποτελούν το θεµέλιό της.

42http://europa.eu.int/comm/justice_home/doc_centre/criminal/terrorism/doc/sec_2005_272_en.pdf

56

4.7. Ανθρώπινα δικαιώµατα και επιχειρήσεις

Η σχέση µεταξύ επιχειρήσεων και προστασίας και προαγωγής των ανθρωπίνων δικαιωµάτων είναι ένας

αναπτυσσόµενος τοµέας που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον της ΕΕ.

Μετά την έγκριση εκ µέρους της Υποεπιτροπής των ΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα ενός σχεδίου

προδιαγραφών για την ευθύνη στον τοµέα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων των υπερεθνικών επιχειρήσεων και

άλλων επιχειρήσεων, η CHR έχει αναπτύξει µια διευρυµένη προσέγγιση στην εξέταση του θέµατος. Μια

έκθεση του Ύπατου Επιτρόπου των ΗΕ για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα43, η οποία περιλαµβάνει επισκόπηση

υφισταµένων πρωτοβουλιών και προτύπων για την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) υπό το πρίσµα των

ανθρωπίνων δικαιωµάτων υποβλήθηκε στην 61η συνεδρίαση της CHR το 2005, σύµφωνα µε την εντολή της

60ής συνεδρίασης. Ακολούθως η CHR ενέκρινε απόφαση44 που υποβλήθηκε από το ΗΒ, την Αργεντινή, τη

Ρωσία, την Ινδία και τη Νιγηρία και υποστηρίχθηκε από όλα τα κράτη µέλη της ΕΕ, η οποία καλεί το Γενικό

Γραµµατέα των ΗΕ να διορίσει Ειδικό Αντιπρόσωπο για το ζήτηµα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε σχέση

µε την ΑΚΕ και άλλες επιχειρήσεις για αρχικό διάστηµα δύο ετών. Ο Ειδικός Αντιπρόσωπος θα συντάξει

έκθεση µε απόψεις και συστάσεις, µε εντολή να ορίζει και θα διασαφηνίζει τα πρότυπα της εταιρικής

ευθύνης και την υποχρέωση λογοδοσίας για τις ΕΚΕ και άλλες επιχειρήσεις και θα καθορίζει το ρόλο των

κρατών στον τοµέα αυτό45. Ο Ύπατος Επίτροπος για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα καλείται επίσης να

συγκαλεί µια συνεδρίαση ετησίως µε στελέχη εταιριών και εµπειρογνώµονες σε συγκεκριµένους τοµείς,

λόγου χάρη το φαρµακευτικό τοµέα, τον τοµέα της εξόρυξης ή τη βιοµηχανία χηµικών προϊόντων, για να

εξετάζουν συγκεκριµένα ζητήµατα ανθρωπίνων δικαιωµάτων, µε σκοπό την ευαισθητοποίηση και την

ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.

Το Ευρωπαϊκό Πολυµερές Φόρουµ σχετικά µε την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, το οποίο ιδρύθηκε τον

Οκτώβριο 2002, παρουσίασε την τελική έκθεσή του στην Επιτροπή τον Ιούνιο 2004. Η έκθεση περιέχει

σειρά εννέα συστάσεων για την ευαισθητοποίηση, την οικοδόµηση ικανοτήτων και τη δηµιουργία

πρόσφορου περιβάλλοντος, οι οποίες απευθύνονται στις επιχειρήσεις και τους µετόχους τους, τις κρατικές

αρχές και τα θεσµικά όργανα της ΕΕ. Η έκθεση επιβεβαιώνει επίσης ότι οι διεθνείς και ευρωπαϊκές αρχές, τα

πρότυπα και οι συµβάσεις -µεταξύ των οποίων τα µέσα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα- πρέπει να

χρησιµεύουν ως εφαλτήρια για τις επιχειρήσεις κατά την ανάπτυξη των πολιτικών τους στον τοµέα της ΕΚΕ.

Το Φόρουµ αποτέλεσε κεντρικό στοιχείο της στρατηγικής της Επιτροπής για το 2002 σε σχέση µε την

43 E/CN.4/2005/91 44 Στοιχεία ψηφοφορίας: 49/3/1 45 Στις 28 Ιουλίου 2005, ο ΓΓ του ΟΗΕ διόρισε τον καθηγητή John Ruggie ως Ειδικό Αντιπρόσωπο.

57

προαγωγή της ΕΚΕ και συσπείρωσε εκπροσώπους επιχειρήσεων, ενώσεων εργαζοµένων και της κοινωνίας

των πολιτών σε µια εντατική συζήτηση που διήρκεσε 20 µήνες.46

Μεταξύ Οκτωβρίου 2004 και Ιουνίου 2005, η Επιτροπή οργάνωσε εκτεταµένη εκστρατεία

ευαισθητοποίησης µε θέµα την ΕΚΕ, στα πλαίσια της οποίας διεξήχθησαν περισσότερες από 60 εκδηλώσεις

εθνικής κλίµακας στα 25 κράτη µέλη της ΕΕ, τις τρεις υποψήφιες χώρες (Βουλγαρία, Ρουµανία, Τουρκία)

και στη Νορβηγία. Η εκστρατεία στόχευε κυρίως τις µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), αλλά στις

ηµερίδες συµµετείχαν επίσης µεγαλύτερες επιχειρήσεις, καθώς και ενώσεις εργαζοµένων, οµάδες της

κοινωνίας των πολιτών και άλλοι ενδιαφερόµενοι φορείς. Καταρτίστηκε ιστοσελίδα σε 23 γλώσσες µε

σκοπό να διευκολυνθεί η διανοµή µιας δέσµης µέσων, φιλικών προς τις ΜΜΕ, η οποία περιλαµβάνει σειρά

µελετών περιπτώσεων, ερωτηµατολόγιο µε σκοπό την ευαισθητοποίηση και οδηγό επικοινωνίας για την

ΕΚΕ.47

Ένα νέο σχέδιο διετούς διάρκειας µε θέµα «Ενσωµάτωση της ΕΚΕ στη συλλογική δράση των ΜΜΕ» θα

αφορά συγκεκριµένα τις επακόλουθες εργασίες της εκστρατείας και των συστάσεων του Ευρωπαϊκού

Πολυµερούς Φόρουµ σχετικά µε την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, λαµβάνοντας κυρίως υπόψη το σύνδεσµό

τους µε τις ΜΜΕ. Το σχέδιο θα υλοποιηθεί µε τη συνδροµή µιας οµάδας εθνικών εµπειρογνωµόνων και θα

παράσχει υποστήριξη σε διάφορα σχέδια µέσω πρόσκλησης προς υποβολή προτάσεων.

Πώς µπορεί να συµβάλει η ΕΚΕ στην ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε ένα πιο βιώσιµο κόσµο ήταν το

κεντρικό ερώτηµα της ευρωπαϊκής διάσκεψης για την εταιρική κοινωνική ευθύνη, η οποία έγινε στο

Μάαστριχτ στις 7-9 Νοεµβρίου 2004 υπό την αιγίδα της ολλανδικής Προεδρίας της ΕΕ. Στη διάσκεψη

διάφοροι παράγοντες από το βορρά και το νότο συζήτησαν ευρύ φάσµα θεµάτων που αφορούν την ΕΚΕ

συµπεριλαµβανοµένων των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέχισε να υποστηρίζει προγράµµατα που σχετίζονται µε την ανακοίνωση µε τίτλο

Εταιρική κοινωνική ευθύνη: µια συνεισφορά των επιχειρήσεων στη βιώσιµη ανάπτυξη (COM(2002) 347

τελικό). Μεταξύ αυτών περιλαµβάνονται πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της ποιότητας των πρακτικών και

των µέσων της ΕΚΕ, όπως λχ. κώδικες συµπεριφοράς, κοινωνική επισήµανση και έλεγχοι, κοινωνική

λογοδοσία και παροχή εγγυήσεων, κοινωνικά υπεύθυνη επένδυση και βελτίωση της ευαισθητοποίησης για

την ΕΚΕ, ιδίως µέσω της ανταλλαγής εµπειριών και ορθών πρακτικών.

Σύστηµα γενικευµένων προτιµήσεων της ΕΕ

Στις 27 Ιουνίου 2005, η ΕΕ ενέκρινε το νέο Σύστηµα γενικευµένων προτιµήσεων (ΣΓΠ) για το διάστηµα

2006-2015. Το ΓΣΠ είναι ο κυριότερος µηχανισµός χορήγησης προτιµησιακής πρόσβασης (χαµηλότεροι

δασµοί) στην αγορά της ΕΕ για προϊόντα από αναπτυσσόµενες χώρες. Το 2002, πραγµατοποιήθηκαν στα

46 http://europa.eu.int/comm/enterprise/csr/index_forum.htm 47 http://europa.eu.int/comm/enterprise/csr/campaign/index_en.htm

58

πλαίσια των ΓΣΠ κοινοτικές εισαγωγές αξίας 53,2 δισεκατοµµυρίων ευρώ (το σύνολο των εισαγωγών από

αναπτυσσόµενες χώρες ήταν 360 δισεκατοµµύρια ευρώ). Το νέο ΓΣΠ περιλαµβάνει ειδικό καθεστώς

κινήτρων για την προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων και της χρηστής διακυβέρνησης, αποκαλούµενο

ΓΣΠ+. Η ΕΕ θα παραχωρήσει το καθεστώς αυτό σε χώρες που θεωρεί οικονοµικά «ευπαθείς» και οι οποίες

έχουν κυρώσει και εφαρµόζουν ορισµένες διεθνείς συµβάσεις, µεταξύ των οποίων δεκαέξι συµβάσεις µε

θέµα τα εργατικά και ανθρώπινα δικαιώµατα48 Το καθεστώς αυτό τέθηκε σε ισχύ από 1ης Ιουλίου 2005.

Κοινή πρωτοβουλία για τη λογοδοσία των επιχειρήσεων και τα δικαιώµατα των εργαζοµένων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διέθεσε επιχορήγηση ύψους 135.000 ευρώ στην ανωτέρω κοινή πρωτοβουλία, µια

συλλογική προσπάθεια µεταξύ έξι οργανώσεων (Clean Clothes Campaign, Ethical Trading Initiative, Fair

Labour Association, Fair Wear Foundation, Social Accountability International και Workers Rights

Consortium) οι οποίες συµµετείχαν στη βελτίωση των προδιαγραφών εργασίας σε παγκόσµιες αλυσίδες

προσφοράς µέσω κωδικών συµπεριφοράς. Οι βασικότεροι στόχοι του προγράµµατος είναι οι εξής:

Μεγιστοποίηση της αποτελεσµατικότητας και του αντίκτυπου πολυµερών προσεγγίσεων στην

υλοποίηση και εφαρµογή κωδίκων συµπεριφοράς εξασφαλίζοντας ότι οι πόροι διατίθενται µε

τρόπο ώστε να βελτιώνουν όσο το δυνατό περισσότερο τη ζωή των εργαζοµένων και των

οικογενειών τους,

∆ιερεύνηση δυνατοτήτων για στενότερη συνεργασία µεταξύ οργανώσεων, και Ανταλλαγή γνώσεων

σχετικά µε τον τρόπο που οι εθελοντικοί κώδικες εργασιακών πρακτικών συµβάλλουν στη

δηµιουργία καλύτερων συνθηκών εργασίας

Ανταλλαγή γνώσεων σχετικά µε τον τρόπο που οι εθελοντικοί κώδικες εργασιακών πρακτικών

συµβάλλουν στη δηµιουργία καλύτερων συνθηκών εργασίας στις παγκόσµιες αλυσίδες προσφοράς.

48 ∆ιεθνές Σύµφωνο για τα ατοµικά και πολιτικά δικαιώµατα, ∆ιεθνές Σύµφωνο για τα οικονοµικά, κοινωνικά και

µορφωτικά δικαιώµατα, ∆ιεθνής Σύµβαση περί καταργήσεως πάσης µορφής φυλετικών διακρίσεων, περί καταργήσεως πάσης µορφής διακρίσεων κατά των γυναικών, Σύµβαση κατά των βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής µεταχείρισης ή τιµωρίας, Σύµβαση για τα δικαιώµατα του παιδιού, Σύµβαση για την πρόληψη και καταπολέµηση του εγκλήµατος της γενοκτονίας, Σύµβαση «περί του κατωτάτου ορίου ηλικίας εισόδου εις την απασχόλησιν» (αριθ. 138), Σύµβαση για την απαγόρευση των χειρότερων µορφών εργασίας των παιδιών και την άµεση δράση µε σκοπό την εξάλειψή τους (αριθ. 182), Σύµβαση για την κατάργηση της αναγκαστικής εργασίας (αριθ. 105), Σύµβαση «περί της αναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας» (αριθ. 29), Σύµβαση «περί ίσης αµοιβής µεταξύ αρρένων και θηλέων εργαζοµένων δι' εργασίαν ίσης αξίας» (αριθ. 100), Σύµβαση για τη διάκριση στην απασχόληση και στο επάγγελµα (αριθ. 111), Σύµβαση «περί συνδικαλιστικής ελευθερίας και προστασίας συνδικαλιστικού δικαιώµατος» (αριθ. 87), Σύµβαση «περί εφαρµογής των αρχών του δικαιώµατος οργανώσεως και συλλογικής διαπραγµατεύσεως» (αριθ. 98), ∆ιεθνής Σύµβαση για την εξάλειψη και καταστολή του εγκλήµατος του φυλετικού χωρισµού (απαρτχάιντ).

59

4.8. Το ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο και η καταπολέµηση της ατιµωρησίας

Η ΕΕ υπήρξε σταθερά ένθερµος υποστηρικτής της ίδρυσης του ∆ιεθνούς Ποινικού ∆ικαστηρίου (∆Π∆),

µεταξύ άλλων µέσω κοινής θέσης της ΕΕ και µέσω Σχεδίου ∆ράσης της ΕΕ για το ∆Π∆.

Σύµφωνα µε την κοινή θέση της ΕΕ, µε την οποία η ΕΕ δεσµεύεται να προωθήσει την προσχώρηση όλων

στο Καταστατικό της Ρώµης, το ∆Π∆ βρίσκεται στην ηµερήσια διάταξη όλων των κύριων Συνόδων

Κορυφής και των υπουργικών συναντήσεων µε τρίτες χώρες, καθώς και των ειδικών διαβουλεύσεων που

αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Κατά τη διάρκεια του έτους, η ΕΕ προέβη σε διαβήµατα σε χώρες-µη

συµβαλλόµενα µέρη ώστε να ενθαρρύνει την επικύρωση του Καταστατικού της Ρώµης. Τα κράτη µέλη της

ΕΕ και η Επιτροπή στήριξαν από κοινού ορισµένες πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης της παγκόσµιας κοινής

γνώµης για την προώθηση του ∆Π∆. Τον Ιούλιο του 2004 δηµοσιεύθηκε πρόσκληση υποβολής προτάσεων

ύψους 4,7 εκατοµµ. ευρώ βάσει της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για τη ∆ηµοκρατία και τα Ανθρώπινα

∆ικαιώµατα (EIDHR) για τον προσδιορισµό σχεδίων της κοινωνίας των πολιτών που αποσκοπούν στην

στήριξη του ∆Π∆. Η ΕΕ στήριξε επίσης, µέσω της EIDHR, τη σύσταση, από τον Γραµµατέα του ∆Π∆, του

προγράµµατος «Clerkship and Visiting Professionals’ Programme», το οποίο αποσκοπεί να επιτρέψει σε

νοµοµαθείς, κυρίως από αναπτυσσόµενες χώρες, να πραγµατοποιήσουν πρακτική άσκηση στο ∆ικαστήριο.

Η ΕΕ και οι χώρες ΑΚΕ συµφώνησαν τον Μάρτιο του 2005 να συµπεριλάβουν στη νέα συµφωνία του

Κοτονού κοινή δέσµευση για το ∆Π∆.

Η ΕΕ προέβη επίσης σε ενέργειες για να αποτρέψει πρωτοβουλίες που θα µπορούσαν να υπονοµεύσουν την

ακεραιότητα του Καταστατικού. Στις 9 ∆εκεµβρίου 2004, η ΕΕ καταδίκασε δηµόσια την ψήφιση, από το

Κογκρέσο των ΗΠΑ, της «τροπολογίας Nethercutt» µε την οποία ενισχύεται το καθεστώς κυρώσεων των

ΗΠΑ κατά χωρών που αρνούνται να συνάψουν διµερείς συµφωνίες µη παράδοσης.

Σε συνέχεια αιτήµατος που διατυπώθηκε από το ∆ικαστήριο, το Συµβούλιο Γενικών Υποθέσεων και

Εξωτερικών Σχέσεων (ΣΓΥΕΣ) ενέκρινε στις 25 Απριλίου 2005 εντολή για τη διαπραγµάτευση Συµφωνίας

Συνεργασίας ΕΕ - ∆Π∆.

Η ΕΕ, µέσω της αναπτυξιακής της πολιτικής, επεδίωξε να υποβοηθήσει τη δράση του ∆Π∆ στηρίζοντας την

ενίσχυση των εγχώριων δυνατοτήτων του δικαστικού συστήµατος σε χώρες (συγκεκριµένα στη Λαϊκή

∆ηµοκρατία του Κονγκό) όπου το ∆Π∆ έχει αρχίσει έρευνες για να διασφαλίσει ότι τα τοπικά δικαστικά

όργανα µπορούν τα ίδια να κρίνουν όσα εγκλήµατα δεν θα εξεταστούν από το ∆Π∆.

60

Η ΕΕ υποστήριξε την απόφαση 1593 του Συµβουλίου Ασφαλείας (ΟΗΕ) της 31ης Μαρτίου 2005 µε την

οποία το Συµβούλιο Ασφαλείας αποφάσισε «να παραπέµψει την κατάσταση στο Νταρφούρ από την 1η

Ιουλίου 2002 στον εισαγγελέα του ∆ιεθνούς Ποινικού ∆ικαστηρίου. Στις 23-24 Μαΐου το ΣΓΥΕΣ εξέδωσε

συµπεράσµατα του Συµβουλίου για το Σουδάν όπου παρακινεί όλα τα µέρη στο Σουδάν να συνεργαστούν

πλήρως µε τον ΟΗΕ και το ∆Π∆ κατά την εφαρµογή της απόφασης 1593.

Η ΕΕ παρέσχε σταθερά πολιτική και οικονοµική στήριξη σε άλλα υφιστάµενα ειδικά δικαστήρια, όπως το

∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία, το Ειδικό ∆ικαστήριο για τη Σιέρρα Λεόνε και

το ∆ικαστήριο για τη Ρουάντα, έχει δε ζητήσει επίσης την ταχεία ίδρυση Ειδικού Τµήµατος για τους

Κόκκινους Χµερ στην Καµπότζη.

EIDHR : ο Συνασπισµός για το ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο (CICC) Παρασχέθηκε σηµαντική χρηµατοδότηση στον CICC καθώς και σε άλλες οργανώσεις (όπως το «Όχι ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη» και το ίδρυµα Gustav Stressemann) που έχουν ως σκοπό την ύπαρξη ενός ισχυρού και αποτελεσµατικού ∆Π∆. Ο CICC είναι ένα παγκόσµιο κίνηµα ΜΚΟ που προωθεί ένα δίκαιο, αποτελεσµατικό και ανεξάρτητο ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο (∆Π∆). Το 1995, µια µικρή οµάδα ΜΚΟ αποφάσισε να συνεργαστεί και να συντονίσει τις προσπάθειές της για να στηρίξει την ίδρυση ενός ∆ιεθνούς Ποινικού ∆ικαστηρίου. Από τότε, ο CICC, που είναι ταυτόχρονα παγκόσµιο δίκτυο, συνασπισµός και εκστρατεία, έχει µεγαλώσει και σήµερα περιλαµβάνει ως µέλη περισσότερες από 2.000 οργανώσεις από 150 χώρες. Ο Συνασπισµός και τα µέλη του εργάζονται από κοινού σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο για να προαγάγουν το ∆Π∆ στις κυβερνήσεις, την κοινωνία των πολιτών, τα µέσα µαζικής επικοινωνίας και τα Κοινοβούλια, και να οικοδοµήσουν µια εποικοδοµητική σχέση µεταξύ των ΗΕ και του ∆Π∆. Ενθαρρύνουν επίσης τις κυβερνήσεις να επικυρώσουν το Καταστατικό της Ρώµης, να ενσωµατώσουν πλήρως τις διατάξεις του στην εθνική νοµοθεσία και να υποστηρίζουν τις εργασίες του ∆ικαστηρίου µέσω ενεργού συµµετοχής στη Συνέλευση των Συµµετεχόντων Κρατών και πρόθυµης συνεργασίας µε το ∆ικαστήριο. Μέσω της πολυσχιδούς στρατηγικής τους για την προώθηση του Καταστατικού και τη διατήρηση της ακεραιότητάς του, µέσα σε 3 έτη ο αριθµός των επικυρώσεων έχει ανέλθει από 60 σε 99, φέρνοντας τον CICC πολύ κοντά στο µακροπρόθεσµο στόχο της συµµετοχής 100 κρατών. Στην προσπάθεια αυτή, ο Συνασπισµός συνεργάζεται µε κυβερνήσεις, και συγκεκριµένα µε την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη µέλη της στην εκστρατεία οικουµενικότητας. Ο Συνασπισµός παρακολουθεί επίσης και υποστηρίζει τις εργασίες του ∆ικαστηρίου, ενώ συνεχίζει να αποτελεί µια αποφασιστικής σηµασίας πηγή πληροφοριών σχετικά µε το ∆Π∆, παρέχοντας αναλύσεις και µεταφράσεις βασικών εγγράφων καθώς επίσης και µια ευρεία ποικιλία ύλης τόσο σε έντυπη όσο και σε ηλεκτρονική µορφή, προσιτής στο κοινό σε πέντε γλώσσες. ∆ιαδραµατίζει επίσης έναν σηµαντικό ρόλο στο συντονισµό της αυξανόµενης συνεργασίας µεταξύ του ∆ικαστηρίου και του παγκόσµιου δικτύου των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών του Συνασπισµού, προπάντων σε χώρες και περιοχές όπου το ∆ικαστήριο έχει αρχίσει έρευνες. Η απονοµή δικαιοσύνης είναι κάτι περισσότερο από την έρευνα των εγκληµάτων και τη δίωξη των δραστών, και δεδοµένου ότι το ∆Π∆ είναι το πρώτο διεθνές δικαστήριο όπου τα θύµατα έχουν δικαίωµα αποζηµιώσεως, ο Συνασπισµός είναι ιδιαίτερα πρόθυµος να βοηθήσει το ∆ικαστήριο να προστατεύει τα δικαιώµατα των θυµάτων.

61

4.9. ∆ηµοκρατία και εκλογές

Η ανάπτυξη και η παγίωση της δηµοκρατίας αποτελούν θεµελιώδη στόχο της ΕΕ, καθώς και βασικό στόχο

πολιτικής τόσο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ - άρθρο 11

παράγραφος 1 ΣΕΕ), όσο και της ενωσιακής πολιτικής συνεργασίας µε τρίτες χώρες (άρθρο 177

παράγραφος 2 και 181α παράγραφος 1 ΣΕΚ).

Η δηµοκρατία είναι µια δυναµική διαδικασία µε την οποία οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να µετέχουν στη

διαδικασία λήψης αποφάσεων που επηρεάζει τις ζωές τους. ∆εν υπάρχει ένα και µόνο δηµοκρατικό µοντέλο,

αλλά οι γνήσιες δηµοκρατίες έχουν κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσµατα σύµφωνα µε διεθνή πρότυπα, τα

οποία περιλαµβάνουν : έλεγχο των κυβερνητικών αποφάσεων πολιτικής, συνταγµατικώς ανατεθειµένο σε

αιρετούς αντιπροσώπους, εκλεγµένους σε τακτικές και τίµιες εκλογές· δικαίωµα ψήφου και εκλογής σε

δηµόσια αξιώµατα όλων των ενηλίκων πολιτών· δικαίωµα των ανθρώπων να εκφράζουν τη γνώµη τους για

πολιτικά θέµατα χωρίς τον κίνδυνο τιµωρίας, και να αναζητούν πληροφορίες από διάφορες πηγές· δικαίωµα

σύστασης ανεξάρτητων ενώσεων και οργανώσεων, συµπεριλαµβανοµένων των πολιτικών κοµµάτων, και

διάδοσης των απόψεών τους· αυτονοµία της πολιτικής εξουσίας, χωρίς απαγορευτική αντιπολίτευση από

οµάδες όπως µη εκλεγµένους αξιωµατούχους ή το στρατό ή διεθνείς συνασπισµούς. H γνήσια δηµοκρατία

σέβεται τις µειονότητες.

Η ΕΕ παρέχει µεγάλη πολιτική υποστήριξη στο πολίτευµα της δηµοκρατίας, µεταξύ άλλων µέσω των

πολιτικών διαδικασιών που εµπεριέχονται στις συµφωνίες της εταιρικής σχέσης και συνεργασίας, και µέσω

των εργασιών των θεσµικών οργάνων της, όπως αναφέρεται στα κεφάλαια δύο και τρία. Στο παρόν τµήµα

αναφέρουµε την πρακτική συµβολή της ΕΕ στους µηχανισµούς της δηµοκρατίας µέσω της στήριξης του

θεσµού των εκλογών.

Στήριξη των εκλογών

Βασικό ανθρώπινο δικαίωµα στα πλαίσια του εκδηµοκρατισµού αποτελεί το δικαίωµα συµµετοχής στην

άσκηση δηµόσιας εξουσίας (∆ιεθνές Σύµφωνο για τα ατοµικά και πολιτικά δικαιώµατα, άρθρο 25). Το

δικαίωµα αυτό περιλαµβάνει το δικαίωµα του πολίτη «να εκλέγει και να εκλέγεται κατά τη διάρκεια τίµιων

περιοδικών εκλογών». Η ΕΕ συµβάλλει στην υλοποίηση αυτού του δικαιώµατος µέσω της παρακολούθησης

των εκλογών και της παροχής συνδροµής κατά τις εκλογές.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση των εκλογών

Αφότου η Επιτροπή εξέδωσε το 2000 ανακοίνωση µε τίτλο «Παρακολούθηση εκλογών και παροχή

βοήθειας» 49, η οποία καθορίζει µια συνεκτική και αποτελεσµατική πολιτική για την παρακολούθηση των

εκλογών, η συµµετοχή της ΕΕ στον τοµέα αυτό καθίσταται όλο και πιο επαγγελµατική και ορατή 50.

49 COM (2000) 191. 50 Η ανακοίνωση εγκρίθηκε από το Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2001.

62

Αφότου η ανακοίνωση άρχισε να γίνεται πράξη, πραγµατοποιήθηκαν συνολικά 34 ενωσιακές αποστολές

παρακολούθησης εκλογών (ΑΠΕ) και δύο ειδικές αποστολές υποστήριξης σε χώρες της Αφρικής, της

Μέσης Ανατολής, της Κεντρικής και Νότιας Αµερικής και της Ασίας 51. Σύµφωνα µε την πολιτική που έχει

συµφωνηθεί να παρακολουθούνται τα κύρια εκλογικά γεγονότα, και δεδοµένων των διαθέσιµων

οικονοµικών και ανθρώπινων πόρων, η Επιτροπή σκοπεύει να παρακολουθεί από οκτώ µέχρι δέκα εκλογές

κάθε έτος.

Σκοπός µιας ΑΠΕ της ΕΕ είναι :

• πρωτίστως να αξιολογεί κατά πόσον µια εκλογή διενεργείται σύµφωνα µε τα διεθνή πρότυπα

δηµοκρατικών εκλογών,

• να αποτρέπει /να µειώνει την καλπονοθεία και τις παρατυπίες,

• να αποτρέπει /να µειώνει φαινόµενα βίας και εκφοβισµού,

• να ενισχύει την εµπιστοσύνη πολιτικών αντιπάλων, της κοινωνίας των πολιτών και του

εκλογικού σώµατος ώστε να συµµετέχουν στις εκλογές,

• να δίδει ένα στιγµιότυπο ενός πλήρους φάσµατος θεµάτων εκδηµοκρατισµού, όπως η

ανεξαρτησία και η λειτουργία της δικαστικής εξουσίας καθώς και ο γενικότερος σεβασµός των

ανθρωπίνων δικαιωµάτων, και

• να διατυπώνει συστάσεις για τη βελτίωση του εκλογικού πλαισίου και του δηµοκρατικού

κλίµατος.

Μεταξύ Ιουλίου 2004 και Ιουνίου 2005, πραγµατοποιήθηκαν έξι ενωσιακές ΑΠΕ και δύο ειδικές

υποστηρικτικές αποστολές µε χρηµατοδότηση από την Eυρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη ∆ηµοκρατία και τα

Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (EIDHR).

Αφγανιστάν

Στις αρχές Αυγούστου, οργανώθηκε Αποστολή για τον Εκδηµοκρατισµό και την Υποστήριξη των Εκλογών

(DESM) στο Αφγανιστάν για την προεδρική εκλογή της 9ης Οκτωβρίου. Η DESM είχε ειδική εντολή να

προβεί σε αξιολόγηση των βασικών πτυχών της εκλογικής διαδικασίας καθώς και να υποβάλει συστάσεις

για τη βελτίωση των εκλογικών και των ευρύτερων δηµοκρατικών διαδικασιών.

Η DESM, στην έκθεση που υπέβαλε σχετικά µε τις εκλογές, εξήρε το γεγονός ότι οι ψηφοφόροι είχαν στη

διάθεσή τους πραγµατικές δυνατότητες πολιτικής επιλογής και ότι υπερνικήθηκαν τεράστιες υλικοτεχνικές

δυσκολίες µέσα σε ένα κλίµα αστάθειας, για να µπορέσουν να διεξαχθούν οι εκλογές. Η έκθεση

περιελάµβανε επίσης µια ευρεία σειρά συστάσεων για τη βελτίωση της εκλογικής διαδικασίας, µερικές από

τις οποίες υιοθετήθηκαν πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές.

51 ∆εν υπήρξαν ΑΠΕ της ΕΕ στην Ευρώπη ή στην Κεντρική Ασία, εφόσον αξιόπιστη παρακολούθηση των

εκλογών διενεργεί στις περιοχές αυτές το Γραφείο ∆ηµοκρατικών Θεσµών και Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων (ODIHR) του Οργανισµού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) µε τη βοήθεια παρατηρητών αποσπασµένων από τα κράτη µέλη της ΕΕ, αντιπροσωπιών ευρωβουλευτών και, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, µε τη στήριξη της Επιτροπής µέσω του Μηχανισµού Ταχείας Αντίδρασης και της EIDHR.

63

Μπουρούντι

Τις βουλευτικές εκλογές παρακολούθησε ΑΠΕ της ΕΕ, η οποία έδωσε µια γενικά θετική εκτίµηση της

προεκλογικής εκστρατείας και της ηµέρας των εκλογών. Επί του παρόντος, η ΑΠΕ της ΕΕ παραµένει στη

χώρα για να παρακολουθήσει την ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας, µετά την οποία θα υποβάλει την

οριστική της έκθεση.

Αιθιοπία

Μια ΑΠΕ της ΕΕ πραγµατοποιήθηκε στην Αιθιοπία από τα µέσα Μαρτίου για να παρακολουθήσει τις

εθνικές και περιφερειακές βουλευτικές εκλογές της 15ης Μαΐου. Ευρέως αποδεκτό ήταν το γεγονός ότι η

παρουσία της αποστολής είχε τεράστιο αντίκτυπο στην εµπιστοσύνη που έδειξαν οι ψηφοφόροι και τα

κόµµατα στη διαδικασία, την εν γένει διαφάνεια των εκλογών και την επίλυση των διαφορών που

προέκυψαν κατά τη διάρκεια των διαδικασιών καταµέτρησης, καταγραφής των αποτελεσµάτων και

ενστάσεων. Η ΑΠΕ της ΕΕ συνέχισε να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τη διαδικασία µέχρι την περάτωσή

της, συµπεριλαµβανοµένων όλων των πτυχών της διαδικασίας ενστάσεων και προσφυγών, καθώς επίσης και

τις περιφερειακές εκλογές της Σοµαλίας οι οποίες έχουν οριστεί για τις 21 Αυγούστου.

Γουινέα Μπισσάου

ΑΠΕ της ΕΕ παρακολούθησε τον πρώτο γύρο της προεδρικής εκλογής, στις 19 Ιουνίου. ∆εύτερος γύρος είχε

προγραµµατιστεί για τις 24 Ιουλίου. Η ΑΠΕ της ΕΕ θα προβεί σε δεύτερη προκαταρκτική δήλωση µετά το

δεύτερο γύρο και θα υποβάλει οριστική έκθεση µόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία, δίνοντας µια γενική

αξιολόγηση του συνόλου της εκλογής. Η ΑΠΕ της ΕΕ έχει ήδη διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο στη

δηµιουργία ενός σταθερού περιβάλλοντος για τη διεξαγωγή των εκλογών.

Ιράκ

Στο Ιράκ συστάθηκε Σχέδιο Στήριξης των Εκλογών για να στηρίξει και να παρακολουθήσει τις εκλογές για τη µεταβατική Εθνοσυνέλευση, το Συµβούλιο Περιφερειών (Governorate Council) και την Εθνοσυνέλευση του Κουρδιστάν, οι οποίες πραγµατοποιήθηκαν στις 30 Ιανουαρίου. Εκτός από τη βοήθεια που περιελάµβανε την απόσπαση τριών εκλογικών εµπειρογνωµόνων στην Ανεξάρτητη Εκλογική Επιτροπή του Ιράκ και ένα εκτενές επιµορφωτικό πρόγραµµα για περισσότερες από 200 οµάδες εγχώριων παρατηρητών, τη διαδικασία παρακολούθησε µια µικρή οµάδα εµπειρογνωµόνων για τις εκλογές η οποία είχε ως βάση το Αµάν της Ιορδανίας, µε σκοπό την υποβολή συστάσεων για το µέλλον.

Οι εµπειρογνώµονες εκφράστηκαν µάλλον εγκωµιαστικά για τις εργασίες της Ανεξάρτητης Εκλογικής

Επιτροπής, υπέβαλαν όµως ορισµένες προτάσεις τεχνικής φύσης για να βελτιώσουν την

αποτελεσµατικότητα της διαδικασίας για το µέλλον. Η αξία της συµβολής των εµπειρογνωµόνων στην

Ανεξάρτητη Εκλογική Επιτροπή αναγνωρίστηκε ευρέως. Το επιµορφωτικό πρόγραµµα για εγχώριους

παρατηρητές βοήθησε να εξασφαλιστεί υψηλό επίπεδο συµµετοχής από οµάδες εγχώριων παρατηρητών και

64

χρησίµευσε να βελτιώσει τον επαγγελµατισµό των προσπαθειών τους. Οι συστάσεις που υποβλήθηκαν από

τους εµπειρογνώµονες για τις εκλογές περιλήφθηκαν σε γενική επισκόπηση σχετικά µε τα διδάγµατα που

αντλήθηκαν και τις βέλτιστες πρακτικές.

Λίβανος

Μια ΑΠΕ της ΕΕ πραγµατοποιήθηκε τον Μάιο για να παρακολουθήσει τους τέσσερις γύρους των

βουλευτικών εκλογών του Λιβάνου. Η ΑΠΕ της ΕΕ κατέληξε στο συµπέρασµα ότι στο υφιστάµενο πλαίσιο

υπήρξε καλή διαχείριση των εκλογών, αλλά ότι το συνολικό πλαίσιο των εκλογών χρήζει επείγουσας

συνολικής µεταρρύθµισης.

Μοζαµβίκη

Μια ΑΠΕ της ΕΕ οργανώθηκε για τις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές της 1ης και 2ας ∆εκεµβρίου

2004. Η ΑΠΕ της ΕΕ κατέληξε στο συµπέρασµα ότι κατά τις εκλογές τηρήθηκαν τα περισσότερα διεθνή

πρότυπα δηµοκρατικών εκλογών αλλά ότι µερικές πτυχές, και συγκεκριµένα η καταµέτρηση και η

καταγραφή των αποτελεσµάτων, δεν ήταν ικανοποιητικές και χρήζουν µεταρρύθµισης. Τη θέση αυτή

συµµερίζονται και άλλες οµάδες παρατηρητών, ενώ το Συνταγµατικό Συµβούλιο της Μοζαµβίκης, µε

απόφασή του µετά τις εκλογές, επιβεβαίωσε τις ανησυχίες της ΑΠΕ της ΕΕ σχετικά µε τη διαδικασία

καταµέτρησης και καταγραφής των ψήφων. Η νέα κυβέρνηση δεσµεύτηκε στη συνέχεια να προβεί σε

µεταρρύθµιση του εκλογικού νόµου. Η ΕΕ συνεχίζει τη συζήτηση των ζητηµάτων αυτών στα πλαίσια του

πολιτικού διαλόγου.

∆υτική Όχθη και Λωρίδα της Γάζας

ΑΠΕ της ΕΕ πραγµατοποιήθηκε για να παρακολουθήσει τις παλαιστινιακές προεδρικές εκλογές της 9ης

Ιανουαρίου 2005. Η ΑΠΕ της ΕΕ κατέληξε στο συµπέρασµα ότι οι εκλογές αντιπροσώπευαν «µια

πραγµατική προσπάθεια διεξαγωγής τακτικής εκλογικής διαδικασίας» και συνεχάρησαν τις εκλογικές αρχές.

Η αποστολή εντούτοις διαπίστωσε ότι «η κατοχή και η συνεχιζόµενη βία, όπως επίσης και οι περιορισµοί

στην ελεύθερη κυκλοφορία σηµαίνουν ότι εξακολουθεί να είναι δύσκολο να επιτευχθούν όντως ελεύθερες

εκλογές». Η παρουσία της αποστολής θεωρήθηκε από πολλούς παλαιστίνιους ψηφοφόρους ότι εξασφάλισε

µεγαλύτερη διαφάνεια στην εκλογική διαδικασία. Η αποστολή προέβη σε λεπτοµερείς συστάσεις σχετικά µε

τρόπους βελτίωσης της διαχείρισης των εκλογών καθώς και του ευρύτερου πλαισίου, συµπεριλαµβανοµένης

της ψηφοφορίας στην ανατολική Ιερουσαλήµ.

Κατά την περίοδο που καλύπτει η έκθεση, η ΕΕ πραγµατοποίησε επίσης ∆ιερευνητική Αποστολή στη

Βενεζουέλα για το δηµοψήφισµα ανάκλησης του Προέδρου που διοργανώθηκε στις 15 Αυγούστου 2005. Η

αποστολή κατέληξε στο συµπέρασµα ότι δεν υπήρχαν κατάλληλες συνθήκες για µια αξιόπιστη αποστολή.

65

Χώρα Επικεφαλής ΑΠΕ Συνολικός

προϋπολογισµός

Συµµετέχοντες ΑΠΕ/DESM

Αφγανιστάν _ € 1.636.848 9 εµπειρογνώµονες στην Καµπούλ,

και 16 επί τόπου εµπειρογνώµονες

σε 8 περιφερειακές τοποθεσίες

Μπουρούντι Α. Hutchinson

Ευρωβουλευτής

€ 1.240.000 78 παρατηρητές (8 στην κεντρική

οµάδα, 12 παρατηρητές

µακρόχρονης παραµονής (LTO)

και 60 παρατηρητές βραχείας

παραµονής (STO))

Αιθιοπία Ana Gomes

Ευρωβουλευτής

€ 2.810.000 10 στην κεντρική οµάδα, 52 LTO,

και 139 STO

Γουινέα-Μπισσάου Johan Van Hecke

Ευρωβουλευτής

€ 2.500.000

περίπου

8 στην κεντρική οµάδα, 20 LTO

και 60 STO

Λίβανος José Ignacio

Salafranca

Ευρωβουλευτής

€ 1.900.000 115 παρατηρητές (11 στην

κεντρική οµάδα, 26 LTO και 66

STO)

Μοζαµβίκη Jose Javier Pomes

Ruiz Ευρωβουλευτής

€ 2.244.312 6 στην κεντρική οµάδα, 20 LTO

και 80 STO

∆υτική Όχθη &

Γάζα

Michel Rocard

Ευρωβουλευτής

€ 3.000.000 280 παρατηρητές

Η ΕΕ κατέβαλε αυξηµένες προσπάθειες όσον αφορά την συνέχεια των διαπιστώσεων και συστάσεων των

ΑΠΕ της ΕΕ. Συµπεριέλαβε αυτές τις διαπιστώσεις και συστάσεις σε δηλώσεις της EΕ, στον πολιτικό

διάλογο, σε προγράµµατα συνεργασίας και στον προγραµµατισµό της EIDHR. Επίσης, ακολουθώντας την

πρακτική που καθιερώθηκε από το 2004, όλοι οι επικεφαλής παρατηρητές των ΑΠΕ της ΕΕ επέστρεψαν στη

χώρα όπου έγινε η παρακολούθηση των εκλογών προκειµένου να παρουσιάσουν την τελική έκθεση της

ΑΠΕ σε ευρύ φάσµα συνοµιλητών.

Η ΕΕ εξακολούθησε επίσης να στηρίζει τις προσπάθειες παγίωσης µιας ευρωπαϊκής προσέγγισης για την

παρακολούθηση των εκλογών τόσο µεταξύ των παρατηρητών της ΕΕ όσο και µε τις χώρες εταίρους της.

Χρηµατοδότησε το σχέδιο για το ∆ίκτυο Ευρωπαίων για τη Στήριξη των Εκλογών και της ∆ηµοκρατίας

66

(NEEDS), το οποίο διαµόρφωσε οµάδα ειδικευµένων ευρωπαϊκών οργάνων σε θέµατα εκλογών, µε σκοπό

τη διεξαγωγή προγράµµατος γενικής κατάρτισης των παρατηρητών και εµπειρογνωµόνων της ΕΕ, τη

διοργάνωση περιφερειακών συναντήσεων για τους εγχώριους παρατηρητές εκλογών και την εκπόνηση

επίτοµης συλλογής διεθνών προτύπων διεξαγωγής εκλογών και εγχειριδίου για τους εσωτερικούς

παρατηρητές (και τα δύο θα δηµοσιευθούν σύντοµα). Κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η

έκθεση, το NEEDS διοργάνωσε πέντε εξειδικευµένες επιµορφωτικές περιόδους για περισσότερους από 120

µακροπρόθεσµους παρατηρητές και εµπειρογνώµονες, καθώς και δύο περιφερειακά σεµινάρια, στο Αµάν

και το Περού, συγκεντρώνοντας κάθε φορά περισσότερες από 20 οµάδες εσωτερικών παρατηρητών από τη

Λατινική Αµερική και τη Μέση Ανατολή αντίστοιχα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργάνωσε στις Βρυξέλλες σηµαντική διάσκεψη σχετικά µε την στήριξη των

εκλογών, τον Σεπτέµβριο του 2004. Η διάσκεψη, την οποία παρακολούθησαν περισσότεροι από 200

αντιπρόσωποι οργανώσεων και κυβερνήσεων µε δραστηριότητα σε θέµατα εκλογών καθώς και κορυφαίοι

εµπειρογνώµονες και ακαδηµαϊκοί του οικείου τοµέα, εστίασε τις εργασίες της σε ορισµένα τρέχοντα

προβλήµατα, στα οποία συµπεριλαµβάνονται η αύξηση του αντίκτυπου από την παρακολούθηση των

εκλογών και την παροχή συνδροµής κατά τις εκλογές, η παρακολούθηση των εκλογών σε καταστάσεις

κρίσης και ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών στο εκλογικό πλαίσιο.

Η ΕΕ διατηρεί τη δέσµευσή της να προάγει τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα όσον αφορά την παρακολούθηση

των εκλογών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως αποτέλεσµα αυτής της δέσµευσης, διοργάνωσε συνεδρίαση µε

όλους τους κύριους φορείς στον τοµέα αυτό, µε σκοπό να προωθήσει τη διαδικασία που αναπτύσσεται υπό

την αιγίδα των ΗΕ για να οριστούν διεθνή πρότυπα για την παρακολούθηση των εκλογών.

Παροχή συνδροµής κατά τις εκλογές

Η ΕΕ διαθέτει σηµαντικά κονδύλια για σχέδια παροχής συνδροµής κατά τις εκλογές σε χώρες που

διέρχονται µεταβατικές περιόδους. Η συνδροµή αυτή παρέχεται µεταξύ άλλων :

• σε εθνικά όργανα διαχείρισης των εκλογών και όργανα εκλογικής δικαιοδοσίας,

• στην εσωτερική παρακολούθηση των εκλογών και σε οµάδες ελέγχου των µέσων µαζικής

ενηµέρωσης,

• στην εκπαίδευση των ψηφοφόρων από ΕΟ∆Ε ή την κοινωνία των πολιτών, και

• σε διεθνείς και περιφερειακές οργανώσεις που συµπράττουν στη στήριξη των εκλογών.

67

Βοήθεια σε κρατικές αρχές, συµπεριλαµβανοµένων των οργάνων διαχείρισης των εκλογών, παρέχεται

αποκλειστικά µέσω των κονδυλίων γεωγραφικής συνεργασίας που διατίθενται σε τρίτα κράτη (λ.χ. µέσω

των προγραµµάτων EDF, ALA, CARDS και TACIS52). Οι ΜΚΟ που συµπράττουν στη στήριξη εκλογών

µπορεί να λαµβάνουν βοήθεια και από τις πηγές αυτές αλλά και από κονδύλια της EIDHR.

Επιπλέον, σε περιπτώσεις όπου διενεργήθηκαν γρήγορα εκλογές σε µετασυγκρουσιακές καταστάσεις,

παρασχέθηκε συνδροµή µέσω του Μηχανισµού Ταχείας Αντίδρασης. Η συνδροµή αυτή περιελάµβανε

µεταξύ άλλων συνεισφορές στο Ταµείο για τη ∆ιαφοροποίηση των Συµµετοχών σε Αποστολές

Παρακολούθησης Εκλογών του Γραφείου ∆ηµοκρατικών Θεσµών και Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων (ODIHR)

του Οργανισµού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), ώστε να µπορέσουν

παρατηρητές από την Κεντρική, Ανατολική, Νοτιοανατολική Ευρώπη και την πρώην Σοβιετική Ένωση να

παραστούν σε εκλογές στην Ουκρανία και τη ∆ηµοκρατία της Κιργισίας.

Παραδείγµατα τρεχόντων σχεδίων συνδροµής κατά τις εκλογές που έλαβαν χρηµατοδοτική υποστήριξη

µεταξύ Ιουλίου 2004 και Ιουνίου 2005 περιλαµβάνουν :

- Συµβολή άνω των 30 εκατοµµ. ευρώ προς το Ταµείο Συνεισφορών των ΗΕ για την κάλυψη της

προετοιµασίας των εκλογών στο Ιράκ, καθώς επίσης και 1,5 εκατοµµ. ευρώ για την κάλυψη

τριών εµπειρογνωµόνων της ΕΕ που αποσπάσθηκαν στην Ανεξάρτητη Εκλογική Επιτροπή του

Ιράκ και για ένα πρόγραµµα επιµόρφωσης για περισσότερες από 170 οµάδες εσωτερικών

παρατηρητών (βλ. ανωτέρω).

- Τα τελευταία χρόνια η ΕΚ έχει διαθέσει 14 εκατοµµ. ευρώ για την προετοιµασία εκλογών στη

∆υτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, µεταξύ άλλων για τη σύσταση της Ανεξάρτητης

Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής.

- Στο Μπουρούντι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διέθεσε αρχικά 400.000 ευρώ ώστε να µπορέσει η

Ανεξάρτητη Εθνική Εκλογική Επιτροπή να καταστεί λειτουργική. Ακολούθησε συµβολή 4

εκατοµµ. ευρώ στο Ταµείο Συνεισφορών του Προγράµµατος ανάπτυξης των Ηνωµένων Εθνών

(ΠΑΗΕ) για τη χρηµατοδότηση της οργάνωσης του εκλογικού γύρου του 2005.

- Στη Γουινέα-Μπισσάου, διετέθη εισφορά 1,2 εκατοµµ. ευρώ στο Ταµείο Συνεισφορών που

συστάθηκε για τη στήριξη της διεξαγωγής της προεδρικής εκλογής, η διαχείριση του οποίου

γίνεται από το Πρόγραµµα Ανάπτυξης των Ηνωµένων Εθνών.

52 EDF: Ευρωπαϊκό Ταµείο Ανάπτυξης, ΑLΑ: πρόγραµµα συνεργασίας ΕΕ, Λατινικής Αµερικής και Ασίας για τη

χρηµατοδοτική και την τεχνική συνεργασία, CARDS: Κοινοτική Βοήθεια για την ανασυγκρότηση, την ανάπτυξη και τη σταθεροποίηση, TACIS: Το πρόγραµµα TACIS παρέχει χρηµατοδοτούµενη τεχνική βοήθεια σε 12 χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας (Αρµενία, Αζερµπαϊτζάν, Λευκορωσία, Γεωργία, Καζακστάν, Κιργισία, Μολδαβία, Ρωσία, Τατζικιστάν, Τουρκµενιστάν, Ουκρανία και Ουζµπεκιστάν), και έχει ως κύριο στόχο την ενίσχυση της διαδικασίας µετάβασης στις χώρες αυτές.

68

4.10. Το δικαίωµα στην ανάπτυξη

Η ΕΕ υπογραµµίζει συνεχώς την δέσµευσή της για το δικαίωµα στην ανάπτυξη, όπως ορίζεται στη δήλωση

και στο πρόγραµµα δράσης της Βιέννης του 1993. Πρόκειται άλλωστε για δέσµευση που αντικατοπτρίζεται

στις εταιρικές σχέσεις και τις συµφωνίες αναπτυξιακής συνεργασίας τις οποίες έχει συνάψει η Ευρωπαϊκή

Ένωση και τα κράτη µέλη της ανά την υφήλιο, όπως επί παραδείγµατι η συµφωνία του Κοτονού µεταξύ της

ΕΕ και χωρών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού.

Η ΕΕ παρακολούθησε τις συζητήσεις της νεοσύστασης Ειδικής Οµάδας Υψηλού Επιπέδου (HLTF), η οποία

συνεδρίασε στις 13-17 ∆εκεµβρίου 2004. Η Οµάδα εργασίας αποτελείται από πέντε εµπειρογνώµονες στον

τοµέα του δικαιώµατος στην ανάπτυξη και από αντιπροσώπους της Παγκόσµιας Τράπεζας, του ∆ΝΤ, του

ΠΟΕ, του ΠΑΗΕ και της UNICEF. Στα πλαίσια της Οµάδας συζητήθηκε η εφαρµογή του δικαιώµατος στην

ανάπτυξη, και κυρίως εµπόδια και προκλήσεις στην εφαρµογή των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας που

έχουν σχέση µε το δικαίωµα στην ανάπτυξη, και έγιναν αξιολογήσεις για τον κοινωνικό αντίκτυπο στους

τοµείς του εµπορίου και της ανάπτυξης τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η HLTF εξέδωσε

έκθεση53 για αξιολόγηση από τα κράτη στην Οµάδα εργασίας για το ∆ικαίωµα στην Ανάπτυξη.

Η ΕΕ συµµετείχε ενεργά στην 6η συνεδρίαση της ανοικτής Οµάδας Εργασίας για το ∆ικαίωµα στην

Ανάπτυξη (WGRTD), η οποία συνεδρίασε σε εποικοδοµητική ατµόσφαιρα από τις 14 έως τις 18

Φεβρουαρίου 2005. Η WGRTD έχει εντολή από την Επιτροπή Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων (CHR) των ΗΕ να

παρακολουθεί και να ελέγχει την πρόοδο κατά την προώθηση και την εφαρµογή του δικαιώµατος στην

ανάπτυξη και να επισκοπεί τις εκθέσεις και τις άλλες πληροφορίες που υποβάλλονται από κράτη και από

διεθνείς ή µη κυβερνητικούς οργανισµούς. Η Οµάδα Εργασίας εξέτασε την έκθεση της HLTF και εξέδωσε

συµπεράσµατα και συστάσεις βάσει των διαπιστώσεών της. Μεταξύ αυτών των διαπιστώσεων

περιλαµβάνεται και η έκκληση προς τα κράτη να ενισχύσουν τα πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα κατά

τις αξιολογήσεις για τον αντίκτυπο από το εµπόριο και την ανάπτυξη και να αυξήσουν τις καθαρές

µεταβιβάσεις πόρων προς τις αναπτυσσόµενες χώρες. Περιέλαβε επίσης αίτηµα προς το γραφείο της Ύπατης

Αρµοστείας των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (OHCHR) να προσαρµόσει τους

Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας σύµφωνα µε τις διατάξεις των σχετικών πράξεων για τα ανθρώπινα

δικαιώµατα.

Η ΕΕ ψήφισε στη συνέχεια υπέρ της απόφασης για το δικαίωµα στην ανάπτυξη που εξέδωσε η Επιτροπή

Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων τον Απρίλιο του 2005, η οποία επικυρώνει τα συµπεράσµατα της Οµάδας

Εργασίας για το ∆ικαίωµα στην Ανάπτυξη. Η ΕΕ, στη δήλωσή της προς την Επιτροπή των Ανθρωπίνων

∆ικαιωµάτων σχετικά µε το δικαίωµα στην ανάπτυξη, εκτός από τη στήριξη της προτεινόµενης µελέτης του

OHCHR, εξέφρασε επίσης την στήριξή της στις προσπάθειες της OHCHR να προωθήσει την ενσωµάτωση

53 Στην ιστοσελίδα http://www.ohchr.org/english/issues/development/taskforce.htm

69

του δικαιώµατος στην ανάπτυξη, και όλων των άλλων ανθρώπινων δικαιωµάτων, στο σύστηµα των ΗΕ,

µέσω του προγράµµατος «Action Τwo» καθώς και τη στήριξή της στις εργασίες του OHCHR που

αποσκοπούν στην ενσωµάτωση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στις στρατηγικές για τη µείωση της φτώχειας.

Η ΕΕ χαιρέτισε τις εργασίες του OHCHR για τα δικαιώµατα των γυναικών και υπογράµµισε τη σηµασία που

έχει για τη βιώσιµη ανάπτυξη η εξασφάλιση του σεβασµού προς τις γυναίκες και η ένταξή τους στις

διαδικασίες λήψης αποφάσεων και την οικονοµική ζωή.

Η ΕΕ εξακολούθησε να επισηµαίνει ότι δεν πιστεύει ότι µια νοµικά δεσµευτική πράξη αποτελεί προς το

παρόν βιώσιµη επιλογή για την υλοποίηση του δικαιώµατος στην ανάπτυξη, δεδοµένου ότι οι συνεργασίες

ανάπτυξης που συνάπτονται σε διεθνές επίπεδο είναι αναγκαστικά εθελοντικές και αµοιβαίες και ότι µια

πράξη σχετική µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα θα αφορούσε µόνο υποχρεώσεις ενός κράτους προς πρόσωπα

υπό τη δικαιοδοσία του και όχι υποχρεώσεις µεταξύ κρατών. Εντούτοις, η ΕΕ τάσσεται υπέρ της

διερεύνησης εναλλακτικών επιλογών για την πρακτική προώθηση του δικαιώµατος στην ανάπτυξη, µεταξύ

άλλων µε την άντληση διδαγµάτων από τις τρέχουσες βέλτιστες πρακτικές της διεθνούς κοινότητας σχετικά

µε τρόπους ενσωµάτωσης του δικαιώµατος στην ανάπτυξη - και εποµένως όλων των ανθρώπινων

δικαιωµάτων - σε πολιτικές και προγράµµατα ανάπτυξης.

4.11. Άσυλο, µετανάστευση, πρόσφυγες και εκτοπισµένα άτοµα

Η ΕΕ και τα κράτη µέλη της προσπαθούν να ισοσταθµίσουν το θεµιτό συµφέρον τους να ελέγχουν την

είσοδο και τη διαµονή στο έδαφος της ΕΕ µε ταυτόχρονο πλήρη σεβασµό των ανθρώπινων δικαιωµάτων

όλων των ατόµων. Για να διασφαλίσουν την τήρηση αυτών των αρχών έχουν θεσπιστεί – ή τελούν υπό

εξέταση – διάφορα µέτρα.

Μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Άµστερνταµ τον Μάιο του 1999, η Επιτροπή υπέβαλε ένα

σύνολο νοµοθετικών προτάσεων στον τοµέα του ασύλου και της µετανάστευσης που αποσκοπούν στην

παροχή στους υπηκόους τρίτων χωρών δικαιωµάτων και υποχρεώσεων ανάλογων προς εκείνα των πολιτών

της ΕΕ. Μέχρι το τέλος του 2004, οι περισσότερες από αυτές τις προτάσεις είχαν εγκριθεί από το

Συµβούλιο.

Η Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά µε τη µετανάστευση, την ένταξη και την απασχόληση που εγκρίθηκε

στις 3 Ιουνίου 200354, υπογραµµίζει τη σηµασία της καταπολέµησης των διακρίσεων για την ένταξη των

νόµιµων µεταναστών στην Ευρώπη. Στην ανακοίνωση απευθύνεται έκκληση για ανάληψη ηγετικού

πολιτικού ρόλου και σαφή δέσµευση µε στόχο την προαγωγή πλουραλιστικών κοινωνιών και την καταδίκη

του ρατσισµού. Μετά την έγκριση του Προγράµµατος της Χάγης 55από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο στις 5

Νοεµβρίου 2004, το Συµβούλιο υιοθέτησε Κοινές Βασικές Αρχές για να θέσει τα θεµέλια ενός συνεκτικού

54 COM (2003) 336 τελικό. 55 Το Πρόγραµµα της Χάγης είναι ένα πενταετές πρόγραµµα για στενότερη συνεργασία σε θέµατα δικαιοσύνης και

εσωτερικών υποθέσεων στο επίπεδο της ΕΕ από το 2005 ως το 2010.

70

ευρωπαϊκού πλαισίου για την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών. Οι αρχές αυτές περιλαµβάνουν την

ελεύθερη άσκηση διάφορων πολιτισµικών και θρησκευτικών πρακτικών, την ισότιµη πρόσβαση των

υπηκόων τρίτων χωρών στους θεσµικούς φορείς και στα δηµόσια και ιδιωτικά αγαθά και υπηρεσίες, και τον

διαπολιτισµικό διάλογο.

Στις 29 Απριλίου 2004, το Συµβούλιο εξέδωσε την οδηγία 2004/81/EK σχετικά µε τον τίτλο παραµονής που

χορηγείται στους υπηκόους τρίτων χωρών θύµατα εµπορίας ανθρώπων ή συνέργειας στη

λαθροµετανάστευση, οι οποίοι συνεργάζονται µε τις αρµόδιες αρχές. Η οδηγία αυτή παρέχει ορισµένα

δικαιώµατα, συµπεριλαµβανοµένης της νόµιµης παραµονής και της ιατρικής και ψυχολογικής φροντίδας,

στα θύµατα της εµπορίας ανθρώπων. Προσπαθεί να βρει τη χρυσή τοµή ανάµεσα στην καταπολέµηση της

λαθροµετανάστευσης και την εγγύηση του σεβασµού των ανθρωπίνων δικαιωµάτων των θυµάτων της

λαθροµετανάστευσης. Η οδηγία θα πρέπει να µεταφερθεί στις εθνικές νοµοθεσίες όλων των κρατών µελών

µέχρι τον Αύγουστο του 2006.

Τον Ιούλιο του 2004 η Επιτροπή δηµοσίευσε µια πρώτη Ετήσια έκθεση για τη µετανάστευση και την ένταξη

όπου αναγνωρίζονται ορισµένα βασικά ζητήµατα της πολιτικής ένταξης, στα οποία συµπεριλαµβάνονται η

πρόσβαση στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων, η καταπολέµηση των διακρίσεων και η πολιτική

αγωγή. Τον Νοέµβριο του 2004 η Επιτροπή δηµοσίευσε επίσης την πρώτη έκδοση ενός Εγχειριδίου για την

ένταξη, απευθυνόµενου στους υπεύθυνους για την χάραξη των πολιτικών και τους εκτελεστικούς φορείς, στο

οποίο, µεταξύ άλλων, προάγεται η συµµετοχή των υπηκόων τρίτων χωρών στις πολιτικές διαδικασίες της

χώρας κατοικίας, η πρόσβασή τους στις διαδικασίες πολιτογράφησης, καθώς επίσης και ο θρησκευτικός και

πολιτιστικός διάλογος, που θα οδηγήσουν τελικά στην καλύτερη κατανόηση των υπηκόων τρίτων χωρών.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η έκθεση, η ΕΕ συνέχισε να εργάζεται εντατικά για την

καθιέρωση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήµατος Ασύλου. Η προθεσµία για τη µεταφορά στις εθνικές

νοµοθεσίες της οδηγίας 2003/9/EK του Συµβουλίου, η οποία ορίζει τα ελάχιστα πρότυπα για την υποδοχή

των αιτούντων άσυλο, έληξε τον Φεβρουάριο του 2005 και η Επιτροπή παρακολουθεί στενά την εφαρµογή

της από τα κράτη µέλη.

Η οδηγία του Συµβουλίου σχετικά µε τα ελάχιστα πρότυπα των διαδικασιών που χρησιµοποιούνται στα

κράτη µέλη για τη χορήγηση και την άρση του καθεστώτος του πρόσφυγα αναµένεται να εκδοθεί τυπικά

από το Συµβούλιο κατά τη διάρκεια του 2005, µετά τη γνωµοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η

οδηγία θα διασφαλίσει ότι σε όλη την επικράτεια της ΕΕ, όλες οι πρωτόδικες διαδικασίες υπόκεινται στα

ίδια ελάχιστα πρότυπα, τηρώντας παράλληλα τις διεθνείς σχετικές υποχρεώσεις. Η έγκριση αυτής της

οδηγίας θα σηµατοδοτήσει την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήµατος

Ασύλου και θα επιτρέψει τη συζήτηση των µελλοντικών προτάσεων βάσει του νέου θεσµικού πλαισίου που

προβλέπεται από τη Συνθήκη της Νίκαιας, το οποίο θα περιλαµβάνει λήψη αποφάσεων µε ειδική

πλειοψηφία και συναπόφαση µε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

71

Η Επιτροπή έχει αναλάβει επίσης εργασίες για την επίτευξη των στόχων της δεύτερης φάσης του Κοινού

Ευρωπαϊκού Συστήµατος Ασύλου, όπως ορίζεται στο Πρόγραµµα της Χάγης, οι οποίοι περιλαµβάνουν

κοινή διαδικασία ασύλου και οµοιόµορφο καθεστώς για το άσυλο και την επικουρική προστασία. Η

Επιτροπή θα προβεί σε απολογισµό της εκτίµησης και παρακολούθησης της εφαρµογής της πρώτης δέσµης

πράξεων περί ασύλου και θα προχωρήσει µε βάση την ενισχυµένη συνεργασία µεταξύ των υπηρεσιών

ασύλου των κρατών µελών, που απαιτείται από το Πρόγραµµα της Χάγης. Η Επιτροπή θα εκδώσει

ανακοίνωση σχετικά µε την πρακτική συνεργασία τον Σεπτέµβριο του 2005.

Το Πρόγραµµα της Χάγης έχει δώσει επίσης νέα έµφαση στην εξωτερική διάσταση του ασύλου, τονίζοντας ότι η ΕΕ πρέπει να συµβάλει σε µια πιο προσιτή, δίκαιη και αποτελεσµατική διεθνή προστασία και να παρέχει βιώσιµες λύσεις προκειµένου να επιλυθούν καταστάσεις προσφύγων που παρατείνονται επί µακρόν. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, η Επιτροπή θα δηµοσιεύσει τον Σεπτέµβριο 2005 ανακοίνωση για τα πρώτα Περιφερειακά Προγράµµατα Προστασίας, στα οποία περιλαµβάνονται δράσεις για την ενίσχυση του δυναµικού προστασίας στις χώρες και περιοχές προέλευσης και διέλευσης, έτσι ώστε οι πρόσφυγες που χρήζουν προστασίας να έχουν πρόσβαση σε αυτή το ταχύτερο δυνατόν και η προστασία να ευρίσκεται όσο το δυνατόν πλησιέστερα εκεί όπου την χρειάζονται. Ένα κοινό πρόγραµµα µετεγκατάστασης, που εφαρµόζεται σε εθελοντική βάση, θα αποτελέσει ένα από τα εργαλεία των Περιφερειακών Προγραµµάτων Προστασίας. Ως τρίτος µεγαλύτερος δωρητής στην Ύπατη Αρµοστεία των Ηνωµένων Εθνών για τους πρόσφυγες

(UNHCR) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέχισε να υποστηρίζει τις προσπάθειες για βελτίωση της προστασίας

και των δικαιωµάτων των απανταχού προσφύγων. Πέρυσι, η έκθεση της 55ης συνόδου της εκτελεστικής

επιτροπής της UNHCR περιελάµβανε συµπεράσµατα για τη «διεθνή προστασία», «διεθνή συνεργασία και

επιµερισµό βαρών και ευθύνης σε καταστάσεις µαζικής εισροής» και «θέµατα νοµικής ασφάλειας στο

πλαίσιο του εθελοντικού επαναπατρισµού προσφύγων».

Η τρίτη επιτροπή της 59ης συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ενέκρινε επίσης ψηφίσµατα για τη

«βοήθεια σε πρόσφυγες, επαναπατριζόµενους και εκτοπισµένους στην Αφρική» και «το γραφείο του

Ύπατου Αρµοστή των Ηνωµένων Εθνών για τους πρόσφυγες». Το τελευταίο, µεταξύ άλλων, επικρότησε τη

σηµαντική εργασία της UNHCR, συµπεριλαµβανοµένων των προόδων στο «πλαίσιο για βιώσιµες λύσεις»

και στην πρωτοβουλία «Σύµβαση +». Αµφότερα έχουν υποστηριχθεί ενεργά από κράτη µέλη της ΕΕ.

Αρκετά ψηφίσµατα εκδόθηκαν επίσης στην 61η σύνοδο της Επιτροπής ανθρώπινων δικαιωµάτων τα οποία

αφορούσαν ρητώς τα ανθρώπινα δικαιώµατα των µεταναστών και των προσφύγων. Ψήφισµα που εγκρίθηκε

σχετικά µε τους «Εκτοπισθέντες στο εσωτερικό» είχε υποστηριχθεί από όλα τα κράτη µέλη της ΕΕ. Οκτώ

κράτη µέλη της ΕΕ υποστήριξαν ψήφισµα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τις µαζικές εξόδους, ενώ

εκδόθηκε επίσης ψήφισµα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα των µεταναστών.

72

4.12. Ρατσισµός, ξενοφοβία, απαγόρευση των διακρίσεων και σεβασµός της πολυµορφίας

Η ΕΕ έχει αναγορεύσει την καταπολέµηση του ρατσισµού και της ξενοφοβίας, την απαγόρευση των διακρίσεων και το σεβασµό της πολυµορφίας σε βασική πτυχή της πολιτικής εξωτερικών σχέσεων που ακολουθεί. Η ΕΕ αναγνωρίζει επίσης ότι, προκειµένου ο ρόλος της στο διεθνές πλαίσιο σε αυτόν τον τοµέα να είναι πειστικός, πρέπει να διασφαλίσει ότι αντιµετωπίζει µε αποτελεσµατικό τρόπο το ρατσισµό και τις άλλες µορφές µισαλλοδοξίας µέσα στα σύνορά της. Για την επίτευξη αυτού του στόχου έχει τεθεί σε ισχύ µια σειρά νοµοθετικών πρωτοβουλιών και προγραµµάτων. Όσον αφορά την κοινοτική νοµοθεσία κατά των διακρίσεων, τα κράτη µέλη σηµείωσαν περαιτέρω πρόοδο στη διάρκεια του περασµένου έτους κατά τη µεταφορά στο εθνικό δίκαιο των δύο κοινοτικών οδηγιών κατά των διακρίσεων που εκδόθηκαν το 2000 από το Συµβούλιο των Υπουργών. Οι οδηγίες αυτές απαγορεύουν τις άµεσες και έµµεσες διακρίσεις, καθώς επίσης και την παρενόχληση, λόγω φυλετικής ή εθνικής καταγωγής, θρησκεύµατος ή πεποιθήσεων, αναπηρίας και σεξουαλικού προσανατολισµού. Η µεταφορά των οδηγιών έχει οδηγήσει στην ενίσχυση των υφιστάµενων εθνικών διατάξεων κατά των διακρίσεων, καθώς και στην εισαγωγή προστασίας για ορισµένους τοµείς για πρώτη φορά σε πολλά κράτη µέλη. Εντούτοις, η Επιτροπή χρειάστηκε να καταφύγει σε διαδικασίες επί παραβάσει κατά ορισµένων κρατών µελών για καθυστερηµένη ή ελλιπή µεταφορά. Η Επιτροπή στηρίζει µια σειρά συµπληρωµατικών ενεργειών για να αυξήσει την ευαισθητοποίηση και να επιµορφώσει δικαστές, δικηγόρους και αντιπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών στις αρχές της νοµοθεσίας κατά των διακρίσεων.

Όσον αφορά την πολιτική κατά των διακρίσεων , η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε δηµόσια διαβούλευση για

τις µελλοντικές εξελίξεις της πολιτικής σε αυτόν τον τοµέα, µε τη δηµοσίευση Πράσινης Βίβλου για την

καταπολέµηση των διακρίσεων και την ισότητα σε µια διευρυµένη ΕΕ τον Μάιο του 2004. Λαµβάνοντας

υπόψη τις παρατηρήσεις που της διαβιβάστηκαν, η Επιτροπή ενέκρινε, τον Ιούνιο του 2005, ανακοίνωση

στην οποία καθορίζεται Στρατηγική πλαίσιο για την καταπολέµηση των διακρίσεων και για ίσες ευκαιρίες για

όλους. Μια από τις κύριες αναγγελίες που περιλαµβάνονται σε αυτή την ανακοίνωση είναι πρόταση να

οριστεί το 2007 Ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών για όλους.

Οι συζητήσεις στο Συµβούλιο σχετικά µε την πρόταση για Απόφαση-πλαίσιο σχετικά µε την καταπολέµηση

του ρατσισµού και της ξενοφοβίας συνεχίστηκαν υπό λουξεµβουργιανή προεδρία το 2005, χωρίς όµως να

ολοκληρωθούν. Η πρόταση υποβλήθηκε από την Επιτροπή τον Νοέµβριο του 2001 και έχει ως σκοπό να

διασφαλίσει ότι ο ρατσισµός και η ξενοφοβία τιµωρούνται σε όλα τα κράτη µέλη µε αποτελεσµατικές,

ανάλογες και αποτρεπτικές ποινικές κυρώσεις και να βελτιώσει τη δικαστική συνεργασία. Το σχέδιο

απόφασης-πλαισίου εξετάζει κάθε µορφή ρατσισµού και ξενοφοβίας ανεξαρτήτως των κινήτρων ή αιτίων

της.

73

Το Κέντρο Παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το ρατσισµό και την ξενοφοβία (EUMC),56 που

εδρεύει στη Βιέννη, διενεργεί την έρευνα που είναι απαραίτητη για την σωστή κατανόηση της έκτασης και

της εξέλιξης των εκδηλώσεων ρατσισµού, ξενοφοβίας και αντισηµιτισµού στην ΕΕ. Το EUMC εκτελεί τις

κανονικές του δραστηριότητες συλλογής δεδοµένων µέσω του RAXEN, ενός δικτύου εθνικών σηµείων

εστίασης που καλύπτει όλη την ΕΕ, βάσει κοινών κατευθυντήριων γραµµών για όλα τα κράτη µέλη της ΕΕ.

Τα συµπεράσµατα δηµοσιεύονται στην ετήσια έκθεσή του και σε άλλες δηµοσιεύσεις, όπως οι συγκριτικές

εκθέσεις. Εντός της περιόδου που καλύπτει η παρούσα έκθεση, το EUMC δηµοσίευσε τέσσερις συγκριτικές

εκθέσεις : (1) Ρατσιστική βία σε 15 κράτη µέλη της ΕΕ, (2) Μετανάστες, Μειονότητες και Νοµοθεσία, (3)

Μετανάστες, Μειονότητες και Εκπαίδευση και (4) Συνοπτική έκθεση του ευρωβαρόµετρου: Συµπεριφορές

της πλειοψηφίας απέναντι στους µετανάστες και τις µειονότητες.

Επιπλέον, το EUMC ανέλαβε ειδικές εργασίες για τους Ροµ και για την ένταξη των Μουσουλµάνων σε

τοπικό επίπεδο µέσω στοχοθετηµένης έρευνας. Το EUMC οργάνωσε διάσκεψη στρογγυλής τραπέζης µε το

Συµβούλιο της Ευρώπης και το ∆ιεθνές ∆ίκτυο Γυναικών Ροµ, ως συνέχεια της δηµοσίευσης µιας έκθεσης

σχετικά µε την πρόσβαση των γυναικών Ροµ στη δηµόσια υγειονοµική περίθαλψη. Το EUMC και η

Επιτροπή των Περιφερειών συζήτησαν σχετικά µε τις ακόλουθες ενέργειες της έκθεσης της EUMC σχετικά

µε την κατάσταση των ισλαµικών κοινοτήτων σε πέντε ευρωπαϊκές πόλεις. Η πρώτη εν συνεχεία

συνεδρίαση, που οργανώθηκε από το ∆ήµο του Ρότερνταµ και στην οποία έλαβαν µέρος διάφορες πόλεις µε

µεγάλες µουσουλµανικές κοινότητες, επέστησε την προσοχή στις ανάγκες των φορέων χάραξης πολιτικής σε

τοπικό επίπεδο και εξέτασε θέµατα ανταλλαγής ορθών πρακτικών.

Το EUMC ενήργησε επίσης στον τοµέα του ρατσισµού στον αθλητισµό και οργάνωσε από κοινού δεξίωση

σε στήριξη του δικτύου «Το Ποδόσφαιρο κατά του Ρατσισµού στην Ευρώπη» (FARE) τον Ιούνιο του 2004

στο Πόρτο κατά την έναρξη των αγώνων ποδοσφαίρου EURO 2004 της UEFA. Εκεί υπογραµµίστηκε η

σηµασία την οποία ενέχουν η συνειδητοποίηση και η αντιµετώπιση των εκδηλώσεων ρατσισµού όταν

εµφανίζονται εντός του αγωνιστικού χώρου ή εντός των σταδίων.

Στον τοµέα των εξωτερικών σχέσεων, η ΕΕ συµµετείχε ενεργά στις προσπάθειες αντιµετώπισης του

ρατσισµού και των διακρίσεων στα πλαίσια των Ηνωµένων Εθνών. Τόσο κατά την 59η Γενική Συνέλευση

των ΗΕ όσο και κατά την 61η συνεδρίαση της Επιτροπής Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων (CHR), η ΕΕ

εργάστηκε ώστε να έχουν θετική έκβαση οι αποφάσεις σχετικά µε αυτόν τον τοµέα, πιστεύοντας ότι πρέπει

να επιτευχθεί συναίνεση ως συνέχεια της Παγκόσµιας ∆ιάσκεψης του Ντέρµπαν του 2001 κατά του

ρατσισµού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετικής µισαλλοδοξίας. Ενώ όλα τα κράτη

µέλη της ΕΕ ψήφισαν υπέρ του ψηφίσµατος της Γενικής Συνέλευσης των ΗΕ σχετικά µε τις παγκόσµιες

56 http://eumc.eu.int/eumc/index.php

74

προσπάθειες για την πλήρη εξάλειψη του ρατσισµού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και

µισαλλοδοξίας και για τη συνολική υλοποίηση της δήλωσης και του προγράµµατος δράσης της ∆ιάσκεψης του

Ντέρµπαν (που υποβλήθηκε από το Κατάρ και τη Νότια Αφρική εξ ονόµατος της οµάδας χωρών G77), τα

κράτη µέλη της ΕΕ απέσχον από το αντίστοιχο ψήφισµα στην CHR σχετικά µε την παγκόσµια διάσκεψη

κατά του ρατσισµού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και µισαλλοδοξίας ,και για τη συνολική

υλοποίηση της δήλωσης και του προγράµµατος δράσης του Ντέρµπαν (που υποβλήθηκε από την Αιθιοπία εξ

ονόµατος της Οµάδας Αφρικανικών Κρατών). Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι το δεύτερο ψήφισµα δεν

απηχούσε τη θέση της ΕΕ ότι, για την καταπολέµηση του ρατσισµού, πρέπει να δοθεί έµφαση στην

αποτελεσµατική δράση σε εθνικό επίπεδο (µεταξύ άλλων µέσω της επικύρωσης και εφαρµογής της

Συνθήκης των ΗΕ σχετικά µε την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων) παρά στη διατύπωση

συµπληρωµατικών διεθνών προτύπων. Η ΕΕ δυσκολευόταν επίσης να δεχτεί τις αναφορές στην διαµόρφωση

ενός δείκτη φυλετικής ισότητας, δεδοµένου ότι η δηµιουργία ενός τέτοιου µέσου θα αντέβαινε στο δίκαιο

διαφόρων κρατών µελών της ΕΕ, που απαγορεύει την ταξινόµηση βάσει της φυλής.

Στη Γενική Συνέλευση των ΗΕ, το Βέλγιο και η Σλοβενία εισηγήθηκαν ψήφισµα σχετικά µε τη ∆ιεθνή

Σύµβαση περί καταργήσεως πάσης µορφής φυλετικών διακρίσεων, το οποίο εγκρίθηκε χωρίς ψηφοφορία.

Στην CHR, η ΕΕ στήριξε επίσης ψηφίσµατα σχετικά µε το απαράδεκτο ορισµένων πράξεων που συµβάλλουν

στην τροφοδότηση σύγχρονων µορφών ρατσισµού, φυλετικών διακρίσεων, ξενοφοβίας και µισαλλοδοξίας (που

υποβλήθηκε από τη Ρωσία) και σχετικά µε το ασυµβίβαστο µεταξύ δηµοκρατίας και ρατσισµού (που

υποβλήθηκε από τη Βραζιλία).

Κατά τη διάρκεια των εργασιών της CHR, η ΕΕ εξέφρασε επίσης ανησυχίες σχετικά µε τις διακρίσεις λόγω

κάστας και στήριξε την απόφαση να ανατεθεί σε δύο Ειδικούς Εισηγητές να εκπονήσουν λεπτοµερή µελέτη

για τις διακρίσεις λόγω εργασίας ή καταγωγής. Επιπλέον, η ΕΕ υπογράµµισε ότι είναι απαράδεκτη

οποιαδήποτε διάκριση λόγω σεξουαλικού προσανατολισµού υποστηρίζοντας σχετικές αναφορές σε διάφορα

ψηφίσµατα, προσθέτοντας ειδική µνεία στο θέµα σε σχετικές δηλώσεις της ΕΕ, υποστηρίζοντας άλλες

σχετικές πρωτοβουλίες και εκφράζοντας τη βαθιά ανησυχία της για τις καταπατήσεις των ανθρωπίνων

δικαιωµάτων που διαπράττονται για αυτόν τον λόγο.

Η ΕΕ συµβάλλει επίσης στις ουσιαστικές προσπάθειες που είναι εν εξελίξει στον ΟΑΣΕ για την

καταπολέµηση των διακρίσεων και χαιρέτισε το διορισµό, τον ∆εκέµβριο του 2004, τριών Προσωπικών

Εκπροσώπων του Προεδρεύοντος του ΟΑΣΕ, αρµόδιων για τη µισαλλοδοξία και τις διακρίσεις κατά

Χριστιανών και µελών άλλων θρησκειών, για την καταπολέµηση της µισαλλοδοξίας και των διακρίσεων

κατά Μουσουλµάνων και για την καταπολέµηση του αντισηµιτισµού. Η ∆ιάσκεψη του ΟΑΣΕ σχετικά µε

75

την Ανοχή, την Καταπολέµηση του Ρατσισµού, της Ξενοφοβίας και των ∆ιακρίσεων συγκλήθηκε στις

Βρυξέλλες στις 13 και 14 Σεπτεµβρίου 2004 και εξέτασε νοµοθετικά, θεσµικά, διαπολιτισµικά και

εκπαιδευτικά µέτρα που θα µπορούσαν να ληφθούν για την καταπολέµηση των διακρίσεων. Η ∆ιάσκεψη

κατέληξε στη «∆ήλωση των Βρυξελλών» στην οποία παρατίθενται συστάσεις προς τα κράτη και το Γραφείο

των ∆ηµοκρατικών Θεσµών και των Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων (ODIHR) του ΟΑΣΕ. Στις 8 - 9 Ιουνίου

2005, διεξήχθη στην Κόρδοβα ∆ιάσκεψη του ΟΑΣΕ σχετικά µε τον Αντισηµιτισµό και άλλες µορφές

µισαλλοδοξίας. Η διάσκεψη εστιάστηκε ιδιαίτερα στο ρόλο των µέσων επικοινωνίας και της εκπαίδευσης

στην καταπολέµηση του αντισηµιτισµού και των διακρίσεων κατά Μουσουλµάνων και Χριστιανών.

Η καταπολέµηση του ρατσισµού, της ξενοφοβίας και των διακρίσεων κατά µειονοτήτων και αυτοχθόνων

πληθυσµών αποτελεί προτεραιότητα για τη χρηµατοδότηση δυνάµει της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για τη

∆ηµοκρατία και τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (EIDHR). Τον Ιανουάριο του 2005 δηµοσιεύθηκε πρόσκληση

υποβολής προτάσεων ύψους 5 εκατοµµ. ευρώ, για την επιλογή προγραµµάτων που υλοποιούνται από ΜΚΟ.

Με τα προγράµµατα θα δίνεται συγκεκριµένη συνέχεια στη ∆ήλωση του Ντέρµπαν και το Πρόγραµµα

∆ράσης 2001. Επίσης επιλέξιµες για στήριξη είναι δραστηριότητες καταπολέµησης των διακρίσεων λόγω

κάστας. (βλ. πλαίσιο).

EIDHR: Καταπολέµηση της ξενοφοβίας και των διακρίσεων κατά των Νταλίτ στο Νεπάλ

Ενώ 45% των Νεπαλέζων είναι κάτω από το όριο της φτώχειας, το 90% των Νταλίτ εµπίπτουν σε αυτή την

κατηγορία. Οι Νταλίτ (που θεωρούνται παρίες ή χαµηλότερη κάστα) είναι αποκλεισµένοι από δηµόσια

αγαθά όπως τα κοινοτικά συστήµατα πόσιµου νερού, οι ναοί, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, ακόµη και τα

καταστήµατα και τα ξενοδοχεία που χρησιµοποιούνται από άτοµα της υψηλότερης κάστας. Στους ενήλικες

δεν δίδονται ευκαιρίες καλύτερης απασχόλησης ενώ τα παιδιά των Νταλίτ υφίστανται διακρίσεις στα

σχολεία. Το πρόγραµµα, που υλοποιείται από την Oxfam GB µε τοπικούς συνεργάτες, θα εφαρµόζεται

µέχρι το 2006. Το πρόγραµµα επεκτείνει τη νοµική στήριξη και την παροχή συµβουλών στα θύµατα βίας

λόγω κάστας, ενισχύει εθνικά δίκτυα και ΜΚΟ, ενισχύει την συνειδητοποίηση και ασκεί πίεση σε φορείς

όπως τα µέσα µαζικής επικοινωνίας, τα υπουργεία, η αστυνοµία και το δικαστικό σώµα σχετικά µε τα

προβλήµατα που αντιµετωπίζει η κοινότητα των Νταλίτ, και παρακολουθεί τις µεροληπτικές πρακτικές του

κράτους και των κοινωνικών θεσµών. Η δηµιουργία υποδοµών σε επίπεδο χωριού µπορεί να διασφαλίσει

ότι το πρόγραµµα θα χρησιµεύσει να ενισχύσει το σεβασµό των δικαιωµάτων των Νταλίτ σε κάθε επίπεδο

της νεπαλέζικης κοινωνίας.

76

4.13. Άτοµα µε αναπηρίες

Η ΕΕ συµµετέχει πλήρως στις διαπραγµατεύσεις σχετικά µε το σχέδιο ∆ιεθνούς Σύµβασης για την

προώθηση και την προστασία των δικαιωµάτων και της αξιοπρέπειας των ατόµων µε αναπηρίες. Οι εργασίες

συνεχίστηκαν στην ad hoc επιτροπή για τη σύνταξη της σύµβασης, η οποία συστάθηκε από τη Γενική

Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών. Η τέταρτη και η πέµπτη συνεδρίαση της ad hoc επιτροπής

πραγµατοποιήθηκαν στη Νέα Υόρκη από τις 24 Αυγούστου µέχρι τις 4 Σεπτεµβρίου 2004 και από τις 24

Ιανουαρίου µέχρι τις 4 Φεβρουαρίου 2005.

Στόχος της ΕΕ είναι να συµφωνηθεί µία σύµβαση που να διασφαλίζει ότι τα άτοµα µε αναπηρίες

απολαµβάνουν πλήρως και ισότιµα όλα τα ανθρώπινα δικαιώµατα και αξιοπρέπεια. Η σύµβαση αυτή πρέπει

να προσαρµόσει τα υφιστάµενα ανθρώπινα δικαιώµατα στις καταστάσεις που αντιµετωπίζουν τα άτοµα µε

αναπηρίες ώστε να διασφαλίζεται η απόλαυση αυτών των δικαιωµάτων. Θα πρέπει να περιλαµβάνει

συγκεκριµένες υποχρεώσεις που να είναι υλοποιήσιµες και θα πρέπει να προσελκύσει το µέγιστο δυνατό

αριθµό επικυρώσεων. Η ΕΕ έχει επίσης υπογραµµίσει ότι οι υφιστάµενες πράξεις σχετικά µε τα ανθρώπινα

δικαιώµατα έχουν εφαρµογή στο σύνολό τους όσον αφορά άτοµα µε αναπηρίες.

Ως µέρος της Ανακοίνωσής της σχετικά µε τις ακόλουθες ενέργειες του Ευρωπαϊκού έτους των ατόµων µε

αναπηρίες (COM (2003) 650 της 30ής Οκτωβρίου 2003), η Επιτροπή έχει δεσµευτεί να παρουσιάζει έκθεση

σχετικά µε τους αναπήρους κάθε δύο έτη. Η έκθεση θα εξετάζει την πρόοδο κατά την εφαρµογή του

προγράµµατος δράσης για τους αναπήρους57 και θα εξετάζει την επόµενη φάση του σχεδίου (2006-7). Η

πρώτη έκθεση θα δηµοσιευθεί τον ∆εκέµβριο του 2005.

4.14. Πρόσωπα που ανήκουν σε µειονότητες

Η ΕΕ έχει δεσµευθεί να διασφαλίζει τον πλήρη σεβασµό των ανθρωπίνων δικαιωµάτων όλων των

προσώπων, συµπεριλαµβανοµένων εκείνων που ανήκουν σε µειονότητες. Ο Χάρτης των Θεµελιωδών

∆ικαιωµάτων της ΕΕ καθιερώνει την προστασία της πολιτιστικής, θρησκευτικής και γλωσσικής

πολυµορφίας, ενώ η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση θεσπίζει τη βασική αρχή της πλήρους άσκησης

των δικαιωµάτων και ελευθεριών χωρίς διακρίσεις, µεταξύ άλλων λόγω συµµετοχής σε εθνική µειονότητα,

όπως προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Σύµβαση για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (άρθρο 14). Ακόµη, το

άρθρο 13 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας επιτρέπει στην Κοινότητα να

αναλαµβάνει κατάλληλη δράση για την καταπολέµηση των διακρίσεων που βασίζονται, µεταξύ άλλων, στην

εθνοτική καταγωγή.

57 http://europa.eu.int/comm/employment_social/news/2003/oct/com650_final_en.html

77

Παρά την ύπαρξη αυτών των διατάξεων, το 2004 εκφράσθηκαν ανησυχίες για την προστασία των

προσώπων που ανήκουν σε µειονότητες στην ΕΕ: Το δίκτυο ανεξαρτήτων εµπειρογνωµόνων για τα

θεµελιώδη δικαιώµατα, το οποίο λειτουργεί κατόπιν εντολής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρουσίασε

ανάλυση για την προστασία των µειονοτήτων στα κράτη µέλη της ΕΕ και προσδιόρισε έναν αριθµό

πρωτοβουλιών για τη βελτίωση αυτής της προστασίας. Τις πρωτοβουλίες αυτές θα µπορούσαν να

αναλάβουν τα θεσµικά όργανα της Ένωσης στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων τους.

Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο των φαινοµένων ρατσισµού και ξενοφοβίας (EUMC) συνέχισε τις έρευνες

για τις µειονότητες και τους µετανάστες. Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι αυτές οι οµάδες βρίσκονται σε

ιδιαίτερα µειονεκτική θέση ως προς την πρόσβαση στην στέγαση, την εκπαίδευση και την απασχόληση.

Οι Ρόµ58 θεωρείται ότι είναι µια από τις µεγαλύτερες εθνοτικές µειονότητες στην ΕΕ. Πολυάριθµες έρευνες

τόσο στα νέα όσο και στα παλαιά κράτη µέλη καταδεικνύουν ότι εξακολουθούν να υφίστανται σαφείς

διακρίσεις και κοινωνικό αποκλεισµό ενώ συναντούν δυσκολίες στην εξασφάλιση ανεµπόδιστης και

ισότιµης πρόσβασης στην απασχόληση, εκπαίδευση, κοινωνική πρόνοια, υγεία, στέγαση, δηµόσιες

υπηρεσίες και δικαιοσύνη. Οι εκθέσεις των εθνικών σηµείων επαφής του EUMC επιβεβαιώνουν ότι οι Ροµ

είναι περιθωριοποιηµένοι στις αγορές εργασίας όλων σχεδόν των νέων κρατών µελών. Επίσης στον τοµέα

της στέγασης οι Ροµ, φαίνεται πως αποτελούν τις οµάδες που υφίστανται τις περισσότερες διακρίσεις,

δεδοµένου ότι όλες οι έρευνες δείχνουν ότι θεωρούνται ως οι «πλέον ανεπιθύµητοι» γείτονες από την

πλειοψηφία του πληθυσµού. Οι Ροµ υφίστανται συχνά εδαφικές διακρίσεις.

Η επικύρωση από τις Κάτω Χώρες στις 16 Φεβρουαρίου 2005 και τη Λετονία στις 26 Μαΐου 2005 της

σύµβασης-πλαισίου του Συµβουλίου της Ευρώπης για την προστασία των εθνικών µειονοτήτων αποτέλεσε

σηµαντική εξέλιξη κατά την ασκούµενη περίοδο.

Το 2004 συνέχισε να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή σε άτοµα ανήκοντα σε µειονότητες στο πλαίσιο της

διαδικασίας διεύρυνσης της ΕΕ καθώς και σε σχέση µε τη διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης των

χωρών των ∆υτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Πρώην Μακεδονική ∆ηµοκρατία της

Γιουγκοσλαβίας, Σερβία και Μαυροβούνιο)59. Τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, που ορίσθηκαν το 1993 για τις

χώρες που επιθυµούν να ενταχθούν στην ΕΕ, υπογραµµίζουν ιδιαιτέρως την προστασία των ατόµων που

ανήκουν σε µειονότητες. Ορίζουν ότι «για τη συµµετοχή απαιτείται η υποψήφια χώρα να έχει επιτύχει τη

58 Για τους σκοπούς της παρούσας έκθεσης, ο όρος «Ροµ» περιλαµβάνει όσους προσδιορίζουν εαυτούς ως Ρόµ,

Αθίγγανους, Πλανόδιους, Μανούς, Σίντι κ.α. 59 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε τον Σεπτέµβριο 2004 ψήφισµα σχετικά µε την παρενόχληση µειονοτήτων

στη Βοϊβοντίνα µε το οποίο ζητούσε από τη ∆ηµοκρατία της Σερβίας να αναγνωρίσει τις βιαιοπραγίες αυτές ως εγκληµατικές πράξεις κατά ατόµων που ανήκουν σε µειονοτικές οµάδες και να λάβει άµεσα και αποτελεσµατικά µέτρα. Στα τέλη του Ιανουαρίου 2005 πραγµατοποίησε διερευνητική αποστολή στην περιοχή αυτή, η οποία υπέβαλε στις 2 Μαρτίου 2005 έκθεση αξιολόγησης της κατάστασης και συστάσεις.

78

σταθερότητα των θεσµών που εγγυώνται τη δηµοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώµατα και το

σεβασµό και την προστασία των µειονοτήτων». Ως εκ τούτου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξακολούθησε να

αξιολογεί στις εκθέσεις της προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο, τις επιδόσεις των υπό

ένταξη και υποψηφίων χωρών (Βουλγαρίας, Ρουµανίας, Τουρκίας, Κροατίας) αποδίδοντας ιδιαίτερη

προσοχή στις κοινότητες των Ροµ. Οι εν λόγω εκθέσεις, οι οποίες αποσκοπούν να καταγράψουν τις

προόδους που σηµειώνουν οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες, περιέχουν επίσης συγκεκριµένες συστάσεις

προς τις εν λόγω χώρες για την βελτίωση της πρακτικής τους. Τα εφαρµοζόµενα και τα µελλοντικά

προενταξιακά χρηµατοδοτικά µέσα παρέχουν κοινοτική χρηµατοδότηση µε σκοπό την προώθηση της

ισότητας ευκαιριών και της απαγόρευσης των διακρίσεων σε χώρες που προετοιµάζονται για ένταξη στην

ΕΕ.

Η προώθηση και η προάσπιση των δικαιωµάτων των προσώπων που ανήκουν σε εθνοτικές και θρησκευτικές

µειονότητες εξακολουθούν να αποτελούν κεντρικό µέληµα στις σχέσεις µε τρίτες χώρες, τέθηκαν δε λόγου

χάρη στην Κίνα και το Ιράν στο πλαίσιο των διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώµατα τους οποίους διεξάγει

η ΕΕ µε αυτές τις χώρες. Στον ΟΗΕ, η CHR συγκρότησε, µε το ψήφισµα 2005/79, νέο µηχανισµό για τα

δικαιώµατα των ατόµων που ανήκουν σε εθνοτικές, εθνικές, θρησκευτικές ή γλωσσικές µειονότητες. Το

ψήφισµα υποστηρίχθηκε από 12 κράτη µέλη της ΕΕ. Ο Ύπατος Αρµοστής για τους πρόσφυγες (ΟΗΕ)

διόρισε ανεξάρτητο εµπειρογνώµονα µε εντολή να προωθήσει την εφαρµογή της δήλωσης για τα

δικαιώµατα των ατόµων που ανήκουν σε εθνικές, εθνοτικές ή θρησκευτικές µειονότητες, να εντοπίσει τις

βέλτιστες πρακτικές και τις δυνατότητες τεχνικές συνεργασίας.

Το 2004 δηµοσιεύθηκε πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων σχετικά ειδικότερα µε την καταπολέµηση

του ρατσισµού, της ξενοφοβίας και την προώθηση των δικαιωµάτων των µειονοτήτων, η οποία

χρηµατοδοτήθηκε µε 5 εκατοµµύρια ευρώ, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για τη ∆ηµοκρατία

και τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα µε σκοπό την υποστήριξη σχεδίων για την κοινωνία των πολιτών σε πολλές

τρίτες χώρες.

Τέλος η ΕΕ συνέχισε να συµµετέχει ενεργά στις εργασίες διεθνών οργανισµών που ασχολούνται µε θέµατα

µειονοτήτων, όπως είναι ο Οργανισµός για τη Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη καθώς και η

Ύπατη Αρµοστεία για τις Εθνικές Μειονότητες. Σε επίπεδο των Ηνωµένων Εθνών η ΕΕ παρακολούθησε µε

ενδιαφέρον τις εργασίες της Οµάδας Εργασίας των ΗΕ για τις Μειονότητες.

79

Συνολικά, η προστασία προσώπων που ανήκουν σε εθνοτικές, θρησκευτικές, πολιτιστικές και γλωσσικές

µειονότητες τόσο εντός όσο και εκτός ΕΕ εξακολουθεί να αποτελεί πραγµατική πρόκληση. Η ΕΕ

αντιλαµβάνεται , κυρίως χάρη στην πείρα που έχει αποκτηθεί στα κράτη µέλη της, ότι δεν πρόκειται να

υπάρξουν εύκολες απαντήσεις ή απλουστευτικές λύσεις. Οι γυναίκες των µειονοτήτων, λόγου χάρη,

υφίστανται συχνά πολλαπλές διακρίσεις. Τα κύρια µελήµατα των εθνικών µειονοτήτων µπορούν να

συνοψιστούν στην κοινωνική συµµετοχή, τη γλώσσα και την εκπαίδευση. Είναι επίσης απαραίτητο να

βελτιωθούν οι ευκαιρίες συµµετοχής στον οικονοµικό βίο για τα πρόσωπα που ανήκουν σε µειονότητες,

καθώς και να τους εξασφαλισθεί η πλήρης άσκηση των κοινωνικών δικαιωµάτων, συµπεριλαµβανοµένης

της ισότιµης πρόσβασης στη στέγαση και την ιατροφαρµακευτική περίθαλψη.

EIDHR: Προώθηση των δικαιωµάτων των Ροµ στη Σερβία και το Μαυροβούνιο

Σε τρεις πόλεις της Σερβίας και του Μαυροβουνίου και σε είκοσι τρεις οικισµούς των Ροµ, σαράντα δύο

δικηγόροι από την κοινότητα των Ροµ επιµορφώνονται για την καλύτερη πρόσβαση και για την προώθηση

των θεµελιωδών δικαιωµάτων τους καθώς και των δικαιωµάτων που τους απονέµει η νοµοθεσία για τις

εθνικές µειονότητες. Το σχέδιο, το οποίο άρχισε τον Αύγουστο 2003, υλοποιείται από την οργάνωση

CARE Germany σε συνεργασία µε την «Επιτροπή δικηγόρων για τα ανθρώπινα δικαιώµατα». Με τη

βοήθεια εκπαιδευτικής εκστρατείας, χρηµατοδοτικών πόρων, της ευαισθητοποίησης της κοινής γνώµης

και εκστρατείας των µέσων ενηµέρωσης, της προώθησης κοινοτικών πρωτοβουλιών καθώς και της

ενίσχυσης ενός δικτύου Ροµ, αναµένεται ότι κατά την ολοκλήρωση του σχεδίου :

θα έχει βελτιωθεί η εκπροσώπηση και η αυτοοργάνωση των κοινοτήτων Ροµ,

θα καταστεί ευκολότερος ο συντονισµός µε την τοπική αυτοδιοίκηση και τις κρατικές αρχές

καθώς και µε τους παρόχους κοινωνικών υπηρεσιών,

θα µειωθούν τα διοικητικά και νοµικά εµπόδια που αντιµετωπίζουν οι Ροµ για την απόλαυση

των δικαιωµάτων τους,

θα επιτευχθεί αυξηµένη κατανόηση και σεβασµός έναντι των Ροµ στους κόλπους της

κοινωνίας, καθώς και µεγαλύτερη αυτοεκτίµηση µεταξύ των κοινοτήτων Ροµ.

80

Επιµόρφωση των µέσων ενηµέρωσης, ανάπτυξη των ικανοτήτων των µειονοτήτων: ένα σχέδιο για

βελτιωµένη προβολή από τα µέσα ενηµέρωσης των εθνοτικών και µειονοτικών θεµάτων στο Νότιο

Καύκασο

Τα µέσα ενηµέρωσης συχνά παρέχουν µια επιφανειακή µόνον και αρνητική εικόνα των µειονοτήτων. Στην

καλύτερη περίπτωση παρεµποδίζεται έτσι η αµοιβαία κατανόηση και συνεργασία. Στην χειρότερη, τα

µέσα ενηµέρωσης συµβάλλουν άµεσα στην πρόκληση βίαιων συγκρούσεων. Για την αποφυγή της

στερεότυπης ειδησεογραφίας το Media Diversity Institute, µε έδρα το Λονδίνο, υλοποίησε τριετές σχέδιο

επιµόρφωσης το οποίο στόχευε τα µέσα ενηµέρωσης και τις µειονότητες στο Νότιο Καύκασο. Το εν λόγω

σχέδιο, ύψους 1,7 εκατοµµυρίων ευρώ, αναπτύχθηκε σε συνεργασία µε την Ένωση Τύπου του Εριβάν, την

Ένωση Τύπου Yeni Nesil/Baku του Αζερµπαϊτζάν και τον Σύνδεσµο Τύπου Μαύρης Θάλασσας της

Γεωργίας. Επιµορφώθηκαν τόσο η δηµοσιογραφική κοινότητα όσο και οι ίδιες οι µειονότητες,

παρήχθησαν δε πολλές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκποµπές διαλόγου.

4.15. Θέµατα αυτοχθόνων πληθυσµών

Οι γενικές αρχές που διέπουν τις δεσµεύσεις της ΕΕ για τους αυτόχθονες πληθυσµούς60περιέχονται στο

ψήφισµα του Συµβουλίου της 30ής Νοεµβρίου 199861, το οποίο εντάσσει το θέµα στο πλαίσιο της

συνεργασίας για την ανάπτυξη. Αυτές οι αρχές περιλαµβάνουν την ανάγκη να ενταχθεί η µέριµνα για τους

αυτόχθονες πληθυσµούς σε όλα τα επίπεδα της συνεργασίας για την ανάπτυξη, συµπεριλαµβανοµένου του

πολιτικού διαλόγου µε χώρες εταίρους.

Η ΕΕ αναγνωρίζει τη σηµασία που αποδίδουν οι αυτόχθονες πληθυσµοί στην αυτοανάπτυξή τους,

συµπεριλαµβανοµένης της διαµόρφωσης δικής τους κοινωνικής, οικονοµικής και πολιτιστικής ταυτότητας.

Η ΕΕ βασίζει την ίδια της τη δράση στη συµµετοχή και τη διαβούλευση. Τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου

της 18ης Νοεµβρίου 200262 προβλέπουν διαβουλεύσεις µε αυτόχθονες πληθυσµούς και έκθεση της

Επιτροπής για την αξιολόγηση της προόδου που επιτεύχθηκε από το 1998. Το Συµβούλιο πρότεινε αριθµό

µέτρων για την επίσπευση της υλοποίησης των γενικών αρχών του 1998, µεταξύ άλλων την ενσωµάτωση

των θεµάτων που αφορούν αυτόχθονες πληθυσµούς στην πολιτική, τις πρακτικές και µεθόδους εργασίας της

ΕΕ, τον καθορισµό πυρήνων επαφής από την Επιτροπή, την επιµόρφωση υπαλλήλων της Επιτροπής στην

έδρα της και στις αντιπροσωπίες και την ανάπτυξη µακροπρόθεσµου διαλόγου µε τους αυτόχθονες

πληθυσµούς.

60 ∆εν υπάρχει κοινή ενωσιακή θέση για τη χρήση του όρου «αυτόχθονες πληθυσµοί». Ορισµένα κράτη µέλη δεν

θεωρούν ότι οι αυτόχθονες πληθυσµοί έχουν το δικαίωµα αυτοδιάθεσης για τους σκοπούς του άρθρου 1 του ∆ιεθνούς Συµφώνου για τα ατοµικά και πολιτικά δικαιώµατα (ICCPR) και του ∆ιεθνούς Συµφώνου για τα οικονοµικά, κοινωνικά και µορφωτικά δικαιώµατα (ICESCR) και θεωρούν ότι η χρήση του όρου δεν συνεπάγεται ότι ο αυτόχθων πληθυσµός ή οι αυτόχθονες πληθυσµοί µπορούν να ασκούν συλλογικά δικαιώµατα.

61 Βλέπε http://europa.eu.int/comm/external_relations/human_rights/ip/

81

Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη ∆ηµοκρατία και τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (EIDHR) χρηµατοδοτεί

προγράµµατα για την προώθηση των δικαιωµάτων αυτοχθόνων πληθυσµών. Το 2005 δηµοσιεύθηκε η

πρώτη πρόσκληση προς υποβολή προτάσεων για αυτό το θέµα µε σκοπό την επιλογή σχεδίων προς

υποστήριξη των δεσµεύσεων που έχουν αναληφθεί για τους αυτόχθονες πληθυσµούς µε µηχανισµούς των

Ηνωµένων Εθνών και άλλων διεθνών φορέων, καθώς και προς υποστήριξη των δραστηριοτήτων της

κοινωνίας των πολιτών για την επικύρωση και υλοποίηση της Σύµβασης αριθ. 169 της ∆ΟΕ. Επιπροσθέτως

το ελάχιστο όριο για τις επιχορηγήσεις υποβιβάστηκε, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση των µικρών

οργανώσεων. Κατόπιν της ευρείας δηµοσιότητας που δόθηκε, µεταξύ άλλων µε παρουσιάσεις σε φόρουµ

αυτοχθόνων πληθυσµών, σηµειώθηκε µαζική ανταπόκριση στην πρόσκληση και η αξιολόγηση των

προτάσεων θα αρχίσει στο άµεσο µέλλον.

Στο πλαίσιο των προπαρασκευαστικών εργασιών που αφορούν τα έγγραφα στρατηγικής για τη χώρα

/περιοχή για την περίοδο 2007-2013, ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην ενσωµάτωση των µεληµάτων των

αυτοχθόνων πληθυσµών, µεταξύ άλλων µε την εκπόνηση απλών κατευθυντηρίων γραµµών για τοπικούς

αξιωµατούχους και αντιπροσωπίες. Η Επιτροπή άρχισε επίσης ειδική επιµόρφωση υπαλλήλων της και

συνέχισε τη στενή της συνεργασία µε διεθνείς οργανισµούς, και ιδίως µε την Ύπατη Αρµοστεία των

Ηνωµένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, τη ∆ιεθνή Οργάνωση Εργασίας και τη UNICEF. Η

πολιτική της Επιτροπής στον τοµέα αυτόν συντονίζεται από διυπηρεσιακή οµάδα, η οποία συγκεντρώνει

πυρήνες επαφής και άλλους ενδιαφερόµενους συναδέλφους. Η οµάδα χρησιµεύει όλο και περισσότερο ως

φόρουµ, στο οποίο µπορούν να παρουσιάζουν τα µελήµατά τους και να ανταλλάσσουν ιδέες εκπρόσωποι

των αυτοχθόνων πληθυσµών καθώς και µη Κυβερνητικές Οργανώσεις, όταν επισκέπτονται τις Βρυξέλλες.

Η ΕΕ συνέχισε να εµπλέκεται σε διεθνή φόρα που ασχολούνται µε θέµατα αυτοχθόνων καθώς και να

συνεργάζεται µε ειδικές οργανώσεις των Ηνωµένων Εθνών. Εκπρόσωποι της ΕΕ συµµετείχαν στις

διαπραγµατεύσεις για το σχέδιο «δήλωσης σχετικά µε τα δικαιώµατα αυτοχθόνων πληθυσµών, στο ∆ιαρκές

Φόρουµ για Θέµατα Αυτοχθόνων Πληθυσµών». Η ΕΕ υποστήριξε ψήφισµα της CHR για την παράταση της

εντολής της οµάδας για το σχέδιο ψηφίσµατος. Εκτός από τη συµβολή των κρατών µελών της ΕΕ στα

προγράµµατα για τους αυτόχθονες πληθυσµούς των Ηνωµένων Εθνών, εκπονήθηκε από την Ύπατη

Αρµοστεία των Ηνωµένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα σχέδιο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής

Πρωτοβουλίας για τη ∆ηµοκρατία και τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα προς υποστήριξη της υλοποίησης των

συστάσεων που αφορούν το Μεξικό και τη Γουατεµάλα, οι οποίες συντάχθηκαν από την Ειδικό Εισηγητή

για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τις θεµελιώδεις ελευθερίες των αυτοχθόνων πληθυσµών της γης.

62 Βλέπε http://europa.eu.int/comm/external_relations/human_rights/ip/

82

EIDHR: Υποστήριξη των αυτοχθόνων πληθυσµών στην Αφρική

Η αναγνώριση των δικαιωµάτων των αυτοχθόνων πληθυσµών της Αφρικής υποστηρίχθηκε µε µια ενίσχυση

της EIDHR στο σχέδιο «Προστασία των δικαιωµάτων των αυτοχθόνων πληθυσµών µέσω της ενδυνάµωσης

της Ικανότητας Αυτοοργάνωσης των Αυτοχθόνων Πληθυσµών και Εποικοδοµητικού ∆ιαλόγου µε τα Κράτη

και τους ∆ιεθνείς Κυβερνητικούς Οργανισµούς» από την ∆ιεθνή Οµάδα Εργασίας για Υποθέσεις

Αυτοχθόνων Πληθυσµών (IWGIA).

Το σχέδιο κατέστησε εφικτή τη συµµετοχή των εκπροσώπων αφρικανικών αυτοχθόνων πληθυσµών σε

συνεδριάσεις της Αφρικανικής Επιτροπής των ∆ικαιωµάτων των Ανθρώπων και των Λαών (ACHPR),

προκειµένου να παρουσιάσουν µαρτυρίες και µελέτες σχετικές µε την κατάσταση των ανθρωπίνων

δικαιωµάτων. Βοήθησε την ACHPR να συγκροτήσει οµάδα εργασίας για τα δικαιώµατα των αυτοχθόνων

πληθυσµών/ κοινοτήτων. Με την στήριξη του σχεδίου η οµάδα αυτή συνέταξε επίσης έκθεση για την

κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων των αυτοχθόνων πληθυσµών, η οποία συνέβαλε αποφασιστικά

στην αναγνώριση της ύπαρξης των αυτοχθόνων πληθυσµών στην Αφρική καθώς και των διαφόρων µορφών

παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων που αυτοί υφίστανται. Η έγκριση αυτής της έκθεσης από την

ACHPR χρησιµοποιείται ενεργά ως επιχείρηµα από προασπιστές των αυτοχθόνων πληθυσµών και των

ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε συζητήσεις και διαπραγµατεύσεις µε αφρικανικές κυβερνήσεις καθώς και σε

προσπάθειες άσκησης πιέσεων σε εθνικούς οργανισµούς για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, σε υπηρεσίες των

Ηνωµένων Εθών και σε χορηγούς οργανισµούς. Χρησίµευσε µε αυτόν τον τρόπο στο να καθιερωθούν τα

ανθρώπινα δικαιώµατα των αυτοχθόνων πληθυσµών ως νόµιµο µέληµα για την ACHPR και τις

κυβερνήσεις των µελών της. Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε :

Αφρικανική Επιτροπή των ∆ικαιωµάτων τω Ανθρώπων και των Λαών

http://www.achpr.org

∆ιεθνή Οµάδα Εργασίας για Υποθέσεις Αυτοχθόνων Πληθυσµών

http://www.iwgia.org

4.16. Εµπορία ανθρώπων

Η ΕΕ επεδίωξε να καταπολεµήσει το αυξανόµενο πρόβληµα της εµπορίας ανθρώπων συνεργαζόµενη σε

διεθνή και περιφερειακά φόρα, στη θέσπιση νοµοθετικών µέτρων και στην υλοποίηση µιας σειράς

χρηµατοδοτικών προγραµµάτων.

83

Η απόφαση-πλαίσιο της 19ης Ιουλίου 2002 για την καταπολέµηση της εµπορίας ανθρώπων υποχρέωσε τα

κράτη µέλη της ΕΕ να ποινικοποιήσουν την εµπορία ανθρώπων που έχει σκοπό την σεξουαλική και

εργασιακή εκµετάλλευση, πριν από τον Αύγουστο του 2004. Η Επιτροπή αξιολογεί προς το παρόν την

υλοποίηση αυτής της απόφασης πλαισίου. Η απόφαση-πλαίσιο για την καταπολέµηση της σεξουαλικής

εκµετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας της 22ας ∆εκεµβρίου 2003 (τελική προθεσµία

υλοποίησης: Ιανουάριος 2006) ορίζει τα σχετικά εγκλήµατα, προβλέπει τιµωρίες και κυρώσεις, και

διευρύνει την προστασία των θυµάτων. Αυτό σηµαίνει ότι θα τιµωρούνται όσοι επιδίδονται σε σεξουαλική

δραστηριότητα µε ένα παιδί, όταν παραδείγµατος χάριν το παιδί υφίσταται εξαναγκασµό ή λαµβάνει αµοιβή

για τις σεξουαλικές του υπηρεσίες ή όταν συντρέχει κατάχρηση εµπιστοσύνης, εξουσίας ή επιρροής.

Η Οµάδα Εµπειρογνωµόνων για την εµπορία ανθρώπων της Επιτροπής, υπέβαλε την έκθεσή της στην

Επιτροπή στις 22 ∆εκεµβρίου 2004. Η έκθεση τονίζει τα ανθρώπινα δικαιώµατα ως καθοδηγητική αρχή και

εντοπίζει διάφορα γενικά ζητήµατα, όπως η ανάγκη κατάλληλων µηχανισµών συνεργασίας και συντονισµού

σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Απευθύνει αριθµό συστάσεων σχετικά µε την πρόληψη, την προστασία

των θυµάτων και στρατηγικές για την αποτελεσµατική επιβολή του νόµου. Πέραν της έκθεσης και της

δήλωσης των Βρυξελλών (2002), η Επιτροπή πρόκειται να εκδώσει ανακοίνωση σχετικά µε την εµπορία

ανθρώπων το Σεπτέµβριο του 2005. Η ανακοίνωση θα εστιάσει στην κατάσταση, στις ανάγκες και τα

δικαιώµατα των θυµάτων εµπορίας. Θα βασιστεί στη διαπίστωση ότι για την αποτελεσµατική αντιµετώπιση

της εµπορίας ανθρώπων απαιτείται ολοκληρωµένη προσέγγιση, µε κύρια µελήµατα το σεβασµό των

ανθρωπίνων δικαιωµάτων και την ανάγκη να ληφθεί υπόψη ο παγκόσµιος χαρακτήρας της εµπορίας. Ειδική

προσοχή πρέπει να δοθεί στην κατάσταση και τις ανάγκες των παιδιών µε γνώµονα τη Σύµβαση για τα

∆ικαιώµατα του Παιδιού.

Η δέσµευση που έχει αναλάβει η κοινωνία των πολιτών και οι διεθνείς οργανισµοί να στηρίζουν και να

βοηθούν τα θύµατα είναι σηµαντικότατη. Χρηµατοδοτικά προγράµµατα όπως το DAPHNE και το AGIS

συνεχίζουν να στηρίζουν προγράµµατα πρόληψης και καταπολέµησης της εµπορίας ανθρώπων και της

εκµετάλλευσης προσώπων, ειδικότερα των γυναικών και των παιδιών.

Η διεθνής συνεργασία συνεχίστηκε σε παγκόσµιο και ευρωπαϊκό επίπεδο, κυρίως κατ’ εφαρµογήν του

Πρωτοκόλλου των Ηνωµένων Εθνών σχετικά µε την Εµπορία Ανθρώπων καθώς και κατά τη διάρκεια των

διαπραγµατεύσεων για τη Σύµβαση σχετικά µε τη ∆ράση κατά της Εµπορίας Ανθρώπων του Συµβουλίου

της Ευρώπης. Η ΕΕ συνέχισε επίσης να συνεργάζεται µε τον ΟΑΣΕ, ιδίως µε την Συµµαχία για την

Καταπολέµηση της Εµπορίας Ανθρώπων. Κράτη µέλη της ΕΕ κατέθεσαν από κοινού το ψήφισµα για την

εµπορία γυναικών και κοριτσιών κατά την πεντηκοστή ένατη Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών.

84

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για τη ∆ηµοκρατία και τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα για την

περίοδο 2005-2006 θα είναι επιλέξιµα προς ενίσχυση προγράµµατα ευαισθητοποίησης και υποστήριξης

σχετικά µε την εµπορία γυναικών και παιδιών στα πλαίσια της ∆εύτερης Εκστρατείας : «Προώθηση της

έννοιας των ανθρωπίνων δικαιωµάτων».

Αντιµετώπιση της εµπορίας ανθρώπων µε προγράµµατα χρηµατοδοτούµενα από την ΕΕ - η σηµερινή

κατάσταση στις όµορες χώρες

Την τελευταία πενταετία τα ∆υτικά Νέα Ανεξάρτητα Κράτη (Ουκρανία, Μολδαβία, Λευκορωσία)

βρέθηκαν στο επίκεντρο της επικαιρότητας όσον αφορά την καταπολέµηση της εµπορίας ανθρώπων. Η ΕΚ

χρηµατοδότησε σχέδια ύψους 10 εκατοµµυρίων ευρώ περίπου, προκειµένου να αντιµετωπισθεί αυτό το

πρόβληµα στην περιοχή. Η συνολική προσέγγιση οδήγησε στην ανάπτυξη ικανοτήτων στη δηµόσια

διοίκηση κατά τρόπον ώστε κατέστη δυνατή η αποτελεσµατική δίωξη των εµπόρων, διεξήχθησαν

ενηµερωτικές εκστρατείες που εστίαζαν σε ορισµένες οµάδες του πληθυσµού και παρασχέθηκε άµεση

βοήθεια στα θύµατα της εµπορίας σε ασφαλή καταφύγια µε την ενδεδειγµένη κοινωνική και ιατρική

υποδοµή. Όσον αφορά τη Μολδαβία, η ΕΚ ανανέωσε την δέσµευσή της να αντιµετωπίσει την εµπορία

ανθρώπων το 2005 µε δύο νέα σχέδια. Ανανεώθηκε η χρηµατοδοτική στήριξη για τη λειτουργία του

καταφυγίου στο Κισνόβι (Chisinau) της Μολδαβίας, λαµβανοµένων υπόψη των ιδιαίτερα θετικών

αξιολογήσεων εκ µέρους όλων των εµπλεκοµένων φορέων. Το καταφύγιο, το οποίο διευθύνει προς το

παρόν η ∆ιεθνής Οργάνωση Μετανάστευσης (∆ΟΜ), άνοιξε το 2001 και παρέχει συνθήκες για την

ανάρρωση, την προστασία, την αποκατάσταση και την επανένταξη των θυµάτων, στα οποία παρέχεται

ασφαλές κατάλυµα ιατρική περίθαλψη, ψυχολογική στήριξη και νοµική βοήθεια σε εθελοντική βάση. Το

καταφύγιο έχει ξεχωριστή πτέρυγα για ανηλίκους και µητέρες µε παιδιά. Η δυνατότητα φιλοξενίας του

καταφυγίου επαρκεί προς το παρόν για 36 πρόσωπα (22 στην πτέρυγα των ενηλίκων και 14 σε εκείνη των

ανηλίκων).

Επιπροσθέτως η ΕΚ προωθεί τον συντονισµό των δωρητών και επιδιώκει να καταστήσει εφικτή στις χώρες

εταίρους την ανάληψη της καθοδήγησης κατά τη θέσπιση ενδεδειγµένων µηχανισµών συντονισµού και

διαβούλευσης. Είναι σαφές ότι τα θεµελιώδη κοινωνικοοικονοµικά προβλήµατα σε τρίτες χώρες µπορούν

να αντιµετωπισθούν στο πλαίσιο ενός ειδικού σχεδίου κατά την εµπορίας ανθρώπων: ωστόσο και η

αντιµετώπιση άλλων θεµελιωδών προβληµάτων, όπως η οικογενειακή βία, µπορεί να αποβεί χρήσιµη.

85

4.17. Οικονοµικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώµατα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδίδει την ίδια σηµασία στα οικονοµικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώµατα

όπως και στα ατοµικά και πολιτικά δικαιώµατα, έχοντας κατά νου την καθολικότητα, το αδιαίρετο, την

αλληλεξάρτηση και τη συνάφεια όλων των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών,

σύµφωνα και µε την παγκόσµια διάσκεψη για τα ανθρώπινα δικαιώµατα (Βιέννη, 1993). Αµφότερες οι

κατηγορίες δικαιωµάτων απορρέουν από τη σύµφυτη αξιοπρέπεια του ανθρώπινου όντος και η ουσιαστική

υλοποίηση κάθε δικαιώµατος είναι προϋπόθεση για την πλήρη υλοποίηση των άλλων.

Στη σκοπούµενη περίοδο, η ΕΕ συµµετέσχε ενεργά στη δεύτερη σύνοδο της αορίστου διάρκειας οµάδας

CHR (Ιανουάριος 2005) που έλαβε την εντολή να εξετάσει τις εναλλακτικές λύσεις για τη σύνταξη

εθελοντικού πρωτοκόλλου στο διεθνές σύµφωνο για τα οικονοµικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώµατα.

Η ΕΕ προσδοκά τη συνέχεια της χρήσιµης συζήτησης στην προσεχή σύνοδο.

Η ΕΕ υποστήριξε διάφορες εντολές της CHR σχετικά µε τα οικονοµικά, κοινωνικά και πολιτιστικά

δικαιώµατα, όπως του ειδικού εισηγητή για την εκπαίδευση, στέγαση, υγεία και τροφή και του ανεξάρτητου

εµπειρογνώµονα για τις ακραίες µορφές φτώχειας και επικρότησε τις σηµαντικές συνεισφορές των ειδικών

αυτών διαδικασιών της CHR στην προαγωγή και προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων κατά την

απαλλαγή από τις αντίστοιχες εντολές τους.

Για το δικαίωµα στην τροφή, η ΕΕ µεσολάβησε επιτυχώς σε διαπραγµατεύσεις για τη θέσπιση εθελοντικών

κατευθυντήριων γραµµών. Αυτές εγκρίθηκαν από το Συµβούλιο του FAO (ΟΗΕ) τον Νοέµβριο 2004. Οι

διαπραγµατεύσεις είχαν δροµολογηθεί από την «παγκόσµια συνάντηση κορυφής για τον επισιτισµό: πέντε

έτη µετά» το 2002.

Επίσης, η αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ έχει περιλάβει δραστηριότητες για την ενίσχυση της υλοποίησης

οικονοµικών, κοινωνικών και πολιτιστικών καθώς και ατοµικών και πολιτικών δικαιωµάτων.

4.18. Ανάλυση της αποτελεσµατικότητας της δράσης της ΕΕ σε θεµατικά ζητήµατα

Η έκταση των δραστηριοτήτων που αναλαµβάνει η ΕΕ στον τοµέα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε διεθνή

φόρα, διµερείς και περιφερειακές σχέσεις και µέσω χρηµατοδότησης προγραµµάτων δείχνει πόσο σταθερή

είναι η δέσµευση που ανέλαβε για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων.

86

Η δράση αυτή είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατική όταν η ΕΕ κρίνεται ότι έχει ισχυρές επιδόσεις κατά την

προώθηση και προάσπιση ειδικότερα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων εντός των ιδίων των συνόρων της.

Κατάλληλο παράδειγµα είναι το γεγονός ότι όλα τα κράτη µέλη έχουν καταργήσει τη θανατική ποινή για

όλα τα εγκλήµατα, γεγονός που της επιτρέπει να οµιλεί από θέση ισχύος.

Εφόσον η ΕΕ αναγνώρισε, και αντιµετωπίζει, τα προβλήµατα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώµατα εντός

των συνόρων της, - για παράδειγµα το ρατσισµό και άλλες µορφές µισαλλοδοξίας - είναι σε θέση τόσο να

θέτει το ζήτηµα µε αποτελεσµατικό τρόπο σε διεθνές επίπεδο, όσο και να συµµερίζεται ιδέες για τις

ορθότερες πρακτικές. Τουναντίον, όταν ασκείται κριτική, αιτιολογηµένη ή µη, στις ίδιες τις επιδόσεις της

ΕΕ από ευρωπαϊκούς ή διεθνείς οργανισµούς, είναι πολύ πιο δύσκολο για την ΕΕ να περάσει το µήνυµά της

σε τρίτες χώρες.

Η πολιτική της ΕΕ µπορεί να είναι ιδιαιτέρως αποτελεσµατική εφόσον υπάρξει συνεννοηµένη προσπάθεια

των κρατών µελών να επικυρώσουν και να υλοποιήσουν ένα νέο µέσον για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, ώστε

να δηµιουργηθεί κατ' αυτόν τον τρόπο µια στερεή βάση, για να εξασφαλίσει η ΕΕ ευρεία υποστήριξη σε

διεθνές επίπεδο. Αυτό δείχνουν οι πολιτικές, διπλωµατικές και οικονοµικές προσπάθειες της ΕΕ για την

προώθηση του Οργανισµού του ∆ιεθνούς Ποινικού ∆ικαστηρίου της Ρώµης - το οποίο µέχρι τώρα έχουν

επικυρώσει ενενήντα εννέα χώρες. Εάν µια τέτοια προσέγγιση δεν είναι εφικτή, τότε οι πολιτικοί σκοποί της

ΕΕ µπορεί να µην υλοποιηθούν τόσο αποτελεσµατικά. Η ΕΕ απευθύνεται σε κράτη σε διάφορα πολυµερή

και διµερή βήµατα και τα καλεί να εξετάσουν έγκαιρα τη δυνατότητα υπογραφής και επικύρωσης του

Προαιρετικού Πρωτοκόλλου της Σύµβασης κατά των Βασανιστηρίων (ΠΠΣΚΒ). Ωστόσο, ο στόχος αυτός

θα επιτευχθεί πιο δύσκολα λόγω της βραδυπορίας των κρατών µελών της ΕΕ στην επικύρωση του µέσου

αυτού. Αυτό εξηγείται εν µέρει από τα πολύπλοκα τεχνικά και συνταγµατικά ζητήµατα που θέτει το εν λόγω

µέσον.

Ακόµη, η πολιτική της ΕΕ προωθείται πολύ πιο αποτελεσµατικά όταν τα χρηµατοδοτικά µέσα της ΕΕ -

ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη ∆ηµοκρατία και τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (EIDHR) -

συµπληρώνουν επιτυχώς τις πολιτικές της προτεραιότητες. Όπως προκύπτει από τα εντός πλαισίου κείµενα

σε όλο το Κεφάλαιο 4, όπου παρουσιάζονται τα σχέδια της EIDHR, αυτό συµβαίνει συχνά. Ωστόσο η

EIDHR δεν µπορεί να στηρίζει σχέδια που αφορούν όλες τις προτεραιότητες της ΕΕ σχετικά µε ανθρώπινα

δικαιώµατα. Ευρεία στήριξη διατίθεται επίσης στα προγράµµατα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώµατα

και τη δηµοκρατία µέσω της παραδοσιακής διµερούς και περιφερειακής χρηµατοδότηση της ΕΕ. Εάν η ΕΕ

επιθυµεί να εξασφαλίσει ότι τα χρηµατοδοτικά προγράµµατα της ΕΕ και των κρατών µελών

συµπληρώνονται και ενισχύονται αµοιβαία, ενδέχεται να προκύψουν προβλήµατα λόγω των διαφορετικών

προγραµµατικών διαδικασιών και προτεραιοτήτων. Για παράδειγµα το Σχέδιο ∆ράσης για τα παιδιά και τις

ένοπλες συγκρούσεις (που µνηµονεύεται στο κεφάλαιο 4.3) αποσκοπεί να εξασφαλίσει να καλύπτεται ένα

ευρύ φάσµα µεληµάτων από σχέδια χρηµατοδοτούµενα από την ΕΕ και από µεµονωµένα κράτη µέλη: µια

συνολική απάντηση αποδείχθηκε δυσχερής.

87

∆ιατίθενται πολλές πηγές πληροφόρησης σχετικά µε την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων σε τρίτες

χώρες, µεταξύ άλλων οι εκθέσεις των Ηνωµένων Εθνών, των περιφερειακών φορέων και των ΜΚΟ. Η ΕΕ

έχει επίσης τις δικές της πηγές πληροφόρησης, συµπεριλαµβανοµένης της τακτικής ενηµέρωσης από τους

Αρχηγούς Αποστολής. Η αντιπαραβολή ορθών πληροφοριών και η αποτελεσµατική τους χρήση συνιστούν

σαφή πρόκληση για την υλοποίηση αποτελεσµατικής πολιτικής. Η ΕΕ σηµείωσε βήµατα προς αυτήν την

κατεύθυνση σε διάφορους τοµείς προτεραιότητας. Για παράδειγµα, η ΕΕ έχει εξασφαλίσει ότι η ενηµέρωση

από τους Αρχηγούς Αποστολής σχετικά µε σηµαντικά θέµατα, όπως είναι τα βασανιστήρια και η εµπλοκή

παιδιών σε ένοπλες συγκρούσεις, θα γίνεται βάσει συγκεκριµένου ετήσιου πλαισίου.

Η αποτελεσµατική δράση της ΕΕ µπορεί ακόµη να προϋποθέτει θεσµικές καινοτοµίες. Ένα παράδειγµα

αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα των γυναικών. Θεσπίσθηκε ευρύ φάσµα νοµοθετικών πράξεων και

προγραµµάτων στην ΕΕ για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων των γυναικών. Όµως, παρόλα

αυτά, στους περισσότερους τοµείς πολιτικής παραµένουν σηµαντικές διαφορές µεταξύ των δύο φύλων. Η

διευρυµένη ΕΕ βρίσκεται ενώπιον της πρόκλησης να αντιµετωπίσει τα βαθύτερα αίτια της ανισότητας των

δύο φύλων, ενισχύοντας την υποστήριξη στους άνδρες στο πλαίσιο του δηµόσιου διαλόγου για την ισότητα

των φύλων και υλοποιώντας την ενσωµάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές της. Αυτές οι

προκλήσεις οδήγησαν την Επιτροπή να παρουσιάσει Πρόταση για ένα Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας των

Φύλων, η οποία χαίρει της υποστήριξης των Υπουργών Ισότητας και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (για

περισσότερες λεπτοµέρειες βλέπε κεφάλαιο 4.5).

5. ∆ράσεις της ΕΕ σε διεθνή φόρα

5.1. 59η σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών : Τρίτη επιτροπή (γενική

ανασκόπηση)

Η Τρίτη επιτροπή της ΓΣΗΕ συνήλθε από τις 4 Οκτωβρίου έως τις 24 Νοεµβρίου 2004. Υποβλήθηκαν

συνολικά εβδοµήντα δύο ψηφίσµατα, από τα οποία εγκρίθηκαν τα εξήντα έξι, τρία αποσύρθηκαν και τρία

αποτέλεσαν αντικείµενο προτάσεων αναστολής της διαδικασίας δράσης. Εκδόθηκαν επτά αποφάσεις.

Από τα εξήντα έξι ψηφίσµατα που είχαν θετική έκβαση, τα είκοσι ένα υποβλήθηκαν σε µία ή περισσότερες

ψηφοφορίες και τα σαράντα πέντε εγκρίθηκαν συναινετικά. Τρία ψηφίσµατα αποσύρθηκαν πριν από την

έγκριση: οι χώρες της οµάδας των 77 απέσυραν ένα για την οικογένεια, η Αυστραλία παρέπεµψε το

ψήφισµα µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα στην εκπαίδευση στη Γενική Συνέλευση προς έγκριση λόγω της

καθυστερηµένης διαβίβασης της έκθεσης του Γενικού Γραµµατέα και η Λευκορωσία απέσυρε το ψήφισµά

της για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στις ΗΠΑ.

88

Τρία σχέδια ψηφισµάτων για κατ’ ιδίαν χώρες που υπέβαλε η ΕΕ και συγκεκριµένα για τη Ζιµπάµπουε, το

Σουδάν και τη Λευκορωσία αποτέλεσαν αντικείµενο προτάσεων αναστολής της διαδικασίας,. Για πρώτη

φορά η ΓΣΗΕ ενέκρινε τέτοιες προτάσεις σε ψηφίσµατα που αφορούν κατ’ ιδίαν χώρες. Εντούτοις η ΕΕ

εξέφρασε την ικανοποίησή της για τη θετική έκβαση των άλλων της ψηφισµάτων για συγκεκριµένες χώρες

και δη για τη Λαϊκή ∆ηµοκρατία του Κονγκό, τη Βιρµανία/Μυανµάρ και το Τουρκµενιστάν. Όσον αφορά

τις θεµατικές πρωτοβουλίες, το κοινό ψήφισµα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ορισµένων κρατών της

Λατινικής Αµερικής για τα δικαιώµατα του παιδιού εγκρίθηκε ως συνήθως µε ευρεία πλειοψηφία. ∆υστυχώς

όµως τέθηκαν σε ψηφοφορία διάφορες επί µέρους παράγραφοι καθώς και το συνολικό κείµενο. Το άλλο

θεµατικό ψήφισµα της ΕΕ σχετικά µε τη θρησκευτική µισαλλοδοξία είχε θετική έκβαση, µε την ψήφο όλων

των παρόντων κρατών µελών (177,0,0), παρότι για πρώτη φορά συνέβη να απαιτηθεί σε ΓΣΗΕ ψηφοφορία

επί του ψηφίσµατος λόγω διάστασης απόψεων ως προς την ονοµαστική µνεία συγκεκριµένων µορφών

θρησκευτικής µισαλλοδοξίας.

Οι επιδόσεις της ΕΕ στη ΓΣΗΕ υπήρξαν αποτελεσµατικές, σε µεγάλο βαθµό χάρη στις οργανωτικές

εργασίες της Ολλανδικής Προεδρίας. Οι 25 χώρες της ΕΕ συµφώνησαν να υποστηρίξουν από κοινού έναν

αριθµό ψηφισµάτων ήδη πριν από την υποβολή των κειµένων (π.χ. Ιράν και Λευκορωσία), και οι ψήφοι τους

απέκλιναν µόνον στην περίπτωση δύο ψηφισµάτων: το ψήφισµα του Κατάρ για το ∆ιεθνές Ινστιτούτο

Έρευνας και Εκπαίδευσης των Ηνωµένων Εθνών για την Προαγωγή των Γυναικών (INSTRAW) και το

ψήφισµα του Κινήµατος των Αδεσµεύτων σχετικά µε το δικαίωµα στην ανάπτυξη.

Περαιτέρω λεπτοµέρειες για θεµατικά ζητήµατα τα οποία υποβλήθηκαν στη ΓΣΗΕ βρίσκονται στο

κεφάλαιο 4. Το κεφάλαιο 6, περιέχει περισσότερες λεπτοµέρειες σχετικά µε τα ψηφίσµατα για επί µέρους

χώρες.

5.2. 61η Σύνοδος της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα

Η συνολική αξιολόγηση της 61ης συνόδου της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα

∆ικαιώµατα (ΕΑ∆) είναι ότι πραγµατοποιήθηκε σε λιγότερο ανταγωνιστικό πνεύµα από ό,τι τα τελευταία

έτη, καθώς τα κατατεθέντα ψηφίσµατα για κατ’ ιδίαν χώρες συνοδεύτηκαν από λιγότερες διαφωνίες. Ακόµη,

η σύνοδος πραγµατοποιήθηκε σε µια στιγµή που έχουν αρχίσει να υποβάλλονται προτάσεις για την

µεταρρύθµιση των Ηνωµένων Εθνών, µεταξύ άλλων για τη µεταρρύθµιση των δοµών που ισχύουν για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα, γεγονός που θα έχει οπωσδήποτε αντίκτυπο στο µέλλον της ίδιας της Επιτροπής των

Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα. Η έκθεση του Γενικού Γραµµατέα για τη µεταρρύθµιση

των Ηνωµένων Εθνών, Με Μεγαλύτερη Ελευθερία: Προς την Ανάπτυξη, την Ασφάλεια και τα Ανθρώπινα

∆ικαιώµατα για Όλους, δηµοσιεύθηκε κατά τη διάρκεια της συνόδου, εφιστώντας ακόµη περισσότερο την

προσοχή στο θέµα αυτό.

Στις 7 Απριλίου 2005 ο Kofi Annan, Γενικός Γραµµατέας των Ηνωµένων Εθνών, απευθύνθηκε στην

Επιτροπή των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα προκειµένου να της υποβάλει την έκθεσή

του. Η Επιτροπή των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα πραγµατοποίησε στη συνέχεια άτυπη

89

συζήτηση σχετικά µε την πρόταση αντικατάστασής της από ένα µόνιµο Συµβούλιο Ανθρωπίνων

∆ικαιωµάτων. Πραγµατοποίησε επίσης µια ad hoc σύνοδο άτυπων διαβουλεύσεων τον Ιούνιο, µε σκοπό να

διασφαλιστεί η συµβολή της στις συζητήσεις στη Γενική Συνέλευση. Η ΕΕ συµµετέσχε ενεργά στις

συζητήσεις και διαπραγµατεύσεις που ακολούθησαν τη σύνοδο σχετικά µε τη δηµιουργία Συµβουλίου

Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων σε αντικατάσταση της CHR (πρόταση του Γενικού Γραµµατέα). Η διεύρυνση της ΕΕ από δέκα πέντε σε είκοσι πέντε µέλη την κατέστησε ακόµη πιο σηµαντικό παράγοντα

στην Επιτροπή των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα από ό,τι τα προηγούµενα χρόνια,

υποβοηθούµενη από τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου ΓΥΕΣ του Μαρτίου 2005. Εκτός από τις δηλώσεις

στις οποίες προέβησαν οι Υπουργοί κατά τη συνεδρίαση του Τµήµατος Υψηλού Επιπέδου της Επιτροπής

των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα, η Προεδρία της ΕΕ προέβη σε δέκα τρεις δηλώσεις

στις γενικές συζητήσεις εξ ονόµατος της Ένωσης· η ΕΕ και τα κράτη µέλη της κατέθεσαν το 40% των

ψηφισµάτων που ενέκρινε η Επιτροπή των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα. Η ΕΕ επεδίωξε

επίσης ενεργά την υποστήριξη άλλων χωρών για τις πρωτοβουλίες και τις θέσεις της. Η ΕΕ συνέβαλε ουσιαστικά στις συζητήσεις της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα συµµετέχοντας στους διαλόγους µε τους ειδικούς εισηγητές και τους ανεξάρτητους εµπειρογνώµονες της εν λόγω επιτροπής. Κατ’ αρχήν, η ΕΕ δεν αντιτίθεται ποτέ σε συζήτηση που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα, έχει δε εκφράσει τη λύπη της για τη συνεχή χρήση προτάσεων αναστολής της διαδικασίας µε τις οποίες παρεµποδίζεται η παρουσίαση ορισµένων θεµάτων. Η δήλωση της ΕΕ στο σηµείο 9, όπου γίνεται λόγος για τα ανθρώπινα δικαιώµατα σε ορισµένες χώρες,

περιέχει συγκεκριµένες αναφορές σε χώρες, όπου η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων ενέπνεε

ανησυχίες στην ΕΕ. Οσάκις έκρινε απαραίτητη τη δράση της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα

Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα, η ΕΕ πρότεινε ορισµένο αριθµό πρωτοβουλιών. Όπως σε προηγούµενα έτη, η ΕΕ

κατέθεσε ψήφισµα για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στη Βιρµανία/Μυανµάρ για τη

Λευκορωσία (µαζί µε τις ΗΠΑ) και για τη Λαϊκή ∆ηµοκρατία της Κορέας (µαζί µε την Ιαπωνία για πρώτη

φορά). Η ΕΕ συνεργάστηκε επίσης µε την Κολοµβία και το Αφγανιστάν για τις δηλώσεις του Προεδρείου

που αφορούσαν αυτές τις χώρες. Η ΕΕ υποστήριξε ενεργά τις πρωτοβουλίες της Αφρικανικής Ένωσης για

λήψη αποφάσεων για το Τσάντ και τη Λιβερία, ώστε να εξασφαλισθεί ότι παραµένουν στην ηµερήσια

διάταξη της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα έως την προσεχή της σύνοδο. Η ΕΕ υποστήριξε ενεργά µια διαπραγµάτευση για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στο Νεπάλ,

την οποία διεξήγαγε η Ελβετία και η οποία κατέληξε σε µνηµόνιο συµφωνίας που θα υπογραφεί από την

Κυβέρνηση του Νεπάλ και την Ύπατη Αρµοστεία των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα,

προκειµένου να µεταβεί επί τόπου αποστολή έλέγχου. Η ΕΕ παρακολούθησε επίσης εκ του πλησίον το θέµα

του Ουζµπεκιστάν σύµφωνα µε τη διαδικασία 1503 και επέτυχε να παραµείνει το θέµα στην ηµερήσια

διάταξη για επανεξέταση κατά την προσεχή σύνοδο. Το ψήφισµα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα στην Κούβα

υποβλήθηκε και από την ΕΕ. Η σταθερή συνεργασία της ΕΕ µε το γραφείο της UNHCHR εδραιώθηκε

ακόµη περισσότερο µε την επίσκεψη της κας Arbour στην επιτροπή πολιτικής και ασφάλειας της ΕΕ (Μάιος

2005).

90

Για τα κατεχόµενα παλαιστινιακά εδάφη, η ΕΕ δεν υπέβαλε το συνηθισµένο της ψήφισµα σχετικά µε τους

ισραηλινούς οικισµούς επειδή οι αραβικές χώρες αποφάσισαν να υποβάλουν δικό τους. Όσον αφορά την

άλλη συνήθη αραβική πρωτοβουλία για τις ισραηλινές πρακτικές στα κατεχόµενα παλαιστινιακά εδάφη, η

απουσία ισόρροπης διατύπωσης του σχεδίου εµπόδισε την ΕΕ να το υποστηρίξει. Πάντως, η ΕΕ υποστήριξε

το σύνηθες ψήφισµα των ισλαµικών χωρών για την κατάσταση στην κατεχόµενη Παλαιστίνη.

Η ΕΕ παρέσχε πλήρη υποστήριξη στο ψήφισµα της Αφρικανικής Οµάδας σχετικά µε τη Λαϊκή ∆ηµοκρατία

του Κονγκό (Λ∆Κ), το οποίο αντανακλά τις σοβαρές ανησυχίες της. Το ψήφισµα εγκρίθηκε χωρίς να τεθεί

σε ψηφοφορία.

Η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στο Σουδάν υπήρξε προτεραιότητα για την ΕΕ, η οποία

επεδίωξε να εξασφαλίσει διαρκούσης της συνόδου ότι η Επιτροπή των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα

∆ικαιώµατα θα ενεργήσει για το θέµα. Εν πρώτοις κατάθεσε ψήφισµα µε την υποστήριξη πολλών χωρών και

στη συνέχεια διαπραγµατεύθηκε ως το τέλος µε την Αφρικανική Οµάδα για την σύνταξη συναινετικού

κειµένου. Το τελικό κείµενο προβλέπει ανάθεση εντολής σε ειδικό εισηγητή και καταδικάζει τις

συστηµατικές και γενικευµένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και τού διεθνούς ανθρωπιστικού

δικαίου σε όλη τη χώρα, ζητεί επειγόντως να τεθεί τέρµα στο κλίµα ατιµωρησίας που επικρατεί στο

Νταρφούρ και απαιτεί πλήρη συνεργασία µε το ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο σύµφωνα µε την απόφαση του

Συµβουλίου ασφαλείας 1593.

Όσον αφορά τα θεµατικά ψηφίσµατα, η ΕΕ υπέβαλε το παραδοσιακό της ψήφισµα για τη θανατική ποινή.

Μαζί µε έναν αριθµό ΜΚΟ η ΕΕ δραστηριοποιήθηκε ενεργά τόσο στη Γενεύη όσο και σε πρωτεύουσες για

µια ακόµη ευρύτερη υποστήριξη του ψηφίσµατος, το οποίο εγκρίθηκε µε επιτυχία συγκεντρώνοντας τον

αριθµό ρεκόρ των ογδόντα ενός συνυποστηρικτών.

Η ΕΕ ανέλαβε την καθοδήγηση της προετοιµασίας και διαπραγµάτευσης του ψηφίσµατος για τα δικαιώµατα

του παιδιού, το οποίο υποβλήθηκε ακόµη µια φορά από κοινού µε την Οµάδα των Χωρών της Λατινικής

Αµερικής. Εγκρίθηκε τελικώς µε πενήντα µία ψήφους υπέρ, µία αποχή και µια ψήφο κατά (ΗΠΑ).

Για δεύτερη χρονιά η ΕΕ προώθησε επίσης ψήφισµα για την εξάλειψη κάθε µορφής µισαλλοδοξίας και

διάκρισης λόγω θρησκείας ή πεποιθήσεων, το οποίο εγκρίθηκε συναινετικά.

Άλλα θεµατικά ψηφίσµατα υποβλήθηκαν από κράτη µέλη της ΕΕ µε την ισχυρή υποστήριξη της Ένωσης.

Όσον αφορά το θέµα των δια βίας ή ακουσίων εξαφανίσεων, η ΕΕ υποστήριξε το ψήφισµα της Γαλλίας για

την ολοκλήρωση των διαπραγµατεύσεων από την Οµάδα Εργασίας προκειµένου να θεσπισθεί πριν από το

2006 οικουµενική πράξη που να προβλέπει κανόνες προστασίας όλων των προσώπων από την δια βίας

εξαφάνιση. Το ψήφισµα της ∆ανίας για την απαγόρευση των βασανιστηρίων υπήρξε το κυριότερο σηµείο

91

των εργασιών της Επιτροπής Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων. Λήφθηκαν επίσης άλλες σηµαντικές αποφάσεις,

όπως σχετικά µε το διορισµό ειδικού εισηγητή για την προώθηση και προάσπιση των ανθρωπίνων

δικαιωµάτων κατά την αντιµετώπιση της τροµοκρατίας, ειδικού αντιπροσώπου του Γενικού Γραµµατέα για

το θέµα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στις επιχειρήσεις και ανεξάρτητου εµπειρογνώµονα για θέµατα

µειονοτήτων63. Εγκρίθηκαν σηµαντικά ψηφίσµατα, τα οποία δεν υποβλήθηκαν από την ΕΕ, σχετικά µε τις

βασικές αρχές της καταπολέµησης της ατιµωρησίας, του δικαιώµατος στην αλήθεια και της πρόληψης της

γενοκτονίας. Η ΕΕ εξέφρασε τη λύπη της για την απόφαση σχετικά µε τη συνέχιση των εργασιών για την εκπόνηση

δήλωσης για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και υποχρεώσεις, η οποία εγκρίθηκε µόλις και µετά βίας µε είκοσι

έξι ψήφους υπέρ, είκοσι πέντε κατά και µια αποχή µολονότι αποφάσισε να προσπαθήσει να την ανατρέψει

στο Οικονοµικό και Κοινωνικό Συµβούλιο (ECOSOC)64. Εξέφρασε επίσης τη λύπη της γιατί, παρά τις

εντατικές διαπραγµατεύσεις, δεν επετεύχθη συµφωνία µε την Αφρικανική Οµάδα για το θέµα της

υλοποίησης και συνέχειας της δήλωσης του Ντέρµπαν και του σχεδίου δράσης65, παρ’ ό,τι αυτό είχε

καταστεί εφικτό κατά την τελευταία σύνοδο της Τρίτης Επιτροπής της Γενικής Συνέλευσης το Νοέµβριο του

2004. Η ουσιαστική συµβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών µελών της στις εργασίες της Επιτροπής

των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα αντικατοπτρίζει τη σηµασία που αποδίδει η ΕΕ στην

ενίσχυση της προώθησης και προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Η ικανότητά της να ενεργεί ως

ενωµένη οµάδα σε ευρύ φάσµα θεµάτων καθιστά την ΕΕ εξέχον µέρος όλων των διαπραγµατεύσεων. Αυτό

κατέστη επίσης εφικτό χάρη στην έγκαιρη προετοιµασία των θέσεων της ΕΕ, στην εµπλοκή των αρµοδίων

οµάδων εργασίας του Συµβουλίου, στις διαβουλεύσεις µε ΜΚΟ και ειδικότερα στην εµπλοκή των κρατών

µελών, τα οποία παραλλήλως µε την Προεδρία του Συµβουλίου συµµετείχαν ενεργά στην προετοιµασία και

στις παρασκηνιακές προσπάθειες66. Περαιτέρω λεπτοµέρειες για τα θεµατικά ζητήµατα που υποβλήθηκαν στην Επιτροπή των Ηνωµένων Εθνών

για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα υπάρχουν στο κεφάλαιο 4. Περισσότερες λεπτοµέρειες για ψηφίσµατα

σχετικά µε κατ’ ιδίαν χώρες βρίσκονται στο κεφάλαιο 6.

5.3. Συνεργασία µε τα Ηνωµένα Έθνη, συµπεριλαµβανοµένης της έκθεσης της Οµάδας Υψηλού

Επιπέδου καθώς και της έκθεσης του Γενικού Γραµµατέα για Μεγαλύτερη Ελευθερία Η ΕΕ συνέβαλε ενεργά στη συνεχιζόµενη διαδικασία µεταρρύθµισης των Ηνωµένων Εθνών. Είχε

υποστηρίξει εξ αρχής τις εργασίες της Οµάδας Υψηλού Επιπέδου για τις Απειλές, τις Προκλήσεις και την

Αλλαγή.

63 Ο ανεξάρτητος εµπειρογνώµονας διορίστηκε από τον Ύπατο Αρµοστή για τα ανθρώπινα δικαιώµατα στις 29

Ιουλίου 2005. 64 Η ΕΕ θεώρησε ότι έπρεπε οπωσδήποτε να ανατραπεί στο ECOSOC το εν λόγω ψήφισµα, το οποίο υπονοµεύει

τις θεµελιώδεις αρχές του απαραβίαστου των ανθρώπινων δικαιωµάτων εξαρτώντας την απολαβή τους από µεµονωµένη δράση. Τελικά το πέτυχε στις 25 Ιουλίου 2005.

65 Σχετικά µε το ρατσισµό, τις φυλετικές διακρίσεις, την ξενοφοβία και µισαλλοδοξία. 66 Βλ. Συµπεράσµατα Συµβουλίου ΓΥΕΣ του Μαρτίου 2005.

92

Η ΕΕ εκπόνησε άτυπη απάντηση στην έκθεση του Γενικού Γραµµατέα των ΗΕ, αντλώντας από τις

συµβολές διαφόρων Οµάδων Εργασίας του Συµβουλίου. Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της 22ας και 23ης

Μαρτίου χαιρέτισε την έκθεση ως καίρια συµβολή στην προετοιµασία της Συνόδου Κορυφής των

Ηνωµένων Εθνών του Σεπτεµβρίου 2005 και επιβεβαίωσε ότι η Ένωση είναι αµετάκλητα αποφασισµένη να

διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο στο πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών γενικά και στην προετοιµασία της

Συνόδου Κορυφής ειδικότερα. Στις 6 Απριλίου η ΕΕ προέβη σε µια συνολική (και πολύ θετική) δήλωση, η

οποία υποστηρίζει τα κυριότερα σηµεία της έκθεσης του Γενικού Γραµµατέα των ΗΕ. Η ΕΕ σηµείωσε µε

ικανοποίηση ιδίως το γεγονός ότι οι προτάσεις µεταρρύθµισης αποτελούσαν µια ιστορική ευκαιρία στη

διεθνή κοινότητα να εξασφαλίσει ότι τα ανθρώπινα δικαιώµατα θα πάρουν τη θέση που τους αξίζει ως ένας

από τους τρεις πυλώνες των Ηνωµένων Εθνών. Στα συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της 16ης-

17ης Ιουνίου 2005 εκφράζεται, επίσης, ικανοποίηση για την εξέχουσα θέση που δόθηκε στα ανθρώπινα

δικαιώµατα, στο κράτος δικαίου και στη δηµοκρατία στις προτάσεις µεταρρύθµισης.

Η ΕΕ προέβη επίσης σε διεξοδικές δηλώσεις σχετικά µε την έκθεση του Γενικού Γραµµατέα κατά τη

διάρκεια των συζητήσεων στη Γενεύη και στη Νέα Υόρκη. Η ΕΕ πραγµατοποίησε διαβήµατα στις

πρωτεύουσες όλου του κόσµου, απευθύνοντας βασικά µηνύµατα µε τις θέσεις και τις προτεραιότητες της ΕΕ

για τα διάφορα θέµατα που πραγµατεύεται η έκθεση67.

5.4. Συµβούλιο της Ευρώπης

Η ΕΕ και το Συµβούλιο της Ευρώπης συµµερίζονται κοινές αξίες κατά την υποστήριξη της προώθησης και

προάσπισης της δηµοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και του κράτους δικαίου. Η ΕΕ παρέχει

ιδιαίτερη υποστήριξη στον Επίτροπο Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων του Συµβουλίου της Ευρώπης.

Η ΕΕ συνεργάζεται καλά µε το Συµβούλιο της Ευρώπης σε έναν αριθµό κοινών προγραµµάτων που

χρηµατοδοτούνται µέσω της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για τη ∆ηµοκρατία και τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα.

Το κοινό πρόγραµµα για το Βόρειο Καύκασο ολοκληρώθηκε προσφάτως, ενώ συνεχίζονται άλλα, και δη για

τη Γεωργία, το Νότιο Καύκασο, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Σερβία - Μαυροβούνιο και την Ουκρανία.

Η ΕΕ αποδίδει ιδιαίτερη σηµασία στα άρθρα 1 έως 9 της Συνθήκης για τη θέσπιση του Συντάγµατος της ΕΕ,

η οποία υπογράφηκε την 29η Οκτωβρίου 2004 στη Ρώµη, τα οποία προβλέπουν την προσχώρηση της ΕΕ

67 Η θέση της ΕΕ ενόψει της Συνόδου Κορυφής επιβεβαιώθηκε από το Συµβούλιο Γενικών Υποθέσεων και

Εξωτερικών Σχέσεων της 18ης Ιουλίου, όπου υπογραµµίστηκε η υποστήριξη της συνολικής διαδικασίας µεταρρύθµισης και όπου τονίστηκαν οι προτεραιότητες, που περιλαµβάνουν την αναπτυξιακή βοήθεια, την καταπολέµηση της τροµοκρατίας και την ίδρυση Επιτροπής για την Οικοδόµηση της Ειρήνης καθώς και Συµβουλίου Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων σε αντικατάσταση του CHR. Η ΕΕ επανέλαβε την προσήλωσή της στα ανθρώπινα δικαιώµατα και την εισαγωγή της διάστασής τους σε όλες τις δραστηριότητες των ΗΕ, τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης του συστήµατος των ΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, συµπεριλαµβανοµένου του γραφείου του Ύπατου Αρµοστή για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και επιδοκίµασε πλήρως την έννοια της ευθύνης για παροχή προστασίας.

93

στην Ευρωπαϊκή Σύµβαση για την προάσπιση των Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων και Θεµελιωδών Ελευθεριών.

Ωστόσο η Συνταγµατική Συνθήκη δεν µπορεί να αρχίσει να ισχύει, έως ότου την επικυρώσουν όλα τα κράτη

µέλη. Η ΕΕ δεν µπορεί να προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Σύµβαση για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα έως ότου

ολοκληρωθεί η διαδικασία επικύρωσης της Συνταγµατικής Συνθήκης, παρά µόνον εάν ευρεθεί άλλος

ενδεδειγµένος τρόπος που να επιτρέπει την προσχώρησή της.

Η ΕΕ εξέφρασε µεγάλη ικανοποίηση για την επιτυχία της 3ης Συνόδου Κορυφής των Αρχηγών Κρατών και

Κυβερνήσεων του Συµβουλίου της Ευρώπης που πραγµατοποιήθηκε στη Βαρσοβία την 16η και 17η Μαΐου

2005. Χαιρέτισε ειδικότερα το φιλόδοξο σχέδιο δράσης που επιβεβαιώνει τον πρωταρχικό ρόλο του

Συµβουλίου της Ευρώπης στην προώθηση και προάσπιση της δηµοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωµάτων

και του κράτους δικαίου στην ευρωπαϊκή ήπειρο και θα καταβάλει προσπάθειες ώστε να διασφαλιστεί ότι

όλες οι δράσεις της θα συµβάλλουν στην υλοποίηση αυτών των στόχων. Αυτό έχει ιδιαίτερη σηµασία για τη

διασφάλιση της µακροπρόθεσµης αποτελεσµατικότητας της Ευρωπαϊκής Σύµβασης Ανθρώπινων

∆ικαιωµάτων και του Ευρωπαϊκού ∆ικαστηρίου Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων µε κάθε προσήκοντα τρόπο.

Η ΕΕ εξέφρασε την ικανοποίησή της για τα σχέδια που προβλέπει το σχέδιο δράσης, ιδίως για την ενίσχυση

της σχέσης ΕΕ και Συµβουλίου της Ευρώπης µε την εκπόνηση ενός µνηµονίου συµφωνίας που θα

αποσκοπεί στην ενίσχυση της συνεργασίας και του πολιτικού διαλόγου µεταξύ των δύο οργανισµών. Επί

πλέον η ΕΕ έκρινε την ανάθεση της έκθεσης για της σχέσεις

ΕΕ- Συµβουλίου της Ευρώπης στον Jean-Claude Juncker (πρωθυπουργό και υπουργό Οικονοµικών του

Λουξεµβούργου) ως ένα ακόµη ικανοποιητικό αποτέλεσµα της Συνόδου Κορυφής.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σηµειώνει µε ικανοποίηση ότι στη Σύνοδο Κορυφής άνοιξαν προς υπογραφή τρεις

µείζονος σηµασίας συµβάσεις, που αφορούν αντιστοίχως την τροµοκρατία, την εµπορία ανθρώπων και τη

νοµιµοποίηση εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες, τρία δεινά που εξακολουθούν να µαστίζουν την

ανθρωπότητα.

5.5. Ο Οργανισµός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ)

Κατά την άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης η δηµοκρατία, το κράτος δικαίου, η προώθηση και προάσπιση

των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών αποτελούν την ουσία των δράσεων του

ΟΑΣΕ.

Κατά τις συνόδους του Μονίµου Συµβουλίου του ΟΑΣΕ η ΕΕ έλαβε θέση ως προς τα εξής (µεταξύ άλλων)

θέµατα : τις πολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία, το Κιργιζιστάν και το Ουζµπεκιστάν· διένεξη µεταξύ

Μολδαβίας και Υπερδνειστερίας· εκλογές στο Κοσσυφοπέδιο, την Αλβανία και το Τατζικιστάν· τη γενική

κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στο Αζερµπαϊτζάν και τη Λευκορωσία· τη θανατική ποινή στις

Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής και την εκλογική νοµοθεσία στο Καζακστάν.

94

Η ΕΕ συνέβαλε ενεργά στις προετοιµασίες του Συµβουλίου Υπουργών του ΟΑΣΕ, το οποίο συνήλθε στη

Σόφια την 6η και 7η ∆εκεµβρίου 2004. Κατά τη σύνοδο αυτή οι Υπουργοί των συµµετεχόντων κρατών του

ΟΑΣΕ ενέκριναν σχέδιο δράσης για την προώθηση της ισότητας των φύλων, απόφαση για την προστασία,

την συνδροµή και τις ειδικές ανάγκες των παιδιών που καθίστανται θύµατα εµπορίας καθώς και απόφαση

για την ανεκτικότητα και την αποφυγή των διακρίσεων.

Καθ’ όλο το έτος η ΕΕ συµµετείχε σε διάφορες δραστηριότητες του ΟΑΣΕ σχετικές µε την ανθρώπινη

διάσταση. Η ΕΕ αποδίδει ιδιαίτερη σηµασία στη διεξαγωγή ελεύθερων και αδιάβλητων εκλογών,

παράλληλα µε την εκπλήρωση των ανειληµµένων υποχρεώσεων του ΟΑΣΕ καθώς και των συστάσεων που

περιέχονται στις εκθέσεις αξιολόγησης των εκλογών, τις οποίες έχει εκπονήσει το γραφείο για

δηµοκρατικούς θεσµούς και ανθρώπινα δικαιώµατα (ODIHR). Η ΕΕ εκτιµά ιδιαιτέρως τον εξέχοντα ρόλο

του ODIHR στον τοµέα της παρακολούθησης εκλογών στην περιοχή και πιστεύει ότι οι δραστηριότητές του

πρέπει να διατηρηθούν και να ενισχυθούν.

Ανεκτικότητα, καταπολέµηση των διακρίσεων και του ρατσισµού είναι οι βασικές αρχές οι οποίες έχουν

εδραιωθεί σταθερά στο θεσµικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ ήταν πάντα ιδιαίτερα ενεργή στην

προώθησή τους, ενώ πάντοτε επιβεβαίωνε ότι δεν υφίσταται ιεράρχηση στις διακρίσεις και τη µισαλλοδοξία.

Τα έτη 2004 και 2005 υπήρξαν σηµαντικά για αυτόν τον τοµέα επ’ ευκαιρία της ∆ιάσκεψης του Βερολίνου

για τον αντισηµιτισµό (28 και 29 Απριλίου 2004) και της συνάντησης του Παρισιού σχετικά µε τα

εγκλήµατα µίσους στο διαδίκτυο (16 έως 17 Ιουνίου 2004).

Οι Υπουργοί αντιµετώπισαν το ζήτηµα της µισαλλοδοξίας και των διακρίσεων επ’ ευκαιρία δύο ακόµη

σηµαντικών εκδηλώσεων: της ∆ιάσκεψης των Βρυξελλών για την καταπολέµηση του ρατσισµού, της

ξενοφοβίας και των διακρίσεων (13 και 14 Σεπτεµβρίου 2004) και της ∆ιάσκεψης της Κόρδοβας για τον

αντισηµιτισµό και άλλες µορφές µισαλλοδοξίας (8 και 9 Ιουνίου 2005). Η ΕΕ αποδίδει ιδιαίτερη σηµασία

στην υλοποίηση των συστάσεων που περιέχονται στις διακηρύξεις του Βερολίνου, του Παρισιού, των

Βρυξελλών και της Κόρδοβας. Η ΕΕ χαιρετίζει και στηρίζει ενεργά τις εργασίες του ODIHR, µεταξύ άλλων,

την πρόθεσή του να βελτιώσει τη συγκέντρωση δεδοµένων και στατιστικών στοιχείων, και τάσσεται υπέρ

µιας ικανοποιητικής συνεργασίας µεταξύ Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Φαινοµένων Ρατσισµού και

Ξενοφοβίας και ODIHR. Βλέπε επίσης κεφάλαιο 4.12.

Η ΕΕ έχει στηρίξει µε σθένος την ενίσχυση των δραστηριοτήτων του ΟΑΣΕ για την καταπολέµηση όλων

των πτυχών της εµπορίας ανθρώπων και ιδίως τις ενέργειες του ODIHR και των µονάδων «αρωγή κατά της

εµπορίας» και «στρατηγικά θέµατα αστυνοµίας» της Γραµµατείας. Η ΕΕ ανανέωσε την υποστήριξή της

προς τις εργασίες του ΟΑΣΕ και τις πρωτοβουλίες της Helga Konrad, Εδικής Εντεταλµένης του ΟΑΣΕ για

την καταπολέµηση της εµπορίας ανθρώπων.

95

Η ΕΕ αναγνωρίζει το σηµαντικό ρόλο της ετήσιας συνάντησης του ΟΑΣΕ για την υλοποίηση της

ανθρώπινης διάστασης (Βαρσοβία, 4 έως 15 Οκτωβρίου 2004), στόχος της οποίας είναι η αξιολόγηση,

καθώς και η εξασφάλιση της παρακολούθησης, όλων των δραστηριοτήτων του οργανισµού που άπτονται

της ανθρώπινης διάστασης. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στα εξής θέµατα :

- Προώθηση της ανεκτικότητας

- Ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι

- Συµπληρωµατικότητα και συνεργασία των διεθνών οργανώσεων.

5.6. Ανάλυση της αποτελεσµατικότητας της δράσης της ΕΕ σε διεθνή φόρουµ κατά το 2004/2005

Η αξιολόγηση της δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα πλαίσια της τρίτης Επιτροπής της 59ης Γενικής

Συνέλευσης του ΟΗΕ, καθώς και κατά την 61η σύνοδο της Επιτροπής των Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων είναι

συνολικά θετική, ως προς τα επιτευχθέντα αποτελέσµατα. Αυτό οφείλεται εν µέρει στη µελέτη της ΕΕ όσον

αφορά το πως θα µπορούσε να βελτιώσει τις µεθόδους εργασίας της σε συνάρτηση µε τις δραστηριότητές

της σε διεθνή φόρα στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων, λόγου χάρη προσπαθώντας να

προκαταλαµβάνει πιθανά εµπόδια· προσδιορίζοντας προτεραιότητες δράσης· εντείνοντας τις επαφές µε

τρίτες χώρες· αναλαµβάνοντας τα βάρη όλο και περισσότερο από κοινού µε άλλες οµονοούσες χώρες· και

εξορθολογίζοντας την έκδοση ψηφισµάτων από τα διάφορα φόρουµ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει µεν πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι πρέπει να εξακολουθήσει να βελτιώνει τις

εσωτερικές εργασιακές της πρακτικές σε συνάρτηση µε τα φόρα στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων,

επικεντρώνεται όµως πλέον και στην ενεργό συµµετοχή στη διαδικασία µεταρρύθµισης των Ηνωµένων

Εθνών. Μέσω της µεταρρύθµισης της εντολής και των διαδικαστικών τους κανόνων στον τοµέα των

ανθρώπινων δικαιωµάτων, ώστε να καταστούν πλέον αποτελεσµατικά τα διεθνή φόρα, θα συµβάλουν τα

µέγιστα στη βελτίωση της ικανότητας της διεθνούς κοινότητας να προασπίζει και να προάγει τα ανθρώπινα

δικαιώµατα.

6. Ζητήµατα που αφορούν συγκεκριµένες χώρες

6.1. Ευρώπη και γειτονικές χώρες

6.1.1 Υποψήφιες και δυνητικώς υποψήφιες για προσχώρηση στην ΕΕ χώρες

Η προοπτική της προσχώρησης στην ΕΕ ενήργησε ως ισχυρό κίνητρο ώστε τα νέα κράτη µέλη να

αναλάβουν πολιτικές και οικονοµικές µεταρρυθµίσεις. Ο αντίκτυπος υπήρξε ιδιαίτερα έντονος στους τοµείς

της δηµοκρατίας, της διακυβέρνησης και των ανθρώπινων δικαιωµάτων: τα τεράστια βήµατα που έκαναν

για την εισαγωγή δηµοκρατικού συστήµατος, τη διασφάλιση των δικαιωµάτων των µειονοτήτων, την

96

ανάπτυξη ελεύθερων µέσων µαζικής επικοινωνίας καθώς και σε άλλους τοµείς µαρτυρούν την ισχυρή

ώθηση που έδωσε η ΕΕ. Η προοπτική της ένταξης στην ΕΕ λειτουργεί πλέον ως κίνητρο για µεταρρυθµίσεις

στα υπό προσχώρηση και στα υποψήφια κράτη (Βουλγαρία, Ρουµανία, Κροατία και Τουρκία), στα ∆υτικά

Βαλκάνια και στην ευρύτερη ευρωπαϊκή γειτονική περιοχή.

Η Βουλγαρία έχει σηµειώσει σηµαντική πρόοδο στην προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων και

θεµελιωδών ελευθεριών και προβαίνει σε συνεχή βελτίωση της νοµοθεσίας και των πρακτικών της. Έχει ήδη

επικυρώσει όλες τις κύριες συµβάσεις στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και έχει εκδώσει νόµους

για την προστασία του παιδιού, τις διακρίσεις, τα δικαιώµατα των µειονοτήτων και την εµπορία ανθρώπων.

Παραµένουν ανησυχίες π.χ. για τη διαφθορά, τη δικαστική µεταρρύθµιση, καθώς και τη µεταχείριση

µειονοτήτων των Ροµ. ∆ιαπιστώθηκε επίσης ότι η Βουλγαρία αποτελεί πηγή και χώρα διέλευσης

σωµατεµπόρων. Στην έκθεση που θα υποβάλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο θα αξιολογηθεί

περαιτέρω η πρόοδος σε αυτούς καθώς και σε άλλους τοµείς.

Μετά την πτώση του Τσαουσέσκου το 1989, η Ρουµανία σηµείωσε µείζονες προόδους στον τοµέα των

ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών και στη βελτίωση της νοµοθεσίας και των

πρακτικών της. Η διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ διαδραµάτισε θεµελιώδη ρόλο στον τοµέα αυτό και

εξακολουθεί να αποτελεί καταλύτη για την αλλαγή. Εξακολουθούν να υφίστανται ορισµένοι τοµείς

ανησυχίας όπως η µεταχείριση των µειονεκτούντων παιδιών και των µειονοτήτων (ιδίως των Ροµ), η

ελευθερία του τύπου, η µεταρρύθµιση της δικαιοσύνης και η διαφθορά. Η Ρουµανία έχει επίσης εντοπισθεί

ως πηγή και χώρα διέλευσης για την εµπορία ανθρώπων. Στην έκθεση της Επιτροπής για τη Ρουµανία, τον

Οκτώβριο, θα περιληφθεί αξιολόγηση της σηµειωθείσας προόδου.

Η Κροατία σηµείωσε θετική πρόοδο όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα σε τοµείς όπως η επάνοδος των

προσφύγων, τα δικαιώµατα των µειονοτήτων και µεταρρύθµιση του δικαστικού συστήµατος. Υπάρχουν

ακόµη πράγµατα που πρέπει να γίνουν στους τοµείς αυτούς που περιέχονται στην ατζέντα προσχώρησης της

Κροατίας στην ΕΕ στα πλαίσια της διαδικασίας σταθεροποίησης και σύνδεσης. Οι διαπραγµατεύσεις

προσχώρησης της Κροατίας στην ΕΕ θα δροµολογηθούν µόλις το Συµβούλιο διαπιστώσει ότι η χώρα

συνεργάζεται πλήρως µε το ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία.

Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο συµφώνησε τον ∆εκέµβριο 2004 ότι, µετά από µια περίοδο εκτεταµένων

µεταρρυθµίσεων, η Τουρκία πληρούσε επαρκώς τα πολιτικά κριτήρια της Κοπεγχάγης για να αρχίσει

διαπραγµατεύσεις προσχώρησης. Αυτές θα αρχίσουν στις 3 Οκτωβρίου 2005, υπό τον όρο ότι η Τουρκία θα

έχει θέσει σε ισχύ έξι εκκρεµή νοµοθετήµατα και θα έχει υπογράψει το πρωτόκολλο στη συµφωνία της

Άγκυρας όπως προβλέπεται στα συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου. Τώρα πλέον τα έξη

νοµοθετήµατα έχουν τεθεί σε ισχύ, πράγµα που συνιστά ουσιαστική αναθεώρηση του τουρκικού ποινικού

97

συστήµατος και µεγαλύτερη ευθυγράµµισή του προς τα ενωσιακά πρότυπα. Η Τουρκία έχει σηµειώσει

αποφασιστική πρόοδο στην εκτεταµένη διαδικασία µεταρρυθµίσεων που έχει αναλάβει. Ωστόσο, η Τουρκία

πρέπει να συνεχίσει τη βελτιωτική της πορεία, µεταξύ άλλων, αντιµετωπίζοντας όλα τα σηµεία ανησυχίας

που έχει επισηµάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειµένου να εξασφαλιστεί το αναντίστροφο της διαδικασίας

πολιτικών µεταρρυθµίσεων και η πλήρης, αποτελεσµατική και συνεκτική εφαρµογή, ιδίως σε σχέση µε τις

θεµελιώδεις ελευθερίες και τον πλήρη σεβασµό των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα

εξακολουθήσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις προόδους των πολιτικών µεταρρυθµίσεων.

∆υτικά Βαλκάνια : Τον Οκτώβριο του 2004, το Συµβούλιο ανανέωσε την κοινή του θέση (ΚΘ

2004/694/ΚΕΠΠΑ)68 για τη στήριξη της ουσιαστικής εφαρµογής της εντολής του ∆ιεθνούς Ποινικού

∆ικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY) µε την επιβολή δέσµευσης των περιουσιακών στοιχείων

των φυγόδικων. Τα πρόσωπα αυτά απαριθµούνται σε παράρτηµα το οποίο έχει επανειληµµένα ενηµερωθεί,

προκειµένου να ληφθούν υπόψη παραδόσεις ή νέες απαγγελίες κατηγορίας. Το Μάρτιο του 2005, το

Συµβούλιο ανανέωσε ακόµη µια κοινή θέση (ΚΘ 2005/227/ΚΕΠΠΑ)69 µε τον ίδιο στόχο, επιβάλλοντας

απαγόρευση εισόδου στους φυγόδικους.70 Σύµφωνα µε την κοινή θέση τα κράτη µέλη καλούνται να λάβουν

τα απαιτούµενα µέτρα για να εµποδίσουν την είσοδο ή τη διέλευση συγκεκριµένων προσώπων (που

απαριθµούνται στο παράρτηµα της κοινής θέσης) τα οποία επιδίδονται σε δραστηριότητες οι οποίες βοηθούν

φυγόδικους να διαφεύγουν τη δικαιοσύνη για εγκλήµατα για τα οποία τους έχει απαγγελθεί κατηγορία από

το ICTY, ή δρουν κατ' άλλο τρόπο προκειµένου να παρεµποδίσουν την αποτελεσµατική εφαρµογή της

εντολής του ICTY. Ο κατάλογος προσώπων στα οποία έχει επιβληθεί απαγόρευση εισόδου ενηµερώθηκε

στις 28 Ιουνίου 2004, µε την προσθήκη και άλλων ονοµάτων.71

6.1.2. Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας

Το 2003, η ΕΕ δροµολόγησε την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ), µια νέα πολιτική που έχει ως

στόχο να απολαύσουν οι γειτονικές της ΕΕ χώρες τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ευηµερία της ΕΕ72.

Η πολιτική αυτή λαµβάνει υπόψη την ιδιαίτερη πολιτική και οικονοµική κατάσταση εκάστης χώρας αλλά

καθιστά σαφές ότι η ανάπτυξη των σχέσεων της ΕΕ µε τις εν λόγω χώρες θα εξαρτηθεί από την προθυµία

τους να τηρήσουν τις διεθνείς δεσµεύσεις και να σεβασθούν τις κοινές αξίες όσον αφορά τη δηµοκρατία, το

κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Μέχρι στιγµής, η ΕΕ συµφώνησε σχέδια δράσης ΕΠΓ µε µια

πρώτη σειρά χωρών µε τις οποίες είχε ήδη συµβατικές σχέσεις (Ισραήλ, Ιορδανία, Μολδαβία, Μαρόκο,

Παλαιστινιακή Αρχή, Τυνησία και Ουκρανία). Προετοιµάζεται ήδη µια δεύτερη οµάδα σχεδίων δράσης

68 ΕΕ L 315, 14.10.2004, σ. 52. 69 ΕΕ L 71, 17.3.2005, σ. 74. 70 ΕΕ L 94, 31.3.2004, σ. 65. 71 ΕΕ L 233, 2.7.2004. 72 ∆έκα έξι χώρες περιλαµβάνονται στην ΕΠΓ : Αλγερία, Αρµενία, Αζερµπαϊτζάν, Λευκορωσία, Αίγυπτος,

Γεωργία, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανος, Λιβύη, Μολδαβία, Μαρόκο, Παλαιστινιακή Αρχή, Συρία, Τυνησία και Ουκρανία.

98

(Αρµενία, Αζερµπαϊτζάν, Αίγυπτος, Γεωργία και Λίβανος) που θα οριστικοποιηθούν µέχρι τα τέλη του

2005. Ωστόσο αυτό θα εξαρτηθεί και από τη βούληση και την ικανότητα των εν λόγω εταίρων χωρών. Στα

συµπεράσµατά του της 25ης Απριλίου 200573, το Συµβούλιο Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων

(8072/05) επιβεβαίωσε τη σηµασία που αποδίδει η Ευρωπαϊκή Ένωση στις χώρες αυτές ως γείτονες και

εταίρους. Το Συµβούλιο τόνισε ότι ευελπιστεί ότι οι χώρες αυτές θα διατηρήσουν στενούς δεσµούς µε την

Ένωση, µε βάση τις κοινές αξίες της δηµοκρατίας, του κράτους δικαίου, της χρηστής διακυβέρνησης, του

σεβασµού των ανθρώπινων δικαιωµάτων, συµπεριλαµβανοµένης της ελευθερίας των µέσων µαζικής

ενηµέρωσης, και των κοινών συµφερόντων, όπως ορίζονται στο πλαίσιο της ΕΠΓ. Τα σχέδια δράσης για τα

οποία θα διεξαχθούν διαπραγµατεύσεις µε τις χώρες αυτές θα ορίσουν σύνολο προτεραιοτήτων καθώς και

τοµείς στο πλαίσιο των Συµφωνιών Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας και Σύνδεσης. Μεταξύ των

προτεραιοτήτων αυτών, η ΕΕ θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην ενίσχυση των δηµοκρατικών θεσµών και

στο σεβασµό των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών. Περαιτέρω πληροφορίες,

συµπεριλαµβανοµένων των ευρύτερων εξελίξεων στα ανθρώπινα δικαιώµατα, σε αριθµό χωρών ΕΠΓ

παρατίθενται στη συνέχεια.

Η ΕΕ εξέδωσε πολλές δηλώσεις σχετικά µε τις εξελίξεις στη Λευκορωσία. Η δήλωση που εκδόθηκε στις 14

Ιουνίου 2005, επικεντρώνεται στις αυξανόµενες πιέσεις που υφίστανται οι δυνάµεις της αντιπολίτευσης, η

κοινωνία των πολιτών, οι συνδικαλιστικές ενώσεις και τα ανεξάρτητα µέσα µαζικής επικοινωνίας στη

Λευκορωσία. Η Μολδαβία καθώς και η Ουκρανία ευθυγραµµίσθηκαν µε τη δήλωση αυτή. Ο Ύπατος

Εκπρόσωπος, κ. Solana εξέδωσε πολλές δηλώσεις όσον αφορά τις εξελίξεις στη Λευκορωσία, στηλιτεύοντας

ειδικότερα την καταδίκη των εξεχόντων λευκορώσων ηγετών της αντιπολίτευσης, κ.κ. Statekvich και

Severinets (1η Ιουνίου 2005) και Klimov (13 Ιουνίου 2005). Ο Ύπατος Εκπρόσωπος κ. Solana και η

Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κα Rice, πραγµατοποίησαν κοινή συνάντηση µε τις δηµοκρατικές

δυνάµεις της Λευκορωσίας στη Βίλνα στις 21 Απριλίου 2005. Κατά την 61η σύνοδο της Επιτροπής

Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων εκδόθηκε ψήφισµα σχετικά µε τη Λευκορωσία, µε πρωτοβουλία της ΕΕ και µε

την υποστήριξη, για πρώτη φορά, της Ουκρανίας. Βλέπε επίσης κεφάλαιο 5.1. για τις δράσεις της τρίτης

επιτροπής ΓΣΗΕ.

Σύµφωνα µε τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου του Νοεµβρίου 2004 σχετικά µε τη Λευκορωσία, η

Επιτροπή στην Βίλνα οργάνωσε σεµινάριο για το συντονισµό της βοήθειας, προκειµένου να συντονισθεί η

βοήθεια που παρέχεται για τον εκδηµοκρατισµό και την κοινωνία των πολιτών της Λευκορωσίας. Το

σεµινάριο αυτό πραγµατοποιήθηκε το Μάρτιο του 2005 και έλαβαν µέρος τα κράτη µέλη της ΕΕ, άλλες

δωρήτριες χώρες, διεθνείς οργανώσεις καθώς και ΜΚΟ. Στις 24 Σεπτεµβρίου 2004, το Συµβούλιο υιοθέτησε

την κοινή θέση 2004/661/ΚΕΠΠΑ σχετικά µε περιοριστικά µέτρα έναντι ορισµένων αξιωµατούχων της

Λευκορωσίας, οι οποίοι κατονοµάζονται από την έκθεση Πουργουρίδη ως πρωταγωνιστές στην εξαφάνιση

τεσσάρων γνωστών προσωπικοτήτων της Λευκορωσίας κατά την περίοδο 1999/2000 και στη µετέπειτα

73 (8072/05)

99

παρακώλυση του έργου της δικαιοσύνης. Η κοινή αυτή θέση τροποποιήθηκε στις 13 ∆εκεµβρίου µε τη θέση

2004/848/ΚΕΠΠΑ του Συµβουλίου προκειµένου να επεκταθούν τα περιοριστικά µέτρα έναντι των

λευκορώσων αξιωµατούχων οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τη νοθεία των αποτελεσµάτων των εκλογών και

του δηµοψηφίσµατος στη Λευκορωσία, της 17ης Οκτωβρίου 2004, καθώς και έναντι εκείνων που ήταν

υπεύθυνοι για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων στα πλαίσια της καταστολής ειρηνικών

διαδηλώσεων µετά τις εκλογές και το δηµοψήφισµα στη Λευκορωσία. Η Αίγυπτος σηµείωσε ορισµένες προόδους το 2004 όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα, µε τη σύσταση

ανεξάρτητου Εθνικού Συµβουλίου για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα, µε επικεφαλής τον πρώην Γενικό

Γραµµατέα των Ηνωµένων Εθνών, ∆ρα Boutros Boutros Ghali. Τον Απρίλιο του 2005, το Συµβούλιο

εκπόνησε την πρώτη ετήσια έκθεσή του, στην οποία επισηµαίνονται ορισµένα κεντρικά ζητήµατα

ανθρώπινων δικαιωµάτων στην Αίγυπτο, µεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η συνεχιζόµενη κατάσταση

έκτακτης ανάγκης, οι αυθαίρετες κρατήσεις, και τα βασανιστήρια. Η ΕΕ ενθαρρύνει την πολιτική και οικονοµική µεταρρύθµιση στην Αίγυπτο. Κατά το παρελθόν έτος

σηµειώθηκε κάποια πρόοδος για την επίτευξη µιας πλέον αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης µε ευρύτερη βάση

µέσω συνταγµατικής τροποποίησης που επιτρέπει τη διεξαγωγή άµεσων προεδρικών εκλογών µε τη

συµµετοχή πολλών υποψηφίων. Ωστόσο, η ΕΕ θεώρησε ότι η σύλληψη του Ayman Nour, αρχηγού

πολιτικού κόµµατος της αντιπολίτευσης, τον Ιανουάριο του 2005, αποτέλεσε οπισθοδρόµηση στη

διαδικασία πολιτικής µεταρρύθµισης, και προέβη σε σχετικό διάβηµα στις 15 Φεβρουαρίου 2005. Έκτοτε ο

κ. Nour αφέθηκε ελεύθερος, µολονότι δεν έχει ακόµη απαλλαγεί από τις κατηγορίες που απαγγέλθηκαν

εναντίον του. Η ΕΕ προτίθεται να προβεί σε διαπραγµατεύσεις µε την αιγυπτιακή κυβέρνηση εντός του 2005

σχετικά µε σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. Το εν λόγω σχέδιο δράσης θα περιλαµβάνει

πολιτικές δεσµεύσεις, καθώς και δεσµεύσεις στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Η Αίγυπτος εξακολουθεί να υιοθετεί προοδευτική στάση όσον αφορά το ζήτηµα των δικαιωµάτων της

γυναίκας, ιδίως δε όσον αφορά ζητήµατα της προσωπικής κατάστασης των γυναικών. Τον Οκτώβριο του

2004, εισήχθη σύστηµα οικογενειακών δικαστηρίων, µε στόχο να βελτιωθεί η πρόσβαση των γυναικών στο

δικαστικό σύστηµα και να επιλύονται συζυγικές διαφορές και υποθέσεις επιµέλειας τέκνων µέσω διαιτησίας

µάλλον παρά µέσω του τακτικού δικαστικού συστήµατος. Η ΕΕ συζήτησε µε τις ισραηλινές και τις παλαιστινιακές αρχές σε όλα τα επίπεδα τις ανησυχίες της όσον

αφορά το σεβασµό των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Η ΕΕ εξακολουθεί να έχει σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά το µη σεβασµό από µέρους του Ισραήλ των

ανθρώπινων δικαιωµάτων των Παλαιστινίων στα κατεχόµενα εδάφη. Όπως όλες οι χώρες, το Ισραήλ έχει το

δικαίωµα της αυτοάµυνας καθώς και το καθήκον να υπερασπίζει τους πολίτες του από την πραγµατική

απειλή των τροµοκρατικών οµάδων. Η ΕΕ καταδικάζει όλες τις πράξεις τροµοκρατίας και βίας και

αναγνωρίζει το νόµιµο δικαίωµα του Ισραήλ να προστατεύει τους πολίτες του από τις τροµοκρατικές

επιθέσεις. Ωστόσο, η ισραηλινή κυβέρνηση πρέπει να ασκεί το δικαίωµα αυτό εντός των ορίων του διεθνούς

δικαίου και θα πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την αποφυγή θυµάτων µεταξύ των αµάχων

100

και να µην προβαίνει σε καµία ενέργεια που θα µπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση του

παλαιστινιακού λαού. Οµοίως, η ΕΕ έχει επανειληµµένα καλέσει την Παλαιστινιακή Αρχή να καταβάλει

κάθε δυνατή προσπάθεια προκειµένου να πάψουν οι τροµοκρατικές επιθέσεις κατά των Ισραηλινών. Η ΕΕ κάλεσε επίσης το Ισραήλ να χαλαρώσει τα µέτρα περιορισµού της κυκλοφορίας, να παγώσει κάθε

επέκταση των οικισµών και να σταµατήσει την ανέγερση του τείχους εντός των κατεχοµένων

παλαιστινιακών εδαφών µεταξύ άλλων εντός και πέριξ της Ανατολικής Ιερουσαλήµ και να µεριµνήσει ώστε

το τείχος να βρίσκεται επί ή όπισθεν της Πράσινης Γραµµής. Η ισραηλινή κυβέρνηση παροτρύνθηκε επίσης

να σταµατήσει την πρακτική που ακολουθεί όσον αφορά τις εκτελέσεις χωρίς δίκη και την κατεδάφιση

οικιών, και να ενεργεί µε αυτοσυγκράτηση εµπρός στην παλαιστινιακή βία. Η ΕΕ έθιξε επίσης τις ανησυχίες

της όσον αφορά τις συλλογικές τιµωρίες, και κάλεσε το Ισραήλ να µεριµνήσει ώστε για κάθε κατάχρηση

από µέρους των µελών των Ισραηλινών ∆υνάµεων Άµυνας, των εποίκων και άλλων να διεξάγεται έρευνα

και να διώκονται οι δράστες. Το Συµβούλιο Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ συνεδρίασε στις 13 ∆εκεµβρίου 2004. Το Συµβούλιο Σύνδεσης

κατέληξε στο συµπέρασµα ότι τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι πρέπει να εξακολουθήσουν να

συµµετέχουν εποικοδοµητικά σε µια πολιτική διαδικασία και να επιδείξουν την απαιτούµενη πρωτοβουλία

προκειµένου να αναθερµανθεί η Ειρηνευτική ∆ιαδικασία στη Μέση Ανατολή. Οι Υπουργοί Εξωτερικών της

ΕΕ εξέφρασαν επίσης την ικανοποίησή τους για την επιτυχή ολοκλήρωση των διαβουλεύσεων µε το Ισραήλ

σχετικά µε το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. Η πολιτική αυτή παρέχει νέες

δυνατότητες για την περαιτέρω εµβάθυνση και την τόνωση των διµερών σχέσεων µεταξύ ΕΕ και Ισραήλ σε

τοµείς αµοιβαίου ενδιαφέροντος, συµπεριλαµβανοµένων των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) θα πρέπει να αναλάβει την ευθύνη της µεταρρύθµισης του τοµέα της

ασφάλειας ούτως ώστε να µπορεί να αναληφθεί ουσιαστική δράση κατά των οµάδων και των ατόµων που

ευθύνονται για τις πράξεις βίας. Η δράση αυτή είναι αναγκαία προκειµένου να αποφύγει η ΠΑ την

κατηγορία ότι είναι συνένοχη για τη διατήρηση κλίµατος στο οποίο δεν υπάρχει σεβασµός για τα ανθρώπινα

δικαιώµατα. Η ΕΕ υποστηρίζει το δικαίωµα των Παλαιστινίων να εκλέξουν δηµοκρατικούς αντιπροσώπους

σε όλα τα επίπεδα. Η ΠΑ πραγµατοποίησε προεδρικές εκλογές στις 9 Ιανουαρίου 2005. Κατά το 2004 και

κατά το 2005 πραγµατοποιήθηκαν δηµοτικές εκλογές στη ∆υτική Όχθη και στη Γάζα. Αναµένεται ότι θα

διεξαχθούν βουλευτικές εκλογές στις 25 Ιανουαρίου 2006. Η ΕΕ παρέσχε πρακτική και χρηµατοδοτική

υποστήριξη για την παλαιστινιακή εκλογική διαδικασία. Η ΕΕ παρέχει επίσης σηµαντική στήριξη στην

παλαιστινιακή αστυνοµία και για τη γενικότερη προαγωγή του κράτους δικαίου. Αυτό αναµένεται ότι θα

βελτιώσει την ικανότητα της Παλαιστινιακής Αρχής να περιορίσει τις παραβιάσεις των ανθρώπινων

δικαιωµάτων που διαπράττονται από Παλαιστινίους. Η ΕΕ κάλεσε την ΠΑ να καταργήσει τη θανατική

ποινή, µετά τις εκτελέσεις τεσσάρων Παλαιστινίων εγκληµατιών στις 12 Ιουνίου 2005. Η ΕΕ µαζί µε άλλα µέλη της Τετραµερούς (Ηνωµένα Έθνη, ΗΠΑ και Ρωσία) παρέστησαν στη σύνοδο του

Λονδίνου την 1η Μαρτίου για την προώθηση των θεσµών του παλαιστινιακού κράτους που θα προασπίσουν

τα παλαιστινιακά ανθρώπινα δικαιώµατα. Η ΕΕ, µαζί µε την Παγκόσµια Τράπεζα και διεθνείς δωρητές,

εργάζεται για να βοηθήσει την ΠΑ να υλοποιήσει το πρόγραµµα µεταρρυθµίσεων που έχει αναλάβει.

101

Μετά το 3ο Συµβούλιο Σύνδεσης, της 11ης Οκτωβρίου 2004, η Ιορδανία και η ΕΕ αποφάσισαν να

ενισχύσουν περαιτέρω το διάλογό τους όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα στο πλαίσιο της Συµφωνίας

Σύνδεσης και της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας µε βάση το ιορδανικό πρόγραµµα πολιτικών

µεταρρυθµίσεων. Στις 13 ∆εκεµβρίου, οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ ενέκριναν το σχέδιο δράσης της

Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας για την Ιορδανία. Στο πλαίσιο της Επιτροπής Σύνδεσης, διεξήχθη επίσηµος

διάλογος όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τη δηµοκρατία, µε επίκεντρο την ανάπτυξη

ανεξάρτητων µέσων µαζικής ενηµέρωσης και ενός ανεξάρτητου και αποτελεσµατικού δικαστικού

συστήµατος, την προαγωγή της ισότητας των γυναικών και τη µεταρρύθµιση του συστήµατος πολιτικών

κοµµάτων και του εκλογικού συστήµατος. Η ΕΕ επικρότησε το «Μήνυµα του Αµάν», του 2004, όπου

τονίζεται ότι το Ισλάµ «προβλέπει τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τις βασικές ελευθερίες».

Ο Λίβανος διαθέτει σχετικά υγιές Σύνταγµα, το οποίο εξασφαλίζει το δικαίωµα του συνέρχεσθαι, την

ελευθερία λόγου και γνώµης, και την ισότητα των φύλων. Ωστόσο, η ΕΕ τρέφει από καιρό ανησυχίες όσον

αφορά τη συριακή επιρροή στο Λίβανο, η οποία ασκείται µεταξύ άλλων µέσω εκφοβισµού σε όλες τις

πτυχές της ζωής στο Λίβανο, και ιδίως ενόψει των λιβανικών προεδρικών εκλογών. Το Σεπτέµβριο του

2004, τα Ηνωµένα Έθνη εξέδωσαν την απόφαση 1559 του Συµβουλίου Ασφαλείας, ένα αίτηµα της οποίας

ήταν ο αυστηρός σεβασµός της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας, της ενότητας και της πολιτικής

ανεξαρτησίας του Λιβάνου υπό τη µόνη και αποκλειστική αρχή της κυβέρνησης του Λιβάνου σε ολόκληρη

τη χώρα. Μετά από την απόσυρση των συριακών στρατευµάτων τον Απρίλιο του 2005, ο Λίβανος διεξήγαγε

εκλογές για την Εθνική του Συνέλευση το Μάιο και τον Ιούνιο του 2005. Η ΕΕ έστειλε 115-µελή αποστολή

παρακολούθησης των εκλογών για την αξιολόγηση της όλης διαδικασίας των εκλογών,

συµπεριλαµβανοµένων ζητηµάτων νοµικού πλαισίου, πολιτικού περιβάλλοντος, προεκλογικής εκστρατείας,

ψηφοφορίας και µετεκλογικών ζητηµάτων. Η Επιτροπή επιδιώκει την επίτευξη συµφωνίας µε τη νέα

λιβανική κυβέρνηση όσον αφορά τοµείς συνεργασίας και µεταρρύθµισης µέσω της Συµφωνίας Σύνδεσης

και, σε εύθετο χρόνο, µέσω της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας.

Η Λιβύη σηµείωσε περαιτέρω πρόοδο όσον αφορά την επανένταξή της στη διεθνή κοινότητα. Ειδικότερα, η

κατάργηση των προγραµµάτων όπλων µαζικής καταστροφής στην οποία προέβη η Λιβύη υπήρξε µια αίσια

εξέλιξη. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά την κατάσταση των

ανθρώπινων δικαιωµάτων στη Λιβύη, συµπεριλαµβανοµένων των περιορισµών της ελευθερίας έκφρασης

και της ελευθερίας του συνέρχεσθαι, των πολιτικών κρατουµένων, των αυθαιρέτων κρατήσεων και των

συνθηκών που επικρατούν στις φυλακές της Λιβύης. Η ΕΕ ανησυχεί ιδιαίτερα για την περίπτωση του

βουλγαρικού και παλαιστινιακού ιατρικού προσωπικού που καταδικάσθηκε σε θάνατο το Μάιο του 2004.

Μολονότι κατανοεί τις ανάγκες των θυµάτων του HIV/AIDS και των οικογενειών τους στη Βεγγάζη, η ΕΕ

έχει σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά τη διεξαγωγή των ανακρίσεων και τη µεταχείριση των

κατηγορουµένων, µεταξύ άλλων, λόγω πληροφοριών για τη χρήση βασανιστηρίων για απόσπαση

οµολογιών.

102

Σύµφωνα µε την πάγια πολιτική της ΕΕ υπέρ της προώθησης της καθολικής απαγόρευσης της θανατικής

ποινής, ή ως πρώτο βήµα, της αναστολής εκτελέσεων, η ΕΕ θεωρεί ότι η κατάργηση της ποινής αυτής στη

Λιβύη θα αποτελούσε βήµα προόδου στα ανθρώπινα δικαιώµατα και θα συνέβαλλε στις προόδους που

σηµειώθηκαν µέχρι σήµερα στις σχέσεις της Λιβύης µε τη διεθνή κοινότητα.

Το σχέδιο δράσης ΕΕ-Μολδαβίας, το οποίο έχει πλέον τεθεί σε εφαρµογή, περιέχει ένα τµήµα σχετικά µε τα

ανθρώπινα δικαιώµατα και τις θεµελιώδεις ελευθερίες. Στις 6 Μαρτίου 2005, διεξήχθησαν βουλευτικές

εκλογές στη Μολδαβία. Το Γραφείο ∆ηµοκρατικών Θεσµών και Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων (ODIHR)

έκρινε ότι οι βουλευτικές εκλογές ήταν σύµφωνες µε τις περισσότερες δεσµεύσεις που είχαν αναληφθεί στο

ΟΑΣΕ και µε άλλα διεθνή πρότυπα για δηµοκρατικές εκλογές µολονότι υπολείπονταν σε ορισµένους τοµείς

που είναι ζωτικοί για µια πραγµατικά ανταγωνιστική εκλογική διαδικασία. Κατά την προεκλογική περίοδο,

η ΕΕ εξέδωσε πολλές δηλώσεις µε τις οποίες καλούσε τις µολδαβικές αρχές να µεριµνήσουν για την οµαλή

διεξαγωγή των εκλογών. Μετά από τις εκλογές, στις 9 Μαρτίου 2005, η ΕΕ εξέδωσε ακόµη µια δήλωση.

Στις 7 Ιουνίου, ο Πρόεδρος της Μολδαβίας, κ. Voronin, επεσκέφθη τις Βρυξέλλες και συναντήθηκε µε τον

Ύπατο Εκπρόσωπο, κ. Solana και τον Πρόεδρο, κ. Barroso. Ένα από τα κύρια ζητήµατα που συζητήθηκαν

ήταν ο διακανονισµός της υπερδνειστερικής σύγκρουσης. Στις 26 Αυγούστου 2004, το Συµβούλιο καθόρισε

κοινή θέση (2004/622/ΚΕΠΠΑ) όσον αφορά περιοριστικά µέτρα έναντι πολλών υψηλών αξιωµατούχων της

Υπερδνειστερίας που ενέχονταν στο δια της βίας κλείσιµο σχολείων µολδαβικής γλώσσας. Η κοινή αυτή

θέση τροποποιεί την κοινή θέση 2004/179/ΚΕΠΠΑ, όσον αφορά τη λήψη περιοριστικών µέτρων έναντι της

ηγεσίας της υπερδνειστερικής περιοχής της ∆ηµοκρατίας της Μολδαβίας. Στις 21 Φεβρουαρίου 2005, το

Συµβούλιο παρέτεινε την ισχύ της κοινής θέσης 2005/147/ΚΕΠΠΑ.

Κατά τη διάρκεια της πολιτικής κρίσης που σηµειώθηκε στην Ουκρανία κατά τα τέλη του 2004 (προεδρικές

εκλογές), η ΕΕ διαδραµάτισε σηµαντικό ρόλο χρησιµοποιώντας τα υφιστάµενα χρηµατοδοτικά και πολιτικά

µέσα για την προαγωγή της δηµοκρατίας και του σεβασµού των ανθρώπινων δικαιωµάτων στη χώρα αυτή.

Από τις αρχές του 2005, µε µια νέα ουκρανική κυβέρνηση που έχει δεσµευθεί να προβεί σε µεταρρυθµίσεις,

οι σχέσεις ΕΕ - Ουκρανίας αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης ΕΠΓ ΕΕ-Ουκρανίας, που

υπεγράφη στις 21 Φεβρουαρίου 2005. Η πολιτική αυτή συµφωνία ορίζει ότι η προσήλωση της Ουκρανίας σε

κοινές αξίες όπως η δηµοκρατία, το κράτος δικαίου και ο σεβασµός των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των

θεµελιωδών ελευθεριών, και η ουσιαστική εφαρµογή από µέρους της Ουκρανίας του κοινού σχεδίου

δράσης, θα εντείνουν το ρυθµό των σχέσεων ΕΕ-Ουκρανίας και θα αποτελέσουν το βασικό στοιχείο που θα

επηρεάσει την ανάπτυξη όλων των τοµέων συνεργασίας ΕΕ-Ουκρανίας.

Προσφάτως, παρασχέθηκε στην Ουκρανία και στη Μολδαβία η δυνατότητα να ευθυγραµµισθούν µε επί

µέρους δηλώσεις, διαβήµατα και κοινές θέσεις ΚΕΠΠΑ της ΕΕ.

103

6.1.3. Ρωσία και Κεντρική Ασία

Η ΕΕ εξακολουθεί να τρέφει ανησυχίες όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα στη Ρωσία, και ιδίως όσον

αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα στην Τσετσενία, την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρώπινων

δικαιωµάτων, το κράτος δικαίου και την ελευθερία των µέσων µαζικής επικοινωνίας.

Παρά το γεγονός ότι σηµειώθηκε κάποια πρόοδος όσον αφορά τη µεταρρύθµιση του δικαστικού

συστήµατος, συµπεριλαµβανοµένων µέτρων όπως η αύξηση των αµοιβών των δικαστών, η εφαρµογή νέων

µέτρων υπήρξε αργή και δεν έχει επιτευχθεί η εξάλειψη της διαφθοράς, ούτε έχει βελτιωθεί ουσιαστικά ο

σεβασµός του κράτους δικαίου. Οι νόµοι εφαρµόζονται επιλεκτικά και εξακολουθούν να αναφέρονται

περιπτώσεις κατά τις οποίες οι υπηρεσίες επιβολής του νόµου ενεργούν ασύδοτα και ατιµωρητί.

Όσον αφορά την ελευθερία των µέσων µαζικής επικοινωνίας στη Ρωσία, η ΕΕ εκφράζει την ικανοποίησή

της για το γεγονός ότι µολονότι υπάρχουν ενδείξεις αυτολογοκρισίας από µέρους των δηµοσιογράφων,

ωστόσο υπάρχει στη Ρωσία σχετικά ευρύ φάσµα τύπου. Ενώ όµως ο γραπτός τύπος παραµένει σχετικά

ελεύθερος, εξακολουθούν να έρχονται πληροφορίες ότι οι περιφερειακές και τοπικές αρχές συχνά

επιδιώκουν να επηρεάσουν τα τοπικά µέσα ενηµέρωσης. O κρατικός έλεγχος των µέσων ραδιοφωνίας και

τηλεόρασης δεν επιτρέπει στην εθνική τηλεόραση να µεταδίδει ευρύ φάσµα απόψεων. Κατά τις

προεκλογικές εκστρατείες για τη ∆ούµα τον ∆εκέµβριο 2003 και για την εκλογή Προέδρου τον Μάρτιο

2004, τα µέσα ενηµέρωσης συνέχισαν να λειτουργούν κυρίως σε κλίµα αυτολογοκρισίας. Η αποστολή

παρακολούθησης των εκλογών (ΟΑΣΕ) άσκησε κριτική στα ελεγχόµενα από το κράτος µέσα ενηµέρωσης

για µεροληπτική κάλυψη τόσο των βουλευτικών όσο και των προεδρικών εκλογών. Ο Πρόεδρος Πούτιν και

το φιλικό προς αυτόν κόµµα «Ενωµένη Ρωσία» είχαν δυσανάλογη και άκριτη κάλυψη σε αµφότερες τις

προεκλογικές εκστρατείες. Το κλίµα αυτολογοκρισίας σε πολλούς ρώσους δηµοσιογράφους ενισχύθηκε από

την αδυναµία της κυβέρνησης να ανακαλύψει τους δολοφόνους 15 δηµοσιογράφων που δολοφονήθηκαν,

πιθανότατα λόγω των θέσεών τους, από το 2000.

Υπάρχουν αναφορές ότι ανθρωπιστικές ΜΚΟ αντιµετωπίζουν αύξουσες δυσκολίες λειτουργίας στη Ρωσία.

Οι δηλώσεις του Προέδρους Πούτιν κατά την οµιλία προς το έθνος όπου κατηγόρησε ορισµένες ΜΚΟ ότι

εξυπηρετούν «ύποπτα συµφέροντα» και άσκησε κριτική στη χρηµατοδότηση ΜΚΟ από το εξωτερικό και

από επιχειρήσεις, µαζί µε ορισµένες νοµικές πρωτοβουλίες και δηλώσεις κρατικών αξιωµατούχων,

ερµηνεύτηκαν ως σηµεία αύξουσας πίεσης προς τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Τον Μάιο 2005,

ο επικεφαλής της Οµοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφάλειας (FSB) Nikolai Ratrushev υποστήριξε επίσης ότι

ορισµένες ΜΚΟ εργάζονταν για ξένα συµφέροντα και κατά της Ρωσίας. Ορισµένες ΜΚΟ υπέστησαν

άµεσες πιέσεις από τις αρχές. Τον Ιανουάριο 2005, η FSB επέδραµε στα γραφεία του Συνδέσµου Ρωσο-

τσετσενικής Φιλίας στο Nizhny Novgorod. Η ΜΚΟ, που παραδοσιακά ασκούσε κριτική στις παραβιάσεις

των ανθρώπινων δικαιωµάτων στην Τσετσενία, χρηµατοδοτείτο µερικώς από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

104

Η Ρωσία έχει πραγµατοποιήσει µεγάλα άλµατα στη δηµοκρατική εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, αλλά η ΕΕ

ανησυχεί για τις πρόσφατες αλλαγές του εκλογικού συστήµατος στη Ρωσία. Η άµεση εκλογή των

περιφερειαρχών τελείωσε το 2004 και στο εξής διορίζονται από τον Πρόεδρο και εγκρίνονται από την

τοπική νοµοθετική εξουσία. Ο Πρόεδρος Πούτιν έχει ενισχύσει ουσιαστικά την εξουσία του έναντι της

∆ούµα, της κυβέρνησης και των περιφερειών. Σήµερα υπάρχει µικρή σοβαρή αντιπολίτευση στην

κυβέρνηση.

Υπάρχουν αναφορές για αυξανόµενα προβλήµατα ρατσισµού, αντισηµιτισµού, ξενοφοβίας και εξτρεµισµού

και περιορισµούς στις θρησκευτικές ελευθερίες στη Ρωσία. Το άρθρο 14 του ρωσικού συντάγµατος

προβλέπει ότι η Ρωσία είναι κοσµικό κράτος αλλά το ρωσικό δίκαιο ανάγει την Ορθοδοξία σε επικρατούσα

θρησκεία της χώρας και εγγυάται το σεβασµό µόνο του Βουδισµού, του Ισλάµ και του Ιουδαϊσµού. Ο νόµος

περιορίζει τις άλλες οµάδες. Έχουν υπάρξει επανειληµµένοι περιορισµοί στη θέση και στη δυνατότητα

λειτουργίας της Καθολικής Εκκλησίας και άλλων µειοψηφικών θρησκειών όπως ο Στρατός της Σωτηρίας

και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Οι τελευταίοι απαγορεύτηκαν στη Μόσχα και κατόπιν τούτου αντιµετωπίζουν

δυσκολίες σε άλλες περιοχές της χώρας. Οι εθνοτικές µειονότητες, ιδίως άτοµα από την Κεντρική Ασία και

τον Καύκασο, είναι συχνά θύµατα εθνοτικών διακρίσεων και ενίοτε βίας. Η τάση αυτή εκδηλώθηκε

πρόσφατα σε διάφορες ρατσιστικές πράξεις που έλαβαν µεγάλη δηµοσιότητα, συµπεριλαµβανοµένων βίαιων

επιθέσεων και φόνων. Οι περιπτώσεις αυτές τα τελευταία λίγα χρόνια περιλαµβάνουν το µαχαίρωµα

9χρονης Τατζίκας στην Αγ. Πετρούπολη και 24χρονου αφρικανού σπουδαστή στο Voronezh. Τον Ιανουάριο

2005, τα στοιχεία του κέντρου Sova, µιας αξιοσέβαστης ΜΚΟ, δείχνουν ότι τουλάχιστον 200

τραυµατίστηκαν και 44 έχασαν τη ζωή τους στη Ρωσία σε ρατσιστικά εγκλήµατα το 2004. Οι νεκροί ήταν

υπερδιπλάσιοι εκείνων της προηγούµενης χρονιάς 2003. Οι ΜΚΟ ανέφεραν ότι υπάρχουν περίπου 50.000

µέλη οµάδας «σκίνχεντ» στη Ρωσία και ότι ο αριθµός αυξάνεται ταχέως. Ο Ρώσος διαµεσολαβητής για τα

ανθρώπινα δικαιώµατα κ. Vladimir Lukin κατηγόρησε την αστυνοµία ότι δεν λαµβάνει επαρκή µέτρα για

την έρευνα και αποτροπή των εγκληµάτων που συνδέονται µε τον εξτρεµισµό.

Μετά τη συµφωνία κατά τη διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Ρωσίας στη Χάγη, το Νοέµβριο του 2004, να αρχίσει

τακτικός διάλογος στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων, την 1η Μαρτίου 2005 διεξήχθησαν στο

Λουξεµβούργο οι πρώτες διαβουλεύσεις ΕΕ-Ρωσίας στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων (βλέπε

κεφάλαιο 3.3.3 για περισσότερες λεπτοµέρειες). Μολονότι αναγνωρίζει τα πραγµατικά προβλήµατα

ασφαλείας που αντιµετωπίζει η Ρωσία, και καταδικάζει δριµύτατα τις τροµοκρατικές επιθέσεις του Beslan,

του Σεπτεµβρίου 2004, η ΕΕ παραµένει ανήσυχη για τη σοβαρή κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων

στην Τσετσενία. Είναι συχνές οι αναφορές εξαφανίσεων, βασανιστηρίων και ατιµώρητων αυθαιρεσιών

ενόπλων οµάδων προσκείµενων προς τη Μόσχα.

Αναφέρονται επίσης περιπτώσεις αυξανόµενης όχλησης των ΜΚΟ και των προασπιστών των ανθρώπινων

δικαιωµάτων στο Βόρειο Καύκασο. Στις αναφορές αυτές περιλαµβάνεται και η απαγωγή του Makhmut

105

Magomadov, δικηγόρου που εργάζεται σε ένα πρόγραµµα που χρηµατοδοτείται από την ΕΕ, ο οποίος

εξαφανίσθηκε τον Ιανουάριο του 2005 αλλά ο οποίος αργότερα ελευθερώθηκε. Η ΕΕ αντέδρασε στην

απαγωγή του Magomadov µε δήλωση σχετικά µε τον εκφοβισµό και την όχληση των προασπιστών των

ανθρώπινων δικαιωµάτων στη Ρωσία, το Φεβρουάριο του 2005. Η ΕΕ συζήτησε διεξοδικά το ζήτηµα της

Τσετσενίας µε τη Ρωσία κατά τις διαβουλεύσεις του Μαρτίου, την παρακίνησε να εντείνει τη συνεργασία

της µε διεθνείς µηχανισµούς στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων, και ζήτησε να της παρασχεθούν

διαβεβαιώσεις όσον αφορά την προστασία των προασπιστών των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Η ΕΕ εξέφρασε

την ικανοποίησή της για το διορισµό του Dmitry Kozak ως απεσταλµένου του Προέδρου στην περιοχή,

καθώς και για την προθυµία της Ρωσίας να συζητήσει ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων στην Τσετσενία.

Με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας, η ΕΕ δεν προώθησε ψήφισµα για την Τσετσενία κατά τη σύνοδο

της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα, το 2005. Αντ' αυτού, η ΕΕ εξέφρασε

τις ανησυχίες της σχετικά µε την Τσετσενία σε γενικότερη δήλωση της ΕΕ στο σηµείο 9. Η δήλωση αυτή

περιλαµβάνει τα πλέον σοβαρά µελήµατα, συµπεριλαµβανοµένων των εκτελέσεων χωρίς δίκη και των

εξαφανίσεων, και καλεί τη Ρωσία να λάβει αµέσως όλα τα απαιτούµενα µέτρα ώστε να παύσουν και να

προληφθούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων και του διεθνούς δικαίου στην Τσετσενία.

Σε συνεργασία µε τις ρωσικές αρχές, η ΕΕ εκπονεί επί του παρόντος πρόγραµµα παροχής κοινωνικής και

οικονοµικής βοήθειας στο Βόρειο Καύκασο. Κατά την 15η διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Ρωσίας που διεξήχθη στη Μόσχα στις 10 Μαΐου 2005, εγκρίθηκαν

οδικοί χάρτες για τη δηµιουργία των τεσσάρων Κοινών Χώρων µεταξύ ΕΕ και Ρωσίας,

συµπεριλαµβανοµένου Κοινού Χώρου Ελευθερίας, Ασφάλειας και ∆ικαιοσύνης, όπου αναφέρεται ιδίως ότι

: «Η ΕΕ και η Ρωσία θα αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες που παρέχει η συνεργασία τους µε την

ενίσχυση της συνεργασίας τους µέσω της υλοποίησης διεθνών δεσµεύσεων, µέσω του σεβασµού της αρχής

της µη διάκρισης, καθώς και της καταπολέµησης κάθε µορφής µισαλλοδοξίας και ρατσισµού, µέσω του

σεβασµού των δικαιωµάτων των ατόµων στα κράτη µέλη της ΕΕ και στη Ρωσία, συµπεριλαµβανοµένων των

µεταναστών και των προσώπων που ανήκουν σε µειονότητες, και του σεβασµού των θεµελιωδών

δικαιωµάτων και ελευθεριών που ορίζονται στη Σύµβαση για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωµάτων

και των θεµελιωδών ελευθεριών και στη διεθνή Σύµβαση για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων κάθε

µορφής.» Η ΕΕ συζήτησε ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων σε όλες τις συνεδριάσεις της Επιτροπής Συνεργασίας

και σε όλες τις συνόδους του Συµβουλίου Συνεργασίας µε τις χώρες της Κεντρικής Ασίας. Στις 12 Μαΐου

2005, στο περιθώριο της κοινής συνόδου ΕΕ-Τουρκµενιστάν, διεξήχθη στο Ashgabad ειδική σύνοδος

διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώµατα µε το Τουρκµενιστάν. Βλ. κεφάλαιο 5.1 για τη δράση της ΕΕ στην

τρίτη επιτροπή της ΓΣΗΕ. Στις 23 Μαΐου και στις 13 Ιουνίου74, το Συµβούλιο ενέκρινε συµπεράσµατα µε τα οποία καταδικάζει τη

δυσανάλογη και υπερβολική χρήση βίας από τις δυνάµεις ασφαλείας του Ουζµπεκιστάν έναντι πολιτών

74 Και ξανά στις 18 Ιουλίου 2005.

106

κατά τις ταραχές του Andijan, του Μαΐου 2005. Το Συµβούλιο έχει επανειληµµένα ζητήσει από τις αρχές

του Ουζµπεκιστάν να επιτρέψουν τη διενέργεια διεθνούς έρευνας στα συµβάντα αυτά. Επί πλέον, το

Συµβούλιο απέστειλε έντονο µήνυµα στις αρχές της Κιργισίας υπενθυµίζοντάς τους ότι οφείλουν να

τηρήσουν τις διεθνείς τους υποχρεώσεις όσον αφορά την προστασία των ουζµπέκων προσφύγων και

αιτούντων άσυλο, οι οποίοι κατέφυγαν στην Κιργισία µετά από τα γεγονότα στο Andijan. Ο Ύπατος

Εκπρόσωπος, κ. Solana, απέστειλε στην Κιργισία τον προσωπικό του αντιπρόσωπο στον τοµέα των

ανθρώπινων δικαιωµάτων, όταν οι αρχές του Ουζµπεκιστάν αρνήθηκαν να του χορηγήσουν θεώρηση

εισόδου. 6.2. Αφρική Επί σειρά ετών, η ΕΕ επιδιώκει τη θέσπιση πολιτικών όσον αφορά την κατάσταση των ανθρώπινων

δικαιωµάτων στην Αφρική µε βάση τη συνεργασία µάλλον παρά την αντιπαράθεση, λόγου χάρη µέσω του

διαλόγου ΕΕ-Αφρικής ο οποίος καθιερώθηκε στα πλαίσια της Συµφωνίας του Κοτονού. Οµοίως, η ΕΕ έχει

επίσης επιδιώξει να παρακινήσει περιφερειακές οµάδες όπως η Αφρικανική Οµάδα των Ηνωµένων Εθνών,

να αναλάβουν, σε συνεργασία µε άλλες οµάδες όπως η ΕΕ, τοπικές καταστάσεις όπου σηµειώνονται

παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων. ∆υστυχώς, η θέση που έλαβε η Αφρικανική Ένωση στην τρίτη

επιτροπή της ΓΣΗΕ και στην CHR κατά τη συζήτηση της κατάστασης των ανθρώπινων δικαιωµάτων σε

συγκεκριµένες αφρικανικές χώρες δεν χαρακτηρίστηκε από πνεύµα συνεργασίας. Η κοινή θέση για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, τις δηµοκρατικές αρχές, το κράτος δικαίου και τη χρηστή

διακυβέρνηση στην Αφρική 75 αναθεωρείται από το Συµβούλιο ανά εξάµηνο. Στις 22 Νοεµβρίου 2004

πραγµατοποιήθηκε ανασκόπηση των δραστηριοτήτων για την προώθηση της κοινής θέσης. Η ΕΕ παρέσχε

επίσης πολιτική και χρηµατοδοτική στήριξη στην ατζέντα της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ) στον τοµέα της

διακυβέρνησης, µεταξύ άλλων για την παρακολούθηση των εκλογών και για τη δηµιουργία µονάδας

διακυβέρνησης στην Επιτροπή ΑΕ. Η ΕΕ και η ΑΕ συµφώνησαν σε συνάντηση υπουργικής τρόικας που

πραγµατοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2005, να συνεργασθούν για τη στήριξη του έργου της Αφρικανικής

Επιτροπής για τα ∆ικαιώµατα του Ανθρώπου και των Λαών, εποπτεύοντας την εφαρµογή του Αφρικανικού

Χάρτη για τα ∆ικαιώµατα του Ανθρώπου και των Λαών. Στις 12 Απριλίου 2005, το Συµβούλιο υιοθέτησε

κοινή θέση όσον αφορά την πρόληψη, τη διαχείριση και την επίλυση συγκρούσεων στην Αφρική 76,

καταργώντας την οµότιτλη κοινή θέση που είχε υιοθετηθεί στις 26 Ιανουαρίου 2004. 77

Κύριος στόχος του νέου κειµένου είναι να ληφθούν υπόψη οι νέες εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Πολιτική

Ασφάλειας και Άµυνας (ΕΠΑΑ), και συγκεκριµένα το σχέδιο δράσης για στήριξη ΕΠΑΑ για την ειρήνη και

την ασφάλεια στην Αφρική, καθώς και τα συµπεράσµατα σχετικά µε την ειρήνη και την ασφάλεια στην

Αφρική, τα οποία εγκρίθηκαν το Νοέµβριο του 2004. Η ΕΕ παρέσχε επίσης ζωτικής σηµασίας βοήθεια στην

75 ΕΕ L 158, 2.6.1998, σ. 1. 76 ΕΕ L 97, 15.4.2005, σ. 57. 77 ΕΕ L 21, 28.1.2004, σ. 25.

107

ΑΕ και σε αφρικανικές υπο-περιφερειακές οργανώσεις µε χρηµατοδότηση του Μέσου Στήριξης της Ειρήνης

στην Αφρική, πράγµα που αποτέλεσε σηµαντική συµβολή στην ικανότητα της ΑΕ να αναπτύξει

ειρηνευτικές δυνάµεις στο Νταρφούρ. Η συνεισφορά στο Μέσο Στήριξης της Ειρήνης χρησιµοποιείται

επίσης για πλέον µακροπρόθεσµα προγράµµατα δηµιουργίας υποδοµής στο πλαίσιο της ΑΕ. Στην Τρίτη Επιτροπή της 59ης συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών, η ΕΕ συνέβαλε στο

εκπονηθέν από την Αφρική ψήφισµα σχετικά µε την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στη Λαϊκή

∆ηµοκρατία του Κονγκό (Λ∆Κ). Το ψήφισµα, το οποίο εκδόθηκε µετά από ψηφοφορία των κρατών µελών,

καταδικάζει τις συνεχιζόµενες σοβαρές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων καθώς και τις

συνεχιζόµενες βίαιες επιθέσεις κατά πολιτών, ιδίως στα ανατολικά της χώρας. Καταδικάζει επίσης τη

συνεχιζόµενη σεξουαλική βία κατά των γυναικών. Καλεί όλα τα µέρη να παύσουν αµέσως τις εχθροπραξίες

καθώς και τη στρατολόγηση παιδιών. Καλεί επίσης τις κονγκολέζικες αρχές να λάβουν επειγόντως µέτρα για

την εξάλειψη του κλίµατος ασυδοσίας που επικρατεί στην περιοχή, καθώς και για τη συνεργασία µε το

∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο (∆Π∆). Με το ψήφισµα παρακινείται επίσης η Λ∆Κ και οι γείτονές της να

καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την αποφυγή της δηµιουργίας συνθηκών που θα µπορούσαν να

οδηγήσουν στον εκτοπισµό αµάχου πληθυσµού ή ρευµάτων προσφύγων, και να διευκολύνουν την επάνοδο

των προσφύγων στις εστίες τους. Αφετέρου, το ψήφισµα επικροτεί τη βαθµιαία επέκταση της κρατικής

εξουσίας σε ολόκληρη τη χώρα καθώς και τα µέτρα που ελήφθησαν από τη µεταβατική κυβέρνηση για να

οδηγηθεί η χώρα σε ελεύθερες και αδιάβλητες εκλογές. Κατά τη σύνοδο της Επιτροπής των Ηνωµένων

Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, του 2005, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαδραµάτισε καίριο ρόλο ώστε να

ενθαρρυνθεί και να πεισθεί η Αφρικανική Οµάδα να υποβάλει ψήφισµα στο οποίο αναγνωρίζεται και

εξετάζεται η κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Το ψήφισµα εκδόθηκε άνευ ψηφοφορίας. Το

ψήφισµα επικροτεί την έναρξη του αφοπλισµού των πρώην µαχητών, την ενίσχυση της εντολής της

αποστολής των Ηνωµένων Εθνών, τις δραστηριότητες που διεξάγονται από το Τοπικό Γραφείο για τα

Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα, την έκθεση που υπέβαλε ο Ειδικός Εισηγητής και την κοινή πρωτοβουλία για την

καταπολέµηση της σεξουαλικής βίας που δροµολογήθηκε από την κυβέρνηση της Λ∆Κ, όργανα των

Ηνωµένων Εθνών και ΜΚΟ. Επικροτεί επίσης τις δεσµεύσεις που ανέλαβαν χώρες της περιοχής για την

προαγωγή της ειρήνης και της σταθερότητας. Το ψήφισµα υπενθυµίζει επίσης την ανάγκη διεξαγωγής

έρευνας όσον αφορά τις σοβαρές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων που διεπράχθησαν στη Λ∆Κ

και σηµειώνει την έναρξη των ερευνών του ∆Π∆. Το ψήφισµα καταδικάζει τις συνεχιζόµενες παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, ιδίως στην

ανατολική Λ∆Κ, και την ατιµωρησία της οποίας απολαύουν οι δράστες των εγκληµάτων αυτών. Καλεί όλα

τα ενεχόµενα µέρη, τις µεταβατικές αρχές και τη διεθνή κοινότητα να λάβουν τα αναγκαία µέτρα για την

ενίσχυση των δηµοκρατικών θεσµών και για την προετοιµασία της χώρας για εκλογές, και παρακινεί τη

µεταβατική κυβέρνηση να εξαλείψει τη θανατική ποινή από τη νοµοθεσία της. Η Επιτροπή Ανθρώπινων

∆ικαιωµάτων ανέλαβε να επανεξετάσει την κατάσταση στη Λ∆Κ κατά τη σύνοδό της το 2006, µε επίκεντρο

τα ζητήµατα αυτά και τις συστάσεις του Ειδικού Αντιπροσώπου του Γενικού Γραµµατέα των Ηνωµένων

Εθνών.

108

Στις 14 Ιουνίου 2004, το Συµβούλιο ενέκρινε συµπεράσµατα σχετικά µε τη στήριξη από µέρους της ΕΕ της

διαδικασίας ειρήνευσης και µετάβασης στην αφρικανική περιοχή των Μεγάλων Λιµνών καθώς και της

∆ιεθνούς ∆ιάσκεψης για την Ειρήνη, την Ασφάλεια, τη ∆ηµοκρατία και την Ανάπτυξη στην περιοχή. Στις

31 Ιανουαρίου 2005, το Συµβούλιο κατάργησε την κοινή θέση σχετικά µε τη συµφωνία κατάπαυσης του

πυρός της Λουσάκα καθώς και σχετικά µε την ειρηνευτική διαδικασία στη Λ∆Κ.78

Στις 31 Ιανουαρίου 2005, το Συµβούλιο κατάργησε την κοινή θέση του Οκτωβρίου 2002, σχετικά µε τη

διεξαγωγή εποικοδοµητικού και κριτικού διαλόγου µε την κυβέρνηση της Ρουάντας για την προώθηση της

εθνικής συµφιλίωσης, την προαγωγή και την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών

ελευθεριών και τη µετάβαση στη δηµοκρατία.79

Η ΕΕ ανησυχεί ιδιαίτερα για τις συνεχιζόµενες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων στο Νταρφούρ,

του ∆υτικού Σουδάν. Μετά από έκθεση της συσταθείσας από τα Ηνωµένα Έθνη ∆ιεθνούς Επιτροπής

Έρευνας, που διαπίστωσε ότι όλα τα µέρη είχαν διαπράξει σοβαρές παραβιάσεις που µπορούν να θεωρηθούν

ως εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας και/ ή ως εγκλήµατα πολέµου, είναι ζωτικής σηµασίας να

αντικατοπτρισθεί η σοβαρότητα της κατάστασης αυτής κατά τη σύνοδο της Επιτροπής Ανθρώπινων

∆ικαιωµάτων του 2005. Η ΕΕ συνεργάσθηκε στενά µε την Αφρικανική Οµάδα για την έκδοση αυστηρού

ψηφίσµατος σχετικά µε το Σουδάν (βλέπε κεφάλαιο 5.2 για λεπτοµέρειες και κεφάλαιο 5.1 για τη δράση της

ΕΕ στα πλαίσια της Τρίτης Επιτροπής της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών). Ενόψει της

εφαρµογής των µέτρων που περιέχονται στην απόφαση 1591 (2005) του Συµβουλίου Ασφαλείας των

Ηνωµένων Εθνών, το Συµβούλιο καθόρισε στις 30 Μαΐου 2005 κοινή θέση σχετικά µε τη λήψη

περιοριστικών µέτρων έναντι του Σουδάν.80 Με την κοινή θέση επιβάλλονται µέτρα για τον περιορισµό της

µετακίνησης και τη δέσµευση των περιουσιακών στοιχείων των προσώπων που παρακωλύουν την

ειρηνευτική διαδικασία, συνιστούν απειλή για τη σταθερότητα στο Νταρφούρ και την περιοχή, προβαίνουν

σε παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου ή του δικαίου σχετικά µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα ή

διαπράττουν φρικαλεότητες, παραβιάζουν το εµπάργκο όπλων και/ή ευθύνονται για εχθρικές στρατιωτικές

πτήσεις εντός και πάνω από την περιοχή του Νταρφούρ. Η κοινή αυτή θέση καταργεί την κοινή θέση

σχετικά µε την επιβολή εµπάργκο όσον αφορά τα όπλα, τα πολεµοφόδια και το στρατιωτικό εξοπλισµό στο

Σουδάν, που εγκρίθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2004 και τροποποιήθηκε στις 10 Ιουνίου 200481, ενσωµατώνοντας

σε µια ενιαία νοµική πράξη τα σχετικά µέτρα µαζί µε τα µέτρα που θα επιβληθούν δυνάµει της απόφασης

1591 του Συµβουλίου Ασφαλείας.

Τον Ιανουάριο του 2005, το Συµβούλιο καθόρισε την κοινή θέση 2005/82/ΚΕΠΠΑ82 που καταργεί την κοινή

θέση 2002/401/ΚΕΠΠΑ σχετικά µε τη Νιγηρία83. Το πολιτικό περιεχόµενο της κοινής θέσης

78 ΕΕ L 29, 2.2.2005, σ. 49. 79 ΕΕ L 29, 2.2.2005, σ. 49. 80 ΕΕ L 139, 2.6.2005, σ. 25. 81 ΕΕ L 6, 10.01.2004 και ΕΕ L 209, 11.06.2004. 82 ΕΕ L 29, 2.2.2005, σ. 49. 83 ΕΕ L 139, 29.5.2002, σ. 1.

109

2002/401/ΚΕΠΠΑ διατυπώνεται εκ νέου και επικαιροποιείται στα συµπεράσµατα του Συµβουλίου σχετικά

µε τις σχέσεις της ΕΕ µε τη Νιγηρία. Στόχος των συµπερασµάτων είναι η ενίσχυση των σχέσεων µεταξύ της

ΕΕ και της Νιγηρίας σε όλους τους τοµείς κοινού ενδιαφέροντος. Οι σχέσεις αυτές βασίζονται στην ισότητα,

το διάλογο και τις κοινές αξίες του σεβασµού των ανθρώπινων δικαιωµάτων, των δηµοκρατικών αρχών, του

κράτους δικαίου και της χρηστής διακυβέρνησης και θα διαµορφωθούν µέσω εποικοδοµητικού πολιτικού

διαλόγου, καθώς και αποτελεσµατικής συνεργασίας για την ανάπτυξη.

Κατά την περίοδο που καλύπτει η παρούσα έκθεση, το Συµβούλιο καθόρισε την κοινή θέση

2004/902/ΚΕΠΠΑ της 22ας ∆εκεµβρίου 200484, που παρατείνει, σύµφωνα µε την απόφαση 1579 του

Συµβουλίου Ασφαλείας, την ισχύ της κοινής θέσης 2004/137/ΚΕΠΠΑ85 σχετικά µε τη λήψη περιοριστικών

µέτρων έναντι της Λιβερίας. Τα µέτρα αυτά αφορούν την επιβολή εµπάργκο όπλων, ταξιδιωτικών

περιορισµών για ορισµένα πρόσωπα, τις άµεσες ή έµµεσες εισαγωγές στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ακατέργαστων κορµών δέντρων, προϊόντων ξυλείας και διαµαντιών που προέρχονται από τη Λιβερία.86

Παραµένει εν ισχύι η κοινή θέση 2004/487/ΚΕΠΠΑ του Συµβουλίου, σχετικά µε την επιβολή περιοριστικών

µέτρων κατά του πρώην Προέδρου Taylor και ορισµένων από τους στενούς του συγγενείς.87 Στις 31 Ιανουαρίου 2005 το Συµβούλιο κατήργησε την κοινή θέση όσον αφορά την Αγκόλα88. Η κοινή θέση

του 2003 επικροτούσε τις ουσιαστικές πολιτικές αλλαγές που είχαν σηµειωθεί στην Αγκόλα κατά το 2002 µε

την ολοκλήρωση των κυρίων στόχων της ειρηνευτικής διαδικασίας.

Η ΕΕ υπέβαλε ψήφισµα σχετικά µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τη δηµοκρατία στη Ζιµπάµπουε κατά τη

σύνοδο της Τρίτης Επιτροπής της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών το Νοέµβριο του 2004. Με το

ψήφισµα αυτό παρακινείται η κυβέρνηση της Ζιµπάµπουε να µην παρεµποδίσει τις προσπάθειες

αξιολόγησης της επισιτιστικής ασφάλειας και άλλων ανθρωπιστικών προκλήσεων, και να µεριµνήσει για

την ασφαλή και απρόσκοπτη παράδοση της επισιτιστικής βοήθειας καθώς και της ανθρωπιστικής βοήθειας,

χωρίς να επιβάλει κανέναν πολιτικό όρο. Καλεί επίσης την κυβέρνηση να ζητήσει τη βοήθεια του Ύπατου

Αρµοστή των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα και να εξετάσει το ενδεχόµενο πρόσκλησης

σχετικών θεµατικών εισηγητών προκειµένου να αξιολογήσουν την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα.

Παρακινεί επίσης την κυβέρνηση να ανταποκριθεί σε έκθεση της Αφρικανικής Επιτροπής για τα δικαιώµατα

του ανθρώπου και των λαών. Για το ψήφισµα ελήφθη απόφαση για την αναστολή της διαδικασίας, µε την

υποκίνηση της Αφρικανικής Οµάδας, αλλά το ζήτηµα εξακολουθεί να περιλαµβάνεται στην ατζέντα.

84 ΕΕ L 379, 24.12.2004, σ. 113. 85 ΕΕ L 40, 12.2.2004, σ. 35. 86 ΕΕ L 124, 20.5.2003, σ. 49. 87 ΕΕ L 162, 30.04.2004, σ. 116. 88 ΕΕ L 29, 2.2.2005, σ. 49.

110

Η κατάσταση στη Ζιµπάµπουε εξακολούθησε να επιδεινώνεται, ιδίως κατά τη διάρκεια της επιχείρησης

«Αποκατάσταση της Τάξης», η οποία είχε ως αποτέλεσµα έως 700.000 άνθρωποι να µείνουν άστεγοι και να

περιέλθουν σε κατάσταση ένδειας, ενώ ακόµη 2,4 εκατοµµύρια επηρεάσθηκαν έµµεσα89. Η Προεδρία της

ΕΕ εξέδωσε δήλωση στις 7 Ιουνίου µε την οποία καταδικάζει το δια της βίας µαζικό εκτοπισµό. ∆εδοµένου

ότι εξακολουθούν να σηµειώνονται σοβαρές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων (που

περιλαµβάνουν µεταξύ άλλων την ελευθερία γνώµης, την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και την ελευθερία

του συνέρχεσθαι ειρηνικώς), στις 16 Ιουνίου 2005, η ΕΕ τροποποίησε και παρέτεινε την κοινή θέση σχετικά

µε τη λήψη περιοριστικών µέτρων έναντι της Ζιµπάµπουε.90 Τα επιδιωκόµενα µέτρα έχουν ως στόχο να µην

θίξουν τους απλούς πολίτες της Ζιµπάµπουε και των γειτονικών κρατών και η ΕΕ εξακολουθεί να

δεσµεύεται να παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια στο λαό της Ζιµπάµπουε91.

6.3. Βόρειος και Νότιος Αµερική

Κατά τη διάρκεια συνόδου των Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Οµάδας του Ρίο,

µιας διεθνούς οργάνωσης κρατών της Λατινικής Αµερικής, που πραγµατοποιήθηκε στο Λουξεµβούργο στις

27 Μαΐου, εκδόθηκε ανακοινωθέν στο οποίο επαναλαµβάνεται η δέσµευσή τους για την προαγωγή και την

προάσπιση όλων των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Οι Υπουργοί επανέλαβαν ότι είναι αποφασισµένοι να

καταπολεµήσουν όλες τις απειλές που υπονοµεύουν την πλήρη απόλαυση όλων των ανθρώπινων

δικαιωµάτων και να λάβουν τα αναγκαία µέτρα για την προώθηση µιας δηµοκρατικής, συµµετοχικής,

δίκαιης, ανεκτικής κοινωνίας χωρίς αποκλεισµούς. Οι Υπουργοί επικρότησαν επίσης τη συνεργασία µεταξύ

των δύο οµάδων κατά την 61η σύνοδο της Επιτροπής των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα.

Μολονότι στην Καραϊβική δεν έχει επιβληθεί η θανατική ποινή επί σειρά ετών, σε ορισµένα νησιά

σηµειώνεται αυξανόµενη πίεση για την επιβολή της. Η ΕΕ προέβη σε διάβηµα στο Μπαρµπάντος το

Φεβρουάριο και στην Τρινιντάντ και Τοµπάγκο τον Ιούνιο γιατί φαινόταν ότι επίκεινται εκτελέσεις.

Στα συµπεράσµατα του Συµβουλίου Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων του ∆εκεµβρίου 2004, η

ΕΕ εξέφρασε εκ νέου την ανησυχία της για την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στην Κολοµβία.

Με τα συµπεράσµατα αυτά ζητείται η ταχεία εφαρµογή των εκκρεµών συστάσεων των Ηνωµένων Εθνών

στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων, ο σεβασµός των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και του διεθνούς

ανθρωπιστικού δικαίου από όλα τα µέρη και επιβεβαιώνεται η πάγια πολιτική της ΕΕ για υποστήριξη της

κυβέρνησης της Κολοµβίας όσον αφορά τη διευθέτηση της εσωτερικής ένοπλης σύγκρουσης κατόπιν

διαπραγµατεύσεων. Οι ανησυχίες αυτές επαναλαµβάνονται στη δήλωση της ΕΕ κατά τη σύνοδο της

Καρθαγένης το Φεβρουάριο του 2005 που ακολούθησε τη σύνοδο διεθνούς στήριξης της Κολοµβίας που

είχε πραγµατοποιηθεί στο Λονδίνο του 2003. Στη δήλωσή της κατά την 61η σύνοδο της Επιτροπής

89 Έκθεση της Ειδικής Εντεταλµένης του Γενικού Γραµµατέα των Ηνωµένων Εθνών Anna Tibaijuka, της 22ας

Ιουλίου 2005. 90 ΕΕ L 50, 20.2.2004, σ. 66, ΕΕ L 49, 22.2.2005, σ. 10 και ΕΕ L 153, 16.6.2005, σ. 37. 91 Στις 29 Ιουλίου 2005, η ΕΕ εξέδωσε απόφαση για την ενηµέρωση του καταλόγου προσώπων που υπόκεινται σε

περιοριστικά µέτρα στη Ζιµπάµπουε προκειµένου να ληφθούν υπόψη οι πρόσφατες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωµάτων.

111

Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων (CHR), η ΕΕ κάλεσε εκ νέου την κυβέρνηση της Κολοµβίας να καταρτίσει

συνολικό νοµικό πλαίσιο για τη διαδικασία, αφοπλισµού, αποστράτευσης και επανένταξης όλων των

παρανόµων ενόπλων οµάδων που θα περιλαµβάνει τις αρχές της αλήθειας, της δικαιοσύνης και της

αποζηµίωσης των θυµάτων της ένοπλης σύγκρουσης. Η ρωµαλέα αυτή δήλωση παρακινεί την κολοµβιανή

κυβέρνηση να εξακολουθήσει να διατηρεί εποικοδοµητική σχέση µε το Γραφείο του Ύπατου Αρµοστή για

τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα. Η ΕΕ σηµείωσε ότι, µολονότι υπάρχει κάποια βελτίωση, ιδίως όσον αφορά την

τάση µείωσης των δολοφονιών, των απαγωγών και των αναγκαστικών εκτοπισµών, η κατάσταση των

ανθρώπινων δικαιωµάτων στην Κολοµβία παραµένει πολύ σοβαρή. Επίσης, η ΕΕ ήταν η πηγή προέλευσης

της δήλωσης του Προέδρου της CHR για την Κολοµβία, η οποία εγκρίθηκε ως σηµείο 3. Καθ' όλη τη

διάρκεια του έτους, η ΕΕ εξακολούθησε να διαδραµατίζει ενεργό ρόλο στην επισήµανση ειδικών

περιπτώσεων στην κολοµβιανή κυβέρνηση που αφορούσαν τα ανθρώπινα δικαιώµατα, λόγου χάρη τη

δολοφονία τριών συνδικαλιστών στην επαρχία της Arauca τον Αύγουστο του 2004, και τη σφαγή πολιτών

στην κοινότητα ειρήνης του San Jose De Apartado το Φεβρουάριο του 2005. Η ΕΕ καταδίκασε σταθερά

όλες τις τροµοκρατικές πράξεις και άλλες εγκληµατικές επιθέσεις, συµπεριλαµβανοµένης της

χρησιµοποίησης παιδιών από παράνοµες ένοπλες οµάδες. Κατά την 61η σύνοδο της Επιτροπής Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων, οι ΗΠΑ υπέβαλαν ψήφισµα, στα πλαίσια

του σηµείου 9 της ηµερήσιας διάταξης, σχετικά µε την Κούβα. Στο κείµενο υπενθυµίζονται όλα τα

προηγούµενα ψηφίσµατα και καλείται ο Προσωπικός Αντιπρόσωπος του Ύπατου Αρµοστή για τα

Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα να εκπονήσει έκθεση σχετικά µε την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων

στην Κούβα. Όλα τα κράτη µέλη υποστήριξαν από κοινού το ψήφισµα που εγκρίθηκε µε 21 ψήφους υπέρ,

17 κατά και 15 αποχές. Στα συµπεράσµατα του Συµβουλίου που εγκρίθηκαν τον Ιανουάριο του 2005

επαναλαµβάνεται το αίτηµα της ΕΕ για την απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουµένων, δεσµεύονται

τα κράτη µέλη για τη διεξαγωγή πλέον εντατικού διαλόγου µε την ειρηνική αντιπολίτευση και

υποχρεώνονται να θίξουν µελήµατα στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων κατά τις επισκέψεις υψηλού

επιπέδου. Σε µια ακόµη ανασκόπηση πολιτικής τον Ιούνιο του 2005, η ΕΕ επιβεβαίωσε την ακλόνητη θέση

της όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα και η κοινή θέση της ΕΕ για την Κούβα διατηρήθηκε κατά την

15η αξιολόγηση. Το Συµβούλιο επανέλαβε ότι στόχοι της ΕΕ στις σχέσεις της µε την Κούβα είναι η ενθάρρυνση της

ειρηνικής µετάβασης σε µια πλουραλιστική δηµοκρατία µε σεβασµό των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των

θεµελιωδών ελευθεριών, καθώς και αειφόρου οικονοµικής ανάκαµψης και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου

του κουβανικού λαού. Το Συµβούλιο επανέλαβε ότι η εποικοδοµητική δέσµευση εξακολουθεί να αποτελεί

βάση της πολιτικής της ΕΕ όσον αφορά την Κούβα και ότι τα ζητήµατα που αφορούν τα ανθρώπινα

δικαιώµατα θα πρέπει να θίγονται από κάθε επισκέπτη υψηλού επιπέδου. Το Συµβούλιο επανέλαβε το

επείγον αίτηµά του προς την κουβανική κυβέρνηση για την άνευ όρων απελευθέρωση όλων των πολιτικών

κρατουµένων. Μετά την απέλαση από την Κούβα το Μάιο του 2005 πολλών ευρωπαίων βουλευτών και δηµοσιογράφων

που επιχειρούσαν να παραστούν σε συγκέντρωση της ειρηνικής αντιπολίτευσης (της «Asamblea para

112

Promover la Sociedad Civil»), η Προεδρία της ΕΕ διαµαρτυρήθηκε στην κουβανική κυβέρνηση για την

απαράδεκτη αυτή συµπεριφορά. Επί µέρους κράτη µέλη και η ΕΕ στο σύνολό της έχουν επανειληµµένα

θίξει ζητήµατα που τους ανησυχούν σε άµεσες επαφές τους µε την κουβανική κυβέρνηση, µεταξύ άλλων

όσον αφορά τις αυθαίρετες κρατήσεις, την ελευθερία έκφρασης, την ελευθερία του ιδιωτικώς επιχειρείν, την

παρενόχληση ατόµων από το κράτος και την έλλειψη διεθνούς πρόσβασης στις κουβανικές φυλακές. Οι

αποστολές της ΕΕ στην Αβάνα σηµείωσαν πρόοδο όσον αφορά την ανάπτυξη στενότερων σχέσεων µε την

ειρηνική αντιπολίτευση καθώς και την ευρύτερη κουβανική κοινωνία των πολιτών µέσω τακτικού διαλόγου,

ο οποίος θα εντατικοποιηθεί περαιτέρω.

Η ΕΕ έχει καθιερώσει συνεχή διάλογο µε την κυβέρνηση της Γουατεµάλας, συµπεριλαµβανοµένων

διαβηµάτων για ζητήµατα προτεραιότητας, ιδίως την ίδρυση τοπικού γραφείου του Ύπατου Αρµοστή των

Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (OHCHR), τη σύσταση της Επιτροπής για την έρευνα

παρανόµων οµάδων και οργανώσεων ασφαλείας, την ασφάλεια των µαρτύρων και των υπερασπιστών

ανθρωπίνων δικαιωµάτων, την κατάργηση της θανατικής ποινής και το νοµικό πλαίσιο για τις υιοθεσίες.

Όσον αφορά τη συνεργασία σε προγράµµατα, η EIDHR έχει επεκτείνει την υποστήριξή της στο

∆ιαµεσολαβητή για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα, τον Εισαγγελέα και αρκετές ΜΚΟ που ασχολούνται µε τα

ανθρώπινα δικαιώµατα. Επίσης, έχουν προβλεφθεί κονδύλια για την υποστήριξη του γραφείου του OHCHR.

Ανησυχώντας για την αυξανόµενη περιφερειακή διάσταση που αποκτά το φαινόµενο των εγκληµατικών

συµµοριών νέων σε ολόκληρη την Κεντρική Αµερική, η ΕΕ προέβη σε ανασκόπηση της κατάστασης και

των πολιτικών στον τοµέα της ασφάλειας στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από αυτή τη µορφή βίας,

ιδίως δε τη Γουατεµάλα, την Ονδούρα και το Σαλβαδόρ. Επισηµαίνοντας τα γενεσιουργά

κοινωνικοοικονοµικά αίτια του φαινοµένου και την περιορισµένη επιτυχία της αµιγώς κατασταλτικής

πολιτικής, οι εκθέσεις που εκπονήθηκαν από τους αρχηγούς αποστολής της ΕΕ κατέληξαν στο συµπέρασµα

ότι θα πρέπει να δοθεί µεγαλύτερη έµφαση στις προσπάθειες κοινωνικής ένταξης, πρόληψης και

αποκατάστασης. Οµοίως, συνιστάται αυξηµένος συντονισµός της ενωσιακής συνεργασίας, σε περιφερειακό

επίπεδο καθώς και σε επίπεδο χωρών, προκειµένου να υποστηριχθούν οι υλοποιούµενες περιφερειακές

πρωτοβουλίες στον τοµέα αυτό, και να παρασχεθεί βοήθεια στις ενδιαφερόµενες χώρες ώστε να περιορισθεί

το φαινόµενο αυτό.

Η ΕΕ υποστήριξε την επιχείρηση διατήρησης της ειρήνης που διεξήχθη από το Συµβούλιο Ασφαλείας των

Ηνωµένων Εθνών στην Αϊτή, τη MINUSTAH, η εντολή της οποίας περιλαµβάνει την προάσπιση των

ανθρώπινων δικαιωµάτων. Η ΕΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες της µεταβατικής κυβέρνησης της Αϊτής για

την επίτευξη των απαραίτητων προϋποθέσεων προκειµένου να διεξαχθούν ελεύθερες και αδιάβλητες

εκλογές κατά τα τέλη του 2005. Η Αϊτή περιλαµβάνεται στον κατάλογο της Επιτροπής όσον αφορά τις

χώρες προτεραιότητας για παρακολούθηση εκλογών.

113

6.4. Ασία

Η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η αφγανική κυβέρνηση έχει λάβει περαιτέρω µέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης

των ανθρώπινων δικαιωµάτων στο Αφγανιστάν και ότι έχει επιτελεσθεί αξιοσηµείωτη πρόοδος µετά από τη

συµφωνία της Βόννης του 2001. Η ΕΕ αναγνωρίζει την επιτυχία των προεδρικών εκλογών που

πραγµατοποιήθηκαν στο Αφγανιστάν τον Οκτώβριο του 2004, η οποία αποτελεί καλό οιωνό για τις

βουλευτικές εκλογές του Σεπτεµβρίου 2005. Η ΕΕ σηµειώνει ακόµη µια θετική εξέλιξη, την επιστροφή στο

Αφγανιστάν ορισµένων εκ των προσφύγων οι οποίοι επί του παρόντος διαµένουν σε γειτονικές χώρες. Είναι

ενθαρρυντικό το γεγονός ότι το 40% των ψήφων κατά τις προεδρικές εκλογές ήταν γυναικείες ψήφοι και ότι

το 25% τουλάχιστον των κοινοβουλευτικών εδρών θα καλυφθούν από γυναίκες. Ωστόσο, η ΕΕ σηµειώνει µε

ιδιαίτερη ανησυχία ότι, µολονότι τα πολιτικά δικαιώµατα των γυναικών σηµειώνουν ταχεία πρόοδο, οι

διακρίσεις κατά των γυναικών παραµένουν διαδεδοµένες και το στίγµα της οικογενειακής βίας κατά των

γυναικών εξακολουθεί να υφίσταται στην κοινωνία. Πρόκειται για ευρύτατα διαδεδοµένο φαινόµενο σε

ολόκληρο το Αφγανιστάν, ιδίως δε στις µάλλον αγροτικές περιοχές, όπου οι δοµές επιβολής του νόµου είναι

ασθενέστερες από ό,τι στις πόλεις. Η ΕΕ σηµειώνει επίσης ότι η πρόσβαση στην παιδεία και τη δικαιοσύνη

παραµένει πολύ περιορισµένη ιδίως για τις γυναίκες, οι οποίες εξακολουθούν να υφίστανται αυθαίρετη

µεταχείριση από τους υπαλλήλους επιβολής του νόµου. Οι συνθήκες κράτησης χρειάζονται περαιτέρω

σηµαντική βελτίωση. Η ΕΕ έχει ενθαρρύνει την αφγανική κυβέρνηση θα εξακολουθήσει να προωθεί νοµικές

και κοινωνικές µεταρρυθµίσεις για την αντιµετώπιση των προβληµάτων αυτών.

Η ΕΕ ανησυχεί εξαιτίας της συνεχούς αβεβαιότητας και απουσίας κράτους δικαίου σε ορισµένες περιοχές

της χώρας και εξαιτίας των σοβαρών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Η ΕΕ εκφράζει ανησυχίες

επίσης για την επιβολή της θανατικής ποινής. Η ΕΕ χαιρετίζει το Σχέδιο ∆ράσης το οποίο προέκυψε από τη

διάσκεψη για µεταβατικές ρυθµίσεις δικαιοσύνης που πραγµατοποιήθηκε στη Χάγη στις 6-7 Ιουνίου 2005.

Η ΕΕ υποστηρίζει την κυβέρνηση του Αφγανιστάν στις προσπάθειές της για την ειρήνευση και τη

σταθεροποίηση της χώρας. Βλ. επίσης κεφάλαιο 5.2. για τη δράση της ΕΕ στα πλαίσια της Επιτροπής

Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων.

Κατά το παρελθόν έτος, η ΕΕ εξέφρασε επανειληµµένα ανησυχία για την αυξανόµενη πολιτική και

θρησκευτική βία στο Μπανγκλαντές, µετά την επίθεση κατά συγκέντρωσης του Συνδέσµου Awami της

αντιπολίτευσης, τον Αύγουστο του 2004, µε 20 νεκρούς, και τη δολοφονία του πρώην Υπουργού

Οικονοµικών κ. Kibria τον Ιανουάριο του 2005, η οποία επίσης διεπράχθη σε συγκέντρωση του Συνδέσµου

Awami. Οι αρχηγοί αποστολής της ΕΕ στη Ντάκα εξέφρασαν επανειληµµένα κατά το 2005 την ανησυχία

τους για την αύξηση των εκτελέσεων άνευ δίκης, ιδίως δε των θανάτων υπόπτων από «διασταυρούµενα

πυρά» του RAB (Τάγµατος Ταχείας ∆ράσης) και της αστυνοµίας. Εντός ενός έτους, ο αριθµός των νεκρών

κατά τη διάρκεια των επεισοδίων αυτών ανήλθε σε 350 άτοµα περίπου. Βαθιά ανησυχία έχει προκαλέσει και

η συνεχής χρήση της θανατικής ποινής. Σε διάσκεψη που οργάνωσαν οι δωρητές στην Ουάσινγκτον το

Φεβρουάριο, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και κράτη µέλη της ΕΕ, εξέφρασαν έντονο προβληµατισµό για την

114

επιδείνωση της διακυβέρνησης στο Μπανγκλαντές, ιδίως στον τοµέα της δηµόσιας τάξης, και για την

αύξηση της πολιτικής βίας και του κλίµατος ατιµωρησίας. Οι διεθνείς εταίροι επανέλαβαν την προσφορά

τους να παράσχουν πλήρη στήριξη προς την κυβέρνηση προκειµένου να ανταποκριθεί στις δεσµεύσεις που

έχει αναλάβει για τη βελτίωση της κατάστασης. Είναι επίσης ανησυχητική η εµφανής αύξηση της

θρησκευτικής µισαλλοδοξίας, και η ΕΕ εξακολουθεί να παρέχει στήριξη σε θρησκευτικές µειονότητες σε

δηµόσιο καθώς και σε ιδιωτικό επίπεδο, µεταξύ άλλων σε διµερείς συναντήσεις µε τις αρχές του

Μπανγκλαντές, µέσω επισκέψεων σε τόπους λατρείας των µειονοτήτων και σε δηµόσιες δηλώσεις. Η

παράνοµη ιδιοποίηση εδαφών που ανήκουν σε µειονότητες αποτελεί επίσης πηγή έντονων ανησυχιών και η

ΕΕ παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις της εγχώριας νοµοθεσίας οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά

την προαγωγή των δικαιωµάτων των γυναικών.

Κατά την ολοκλήρωση της διάσκεψης κορυφής της Χάγης, του 2004, η ΕΕ και η Ινδία συµφώνησαν να

επιδιώξουν διάλογο σχετικά µε τη δηµοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώµατα µε αµοιβαίο σεβασµό και

εποικοδοµητικό πνεύµα. Η τρόικα αρχηγών αποστολής της ΕΕ (EU HOM) συνεδρίασε µε το Υπουργείο

Εξωτερικών στις 10 ∆εκεµβρίου 2004, τη ∆ιεθνή Ηµέρα των Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων, για να δοθεί

συνέχεια στο διάλογο. Οι δύο οµάδες εργασίας της ΕΕ στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων, που

περιλαµβάνουν οκτώ εταίρους (την Επιτροπή, τη Φινλανδία, τη Γερµανία, την Ιταλία, το Λουξεµβούργο, τις

Κάτω Χώρες, τη Σουηδία και το Ηνωµένο Βασίλειο) ασχολήθηκαν µε τις σχέσεις µε το Υπουργείο

Εξωτερικών και βοήθησαν τους αρχηγούς αποστολής στη διαµόρφωση του διαλόγου µε τις ινδικές αρχές

στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων, καθώς και για τη σύναψη επαφών µε ινδικές ΜΚΟ στον τοµέα

των ανθρώπινων δικαιωµάτων, και µε την κοινωνία των πολιτών. Οι εν λόγω οµάδες εργασίας εκπόνησαν

πολλά ενηµερωτικά έγγραφα που θα χρησιµεύσουν ως βάση για µελλοντικό διάλογο ΕΕ-Ινδίας στον τοµέα

των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Ο Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων της Ινδίας,

δικαστής ∆ρ. A.S. Anand, συζήτησε µε τους EE HOM το έργο της Επιτροπής και τις σχέσεις της µε το

παραδοσιακό δικαστικό σύστηµα.

Η ΕΕ τάχθηκε σθεναρά κατά της εκτέλεσης του Dhananjoy Chaterjee στις 14 Αυγούστου 2004, µε την οποία

έληξε αυτό που είχε εκληφθεί ως ένα µακροπρόθεσµο de facto µορατόριουµ όσον αφορά τη θανατική ποινή

στην Ινδία. Η Προεδρία εξέδωσε δήλωση σχετικά µε τη θανατική ποινή στην Ινδία, εξ ονόµατος της ΕΕ,

στις 18 Αυγούστου, µε την οποία η ΕΕ παρακινεί τις ινδικές αρχές να παύσουν τις εκτελέσεις και εκφράζει

τις ελπίδες της ΕΕ ότι η Ινδία θα εξετάσει τη δυνατότητα κατάργησης της θανατικής ποινής και θα

κατοχυρώσει νοµοθετικά την κατάργηση αυτή.

Συνεχίσθηκε η πρόοδος όσον αφορά την επίτευξη διαρκούς διακανονισµού όλων των εκκρεµών διαφορών

µεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, συµπεριλαµβανοµένου του Κασµίρ, µέσω του διαλόγου εφ' όλης της ύλης. Η

ΕΕ σηµείωσε ως ενθαρρυντική την κοινή δήλωση του Προέδρου Musharraf και του Πρωθυπουργού

Manmohan Singh, του Απριλίου 2005, σύµφωνα µε την οποία η ειρηνευτική διαδικασία είναι

«αµετάκλητη», και εκφράζει την ιδιαίτερη ικανοποίησή της για τη βελτίωση των σχέσεων µεταξύ των δύο

115

χωρών. Ωστόσο, η ΕΕ εξακολουθεί να ανησυχεί για τις συνεχιζόµενες αναφορές παραβιάσεων των

ανθρώπινων δικαιωµάτων στο Τζάµπου - Κασµίρ. Εν προκειµένω, η ΕΕ εκτιµά τη δηµόσια δέσµευση που

ανέλαβε η ινδική ηγεσία να µεριµνήσει ώστε οι δυνάµεις ασφαλείας της Ινδίας να λάβουν περαιτέρω µέτρα

για τη βελτίωση της προσέγγισής τους όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα στο Κασµίρ. Η ΕΕ

καταδικάζει κάθε πράξη βίας στο Κασµίρ, και παρακινεί τους αγωνιστές να αναγνωρίσουν ότι οι ενέργειές

τους δεν µπορούν να οδηγήσουν στην επίλυση του ζητήµατος του Κασµίρ. Αντιθέτως, ένας διαρκής

διακανονισµός µπορεί να επιτευχθεί µόνον µέσω διαλόγου µεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, λαµβάνοντας υπόψη

τις επιθυµίες όλων των λαών του Κασµίρ.

Οι αρχηγοί αποστολής της ΕΕ διεξάγουν τακτικά διάλογο µε την κυβέρνηση του Πακιστάν στον τοµέα των

ανθρώπινων δικαιωµάτων. Ο διάλογος αυτός εστιάζεται ιδίως στην κατάχρηση της νοµοθεσίας περί

βλασφηµίας, στη βία κατά των γυναικών, στα δικαιώµατα των µειονοτήτων, στη συµπεριφορά της

αστυνοµίας, στα βασανιστήρια, στη θανατική ποινή και στην ελευθερία της έκφρασης. Η ΕΕ αναγνωρίζει τα

µέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιµετώπιση των προβληµάτων στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων,

αλλά εξακολουθεί να υπογραµµίζει στην κυβέρνηση του Πακιστάν τη σηµασία του κράτους δικαίου που

αποτελεί βασική προϋπόθεση για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Μεταξύ άλλων εξελίξεων

κατά την περίοδο που εξετάζεται, η Εθνική Συνέλευση ενέκρινε σηµαντικές τροποποιήσεις του Ποινικού

Κώδικα το Νοέµβριο, σύµφωνα µε τις οποίες τα «εγκλήµατα τιµής» χαρακτηρίζονται ως ανθρωποκτονίες.

∆υστυχώς, οι τροποποιήσεις άφησαν ορισµένα σηµαντικά κενά. Το νοµοσχέδιο για τη σύσταση Εθνικής

Επιτροπής Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων έφθασε στη φάση επιτροπής στην Εθνική Συνέλευση. Η ΕΕ προέβη

σε διάβηµα όσον αφορά το νοµοσχέδιο, ζητώντας από την κυβέρνηση του Πακιστάν να το τροποποιήσει

ώστε να ληφθούν υπόψη οι αρχές των Παρισίων. Το Νοέµβριο του 2004, το Πακιστάν υπέγραψε το ∆ιεθνές

Σύµφωνο για τα Οικονοµικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά ∆ικαιώµατα αν και δεν το έχει ακόµη επικυρώσει.

Η επιδεινούµενη σύγκρουση στο Νεπάλ και οι αρνητικές συνέπειές της για την κατάσταση των ανθρωπίνων

δικαιωµάτων εξακολουθούν να προκαλούν τη σοβαρή ανησυχία της ΕΕ, η οποία έχει ασκήσει δηµοσίως

κριτική κατά των καταχρήσεων που διαπράττουν τόσο οι δυνάµεις ασφαλείας όσο και οι µαοϊκοί.

Οι µαοϊκοί εξακολουθούν να διαπράττουν σοβαρές παραβιάσεις στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων,

που περιλαµβάνουν ξυλοδαρµούς, δολοφονίες, βοµβαρδισµούς, απαγωγές και ιδεολογική χειραγώγηση

(µεταξύ άλλων των παιδιών), εκβιασµούς, εκφοβισµό, και στρατολόγηση παιδιών. Οι κρατικές δυνάµεις

ασφαλείας ευθύνονται επίσης για ευρέως διαδεδοµένες σοβαρές παραβιάσεις καθώς και για συνοπτικές

εκτελέσεις, βιασµούς, αναγκαστικές εξαφανίσεις, αυθαίρετες συλλήψεις, παράνοµες και µυστικές κρατήσεις

και βασανιστήρια. Η νοοτροπία της ατιµωρησίας που επικρατεί στο βασιλικό στρατό του Νεπάλ οδήγησε

στη διεξαγωγή ορισµένων ερευνών από τις αρχές όσον αφορά τις καταγγελλόµενες καταχρήσεις και

καταδικάσθηκαν ορισµένοι δράστες. Την 1η Φεβρουαρίου 2005, η κατάσταση των ανθρωπίνων

116

δικαιωµάτων επιδεινώθηκε περαιτέρω όταν ο βασιλιάς Gyanendra απέλυσε τον Πρωθυπουργό, κατάργησε

το πολυκοµµατικό σύστηµα διακυβέρνησης και ανέλαβε ο ίδιος τον άµεσο έλεγχο της χώρας. Επέβαλε

κατάσταση έκτακτης ανάγκης στα πλαίσια της οποίας φυλακίσθηκαν πολιτικοί, υπερασπιστές των

ανθρώπινων δικαιωµάτων και δηµοσιογράφοι και ανεστάλησαν ορισµένα θεµελιώδη δικαιώµατα. Η

κατάσταση έκτακτης ανάγκης έπαυσε στις 29 Απριλίου και αρκετοί κρατούµενοι έχουν πλέον ελευθερωθεί.

Ωστόσο, το κλίµα φόβου που δηµιουργήθηκε ανάγκασε πολλούς υπερασπιστές και οργανώσεις στον τοµέα

των ανθρώπινων δικαιωµάτων να παύσουν τις δραστηριότητές τους και να κρυφθούν. Ελλείψει

αποτελεσµατικής παρακολούθησης επικρατεί βαθιά ανησυχία για περαιτέρω επιδείνωση της γενικής

κατάστασης των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Η ΕΕ διαδραµάτισε ενεργό ρόλο κατά την 61η σύνοδο της Επιτροπής Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων, και

υποστήριξε τις ελβετικές προσπάθειες για την εγκαθίδρυση ανεξάρτητης µονάδας παρακολούθησης των

Ηνωµένων Εθνών στο Νεπάλ. Η ΕΕ υποστήριξε επίσης το ελβετικό ψήφισµα στα πλαίσια του σηµείου 19 µε

το οποίο καλείται το Νεπάλ να σεβασθεί το κράτος δικαίου, να άρει τη λογοκρισία και να ελευθερώσει

πολιτικούς κρατουµένους, δηµοσιογράφους και υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Τα κράτη

µέλη της ΕΕ διαδραµάτισαν σηµαντικό ρόλο µεριµνώντας ώστε το ψήφισµα αυτό να τύχει συναινετικής

στήριξης. Στην ίδια σύνοδο, η ΕΕ εξέδωσε δήλωση µε την οποία εκφράζει την ανησυχία της για την

κατάσταση των παιδιών που πλήττονται από τη σύγκρουση στο Νεπάλ και µε την οποία καταδικάζει την

επιδείνωση της κατάστασης των υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωµάτων καθώς και τις παραβιάσεις

των ανθρώπινων δικαιωµάτων που διαπράττονται από όλα τα µέρη που ενέχονται στη σύγκρουση.

Η τρόικα της ΕΕ επεσκέφθη το Νεπάλ από τις 13 έως τις 15 ∆εκεµβρίου 2004. Μετά από την επίσκεψή της,

η τρόικα εξέδωσε ανακοινωθέν τύπου στο οποίο εκφράζει την άποψή της, σύµφωνα µε την οποία η

σύγκρουση δεν µπορεί να επιλυθεί µε στρατιωτικά ή βίαια µέσα, και επέκρινε έντονα τη συµπεριφορά τόσο

των µαοϊκών όσο και των δυνάµεων ασφαλείας στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και του

ανθρωπιστικού δικαίου. Η ΕΕ καταδίκασε επίσης τη µαοϊκή βοµβιστική επίθεση κατά µη στρατιωτικού

λεωφορείου στο Chitwan στις 6 Ιουνίου, κατά την οποία δεκάδες ατόµων σκοτώθηκαν ή τραυµατίσθηκαν. Η

Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Κατµαντού συµµετέχει σε πολλά σχέδια για την προαγωγή της δηµοκρατίας και

των ανθρώπινων δικαιωµάτων, µε συνολικό προϋπολογισµό της τάξεως των τριών εκατοµµυρίων ευρώ. Σε

σύµπραξη µε οργανώσεις όπως η Εθνική Επιτροπή Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων, οργανώσεις Dalit (παριών),

το ∆ικηγορικό Σύλλογο του Νεπάλ και ΜΚΟ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συµβάλλει στην ευαισθητοποίηση

των µειονοτικών οµάδων στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων καθώς και στην επισήµανση ζητηµάτων

ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Η ΕΕ χαιρέτισε την υπογραφή συµφωνίας, τον Απρίλιο του 2005, µεταξύ της κυβέρνησης του Νεπάλ και

του OHCHR για τη σύσταση µόνιµης αποστολής στο Κατµαντού, την οποία υποστηρίζει πλήρως.

117

Η ΕΕ εξακολούθησε να προωθεί την ειρηνευτική διαδικασία στη Σρι Λάνκα. Σε συνεννόηση µε άλλα µέλη

της διεθνούς κοινότητας, µεταξύ άλλων και µέσω του ρόλου της ως συµπροέδρου του Τόκυο, η ΕΕ

εξακολούθησε να παρακινεί την κυβέρνηση της Σρι Λάνκα και τις Τίγρεις για την Απελευθέρωση των Ταµίλ

(LTTE) να τηρήσουν την κατάπαυση πυρός που υπεγράφη το 2002 και να επαναλάβουν τις απ' ευθείας

συνοµιλίες το συντοµότερο δυνατόν. Η ΕΕ εξακολουθεί να υποστηρίζει σθεναρά τη Νορβηγία στο ρόλο της

ως εγκεκριµένης µεσολαβήτριας για την ειρήνη. Η πρόληψη σύγκρουσης ευρείας κλίµακας στη Σρι Λάνκα

κατά τα τελευταία έτη έχει µειώσει αισθητά τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Ωστόσο

εξακολουθούν να υφίστανται πραγµατικά προβλήµατα µεταξύ των οποίων πολιτικές δολοφονίες,

εκφοβισµός και στρατολόγηση ανηλίκων από τους LTTE και άλλες ένοπλες οµάδες. Η τοπική τρόικα της

ΕΕ απέστειλε έντονα µηνύµατα όσον αφορά τα ζητήµατα αυτά στον επικεφαλής της πολιτικής πτέρυγας των

LTTE τον Αύγουστο του 2004. Οι αποστολές της ΕΕ στο Κολόµπο εξέφρασαν επίσης ανησυχίες για τις

εκτελέσεις χωρίς δίκη στις οποίες φαίνεται να προβαίνει η αστυνοµία. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης των

LTTE στην Ευρώπη το Μάρτιο του 2005, τα κράτη µέλη έθιξαν το πρόβληµα της συνεχιζόµενης

στρατολόγησης ανηλίκων και παρακίνησαν τους LTTE να επιστρέψουν τα παιδιά αυτά στις οικογένειές

τους. Μετά το τσουνάµι της 26ης ∆εκεµβρίου, η Επιτροπή και τα κράτη µέλη παρακίνησαν τα δύο µέρη να

καταλήξουν σε συµφωνία σχετικά µε κοινό µηχανισµό ανάκαµψης µετά το τσουνάµι, ο οποίος θα είναι

διαφανής, θα είναι ευαισθητοποιηµένος ως προς τη σύγκρουση και θα σέβεται τα δικαιώµατα των τοπικών

κοινοτήτων. Η Επίτροπος Εξωτερικών Υποθέσεων κα Ferrero-Waldner επεσκέφθη τη Σρι Λάνκα το Μάρτιο

του 2005 για την προώθηση του στόχου αυτού.

Τον Ιούνιο του 2004, ο Πρόεδρος των Μαλδιβών κ. Gayoom εξήγγειλε ευρείες πολιτικές µεταρρυθµίσεις.

Οι διαδηλώσεις, όµως, υπέρ των µεταρρυθµίσεων τον Αύγουστο τερµατίσθηκαν µε βίαιες εκδηλώσεις, την

κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης και τη σύλληψη 200 ατόµων. Εντός του Αυγούστου µια διερευνητική

αποστολή της ΕΕ (από το Κολόµπο, όπου έχουν την έδρα τους οι κοντινότερες διαπιστευµένες αποστολές

της ΕΕ) συναντήθηκε µε κρατουµένους και µε αξιωµατούχους των Μαλδιβών. Στις 6 Σεπτεµβρίου, η τοπική

Προεδρία της ΕΕ και αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συναντήθηκαν µε τον Υπουργό Εξωτερικών

και ζήτησαν να επιτραπεί στους κρατουµένους να ασκήσουν τα θεµελιώδη τους δικαιώµατα και να

απολαύουν της δέουσας µεταχείρισης. Εξέφρασαν επίσης την ελπίδα ότι η διαδικασία των µεταρρυθµίσεων

θα συνεχισθεί. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισµα για την επιβολή ταξιδιωτικής απαγόρευσης

και απαγόρευσης παροχής βοήθειας στις Μαλδίβες. Στις 10 Οκτωβρίου έπαυσε η κατάσταση έκτακτης

ανάγκης και αποφυλακίσθηκαν πολλοί κρατούµενοι (ωστόσο ορισµένοι δεν αποφυλακίσθηκαν πριν από το

νέο έτος). Κατά το χρονικό αυτό διάστηµα, τα κράτη µέλη της ΕΕ εξακολούθησαν να εκφράζουν ανησυχίες

σε διµερείς συναντήσεις και η ΕΕ επεσήµανε επίσης στην κυβέρνηση την ανάγκη διεξαγωγής ελεύθερων και

αδιάβλητων εκλογών τον Ιανουάριο του 2005. Χάρη στη δυνατότητα αυτή, εξελέγησαν αρκετοί υποψήφιοι

οπαδοί των µεταρρυθµίσεων, αλλά ο ρυθµός της προόδου για την υλοποίηση των πολιτικών

µεταρρυθµίσεων παραµένει αργός. Πρόσφατα, σηµειώθηκε ακόµη µια θετική εξέλιξη: επετράπη η επίσηµη

σύσταση πολιτικών κοµµάτων και αρκετά κόµµατα το έπραξαν.

118

Η ΕΕ υπέβαλε το ψήφισµα κατά τη σύνοδο της Επιτροπής Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων των Ηνωµένων

Εθνών, στο οποίο εκφράζεται η σοβαρή ανησυχία για τις συνεχιζόµενες συστηµατικές παραβιάσεις των

ανθρώπινων δικαιωµάτων στη Βιρµανία/ Μυανµάρ. Βλέπε επίσης κεφάλαιο 5.1 για τη δράση της ΕΕ στα

πλαίσια της Τρίτης Επιτροπής της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών. Η ΕΕ απηύθυνε έκκληση

στις αρχές της Βιρµανίας/ Μυανµάρ, µεταξύ άλλων µε τη δήλωσή της, της 16ης Φεβρουαρίου 2005, να

καθιερώσει µόνιµη και ειλικρινή συνεργασία µε τον Ειδικό Εντεταλµένο του Γενικού Γραµµατέα και µε όλα

τα σχετικά όργανα των Ηνωµένων Εθνών. Ωστόσο, η Βιρµανία/ Μυανµάρ εξακολουθεί να αρνείται την

είσοδο στον Ειδικό Εντεταλµένο του ΓΓΗΕ και τον Ειδικό Εισηγητή των ΗΕ92. Οι οργανισµοί των ΗΕ

λειτουργούν υπό την αυξανόµενη πίεση του καθεστώτος. Ο ∆ιεθνής Οργανισµός Εργασίας κατέληξε τον

Ιούνιο του 2005 στο συµπέρασµα ότι οι αρχές της Βιρµανίας/ Μυανµάρ δεν έχουν λάβει µέτρα κατά της

αναγκαστικής εργασίας στη χώρα αυτή.

Η Daw Aung San Suu Kyi και ο Αντιπρόεδρος του Εθνικού Συνδέσµου για τη ∆ηµοκρατία U Tin Oo

παραµένουν σε κατ’ οίκον περιορισµό και οι ηγέτες άλλων πολιτικών κοµµάτων και εθνοτικών µειονοτήτων

κρατούνται. Η ΕΕ έχει επανειληµµένα καλέσει τις αρχές της Βιρµανίας/ Μυανµάρ να ελευθερώσουν την

Daw Aung San Suu Kyi και άλλους πολιτικούς κρατουµένους και εξέφρασε ανησυχίες µετά από τη

σύλληψη του Khun Htun Oo, επικεφαλής της Ένωσης Εθνοτήτων Shan για τη ∆ηµοκρατία, µαζί µε άλλους

ηγέτες της κοινότητας Shan· η ΕΕ ζήτησε την άµεση άρση όλων των περιορισµών που τους επιβάλλονται. Η

ΕΕ ενίσχυσε την κοινή της θέση τον Οκτώβριο του 2004 υπό το πρίσµα της πολιτικής κατάστασης στη

Βιρµανία/ Μυανµάρ και τον Απρίλιο του 2005 την ανανέωσε για ένα ακόµη δωδεκάµηνο. Η ΕΕ συζήτησε

τις ανησυχίες της όσον αφορά την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων µε τον Υπουργό Εξωτερικών

της Βιρµανίας/ Μυανµάρ σε συνάντηση στην Ιαπωνία, στις 6 Μαΐου 2005 και υπέβαλε και κατάλογο

πολιτικών κρατουµένων των οποίων ζητά την απελευθέρωση για επείγοντες ανθρωπιστικούς λόγους. Στις

25 Απριλίου 2005, το Συµβούλιο υπενθύµισε τη θέση του σχετικά µε την πολιτική κατάσταση στη Βιρµανία/

Μυανµάρ, και αποφάσισε να διατηρήσει τα περιοριστικά µέτρα που είχε επιβάλει το 2004 κατά του

στρατιωτικού καθεστώτος και εκείνων που επωφελούνται περισσότερο από την κακή του διοίκηση και

παρεµποδίζουν ενεργά την πορεία προς την εθνική συµφιλίωση, το σεβασµό των ανθρώπινων δικαιωµάτων

και τη δηµοκρατία.93

Η ΕΕ αναγνώρισε την πρόοδο που έχει σηµειώσει η Καµπότζη για την επίτευξη του σεβασµού των

ανθρώπινων δικαιωµάτων και για τη δηµοκρατία στα πλαίσια του κράτους δικαίου. Εξέφρασε την

ικανοποίησή της για το σχηµατισµό της νέας κυβέρνησης στις 15 Ιουλίου 2004 µετά το αδιέξοδο που

ακολούθησε τις γενικές εκλογές τον Ιούλιο του 2003. Επικρότησε επίσης τη συµφωνία της Καµπότζης, στα

πλαίσια της Συµβουλευτικής Οµάδας σχετικά µε την Καµπότζη του ∆εκεµβρίου 2004, να βελτιώσει τη

92 Ο ∆ιευθυντής του Παγκόσµιου Επισιτιστικού Προγράµµατος µπόρεσε να επισκεφθεί τη χώρα τον Αύγουστο του

2005. 93 ΕΕ L 108, 29.4.2005, σ. 88.

119

χρηστή διακυβέρνηση µέσω του καθορισµού σηµείων αναφοράς και τακτικής επανεξέτασης και ανάληψης

δράσεων, όπως η έκδοση νοµοσχεδίου για την καταπολέµηση της διαφθοράς. Παρακίνησε την Καµπότζη να

δροµολογήσει περαιτέρω γνήσιες δηµοκρατικές µεταρρυθµίσεις για να συµβάλει στην κατοχύρωση των

ανθρώπινων δικαιωµάτων και να παρακάµψει τις συνεχιζόµενες σοβαρές ελλείψεις, λόγου χάρη την άτολµη

επιβολή του νόµου, τη διαφθορά, τη διαρπαγή γαιών και το επίµονο κλίµα βίας σε ορισµένες περιοχές.

Η ΕΕ εξακολουθεί να ανησυχεί όσον αφορά τη βία κατά των οπαδών των πολιτικών και ατοµικών

δικαιωµάτων, ιδίως δε για τη δολοφονία 5 διαδηλωτών κατά των διαρπαγών γαιών στην πόλη Poipet στις 21

Μαρτίου, και απηύθυνε έκκληση στην Καµπότζη να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειµένου να

προσαχθούν οι υπαίτιοι ενώπιον της δικαιοσύνης. Εξέφρασε ανησυχία, το Φεβρουάριο του 2005, για την

άρση της βουλευτικής ασυλίας µελών της αντιπολίτευσης στην Εθνική Συνέλευση, υπογραµµίζοντας τη

σηµασία του σεβασµού των δικαιωµάτων της δηµοκρατικής αντιπολίτευσης και παρακινώντας όλα τα

πολιτικά κόµµατα να συνεργασθούν µε πνεύµα ευθύνης. ∆ιατηρεί την άποψη ότι το πρόβληµα της

ατιµωρησίας και η έλλειψη µιας λειτουργικής έννοµης και δικαστικής τάξης παραµένει κεντρικό εµπόδιο

στη διαδικασία οικοδόµησης δηµοκρατικών θεσµών και προώθησης των ανθρώπινων δικαιωµάτων στα

πλαίσια του κράτους δικαίου, στην Καµπότζη. Η ΕΕ υποστήριξε πλήρως ψήφισµα στην 61η σύνοδο της

Επιτροπής Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων, σχετικά µε την παροχή τεχνικής συνεργασίας και συµβουλευτικών

υπηρεσιών στην Καµπότζη.

Η ΕΕ εξέφρασε την ικανοποίησή της για την πρόοδο όσον αφορά το ζήτηµα των ανηκόντων στην εθνοτική

µειονότητα (Μοntagnards) των ορεσίβιων φυλών, αιτούντων άσυλο, οι οποίοι µετέβησαν από τα Κεντρικά

Υψίπεδα του Βιετνάµ στην Καµπότζη. Η ΕΕ επικρότησε την υπογραφή σχετικού Μνηµονίου από τις

κυβερνήσεις της Καµπότζης και του Βιετνάµ και από τον Ύπατο Αρµοστή για τους Πρόσφυγες (UNHCR)

των Ηνωµένων Εθνών στις 25 Ιανουαρίου 2005. Κάλεσε την κυβέρνηση της Καµπότζης, ως µέρος της

Σύµβασης για τους Πρόσφυγες, του 1951, και του σχετικού της πρωτοκόλλου, του 1967, να συµµορφωθεί

προς τις διεθνείς της υποχρεώσεις, ιδίως δε προς τη βασική αρχή της µη αποµάκρυνσης, και να συνεργασθεί

πλήρως µε τον UNHCR. Η ΕΕ εξέφρασε την ικανοποίησή της για την επικύρωση της νοµοθεσίας για τη

δηµιουργία ∆ικαστηρίου για τους Κόκκινους Χµερ και εξέφρασε την ελπίδα ότι ένα ανεξάρτητο δικαστήριο

µε την υποστήριξη των Ηνωµένων Εθνών θα συµβάλει στην ενίσχυση της υπευθυνότητας, του κράτους

δικαίου και της δικαστικής µεταρρύθµισης στην Καµπότζη.

Η ΕΕ εξακολουθεί να ανησυχεί σοβαρά για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στην Κίνα.

Σηµειώθηκε ελάχιστη πρόοδος ή δεν σηµειώθηκε καµία πρόοδος κατά τη διάρκεια της υπό εξέτασης

περιόδου στους τοµείς που εµπνέουν ανησυχία. Σε αυτούς περιλαµβάνονται η ελευθερία έκφρασης, η

ανεξιθρησκία και η ελευθερία του συνέρχεσθαι. Συνεχίζεται η παρενόχληση δηµοσιογράφων, δικηγόρων και

µελών ΜΚΟ. Η θανατική ποινή εξακολουθεί να επιβάλλεται ευρέως· παρατηρείται η επιβολή διοικητικής

κράτησης σε ευρεία κλίµακα· και η ΕΕ ανησυχεί σοβαρά για τη χρήση βασανιστηρίων.

120

Η κατάσταση στο Θιβέτ και το Σινγιάνγκ εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία. Η συνεχιζόµενη καταπίεση

στις εν λόγω περιοχές έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση του αριθµού των ανθρώπων που κρατούνται λόγω

φρονηµάτων· επίσης, παρατηρείται ελάχιστη ανταπόκριση εκ µέρους της Κίνας στις περιπτώσεις ανησυχίας

τις οποίες έχει επισηµάνει η ΕΕ στο σχετικό κατάλογο.

Ωστόσο, παρατηρήθηκαν ορισµένες ενθαρρυντικές εξελίξεις. Η ΕΕ σηµείωσε την εντονότερη προθυµία της

Κίνας να συζητήσει θέµατα ανθρωπίνων δικαιωµάτων και τη συµπερίληψη, το Μάρτιο του 2004, ρήτρας

περί σεβασµού των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στο Σύνταγµα της χώρας. Πρόσφατα, θεσπίσθηκαν ή

ανακοινώθηκαν µέτρα πολιτικής προκειµένου να βελτιωθεί η κατάσταση του ατόµου στο δικαστήριο, να

εξαλειφθούν η κακοµεταχείριση και τα βασανιστήρια και να µεταρρυθµισθούν τα συστήµατα διοικητικής

κράτησης· τα εν λόγω µέτρα, όµως, δεν εφαρµόζονται αποτελεσµατικά. Η Κίνα εξακολουθεί να εργάζεται

για την επικύρωση του ∆ιεθνούς Συµφώνου για τα Ατοµικά και Πολιτικά ∆ικαιώµατα (ICCPR) µε αργό,

όµως, ρυθµό προόδου.

Ο διάλογος περί ανθρωπίνων δικαιωµάτων που διεξάγουν η ΕΕ και η Κίνα διαρκεί σχεδόν δέκα χρόνια.

Κατά την περίοδο που καλύπτει η παρούσα έκθεση, πραγµατοποιήθηκαν δύο γύροι διαλόγου και δύο

σεµινάρια για τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Επίσης, η ΕΕ προέβη σε αξιολόγηση του διαλόγου τον Οκτώβριο

του 2004. Περαιτέρω στοιχεία παρατίθενται στο κεφάλαιο 3.3.1.

Οι αρχηγοί αποστολών της ΕΕ, καθώς και οι διευθυντές τρόικας της ΕΕ που επισκέφθηκαν τη Λαϊκή

∆ηµοκρατία της Κορέας (Βόρεια Κορέα), πληροφορήθηκαν ότι η Λαϊκή ∆ηµοκρατία της Κορέας δεν

σκοπεύει να συζητήσει την κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στη Βόρεια Κορέα όσο η ΕΕ

εξακολουθεί να υποβάλει ψηφίσµατα στην Επιτροπή Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων των Η.Ε. Ωστόσο, κατά τις

συναντήσεις της τρόικας διευθυντών της ΕΕ µε τη Βόρεια Κορέα δεν έπαυσαν να συζητούνται ζητήµατα

ανθρώπινων δικαιωµάτων από το 1998 και µετά (οπότε διεξήχθη η πρώτη συνάντηση στις Βρυξέλλες),

µεταξύ άλλων και κατά την τελευταία επίσκεψη που πραγµατοποιήθηκε το Νοέµβριο του 2004. Η ΕΕ

προώθησε τρία ψηφίσµατα ΕΑ∆ σχετικά µε τη Βόρεια Κορέα. Το πλέον πρόσφατο ψήφισµα ΕΑ∆ (το οποίο

υποστήριξε από κοινού µε την Ιαπωνία) µε το οποίο καταδικάζονται οι παραβιάσεις των ανθρώπινων

δικαιωµάτων στη Βόρεια Κορέα, εκδόθηκε στις 14 Απριλίου. Στο ψήφισµα αυτό περιλαµβάνεται η

παράταση της εντολής του Ειδικού Εισηγητή των Ηνωµένων Εθνών, η οποία θεσπίσθηκε µε το ψήφισµα του

2004. Ωστόσο, παρά τις πολλές προσπάθειες που κατέβαλαν οι ενωσιακοί συνοµιλητές για να πείσουν τις

αρχές της Βόρειας Κορέας να τον δεχθούν στη χώρα, το καθεστώς της Βόρειας Κορέας δεν εννοεί να το

πράξει.

Πολλοί Βορειοκορεάτες εξακολουθούν να διασχίζουν τα σύνορα προς την Κίνα. Η Κίνα εµµένει στην

άποψη ότι αυτοί που διασχίζουν τα σύνορα είναι οικονοµικοί µετανάστες και δεν εφαρµόζει πλήρως τις

διατάξεις της Σύµβασης των Ηνωµένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, του 1951, που παρέχει στον Ύπατο

Αρµοστή των Ηνωµένων Εθνών για τους Πρόσφυγες τη δυνατότητα να συναντήσει αυτούς που διασχίζουν

τα σύνορα προκειµένου να εκτιµήσει το καθεστώς τους. Η ΕΕ έθιξε το ζήτηµα αυτό το Φεβρουάριο του

2005 στα πλαίσια του διαλόγου ΕΕ-Κίνας στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

121

Το Λάος εξακολουθεί να αποτελεί µονοκοµµατικό κράτος µε περιορισµούς σε ορισµένα ατοµικά και

πολιτικά δικαιώµατα. Σοβαρές ανησυχίες προκαλούν ιδίως οι συνθήκες κράτησης. Ωστόσο, η ΕΕ σηµείωσε

µε ικανοποίηση δύο πρόσφατες εξελίξεις. Η πρώτη αφορά τις συνθήκες της εθελούσιας επανεγκατάστασης

µελών της εθνοτικής µειονότητας Hmong. Ευελπιστώντας ότι τα γεγονότα αυτά θα οδηγήσουν σε ειρηνική

λύση του µακροχρόνιου πολιτικού και ανθρωπιστικού προβλήµατος, η ΕΕ είναι πρόθυµη να εξετάσει

αιτήµατα των αρχών του Λάος για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Η δεύτερη αφορά την αποφυλάκιση

δύο εξεχόντων πολιτικών κρατουµένων. ∆εδοµένου του πολύ περιορισµένου αριθµού κρατουµένων µε

πολιτικό παρελθόν, η ΕΕ προσµένει περαιτέρω θετικά βήµατα από την κυβέρνηση του Λάος.

Στη νότια Ταΰλάνδη, αυξήθηκε το επίπεδο βίας. Η ΕΕ παρέµεινε σε στενή επαφή µε την κυβέρνηση της

Ταϊλάνδης όσον αφορά τις εξελίξεις, και εξέφρασε την ανησυχία της για τις ανθρωποκτονίες. Η τοπική

ολλανδική Προεδρία της ΕΕ επεσκέφθη την περιοχή το Μάιο του 2005. Άνω των 800 άµαχοι και µέλη των

δυνάµεων ασφαλείας σκοτώθηκαν από τον Ιανουάριο του 2004 και µετά. Στις 25 Οκτωβρίου 2004, πέθαναν

85 διαδηλωτές στο Tak Bai, οι περισσότεροι από ασφυξία αφού είχαν φορτωθεί σε φορτηγά από µέλη των

δυνάµεων ασφαλείας.

Σύµφωνα µε την επίσηµη ταϋλανδική αναφορά οι δυνάµεις ασφαλείας χρησιµοποίησαν ανάρµοστες

µεθόδους για να διαλύσουν το πλήθος. ∆ιάφορες περιπτώσεις εξαφανίσεων δεν έχουν ακόµη διαλευκανθεί,

µεταξύ άλλων του προµάχου των ανθρωπίνων δικαιωµάτων Somchai Neelapachit. Μετά από τις γενικές

εκλογές της 6ης Φεβρουαρίου 2005, ο Ταϊλανδός Πρωθυπουργός Thaksin Shinawatra δεσµεύθηκε να

υιοθετήσει ηπιότερη προσέγγιση έναντι της νοτίου Ταϊλάνδης. ∆ηµιούργησε Επιτροπή Εθνικής

Συµφιλίωσης, που θα συµβουλεύει την κυβέρνηση όσον αφορά την πολιτική που ακολουθεί στο νότο της

χώρας, η οποία προεδρεύεται από τον πρώην Πρωθυπουργό Anand Panyarachun· οι αρχηγοί αποστολής της

ΕΕ συναντήθηκαν µε τον Anand το Μάιο του 2005, στα πλαίσια της συνέχισης της στενής παρακολούθησης

των εξελίξεων.

Στα πλαίσια του µονοκοµµατικού πολιτικού συστήµατος, παρατηρούνται θετικές τάσεις σχετικά µε τη

συµµόρφωση του Βιετνάµ προς τις διεθνείς του υποχρεώσεις όσον αφορά τα πολιτικά και τα ατοµικά

δικαιώµατα. Στα πλαίσια των αµνηστιών του Σεληνιακού Νέου Έτους και της Εθνικής Επετείου, η

κυβέρνηση του Βιετνάµ ελευθέρωσε εννέα κρατουµένους από τον ενωσιακό κατάλογο φυλακισµένων/

κρατουµένων που προκαλούν ανησυχία. Η ΕΕ εξακολουθεί να παρακολουθεί τις υπόλοιπες περιπτώσεις.

Επίσης, το ∆εκέµβριο του 2004, οι αρχές της χώρας επέτρεψαν στην Προεδρία της ΕΕ να επισκεφθεί τον

Tchin Huyen Quang, ο οποίος περιλαµβάνεται στον κατάλογο. Εξακολουθούν να προκαλούν ανησυχία

ορισµένοι περιορισµοί ατοµικών και πολιτικών δικαιωµάτων, ιδίως όσον αφορά την ελευθερία της

έκφρασης, την ανεξιθρησκία, την ελευθερία του συνέρχεσθαι, την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και την

ελεύθερη πρόσβαση στη δικαιοσύνη· ανησυχία προκαλεί και το υψηλό ποσοστό εκτελέσεων στη χώρα. Οι

προβληµατισµοί αυτοί εξακολουθούν να συζητούνται κατά τις εξαµηνιαίες συνεδριάσεις του διαλόγου ΕΕ-

Βιετνάµ στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

122

Το πρώτο σεµινάριο ΕΕ-Βιετνάµ σχετικά µε τη θανατική ποινή πραγµατοποιήθηκε στο Ανόι στις 24-26

Νοεµβρίου 2004. Μολονότι η κατάργησή της παραµένει µια µακρινή προοπτική, ορισµένοι Βιετναµέζοι

υπουργοί εκφράσθηκαν δηµοσίως υπέρ του περιορισµού της χρήσης της. Όπως αναφέρεται και στο τµήµα

που αφορά την Καµπότζη, η ΕΕ εξακολουθεί να παρακολουθεί την κατάσταση της κοινότητας Μοntagnard

που προέρχεται από τα Κεντρικά Υψίπεδα του Βιετνάµ, µέλη της οποίας έχουν ζητήσει άσυλο στην

Καµπότζη. Από τις 16 µέχρι τις 19 Ιανουαρίου 2005, η τοπική τρόικα της ΕΕ και ο επικεφαλής του

Γραφείου Ανάπτυξης εκτέλεσαν αποστολή στις επαρχίες των Κεντρικών Υψιπέδων Gia Lai και Kon Tum,

διερευνώντας την κατάσταση των εθνοτικών µειονοτήτων καθώς και πιθανές οδούς για τη στήριξη της

ανάπτυξης από µέρους της ΕΕ.

Η ΕΕ εξέφρασε την ικανοποίησή της για την αποκατάσταση του Νοµοθετικού Συµβουλίου στο Μπρουνέι

το Σεπτέµβριο του 2004. Η ΕΕ ευελπιστεί ότι το Μπρουνέι θα λάβει περαιτέρω µέτρα για τον

εκδηµοκρατισµό, όπως άµεσες εκλογές για το Νοµοθετικό Συµβούλιο και άρση της κατάστασης έκτακτης

ανάγκης που είχε κηρυχθεί το 1962.

Όσον αφορά την Ινδονησία, η ΕΕ εξέφρασε την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι και οι τρεις εκλογές του

2004 (βουλευτικές, και δύο γύροι προεδρικών εκλογών) είχε κριθεί ότι ήταν ελεύθερες και αδιάβλητες. Το

Σεπτέµβριο του 2004, εξελέγη ο Susilo Bambang Yudhoyono Πρόεδρος κατά τις πρώτες άµεσες προεδρικές

εκλογές της Ινδονησίας.

Το Μάιο του 2005 έπαυσε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Ατσέ και αποκαταστάθηκε η πολιτική τάξη.

Μετά από το σεισµό και το τσουνάµι, της 26ης ∆εκεµβρίου 2004, οι ξένες ΜΚΟ και διπλωµάτες έχουν

πρόσβαση σε πολλά τµήµατα της Ατσέ καθώς και σε παραλιακούς δρόµους.

Η κυβέρνηση της Ινδονησίας και το Κίνηµα για µια ελεύθερη Ατσέ (GAM) πραγµατοποίησαν τέσσερις

επιτυχείς γύρους ειρηνευτικών συνοµιλιών στο Ελσίνκι τον Ιανουάριο, το Φεβρουάριο, τον Απρίλιο και το

Μάιο του 2005. Η ΕΕ υποστήριξε τις συνοµιλίες αυτές. Στα τέλη Ιουνίου, µια εξεταστική των πραγµάτων

αποστολή επισκέφθηκε την Τζακάρτα και την Ατσέ κατόπιν προσκλήσεως της ινδονησιακής κυβέρνησης µε

στόχο την ενδεχόµενη παροχή στήριξης από την ΕΕ της παρακολούθησης τυχόν ειρηνευτικής συµφωνίας.94

Η ΕΕ εξακολουθεί να προβληµατίζεται εξαιτίας των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στις

περιοχές των συγκρούσεων, ιδίως στη ∆υτική Παπούα· επίσης ανησυχεί λόγω της αδυναµίας του δικαστικού

συστήµατος και της µέχρι τούδε αποτυχίας της Ινδονησίας να προσαγάγει ενώπιον της δικαιοσύνης τους

υπαίτιους των σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωµάτων.

94 Στις 15 Αυγούστου, η κυβέρνηση της Ινδονησίας και η GΑΜ υπέγραψαν ειρηνευτική συµφωνία, µε την οποία

δεσµεύονται για ειρηνική, συνολική και βιώσιµη διευθέτηση της σύγκρουσης στην Ατσέ µε αξιοπρεπείς όρους για όλους καθώς και αµερόληπτη και δηµοκρατική κυβέρνηση της Ατσέ στα πλαίσια του ενιαίου κράτους της ∆ηµοκρατίας της Ινδονησίας. Η ΕΕ χαιρέτισε την υπογραφή της συµφωνίας. Η ΕΕ και 5 χώρες ASEAN (Ένωση Κρατών της ΝΑ Ασίας) συµβάλλουν στην Αποστολή Παρακολούθησης Ατσέ (ΑΜΜ), η οποία θα συνδράµει την κυβέρνηση της Ινδονησίας και την GΑΜ στην εφαρµογή των όρων της ειρηνευτικής συµφωνίας. Η ΑΜΜ θα αναπτυχθεί επίσηµα στις 15 Σεπτεµβρίου: από την υπογραφή της ειρηνευτικής συµφωνίας υπάρχει µια πρώτη επιτόπια παρουσία.

123

Η ΕΕ έκρινε ότι, συνολικά, έχει σηµειώσει βελτίωση η κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωµάτων στη

Μαλαισία. Εξέφρασε την ικανοποίησή της για την έκθεση της Ειδικής Επιτροπής για την ενίσχυση της

λειτουργίας και της διαχείρισης της Βασιλικής Αστυνοµίας της Μαλαισίας, και ευελπιστεί ότι η κυβέρνηση

της Μαλαισίας θα ενεργήσει σύµφωνα µε τις συστάσεις της ταχέως και αποτελεσµατικά. Επικρότησε επίσης

την απελευθέρωση του Dato' Seri Anwar Ibrahim, ορισµένες πτυχές της δίκης του οποίου είχαν προκαλέσει

ανησυχίες. Ωστόσο, εξακολουθεί να τρέφει ανησυχίες για ορισµένα ζητήµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων,

µεταξύ των οποίων περιλαµβάνεται ο Νόµος περί Εσωτερικής Ασφάλειας, πτυχές του οποίου δεν

συµβιβάζονται µε τους διεθνείς κανόνες και προδιαγραφές στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Εξακολουθεί επίσης να ανησυχεί όσον αφορά την αντιτροµοκρατική νοµοθεσία της Μαλαισίας που

τροποποιεί τον ποινικό κώδικα και η οποία στερείται σαφών ορισµών και συνεπούς ορολογίας, και θα

µπορούσε, εποµένως, να οδηγήσει σε αυθαίρετες και αντικρουόµενες ερµηνείες.

Ορισµένες πτυχές των προσφάτων προσπαθειών της κυβέρνησης της Μαλαισίας για τον περιορισµό της

λαθροµετανάστευσης ευρείας κλίµακας προκάλεσαν επίσης δυνητικές ανησυχίες όσον αφορά τα ανθρώπινα

δικαιώµατα. Η ΕΕ παρακολούθησε την κατάσταση και υποστήριξε τις προσπάθειες της Ύπατης Αρµοστείας

των Ηνωµένων Εθνών για τους Πρόσφυγες για τον περιορισµό των συνεπειών της µεταναστευτικής

πολιτικής της Μαλαισίας επί των ευπαθών οµάδων. Μετά από διαβεβαιώσεις από µέρους της κυβέρνησης

της Μαλαισίας, η ΕΕ και η Ύπατη Αρµοστεία των Ηνωµένων Εθνών για τους Πρόσφυγες συµφώνησαν να

καθυστερήσουν περαιτέρω διαβήµατα προκειµένου να διαπιστώσουν κατά πόσον θα επαληθευθούν οι

διαβεβαιώσεις αυτές.

Παρά τη σταθερή πρόοδο που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στον τοµέα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων

στις Φιλιππίνες, η ΕΕ εξακολουθεί να ανησυχεί εξαιτίας των δολοφονιών δηµοσιογράφων. Κατά την

περίοδο που καλύπτει η παρούσα έκθεση, 15 δηµοσιογράφοι σκοτώθηκαν, κυρίως επειδή κατήγγειλαν τη

διαφθορά και την εγκληµατικότητα. Μέχρι σήµερα ούτε ένας ένοχος δεν έχει προσαχθεί στη δικαιοσύνη.

Σύµφωνα µε τη ∆ιεθνή Οµοσπονδία ∆ηµοσιογράφων, οι Φιλιππίνες είναι η δεύτερη χειρότερη χώρα στον

κόσµο µετά το Ιράκ όσον αφορά τις δολοφονίες δηµοσιογράφων. Η ΕΕ συµµερίζεται τις διεθνείς ανησυχίες

για τις πολυάριθµες επιθέσεις, οι οποίες εικάζεται ότι έχουν διαπραχθεί από κυβερνητικούς και µη φορείς,

εναντίον αριστεριστών ακτιβιστών της αντιπολίτευσης, υπέρµαχων των ανθρωπίνων δικαιωµάτων καθώς

και για τις άνευ δίκης εκτελέσεις από οµάδες επαγρύπνησης.

Η θέση της ΕΕ κατά της θανατικής ποινής έχει τονισθεί µέσω διαλόγου µε την κυβέρνηση και παροχής

υποστήριξης προς οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Ένα πρόγραµµα της EIDHR για την προαγωγή

της εγκληµατολογικής ανάλυσης DNA σε περιπτώσεις θανατικής ποινής αναγνωρίσθηκε ότι οδήγησε στην

κατάρτιση κατευθυντηρίων γραµµών στον τοµέα της δικαιοσύνης όσον αφορά την ορθή χρήση του DNA

στο δικαστήριο, ότι συνέβαλε στην απονοµή προεδρικής χάριτος σε έναν κατάδικο µε βάση ανάλυση DNA

και ότι υποστήριξε τη δηµοσίευση σε έγκριτες διεθνείς εφηµερίδες δύο άρθρων για τον καθορισµό προφίλ

124

DNA σε υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκου. Ο Πρόεδρος των Φιλιππίνων απένειµε αρκετές

φορές χάρη σε καταδικασθέντες σε θάνατο, καθιερώνοντας µε τον τρόπο αυτό µια de facto αναστολή της

εκτέλεσης της θανατικής ποινής· η τελευταία εκτέλεση πραγµατοποιήθηκε το 2000.

Η κυβέρνηση του Ανατολικού Τιµόρ υιοθετεί ρεαλιστική προσέγγιση όσον αφορά προηγούµενες

παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων, που αντικατοπτρίζουν την επιθυµία για καλές σχέσεις µε την

Ινδονησία. Το ∆εκέµβριο του 2004, το Ανατολικό Τιµόρ και η Ινδονησία συµφώνησαν για τη σύσταση

Επιτροπής για την Αλήθεια και τη Φιλία, η οποία θα εξακριβώσει το αληθές των παραβιάσεων των

ανθρώπινων δικαιωµάτων οι οποίες διεπράχθησαν αµέσως πριν και µετά από το δηµοψήφισµα που διεξήχθη

το 1999 και το οποίο οδήγησε στην ανεξαρτησία του Ανατολικού Τιµόρ.

Ο Γενικός Γραµµατέας των Ηνωµένων Εθνών συνέστησε Επιτροπή Εµπειρογνωµόνων για την αξιολόγηση

των νοµικών διαδικασιών που είχαν θεσπισθεί προηγουµένως στο Ανατολικό Τιµόρ και την Ινδονησία όσον

αφορά τις εν λόγω παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων, και για να εξετάσει τρόπους µε τους οποίους

θα µπορέσει η ανάλυσή της να βοηθήσει την Επιτροπή για την Αλήθεια και τη Φιλία. Η εν λόγω επιτροπή

υπέβαλε έκθεση στο Γενικό Γραµµατέα των Ηνωµένων Εθνών το Μάιο του 2005. Ο τοµέας της δικαιοσύνης

εξακολουθεί να αντιµετωπίζει προβλήµατα υποδοµής, που απειλούν να επισκιάσουν άλλες επιτυχίες. Το

UNOTIL (Γραφείο των Ηνωµένων Εθνών στο Ανατολικό Τιµόρ, που διαδέχθηκε την αποστολή διατήρησης

της ειρήνης των Ηνωµένων Εθνών UNMISET) και διµερή προγράµµατα έχουν αναλάβει δέσµευση να

αντιµετωπίσουν τα ζητήµατα που υπονοµεύουν τη λειτουργία του τοµέα της δικαιοσύνης. Το Μάρτιο του

2005, το Ανατολικό Τιµόρ διόρισε έναν Provedor (διαµεσολαβητή) για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τη

δικαιοσύνη, η εντολή του οποίου περιλαµβάνει την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

6.5. Μέση Ανατολή

Στο Ιράν συνεχίσθηκαν οι σοβαρές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Σηµειώθηκε ελάχιστη έως

καθόλου πρόοδος στους κύριους τοµείς ανησυχίας της ΕΕ από την τελευταία ετήσια έκθεση και µετά.

Αντιπρόσωποι της ΕΕ συζήτησαν επανειληµµένα τα µελήµατα στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων µε

τις ιρανικές αρχές. Στα συζητηθέντα θέµατα περιλαµβάνονται η επιβολή θανατικής ποινής ή µαστιγώµατος

σε ανήλικους εγκληµατίες, η παρενόχληση ατόµων από µέρους των αρχών για την ειρηνική έκφραση των

γνωµών τους, και η δίωξη θρησκευτικών µειονοτήτων, ιδίως της µεγαλύτερης θρησκευτικής µειονότητας

του Ιράν, των Μπαχάι. Η ΕΕ εξέφρασε επίσης την ανησυχία της για το κλείσιµο εφηµερίδων, την

απαγόρευση ηλεκτρονικών ηµερολογίων (blogs) και τη φυλάκιση πολιτικών κρατουµένων. Τον Ιούνιο του

2005, η ΕΕ εξέφρασε τη λύπη της γιατί πολύ µεγάλος αριθµός υποψηφίων, συµπεριλαµβανοµένων πολλών

µεταρρυθµιστών και όλων των γυναικών, δεν µπόρεσαν να θέσουν υποψηφιότητα για τις προεδρικές

εκλογές. Κατά την περίοδο που καλύπτει η παρούσα έκθεση δεν διεξήχθησαν σύνοδοι του διαλόγου ΕΕ-

Ιράν στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Μια αξιολόγηση του διαλόγου που πραγµατοποιήθηκε το

2004 διαπίστωσε ότι από την έναρξη του διαλόγου έχει σηµειωθεί ελάχιστη έως καθόλου πρόοδος σε

125

συνάρτηση µε τα σηµεία αναφοράς της ΕΕ. Κατά συνέπεια, η ΕΕ επιδίωξε να αναλάβει το Ιράν νέα

δέσµευση όσον αφορά τη διαδικασία αυτή και να συµφωνήσει σχετικά µε βελτιώσεις των λεπτοµερειών

εφαρµογής του (βλέπε κεφάλαιο 3.3.2 για περισσότερες πληροφορίες). Το ∆εκέµβριο του 2004, όλα τα

κράτη µέλη της ΕΕ υποστήριξαν από κοινού ψήφισµα για τα ανθρώπινα δικαιώµατα στο Ιράν κατά τη

Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών. Το ψήφισµα εξέφραζε σοβαρή ανησυχία για τις συνεχιζόµενες

παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωµάτων, και καλούσε το Ιράν να συµµορφωθεί προς τις ελευθέρως

αναληφθείσες διεθνείς του υποχρεώσεις.

Η ΕΕ ανέθεσε σε τρεις εµπειρογνώµονες να συνεργασθούν µε την Ανεξάρτητη Επιτροπή Εκλογών για το

Ιράκ κατά την περίοδο προ των εκλογών του Ιανουαρίου 2005. Την 1η Ιουλίου επρόκειτο να αρχίσει η

επιχειρησιακή φάση της ολοκληρωµένης αποστολής κράτους δικαίου για το Ιράκ (EU-JUST LEX). Στόχος

της αποστολής είναι να εκπαιδεύσει έως 770 ανώτερους υπαλλήλους των ιρακινών αστυνοµικών,

δικαστικών και σωφρονιστικών υπηρεσιών σε θέµατα διαχείρισης και ποινικής έρευνας σε κράτη µέλη της

ΕΕ. Η ΕΕ συνεισφέρει επίσης το 90% των δαπανών του Γραφείου Συνταγµατικής Στήριξης των Ηνωµένων

Εθνών (20 εκατοµµύρια ευρώ) και θα παράσχει εµπειρογνώµονες οι οποίοι θα συνεργασθούν µε τη

Συνταγµατική Επιτροπή.

Φέτος, σηµειώθηκε µικρή αλλά σηµαντική βελτίωση στη Σαουδική Αραβία. Τον Απρίλιο του 2005, η

Σαουδική Αραβία ολοκλήρωσε τις πρώτες εθνικές της εκλογές για την κάλυψη του ηµίσεος των εδρών των

δηµοτικών συµβουλίων. Η ΕΕ εξέφρασε την ικανοποίησή της για το σηµαντικό αυτό πρώτο βήµα στα

πλαίσια της εκλογικής διαδικασίας. Συνάµα όµως εξέφρασε απογοήτευση για το γεγονός ότι οι γυναίκες

είχαν εξαιρεθεί από τις εκλογές αυτές, ενώ επικρότησε δηλώσεις των σαουδικών αρχών σύµφωνα µε τις

οποίες θα δοθεί δικαίωµα ψήφου στις γυναίκες κατά τις προσεχείς εκλογές του 2009.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται σοβαρές ανησυχίες σχετικά µε την κατάσταση των ανθρώπινων

δικαιωµάτων, οι οποίες εκφράσθηκαν, µεταξύ άλλων, στη δήλωση της ΕΕ στην Επιτροπή Ανθρώπινων

∆ικαιωµάτων : «Τα εχέγγυα περί δικαιωµάτων της υπεράσπισης εξακολουθούν να είναι ανεπαρκή. Συχνές

είναι οι αναφορές βασανιστηρίων και κακής µεταχείρισης των κρατουµένων. Πολλά εγκλήµατα τιµωρούνται

µε την επιβολή της θανατικής ποινής. Συνεχίζεται η πρακτική των δηµοσίων εκτελέσεων.» Η ΕΕ ζήτησε

επίσης διευκρινίσεις όσον αφορά τις κρατήσεις µεταρρυθµιστών, ιδίως τον Απρίλιο του 2004 και το Μάρτιο

του 2005, και προέβη σε περαιτέρω διάβηµα το Μάιο του 2005 µε το οποίο εξέφρασε την ανησυχία της για

τη σκληρότητα της καταδίκης τους.

Πολλές πτυχές της κατάστασης των ανθρώπινων δικαιωµάτων στη Συρία εξακολουθούν να αποτελούν

αντικείµενο ανησυχίας για την ΕΕ, η οποία τις συζητά σε τακτική βάση µε τη συριακή κυβέρνηση. Στις

πτυχές αυτές, περιλαµβάνονται, µεταξύ άλλων, οι συνεχιζόµενες πρακτικές των αυθαίρετων συλλήψεων,

των µη δίκαιων δικών, της κράτησης πολιτικών κρατουµένων και των βασανιστηρίων, που αντιβαίνουν

στους διεθνείς κανόνες στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Παρά τη χάρη που χορηγήθηκε το

Μάρτιο του 2005 σε 312 Σύριους Κούρδους, η κατάσταση των Κούρδων στη Συρία δεν έχει σηµειώσει

126

πραγµατική βελτίωση και οι αποστολές της ΕΕ στη ∆αµασκό παρακολουθούν το θέµα εκ του σύνεγγυς. Η

ΕΕ ανησύχησε ιδιαίτερα για τη σύλληψη πολλών υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωµάτων το Μάιο του

2005 πριν από το Συνέδριο του κόµµατος Μπάαθ. Η ΕΕ σηµείωσε ότι το Συνέδριο, το οποίο διεξήχθη τον

Ιούνιο του 2005 στη ∆αµασκό, οδήγησε σε πολύ περιορισµένες µεταρρυθµίσεις, οι οποίες κατά τη γνώµη

της ΕΕ συνιστούν το πρώτο βήµα της διαδικασίας της µεταρρύθµισης. Η Συµφωνία Σύνδεσης ΕΕ-Συρίας

µονογραφήθηκε στις Βρυξέλλες τον Οκτώβριο του 2004. Κατά την υπογραφή της θα υλοποιηθεί η διάταξη

περί διαλόγου στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

6.6. Ανάλυση

Οι ανά χώρα εκθέσεις του παρόντος κεφαλαίου παρουσιάζουν µια ανάµικτη εικόνα. Σε ορισµένες χώρες,

όπως στην Ουκρανία και τη Μολδαβία, σηµειώθηκε πραγµατική πρόοδος η οποία φαίνεται ότι θα

συνεχισθεί και θα αναπτυχθεί. Σε άλλες, όπως στη Λαϊκή ∆ηµοκρατία της Κορέας και το Ιράν, σχεδόν

τίποτε δεν άλλαξε επί τα βελτίω. Η επιρροή της ΕΕ ποικίλλει σε µεγάλο βαθµό και στις περισσότερες

περιπτώσεις απλώς ενθαρρύνει και προτρέπει, ενίοτε δε, καταδικάζει. Ωστόσο, η επιθυµία για δηµοκρατία

και σεβασµό των ανθρωπίνων δικαιωµάτων των απλών ανθρώπων παραµένει αληθινή, γνήσια και

γενικευµένη. Όποτε δίνεται η δυνατότητα εκλογής κυβέρνησης, όπως στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, ο λαός

την αξιοποιεί, ακόµη και αν αυτό συνεπάγεται µεγάλο προσωπικό κίνδυνο. Όταν ένας λαός στερείται τη

δηµοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώµατα, όπως στη Βιρµανία/Μυανµάρ και στη Ζιµπάµπουε, επικρατεί

κλίµα γενικής δυσαρέσκειας το οποίο η οι καταπιεστικές κυβερνήσεις αδυνατούν να ανατρέψουν. Το ευρύ

φάσµα των καταστάσεων των χωρών που περιγράφονται στο παρόν κεφάλαιο τονίζει τη σηµασία των

συνεχών προσπαθειών για την ενσωµάτωση των ζητηµάτων που αφορούν ανθρώπινα δικαιώµατα στις

ευρύτερες πολιτικές και πρακτικές της ΕΕ. Η ΕΕ µπορεί να προαγάγει αποτελεσµατικά τα ανθρώπινα

δικαιώµατα µόνον εφόσον ενεργεί και οµιλεί µε συνέπεια στα πλαίσια πολιτικού διαλόγου, αναπτυξιακής

πολιτικής ή µη στρατιωτικής επιχείρησης διαχείρισης κρίσης.

Στην Ευρώπη, η ΕΕ ασκεί σηµαντική επιρροή και δρα ως ισχυρός καταλύτης αλλαγών. Ένα παράδειγµα

αποτελεί η Τουρκία, όπου η διαδικασία διεύρυνσης παρέχει σηµαντικά κίνητρα για µεταρρυθµίσεις. Αλλού,

όπως στην Αφρική και την Ασία, η µακρά συνεργασία αρχίζει να αποδίδει καρπούς. Η συνεργασία της ΕΕ

µε την Αφρικανική Ένωση ενισχύει τις εργασίες της Αφρικανικής Επιτροπής των ∆ικαιωµάτων των

Ανθρώπων και των Λαών καθώς και τις δυνατότητες της ΑΕ να εργασθεί µε στόχο τη διατήρηση της

ειρήνης. Στη Σρι Λάνκα, η ΕΕ παρέχει πρακτική και πολιτική υποστήριξη στην ειρηνευτική διαδικασία, η

οποία σταθερά εδραιώνεται. Καίτοι σπανίως παρατηρείται άµεση ή εντυπωσιακή πρόοδος, η περίπτωση της

Ουκρανίας αποδεικνύει τι µπορεί να συµβεί όταν η εθνική πνοή για την επίτευξη αλλαγών τυγχάνει

συνδυασµένης υποστήριξης από την ΕΕ και την ευρύτερη διεθνή κοινότητα. Συχνότερα, όµως, η πρόοδος

είναι αργή και άνιση. Ωστόσο το παρόν κεφάλαιο καταδεικνύει ότι η επιµονή και η ενότητα της ΕΕ έχουν

127

βασική σηµασία για την παροχή ηθικής και πρακτικής υποστήριξης προς τους υπέρµαχους των ανθρωπίνων

δικαιωµάτων και τους µεταρρυθµιστές που εργάζονται για τις αλλαγές καθώς και προκειµένου να ασκείται

συνεχής πίεση στις χώρες ώστε να τηρούν τις σχετικές µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα διεθνείς υποχρεώσεις

τους και να διασφαλίζονται τα βασικά δικαιώµατα και οι ελευθερίες των λαών οι οποίοι τελούν υπό τη

δικαιοδοσία τους.

7. Συµπέρασµα

Η παρούσα ετήσια έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώµατα καταδεικνύει σε ποιο βαθµό τα ανθρώπινα

δικαιώµατα, η δηµοκρατία και η χρηστή διακυβέρνηση αποτελούν πλέον τη βάση των εξωτερικών

πολιτικών της ΕΕ. Η αύξηση των µελών της ΕΕ σε 25 απλώς ενισχύει τον κοινό στόχο των κρατών µελών.

Πολλά από τα νέα κράτη µέλη είχαν πρόσφατη εµπειρία των παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωµάτων

και της έλλειψης δηµοκρατίας και αυτό προσέδωσε µεγαλύτερη εστίαση και ώθηση στις εργασίες της ΕΕ

στον τοµέα αυτό.

Ο διορισµός του Michael Matthiessen ως Προσωπικού Αντιπροσώπου του Γενικού Γραµµατέα του

Συµβουλίου, κ. Javier Solana, για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, παράλληλα µε την αύξηση του αριθµού των

ειδικών εντεταλµένων της ΕΕ, καταδεικνύει ότι η ΕΕ έχει δεσµευθεί να αφιερώσει πόρους και ειδικευµένες

δεξιότητες για την προώθηση των πολιτικών της.

Η δύναµη της ΕΕ έγκειται στις δυνατότητές της να συνεργάζεται και να συντονίζει πολιτικές και δράσεις.

Όταν ο συντονισµός και η συνεργασία αποβαίνουν αποτελεσµατικές, όπως καταδεικνύεται όσον αφορά την

Επιτροπή Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων και τη Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών, τότε έχει την

ικανότητα να είναι πειστική, αποτελεσµατική και να προσθέτει πραγµατική αξία στις προσπάθειες των

κρατών µελών, ούτως ώστε η ΕΕ στο σύνολό της να είναι πολύ αποτελεσµατικότερη από το άθροισµα των

µερών της. Η θέσπιση κοινών στρατηγικών και κοινών θέσεων, µε την ευθυγράµµιση των εξωτερικών

πολιτικών των κρατών µελών, έχει καταστήσει τους παραβάτες των ανθρώπινων δικαιωµάτων λιγότερο

ικανούς να διχάζουν την ΕΕ.

Η έκθεση καταδεικνύει ότι όλοι οι κύριοι πολιτικοί θεσµοί της ΕΕ διαδραµατίζουν ενεργό ρόλο στην

προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Στους τοµείς στους οποίους η ΕΕ µπορεί να αποδείξει ότι σέβεται

πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώµατα στο εσωτερικό της, ο λόγος της σχετικά µε τα ζητήµατα αυτά έχει

µεγαλύτερο κύρος όταν η ΕΕ λαµβάνει το λόγο στα διεθνή φόρα. Σηµειωτέον ότι η θέση της ΕΕ όσον αφορά

τη θανατική ποινή φέρει µεγαλύτερη βαρύτητα, τώρα που όλα τα κράτη µέλη την έχουν καταργήσει.

128

Οι επιτυχίες που επισηµαίνονται στην έκθεση είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτες. Περιλαµβάνουν ένα ενισχυµένο

καθεστώς για τον έλεγχο των εξαγωγών υλικών που χρησιµοποιούνται για βασανιστήρια, την αντιµετώπιση

της ασέλγειας επί ανηλίκων µέσω του ∆ιαδικτύου, την εστίαση στους υπερασπιστές των ανθρώπινων

δικαιωµάτων, και την προώθηση του ∆Π∆ στα κράτη που έχουν προσχωρήσει στη Συµφωνία του Κοτονού.

Ωστόσο, σηµειώθηκαν και αποτυχίες, όπως µεταξύ άλλων το γεγονός ότι δεν µπόρεσε να επιτελεσθεί

ουσιαστική πρόοδος σε ορισµένες χώρες, και η ενεργή απροθυµία ορισµένων χωρών να εξετάσουν τις

καταστάσεις αυτές στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωµένων Εθνών. Η µεταρρύθµιση του

µηχανισµού των Ηνωµένων Εθνών για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων είναι πιθανόν να

αποτελέσει µείζονα πρόκληση για την ΕΕ για το επόµενο έτος.

Παρά την ανοµοιογενή πρόοδο, η ΕΕ είναι πεπεισµένη ότι η ευρεία πλειοψηφία των Ευρωπαίων υποστηρίζει

το έργο της υπέρ των ανθρώπινων δικαιωµάτων, της δηµοκρατίας και της χρηστής διακυβέρνησης, και θα

εξακολουθήσει να τοποθετεί τα µελήµατα αυτά στο επίκεντρο των πολιτικών και των δραστηριοτήτων της.

Η παρούσα έκθεση καταδεικνύει ότι σηµειώνεται πρόοδος και ότι η ΕΕ γίνεται όλο και αποτελεσµατικότερη

όσον αφορά τις ενέργειές της στον τοµέα αυτό.

Τελικές παρατηρήσεις

Εξήντα έτη µετά το τέλος του ∆εύτερου Παγκοσµίου Πολέµου, είναι αδιανόητο οιοδήποτε από τα κράτη

µέλη της ΕΕ να κηρύξει πόλεµο εναντίον άλλου κράτους µέλους. Η ειρήνη και η ευηµερία των οποίων

χαίρουν οι λαοί που ζουν στους κόλπους της ΕΕ από ιδρύσεώς της αποτελούν άµεση συνέπεια του

σεβασµού των ανθρώπινων δικαιωµάτων και της δηµοκρατίας που κατοχυρώνονται στη νοµοθεσία, τις

πολιτικές, τις δράσεις και τους θεσµούς της. Αυτό είναι το σπουδαιότερο δίδαγµα που µπορεί και θα πρέπει

να επισηµάνει η ΕΕ στην οικουµένη. ∆εν µπορούµε να εκλάβουµε τα πλεονεκτήµατα αυτά ως κεκτηµένα,

και ως εκ τούτου αποτελεί κοινό µας συµφέρον να προάγουµε τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τη δηµοκρατία

όπου και όποτε µπορούµε. Το επόµενο έτος θα φέρει µείζονες προκλήσεις στον τοµέα των ανθρώπινων

δικαιωµάτων, στο εσωτερικό καθώς και στο εξωτερικό της ΕΕ, αλλά η ΕΕ είναι αποφασισµένη να τις

αντιµετωπίσει ούτως ώστε να φέρει εις πέρας τις κοινές της δεσµεύσεις και να εργασθεί για έναν καλύτερο

κόσµο για όλους.

129

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

OVERVIEW OF PROJECTS SELECTED FOR SUPPORT UNDER EIDHR BETWEEN 1 JULY

2004 AND 30 JUNE 2005

I/ Projects selected through Global Calls for Proposals95

Promotion of democratisation and Human Rights in Iran Organisation Project Title Country Max EC contribution

(EUR) The British Institute of international and comparative law

Promoting democratisation and Human Rights in Iran

Iran 1.043.851

UNICEF Human Rights promotion in the Islamic Republic of Iran

Iran 980.000

Strengthening Burmese Civil Society Organisation Project Title Country Max EC contribution

(EUR) Voluntary Service Overseas

Promoting democratisation, rights and reconciliation among five ethnic groups of Burma/Myanmar

Thailand/Burma 521,592

II/ Projects selected through Country Calls for Proposals

Country specific calls for EIDHR micro-projects were concluded for the following countries: Algeria,

Angola, Belarus, Bosnia and Herzegovina, Cambodia, China (two calls), Colombia, DRC, Egypt, Ethiopia,

Eritrea, Former Yugoslav Republic of Macedonia, Guatemala, Haiti, Indonesia, Ivory Coast, Jordan,

Kazakhstan, Kyrgyzstan, Lebanon, Mexico (two calls), Morocco, Nepal, Nigeria, RDC, Rwanda, Russia,

Serbia and Montenegro, Sudan, Tajikistan (three calls), Turkey, Ukraine, West Bank and Gaza,

95 Final selection for the remaining 8 EIDHR calls launched will be concluded by September. It is foreseen that

approximately 126 projects will be selected

130

III/ Projects selected without a call for proposals96

Region Number of projects Max. EU contribution (EUR) Europe 4 4.100.000 MEDA 6 5.470.000 Latin America 5 3.400.000 Asia 1 364.705 ACP 2 1.900.000 Global 4 7.000.000 Total 22 22.234.705

EUROPE Organisation Title Country Max EU contribution

(EUR) OSCE/ODHIR Joint Programme on

promoting legislation reform and criminal justice in Central Asia

Central Asia 500.000

Council of Europe Joint Programme of cooperation between EC and Council of Europe under EIDHR, relating to three strands: 1-Support to the Moscow School of Political Studies; 2-Support to a Programme for Russia called Russia VIII; 3-Support to a regional network of schools of political studies

Russian Federation, Balkans

2.200.000

University of Sarajevo European Regional Master's Degree in Democracy and Human Rights in South East Europe (EU-SEE MA)

South East Europe 600.000

ICTY - International Criminal Tribunal for Yugoslavia

Activities in support of Outreach Programme facilitating the transition of Jurisdiction to local courts

Ex-Yugoslavia 800.000

96 Excluding the Election Observation Missions

131

MEDA Organisation Title Country Max EU contribution

(EUR) Ministry of Education Revision of School

Texts to incorporate teaching about Human Rights

Algeria 750.000

Foundation for International Studies

Mediterranean Master's Degree in Human Rights and Democratisation (MEDA-MA)

MEDA Countries 720.000

UNODC -United Nations Office on Drugs and Crime

Assistance in the promotion of the reform process of the Judiciary and the Prison System in the Islamic Republic of Iran

Iran 900.000

UNDP Promoting Democracy, Human Rights and the Rule of Law in the Middle East and Southern Mediterranean

MEDA Countries 1.000.000

UNDP

Contribution to the UNDP Iraq Trust Fund Cluster 11: support to electoral process

Iraq 1.000.000

under negotiation 1.100.000

132

Latin America Organisation Title Country Max EU contribution

(EUR) IACHR Inter-America Court of Human Rights

Strengthening and increase of judicial action of the Inter-American Court of Human Rights in the American Continent

Latin America 600.000

OHCHR Implementation of Recommendations of UHCHR on Human Rights Diagnostic

Mexico 600.000

OHCHR Enhance the capacity of Fiscalia General and Accountability

Colombia 600.000

OHCHR Strengthening the national Human Rights Protection System in Guatemala

Guatemala 800.000

OHCHR OHCHR Activities in Guatemala and MexicoAssistance to governmental Institutions, local offices, capacity building of groups of indigenous peoples

Guatemala, Mexico 800.000

Asia Organisation Title Country Max EU contribution

(EUR) Just World Partners Peoples’ Voices –

Helping Indigenous People to Decide their own Development

Indonesia 364.705

ACP Organisation Title Country Max EU contribution

(EUR) Ministry of Justice / TIG

Reconciliation Project between the Victims of the Genocide and those who committed the crimes through a Rehabilitation Programme

Rwanda 400.000

ICTR - International Criminal Tribunal for Rwanda

Activities to create a support system for witnesses and victims

Rwanda 1.500.000

133

World Wide Organisation Title Country Max EU contribution

(EUR) OHCHR Strengthening the

Implementation of Human Rights Treaty through the Enhancement of national Protection mechanisms - Complementary Phase

Worldwide 2.000.000

UNICEF Leave no Child out Worldwide 500.000 Folke Bernadotte Academy

Training for Civilian Aspects of Crisis Management

Worldwide 2.700.000

International Criminal Court (ICC)

Activities to complete the clerkship and traineeship programme

Worldwide 1.800.000

134

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III

Further Information Websites

A great deal of additional information on the European Union is available on the internet. It can be accessed

through the Europa server at: http://europa.eu.int

Europe Direct is a service to help you find answers to your questions about the European Union, you can

contact them on the following freephone number: 00 800 6 7 8 9 10 11

Further information about the EU’s human rights policy is available at:

http://ue.eu.int/ human-rights

http://europa.eu.int/comm/external_relations/human_rights/intro

http://www.europarl.eu.int/comparl/human_rights/default_en.htm

As mentioned in this report there are a number of International Organisations which are involved in human

rights work. Their websites provide further detail on their actions in this field:

United Nations; www.un.org

International Labour Organisation; www.ilo.org

UN Office of the High Commissioner for Human Rights; www.unhchr.ch

International Criminal Court; www.icc-cpi.int

Council of Europe; www.coe.int

European Court of Human Rights; www.echr.coe.int/echr

Organisation for Security and Co-operation in Europe; www.osce.org

African Union; www.africa-union.org

Organisation of American States; www.oas.org

There are a number of international NGOs which provide a wealth of information on human rights issues

across the globe on their various websites, including:

Amnesty International; www.amnesty.org

Human Rights Watch; www.hrw.org

International Federation of Human Rights (FIDH); www.fidh.org

The International Committee of the Red Cross; www.icrc.org

Ευρωπαϊκή Ένωση — Συµβούλιο

Ετήσια έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώµατα 2005

Λουξεµβούργο: Υπηρεσία Επισήµων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

2005— 134σ. — 21 x 29,7 cm

ISBN 92-824-3178-9

ISSN 1680-9734

5

∏ ·ÚÔ‡Û· ¤‚‰ÔÌË ÂÙ‹ÛÈ· ¤ÎıÂÛË Ù˘ ∂∂ ÁÈ· Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·,

ÂÎı¤ÙÂÈ ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ Ô˘ ·Ó¤Ï·‚Â Ë ∂∂ ÌÂٷ͇

1˘ πÔ˘Ï›Ô˘ 2004 Î·È 30˘ πÔ˘Ó›Ô˘ 2005 ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ

Ù˘ Ó· ÚÔ·Á¿ÁÂÈ ÙÔÓ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi Û‚·ÛÌfi ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ‰ÈηȈ̿وÓ

Î·È ÙˆÓ ıÂÌÂÏȈ‰ÒÓ ÂÏ¢ıÂÚÈÒÓ. ªÔÏÔÓfiÙÈ ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÍ·ÓÙÏËÙÈÎfi

·ÔÏÔÁÈÛÌfi, ÛÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ¤ÎıÂÛË ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·È Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù·

·ÓıÚÒÈÓˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó ·ÓËÛ˘¯›Â˜ ηıÒ˜ Î·È ÔÈ

ÂÓ¤ÚÁÂȘ Ô˘ ·Ó¤Ï·‚Â Ë ∂∂ ÁÈ· Ó· Ù· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ, ÙfiÛÔ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi

fiÛÔ Î·È ÛÙÈ Â͈ÙÂÚÈÎfi Ù˘ ŒÓˆÛ˘.

2 0 0

ELEL

QC

-AA

-05-001-GR-C

™Àªµ√À§π√

∆∏™ ∂Àƒø¶∞´∫∏™ ∂¡ø™∏™

°∂¡π∫∏ °ƒ∞ªª∞∆∂π∞ ∂E∂Ù‹ÛÈ· ¤ÎıÂÛË ÁÈ· Ù·

·ÓıÚÒÈÓ· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·

∂˘Úˆ

·˚΋ ŒÓˆÛË –

∂Ù‹ÛÈ·

¤ÎıÂÛË ÁÈ·

Ù· ·ÓıÚÒ

ÈÓ

· ‰ÈÎ

·ÈÒ

Ì·Ù· 2005

ISSN 1680-9734