Sprawozdanie z działalności

2002 rok

OPRACOWANIE

Bożenna Nowakowska, Maria Godlewska,Agnieszka Zając-Więckowska, Maria Błażejowska

DZIAŁ PLANOWANIA I DOKUMENTACJI NAUKOWEJWARSZAWA 2003

2

SPIS TREŚCI

Podstawowe informacje o działalności Instytutu w 2001 roku................................... Struktura organizacyjna i obsada personalna Instytutu Psychiatrii i Neurologii .................... Dyrekcja ..................................................................................................................... Komórki działalności naukowej i usługowo-badawczej .................................................. Struktura kadry ............................................................................................................ Nominacje i awanse ...................................................................................................... Organy opiniodawczo-doradcze Instytutu............................................................................. Działalność Rady Naukowej ....................................................................................................... Współpraca ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO) ............................................................... Działalność Fundacji IPN ............................................................................................................

Działalność naukowo-badawcza ................................................................................................. I Klinika Psychiatryczna ................................................................................................................ II Klinika Psychiatryczna ............................................................................................................... III Klinika Psychiatryczna .............................................................................................................. IV Klinika Psychiatryczna .............................................................................................................. Klinika Nerwic ............................................................................................................................... Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży ............................................................................................ Klinika Psychiatrii Sądowej ............................................................................................................ Zakład Promocji Zdrowia Psychicznego......................................................................... Zakład Psychologii Klinicznej ......................................................................................................... Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami ...................................................................... Zakład Rehabilitacji Psychiatrycznej ............................................................................................... Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia ............................................................................................. Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień ....................................................................................... Samodzielna Pracownia Farmakoterapii .......................................................................................... Pracownia Metodologii i Teorii Psychiatrii ..................................................................................... Zespół Leczenia Środowiskowego ................................................................................................... I Klinika Neurologiczna .................................................................................................................. II Klinika Neurologiczna ................................................................................................................. Przychodnia Przykliniczna ................................................................................................................... Zakład Neuroradiologii ................................................................................................................... Zakład Genetyki ............................................................................................................................. Zakład Neurofizjologii Klinicznej .................................................................................................... Zakład Neuropatologii .................................................................................................................... Zakład Neurochemii ............................................................................................................................ Zakład Farmakologii i Fizjologii Układu Nerwowego ...................................................................... Samodzielna Pracownia Patomorfologii .......................................................................................... Sympozja i konferencje ........................................................................ Działalność z wyboru we władzach krajowych Towarzystw Naukowych i członkostwo honorowe .... Działalność we władzach organizacji krajowych związanych z problemami nauki ................... Działalność z wyboru we władzach zagranicznych Towarzystw Naukowych oraz członkostwo honorowe ...... Udział w Komitetach PAN i Radach Naukowych ............................................................................ Udział pracowników w zespołach redakcyjnych czasopism krajowych i zagranicznych ..................

3

Udział Instytutu w nadzorze specjalistycznym ..........................................................................

W dziedzinie psychiatrii .............................................................................................................. W dziedzinie neurologii ....................................................................................................... Informacja naukowa w Instytucie i poza Instytutem ...................................................................... Działalność wydawnicza ............................................................................................................... Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej .................................................................................... Współpraca z Radą Naukową przy MZiOS .................................................................................. Współpraca z KBN ....................................................................................................................... Współpraca z komisjami i zaspołami powałanymi przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej .oraz innymi komisjami ........ Działalność szkoleniowa ................................................................................................................ Współpraca z zagranicznymi placówkami badawczymi ................................................. Współpraca z firmami farmaceutycznymi ...................... Działalność usługowa ....................................................................................................................

4

PODSTAWOWE INFORMACJE O DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU I NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZENIACH W 2002 ROKU

W 2002 roku Instytut stanął wobec bardzo trudnej sytuacji finansowej, związanej z załamaniem się budżetu Komitetu Badań Naukowych i Ministerstwa Zdrowia. Dodatkowo z niejasnych przyczyn, nie został zakwalifikowany do grupy tzw. narodowych instytutów zdrowia. To wszystko spowodowało napięcia w bieżącej działalności Instytutu oraz pogorszenie nastroju pracowników. Tym wyżej należy ocenic wysiłek wszystkich tych, którzy spowodowali, że Instytut utrzymał bardzo wysoką pozycję na polu uprawiania nauki oraz w dziedzinie diagnostyki i terapii chorób psychicznych i neurologicznych. Do najważniejszych osiągnięć zaliczyć należy utrzymanie najwyższej pozycji w rankingu instytucji naukowych Komitetu Badań Naukowych, opublikowanie ..... prac naukowych, otrzymanie 13 grantów naukowych KBN, przeprowadzenie kilkudziesięciu kursów naukowych, specjalizacyjnych i szkoleniowych dla ponad dwóch tysięcy osób oraz organizację lub współorganizację 22 sympozjów naukowych. W 2002 roku Rada Naukowa Instytutu przeprowadziła 5 przewodów doktorskich. W tym samym czasie, często ci sami pracownicy Instytutu, przebadali i leczyli tysiące pacjentów, utrzymując najwyższy, referencyjny poziom terapeutyczny. Wynikiem takiej postawy było, na przykład, zajęcie przez IIKlinikę Neurologiczną pierwszego miejsca w rankingu klinik i szpitali neurologicznych w Polsce, zorganizowanym przez opiniotwórczy tygodnik, Newsweek Polska. Ważnym i rozwijającym się polem aktywności pracowników Instytutu jest międzynarodowa współpraca naukowa, w tym w ramach 6 grantów Komisji Unii Europejskiej oraz współpraca z WHO. Niezwykle istotnym wydarzeniem było także zajęcie przez obie kliniki neurologiczne czołowych miejsc w rankingu naukowym, na podstawie przeprowadzonej w Instytucie ankiety naukowej zakładów i klinik. Ten fakt dobitnie świadczy, że przy odpowiedniej organizacji jest możliwe połączenie pracy usługowej z uprawianiem nauki na najwyższym poziomie, tym samym przecząc wielokrotnie wysuwanym do tej pory opiniom. Do pełniejszego obrazu należy stwierdzić, że Instytut wydaje dwa czasopisma o zasięgu ogólnokrajowym: Postępy Psychiatrii i Neurologii oraz Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, jest współwydawcą Psychoterapii, Alkoholozmu i Narkomanii oraz rokrocznie publikuje Rocznik Statystyczny pt. Zakłady psychiatrycznej i neurologicznej opieki zdrowotnej. Pracownicy Instytutu uczestniczyli w pracach nadzoru specjalistycznego z zakresu psychiatrii, neurologii, genetyki i psychologii, na poziomie krajowym i wojewódzkim. Rok 2002 był także czasem zmiany na stanowisku dyrektora Instytutu. Po wieloletniej pracy na tym stanowisku, zrezygnował z ponownego kandydowania, niezwykle zasłużony i oddany sprawom Instytutu, pan prof. dr hab. Stanisław Pużyński. W drodze konkursu stanowisko to objeła doc. dr hab. Danuta Ryglewicz, kierownik I Kliniki Neurologicznej. Wymienione fakty i dane, nie wyczerpują przecież wszystkich osiągnięć pracowników Instytutu, stanowią dobry prognostyk na przyszłość, zaświadczając, że pomimo wielu trudności aktywność naukowa i leczenia w Instytucie utrzymuje się na wysokim poziomie.

W 2002 roku w Instytucie realizowano:

- 69 tematów badawczych w ramach działalności statutowej,- 10 tematów we współpracy międzynarodowej w tym 5 w ramach V PR Unii Europejskiej- 13 projektów badawczych finansowanych z przez KBN oraz uczestniczono w 3 grantach przyznanych innym jednostkom naukowo-badawczym,

5

- 4 programy finansowane ze środków Ministerstwa Zdrowia- 23 inne programy badawcze, w tym 16 badań leków.

W Instytucie realizowane były następujące granty przyznane przez KBN:

Utlenianie LDL - badania nad znaczeniem prognostycznym w zespołach otępiennych. Grant nr 4 P05B 095 18, kierownik badań doc. dr hab. Danuta Ryglewicz,

Badania molekularne siedmiu typów dziedzicznych ataksji rdzeniowo-móżdżkowych wywołanych mutacjami dynamicznymi - korelacje molekularno-kliniczne.Grant nr 4 P05E 096 18, kierownik badań prof.dr hab. Jacek Zaremba

Ocena czynników wpływających na stopień niesprawności po udarze mózgowym. Grant nr 4 P05B 106 18, kierownik badań dr n. med. Maria Barańska-Gieruszczak

Rola układu cholinergicznego w regulacji zachowań emocjonalnych. Grant nr 4 P05A 009 18, kierownik badań prof. dr hab. Adam Płaźnik

Czynniki genetyczne sprzyjające chorobie Alzheimera i otępieniu pochodzenia naczyniowego. Grant 6 P05B 077 20, kierownik badań prof. dr hab. Hanna Wehr.

Ocena podatności na stres i sposób radzenia sobie z nim osób chorych na schizofrenię używajacych substancji psychoaktywnych. Grant nr 6 P05D 082 21, kierownik badań dr n. hum. Maryla Sawicka.

Udział mikrogleju w patomechanizmie choroby Creutzfeldta-Jakoba. Grant nr 6 P05B 111 20, kierownik badań prof. dr hab. Jerzy Dymecki.

Morfologia zmian miażdżycowych w tętnicach szyjnych w obrazie ultrasonograficznym u chorych z udarem niedokrwiennym mózgu. Grant promotorski nr 6 P05B 007 21, kierownik badań prof. dr hab. Anna Członkowska, wykonawca lek. med. Marek Nowaczenko.

Proces zapalny a stopień zaawansowania zmian miażdżycowych ocenianych ultrasonograficznie w tętnicach szyjnych u chorych po przebytym udarze mózgu lub zawale serca. Grant nr 6 P05D 007 21, kierownik badań dr n. med. Iwona Kurkowska-Jastrzębska.

Badania nad efektem fenotypowym delecji 22q11.2 u chorych psychicznie. Grant nr 6 P05A 028 21, kierownik badań dr n. med. Barbara Pawłowska.

Funkcjonowanie zmysłu smaku i podatność na uzależnieniaw chorobie Parkinsona w aspekcie zaburzeń układu „nagrody”. Grant nr 3 P05A 015 22, kierownik badań prof. Wojciech Kostowski.

Reaktywność na smak glutaminianu sodu (smak umami): potencjalny marker uzależnienia od alkoholu etylowego? Grant nr 3 P05D 098 23, kierownik dr n. med. Anna Ścińska.

Spektroskopia rezonansu magnetycznego w chorobie Wilsona. Grant nr 3 P05B 119 23, kierownik badań dr Beata Tarnacka

Pracownicy uczestniczyli w realizacji grantów KBN przyznanych innym jednostkom naukowo-badawczym:

Pasażowalne encefalopatie gąbczaste człowieka : neuropatologia, odmiany fenotypowe, nadzór epidemiologiczny. Grant nr C014/P05/2000, kierownik badań prof. dr hab. Paweł Liberski, główny wykonawca prof. dr hab. Jerzy Kulczycki

Badanie nad podłożem molekularnym trzech chorób neurodegeneracyjnych - choroby Huntingtona, ataksji rdzeniowo-móżdżkowej typu 1 i typu 2 przebiegających z otępieniem - z uwzględnieniem wpływu genetycznych czynników modyfikujących. Grant nr PBZ-KBN-042/P05/2001, kierownik badań prof. dr hab. Tadeusz Mazurczak, główny wykonawca prof. dr hab. Jacek Zaremba.

6

Podstawy neurobiologiczne, mechanizmy i metody profilaktyki oraz leczenia uzależnień. Grant KBN KO33/P05/2001, kierownik badań prof. dr hab. Ryszard Przewłocki, główny wykonawca prof. dr hab. Wojciech Kostowski.

Granty Unii Europejskiej V PR.

OSCAR - Occupational Stress with Mental Health Clients in Acute Response. Grant nr QLG4-CT-2001-01476, kierownik badań dr n. med. Marta Anczewska.

ISADORA - Integrated services Aimed at Dual Diagnosis and Optimal Recovery from Addiction. Grant nr QLG4-CT-2002-00911, kierownicy badań: dr Joanna Meder i dr Joanna Waniek.

SEEC-CJD - Creutzfeldt-Jakob Disease - Surveillance in Central and Eastern European Countries and China. Grant nr QLK2-CT-2001-01441, kierownik badań prof. dr hab. Jerzy Kulczycki

EROS - The Use of Stroke Registers to Assess the Quality of Stroke Management Across Europe. Grant nr QLG$-CT-2002-01191, kierownicy badań: prof. dr hab. Anna Członkowska i doc. dr hab. Danuta Ryglewicz

CJD Markers - Early clinical diagnosis of human spongiform encephalopathies by analysis of biological fluids. Grant nr QLG3-CT-2002-81606, kierownik badań: prof. dr hab. Jerzy Kulczycki.

Prace realizowane we współpracy międzynarodowej:

Genetyczna i funkcjonalna analiza genu choroby Wilsona. Współpraca naukowo-techniczna z Niemcami, koordynator prof. dr hab. A. Członkowska - bez środków finansowych

The evaluation of computer risk-analysis for medical advice. Koordynator dr B. Habrat - bez środków finansowych

Multicentre Study of Early Epilepsy and Single Seizures (MESS). Międzynarodowe badania koordynowane przez prof. D. Chadwicka z Uniwersytu w Liverpoolu. - bez środków finansowych.

Szkolenie w zakresie metodologii badań problemów związanych z nadużywaniem substancji psychoaktywnych, Uniwersytet Michigan, Fogarty International Center Grant. Grant nr F006537, kierownik badań prof.dr hab. J.Cz. Czabała.

Obciążenie ostrych dyżurów szpitalnych interwencjami alkoholowymi, Public Health Institute, Berkeley. Grant nr 1004280, kierownik badań dr J. Moskalewicz.

Ze środków finansowych Ministerstwa Zdrowia: kontynuowano dwa programy:- Psychiatryczna Opieka Zdrowotna. Nr 502/26/8- Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu, umowa nr 2412, którego koordynatorem jest Instytut. realizowano dwie ekspertyzy ze środków na działalność wspomagającą badania:- Koszty bezpośrednie oraz pośrednie powtórnego udaru mózgu w Polsce.Umowa nr 73/Eks/23/2002, kierownik badań prof. dr hab. A. Członkowska.- Jakość życia ( Quality of Lite), sytuacja socjoekonomiczna i oczekiwania terapeutyczne chorych na padaczkę. Umowa nr 74/Eks/23/2002, kierownik badań doc. dr hab. D. Ryglewicz.

Pracownicy Instytutu aktywnie uczestniczyli w życiu naukowym w kraju i na świecie:- opublikowali 551 prac naukowych,- prace były publikowane w czasopismach indeksowanych, były cytowane w bazie Science Citation Index - 404 razy .

7

- uczestniczyli w 243 konferencjach naukowych, na których przedstawili 546 prezentacji (referaty, doniesienia, postery),- 18 pracowników zasiada we władzach 30 międzynarodowych towarzystw naukowych a 45 we władzach 16 towarzystw krajowych, - 14 pracowników uczestniczy w pracach komitetów i komisji PAN a 10 w pracach rad naukowych innych placówek badawczych,- 12 pracowników jest członkiem zespołów redakcyjnych 18 czasopism zagranicznych a 42 zespołów redakcyjnych 42 czasopism krajowych.

Instytut był organizatorem lub współorganizatorem 22 konferencji naukowych.

Pracownicy Instytutu uczestniczyli w pracach nadzoru specjalistycznego; dwie osoby są konsultantami krajowymi, cztery konsultantami wojewódzkimi, kilkunastu ekspertami powołanymi przez różne instytucje centralne dla rozwiązywania problemów związanych z lecznictwem psychiatrycznym i neurologicznym. Przeprowadzono wizytację Domu Pomocy Społecznej w Górze Kalwarii, Podzespołu (Ośrodka) Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej w Straszęcinie, obiektu przeznaczonego na Krajowy Ośrodek Psychiatrii Sądowej dla Nieletnich w Garwolinie, Regionalnego Ośrodka Psychiatrii Sądowej w Starogardzie Gdańskim. W Instytucie zorganizowano 52 kursy podstawowe i doskonalące, w których uczestniczyło 2059 słuchaczy. Przeszkolono 500 osób na miejscach roboczych. Współpracowano z 47 placówkami zagranicznymi w zakresie prowadzenia wspólnych badań i wymiany doświadczeń. Instytut wydaje dwa czasopisma o zasięgu ogólnokrajowym:Postępy Psychiatrii i NeurologiiFarmakoterapia w Psychiatriii i Neurologiijest współwydawcą: PsychoterapiiAlkoholizmu i NarkomaniiKażdego roku publikowany jest Rocznik Statystyczny „ Zakłady psychiatrycznej i neurologicznej

opieki zdrowotnej”

Instytut kontynuował współpracę ze Światową Organizacją Zdrowia, jest ośrodkiem współpracującym z WHO.

Odznaczenia, nagrody, wyróżnienia

- Prof. dr hab. Wojciech Kostowski otrzymał medal im. Jędrzeja Śniadeckiego Polskiej Akademii Nauk za szczególne osiągnięcia w dziedzinie neuro- i psychofarmakologii doświadczalnej.- Prof. dr hab. Bogdan Szukalski otrzymał nagrodę Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego za najlepszą pracę roku z dziedziny kryminalistyki.- Dr Ewa Woydyłło otrzymała Krzyż Św. Jerzego przyznany przez Tygodnik Powszechny za pomoc niesioną osobom uzależnionym.- II Klinika Neurologiczna otrzymała I miejsce w rankingu przeprowadzonym przez „Newssweek” - polskie wydanie, na najlepszą klinikę neurologiczną w kraju.- Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Farmakologicznego wyróżnił dwie prace oryginalne:1. Mierzejewski P. i wsp.: Badania nad związkiem między samopodawaniem alkoholu a iniekcją dożylnego samopodawania kokainy u szczurów szczepu Wistar.2. Wróbel E. i wsp.: Palenie tytoniu a subiektywna ocena smaku i powonienia: badania z użyciem Kwestionariusza Wrażliwości Smakowo-Zapachowej.

8

wyróżnione prace były prezentowane w sesji posterowej na Sympozjum pt. „IV Warszawskie Dni Farmakologii, Farmakoterapii i Farmakoekonomiki 2002” w dniach 19-21.06.2002.- Fundacja Nauki Polskiej przyznała stypendium dla młodych naukowców lek. med. Halinie Sienkiewicz-Jarosz i lek. med. Markowi Siemiątkowskiemu- Rada Naukowa IPiN przyznała dwa wyróżnienia I stopnia oraz dwa wyróżnienia II stopnia za prace opublikowane w 2001 roku. Wyróżnione zespoły wymienione są w części poświęconej działalności Rady Naukowej.

W oddziałach klinicznych Instytutu leczyło się 8.420 osób. W poradniach przyklinicznychpacjentom udzielono 25.622 porady i konsultacje.

STRUKTURA ORGANIZACYJNA I SKŁAD OSOBOWY INSTYTUTU PSYCHIATRII I NEUROLOGII

DYREKCJA

p.o. Kierownika IPiN (do 10.03.2002)Prof. dr hab. Stanisław Pużyński

Kierownik IPiN (11.03 - 31.05 2002)Doc dr hab. Danuta Ryglewicz

Dyrektor (1.06.2002)Doc. dr hab. Danuta Ryglewicz

Zastępca Dyrektora ds Badań Naukowych Prof. dr hab. Czesław Czabała

Zastępca Dyrektora ds LecznictwaDr n. med. Joanna Meder

p.o. Głównego KsięgowegoMałgorzata Urbaniak

Zastępca Dyrektora ds Administracyjno-TechnicznychInż. Barbara Wiatrowska

I Klinika Psychiatryczna Kierownik: - prof. dr hab. Jacek Wciórka II Klinika Psychiatryczna

9

Kierownik:- prof. dr hab. Stanisław Pużyński III Klinika Psychiatryczna Kierownik:- prof. dr hab. Marek Jarema IV Klinika Psychiatryczna Kierownik:- doc. dr hab. Maria Załuska Klinika Nerwic Kierownik:- doc. dr hab. Maria Siwiak-Kobayashi Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Kierownik:- prof. dr hab. Irena Namysłowska Klinika Psychiatrii Sądowej p.o. Kierownika:- dr med. Danuta Hajdukiewicz (do 30.06.2002) p.o. Kierownika:- dr med. Zenon Kulka (od 1.07.2002) Zakład Promocji Zdrowia Psychicznego p.o. Kierownika: - prof. dr hab.Czesław Czabała Zakład Psychologii Klinicznej Kierownik:- prof. dr hab. Adam Frączek (do 31.08.2002) p.o. Kierownika - dr n. hum. Katarzyna Kosińska-Dec (od 1.09.2002) Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami Kierownik:- dr n. hum. Jacek Moskalewicz Zakład Rehabilitacji Psychiatrycznej Kierownik:- dr med. Joanna Meder Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia Kierownik:- dr med. Bożena Pietrzykowska Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień Kierownik:- dr med. Bogusław Habrat Samodzielna Pracownia FarmakoterapiiKierownik:- doc. dr hab. Małgorzata Rzewuska Pracownia Metodologii i Teorii PsychiatriiKierownik:- prof. dr hab. Andrzej Jakubik Zespół Leczenia Środowiskowego Kierownik: - lek. med. Sławomir Walczak I Klinika Neurologiczna Kierownik:- doc. dr hab. Danuta Ryglewicz II Klinika Neurologiczna Kierownik: - prof. dr hab. Anna Członkowska Zakład Neuroradiologii Kierownik:- doc. dr hab. Romana Bogusławska Zakład Genetyki Kierownik:- prof. dr hab. Jacek Zaremba Zakład Neurofizjologii Klinicznej Kierownik:- doc.dr hab. Maria Niewiadomska-Wolska Zakład Neuropatologii Kierownik:- doc. dr hab. Teresa Wierzba-Bobrowicz Zakład NeurochemiiKierownik:- prof. dr hab. Adam Płaźnik Zakład Farmakologii i Fizjologii Układu Nerwowego Kierownik:- prof. dr hab. Wojciech Kostowski WHO Collaborating CentreKierownik: - prof. dr hab. Stanisław Pużyński Przychodnia Przykliniczna Kierownik - lek. med. Krystyna Sobucka Samodzielna Pracownia Patomorfologii

10

Kierownik:- lek. med.Janusz Lenart Laboratorium Diagnostyki Klinicznejmgr Małgorzata Świderska Dział Informacji i Dokumentacji Naukowej Kierownik:- mgr inż. Bożenna Nowakowska Biblioteka NaukowaKierownik:- mgr Zofia Sybilska

KADRA

W Instytucie Psychiatrii i Neurologii w 2002 r. było zatrudnionych 1089 osób.

Pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze godzin 1006 osóbw tym:pracownicy zatrudnieni na siatce instytutowej 164 w tym:- pracownicy naukowi 120- pracownicy badawczo-techniczni 7- pracownicy inżynieryjno-techniczni 37pracownicy służby zdrowia 842 w tym: - lekarze 75 - psycholodzy 46 - inni pracownicy z wyższym wykształceniem 41 - pielęgniarki 244 - sanitariusze 178 - technicy medyczni 47 - pozostali pracownicy 211

Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze godzin 83 osobyw tym:pracownicy zatrudnieni na siatce instytutowej 23- pracownicy naukowi 17- pracownicy inżynieryjno-techniczni 6pracownicy zatrudnieni na siatce służby zdrowia 60 osób w tym: - lekarze 15- psycholodzy 6- inni pracownicy z wyższym wykształceniem 8- technicy medyczni 3- terapeuci zajęciowi 8- pielęgniarki 5- sanitariusze 3- pozostali pracownicy 12

11

STRUKTURA KADRY NAUKOWEJ

1. Profesorowie i docenci zatrudnieni w pełnym wymiarze godzin 18 w tym: profesorowie 10 docenci 8 zatrudnieni w niepełnym wymiarze godzin 12 w tym: profesorowie 9 docenci 32. Adiunkci i asystenci zatrudnieni w pełnym wymiarze godzin 102 w tym: adiunkci 68 asystenci 34 zatrudnieni w niepełnym wymiarze godzin 5 w tym: adiunkci 4 asystenci 1

NOMINACJE I AWANSE

W 2002 roku Dyrektor IPiN po zaopiniowaniu przez Radę Naukową powołał:

Na stanowisko adiunkta:dr n. med. Annę Bochyńskądr n. med. Marzennę Chomędr n. hum. Krzysztofa Ostaszewskiego

Na stanowisko asystenta naukowego:lek. Jana Brykalskiegolek. Piotra Maciejakamgr Annę Skórzewskądr n. med. Beatę Tarnackąmgr Justynę Żulewską

Tytuł doktora habilitowanego uzyskał:

dr n. hum. Zdzisław Majchrzyk

Stopień doktora nauk uzyskali:

lek. Dorota Kukulska

12

mgr Krzysztof Ostaszewskilek. Alfreda Ruzikowskalek. Beata Tarnackalek. Cezary Żechowski

Specjalizację II stopnia uzyskali:

lek. Przemysław Cynkierlek. Dorota Grądzkalek. Paweł Salalek. Roman Stefański

Specjalizację I stopnia uzyskały:

mgr Marzenna Witkowska

13

Tabela 1. Tytuły naukowe, stopnie, specjalizacje uzyskane przez pracowników poszczególnych klinik i zakładów.

Klinika/ZakładTytułprof.

Stopieńdr hab.

Stopień dr

Specj. II st.

SpecjI st.

Certyfikaty

Specj. z pielęgniars-twa psych.

I Klinika Psychiatryczna - - - - - - -II Klinika Psychiatryczna - - - 1 1 - -III Klinika Psychiatryczna - - 2 - - - -IV Klinika Psychiatryczna - - - - - - -Klinika Nerwic - - - 1 - 4 -Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży - - 1 1 - - -Klinika Psychiatrii Sądowej - 1 - - - - -Zakład Promocji Zdrowia Psychicznego - - 1 - - - -Zakład Psychologii Klinicznej - - - - - 1 -Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami

- - - - - - -

Zakład Rehabilitacji Psychiatrycznej - - - - - - -Załad Organizacji Ochrony Zdrowia - - - - - - -Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień

- - - - - 3 -

Samodzielna Pracownia Farmakoterapii - - - - - - -Zespół Leczenia Środowiskowego - - - - - 1 -Pracownia Metodologii i Teorii Psychiatrii

- - - - - - -

I Klinika Neurologiczna - - - - - - -II Klinika Neurologiczna - - 2 1 - - -Zakład Neuroradiologii - - - - - - -Zakład Genetyki - - - - - - -Zakład Neurofizjologii Klinicznej - - - - - - -Zakład Neuropatologii - - - - - - -Zakład Neurochemii - - - - - - -Zakład Farmakologii i Fizjologii Układu Nerwowego

- - - 1 - - -

Laboratorium Diagnostyki Klinicznej - - - - - - -Przychodnia Przykliniczna - - - - - - -Samodzielna Pracownia Patomorfologii - - - - - - -

ORGANY OPINIODAWCZO-DORADCZE INSTYTUTU

Rada Naukowa - kadencja 1999-2003

1. Prof. dr hab. Jacek Zaremba (przewodniczący)2. Prof. dr hab. Wojciech Kostowski (wiceprzewodniczący)3. Prof. dr hab. Jacek Wciórka (wiceprzewodniczący)4. Dr n. przyrodn. Barbara Czartoryska (sekretarz)5. Prof. dr hab. Adam Bilikiewicz

14

6. Prof. dr hab. Czesław Czabała7. Prof. dr hab. Anna Członkowska8. Prof. dr hab. Andrzej Członkowski9. Prof. dr hab. Anna Fidziańska-Dolot10. Prof. dr hab. Marek Jarema11. Prof. dr hab. Danuta Kądzielawa12. Prof. dr hab. Irena Namysłowska13. Prof. dr hab. Andrzej Piotrowski uwaga: zrobić ramkę14. Prof dr hab. Adam Płaźnik15. Prof. dr hab. Stanisław Pużyński16. Prof. dr hab. Waldemar Szelenberger17. Prof. dr hab. Bogdan Szukalski18. Prof. dr hab. Adam Szymusik (uwaga! zrobić ramkę)19. Prof. dr hab. Jerzy Vetulani20. Doc. dr hab. Romana Bogusławska21. Doc. dr hab. Urszula Fiszer22. Doc. dr hab. Danuta Ryglewicz23. Doc. dr hab. Małgorzata Rzewuska24. Doc. dr hab. Maria Siwak-Kobayashi25. Lek. Celina Brykczyńska26. Dr Elżbieta Kosno-Kruszewska27. Dr Włodzimierz Kuran28. Dr Joanna Meder29. Dr Włodzimierz Szyszkowski30. Mgr Anna Stołowska31. Lek. Tadeusz Frasunkiewicz32. Lek. Tomasz Szafrański33. Lek. Agnieszka Szaniawska- Bartnicka34. Mgr Małgorzata Świderska35. Danuta Chomontowska36. Małgorzata Dzwonkowska37. Elżbieta Gorczyca38. Renata Grzywacz39. Anna Indulska40. Natalia Stefaniak

DZIAŁALNOŚĆ RADY NAUKOWEJ

Rada Naukowa obradowała w 2002 roku na 5 posiedzeniach plenarnych oraz 4 posiedzeniach Prezydium. W okresie tym Rada podjęła następujące decyzje:

1. Rada przyjęła sprawozdanie merytoryczne z działalności IPiN za rok 2001 (pos.9.05.2002r.) oraz sprawozdanie finansowe za 2001 rok (pos.13.06.2002r.).

2. Rada zatwierdziła plan naukowy na rok 2003 i plan finansowy na 2002 rok (pos.13.06.2002r.).

15

3. Rada uzupełniła skład dwóch Komisji, wybierając prof.Adama Płaźnika do Komisji do spraw Pracowniczych oraz Kwalifikacji i Oceny Pracowników Naukowych i Badawczo- Technicznych Rady Naukowej oraz doc.Małgorzatę Rzewuską do Komisji Nauki i Współpracy z Zagranicą Rady Naukowej (pos.21.03.2002r.), a następnie prof. Stanisława Pużyńskiego i prof. Wojciecha Kostowskiego do Komisji Nauki i Współpracy z Zagranicą (pos.13.06.2002r.) .

4. Rada Naukowa pozytywnie zaopiniowała kandydaturę doc.dr hab.Danuty Ryglewicz na stanowisko Dyrektora Instytutu Psychiatrii i Neurologii (pos.9.05.2002r.).

5. Rada uzupełniła skład Zespołu do Okresowej Oceny Pracowników Naukowych o prof.Stanisława Pużyńskiego (pos.13.06.2002r.).

6. Rada dokonała wyboru kandydatów do Centralnej Komisji do spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych na kadencję 2003 - 2005r. Kandydatami zostali: prof.Stanisław Pużyński i prof.Antoni Prusiński (13.06.2002r.).

7. Rada przyznała dwa wyróżnienia I stopnia oraz dwa wyróżnienia II stopnia za prace opublikowane w 2001 roku. (pos.13.06.2002r.)

Wyróżnienie I stopnia otrzymali:

1. Zespół w składzie: Małgorzata Bednarska-Makaruk, Mariola Bisko, Maria F.Puławska, Dorota Hoffman-Zacharska, Maria Rodo, Marta Roszczynko, Alicja Solik--Tomasi,Grażyna Broda,Maria Polakowska,Aleksandra Pytlak,Hanna Wehrza publikację:1. Bednarska-Makaruk M.,Bisko M.,Puławska M.F.,Hoffman-Zacharska D.,Rodo M.,Roszczynko M., Solik--Tomasi A.,Broda G.,Polakowska, Pytlak A., Wehr H.:„Familial defective apolipoprotein B-100 in a group of hypercholesterolaemic patients in Poland”, European Journal of Human Genetics 2001, 9, 836-842.

2. Zespół w składzie: Jerzy Kulczycki,Ewa Bertrand,Wanda Lipczyńska-Łojkowska,Wiesław Dowjat,Thomas Wiśniewski, Maria Łyczywek-Zwierz, John Collinge, Tadeusz Parnowski,Teresa Wierzba-Bobrowicz, Krystyna Niedzielska,Jolanta Bratosiewicz, Paweł P.Liberski, Radzisław Kordek za cykl 6 publikacji:

a. Kulczycki J.,Bertrand E.,Lipczyńska-Łojkowska W.,Dowjat W., Wisniewski T.,Łyczywek-Zwierz M.:„Rodzinna choroba Alzheimera związana z mutacją w genie preseniliny 1(P117L)”,Neurologia i Neurochirurgia Polska, 2001,35,213-224.b. Kulczycki J.: „Choroba Creutzfeldta-Jakoba - najszerzej występująca u ludzi encefalopatia gąbczasta”, Przegląd Epidemiologiczny 2001,55,177-182.c. Kulczycki J.,Collinge J.,Lipczyńska-Łojkowska W.,Parnowski T.,Wierzba-Bobrowicz T.: „Report on the first Polish case of the Gerstmann-Straussler-Scheinker syndrome”, Folia Neuropathol.,2001,39,27-31.d. Kulczycki J.: „Encefalopatie gąbczaste u ludzi”, Choroby zakaźne i ich zwalczanie na ziemiach polskich w XX wieku, PZWL,2001.e. Kulczycki J.,Lipczyńska-Łojkowska W.,Niedzielska K.: „Epidemiological studies on Creutzfeldt-Jakob disease in Poland”, Folia Neuropathol.,2001,39,175-179.

16

f. Bratosiewicz J.,Liberski P.P.,Kulczycki J.,Kordek R.: Codon 129 polymorphism of the PRNP gene in normal Polish population and in Creutzfeldt-Jakob disease, and the search for new mutations in PRNP gene”, Acta Neurobiol. Exp.2001,61,151-156.

Wyróżnienia II stopnia otrzymali:

1). Zespół w składzie: Marek Jarema i Zuzanna Konieczyńskaza publikację:1. Jarema M.,Konieczyñska Z.: „Quality of life in schizophrenia: impact of psychopathology,patient’s gender and antipsychotic treatment”, Insternational Journal of Psychiatry in Clinical Practice, 2001,5,19-26.

2). Zespół w składzie:Grażyna M.Szpak,Eliza Lewandowska,Waldemar Lechowicz, Ewa Bertrand,Teresa Wierzba-Bobrowicz, Elżbieta Gwiazda, Elżbieta Pasennik,Elżbieta Kosno-Kruszewska, Wanda Lipczyńska-Łojkowska, Anna Bochyńska, Urszula Fiszer, Bogna Schmidt-Sidor, Jerzy Dymecki za cykl publikacji:1. Szpak G.M.,Lewandowska E.,Lechowicz W.,Bertrand E.,Wierzba-Bobrowicz T.,Gwiazda E.,Pasennik E.,Kosno-Kruszewska E.,Lipczyńska-Łojkowska W.,Bochyńska A.,Fiszer U.:”Lewy body variant of Alzheimer’s disease and Alzheimer’s disease: a comparative immunohistochemical study”, Folia Neuropathol.,2001,39,63-71.2. Szpak G.M.,Lechowicz W.,Lewandowska E.,Bertrand E.,Wierzba-Bobrowicz T.,Gwiazda E.,Schmidt-Sidor B.,Dymecki J.: „Neurones and microglia in central nervous system immune response to degenerative processes”, Folia Neuropathol.,2001, 39,181-192.

8. Przedyskutowano i wstępnie zaaprobowano plany restrukturyzacji Instytutu, w tym opieki psychiatrycznej.

9. Rozpoczęty został 1 przewód habilitacyjny dr n.med.Joanny Meder (pos.9.05.2002r.) oraz 1 postępowanie o nadanie tytułu naukowego profesora doc.dr hab.Małgorzacie Rzewuskiej (19.12.2002r.).

10. Zakończono 7 przewodów doktorskich, w wyniku których stopień doktora nauk medycznych w 2002 roku otrzymali:1). dr Dorota Kukulska za pracę pt.:”Ocena sztywności emocjonalnej w czasie leczenia neuroleptykami w schizofrenii”, promotor:prof.dr hab.Marek Jarema;2) dr Agata Włodek za pracę pt.:”Zgodność pomiędzy klasyfikacją Oxfordshire Community Stroke Project a obrazem w tomografii komputerowej mózgu w udarach niedokrwiennych”, promotor: prof.dr hab.Anna Członkowska;3). dr Beata Tarnacka za pracę pt.:”Poziom kompleksów immunologicznych i białek ostrej fazy oraz ich wpływ na przebieg i rokowanie w udarze niedokrwiennym mózgu”, promotor: prof.dr hab.Anna Członkowska;4). dr Ghanim Abdulaziz za pracę pt.:” Ocena TK wczesnych i odległych zmian pourazowych w aspekcie oceny stopnia zagrożenia i prognozowania przebiegu klinicznego”, promotor: doc.dr hab.Romana Bogusławska;5). dr Ryszard Wagner za pracę pt.:”Kompleksowa diagnostyka radiologiczna kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym w niedyskowych zespołach bólu korzeniowego”, promotor: doc.dr hab.Romana Bogusławska;6). dr Alfreda Ruzikowska za pracę pt.:”Porównanie wyników terapii neuroleptykami skojarzonej z alprazolamem lub placebo w schizofrenii”, promotor: prof.dr hab.Marek Jarema;

17

7) dr Cezary Żechowski za pracę pt.:”Objawy psychopatologiczne towarzyszące zaburzeniom odżywiania się”, promotor: prof.dr hab.Irena Namysłowska.

11. Otwarto 6 przewodów doktorskich:

- lek.med.Lidii Darda-Ledzion, promotor:prof.dr hab.Anna Członkowska;- lek.med.Wojciecha Czepiela, promotor:prof.dr hab.Anna Członkowska;- lek.med.Pawła Sali, promotor: doc.dr hab.Maria Siwiak-Kobayashi;- lek.med.Waldemara Krzyżkowiaka, promotor: doc.dr hab.Maria Załuska;- lek.med.Leszka Kwaśniewskiego, promotor: doc.dr hab.Danuta Ryglewicz;- lek.med.Arkadiusza Węglewskiego, promotor: doc.dr hab.Danuta Ryglewicz;

12. Rada Naukowa poparła wniosek o mianowanie:- prof.dr hab.Jana Czesława Czabały na stanowisko profesora w Instytucie Psychiatrii i Neurologii (pos.21.03.2002r.).

13. Na podstawie opinii Komisji Do Spraw Pracowniczych oraz Kwalifikacji i Oceny Pracowników Naukowych i Badawczo-Technicznych, Rada zatwierdziła wnioski o: - zatrudnienie na stanowisku adiunkta 4 osób,- zatrudnienie na stanowisku asystenta 9 osób,- przedłużenie zatrudnienia na etatach naukowych 6 osób.

WSPÓŁPRACAZE ŚWIATOWĄ ORGANIZACJĄ ZDROWIA

Rok 2002 był drugim rokiem trzeciej kadencji IPiN, jako Ośrodka Współpracującego ze ŚOZ. Współpraca bezpośrednia dotyczyła konsultacji i wymiany informacji.

1. Piąte robocze spotkanie grupy problemowej oceniającej sytuację zdrowia psychicznego Światowej Organizacji Zdrowia (5th WHO Task Force on Mental Health Assessments Meeting), Bruksela, 28-29 stycznia 2002 r.

Na spotkaniu omówiono wdrażanie rekomendacji Światowego Raportu Zdrowia 2001 oraz regionalną politykę wobec zdrowia psychicznego krajów-członków ŚOZ. Dyskutowano raport oceniający doświadczenia dwóch lat działalności grupy problemowej. W spotkaniu uczestniczył Cz. Czabała - stały członek tej grupy.

2. Międzynarodowa konferencja "Przeciwdziałanie przemocy na świecie" (Combating with Violence in the World), Bruksela, 21-24 marca 2002 r.

Centrala ŚOZ w Genewie zorganizowała konferencję na temat przemocy na świecie. W konferencji uczestniczyło 20 osób z USA, Kanady, Arabii Saudyjskiej, Szwajcarii, Belgii, Francji, Niemiec i

18

Polski. Każdy z uczestników przedstawił doświadczenia swoich krajów w upowszechnianiu problematyki związanej z przemocą, w szczególności domowej. E. Woydyłło-Osiatyńska przedstawiła referat na temat reklamy społecznej związanej z przemocą. Omówiła też udział organizacji pozarządowych w zapoczątkowanym 3 lata temu ruchu niesienia pomocy sprawcom przemocy, w tym po raz pierwszy na świecie, więźniom.

3. Piąte europejskie spotkanie partnerów ŚOZ dot. programu zdrowia psychicznego (5th WHO Meeting of National Counterparts for Mental Health Programme), Bukareszt, 4-6 kwietnia 2002 r.

Biuro Europejskie ŚOZ we współpracy z Ministerstwem Zdrowia Rumunii zorganizowało kolejne spotkanie partnerów ŚOZ. Przedmiotem analizy były problemy zdrowia psychicznego w Rumunii, aktualna sytuacja zdrowia psychicznego w krajach europejskich, sprawy legislacyjne oraz działania podejmowane w ramach Programu Zdrowia Psychicznego w krajach Europy. Przegląd sytuacji dotyczącej zdrowia psychicznego w Polsce na progu 21 wieku przygotował i przedstawił J. Moskalewicz.

4 Warsztaty szkoleniowe na temat nadużywania substancji psychoaktywnych dla organizacji pozarządowych (Training Workshop for NGO on Substance Abuse), Bishkek (Kirgistan), 20-21 czerwca 2002

Biuro Europejskie ŚOZ w porozumieniu z rządem Kirgistanu zorganizowało warsztaty szkoleniowe na temat nadużywania substancji psychoaktywnych. Celem szkolenia było zapoznanie przedstawicieli organizacji pozarządowych Kirgistanu z najnowszymi metodami zapobiegania narkomanii w społecznościach lokalnych. Przeprowadzono kilka wykładów na temat metodologii planowania programów lokalnych, ich wdrażania i ewaluacji. Konsultowano również wstępnie projekty tego typu programów, które przygotowali kirgiscy działacze. Część z nich finansowana będzie przez Biuro Europejskie ŚOZ. J. Moskalewicz, tymczasowy doradca ŚOZ, prowadził zajęcia seminaryjne i warsztatowe.

5. Narada Konsultantów Wojewódzkich w dziedzinie psychiatrii i członków grupy problemowej oceniającej sytuację zdrowia psychicznego Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Task Force on Mental Health Assessments), Warszawa, 27 września 2002

W spotkaniu zorganizowanym przez IPiN przy współpracy Biura Europejskiego ŚOZ uczestniczyli konsultanci wojewódzcy, pracownicy Instytutu oraz 8 stałych członków grupy problemowej ŚOZ. Celem spotkania była ocena reformy w dziedzinie zdrowia psychicznego przeprowadzana w Polsce na tle tego typu reform podjętych w innych krajach europejskich. Przedstawiciele grupy problemowej ŚOZ przedstawili organizację opieki psychiatrycznej w Rumunii, Grecji i Słowenii. Program Ochrony Zdrowia Psychicznego omówił S. Pużyński, projekt Centrum Zdrowia Psychicznego - J. Wciórka. O modelu psychiatrii środowiskowej na podstawie doświadczeń IV kliniki Psychiatrycznej IPiN mówiła M. Załuska. W dyskusji omówiono scenariusz działań, które powinny zostać podjęte w sprawie reformy opieki psychiatrycznej, w kontekście przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Szczegółowy raport ze spotkania przygotowała G. Herczyńska. Zosta³ on przekazany do Biura WHO Task Force on Mental Health Assessments.

19

6. Podobnie jak w poprzednich latach Zakład Promocji Zdrowia Psychicznego we współpracy ze Światową Federacją Zdrowia Psychicznego (World Federation for Mental Health), afiliowanej przy ŚOZ, koordynował obchody Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego (10 października) w Polsce. Tegoroczny Światowy Dzień Zdrowia odbywał się pod hasłem “Skutki urazów i przemocy wśród dzieci i młodzieży” (“The Effects of Trauma and Violence on Children and Adolescents”). 9 października w IPiN odbyła się konferencja, w której uczestniczyli przedstawiciele instytucji mających obecnie największy wkład w przeciwdziałaniu przemocy w Polsce oraz dziennikarze z radia (2), telewizji (3), prasy ogólnopolskiej i miast wojewódzkich. Przedstawiono cele i podejmowane działania tych instytucji, omówiono zakres współpracy z innymi podmiotami zajmującymi się ofiarami i sprawcami przemocy. M. Pałyska przedstawił problematykę przemocy wśród dzieci i młodzieży w 3 ogólnopolskich audycjach radiowych.

7. W dniach 18-22 listopada 2002 r. odbyła się wizyta studyjna przedstawicieli ministerstw zdrowia z 5 krajów Azji Środkowej: Azerbejdżanu, Kazachstanu, Kirgizji, Tadżykistanu i Uzbekistanu. Wizytę zorganizowała Centrala ŚOZ w Genewie. W trakcie jednodniowej wizyty w IPiN zapoznano się z metodami leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych, w szczególności z programem metadonowym prowadzonym w Zespole Profilaktyki i Leczenia Uzależnień.

8. Wydział Zdrowia Psychicznego i Uzależnienia od Narkotyków ŚOZ zwrócił się o recenzję dokumentu "Retrospective Evaluation of Rapid Assessment and Response on Drug Use" przygotowanego w ramach II fazy projektu "Drug Injection Study" Szczegółowa recenzja raportu przygotowana przez J. Moskalewicza została przekazana do Centrali Genewskiej ŚOZ.

9. Popularyzowano wydawnictwa i dokumenty ŚOZ

9.1. Przetłumaczono i przygotowano do druku wydaną w związku ze Światowym Dniem Zdrowia 2001 książeczkę "Oczami dziecka. Zbiór rysunków i opowiadań z konkursu Światowej Organizacji Zdrowia "Global School" na temat zdrowia psychicznego" (Through children's eyes. A collection of drawings and stories from the WHO Global School Contest on Mental Health. WHO, Geneva 2001. WHO/NMH/MSD/WHD/01.2). Publikacja zawiera rysunki i opinie dzieci z różnych krajów świata na temat cierpienia związanego z chorobą psychiczną i sposobów ograniczenia stygmatyzacji:

9.2. Przetłumaczono dokumenty zawierające podsumowanie, wnioski i rekomendacje z dwóch konferencji zorganizowanych przez Komisję Europejską i Światową Organizacją Zdrowia (Coping with Stress and Depression-related Problems in Europe), Bruksela, jesień 2001. Tematem obu konferencji była problematyka związana ze stresem i depresją. Dokumenty zostały przekazane do Ministerstwa Zdrowia i opublikowane w "Postępach Psychiatrii i Neurologii", supl. nr 3.

9.3. Przetłumaczono raport sekretariatu Światowej Organizacji Zdrowia przygotowany na 55 Światowe Zgromadzenia Zdrowia (Mental Health: responding to the call for action. Report by the Sectretariat. A55/18, 11 April 2002). Raport przedstawia aktualne informacje na temat zdrowia psychicznego w kontekście ostatniego roku działalności organizacji i jej państw członkowskich. Raport rekomenduje 4 strategie działania: informację, formułowanie polityki i wdrażanie programów działania na rzecz zdrowia psychicznego, promocje i badania naukowe. Wersję polską Raportu przekazano do Ministerstwa Zdrowia. Umieszczono ją również na stronie internetowej

20

Instytutu.

9.4. Dokumenty i artykuły na temat zdrowia psychicznego i substancji psychoaktywnych publikowane przez ŚOZ przedstawione zostały w Przeglądzie Wydawnictw. Przegląd został przesłany do ok. 50 instytucji psychiatrycznych w Polsce i umieszczony na stronie internetowej Instytutu.

9.5. Ukazał się dodruk słownika opublikowanego przez ŚOZ w 1994 r.:Leksykon terminów. Alkohol i narkotyki.(Tłum. Andrzej Bidziñski), IPiN, Warszawa 1997

10. Opublikowano sprawozdanie ze wspó³pracy IPiN ze ŒOZ: "Report on Collaboration between the Institute of Psychiatry and Neurology and the World Health Organization in 2000-2001. Raport został przekazany do Centrali Genewskiej i Biura Europejskiego ŚOZ. Sprawozdanie otrzymały również Ośrodki Współpracujące ze ŚOZ w dziedzinie zdrowia psychicznego w Europie.

W 2002 r. IPiN otrzymał od Europejskiego Biura Światowej Organizacji Zdrowia (WHO European Office for Integrated Health Care Services) Certyfikat Członkostwa Sieci Szpitali Promujących Zdrowie. Certyfikat ważny jest do roku 2006.

21

I Klinika Psychiatryczna

Kierownik: prof. dr hab. Jacek Wciórka

W klinice zatrudnionych jest 7 pracowników naukowo-badawczych.Realizowano 6 tematów w ramach działalności statutowej, 1 grant w ramach V Programu Ramowego UE, współuczestnictwo w 1 grancie KBN.

Brak świadomości choroby u pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii i zaburzeń afektywnych - zależność od objawów psychopatologicznych i deficytów funkcji poznawczych.(temat nr 1, kierownik: lek. med. I. Niedźwiedzka)

Grupę 120 chorych z rozpoznaniem schizofrenii i zaburzeń schizoafektywnych wg kryteriów ICD-10 zbadano za pomocą „Skali nieświadomości choroby” Amadora i wsp. oraz zestawu wybranych testów neuropsychologicznych z Wiedeńskiej Baterii Testów oceniających sprawność czynności poznawczych.

Ekspozycja na infekcje grypy w czasie ciąży a zachorowania na schizofrenię.(temat nr 2, kierownik: lek. med. A. Bembenek)

Do badań użyto komputerowych baz danych Zakładu Organizacji Ochrony Zdrowia Instytutu Psychiatrii i Neurologii z lat 1997–2000. Uzyskano dane 21.835 osób urodzonych w latach 1964–1984 r. Jako grupy referencyjnej użyto danych o urodzeniach żywych wg miesięcy i wg płci w Polsce publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny. Obliczono wskaźniki urodzeń pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii na 10000 urodzeń żywych w populacji ogólnej (WSK10) dla kobiet i dla mężczyzn. Dane o zachorowania na grypę w poszczególnych miesiącach od stycznia 1964 r. do grudnia 1984 r. uzyskano w Państwowym Zakładzie Higieny (łącznie 45.845.256 zachorowań). Utworzono wskaźnik zachorowań na grypę na 10000 mieszkańców. Wykonano klasyczną dekompozycję sezonową (metodą Census I) wskaźników urodzeń kobiet i mężczyzn chorujących na schizofrenię na 10000 urodzeń w populacji oraz wskaźnika zachorowań na grypę na 10000 mieszkańców. Korelacja wskaźników sezonowości urodzeń z rozpoznaniem schizofrenii ze wskaźnikami zachorowań na grypę przesuniętymi w czasie o 2-3 miesiące wykazała wysoką i istotną korelację (wsp. korelacji 0,5866 i 0,4320, p<0.001) dla kobiet oraz niższą dla mężczyzn (0,2888 i 0,3336, p<0.001).

Zaburzenia poczucia siebie u osób chorych na schizofrenię w okresie zaostrzenia, remisji i fazy rezydualnej.(temat nr 3, kierownik: lek med. K. Tyczyński)

Do badania użyto polskiej wersji kwestionariusza IPP (Psychopatologia „ja”) ze skalą wizualną odpowiedzi oraz skale KOSS i PANSS. Do badania zakwalifikowano 100 osób hospitalizowanych w różnych oddziałach IPiN i spełniających kryteria schizofrenii wg ICD-10. Wskaźnikami określającymi fazę choroby były: (1) fazy epizodu (zaostrzenie vs remisja) - nasilenie objawów (wg KOSS-C, tj. skali typu CGI, oraz wg nasilenia objawów ocenianych za pomocą PANSS i KOSS-S), (2) fazy przebiegu wieloletniego (pierwszy epizod vs wczesne nawroty vs późne nawroty) - liczba hospitalizacji (3) fazy wieloletnie (okres wczesny vs okres późny) - czas trwania choroby. Nie znaleziono istotnych związków pomiędzy zaburzeniami poczucia siebie a liczbą hospitalizacji i czasem trwania choroby oraz takimi cechami demograficznymi jak: wiek, wykształcenie czy płeć. W badaniu zależności od stopnia zaostrzenia zaburzeń, porównywano grupy o najwyższym i

22

najniższym ich nasileniu wg PANSS i KOSS (górny i dolny tertyl). Stwierdzono, że wybitne zaostrzenie objawów chorobowych (wysokie wartości skal) wiązało się z istotnie wyższymi wartościami niemal wszystkich wymiarów IPP (test U Manna-Whitneya).

Ocena przydatności klinicznej skal samooceny stanu psychicznego w diagnostyce schizofrenii.(temat nr 4, kierownik: dr med. E. Schaeffer)

W celu oceny podstawowych właściwości psychometrycznych skróconej wersji „Frankfurckiej skali samopoczucia” (sFBS) wg Süllwold i Herrlich oraz skróconej wersji „Skali nastawień i nastroju” (sPD-S) wg von Zerssena przeprowadzono 2 badania. (1) Za pomocą sFBS zbadano 30 chorych używając w tym badaniu dwóch skal analogii wzrokowej jako referencyjnego narzędzia samooceny. (2) Za pomocą sPD-S zbadano 42 chorych. W obu badaniach jako narzędzia oceny klinicznej użyto skali KOSS. Pacjenci oceniali swój stan co tydzień, a lekarze co 2-4 tygodnie. Wyniki wskazują, iż oba narzędzia samooceny mogą być stosowane rzetelnie. Ich trafność wydaje się dość swoista i choć tylko w niewielkim stopniu odpowiada ocenie klinicysty niesie pewną dostrzegalną, specyficzną treść, możliwą do wykorzystania klinicznego - np. do śledzenia zmian samooceny w czasie. Struktura czynnikowa skali sFBS jest jednowymiarowa (sygnały dezorganizacji), a skali sPD-S dwuwymiarowa (przeżycia depresyjne, przeżycia paranoidalne). W obu przypadkach struktura ta jest dość stabilna w kolejnych tygodniach. Wyniki bezpośredniego badania wartości sFBS i sPD-S są zbieżne z wnioskami wcześniejszej, wtórnej analizy jej wartości podjętej na podstawie badania oryginalnych narzędzi.

Zaburzenia procesów poznawczych u pacjentów z psychozą schizofreniczną – badania katamnestyczne.(temat nr 5, kierownik: dr med. M. Anczewska)

W latach 1999-2000 zbadano unowocześnioną wersją Wiedeńskiej Baterii Testowej grupę 50 chorych na psychozę schizofreniczną. Pacjenci ci w roku 2002 zostali objęci badaniem katamnestycznym. Do każdego z nich dwukrotnie wysyłano list zapraszający do ponownego udziału w badaniach z wyjaśnieniem ich celu. Zgłosiło się tylko 6 chorych, co uniemożliwiło statystyczną analizę uzyskanych wyników. Takie doświadczenie z pozyskiwaniem grupy do badań katamnestycznych wykazało, że należy objąć dalszymi badaniami pacjentów rehospitalizowanych w IPiN, a badanie neuropsychologiczne przeprowadzać w okresie rozpoczynającej się remisji objawów (przed wypisem).

Wpływ terapii neuroleptykami atypowymi na objawy negatywne, niektóre funkcje poznawcze i wybrane cechy neurofizjologiczne u pacjentów z psychozami schizofrenicznymi.(temat nr 6, kierownik: lek. med. J. Węgrzyn)

Dotychczas zbadano 46 pacjentów – 23 osoby leczone neuroleptykami klasycznymi i 23 osoby leczone neuroleptykami atypowymi. Nie wykazano istotnych różnic statystycznych w zakresie bramkowania słuchowych potencjałów wywołanych P50 oraz w stanie klinicznym pod względem objawów negatywnych. Zbadano grupę pacjentów przy pomocy Wiedeńskiej Baterii Testów liczy 27 osób (13 – leczone neuroleptykami klasycznymi, 14 – leczone neuroleptykami atypowymi) – nie wykazano istotnych statystycznie różnic między zbadanymi grupami pod względem badanych cech neuropsychologicznych. Wobec niedostatecznej liczebności porównywanych grup trudno na razie jednoznacznie ocenić uzyskane wyniki.

23

OSCAR – Occupational Stress with mental health Clients in Acute Response (Ostre reakcje na stres zawodowy w kontakcie z osobami zaburzonymi psychicznie) (grant V Programu Ramowego Unii Europejskiej, contract No QLG4-CT-2001-0147, kierownik: dr med. M. Anczewska)

Przygotowano polską wersję językową oryginalnych, angielskich kwestionariuszy i skal. Dokonano zwrotnego tłumaczenia, oceny, poprawek i adaptacji wielu tych narzędzi w celu dalszego ich stosowania w realizacji programu OSCAR. Przeprowadzono ocenę zastosowania nowych narzędzi do monitorowania słownej i fizycznej przemocy wobec personelu i sprzętu, jak też przemocy ze strony pracowników zdrowia psychicznego. Za pomocą polskich wersji narzędzi przeprowadzono wywiady z pracownikami zdrowia psychicznego zatrudnionymi w wybranych do badań w placówkach stacjonarnych i środowiskowych (po 30-35 osób) zlokalizowanych w trzech ośrodkach w Warszawie. Utworzono zbiór informacji z tych wywiadów. Rozpoczęto opracowanie statystyczne danych za pomocą jednoczynnikowej analizy wariancji (ANOVA) i testów nieparametrycznych oraz scalanie zbiorów danych z kilku rozsianych w Europie ośrodków uczestniczących w badaniu. Wyniki tych analiz będą znane po zakończeniu tej fazy badań we wszystkich ośrodkach.

Badania na efektem fenotypowym delecji 22q11.2 u chorych psychicznie.(grant KBN nr 6P05A 028 21, kierownik: dr B. Pawłowska – Zakład Genetyki IPiN , główny wykonawca - prof. dr hab. J. Wciórka)

Badanie we współpracy z Zakładem Genetyki – rozpowszechniono informację o badaniu, zarejestrowano pierwsze zgłoszenia osób z podejrzeniem zespołu z całej Polski, rozpoczęto gromadzenie próbek krwi od chorych z rozpoznaniem schizofrenii.

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002 opublikowano 1 pracę w czasopiśmie z listy filadelfijskiej, 1 w innym czasopiśmie zagranicznym, 2 w polskich czasopismach recenzowanych na liście Index Copernicus; 1 streszczenie w zagranicznym czasopiśmie z listy filadelfijskiej, 1 w Abstract Book; 1 monografię o charakterze naukowym, 1 rozdział w monografii w języku polskim, 2 rozdziały w podręczniku, 1 redakcję podręcznika; 1 redakcję naukową tłumaczenia. Pracownicy kliniki uczestniczyli w 5 konferencjach międzynarodowych na których wygłosili 1 referat na zaproszenie, przedstawili 1 poster, 2 plakaty, prowadzili 1 warsztat; w 12 konferencjach naukowych ogólnopolskich, na których wygłosili 11 referatów, w tym 7 na zaproszenie, przeprowadzili 4 warsztaty, przedstawili 4 doniesienia, przewodniczyli 3 sesjom naukowym.

II Klinika Psychiatryczna Kierownik: prof. dr hab. Stanisław Pużyński.

W klinice zatrudnionych jest 7 pracowników naukowo-badawczych.Realizowano 5 tematów w ramach środków przyznanych na działalność statutową, 1 temat -praca własna.

Bezpieczeństwo i efektywność leczenia przeciwdepresyjnego w depresji naczyniowej.

24

(temat nr 7, kierownik: dr med. T. Parnowski)Do badania zakwalifikowano 17 chorych zgodnie z kryteriami depresji naczyniowej. 4 chorych nie kontynuowało leczenia przez okres 60 dni (brak kontaktu z 2 chorymi, konieczność zmiany leku wskutek nasilenia depresji i objawów niepożądanych - u 2 chorych). Wśród 13 chorych (9 kobiet, 4 mężczyzn), u 8 zespół depresyjny wystąpił po raz pierwszy. Średnia wieku badanej grupy 70.3 lat, średni czas trwania depresji - 5.4 miesiąca. W badanej grupie zastosowano leki z grupy SSRI dobierane w zależności od obrazu klinicznego: citalopram u 6 pacjentów (dawka-20 mg/d), fluwoksaminę u 4 pacjentów (dawka 75-150 mg/d), paroksetynę u 2 pacjentów (dawka 20 mg/d), sertralinę u l pacjenta (dawka 100 mg/d). Pacjentów badano przed rozpoczęciem leczenia i po 60 dniach leczenia. W czasie dwukrotnego badania MMSE nie uzyskano istotnej zmiany procesów poznawczych, natomiast wyniki skal oceny depresji (HAM-D, MADRS, GDS) wykazały istotną poprawę stanu psychicznego.Stosowane leki tolerowane były dobrze - l pacjentka skarżyła się początkowo na występowanie nudności, u l pacjenta wystąpił epizod zaburzeń świadomości (przymglenie) połączony z wzmożoną suchością śluzówek jamy ustnej w godzinach nocnych (pojawienie się zaburzeń można wiązać z nieodpowiednim nawodnieniem pacjenta).

Związek obrazu klinicznego i kinetycznych parametrów płytkowego transportera serotoninowego z wynikami leczenia światłem choroby afektywnej sezonowej. (temat nr 8, kierownik: dr med. Ł. Święcicki)

Oceniano: stan kliniczny, przebieg choroby, liczbę miejsc wiążących serotoninę w płytkach krwi, wybrane parametry funkcji poznawczych (czasy reakcji, wskaźnik perseweracji, test niewerbalnego uczenia się) oraz lęk jako stan i cechę. Podstawowym celem badania było porównanie ocenianych parametrów przed leczeniem światłem, po fototerapii oraz w okresie letnim, w czasie remisji. Badanie transportu serotoniny wykonano łącznie u 17 osób (przynajmniej w jednym punkcie czasowym), ocenę funkcji poznawczych u 16 osób, a ocenę lęku jako stanu i cechy u 14 osób. Ze względu na niewielkie liczebności grup analiza -statystyczna uzyskanych wyników jest trudna. Uzyskano jednak kilka interesujących wyników, wpływ fototerapii na funkcje poznawcze jest istotnie większy w grupie osób o typowym obrazie i dwubiegunowym przebiegu choroby, wyniki uzyskane w teście niewerbalnego uczenia się są istotnie lepsze po fototerapii niż latem w okresie remisji, nasilenie lęku jako stanu istotnie zmniejsza się po przeprowadzeniu leczenia światłem. Analiza parametrów biochemicznych nie pozwala na znalezienie istotnych różnic, jednak obserwowane tendencje mogą wskazywać na zależność między parametrami wiązania serotoniny a obrazem i przebiegiem choroby u osób z ChAS.

Neuropsychologiczna charakterystyka chorych we wczesnym stadium choroby Alzheimera i otępienia naczyniopochodnego podkorowego. (temat nr 9, kierownik: mgr S. Kotapka-Minc)

Zbadano ogółem 62 chorych, z czego do dalszego badania zakwalifikowano 51 osób. Wykonano ogółem 45 badań MRI metodą FLAIR. 11 osób nie zakwalifikowano do grup eksperymentalnych z powodu: współwystępowania zmian pierwotnie zwyrodnieniowych i naczyniowych w MRI (tzw. otępienie mieszane) u 6 osób, z powodu zmiany rozpoznania klinicznego w badaniu kontrolnym (postępująca pierwotna afazja) u 3 osób oraz występowania objawów depresji zaobserwowanych w trakcie badania neuropsychologicznego. Wszystkie osoby z grupy eksperymentalnej uzyskały wynik odpowiadający 0,5 w CDR, natomiast osoby z grupy kontrolnej - 0. U 21 chorych rozpoznano prawdopodobną chorobę Alzheimera, u 24 chorych rozpoznano prawdopodobne otępienie naczyniopochodne podkorowe, 6 osób zakwalifikowano do grupy kontrolnej. U 19 osób z grup eksperymentalnych przeprowadzono badanie kontrolne po upływie co najmniej 12 miesięcy - na jego podstawie potwierdzono obecność otępienia, które w czasie wcześniejszego

25

badania utrzymywało się na bardzo wczesnym poziomie.Wstępna charakterystyka zbadanych osób

Rozpoznanie kliniczne Liczebność Średnia wieku Średni wynik MMSE

Choroba Alzheimera 21 69,3 24,7

Otępienie naczyniopochodne podkorowe 24 72,4 25,7

Grupa kontrolna 6 70,8 28,2

Uzyskane wyniki wykazują wyraźną tendencję do różnicowania obu grup eksperymentalnych w zakresie: procesu przyswajania informacji słownych (odmienne wyniki próby swobodnego odraczania po odroczeniu oraz różnice w sposobie kodowania informacji), myślenia abstrakcyjnego, zdolności aktualizowania nazw oraz w teście fluencji słownej. W grupie osób z rozpoznaniem otępienia naczyniopochodnego podkorowego obserwuje się bardziej nasilone zaburzenia funkcji wykonawczych.

Aktywność cytochromu CYP2D6 (na podstawie testu z debryzochiną) a tolerancja oraz szybkość działania leków przeciwdepresyjnych.(temat nr 10, kierownik: dr med. I. Koszewska)

Zbadano 33 osoby z rozpoznaniem zespołu depresyjnego leczone w Oddziale Chorób Afektywnych II Kliniki Psychiatrycznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Na początku kuracji lekiem przeciwdepresyjnym wykonano test z debrizochiną. W dniach 0, 7, 14, 21, 28 i końcowym dniu leczenia oceniano stan kliniczny przy pomocy Skali Depresji Hamiltona oraz oceniano tolerancję leku. Stwierdzono, że u wszystkich chorych wolno metabolizujących leki stosowano średnie dawki leków (lekarz nie znał wyniku badania testu z debrizochiną) z niezbyt dobrą tolerancją leku, uzyskując na ogół dobre wyniki terapii umożliwiające wypis ze szpitala. W całej grupie badanej nie stwierdzono związku między MR a stosowaną dawką.

Wybór leku przeciwdepresyjnego. Ocena skuteczności farmakoterapii w zależności od: obrazu klinicznego depresji, cech temperamentalnych chorego, wybranych parametrów funkcji poznawczych. (temat nr 11, kierownik: dr med. I. Koszewska)

Zbadano 11 osób z rozpoznaniem zespołu depresyjnego. Wszystkie osoby badane wypełniały w stanie poprawy: Kwestionariusz Cloningera, Kwestionariusz Temperamentu PTS Strelaua, Zawadzkiego, Anglaitnera oraz przeprowadzano u nich badanie testem R-Unit z Wiedeńskiej Baterii Testów. Nasilenie depresji badano skalą HAMD.Na tym etapie badań nie stwierdzono istotnych korelacji między badanymi parametrami. Na podstawie badań pilotażowych zdecydowano, że badanie kwestionariuszami będzie przeprowadzane w stanie remisji a nie stanie poprawy stanu klinicznego oraz zrezygnowano z badania testem R-Unit jako nie wpływającego na interpretacje danych uzyskanych w kwestionariuszach.

Ocena szybkości działania leków przeciwdepresyjnych z wykorzystaniem pomiaru procesów poznawczych jako wskaźnika skuteczności farmakoterapii.

(temat własny, kierownik: prof. S. Pużyński)Zbadano 43 osoby z rozpoznaniem zespołu depresyjnego w przebiegu choroby afektywnej w toku

26

kuracji lekiem przeciwdepresyjnym. U wszystkich chorych wykonano testy psychologiczne z Wiedeńskiej Baterii Testów (test reakcji prostej, test wyboru, czujności i test Persev) oraz ocenę stanu klinicznego skalą MADRS. Wyodrębniono 8 osób, które pozytywnie zareagowały na leczenie w dniu 28 kuracji, przy analizie wyników uwzględniono leki przeciwdepresyjne I i II generacji. Nie stwierdzono istotnej poprawy procesów poznawczych w toku farmakoterapii depresji w kolejnych badaniach między dniem O a 28 stosowanej farmakoterapii. Nie stwierdzono aby istotnej redukcji objawów depresji mierzonej skalą MADRS towarzyszyła istotna poprawa w zakresie procesów poznawczych oceniana testami z Wiedeńskiej baterii Testów. Zmiany w zakresie funkcji poznawczych nie są wczesnym predyktorem skuteczności farmakoterapii. Stwierdzono, że w dniu 21 kuracji wyniki w skali MADRS ujemnie korelują z wynikami testów R-UNIT1 i R-UNIT2 w grupie osób, u których stwierdzono w dniu 28 kuracji istotną poprawę stanu klinicznego. Brak poprawy w pierwszych trzech tygodniach leczenia (mierzonej wynikami MADRS) nie oznacza braku poprawy w dniu 28 leczenia. Zastosowane testy psychologiczne do oceny ustępowania zaburzeń procesów poznawczych w toku farmakoterapii depresji w pierwszych czterech tygodniach leczenia okazały się mało czułe. Nie stwierdzono odmiennego wpływu na procesy poznawcze klasycznych leków przeciwdepresyjnych i leków II generacji.

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002 roku opublikowano 1 pracę w czasopiśmie umieszczonym na liście filadelfijskiej, 4 w innych zagranicznych recenzowanych, 22 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus, 4 w recenzowanych wydawnictwach zbiorowych; 1 streszczenie w czasopiśmie umieszczonym na liście filadelfijskiej, 2 w Abstract Book, 1 w polskim czasopiśmie recenzowanym umieszczonym w Index Copernicus; 2 monografie o charakterze naukowym w języku polskim, 2 redakcje naukowe monografii, 1 rozdział w monografii w języku angielskim, 6 rozdziałów w monografii w języku polskim; 1 monografię o charakterze popularyzatorskim; 5 prac popularno-naukowych.Cytowano w Science Citation Index 8 prac pracowników kliniki.Pracownicy Kliniki uczestniczyli w 1 zagranicznym wyjeździe szkoleniowym, w 9 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą, na których przedstawili 3 postery i 3 doniesienia; w 27 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 28 referatów, w tym 15 na zaproszenie, przewodniczyli 11 sesjom naukowym.

III Klinika Psychiatryczna Kierownik: prof. dr hab. med. Marek Jarema

W klinice zatrudnionych jest 5 pracowników naukowo-badawczych. Realizowano 2 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową oraz 2 prace własne.

Uwarunkowania terapeutycznej odpowiedzi na leczenie neuroleptykami u pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii. (temat nr 12, kierownik: prof. dr hab. M. Jarema)

Efekty leczenia farmakologicznego niekorzystnie wiązały się z utrzymywaniem się z renty inwalidzkiej, dłuższym okresem choroby i większą liczbą dotychczasowych hospitalizacji psychiatrycznych, krótszym okresem trwania obecnego epizodu psychotycznego. Wczesna odpowiedź na leczenie dotyczyła głównie poprawy nasilenia objawów pozytywnych schizofrenii. Subiektywna odpowiedź na leczenie była lepsza u chorych z mniejszym nasileniem objawów schizofrenii

27

Natręctwa w schizofrenii.(temat nr 14, kierownik: lek. med. T. Tafliński)

Celem pracy była ocena częstości występowania oraz nasilenia objawów natręctw u chorych na schizofrenię hospitalizowanych w III Klinice Psychiatrycznej. Badaniami objęto grupę 60 chorych z rozpoznaniem schizofrenii według kryteriów ICD-10. Do oceny stanu psychicznego użyto skali PANSS oraz skali Calgary, natomiast obecność i nasilenie objawów natręctw oceniano stosując skalę YBOCS. Objawy natręctw o klinicznie istotnym nasileniu stwierdzono u 15 % pacjentów. Nasilenie tych objawów korelowało dodatnio istotnie z nasileniem objawów negatywnych schizofrenii (skala PANSS) oraz objawów depresyjnych schizofrenii (skala Calgary).

Porównanie wyników terapii neuroleptykami skojarzonej z alprazolamem lub placebo w schizofrenii.( praca własna, kierownik: dr med. A. Ruzikowska)

Celem pracy była ocena, czy i w jaki sposób dodanie alprazolamu do ustabilizowanej dawki neuroleptyku wpływa na wynik leczenia chorych na schizofrenię paranoidalną. Starano się ustalić jakie objawy schizofrenii uległy poprawie po wprowadzeniu leczenia skojarzonego, jaki był wpływ leczenia skojarzonego na objawy depresji i lęku, jaki był wpływ leczenia skojarzonego na objawy uboczne działania neuroleptyków, czy poziom kortyzolu we krwi miał związek z nasileniem lęku i czy zmieniał się w czasie leczenia neuroleptykiem i alprazolamem. Badaniem objęto 60 chorych na schizofrenię paranoidalną, hospitalizowanych w III Klinice Psychiatrycznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, których losowo podzielono na 2 grupy: leczonych samym neuroleptykiem (i placebo ) i leczonych neuroleptykiem i alprazolamem. Każdy z chorych przed badaniem wyraził zgodę na ich prowadzenie. Stosowano zasady obowiązujące w próbach podwójnie ślepych. Analizowano wyniki leczenia oraz związek leczenia z poziomem kortyzolu we krwi. Stwierdzono, że: leczenie skojarzone neuroleptykiem i alprazolamem chorych na schizofrenię paranoidalną wpłynęło na zmniejszenie omamów, niektórych zaburzeń myślenia, urojeń i na poprawę krytycyzmu chorego w większym stopniu niż podawanie neuroleptyku z placebo, spowodowało też zmniejszenie lęku i w mniejszym stopniu objawów depresji. Dodanie alprazolamu do neuroleptyku podczas leczenia chorych na schizofrenię paranoidalną łagodziło objawy pozapiramidowe. Wykonane badania nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o związek poziomu kortyzolu we krwi z nasileniem lęku u chorych na schizofrenię paranoidalną leczonych neuroleptykami, ale pozwalają stwierdzić, że leczenie skojarzone neuroleptykiem i alprazolamem wpłynęło na obniżenie poziomu kortyzolu we krwi chorych na schizofrenię paranoidalną wyraźniej niż podawanie neuroleptyku bez alprazolamu.

Porównanie poprawy klinicznej oraz jakości życia chorych na schizofrenię leczonych neuroleptykami klasycznymi i atypowymi.(praca własna, kierownik: dr med. Z. Konieczyńska)

Nasilenie objawów depresyjnych schizofrenii było wyższe w grupie osób leczonych lekami klasycznymi, a nasilenie objawów schizofrenii - wśród leczonych lekami atypowymi. Stwierdzono istotną korelację objawów schizofrenii (poza pozytywnymi) i ocena jakości życia. Po leczeniu stwierdzono istotną korelację między objawami pozytywnymi schizofrenii a oceną jakości życia u chorych leczonych lekami klasycznymi. Wśród leczonych lekami atypowymi jedynie podskala SF36 "zmiana stanu zdrowia" korelowała istotnie z nasileniem objawów schizofrenii, natomiast objawy depresyjne i ocena w skali Calgary korelowały ujemnie z oceną ogólną jakości życia. Nasilenie objawów ubocznego działania leków w całej grupie było niewielkie, ale wyższe wśród chorych leczonych lekami klasycznymi.

Upowszechnienie wyników badań.

28

W 2002 roku opublikowano 2 prace w czasopismach zagranicznych recenzowanych, 12 w polskich czasopismach umieszczonych w Index Copernicus, 2 w innych polskich czasopismach recenzowanych; 1 streszczenie w czasopiśmie umieszczonym na liście filadelfijskiej, 1 w czasopiśmie zagranicznym recenzowanym, 1 w polskim czasopiśmie recenzowanym w Index Copernicus; 1 redakcję monografii o charakterze naukowym, 1 rozdział w monografii zagranicznej, 2 rozdziały w monografii o zasięgu krajowym. Pracownicy kliniki uczestniczyli w 5 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą, na których wygłosili 1 referat, przedstawili 4 postery; w 23 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 30 referatów, przewodniczyli 4 sesjom naukowym, prowadzili 4 warsztaty naukowe.

IV Klinika PsychiatrycznaKierownik: doc. dr hab. med. Maria Załuska

W Klinice zatrudnionych jest 4 pracowników naukowo-badawczych oraz 2 na urlopach bezpłatnych.Realizowano 2 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową.

Postawy lekarzy i pielęgniarek wobec oddziału psychiatrycznego w szpitalu ogólnym oraz wpływ funkcjonowania oddziału na zmianę ich postaw wobec psychiatrii.(temat nr 15, kierownik: doc. dr hab. M. Załuska.)

Utworzono kwestionariusz badania postaw wobec: chorych psychicznie pacjentów i psychiatrii obecnej w różnej formie w szpitalu ogólnym. Pytania (otwarte, z wyborem i typu Likerta ) obejmowały problematykę z którą lekarz lub pielęgniarka styka się wykonując pracę w szpitalu i dotyczyły :

aspektu poznawczego (wiedza, i przekonania na temat chorób i chorych psychicznie, a także na temat psychiatrii jako dyscypliny medycznej i osób zawodowo z nią związanych),

uczuć, ocen i reakcji związanych z wymienionymi wyżej przedmiotami postaw, relacjonowanych postulatów i oczekiwań oraz tendencji do określonych zachowań związanych

z obecnością chorych psychicznie i różnych form lecznictwa psychiatrycznego w szpitalu wielospecjalistycznym

Przeprowadzono badanie pilotażowe wśród 20 lekarzy i 21 pielęgniarek Szpitala Miejskiego (ul.Goszczyńskiego). Zaobserwowano grupę silnie korelujących ze sobą 12 pytań dotyczących tolerancji wobec chorych psychicznie, ponadto występowanie istotnych różnic w odpowiedziach lekarzy i pielęgniarek, ( częściej antycypowały zagrożenie ) oraz korelacje komponentów poznawczego i behawioralnego, bez korelacji z komponentem emocjonalnym postaw. Wskazuje to na potrzebę odrębnego analizowania grup zawodowych i poszczególnych komponentów badanych postaw. Na podstawie pilotażu wyeliminowano część pytań. Utworzono właściwy kwestionariusz w postaci uproszczonej.

Analiza przebiegu i leczenia zespołów abstynencyjnych osób z uzależnieniem od benzodiazepin i mieszanym (od alkoholu i benzodiazepin).(temat nr 6, kierownik: lek. med. K. Bożejko)

Przy pomocy kwestionariusza zebrano z historii chorób pacjentów uzależnionych od benzodiazepin, dane o przebiegu 97 zespołów abstynencyjnych (leczonych w latach 1998-2002 w Oddziale Leczenia Alkoholowych Zespołów Abstynencyjnych IPiN lub w IV Klinice Psychiatrycznej IPiN w Szpitalu Bielańskim.) Wśród analizowanych przypadków było: 46, % kobiet, i 53%. Mężczyzn. Zakres wieku badanych osób: od 25 do 77 lat, średnio 45,6 lat, czas stosowania benzodwuazepin – najkrócej 0,5 roku,

29

najdłużej 36 lat. - średnio 8,7 Przed analizowaną hospitalizacja podejmowane były próby leczenia uzależnienia w Poradniach Odwykowych (w 8,2 % przypadków), a także, z różnych powodów, w Poradniach Zdrowia Psychicznego (w 49,5 % przypadków). Niektóre z osób były w przeszłości hospitalizowane psychiatrycznie (od 1 do 26 razy). Wśród badanych u 68% osób współwystępowały choroby somatyczne. Najczęściej były to choroby tarczycy -11,3%, nadciśnienie tętnicze - 6,2 % , cukrzyca- 5,2 %, choroba wrzodowa dwunastnicy 2,1%.Na podstawie zebranych danych ustalono, iż w 72% przypadków wyjściową przyczyną uzależnienia od benzodwuazepin były zaburzenia emocjonalne, lub uzależnienie od alkoholu. Najczęściej były to zaburzenia lękowe (21,6%), alkoholizm (20,6 %); rzadziej zaburzenia depresyjne (6,2%), zaburzenia lękowo-depresyjne (6,2%), zaburzenia snu (4,1%). W 8,2 % przypadków zaburzenia lękowe, snu, depresyjne i uzależnienie od alkoholu rozwijały się równolegle i były przyczyną uzależnienia od benzodiazepin, a w 28% przypadków nie udało się ustalić pierwotnej przyczyny uzależnienia od benzodwuazepinLekarze odstawiając benzodwuazepiny stosowali leki przeciw drgawkowe, p/depresyjne lub neuroleptyki. Miało to miejsce tak samo często u chorych, u których pierwotną przyczyną uzależnienia od benzodwuazepin były zaburzenia nastroju i emocji, jak i u tych, u których przyczyną wyjściową było uzależnienie od alkoholu.

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002 roku opublikowano 2 prace w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus, 1 w recenzowanym wydawnictwie zbiorowym; 3 rozdziały w monografii w języku polskim; 1 pracę popularno-naukową obcojęzyczną. Pracownicy Kliniki uczestniczyli w 1 zagranicznym wyjeździe szkoleniowym, w 1 zagranicznym wyjeździe naukowym, w 7 w międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą, na których wygłosili 1 referat na zaproszenie, i 4 doniesienia; w 6 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których przedstawili 1 poster i 10 doniesień, przewodniczyli 1 sesji.

Klinika Nerwic

Kierownik: doc. dr hab. med. Maria Siwiak-Kobayashi

W Klinice zatrudnionych jest 7 pracowników naukowo-badawczych, w tym 1 na pół etatu.Realizowano 3 tematy w ramach środków przeznaczonych na działalność statutową, 1 badanie leków.

Czynniki emocjonalno-poznawczo-społeczne w etiopatogenezie zaburzeń nerwicowych i ich zmiana w procesie intensywnej, zintegrowanej, krótkoterminowej terapii kompleksowej o orientacji poznawczo-społecznej.(temat nr 16, kierownik: doc. dr hab. M. Siwiak-Kobayashi)

Badania przeprowadzono za pomocą następujących metod: HSCL - mierzący nasilenie objawów, ACL- dla badania niektórych cech osobowości, CRI – styl radzenia sobie SOC – poczucie koherencji, Skala Sens Życia i Kwestionariusz Motywacji do Psychoterapii, przeprowadzano trzykrotnie – w momencie wpisania do kolejki oczekujących na leczenie, przy przyjęciu i po zakończeniu leczenia.Przebadano 274 osoby. W tym kobiet 65 %, mężczyzn 35 %. 70% to pacjenci Oddziału Całodobowego, a 30 % z Oddziału Dziennego. Osób, które ukończyły terapię było 88%, osób które wypadły z leczenia (drop-outy) 12%.

30

Na wszystkich etapach badania widoczna jest istotna statycznie poprawa objawowa we wszystkich zakresach badanych przez HSCL: depresja z zahamowaniem, depresja z niepokojem, lęk fobiczny, nadwrażliwość interpersonalna, agresja, natręctwa, somatyzacja.Większa poprawa objawową jest obserwowalna w okresie leczenia w Klinice Nerwic, niż w okresie oczekiwania na leczenie. Najbardziej znacząca poprawa ma miejsce w zakresie nadwrażliwości interpersonalnej, depresji z zahamowaniem oraz depresji z niepokojem. Najmniejsza poprawa, aczkolwiek też istotna statystycznie dotyczy agresji. Spośród czynników motywacyjnych (bezradność, aktywność, poczucie krzywdy, poczucie zagrożenia) – najsilniej ze zmianą objawową koreluje czynnik bezradności – w stosunku do wszystkich rodzajów objawów. Czynnik aktywności znacząco koreluje z lękiem fobicznym i nadwrażliwością interpersonalną. Poczucie krzywdy z: depresja z zahamowaniem, depresja z niepokojem i somatyzacją. A poczucie zagrożenia z agresją. Na wszystkich etapach badania obserwuje się też wzrost koherencji. Zarówno wartości globalnej, jak i składowych koherencji. Spośród składowych koherencji z poprawą objawową koreluje głównie zaradność. Spośród skal ACL-u, z poprawą objawową we wszystkich zakresach dodatnio korelują przede wszystkim: Chęć Zmiany (CHA) oraz Gotowość na Poradę (CRS). Stwierdzono też wzrost poczucia koherencji w procesie psychoterapii oraz korelację poczucia koherencji z zadaniowym stylem radzenia sobie ze stresem i z poczuciem sensu życia.

Komunikacja muzyczna u pacjentów z zaburzeniami nerwicowymi. (temat nr 17, kierownik: dr E. Galińska)

Poznano styl komunikacji muzycznej u badanych pacjentów. Każda osoba badana wykonała 10 interakcji muzycznych, ocenianych przez sędziów kompetentnych (lekarzy i psychologów n min=3) na specjalnie skonstruowanym 50 –punktowym kwestionariuszu do badania Stylu Komunikacji Muzycznej. Zbadano 25 pacjentów i 10 osób zdrowych. W 2003 planuje się zwiększenie liczby osób badanych. Na dotychczasowym materiale stwierdzono, że w porównaniu z osobami zdrowymi szybciej się męczą, co wyraża się niezmiennością lub zmniejszeniem poziomu interakcji, U osób zdrowych poziom ten się zwiększa. Komunikaty pacjentów mają często charakter sprzeczny, podwójny (Inny charakter muzyki, inny słów, a jeszcze inny – gestów). Interakcje są dokonywane z pozycji dominującej, rzadziej – submisyjnej, najrzadziej – partnerskiej. Celem interakcji często jest raczej chęć pokazania się niż komunikacja.

Seksualność oraz używanie alkoholu i leków u kobiet z zaburzeniami odżywiania. (temat nr 18, kierownik: dr med. Anna Sarol-Kulka)

Przebadano 68 pacjentek za zaburzeniami odżywiania (22 z rozpoznaniem anoreksji psychicznej i 46 z rozp. Bulimii psych.) za pomocą następujących metod: Inwentarz Seksuologiczny HRK, Kwestionariusz Seksuologiczny KSK, Test CAGE, Test rozpoznawania zaburzeń związanych z piciem alkoholu (AUDIT), Kwestionariusz dotyczący używania leków psychotropowych, Kwestionariusz dotyczący używania środków odurzających, Inwentarz zaburzeń odżywiania się (EDI).Przeprowadzono wstępną analizę wyników oceniając współwystępowanie badanych problemów w kategoriach proporcji (procentów) badanych osób. Z analizy wynika, że pacjentki z anoreksją wcześniej zaczynają interesować się płcią odmienną, ale rzadziej realizują te zainteresowania niż pacjentki z bulimią.Większość pacjentek nie używało alkoholu, zaś te, które nadużywały, jako motyw podawały chęć zmniejszenia łaknienia lub picie alkoholu zamiast jedzenia. Ponad połowa pacjentek miało okresy nadużywania leków uspokajających, częściej były to pacjentki z bulimią.

31

Badanie leku

Badanie leku sponsorowane przez firmę Phizer , rozpoczęte uprzednio jako badania sponsorowane przez Parke-Davis Pharmaceutical Research, Division Of Warner-Lambert Company, Ann Arbor, Michigan (Icon Pharmaceutical Research, Dublin) 1008-91. Zmiana sponsora związana z fuzjami przedsiębiorstw. (główny badacz: doc. dr hab. M. Siwiak-Kobayashi).

- Wieloośrodkowe, dziesięciotygodniowe badanie pregabaliny, paroxetyny i placebo w leczeniu zaburzenia lękowego z napadami lęku w próbie losowej, podwójnie ślepej. Podwójnie ślepe badanie czterech równoległych, losowo dobranych grup pacjentów z rozpoznaniem zaburzenia lękowego napadowego leczonych: dwiema dawkami doustnymi pregabaliny 200 mg/die lub 400 mg/die, paroxetyną 40 mg/die i placebo. Trzecia faza badania.Ocena efektywności i bezpieczeństwa stosowania pregabaliny podawanej w dwu różnych dawkach u pacjentów z napadami paniki (z - lub bez agorafobii) w porównaniu z placebo i paroksetyną.

- Jednoroczne, otwarte rozszerzenie badania pregabaliny w celu oceny bezpieczeństwa stosowania tego leku u pacjentów z zaburzeniami lękowymi.Otwarte przedłużenie próby klinicznej dla oceny bezpieczeństwa długotrwałego leczenia pregabaliną u pacjentów, którzy ukończyli poprzednie badanie kliniczne. W 2002 r. kontynuowane były oba badania pregabaliny. Liczba pacjentów uległa czasowemu ograniczeniu w związku z zastrzeżeniami Komisji Bioetycznej IPiN wobec doniesień firmy Phizer na temat zwiększonego ryzyka angiosarcoma wykrytego w badaniach na myszach. Po wykonaniu przez firmę badań sugerujących brak tego ryzyka u ludzi Komisja Bioetyczna wydała zezwolenie na kontynuowanie badań. Grupa badanych pacjentów – 6 osób będzie więc nadal powiększana w 2003 roku.

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002 r. opublikowano 5prac w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus, 6 w innych czasopismach polskich recenzowanych; 2 streszczenia w czasopismach recenzowanych zagranicznych, 4 w Abstract Book; 3 rozdziały w monografii o charakterze naukowym w języku angielskim, 1 monografię o charakterze naukowym w języku polskim, 4 rozdziały monografii w języku polskim 4; 1 rozdział w monografii o charakterze popularyzatorskim; 2 prace popularno-naukowe w tym 1 obcojęzyczna. Pracownicy Kliniki uczestniczyli w 2 zagranicznych wyjazdach szkoleniowych, w 6 międzynarodowych konferencjach naukowych, za granicą, na których wygłosili 6 referatów, przedstawili 1 poster i 1 doniesienie, przewodniczyli 1 sesji; w 10 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 12 referatów w tym 4 na zaproszenie, przewodniczyli 3 sesjom naukowym.

Klinika Psychiatrii Dzieci i MłodzieżyKierownik: prof. dr hab. med. Irena Namysłowska

W Klinice zatrudnionych jest 5 pracowników naukowo badawczych.Realizowano 2 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową.

Program profilaktyki zaburzeń odżywiania się dla uczniów szkół ogólnokształcących.(temat nr 19, kierownik: prof. dr hab. I. Namysłowska)

W programie profilaktycznym wzięły udział 104 uczennice z 7 klas II warszawskich szkół

32

ponadgimnazjalnych. Nie stwierdzono wpływu programu profilaktycznego na zmianę postaw uczennic wobec odżywiania się oraz wobec własnego ciała. Stwierdzono istotne statystycznie różnice pomiędzy uczennicami technikum a liceum w zakresie zaburzonych postaw wobec odżywiania się.

Funkcje rodzicielskie postrzegane przez różne podgrupy kliniczne młodzieży hospitalizowanej w oddziale psychiatrycznym.(temat nr 20, kierownik: prof. dr hab. I. Namysłowska)

W kontekście teorii przywiązania J. Bowlby autorzy podjęli próbę oceny więzi z rodzicami i rówieśnikami w różnych podgrupach klinicznych hospitalizowanej psychiatrycznie młodzieży.Zbadano Inwentarzem Przywiązania do Rodziców i Rówieśników 142 pacjentów - 54 z rozpoznaniem zaburzeń nerwicowych, 32 psychoz schizofrenicznych i 46 zaburzeń odżywiania oraz 34 osoby zdrowej młodzieży, stanowiącej grupę kontrolną.Grupę psychoz charakteryzowały zaburzone więzi z rówieśnikami, przy zachowanych więziach z rodzicami we wszystkich zakresach. Pozostałe grupy kliniczne: zaburzenia nerwicowe i odżywiania są zbliżone do siebie, w obu bowiem zaburzone są więzi z rodzicami i rówieśnikami, z tym, że poziom alienacji w stosunku do rówieśników w grupie zaburzeń odżywiania zbliża się do poziomu alienacji w psychozach, co do pewnego stopnia pozwala umieścić w zakresie więzi grupę zaburzeń odżywiania bliżej psychoz niż zaburzeń nerwicowych.

Upowszechnienie wyników badań

W 2002 roku opublikowano 9 prac w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus, 1 w innym czasopiśmie polskim recenzowanym; 3 rozdziały w monografii o zasiągu krajowym; 1monografię o charakterze popularyzatorskim.Pracownicy kliniki uczestniczyli w 2 wyjazdach zagranicznym szkoleniowych, w 2 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą; w 15 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 15 referatów w tym 13 na zaproszenie, przewodniczyli 5 sesjom naukowym.

Klinika Psychiatrii Sądowej p.o. Kierownika: dr med. Zenon Kulka.

W klinice zatrudnionych jest 4 pracowników naukowo-badawczych, w tym 2 na pół etatu.Realizowano 2 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową.

Zaburzenia reaktywne na przestrzeni drugiej połowy XX wieku - zmiany obrazu, przyczyny i skutki.(temat nr 21, kierownik doc. dr hab. S. Ilnicki)

a) Różnicowanie zaburzeń reaktywnych z psychozą endogenną – opis przypadku.Na kanwie przypadku sprawcy wypadku drogowego, u którego w okresie poprzedzającym krytyczne wydarzenie okresowo występowały zaburzenia psychogenne, bezpośrednio po czynie wystąpiła ostra reakcja na stres, a w czasie postępowania karnego inne zaburzenia reaktywne o zmiennym nasileniu i obrazie, autorzy zawracają uwagę na trudności w różnicowaniu psychoz endogennych i psychotycznych stanów reaktywnych, wskazują na źródła błędów oraz omawiają zmiany w zakresie czasu pojawiania się zaburzeń reaktywnych oraz ich obrazów klinicznych.

33

b) Ocena sądowo-psychiatryczna zaburzeń reaktywnych. Wśród osób z rozpoznaniami zaburzeń afektywnych kierowanych są na obserwację sądowo-psychiatryczną występują dwie grupy: I. osoby z przeszłością kryminalną, w większości podejrzane o dokonanie przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu oraz kradzieże pospolite, utrudniające swoim postępowaniem przebieg postępowania karnego, u których w trakcie obserwacji stwierdza się obecność postawy celowo obronnej oraz rozpoznaje uzależnienia (z ich powikłaniami w postaci organicznych uszkodzeń o.u.n., epizodycznymi psychozami) oraz zaburzenia osobowości. II. sprawcy odpowiadający bez przeszłości kryminalnej, podejrzane o dokonanie przestępstw gospodarczych, bądź incydentalnych zachowań agresywnych wobec innych osób i spowodowanie kolizji drogowych, na ogół posiadający bogatą dokumentację psychiatryczną (z powodu zaburzeń depresyjnych). Podczas badań sądowo-psychiatrycznych biegli rozpoznawali także depresję, jednak różnili się w ocenach ich poczytalności oraz możliwości udziału w postępowaniu procesowym. W przeważającej większości po obserwacji rozpoznawano u nich reaktywne zaburzenia nerwicowe, bądź depresyjnych, które nie stanowiły przeszkody do uczestnictwa w postępowaniu karnym. Analizowano czynniki utrudniające postawienie trafnej diagnozy klinicznej i orzeczniczej.c) Analiza powiązań między przebytymi epizodami psychotycznymi a postawą celowo- obronną.Analizowano przypadki sprawców, u których podczas badania ambulatoryjnego biegli podejrzewali istnienie choroby psychicznej. W trakcie obserwacji okazywało się, że część tych osób symulowała zaburzenia psychotyczne, u niektórych z nich rozpoznanie zaburzeń psychotycznych “pojawiło” się po raz pierwszy podczas postępowania karnego. Drugą grupę stanowiły osoby, u których psychiatrzy jeszcze przed czynem rozpoznawali różne zaburzenia psychotyczne. Analizowano czynniki przyczyniające się do stawiania błędnych rozpoznań medycznych i ocen sądowo-psychiatrycznych. W jakim stopniu doprowadzają do nich zachowania osób badanych, “przeszłość psychiatryczna”, a także w jaki sposób sami biegli psychiatrzy “przyczyniają” się do utrwalania takich postaw.d) Obraz zaburzeń reaktywnych w piśmiennictwie z lat 1950-1970.Przedstawiono poglądy na etiologię i patogenezę zaburzeń reaktywnych oraz najczęściej spotykane ich obrazy, obserwowane w analizowanym okresie u osób aresztowanych i odbywających kary pozbawienia wolności. Od końca lat sześćdziesiątych następowało zmniejszanie się częstości występowania zaburzeń reaktywnych oraz zmniejszanie się ich nasilenia. W ostatnich latach obserwuje się głównie zaburzenia nerwicowe, a psychozy reaktywne należą do rzadkości.

Zaburzenia reaktywne na przestrzeni drugiej połowy XX wieku - zmiany obrazu, przyczyny i skutki. (temat nr 22, kierownik: doc. dr hab. S. Ilnicki)

Opracowano program komputerowy umożliwiający rejestrację opinii sądowo-psychiatrycznych w sprawach karnych wydanych po obserwacji w Klinice Psychiatrii Sądowej IPiN i w innych ośrodkach. Program uwzględnia m.in. informacje dotyczące sprawcy czynu, organu kierującego na obserwację, sygnaturę akt, cel obserwacji, termin jej rozpoczęcia i zakończenia, rodzaj i liczbę zarzutów, rozpoznania określające stan zdrowia psychicznego w chwili czynu oraz w trakcie obserwacji, ocenę poczytalności oraz inne wnioski zawarte w opiniach. Słowniki rozpoznań uwzględniają określenia używane przez biegłych oraz ich odpowiedniki według klasyfikacji ICD-10. Program umożliwia sporządzanie tabelarycznych wydruków uwzględniających dowolne kombinacje zmiennych w wybranych okresach. Możliwe jest też sporządzanie skorowidzów według np. nazwisk sprawców, terminów rozpoczęcia obserwacji i jej zakończenia, art. k.k. Program rejestruje zarówno dane kodowane jak i opisowe (np. treść zarzutów oraz epikryzę końcową). Wprowadzono do bazy informacje z ok. 1000 opinii z lat 1990-2002.

34

Upowszechnienie wyników badań.W 2002 r. opublikowano 5 prac w polskich czasopismach z listy Index Copernicus; 1 monografię o zasięgu krajowym, 1 rozdział w monografii o zasięgu krajowym, 1 rozdział w monografii o zasięgu międzynarodowym.Pracownicy kliniki uczestniczyli w 1 międzynarodowej konferencji naukowej za granicą, na której wygłosił 2 referaty na zaproszenie, przewodniczyli 2 sesjom; w 4 ogólnopolskich konferencjach naukowych w kraju, na których wygłosili 16 referatów, w tym 5 na zaproszenie, przewodniczyli 3 sesjom naukowym.

Zakład Promocji Zdrowia PsychicznegoKierownik: prof. dr hab. J. Czesław Czabała

W zakładzie zatrudnionych jest 4 pracowników naukowo-badawczych i 1 pracownik badawczo-

techniczny.

Realizowano 1 temat w ramach środków przyznanych na działalność statutową, 1 grant PARPA, 1

temat ze środków Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, 1 grant Fogarty International

Center „Substance Abuse Research Training Program.

Ocena stanu zdrowia psychicznego w wybranych populacjach. (tematu nr 28, kierownik: prof. dr hab. C. Czabała) W badaniach ankietowych wzięło udział 1128 uczniów (46,5% chłopców) pierwszych klas gimnazjalnych z Warszawy, co stanowiło ok. 90% wylosowanej próby. Średni wiek badanych -13,8 lat. Do badań wykorzystano polską adaptację narzędzia „Ontario Student Drug Survey” (Adalf i Paglia 2001). W ocenie stanu zdrowia psychicznego młodzieży uwzględniono szereg wymiarów m.in. wsparcie społeczne, samoocenę, poczucie koherencji, używanie substancji psychoaktywnych i inne zachowania problemowe, stres psychologiczny i objawy depresji. Wyniki wskazują, że w zależności od przyjętych wskaźników od 10% do 30% badanych nastolatków ma problemy ze zdrowiem psychicznym. I tak: około 9% badanych spełnia kryteria wysokiego ryzyka depresji, niskiej samooceny i niskiego poczucia koherencji, około 14% spełnia kryteria częstych kłopotów ze zdrowiem psychicznym, 21% miało myśli samobójcze w ostatnim roku, 30% relacjonuje podwyższony poziom stresu psychologicznego, około jedna czwarta podejmuje co najmniej dwa zachowania ryzykowne takich jak: upijanie się, używanie narkotyków, przemoc, łamanie prawa i inne. Istotnym zagrożeniem dla zdrowia psychicznego jest niski poziom wsparcia ze strony szkoły w sytuacjach problemowych.

Szkolenie w zakresie metodologii badań problemów związanych z nadużywaniem substancji psychoaktywnych – Substance Abuse Research Training Program.(grant Fogarty International Centem temat nr F006537 - kierownik prof. dr hab.Cz. Czabała wspólnie z Uniwersytetem w Michigan USA).

Podstawowym celem programu jest szkolenie polskich pracowników naukowych w zakresie metodologii badań. W 2002 r. dwaj pracownicy rozpoczęli 1-roczne studia podyplomowe w

35

Uniwersytecie Michigan – dr Paweł Bronowski z IV Kliniki Psychiatrii IPiN oraz dr Marcin Wojnar z Kliniki Psychiatrii AM w Warszawie. W dniach 23-26 września zorganizowano seminarium metodologiczne dla 18 pracowników naukowych z różnych placówek naukowych w Polsce. Zajęcia prowadzone były przez pracowników Instytutu Psychiatrii i Neurologii i Uniwersytetu w Michigan. Ogłoszono także konkurs na dwa nowe stypendia roczne – zgłosiło się 3 kandydatów. Konkurs zostanie rozstrzygnięty w styczniu 2003. Czesław Czabała – polski kierownik projektu – uczestniczył w 2-dniowym seminarium w FIC w Waszyngtonie, którego celem była prezentacja naszego programu i zapoznanie się z nowymi możliwościami wspólnych programów polsko-amerykańskich.

Ocena pilotażowego wdrożenia programu wczesnej profilaktyki alkoholowej Project Nortland. Część druga: "Amazing Alternatives".(grant PARPA nr Alc-10/2002, kierownik: mgr A. Pisarska)

Ukończono analizę wyników ewaluacji pilotażowego wdrożenia programu Amazing Alternatives (Fantastyczne Możliwości). Dane uzyskano od: uczniów klas piątych i szóstych szkół podstawowych (N = 88), rodziców uczniów (N = 22), nauczycielek prowadzących zajęcia w klasach (N = 6), liderów młodzieżowych (N = 16). Ponadto przeprowadzono badania wśród przedstawicieli społeczności lokalnych (N=23) na temat warunków realizacji środowiskowych elementów programu. Podczas ewaluacji wykorzystano: ankiety, wywiady indywidualne oraz grupowe, analizę dokumentów. Po programie odnotowano korzystne zmiany w wiedzy i postawach uczniów oraz w porozumiewaniu się rodziców z dziećmi na tematy związane z alkoholem. Znacznie lepsze wyniki i lepsze funkcjonowanie programu odnotowano wśród uczniów klas V. Na ten rezultat mogły mieć wpływ zakłócenia w realizacji zajęć w klasach szóstych. Na podstawie ewaluacji dokonano skrócenia scenariuszy lekcji oraz zmian (lub usunięcia) fragmentów krytycznie ocenionych przez uczniów i realizatorów. Poprawiono również materiały służące do domowej pracy uczniów i ich rodziców. Badanie zasobów środowisk lokalnych wykazało, ze poszerzenie programu o atrakcyjne dla uczniów zajęcia pozalekcyjne wymaga włączenia do współpracy lokalnych koordynatorów programu FM.

Ocena przydatności i funkcjonowania metody krótkiej interwencji w szkole.(grant Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii nr 41/2002, kierownik: mgr A. Borecka)

Do udziału w projekcie prowadzonym w konwencji "action research" zgłosiło się 11 szkół z Warszawy, Puław i Iławy. W pierwszym etapie (2001r.) dokonano diagnozy środowisk szkolnych oraz przeprowadzono dwuetapowe szkolenia przygotowujące personel szkoły do prowadzenia interwencji profilaktycznej, w których wzięło udział 70 osób. W rok po zakończeniu szkoleń dokonano ewaluacji na podstawie wywiadów grupowych z wybranymi przedstawicielami personelu szkół oraz uczniów. Przedmiotem oceny uczyniono: zmiany systemowe służące interwencji profilaktycznej, zakres stosowania metody interwencji, jej zgodność z założeniami oraz recepcję działań interwencyjnych wśród uczniów i rodziców. Wyniki analizy ilościowo-jakościowej wskazują, że (1) w 9 szkołach wprowadzono rozwiązania systemowe np. wprowadzono zapisy w statutach szkół ułatwiające prowadzenie interwencji, (2) w ciągu roku podlegającego ocenie w każdej szkole przeprowadzono średnio 3 interwencje, (3) interwencję stosowano nie tylko w przypadkach używania substancji psychoaktywnych, ale również radząc sobie z innymi zachowaniami problemowymi uczniów, (4) około połowa działań interwencyjnych była przeprowadzona zgodnie z założeniami, a kontrakt pomiędzy szkołą i uczniem wykorzystano z powodzeniem w 6 szkołach, (5) uczniowie i rodzice przeważnie docenili gotowość szkoły do zajęcia się problemem.

Upowszechnienie wyników badań.

36

W 2002 roku opublikowano 1 pracę w czasopiśmie umieszczonym na liście filadelfijskiej,4 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus,4 w innych polskich czasopismach recenzowanych; 1 streszczenie w czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus; 3 rozdziały w monografii o charakterze naukowym w języku angielskim, 1 rozdział w monografii o zasięgu krajowym, 1 rozdział w monografii o charakterze popularyzatorskim, 1 redakcję zeszytu, 4 prace popularno-naukowe.Cytowano w Science Citation Index 1 pracę pracowników Zakładu.Pracownicy zakładu uczestniczyli w 6 międzynarodowych konferencjach naukowych, na których wygłosili 5 referatów, w tym 1 na zaproszenie oraz przedstawili 1 poster; w 7 ogólnopolskich konferencjach naukowych, na których wygłosili 10 referatów, w tym 1 na zaproszenie, przedstawili 6 posterów oraz przeprowadzili 1 warsztat, w 9 innych konferencjach krajowych, na których wygłosili 10 referatów oraz poprowadzili 2 warsztaty.

Zakład Psychologii Klinicznejp.o. Kierownika: dr n. hum. Katarzyna Kosińska-Dec

W Zakładzie zatrudnionych jest 5 pracowników naukowo-badawczych.Realizowano 2 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową, 1 grant PARPA.

Funkcjonowanie rodziny a poczucie koherencji i dezadaptacja psychospołeczna u dorastających.(temat nr 24, kierownik: dr K. Kosińska-Dec)

W bieżącym roku integrowano wyniki parcjalne uzyskane we wcześniejszych etapach realizacji programu. Potwierdzono rolę właściwości rodziny takich, jak:

1. spostrzegana spójność rodziny, jej kompetencje w realizacji ważnych celów życiowych, bliskość emocjonalna członków rodziny,

2. wieloobszarowa (intelektualna, emocjonalna, seksualna i społeczna) bliskość w parze małżeńsko-rodzicielskiej

3. wczesnodziecięce doświadczenia odrzucania przez rodziców oraz doświadczenia spójności, równowagi i wpływu na poziom poczucia koherencji (SOC) i różne aspekty adaptacji dorastających.

Zastosowano metodę modelowania równań strukturalnych w celu określenia prawdopodobnych związków przyczynowo - skutkowych między własnościami rodziny i objawami przystosowania młodzieży. Potwierdziły one:1. Istotny wpływ właściwości rodzinnych na SOC dziecka i - pośrednio - na jego adaptację,2. Istotny wpływ doświadczeń odrzucania i spójności, równowagi oraz wpływu na poziom

poczucia koherencji3. Istotny - pośredni lub bezpośredni - wpływ poczucia koherencji rodziców na wybrane

aspekty adaptacji (zdrowia) dziecka, takie jak: nastrój, subiektywne zdrowie, używanie środków uzależniających.

Zachowania problemowe w okresie dorastania a zaburzenia w funkcjonowaniu psychospołecznym u młodych dorosłych (studia katamnestyczne)(temat nr 25, kierownik: dr E. Stępień)

Analizy związków pomiędzy właściwościami z okresu dorastania a psychospołecznym funkcjonowaniem we wczesnej dorosłości (tych samych 316 osób badanych w odstępie 8-9 lat

37

kwestionariuszem "Ty i Zdrowie" w odpowiednich wersjach - dla młodzieży i dla młodych dorosłych) pokazały, że:1) w zakresie większości badanych aspektów psychospołecznego funkcjonowania w badanej próbie można było obserwować korzystne zmiany rozwojowe np. rzadsze pojawianie się zachowań aspołecznych, wzrost poczucia własnej skuteczności, poczucia kontroli nad własnym zdrowiem itp. Ryzykowny dla zdrowia i dalszego rozwoju wyjątek stanowi jednak znaczny wzrost kontaktów ze środkami uzależniającymi i wzrastająca tendencja do ryzykownego kierowania pojazdami;2) zagrożenie dla rozwoju i przystosowania we wczesnej dorosłości stanowi konstelacja następujących właściwości z okresu dorastania: intensywne spożywanie alkoholu i kontakty z narkotykami oraz niekorzystne wzory w tym zakresie w środowisku rówieśniczym, poczucie braku wsparcia ze strony najbliższego otoczenia społecznego, a także przejawianie negatywnych postaw wobec szkoły i nauki; 3) poczucie komfortu psychicznego, kompetencji osobistej, zadowolenia z życia u młodych dorosłych, jest znacznie mniejsze wtedy, gdy w dorastaniu ujawniają oni takie właściwości jak: tendencja do obniżonego nastroju, obniżony poziom poczucia własnej skuteczności i optymizmu życiowego oraz odczuwali mało wsparcia ze strony swojego najbliższego otoczenia.

Psychospołeczne uwarunkowania wzrostu vs redukcji intensywności picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej dorosłości (Studia katamnestyczne) (grant PARPA nr Alc 5, kierownik: dr E. Stępień)Zakończone w roku bieżącym analizy pokazały m.in., że inicjowane w dorastaniu kontakty z alkoholem mogą rozwijać się z różną dynamiką zarówno pod względem kierunku zmian jak i ich natężenia, a do najważniejszych czynników ryzyka dla ukształtowania się niekorzystnego, stabilnie ryzykownego stylu picia na przestrzeni od dorastania do wczesnej dorosłości należą:- występowanie innych zachowań problemowych (np. aspołecznych, używanie narkotyków, itp.) i jednocześnie wczesne rozpoczynanie picia, zwyczaj picia znacznych ilości alkoholu oraz częstość upijania się w powiązaniu z przekonaniem, iż picie w niewielkim stopniu wpływa na zdrowie; - negatywne wzory środowiska rówieśniczego w odniesieniu do alkoholu i nauki, z którym relacje są raczej powierzchowne (dużo czasu – razem, ale brak więzi emocjonalnej), przy jednocześnie odczuwanej potrzebie przynależności do grupy rówieśniczej (liczenie się w ważnych sprawach życiowych raczej z opinią przyjaciół niż rodziców); - liberalna postawa rodziców wobec picia alkoholu, poczucie niewielkiej kontroli i niskich wymagań z ich strony oraz poczucie braku wsparcia dla podstawowej działalności tego okresu życia tj. aktywności szkolno-edukacyjnej;- relatywnie niskie osiągnięcia szkolne i niski poziom zaangażowanie w naukę.

Upowszechnienie wyników badań.W 2002 roku opublikowano 1 pracę w czasopiśmie zagranicznym recenzowanym, 5 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus,2 w innych czasopismach polskich recenzowanych, 1 w portalu internetowym; 13 streszczeń w Abstract Book, 1 czasopiśmie zagranicznym recenzowanym, 1 w portalu internetowym; 1 rozdział w monografii o charakterze naukowym; 1 pracę popularno-naukową.Pracownicy Zakładu uczestniczyli w 3 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą, na których wygłosili 3 referaty, przedstawili 2 postery i 2 doniesienia, przewodniczyli 2 sesjom naukowym, w 3 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 7 referatów i 1 doniesienie.

Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami

38

Kierownik: dr n. hum. Jacek Moskalewicz

W zakładzie zatrudnionych jest 5 pracowników naukowo-badawczych.Realizowano 1 temat w ramach środków przyznanych na działalność statutową, 1 grant National Institute of Alcohol Abuse and Alcoholism, 2 granty Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii.

Uwarunkowania konsumpcji alkoholu i innych substancji psychoaktywnych.(temat nr 26, kierownik : dr J. Moskalewicz)

Dokonano przeglądu danych nt. sieci sprzedaży napojów alkoholowych w Polsce. Pokazują one na znaczną zmienność dostępności alkoholu w ciągu ostatnich 25 lat, która koresponduje ze zmianami w poziomie jego spożycia a także z rejestrowanym rozpowszechnieniem zaburzeń psychicznych związanych z alkoholem.Przegląd koncepcji teoretycznych związanych z socjalizacją i kontrolą społeczną ujawnia wspólne pole zainteresowania obu nurtów myślenia w postaci grup pierwotnych i ich roli w kształtowaniu osobowości. Przegląd badań empirycznych ujawnia cztery znaczące czynniki socjalizacji w zakresie alkoholu, są to: (I) postawy rodziców wobec picia alkoholu przez dorastające dzieci; (II) picie alkoholu prze rodziców (modelowanie); (III) wsparcie rodzinne udzielane dziecku(więź, siła rodziny, spójność); (IV) kontrola zachowań.Analizy zgłaszalności do leczenia wykazały trend wzrostowy zjawiska oraz jego znaczne zróżnicowanie terytorialne. Ustalono, że w przypadku 9,3% pacjentów leczonych z powodu narkomanii pojawiają się towarzyszące temu inne zaburzenia psychiczne. Najczęściej występują one w przypadku osób nadużywających leków uspokajających i nasennych (33,0%).

Obciążenie ostrych dyżurów szpitalnych interwencjami alkoholowymi(grant National Institute for Alcohol Abuse and Alcoholism, temat nr 511/54/17, kierownik : dr J. Moskalewicz)

Zaplanowane na trzy lat badanie prowadzone we współpracy z Grupą Badań nad Alkoholem w Kalifornii ma następujące cele:

a) oszacowanie obciążenia ostrych dyżurów szpitalnych interwencjami związanymi z używaniem alkoholub) wyodrębnienie wzorów picia niosących wysokie ryzyko urazów i innych komplikacji zdrowotnych

c) zbadanie wpływu wskaźników społeczno-demograficznych na zgłaszalność w czasie ostrych dyżurów szpitalnych. d) zbadanie trafności i rzetelności zawartych w kwestionariuszu, krótkich testów przesiewowych (CAGE, AUDIT)e) porównanie danych uzyskanych w Polsce ze zbieranymi tym samym instrumentem danymi w USA.

Badanie prowadzone jest metodą wywiadu kwestionariuszowego. Przed wywiadem mierzy się alkomatem poziom alkoholu w wydychanym powietrzu. W 2002 roku rozpoczęto i ukończono pierwszą fazę badania w szpitalu im. Dzieciątka Jezus w Warszawie. Objęto nim wylosowane osoby zgłaszające się na ostre dyżury; ortopedyczne, okulistyczne i chirurgii ogólnej. Zrealizowano 740 wywiadów kwestionariuszowych przy ogólnym wskaźniku wykonania próby przekraczającym 70%. Po zakodowaniu ankiety zostały wprowadzone do bazy danych. W listopadzie 2002 rozpoczęto drugą fazę badania w szpitalu im. Św. Barbary w Sosnowcu. Do chwili obecnej skompletowano 140 ankiet.

Ewidencjonowanie i ocena polskich programów zapobiegania narkomanii.(grant Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii temat nr 20/54, kierownik: dr G.

39

Świątkiewicz)Programem tym włączamy się w międzynarodowy projekt European Drug Demand Reduction Action – EDDRA (Europejskie Działania Ograniczające Popyt na Narkotyki). Od pięciu lat projekt jest realizowany w krajach Unii Europejskiej. Jego podstawowym celem jest poszukiwanie metod i instrumentów umożliwiających poprawę jakości programów zapobiegawczych. Planowane jest stworzenie międzynarodowej bazy danych umożliwiających szeroki dostęp do skutecznych i spełniających standardy dobrej jakości programów profilaktycznych.Przeprowadzono badania gminnych programów profilaktycznych w województwie mazowieckim. W każdym powiecie wylosowano jedna gminę wiejska i jedną miejską, w sumie 78 gmin. Zastosowano metodę wywiadu kwestionariuszowego. Wywiady z osobami odpowiedzialnymi na poziomie gminy za działania profilaktyczne przeprowadzali wyszkoleni ankieterzy. Badanie w województwie mazowieckim miało na celu także pilotaż stosowanego w krajach Unii Europejskiej narzędzia badawczego. Z planowanych 78 wywiadów zrealizowano 77. Wyniki ankiety oraz uzyskane w gminach dodatkowe dokumenty na temat gminnych programów profilaktycznych są obecnie analizowane.

Oszacowanie liczby problemowych użytkowników narkotyków i analiza wzorów używania narkotyków oraz związanych z tym problemów.

(grant Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, temat nr 502-2, kierownik: dr A. Zieliński)Badania przeprowadzono metodą „kuli śniegowej” w czterech miastach w Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu. Pogłębionymi wywiadami objęto w czterech miastach 280 regularnych użytkowników nielegalnych narkotyków. Zebrane karty nominacji pozwolą na dokonanie oszacowań liczby narkomanów w czterech miastach. Wstępny przegląd wywiadów z próby warszawskiej ujawnia, że inicjacyjnym narkotykiem jest zwykle marihuana, że okres okazjonalnego brania wypełniają przeważnie b. przyjemne (wręcz radosne) próby z prawie wszystkimi narkotykami czarnego rynku i że okres regularnego brania związany jest na ogół z bolesnymi przeżyciami wynikającymi z uzależnienia zwłaszcza od heroiny. Narkomani wywodzą się na ogół z rodzin dysfunkcjonalnych bądź rozbitych bądź dotkniętych alkoholizmem, osłabieniem więzi. Stosunek do lecznictwa uzależnień jest wśród narkomanów na ogół krytyczny. Jednym z przewidywanych wniosków z naszych badań będzie zapewne propozycja rozszerzenia oferty o formy krótko terminowe, specyficzne dla uzależnień od marihuany, symulantów i opiatów, a także odejście od monarowskiego modelu „dołowania”.

Upowszechnienie wyników badań.W 2002 roku opublikowano 2 prace w czasopismach zagranicznych recenzowanych,3 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus; 3 streszczenia w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej; 1 monografię o charakterze naukowym w języku angielskim, 6 rozdziałów w monografii w języku polskim, 1 redakcję naukową monografii, 7 prac popularno-naukowych.Cytowano w Science Citation Index 20 prac pracowników zakładu.Pracownicy zakładu uczestniczyli w 1 zagranicznym wyjeździe szkoleniowym, 4 zagranicznych wyjazdach naukowych, 14 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą, na których wygłosili 14 referatów w tym 7 na zaproszenie, przewodniczyli 2 sesjom,4 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 4 referaty w tym 4 na zaproszenie.

Zakład Rehabilitacji PsychiatrycznejKierownik: dr med. Joanna Meder

40

W Zakładzie zatrudnionych zatrudnionych jest 5 pracowników naukowo-badawczych (w tym 1 w niepełnym wymiarze godzin).Realizowano 1 temat w ramach środków przyznanych na działalność statutową, 1 grant KBN, 1 kontrakt zawarty w ramach V Programu Ramowego Unii Europejskiej.

: Próba oceny rozpowszechnienia używania środków psychoaktywnych wśród pacjentów z

rozpoznaniem schizofrenii. (temat nr 27, kierownik: dr n. hum. M. Sawicka)

Celem pracy było przeprowadzenie badań pilotażowych umożliwiających oszacowanie rozmiaru zjawiska jakim jest zażywanie alkoholu i innych środków odurzających w grupie pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii. Próbowano także określić jakie konsekwencje zażywania tych substancji ponoszą osoby badane. W badaniu wzięli udział pacjenci z rozpoznaniem przewlekłej schizofrenii. Otrzymane wyniki pokazują, że większość badanych nie zażywa alkoholu i innych środków. Prawie jedna piąta deklaruje, że ma z nimi problem. Najczęściej używaną substancją jest alkohol a tuż za nim pacjenci stosują równocześnie różne inne substancje łącząc je z nim. Dużo rzadziej po tego typu substancje sięgają kobiety w porównaniu z mężczyznami. W badanej grupie nie odnotowano nadmiernego używania tylko leków lub tylko narkotyków.Konsekwencje zażywania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych dla badanych oceniana była w pięciu kategoriach: problemy z innymi ludźmi wynikające z używania substancji psychoaktywnych, problemy w pracy z tego wynikające, ponoszone koszty osobiste z tego wynikające, zachowania ryzykowne i ich konsekwencje, opinie na temat swojego modelu zażywania. Najczęściej zgłaszanymi problemami były relacje interpersonalne, które ulegały pogorszeniu po zażyciu alkoholu lub innych substancji. Dotyczyły one konfliktów z rodziną lub przyjaciółmi, utraty bliskiej osoby oraz cierpienia którego źródłem był badany. Także niewiele mniej było opinii na temat swojego odbiegającego od normy modelu picia. Tu osoby badane podkreślały trudności z przerwaniem zażywania środków, piciem przed południem, odmawianiem zażywania w sytuacji nacisków innych. Podobne w swoim nasileniu były deklarowane koszty osobiste ponoszone przez pacjentów. Wiązały się one z jednej strony z dyskomfortem złego samopoczucia fizycznego i niebezpieczeństwem nawrotu choroby, z drugiej natomiast z wyrzutami sumienia i poczuciem winy wobec najbliższych. Stosunkowo najmniej konsekwencji z zażywania alkoholu i innych środków dotyczyło zachowań ryzykownych podejmowanych przez badanych oraz problemów w pracy z tego wynikających.

W badanej grupie wyraźnie mniej konsekwencji z picia alkoholu i zażywania innych środków deklarowały kobiety w porównaniu z mężczyznami. Największa dysproporcja pomiędzy tymi dwoma grupami dotyczyła występowania zachowań ryzykownych oraz problemów z innymi ludźmi. Czy zaobserwowane zależności są charakterystyczne dla całej grupy badanej pokażą wyniki zebrane z całej próby po zakończeniu badań.

Ocena podatności na stres i sposobów radzenia sobie z nim osób chorych na schizofrenię używających substancji psychoaktywnych.(grant KBN nr 6P05D08221, kierownik: dr n. hum. M. Sawicka)

Została przygotowana bateria testów i zakwalifikowano do badań pilotażowych 30 pacjentów. Przed przystąpieniem do badań przeszkolono zespół badawczy i oszacowano jego zgodność w przeprowadzaniu badań. Uznano, że zgodność ta jest wystarczająca. Wykonano badania pilotażowe. W tym badaniu wzięło udział 10 pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii, 10 pacjentów uzależnionych od różnych substancji psychoaktywnych i 10 z podwójną diagnozą. Otrzymane

41

wyniki pokazały, że w tej grupie badanych istnieje związek pomiędzy preferowanymi stylami radzenia sobie z sytuacjami trudnymi a poczuciem koherencji.Przeprowadzenie badań pilotażowych wykazało konieczność niewielkiej modyfikacji Testu MAST tak aby można było jasno określić jakiego typu środki psychoaktywne były przez badanych używane. W tej części realizacji projektu rozpoczęto badania właściwe i przebadano kolejnych 30 pacjentów chorych na schizofrenię, uzależnionych i z rozpoznaniem podwójnej diagnozy.

Próba oceny rozpowszechnienia używania środków psychoaktywnych wśród pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii.(grant V Programu Ramowego Unii Europejskiej nr 502-39- 24, kierownik: dr n. med. J. Meder)

Projekt ma charakter badawczy oraz ma na celu rozwój technologiczny (R&D), ma być realizowany w ramach tematycznego Programu Badań i Rozwoju Technicznego „Jakość życia i Zarządzanie Zasobami Ludzkimi”. Powinien doprowadzić do wytworzenia się nowej wiedzy, która przyczyniłaby się do poprawy jakości szkolenia personelu w zakresie wiedzy na temat podwójnej diagnozy a także do poprawy struktury usług dla grupy badanych pacjentów. Badanie ma charakter prospektywny i jest prowadzone w siedmiu ośrodkach w Polsce, Wielkiej Brytanii, Francji, Finlandii i Danii. Do badań zakwalifikowanych zostanie 350 pacjentów- 50 z każdego z siedmiu ośrodków uczestniczących w projekcie.Realizacja projektu przewidziana jest na 3 lata.Badania składa się z sześciu części:

a) Opisowe badanie możliwości leczenia w różnych ośrodkach europejskich.b) Opisowe badanie ścieżek opieki dla próby pacjentów z podwójną diagnozą.c) Ewaluacja społecznych i klinicznych osiągnięć próby.d) Zbadanie poglądów pacjentów z podwójną diagnozą oraz personelu dotyczących

czynników ryzyka i adekwatności oferowanych usług.e) Badanie czynników ryzyka dla próby oraz dla podgrup ze względu na płeć.f) Stworzenie programu edukacyjnego dla personelu pracującego z pacjentami z podwójną

diagnozą.Wykorzystane zostanie połączenie deskryptywnego badania opartego na danych z badań ankietowych i wywiadów jakościowych oraz badania prospektywnego przy użyciu zestandaryzowanych systemów przeprowadzania wywiadów. Dane z tych badań ułatwią stworzenie „deskryptywnej matrycy możliwości leczenia”, „matrycy ścieżek leczenia” w oparciu o kliniczne i społeczne wyniki próby z podwójną diagnozą i podgrup ze względu na płeć.

Upowszechnienie wyników badań.W 2002 roku opublikowano 7 prace w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus; 1 streszczenie w Abstract Book; 1 monografię o charakterze naukowym w języku polskim, 1 rozdział w monografii o charakterze naukowym w języku angielskim i 1 rozdział w języku polskim, 1 redakcję naukową monografii; 6 rozdziałów w monografii o charakterze popularyzatorskim; 4 prace popularno-naukowe.Pracownicy Zakładu uczestniczyli w 1 zagranicznym wyjeździe szkoleniowym, w 6 międzynarodowych konferencjach naukowych, na których wygłosili 2 referaty, przedstawili 1 poster, przeprowadzili 2 warsztaty; w 19 ogólnopolskich konferencjach naukowych, na których wygłosili 9 referatów, przedstawili 6 posterów, przeprowadzili 2 warsztaty, przewodniczyli 7 sesjom naukowym.

Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia

42

Kierownik: dr med. Bożena Pietrzykowska.

W zakładzie zatrudnionych jest 5 pracowników naukowo-badawczych, 3 pracowników badawczo-technicznych.Realizowano 7 tematów w ramach środków przyznanych na działalność statutową.

Analiza informacji dotyczących zasobów lecznictwa psychiatrycznego i neurologicznego oraz rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych w Polsce (Zakłady psychiatrycznej oraz neurologicznej opieki zdrowotnej. Rocznik Statystyczny 2001)(temat nr 29, kierownik: dr med. B. Pietrzykowska)

Na podstawie druków sprawozdawczych MZ i GUS opracowano listę aktualnych danych o liczbie różnego rodzaju zakładów psychiatrycznej i neurologicznej opieki zdrowotnej w 2001 r.. Obecnie w kraju opiekę całodobową (w tym odwykową) zapewnia 55 szpitali psychiatrycznych i 104 oddziały psychiatryczne przy 74 szpitalach ogólnych. Dysponowały one 29 tys. łóżek psychiatrycznych. Leczyło się w nich ponad 180 tys. osób (ok. 8 tys. więcej niż w roku poprzednim), w tym po raz pierwszy ponad 83 tys. Wskaźnik łóżek psychiatrycznych w kraju wynosił 7,6 na 10 tys. ludności. Wśród ogółu hospitalizowanych z rozpoznaniem schizofrenii było 17%, z zaburzeniami afektywnymi - 12%, z zaburzeniami związanymi z uzależnieniem od alkoholu - 29%, a z zaburzeniami nerwicowymi - 9%.

W 2001 r. we wszystkich zakładach psychiatrycznej opieki pełnodobowej zatrudnionych było 2616 specjalistów psychiatrów w tym 1659 z drugim stopniem specjalizacji.

W 2001 r. czynnych było 662 poradnie zdrowia psychicznego. Leczyło się w nich 932 tys. osób, w tym 272 tys. po raz pierwszy. Ponad połowa pacjentów leczonych w poradniach zdrowia psychicznego (489 tys.) miała rozpoznanie zaburzeń psychotycznych. Najczęściej występującymi psychozami były zaburzenia afektywne – 21%, zaburzenia organiczne stanowiły 14%, schizofrenia 12%, a zaburzenia nerwicowe 28% ogółu rozpoznań.Poradni odwykowych było 359 i przyjęły 140 tys. osób. Ponad 28 tys. osób uzależnionych od

innych substancji psychoaktywnych leczyło się w 68 poradniach uzależnień.

Z form pośrednich lecznictwa psychiatrycznego najbardziej rozwiniętą formą są oddziały dzienne, funkcjonowało ich 143, oddziałów leczenia środowiskowego było 22.Lecznictwo neurologiczne w 2001 dysponowało 8595 łóżkami w 242 oddziałach, w których leczyło się prawie 259 tys. osób. Na 10 tys. ludności przypada w kraju 2,2 łóżka neurologiczne. Poradni neurologicznych funkcjonowało 1636 i udzielono w nich ponad 4 miliony porad. W 2001 roku zatrudnionych było w kraju 2891 specjalistów neurologów, w tym 1869 z drugim stopniem specjalizacji.

Społeczno-demograficzne i behawioralne predyktory efektywności działań zespołów leczenia środowiskowego

(temat nr 30, kierownik: dr med. E. Słupczyńska-Kossobudzka)1. Ustalono, że istotną poprawę funkcjonowania społecznego można uzyskać nie tylko u chorych z bardzo znacznymi deficytami w tym zakresie (jak dość powszechnie przyjmuje się w literaturze), ale też u osób z umiarkowanym upośledzeniem funkcjonowania. Podobnie, opieka zespołów owocuje obniżeniem poziomu obciążenia rodziny zarówno u osób słabo jak też średnio funkcjonujących w tych obszarach.2. Opieka zespołów powoduje znaczne skrócenie czasu hospitalizacji chorych, nawet tej ich podgrupy, która uprzednio wymagała długiej opieki szpitalnej.3. Trzy zmienne demograficzne (płeć, wykształcenie, z kim mieszka) nie były predyktorami

43

efektów opieki zespołów środowiskowych. Natomiast wiek chorych wpływał na niektóre aspekty funkcjonowania społecznego chorych – u osób młodszych (do 40 roku życia) nastąpiła istotnie lepsza poprawa niż u osób starszych.

Własności psychometryczne Kwestionariusza Zachowań Uciążliwych oraz Kwestionariusza Obciążenia Rodziny(temat nr 31, kierownik: dr med. E. Słupczyńska-Kossobudzka)

Dotychczas stosowana wersja kwestionariusza zachowań uciążliwych (14 pytań) zawierała trzy pytania wyraźnie obniżające własności psychometryczne naszego narzędzia.Zmodyfikowana wersja kwestionariusza (11 pytań) ma następujące właściwości:- zadowalającą rzetelność, trafność kryterialną diagnostyczną, trafność teoretyczną oraz

czułość na zmiany w czasie- kwestionariusz może być traktowany jako jedna skala, jak też można odrębnie analizować

jego dwie podskale: agresji i dziwaczności (4 pytania) oraz wycofania (3 pytania). Pozostałe cztery pytania nie tworzą podskali

- kwestionariusz jest przydatnym, prostym narzędziem pomiaru zachowań uciążliwych u chorych na schizofrenię, zwłaszcza w badaniach ewaluacyjnych psychiatrycznych form środowiskowych.

Badanie wykazało, że kwestionariusz obciążenia rodziny ma zadawalającą rzetelność, trafność kryterialną diagnostyczną, trafność teoretyczną oraz czułość na zmiany w czasie. Analiza czynnikowa ujawniła, że powinien być traktowany jako jedna skala, jego obecna konstrukcja nie pozwala na wyodrębnianie „podskal”.

Ocena opinii sądowo-psychiatrycznych wydawanych w sprawach o przyjęcie bez zgody do szpitala psychiatrycznego

(temat nr 32, kierownik: prof. dr S. Dąbrowski)Z wstępnej analizy 300 opinii psychiatrycznych zawartych w aktach spraw sądów rodzinnych i nieletnich pochodzących z 9 okręgów sądowych wynika, że ogólny poziom orzecznictwa psychiatrycznego w sprawach o przyjęcie bez zgody do szpitala psychiatrycznego jest bardzo niski. Główne nieprawidłowości polegają na:

- braku uzasadnienia bezpośredniego zagrożenia - w 50% opinii wydawanych w sprawach o przyjęcie w trybie nagłym.- wydawaniu opinii bez osobistego badania - w 19% spraw dot. trybu nagłego i 43% spraw dot. świadectwa w trybie wnioskowym.Nieprawidłowości te są głównie następstwem niskiej świadomości prawnej części „biegłych”.

Rozwój systemów oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi w latach 2000-2002

(temat nr 33, kierownik: dr W. A. Brodniak)Na podstawie kwestionariusza Dom 2001 zebrano podstawowe informacje na temat 307 ś.d.s i 38 mieszkań chronionych. oraz przeprowadzono badania w 10 warszawskich ś.d.s. (6 dla osób przewlekle chorych psychicznie i 4 dla osób z upośledzeniem umysłowym). W sumie przebadano 100 osób – próba celowa, proporcjonalna. W trzech rodzajach ś.d.s. przebywało 8784 użytkowników, w tym 4139 przewlekle chorych psychicznie, w znacznej większości z rozpoznaniem schizofrenii oraz 4645 osób niepełnosprawnych intelektualnie, w większości z umiarkowanym stopniem upośledzenia umysłowego. W 38 mieszkaniach chronionych zamieszkiwało 328 użytkowników. W ś.d.s. było zatrudnionych 3084 pracowników, z tego ponad połowa na części etatu. Ponad 72% ś.d.s. jest prowadzonych jako zadanie zlecone gminie, ponad

44

10% jako zadanie zlecone powiatowi, a reszta przez organizacje pozarządowe. Na podstawie kwestionariusza SOS i skal oparcia społecznego stwierdzono, że blisko połowa (48%) osób przewlekle chorych psychicznie nie ma żadnego naturalnego systemu oparcia w rodzinie i ś.d.s. jest ich podstawową grupą oparcia społecznego. Prawie 30% ma małe oparcie w rodzinie i najbliższych, a tylko około 25% badanych ma większe naturalne oparcie społeczne. Wśród osób z upośledzeniem umysłowym 25% może polegać tylko na opiece ze strony jednej osoby z rodziny, a 75% może liczyć na pomoc co najmniej dwóch osób. Dla chorych psychicznie większość kontaktów społecznych jest realizowanych w obrębie ś.d.s., a także tam są głównie zaspokajane ich potrzeby emocjonalne oraz załatwiane problemy socjalno-bytowe. Wśród osób niepełnosprawnych intelektualnie proporcje te są inne i większość ich kontaktów i problemów jest realizowanych i załatwianych w ramach rodziny lub przez prawnych opiekunów. Przez zdecydowaną większość użytkowników program rehabilitacyjny realizowany w ś.d.s. jest oceniany jako dobry lub bardzo dobry i zwiększa ich umiejętności społeczne. W przypadku ś.d.s. dla osób chorych psychicznie 30% badanych użytkowników stwierdza, że ich udział w programie rehabilitacyjnym (co najmniej rok) zwiększa ich szansę znalezienia pracy. W ś.d.s. dla chorych psychicznie zanotowano zmniejszenie liczby i długości hospitalizacji psychiatrycznych, szczególnie wśród użytkowników uczestniczących w programie rehabilitacyjnym ponad 2 lata.

Porównanie działalności publicznych i niepublicznych placówek psychiatrycznego lecznictwa ambulatoryjnego w 2001 r. na podstawie danych statystyki rutynowej

(temat nr 71, kierownik: mgr W. Langiewicz)Na podstawie danych sprawozdawczości rutynowej, obowiązującej w 2001 r. placówki psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej, przeanalizowano działalności 661 poradni zdrowia psychicznego, z uwzględnieniem przemian prywatyzacyjnych, jakie w tym obszarze nastąpiły. W jej rezultacie ustalono stopień sprywatyzowania poradnictwa psychiatrycznego oraz przeprowadzono porównanie działalności poradni publicznych i niepublicznych w zakresie pewnych wymiarów dostępności (liczba dni pracy, wymiar zatrudnienia), wielkości i struktury udzielanych świadczeń, a także liczby i struktury (wiek, płeć, rozpoznania) leczonych pacjentów.Najważniejsze ustalenia są następujące:- Proces prywatyzacji ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej dotyczy co trzeciej poradni w kraju,

przy dużej nierównomierności terytorialnej. Największy rozmiar, przekraczający 50%, osiągnął w 4 województwach pomorskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim.

- W strukturze personelu zatrudnionego w poradniach niepublicznych w porównaniu z analogiczną strukturą poradni publicznych relatywnie większy udział mają lekarze, w tym zwłaszcza psychiatrzy z II stopniem specjalizacji; mniejszy natomiast – pielęgniarki.

- Poradnie niepubliczne charakteryzują się wyższym wskaźnikiem porad przypadających przeciętnie na 1 leczonego oraz niższym wskaźnikiem skierowań do zakładów stacjonarnych.

- W strukturze leczonych w poradniach niepublicznych udział pacjentów z rozpoznaniami schizofrenii i innych zaburzeń z grupy F20-F29 jest niższy niż w poradniach publicznych. Istotnie większa liczba poradni o bardzo niskim udziale tej grupy pacjentów wśród leczonych ma status poradni niepublicznej.

- Sprawozdawczość rutynowa obejmująca analizowany obszar psychiatrycznej opieki zdrowotnej wymaga lepszego dostosowania do zachodzących w nim przemian.

Upowszechnienie wyników badań.W 2002 roku opublikowano 1 pracę w czasopiśmie zagranicznym recenzowanym, 14 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus; 1 rozdział monografii o charakterze naukowym w języku angielskim, 2 monografie w języku polskim, 2 rozdziały w

45

monografii lub podręczniku w języku polskim. Pracownicy Zakładu uczestniczyli w 5 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą, na których wygłosili 7 referatów, w tym 3 na zaproszenie, przewodniczyli 1 sesji; w17 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 18 referatów, w tym 4 na zaproszenie, przedstawili 1 poster.

Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień

Kierownik: dr med. Bogusław Habrat

W zespole zatrudnionych jest 4 pracowników naukowo-badawczych.

Realizowano 2 tematy badawcze w ramach środków przyznanych na działalność statutową.

Ocena oczekiwań i subiektywnych potrzeb pacjentów uzależnionych od opiatów w odniesieniu do programów leczenia uzależnienia. (tematu nr 34, kierownik: dr med. B. Habrat)

Badaniami objęto 102 pacjentów (87 mężczyzn oraz 15 kobiet) uzależnionych od opiatów, którzy podjęli leczenie detoksykacyjne. Pacjenci wypełniali anonimową, specjalnie do tego celu skonstruowaną ankietę zawierającą pytania o dane socjodemograficzne i dotyczące uzależnienia, pytania o oczekiwania względem leczenia uzależnienia oraz pytania dotyczące specyfiki regulaminu oddziału detoksykacyjnego.Badania wykazały, że większość pacjentów trafiających do oddziału detoksykacyjnego ma sprecyzowane opinie na temat uzależnienia, sposobów leczenia i przebiegu uzależnienia. Jedynie ok. ¼ pacjentów traktuje leczenie opioidowego zespołu abstynencyjnego jako wstępny etap terapii uzależnienia, natomiast 2/3 nierealistycznie optymistycznie ocenia swoja zdolność do utrzymania abstynencji po wypisie ze szpitala. Stan ten prawdopodobnie jest spowodowany niewystarczającym poinformowaniem o roli detoksykacji w procesie leczenia uzależnień, jak również słabością systemu leczenia uzależnionych.

Wymogi regulaminów większości oddziałów detoksykacyjnych postrzegane są przez pacjentów jako nazbyt uciążliwej, zdaniem większości z nich należałoby je znacznie zliberalizować.

Wpływ podstawowego programu terapeutycznego na subiektywną ocenę jakości życia (JŻ) pacjentów uzależnionych od alkoholu.

(temat nr 35, kierownik: dr med. B.T. Woronowicz)

Wszyscy pacjenci leczeni w OTU byli badani kwestionariuszami: socjodemograficzno-diagnostycznym Woronowicza, SF-36 (Health Survey Questionnnaire) oraz Inwentarz Oceny Depresji Becka. Po roku od ukończenia podstawowego programu terapeutycznego w OTU, badania powtórzono. Uzyskano dane dotyczące 248 osób (M-198, K-50) rozpoczynających leczenie i 43 osób po roku leczenia.

Swoją sytuację materialną subiektywnie oceniało jako dobrą - 25,2% , jako przeciętną 36,4% i jako złą – 23,6%. Sytuację mieszkaniową subiektywnie oceniało jako bardzo dobrą 15,6%, dobrą - 52,0% - dobra, przeciętną - 22,4%.

W kwestionariuszu SF-36 badani uzyskali średnio w skalach:

46

Sprawności fizycznej – 81 pkt.

Funkcjonowanie w rolach życiowych (ograniczenia fizyczne) – 56 pkt.

Funkcjonowanie w rolach życiowych (ograniczenia emocjonalne) – 44 pkt.

Witalność (zasoby energii/stopień zmęczenia) – 47 pkt.

Równowaga psychiczna (emocjonalna) – 47 pkt.

Funkcjonowanie społeczne – 51 pkt.

Dolegliwości bólowe – 67 pkt.

Ogólny stan zdrowia – 49 pkt.

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002r. opublikowano 1 pracę w czasopiśmie umieszczonym na liście filadelfijskiej,

1 w innych czasopismach zagranicznych recenzowanych, 7 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus, 6 w innych czasopismach polskich recenzowanych; 2 streszczenia w Abstract Book, 1 w innych czasopismach zagranicznych recenzowanych,1 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus,; 2 rozdziały w monografii naukowej w języku angielskim, 8 rozdziałów w monografii naukowej w języku polskim, 1 redakcja naukowa monografii lub podręcznika, 2 monografie o charakterze popularyzatorskim, 7 prac popularno-naukowych.

Pracownicy zespołu uczestniczyli w 16 międzynarodowych konferencjach naukowych, na których wygłosili 6 referatów, w tym 5 na zaproszenie, przewodniczyli 1 sesji; w 16 ogólnopolskich konferencjach naukowych, na których wygłosili 13 referatów, w tym 10 na zaproszenie, przewodniczyli 4 sesjom.

Samodzielna Pracownia FarmakoterapiiKierownik: doc. dr hab. Małgorzata Rzewuska

W pracowni zatrudnionych jest 2 pracowników naukowo-badawczych.Realizowano 2 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową i 6 badań leków.

Hiperprolaktynemia związana ze stosowaniem leków przeciwpsychotycznych: występowanie, leczenie.

(temat nr 36, kierownik: doc. dr hab. M. Rzewuska)

Zebrano i opracowano dane dotyczące wpływu leków przeciwpsychotycznych na wydzielanie prolaktyny, przygotowano warunki do przeprowadzenia badań laboratoryjnych w IPiN (uzyskano sponsora na zakup odczynników i aparatu do oznaczania stężenia prolaktyny), przeprowadzono badanie pilotażowe. W badaniu tym oceniono prolaktynę u 67 pacjentów leczonych w IPiN. Wyniki badania wstępnego wykazały znaczny odsetek hiperprolaktynemii u chorych leczonych neuroleptykami, sulpirydem i risperidonem (83-100% nieprawidłowych wyników) nieco mniejszy (50%) u leczonych olanzapiną i najniższy (20-30%) u leczonych kwetiapiną i klozapiną. Dane wstępne potwierdziły celowość opracowania metod farmakoterapii ukierunkowanej na zmniejszenie prolaktynemii u leczonych klasycznymi neuroleptykami, risperidonem i sulpirydem.

47

W następnym okresie (2001-2002) wykonana badanie mające na celu ocenę u chorych z hiperprolaktynemią skuteczności dołączenia do risperidonu i sulpirydu bromokryptyny i pindololu. Badanie potwierdziło celowość stosowania leków dopamimetycznych u chorych ze stężeniem prolaktyny przekraczającym czterokrotnie normę (70-100 ng/ml), ponieważ istnieje wówczas znaczne ryzyko wystąpienia klinicznych objawów hiperprolaktynemii. Wykazało także dużą osobniczą zmienność zarówno występowania hieprprolaktynemii, jak i reakcji na bromokryptynę, co wskazuje na celowość badania stężenia prolaktyny u osób leczonych neuroleptykami, jak i po dołączeniu dopamimetyku. Wykazano także, że często stosowane dawki bromokryptyny (5-7,5 mg/dobę) u większości chorych z hiperprolaktynemią są niedostateczne. Potwierdzono powszechne występowanie zaburzeń funkcji seksualnych u mężczyzn leczonych sulpirydem i częste zaburzenia u leczonych risperidonem. W przypadku obu leków pindolol w dawce dobowej 7,5 mg nie wpływał na hiperprolaktynemię.

Zasady leczenia schizofrenii. Uzgodnione stanowisko polskich ekspertów 2002.

(temat nr 37, kierownik: doc. dr hab. M. Rzewuska)

Z udziałem 21 krajowych ekspertów opracowano nową wersję zasad postępowania biologicznego u chorych na schizofrenię i psychozy afektywne Przewodnik postępowania jest syntetycznym opracowaniem dostępnego doświadczenia klinicznego powstałym w oparciu o opublikowane ustalenia kliniczne uzupełnione opiniami ekspertów. Objął on zasady prowadzenia terapii schizofrenii w okresie ostrych objawów, w fazie stabilizacji poprawy i w ustabilizowanym stanie psychicznym omówienie rodzaju objawów niepożądanych leczenie i ich zwalczanie, zasad monitorowania leczenia, prowadzenia terapii u chorych w podeszłym wieku, u pacjentek w ciąży. Przewodnik jest kontynuacją i uzupełnieniem pierwszych polskich standardów leczenia schizofrenii z 1997 roku. Uwzględniono w nim wyniki badań i problemy poznane w ostatnich latach a także związane z leczeniem psychoz schizoafektywnych.

Badania lekowe:

RISPERIDON RIS-INT-63 (Janssen) - kontynuacja badania risperidonu, mikrosfery w badaniu otwartym (w badaniu uczestniczy 4 pacjentów).

ARIPIPRAZOL/OLANZAPINA CN138-003. (Bristol-Myers Squibb) - Badanie wieloośrodkowe, randomizowane porównujące skuteczność i tolerancję aripiprazolu i olanzapiny w zaostrzeniu schizofrenii (podwójnie ślepa próba) (badanie zakończone).

AMISULPRYD – Badanie skuteczności i bezpieczeństwa stosowania amisulprydu (Solian) u pacjentów z ostrą fazą schizofrenii. Koordynacja i udział w badaniu (badanie zakończone, opracowanie wyników w toku)

AMISULPRYD ELSA Europejskie Długoterminowe i Krótkoterminowe Badanie Amisulpridu (Solian) – Głównym celem badania jest ocena i opis bezpieczeństwa stosowania i skuteczności

48

amisulpridu w krótko-, średnio- i długoterminowym leczeniu zaostrzeń schizofrenii u chorych hospitalizowanych w rutynowych warunkach oraz w okresie prowadzenia obserwacji ambulatoryjnej, w ciągu 12 miesięcy. Badanie to jest częścią badania europejskiego. Ocena rodzaju i częstości występowania działań niepożądanych będzie przeprowadzana w czasie pobytu chorego w szpitalu i w fazie leczenia ambulatoryjnego. Podstawą oceny będzie zgłaszanie występowania działań niepożądanych. Skuteczność kliniczna będzie oceniana w oparciu o zmiany w skali Ogólnej Oceny Klinicznej (CGI). (w badaniu jest 5 pacjentów).

ZIPRASIDON 12-tygodniowe, otwarte, nie porównawcze badanie, oceniające tolerancję, bezpieczeństwo i skuteczność ziprazidonu podawanego doustnie pacjentom ze schizofrenią lub chorobą schizoafektywną, u których dotychczasowe leczenie lekiem neuroleptycznym było źle tolerowane lub nieskuteczne. (do badania włączono 6 pacjentów)

RISPERIDON – koordynacja i udział w badaniu ambulatoryjnym (100 pacjentów). Ocena działania risperidonu u pacjentów z rozpoznaniem przewlekłej schizofrenii lub przewlekłych zaburzeń schizoafektywnych uprzednio leczonych konwencjonalnymi neuroleptykami. Badanie otwarte, wieloośrodkowe, 12-tygodniowe. (badanie zakończono. Opracowanie wyników w toku).

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002 roku opublikowano 1 pracę w czasopiśmie umieszczonym na liście filadelfijskiej, 1 w innych zagranicznych recenzowanych, 4 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus, 2 w innych czasopismach recenzowanych, 1 w recenzowanych wydawnictwach zbiorowych, 1 streszczenie.

Cytowano w Science Citation Index 2 prace pracowników.

Pracowniczy uczestniczyli w 4 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą,

w 8 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju gdzie wygłosili 10 referatów w tym 10 na zaproszenie, przewodniczyli 6 sesjom.

Pracownia Metodologii i Teorii Psychiatrii

Kierownik: prof. dr hab. med. Andrzej Jakubik.

W Pracowni zatrudniony jest 1 pracownik naukowo-badawczy.

Realizowano 1 temat w ramach środków przyznanych na działalność statutową.

Opracowanie programu komputerowego dla Kwestionariusza Objawów HSCL

(temat nr 23, kierownik: prof. dr hab. med. A. Jakubik)

Utworzono za pomocą języka Delphi 5.0 program komputerowy HSCL 1.0 dla Kwestionariusza Objawów HSCL-72. Program działa w środowisku MS Windows 98/Me/2000/XP. W wersji eksperymentalnej testowano program na grupie 86 studentów psychologii UKSW w Warszawie i po

49

ich uwagach oraz poprawieniu nielicznych błędów opracowano obecną, końcową wersję. Jednocześnie umożliwia ona dalszy rozwój programu po doświadczeniach jego przyszłych użytkowników.

Potwierdzono fakt, iż praktyczna przyszłość takich narzędzi pomiarowych jak skale czy kwestionariusze (np. nasz HSCL), zależy od opracowania dla nich odpowiednich programów komputerowych.

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002 roku opublikowano 2 prace w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonym w Index Copernicus, 3 rozdziały w monografii o charakterze naukowym.

Cytowano w Science Citation Index 2 prace.

Pracownik pracowni uczestniczył w 1 konferencji naukowej odbywającej się w kraju, na której wygłosił 1 referat na zaproszenie.

I Klinika Neurologiczna

Kierownik: doc. dr hab. med. Danuta Ryglewicz

W Klinice zatrudnionych jest 7 pracowników naukowo-badawczych.Realizowano 3 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową, 1 grant KBN, współudział (główni wykonawcy) w 4 grantach KBN, 3 kontrakty zawarte w ramach Programu Ramowego Unii Europejskiej, 1 badania epidemiologiczne w ramach Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu.

Epidemiologia choroby Parkinsona i zespołów parkinsonowskich. Ocena stanu klinicznego chorych.

(temat nr 38, kierownik: doc. dr hab. D. Ryglewicz)W okresie badawczym zarejestrowano 110 chorych, 49 mężczyzn (44,5%0 oraz 61 kobiet (55,5%). Średni wiek w całej grupie chorych wynosił 69.5 lat, w tym u kobiet 70 lat, a u mężczyzn 68,9 lat. W badanej grupie mieszkańcy Warszawy stanowią 48.2%, mieszkańcy miast powiatowych 14.5%, a mieszkańcy wsi 37.3%. Obliczone współczynniki chorobowości parkinsonizmu wynoszą: dla Ursynowa: ogółem 120/100.000 (M-97,5 K-141,5) dla powiatu ciechanowskiego: ogółem 25,5 (M-30,2 K-21,0), dla powiatu grójeckiego: ogółem - 29,5 (M-26,0 K-32,8).

Wśród 110 zarejestrowanych chorych neurolodzy wypełniający ankietę u 52 (47.3%) rozpoznali idiopatyczny zespół parkinsonowski, czyli chorobę Parkinsona, u 52 (47.3%) zespół parkinsonowski objawowy, najczęściej naczyniopochodny, u 6 (5.4%) drżenie samoistne. lub też nie ustalono pewnego rozpoznania. Średni czas trwania choroby w badanej grupie wynosi 7.3 lata. U 4.5% chorych w rodzinie występowały przypadki choroby Parkinsona.

Analiza czynników ryzyka choroby Parkinsona nie wykazała istotności statystycznej w stosunku do żadnego z analizowanych parametrów.Zwraca uwagę duża różnica współczynnika chorobowości między Warszawą a ośrodkami prowincjonalnymi (Ciechanów, Grójec). Może to świadczyć o gorszej dostępności do leczenia specjalistycznego poza Warszawą.

Badania epidemiologiczne nad chorobą Creutzfeldta-Jakoba (CJD) i chorobą Parkinsona oraz nad podostrym stwardniającym zapaleniem mózgu (SSPE) w Polsce.

50

(temat nr 39, kierownik: prof. dr hab. J. Kulczyki)Zebrano informacje o 13 przypadkach, w których klinicznie podejrzewano chorobę Creutzfeldta-Jakoba. W I Klinice Neurologicznej IPiN przebadano z tej grupy 4 osoby. Neuropatologicznie, pośmiertnie, potwierdzono rozpoznanie CJD u 5 osób (u 3 mężczyzn i 2 kobiet), wykluczono tę chorobe u 2 osób. U pozostałych 6 osób nie doszło jeszcze do badania autopsyjnego. W 2002 r. rutynowo we wszystkich podejrzanych przypadkach wykonano badanie płynu m.-rdz. na obecność białka 14-3-3 (współpraca z Uniwersytetem w Getyndze), a w badaniach autopsyjnych również rutynowo, używano p/ciała monoklonalnego 3F4 (przeciw PrP). Wykryte przypadki CJD należały do grupy sporadycznych. Nie potwierdzono ani jednego przypadku wariantu CJD. Opublikowano3 prace typu informacyjnego.

Wartość diagnostyczna badania regionalnego przepływu krwi w mózgu w różnicowaniu zespołów otępiennych. (temat nr 40, kierownik: dr med. W. Lipczyńska-Łojkowska)

Kontynuowano badania u pacjentów z zaburzeniami funkcji poznawczych, do dalszego etapu badań zakwalifikowano 41 osób z otępieniem. Chorobe Alzheimera (AD) rozpoznano u 33 osób, otępienie naczyniowe (VaD) u 8 osób. U 25 osób z AD i u 8 z VaD zastosowano leczenie IChE (Rivastigmine 6 mg/dobę). 8 osób odmówiło leczenia z różnych powodów - pacjenci ci tworzyli grupę kontrolną. Po roku u wszystkich osób wykonano kontrolne badania neurologiczne, neuropsychologiczne i powtórzono badanie SPECT mózgu. Przeprowadzono analizę obu wyników SPECT oceniając przepływ krwi w mózgu w płatach czołowych i skroniowych oraz analizę porównawczą obydwu wyników testów MMSE (test ANOVA). W obu grupach pacjentów leczonych IChE kontrolne MMSE wykazały niewielkie pogorszenie funkcji poznawczych, w przeciwieństwie do pacjentów nie leczonych, u których stwierdzono znaczne pogorszenie funkcji poznawczych. u pacjentów leczonych IChE w grupach chorych z AD i VaD, drugie badanie SPECT wykazało poprawę przepływu we wszystkich badanych obszarach mózgu w porównaniu do badania pierwszego. Statystycznie znamienny wzrost przepływu obserwowano w okolicach skroniowych u chorych z AD i w okolicach czołowych z VaD. U nie leczonych pacjentów obserwowano znaczące pogorszenie przepływów mózgowych.

Utlenianie LDL – badania nad znaczeniem prognostycznym w zespołach otępiennych.

(grant KBN nr 4 PO5B 095 18, kierownik: doc. dr hab. D. Ryglewicz)

Przeprowadzone badania miały na celu ocenę czy nieprawidłowy metabolizm wielonasyconych kwasów tłuszczowych polegający m.in. na wzmożonej podatności lipoprotein niskiej gęstości (LDL) na utlenienie odgrywa rolę w rozwoju otępienia.

Zgodnie z założeniami u chorych z objawami otępienia oznaczano stężenie cholesterolu całkowitego i jego frakcji, przeprowadzono ocenę podatności LDL na utlenienie, oraz określono poziom tokoferolu w surowicy. Ogółem badania wykonano u 68 chorych z objawami otępienia, w tym u 42 z objawami otępienia naczyniopochodnego (VaD) i u 26 z otępieniem typu Alzheimerowskiego (AD), oraz u 46 chorych z grupy kontrolnej.Nie stwierdzono istotnych zaburzń w gospodarce lipidowej wśród chorych z otępieniem w porównaniu do grupy kontrolnej. Wprawdzie średni poziom trójglicerydów i LDL był istotnie niższy u chorych z VaD w porównaniu do grupy chorych z AD, ale wskażnik miażdżycowy w obu grupach był podobny. Istotne różnice dotyczyły poziomu tokoferolu, który był istotnie niższy u

51

chorych z VaD w porównaniu do chorych z AD i do grupy kontrolnej, odpowiednio.Wprawdzie nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupami przy ocenie podatności LDL na utlenianie, to jednak już samo zmniejszenie stężenia tokoferolu u chorych z VaD wskazuje, że osoby te są bardziej narażone na stress oksydacyjny i biologiczne skutki peroksydacji lipidów.

Czynniki genetycznie sprzyjające chorobie Alzheimera i otępienia pochodzenia naczyniowego. (grant KBN nr 6PO5B07720, kierownik: prof. dr hab. H. Wer, główny wykonawca: doc. dr hab. D. Ryglewicz)

Ocena stanu klinicznego chorych, diagnostyka różnicowa zespołów otępiennych, pobieranie próbek krwi do badań.

Funkcjonowanie zmysłu smaku i podatność na uzależnienia w chorobie Parkinsona w aspekcie zaburzeń układu „nagrody”(grant KBN nr 3PO5A01522, kierownik: prof. dr hab. W. Kostowski, główny wykonawca: doc. dr hab. D. Ryglewicz)

Celem badania jest ocena reaktywności na smak słodki pacjentów z chorobą Parkinsona jako model funkcjonowania układu „nagrody” u osób z uszkodzeniem układu dopaminergicznego. W roku 2002 opracowano i wdrożono metodykę badania. Przebadano kilkunastu pacjentów z chorobą Parkinsona i z grupy kontrolnej.

Rola układu cholinergicznego w regulacji zachowań emocjonalnych.(grant KBN nr 4PO5A00918, kierownik: prof. dr hab. A. Płaźnik, główny wykonawca: lek. med. H. Sienkiewicz-Jarosz)

Badania służące ocenie roli układu cholinergicznego w regulacji zachowań emocjonalnych, ze szczególnym uwzględnieniem reakcji lękowych - badania behawioralne, biochemiczne, autoradiograficzne. Wykazano istotny udział podtypu rec. α4 β2 i α7 nikotynowych w regulacji reakcji emocjonalnych, stwarzając podstawy do nowych terapii chorób lękowych.

Pasażowalne encefalopatie gąbczaste człowieka: neuropatologia, odmiany fenotypowe, nadzór epidemiologiczny.(grant KBN nr CO14/PO5/2000 o wykonanie projektu celowego zamawianego nr PCZ 05/18/1, realizator: prof. dr hab. P. Liberski - AM. Łódź, współwykonawca: prof. dr hab. J. Kulczyki)

Pasażowalne encefalopatie gąbczaste człowieka i zwierząt (choroby wywołane przez priony): neuropatologia, odmiany fenotypowe, nadzór epidemiologiczny.Jednym z głównych wykonawców jest I Klinika Neurologiczna. Zadaniem Kliniki jest prowadzenie nadzoru epidemiologicznego nad chorobą Creutzfeldta-Jakoba w Polsce oraz weryfikacja kliniczna i neuropatologiczna przypadków tej choroby.

Kontrakty zawarte w ramach Programu Ramowego Unii Europejskiej

Contract N QLG4-CT-2002-01191 The use of stroke registers to assess the quality of stroke management across Europe. (EROS).(kierownik: doc. dr hab. D. Ryglewicz)

Celem rozpoczętych badań będzie dobór optymalnych metod epidemiologicznych pozwalających na przeprowadzenie oceny stanu klinicznego chorych z udarem mózgu leczonych w 13-tu różnych ośrodkach z 9-ciu krajów europejskich. Zostaną oszacowane koszty leczenia oraz porównane różne

52

modele opieki i systemy organizacji zabezpieczenia medycznego.

Contract N QLK2-CT-2001-01441 Surveillance for CJD in Central and Eastern European Countries and China (SEEC-CJD) (kierownik: prof. dr hab. J. Kulczyki)

W dalszym ciągu zbierano w całym kraju informacje o nowych zachorowaniach z prawdopodobnym rozpoznaniem CJD. Otrzymano informacje o 13-tu chorych. Część z nich przebadano w IPiN (5osób). pozostali chorzy byli hospitalizowani w innych oddziałach na terenie kraju. W 5-ciu przypadkach rozpoznanie CJD potwierdziliśmy badaniem pośmiertnym. Neuropatologicznie nie potwierdzono CJD w dwu przypadkach. Badania przyżyciowe obejmowały w 2002 r. u wszystkich chorych MRI głowy, badanie płynu m.-rdz. na obecność białka 14-3-3, badanie EEG, EMG i potencjały somatosensoryczne. We wszystkich przypadkach ekstrahowano DNA do przyszłych badań. Wygłoszono trzy wykłady dotyczące przyżyciowej diagnostyki CJD (teksty zostały opublikowane dla radiologów, neurologów i lekarzy weterynarii). Prof. J. Kulczycki brał udział w zebraniu roboczym członków-udziałowców projektu badawczego w Genewie oraz w spotkaniu roboczym neuropatologów w Edynburgu.

Contract QLG3-CT-2002-81605 Early clinical diagnosis of human spongiform encephalopathies by analysis of biological fluids.(kierownik: prof. dr hab. J. Kulczyki)

W październiku 2002 r. rozpoczęto zbieranie materiału i przygotowywanie go do przewidzianych programem badań. Celem badań jest określenie wczesnych markerów choroby, pozwalających na prognozowanie jej przebiegu.

Badania epidemiologiczne prowadzone w ramach Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu.

Podsumowano wyniki badań kontrolnych chorych z udarem mózgu po 12 miesiącach od początku choroby. Analizą objęto 3238 chorych z ośrodków uczestniczących w Narodowym Rejestrze Udarów Mózgu w 2002 r., w których badania kontrolne po roku przeprowadzono u ponad 75% chorych. Ogółem uzyskano informacje o 2717 chorych (83%). Po roku od zachorowania zmarło 1027 (31,5%) chorych, z czego 695 (21,5%) w czasie hospitalizacji. W gupie wypisanych ze szpitala po roku zmarło 16,1%, poprawę obserwowano u 38,7%, stan stabilny u 38%, a pogorszenie u 6,8%. u chorych 19,9% badanych nie stwierdzono deficytów neurologicznych, u 34,4% objawy neurologiczne nie upośledzające funkcjonowania, natomiast u 11,8% znacznego stopnia inwalidztwo. U 56% występowały zaburzenia funkcji poznawczych, a u 20,2% - depresja. U 10% chorych wystąpił ponowny udar mózgu, u 3,6% - napady drgawkowe, u 10,8% obserwowano niewydolność krążenia, u 9,3% powikłania zapalne, u 1,7% odleżyny, u 8% przykurcze stawowe. Leki antyagregacyjne przyjmowało 69,9% choych, przeciwzakrzepowe 5,4%, statyny 9,8%, operacje naczyniowe przeprowadzono u 1,4% chorych.

Upowszechnienie wyników badań.W 2002 roku opublikowano 5 prac w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 6 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus, 4 w innych czasopismach polskich recenzowanych; 9 streszczeń w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 3 w Abstract Book, 15 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus; 1 rozdział w monografii o charakterze naukowym w języku polskim, 1 monografię o charakterze popularyzatorskim.Cytowano w Science Citation Index 17 prac pracowników kliniki.Pracownicy Kliniki uczestniczyli w 5 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą, na których przedstawili 8 posterów; w 28 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się

53

w kraju, na których wygłosili 16 referatów, przedstawili 5 posterów i 24 doniesienia, przewodniczyli 5 sesjom.

II Klinika Neurologiczna Kierownik: prof. dr hab. Anna Członkowska

W Klinice jest zatrudnionych 14 pracowników naukowo-badawczych.Realizowano 4 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową, 5 grantów KBN, 8 badań leków, 4 inne tematy.

Analiza różnych aspektów klinicznych pacjentów z chorobą Wilsona. (temat nr 41, kierownik: prof. dr hab. A. Członkowska)

Przeanalizowano przyczyny zgonów u pacjentów z chorobą Wilsona w grupie 362 pacjentów zdiagnozowanych w latach 1958-2000. W badanej grupie 82 (22,6%) osoby zmarły. W grupie (102 osób) nieleczonej lub nieleczonej regularnie zmarło 56 (54,9%). W grupie 244 leczonych regularnie zmarło 26 (10,6%). Najczęstszą przyczyną zgonu w grupie nieleczonej regularnie był późne rozpoznanie choroby oraz nieregularne leczenie. W grupie leczonej, najczęstszym powodem śmierci było rozpoznanie choroby w zaawansowanym stadium, jednak u 6 osób zgon wystąpił mimo wdrożenia leczenia w średnio-zaawansowanym stadium choroby. Wczesne zdiagnozowanie oraz leczenie chW wyraźnie wpływa na polepszenie rokowania, ale nie we wszystkich przypadkach.

Przebadano 51 pacjentów z chorobą Wilsona, wśród badanych osób było 29 kobiet (56,9%) w wieku 19-46 rż oraz 22 mężczyzn (43,1%) w wieku od 19-48 roku życia. W kręgosłupie, u 28 pacjentów zaś w biodrze u 27 pacjentów stwierdzono prawidłowa gęstość kości. Osteopenię stwierdzono: w kręgosłupie u 9 (17,6%) chorych oraz w biodrze u 4 (7,8%) chorych. Densytometryczne kryteria rozpoznania osteoporozy spełniało: w kręgosłupie 5 (9,1%) pacjentów, w biodrze 8 (15,6%) pacjentów tzn łącznie w jakimkolwiek zakresie u 12 pacjentów wykazywało istotne obniżenie BMD w kręgosłupie lub biodrze. Osteoporozę kręgosłupa i biodra wykazano zaledwie u 1(1,9%) mężczyzny. Osteoporoza nie jest zjawiskiem częstym w chorobie Wilsona, występuje jednak znamiennie częściej u pacjentów z wątrobową postacią choroby.

Kliniczne i immunologiczne aspekty chorób neurologicznych o podłożu neurodegeneracyjnym i demielinizacyjnym.

(temat nr 42, kierownik: prof. dr hab. A. Członkowska)

Zakończono badania nad projektem wpływu leków przeciwzapalnych na degenerację w ośrodkowym układzie nerwowym. Deksametazon i indometacyca wykazały działanie protekcyjne w stosunku do komórek dopaminergicznych uszkodzonych toksyną – MPTP, jakkolwiek działanie to dotyczyło tylko wąskiego zakresu dawek stosowanych leków. Działanie ochronne jest niewielkie, ale statystycznie znamienne – wynosi około 10-20% (tj. około 10-20% komórek więcej przeżywa toksyczne uszkodzenie). Nie zostało do końca wyjaśnione czy o działaniu ochronnym decydują własności przeciwzapalne czy neuroprotekcyjne stosownego leku.

54

Korelacje kliniczno-laboratoryjne w udarze mózgu. (temat nr 43, kierownik: dr med. D. Milewska)

Na podstawie analizy parametrów klinicznych i laboratoryjnych pacjentów hospitalizowanych w ostrym okresie krwotoku mózgowego (KM) w latach 1977-1999 w II Klinice Neurologicznej IPiN w W-wie i Oddziale Neurologicznym Szpitala Specjalistycznego w Pile (N=110) wykazano, że u chorych, którzy zmarli do 30 dnia, częściej występowały: poważne zaburzenia świadomości, udar typu PACS, POCS i niesklasyfikowany, objawy pniowe, niska punktacja w skali SSS, podwyższenie ciepłoty ciała, leukocytów i glukozy we krwi. Ważne znaczenie rokownicze miały także: niestabilność ciśnienia krwi i nietrzymanie moczu w pierwszym tygodniu choroby.

Charakterystyka udaru w zależności od płci. Na podst. analizy 816 pacjentów (K=52.7%) z UM, leczonych w II Klinice Neurologicznej IPiN w W-wie (N=608) i Oddziału Neurologicznego Szpitala Specjalistycznego w Pile (N=208), stwierdzono, że: kobiety były starsze (73.1 vs 66.2, p< 0,0001); u kobiet częstszym czynnikiem ryzyka było: nadciśnienie tętnicze, migotanie przedsionków (AF) i niewydolność krążenia, natomiast u mężczyzn: nikotynizm, zawał serca i nadmierne spożywanie alkoholu (p<0,01). Przed udarem więcej mężczyzn pracowało zawodowo i częściej byli niezależni w czynnościach dnia codziennego (p>0,001). Wczesny zgon wystąpił u większego odsetka kobiet (p>.0,05), u których istotnie częściej występowały poważne zaburzenia świadomości (p=0,003) oraz cięższy stan neurologiczny (p=0,0002). Po 3 mies. więcej mężczyzn było w dobrym stanie funkcjonalnym (p=0,0002).

Efektywność procesu rehabilitacji podstawowych funkcji motorycznych po przebytym udarze mózgowym. (temat nr 44, kierownik : dr J. Seniów)

Część A: Terapia funkcji ruchowych

Celem projektu było opracowanie optymalnego schematu postępowania fizjoterapeutycznego z

pacjentami po udarze mózgu. Oceniano skuteczność techniki terapeutycznej polegającej na

wymuszaniu aktywności ruchowej w kończynie niedowładnej przy ograniczeniu ruchu kończyny

górnej zdrowej. U wszystkich pacjentów stwierdzoną widoczną poprawę w zakresie motoryki

niedowładnej kończyny górnej, mimo stosunkowo niedługiego okresu terapii (3 tyg.).

Część B. Terapia funkcji poznawczych

Ocena częstotliwości występowania poszczególnych typów ogniskowych zaburzeń poznawczych u

chorych we wczesnym okresie po udarze mózgu.

Badanie objęło 100 chorych (K-42) z udarem mózgu hospitalizowanych w II Klinice

Neurologicznej IPiN w okresie 05.2001-02.2002 Testowanie przeprowadzano w drugim tygodniu

od wystąpienia udaru. Lokalizacja udaru (na podstawie CT): 32 chorych- lewopółkulowa, 19-

55

prawopółkulowa, 26- obupółkulowa. Funkcje poznawcze były testowane przy użyciu zestawu

zadań klinicznych rutynowo stosowanych w klinice do oceny wyższych czynności nerwowych u

chorego leżącego. Zaburzenia poznawcze (różnego typu, w zależności od lokalizacji uszkodzenia

mózgu) występują u większości chorych we wczesnym okresie po udarze mózgu. Najczęściej

dysfunkcje dotyczą: pamięci bezpośredniej, uwagi, funkcji językowych (mowy, czytania, pisania)

oraz funkcji wykonawczych (programowania i kontroli świadomego zachowania). Zaburzenia

poznawcze, jako mające dominujący wpływ na efektywność procesu rehabilitacji, powinny być jak

najwcześniej wykrywane, a chorzy obejmowani programami terapeutycznymi.

Ocena czynników wpływających na stopień niesprawności po udarze mózgu. (grant KBN nr 4P05B10618, kierownik: dr med. M.Barańska-Gieruszczak)

Kontynuowano obserwację długofalową chorych po przebytym udarze mózgu. Przebadano katamnestycznie 220 chorych. hospitalizowanych w 2002 r. w II Klinice Neurologicznej.U chorych pobrano krew na badanie genotypu ApoE. Dane dotyczące stanu klinicznego i czynników ryzyka zbierano według standardowego

kwestionariusza. Od wszystkich chorych pobrano krew na badanie genotypu ApoE.

Do dnia 31.12.2002:1) wykonano badaniu katamnestycznemu po 3 miesiącach u 142 chorych. 2) Przeprowadzono izolację DNA z krwi u 145 pacjentów. Wyizolowane DNA poddano reakcji

PCR, uzyskane produkty amplifikacji poddano dalszej analizie w celu określenia genotypu ApoE.

Częstość występowania poszczególnych genotypów ApoE w badanej populacji chorych z udarem mózgu nie różniła się od obserwowanej w grupie kontrolnej: - 3/3 u 69,2%; 3/4 u 14,8%; 2/3 u 13,6 % i 2/4 u 2,4 % pacjentów.

Wykazano związek pomiędzy obecnością poszczególnych genotypów ApoE, a występowaniem czynników ryzyka udaru mózgu:

- w grupie nosicieli genotypów ApoE 2/3 i 2/4 zaobserwowano mniejszą częstość występowania nadciśnienia (52%, 50 %), udaru mózgu (13%, 0%) i zawału serca w porównaniu z grupą nosicieli genotypu ApoE 3/3

- brak allelu E2 był związany z 2-krotnie większym ryzykiem nadciśnienia (OR=1.96, 95%

CI 0.98-3.92, p= 0.05).

Wykazano związek pomiędzy obecnością poszczególnych genotypów ApoE, a stężeniem cholesterolu, LDL i HDL oraz z 30-dniową śmiertelnością poudarową:

- w grupie nosicieli genotypów ApoE 2/3 zaobserwowano tendencję do niższych stężeń cholesterolu LDL oraz całkowitego cholesterolu (TC) w porównaniu z: grupą nosicieli

56

genotypu ApoE 3/3 (LDL - 3/3: 136,0 +/-38,3 vs 2/3: 121,4 +/- 28,6 mg/dL, p=0.04; TC - 3/3: 202 +/- 46.5 vs 2/3: 183, 6 +/- 25,8 mg/dL, p=0.08) oraz z grupą nosicieli genotypu

ApoE 3/4 (LDL - 3/4: 148,9 +/- 46,9 vs 2/3: 121,4 +/- 28,6 mg/dL, p=0.03; TC - 3/4

217,3 +/- 60,3 vs 2/3: 183,6 +/- 25,8 mg/dL, p=0.07)

- nosicielstwo allelu E4 było czynnikiem ryzyka 30-dniowej śmiertelności poudarowej

(OR=2.65, 95% CI 0,96-7,29, p=0.05).

Wykazano związek pomiędzy obecnością poszczególnych genotypów ApoE, a występowaniem typów udarów (udar zatorowy, udar lakularny, udar niedokrwienny i udar krwotoczny):

- nosicielstwo allelu E4 było związane ze zwiększonym ryzykiem udaru zatorowego (OR=3,04, 95% CI 0,8-11.3, p=0.08) oraz krwotocznego (OR=2,57, 95% CI 0,98-6,73, p=0.05)

Proces zapalny a stopień zaawansowania zmian miażdżycowych ocenianych

ultrasonograficznie w tętnicach szyjnych u chorych po przebytym udarze mózgu lub

zawale serca.

(grant KBN nr P05D7 21, kierownik: dr med. I. Kurkowska-Jastrzębska)

W ramach grantu planowane jest wykonanie oznaczeń z krwi pełnej i surowicy chorych po

przebytym udarze mózgu lub zawale serca wskaźników reakcji zapalnej, min. CRP, prokalcytoniny,

kompeksów immunologicznych z oznaczeniem w nich antygenów dla Chlamydia pneumoniae,

CMV, Hsp70, aktywności układu dopełniacza i porównanie ich z dobraną pod względem wieku i

płci grupą kontrolną. Badania zostały zaplanowane na 4 lata. W 2002 roku zebraliśmy materiał od

ponad 60 pacjentów po udarze mózgu i 35 pacjentów kontrolnych. Został zakupiony czytnik do

ELISA, który jest konieczny do wykonania oznaczeń markerów reakcji zapalnej. W przyszłym roku

planujemy zebrać cały materiał po udarze niedokrwiennym oraz rozpocząć zbieranie materiału od

osób po zawale serca.

Koszty udaru mózgu w Polsce z perspektywy społecznej.(grant KBN nr 6 P05D 008 20, kierownik: prof. dr hab. med. Andrzej Członkowski,

główny wykonawca: prof. dr hab. A. Członkowska)Zakończono rekrutację chorych do badania, łącznie zakwalifikowano 152 osoby z pierwszym w życiu udarem mózgu. W przypadku wszystkich chorych zebrano informacje z obserwacji w 3 miesiącu po wypisie ze szpitala oraz dla większości chorych także w 6 miesiącu. Określono koszty jednostkowe w uczestniczących jednostkach opieki medycznej. Opracowano bazę danych do

57

gromadzenia informacji z początkowej hospitalizacji - obecnie baza danych jest poddana testowaniu i rozpoczęto wprowadzanie danych do bazy.

Morfologia zmian miażdżycowych w tętnicach szyjnych w obrazie ultrasonograficznym u chorych z udarem niedokrwiennym mózgu.(grant KBN nr6 P05B 007 21, kierownik: prof. dr hab. A. Członkowska, główny wykonawca: dr M. Nowaczenko)

Celem pracy jest: prospektywna ocena częstości występowania zmian miażdżycowych w tętnicach szyjnych u chorych z udarem niedokrwiennym mózgu oraz ocena charakteru i rozległości tych zmian, badanie wpływu obserwowanych zmian miażdżycowych w obrębie tętnic na przebieg kliniczny udaru mózgu, określenie korelacji zmian w obrębie tętnic szyjnych z występowaniem znanych czynników ryzyka miażdżycy, próba oceny znaczenia badania ultrasonograficznego w połączeniu z badaniem CT mózgu w różnicowaniu etiologii udarów spowodowanych zaburzeniami hemodynamicznymi lub występowaniem zatorowości tętniczo-tętniczej (źródłem materiału zatorowego mogą być blaszki miażdżycowe w tętnicach szyjnych). Badania tętnic szyjnych przeprowadzono u 200 chorych z udarem niedokrwiennym mózgu leczonych w II Klinice Neurologicznej IPiN w Warszawie oraz 100 osób (bez objawów ogniskowego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego) grupy kontrolnej. Badania ultrasonograficzne tętnic szyjnych były wykonywane aparatem firmy Acuson 128 XP/10 C z głowicą o częstotliwości 7,0 -MHz. Rozpoczęto opracowywanie statystyczne danych w celu oceny: korelacji między zmianami w obrębie tętnic szyjnych a występowaniem znanych czynników ryzyka miażdżycy, znaczenia badania USG w połączeniu z badaniem CT mózgu w różnicowaniu etiologii udarów spowodowanych zaburzeniami hemodynamicznymi lub występowaniem zatorowości tętniczo- tętniczej.

Genetyczna i funkcjonalna analiza genu choroby Wilsona.(grant KBN współpraca naukowo- techniczna z Niemcami, kierownik: prof. dr hab. A. Członkowska)

Przygotowano materiał do badań genotypu od 130 pacjentów z chorobą Wilsona. W

przeprowadzonej analizie 50 chorych stwierdzono obecność siedmiu nowych mutacji w genie

choroby Wilsona. Prowadzona jest obecnie dalsza analiza zgromadzonego materiału.

Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu Koordynator: Instytut Psychiatrii i NeurologiiOd 1998 roku został przyjęty przez M.Z „Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu”. Jego zasadniczymi celami jest: rozpoznanie i monitorowanie sytuacji epidemiologicznej w zakresie udaru mózgu, ograniczenie zapadalności na udar, zmniejszenie wczesnej śmiertelności oraz poprawa funkcjonowania chorych po udarze. Ze środków przeznaczonych na realizację Programu zakupiono dotychczas 102 kardiomonitory, 57 aparaty USG-Dopplera, 1 okulograf, 16 pomp infuzyjnych oraz 5 zestawów systemu RehaCom do rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami poznawczymi. Ośrodki, które otrzymały sprzęt, podjęły się prowadzenia oddziałów udarowych i udziału w ogólnopolskich badaniach epidemiologicznych dotyczących udarów mózgu, które prowadzone są od 2000 roku. W 2000r. zgromadzono bazę danych 12 565 ankiet z 60 ośrodków, w 2001r. 8702 ankiet z 37 ośrodków a w 2002 5425 ankiet z 39 ośrodków. Monitorowano sytuację epidemiologiczną chorych po udarze mózgu zarejestrowanych w 2001 i 2002 roku. W br. dokonano

58

oceny stanu klinicznego po roku od zachorowania na udar mózgu. Analizą objęto 3238 chorych z ośrodków uczestniczących w rejestrze w 2000 roku, w których kontrolne badania po roku wykonano u ponad 75% chorych. Ogółem uzyskano informacje o 2717 chorych (83.9%). Po roku od zachorowania zmarło -31.5% w czasie hospitalizacji –21%. W grupie wypisanych ze szpitala po roku zmarło 16,1%, poprawę obserwowano u 38.7%, stan stabilny u 38.1%, a pogorszenie u 6.8%. U 19.9% badanych nie stwierdzono deficytów neurologicznych, u 34.4% objawy neurologiczne nie upośledzające funkcjonowania, natomiast u 11.8% znacznego stopnia inwalidztwo (Rankin 4 i 5). U 56% (N=937) występowały zaburzenia funkcji poznawczych (MMSE< 26), a u 20,2% (N=915) depresja. U 10% chorych wystąpił ponowny udar mózgu, u 3.6% napady drgawkowe, u 10,8% obserwowano niewydolność krążenia, u 9.3% powikłania zapalne, u 1.7% odleżyny, u 8% przykurcze stawowe. Leki antyagregacyjne przyjmowało 69.9% chorych, przecwzakrzepowe-5.4%, statyny 9.8%, operacje naczyniowe przeprowadzono u 1.4% chorych. W trakcie przygotowania do druku jest opracowanie dotyczące epidemiologii udarów mózgu w 2000 roku. W 2002 roku wygłoszono 3 referaty i zaprezentowano 3 postery na krajowych i zagranicznych zjazdach neurologicznych prezentujących dane epidemiologiczne opracowane na podstawie analizy posiadanej bazy danych. Odbyło się 14 kursów szkoleniowych dla lekarzy neurologów, internistów, lekarzy rodzinnych, lekarzy Pogotowia Ratunkowego, psychologów, fizjoterapeutów i pielęgniarek z całego kraju, prowadzone były indywidualne szkolenia w pracowni USG – Dopplera dla lekarzy z ośrodków, które otrzymały aparaty USG-Dopplera. Wydano ulotki, opracownia i broszury dla lekarzy, pacjentów i ich rodzin na temat profilaktyki i postępowania z chorymi na udar mózgu.

Multicentre Study of Early Epilepsy and Single Seizures (MESS).

(Koordynator badań w Polsce: prof. A. Członkowska. Wykonawcy : dr med. M. Barańska- Gieruszczak, dr med. S.Pilip, dr.med. K. Niedzielska)Międzynarodowy program badawczy dotyczący problemu, kiedy i czy należy rozpocząć leczenie przeciwpadaczkowe u osób z pierwszymi lub rzadkimi napadami padaczkowymi. Badanie koordynowane było przez prof. D. Chadwicka z Uniwersytetu z Liverpoolu, uczestniczyło w nim 13 państw (w Polsce brało w nim udział 10 ośrodków). Badanie zostało ukończone w 2002 roku. W międzynarodowym badaniu MEES wykazano, że rozpoczęcie leczenia przeciwpadaczkowego wkrótce po pierwszym napadzie padaczkowym zmniejsza ryzyko wystąpienia ponownych napadów w okresie pierwszych miesięcy, ale nie wpływa na rozwinięcie się napadów w okresie późniejszym.

A multicentre, randomised, placebo-controlled, double-blind trial to evaluate the use of diazepam in the acute phase of stroke” (EGASIS).

(Koordynator w Polsce: prof. dr hab. A. Członkowska.

Koordynator w klinice dr med. T. Mendel)

Wieloośrodkowe badanie kliniczne prowadzone metodą podwójnie ślepej próby, z losowym doborem chorych i kontrolą placebo. Ma ono na celu ustalenie neuroprotekcyjnego działania diazepamu we wczesnych fazach udaru mózgu (do 12 godzin). Badanie jest zaplanowane i koordynowane przez Klinikę Neurologiczną Akademisch Ziekenhuis Maastricht w Holandii i prowadzone przez prof. Loodera. Badanie rozpoczęto się w grudniu 1999r w Holandii. Od sierpnia 2000 przystąpiliśmy do próby i do tej pory włączono do badania 102 chorych w II Klinice Neurologii IPiN. W Polsce w badaniu uczestniczy 6 ośrodków neurologicznych.

59

Badania leków:

Badanie preparatu Retigabine firmy Weyth – Ayerst i ASTA Medica nr protokołu (3065AI- 205EU)

W październiku 2002 r. zakończono badanie. Retigabine (GKE- 841), badanie ukończyło 9 pacjentów. W maju br. rozpoczęto próbę otwartą ( GKE-841, 3065 AI- 212 EU).W badaniu uczestniczyło 5 pacjentów. Poważnych działań niepożądanych nie obserwowano.

Badanie leku Atorwastatyna firmy Park- Davis- Pharmacon 981-124/342Lek stosowany jest w profilaktyce mózgowych epizodów naczyniowych u chorych po przebytym przemijającym niedokrwieniu mózgu lub udarze (badania podwójnie ślepe, randomizowane z kontrolą placebo). Badanie jest kontynuowane u 47 pacjentów.

Badanie kliniczne, kontrolowane placebo mające na celu określenie bezpieczeństwa i skuteczności stosowania leku BIA 2-093, dodanego do stosowanej obecnie terapii, w kontrolowaniu lekoopornych częściowych lub uogólnionych toniczno-klonicznych napadów.

W badaniu uczestniczyło 12 pacjentów. Rozpoczęto badania w kwietniu br, a zakończono w październiku 2002 r. Poważnych działań niepożądanych nie obserwowano.

Porównanie leczenia zmian miażdżycowo-zakrzepowych z zastosowaniem klopidogrelu u chorych z dużym ryzykiem wystąpienia incydentu świeżego przemijającego niedokrwienia mózgowego i udaru niedokrwiennego mózgu. Randomizowane podwójnie ślepe badanie z okresem 18 miesięcznego podawania leku (Badanie MATCH).

Celem badania jest ocena czy klopidogrel sam, czy w połączeniu z kwasem acetylosalicylowym jest skuteczniejszy w zapobieganiu wystąpieniu ponownego incydentu niedokrwiennego (niedokrwienia mózgu lub serca) po przebytym wcześniej świeżym incydencie przemijającego niedokrwienia mózgu, udarze niedokrwiennym mózgu i u chorych z wysokim ryzykiem wystąpienia incydentów niedokrwienia. Dodatkowym celem jest ocena bezpieczeństwa stosowania klopidogrelu łącznie z kwasem acetylosalicylowym i klopidogrelu samego. Jest to badanie wieloośrodkowe, wielonarodowe. W sumie uczestniczy w badaniu 28 państw z kilkuset ośrodków klinicznych a włączono 7601 chorych i zakończono okres rekrutacji. W Polsce uczestniczy 20 ośrodków. W Polsce w badaniu uczestniczy 561 chorych. W II Klinice Neurologii Instytutu Psychiatrii i Neurologii zakwalifikowano do badania 43 chorych.

Ocena skuteczności i bezpieczeństwa stosowania toksyny botulinowej typu A (Dysport®) w

leczeniu spastycznego napięcia mięśni kończyny dolnej prowadzącego do końsko-

szpotawego zniekształcenia stopy u pacjentów po przebytym udarze mózgu- Beafour-Ipsen

Wieloośrodkowe, międzynarodowe badanie kliniczne III-ciej fazy prowadzone metodą podwójnie ślepej próby, z losowym doborem pacjentów i kontrolą placebo. Celem badania była ocena bezpieczeństwa i skuteczności stosowania leku w poudarowej spastyczności kończyn dolnych. Do badania włączono w II Klinice Neurologicznej IPiN 21 pacjentów. Podawano 1.500 IU Dysportu lub placebo. Badanie prowadzone było w latach 2001-2002. Oczekiwany jest raport końcowy.

60

Ocena skuteczności i bezpieczeństwa cyklicznego stosowania toksyny botulinowej typu A (Dysport®) w postaci iniekcji domięśniowych w leczeniu spastycznego napięcia mięśni kończyny dolnej prowadzącego do końsko-szpotawego zniekształcenia stopy u pacjentów po przebytym udarze mózgu- Beafour-Ipsen

Wieloośrodkowe, międzynarodowe, otwarte badanie III fazy , którego celem jest ocena skuteczności i bezpieczeństwa cyklicznego stosowania preparatu Dysport®) w leczeniu poudarowej spastyczności kończyn dolnych. Włączani pacjenci musieli ukończyć badanie prowadzone metodą podwójnie ślepej próby z kontrolą placebo. W II Klinice Neurologicznej IPiN badanie rozpoczęło 15 pacjentów. Planowane było 3 krotne podanie leku w dawce od 500 do 1500j, w odstępach co najmniej 12 tygodniowych. Decyzją sponsora badanie zostało przerwane przed terminem. Wyniki badania są w trakcie analizy.

Ocena skuteczności preparatu Dysport™ u pacjentów ze spastycznością mm. przywodzicieli w przebiegu stwardnienia rozsianego. Beafour Ipsen.

Jest to wieloośrodkowe badanie kliniczne, prowadzone metodą podwójnie ślepej próby z losowym doborem pacjentów i kontrolowane placebo. W badaniu oceniany jest wpływ leku na zmniejszenie spastyczności mm. przywodzicieli w przebiegu stwardnienia rozsianego. Do badania włączono 8 pacjentów spełniających kryteria badania. Okres obserwacji wynosił 12 tygodni od momentu podania leku. Podano pacjentom 1500 IU Dysportu lub placebo w celu zmiejszenia napięcia mięśniowego, poprawy sprawności. Badanie zakończono zgodnie z harmonogramem. Oczekiwany jest raport końcowy.

Ocena skuteczności preparatu Copaxone™ Teva-AventisW 2001 roku rozpoczęto dwuletni okres badania, mającego na celu ocenę skuteczności preparatu

Copaxone™ u pacjentów z postacią zwalniającą stwardnienia rozsianego. Badanie było

prowadzone metoda próby otwartej. Na początku badania u wszystkich chorych przeprowadzono

badanie MRI. Okres obserwacji wynosi 24 miesiące. W badaniu uczestniczy 7 pacjentów.

A Randomized, Double – Blind, Placebo – Controlled, Parallel Group, Multicenter Study to

Determine the Safety and Efficacy of Natalizumab in Subjects with Relapsing – Remitting Multiple Sclerosis

Wieloośrodkowe badanie kliniczne trzeciej fazy, prowadzone metodą podwójnie ślepej próby, z kontrolą placebo. Ma ono na celu ustalenie skuteczności i bezpieczeństwa stosowania preparatu natalizumab (Antegren) w stwardnieniu rozsianym, postaci nawracająco-zwalniającej. Sponsorem badania jest Biogen inc., koordynatorem badania jest prof. Chris Polman ze szpitala Uniwersyteckiego w Amsterdamie, Holandia. Do badania przystąpiliśmy w czerwcu 2002r. i włączyliśmy do próby 20 pacjentów (tj. maksymalną ilość przysługującą jednemu ośrodkowi; w fazie przesiewowej uczestniczyło 22 chorych). Badanie jest zaplanowane na 2,5 roku i obecnie jest kontynuowane u wszystkich naszych pacjentów.

Upowszechnienie wyników badańW 2002 roku opublikowano 7 w czasopismach zagranicznych umieszczonych na liście filadelfijskiej, 4 w innych czasopismach zagranicznych recenzowanych, 31 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus, 4 w innych czasopismach

61

polskich recenzowanych; 22 streszczenia w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 4 w Abstract Book, 1 w innych czasopismach zagranicznych recenzowanych, 21 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus , 1 w innych czasopismach polskich recenzowanych; 2 rozdziały w monografii w języku angielskim, 5 monografii w języku polskim. Cytowano w Science Citation Index 134 prace pracowników Kliniki.

Pracownicy Kliniki uczestniczyli w 1 zagranicznym wyjeździe szkoleniowym, w 1

zagranicznym wyjeździe naukowym; w 10-międzynarodowych konferencjach naukowych, na

których wygłosili 3 referaty, w tym 3 na zaproszenie, przedstawili 27 posterów i doniesień,

przewodniczyli 4 sesjom; w 32 ogólnopolskich konferencjach naukowych, na których wygłosili

50 referatów, w tym 8 na zaproszenie, przedstawili 20 posterów i doniesień, przewodniczyli 2

sesjom naukowym.

Zakład Neuroradiologii

Kierownik: doc. dr hab. med. Romana Bogusławska

W Zakładzie zatrudnionych jest 3 pracowników naukowo-badawczych i 1 badawczo-techniczny.

Realizowano 1 temat w ramach środków przyznanych na działalność statutową.

Zakład współuczestniczył w realizacji 2 tematów badawczych w ramach środków przyznanych na działalność statutową, współpracując z: II Klinika Neurologiczną w ramach tematu 42, Zakładem Neurofizjologii Klinicznej w ramach tematu 57.

Dyfuzyjne badanie rezonansem magnetycznym w diagnostyce świeżych udarów niedokrwiennych oraz w stwardnieniu rozsianym przed i po leczeniu świeżego rzutu choroby.

(temat nr 60, kierownik pracy: dr med. R. Poniatowska)

Wykonano 53 badania MR z zastosowaniem sekwencji FLAIR, DWI i ADC. W grupie chorych znalazły się 22 kobiety i 31 mężczyzn. Średni wiek chorych wynosił 70,8 lat.

Przy przyjęciu stwierdzono: niedowład połowiczy kończyn, niedowład n. VII, zaburzenia mowy o typie afazji oraz bóle i zawroty głowy. 14 chorych przebyło w przeszłości udar mózgu. Badanie wykonano w czasie od 1 do 48 godz. od wystąpienia objawów neurologicznych. U 35 chorych DWI wykazało świeże ognisko niedokrwienne.

Zmiany zlokalizowane były w płatach czołowych u 11 chorych, skroniowych u 18, ciemieniowych u 9, potylicznych u 3 i w strukturach głębokich u 12.

Świeże ogniska hiperintensywne widoczne w DWI stwierdzono również w sekwencji FLAIR u 20 chorych badanych po upływie 5 godzin od wystąpienia udaru.

U 18 chorych badanie DWI nie wykazało zmian ogniskowych. W grupie chorych stwierdzono falujące lub wycofujące się objawy neurologiczne. Znormalizowany współczynnik dyfuzji wynosił średnio 0.933 dla ogniska świeżego, 1.085 dla starego.

62

Dokonano pomiarów objętości świeżych ognisk niedokrwiennych w DWI, która wahała się od 0.7 do 233,2cm³. Skierowano 2 chorych z podejrzeniem świeżego rzutu stwardnienia rozsianego. U chorych w badaniu MR nie uzyskano wzmocnienia patologicznego ani świeżych ognisk.

Zakład współuczestniczył w realizacji tematów:

Porównanie kliniczne i elektrofizjologiczne pacjentów z autosomowym dominującym bezładem rdzeniowo-móżdżkowym (ADCA I).(temat nr 57, kierownik: dr med. M. Rakowicz )

Przeprowadzono badania 34 chorych potwierdzonych analizą DNA.

W płaszczyźnie strzałkowej w linii pośrodkowej ciała wykonano pomiary powierzchni: brzusznej i grzbietowej części mostu (Pv, Pd), móżdżku (C), tylnej jamy (Pf). Dokonano analizy statystycznej danych w porównaniu z grupą kontrolną pacjentów z prawidłowym obrazem MR. W bad. klinicznym u chorych dominował zespół móżdżkowy i dyzartia. Stwierdzono istotną korelację pomiędzy ilością powtórzeń CAG a wiekiem zachorowania i stopniem nasilenia choroby, długością trwania choroby a Pv, Pd, atrofią móżdżku i Pv i Pd. Atrofia móżdżku, mostu i patów czołowych była symetryczna, Pd/Pf, Pv/Pf, C/Pf były znacząco mniejsze niż w grupie kontrolnej. Nie stwierdzono korelacji w przypadku wskaźnika P/Pv, co oznacza, że atrofia mostu jest proporcjonalna do atrofii móżdżku.

Korelacja kliniczno-laboratoryjne w udarze mózgu. (temat 42, kierownik: dr med. D. Milewska)

Celem pracy jest ocena parametrów klinicznych i laboratoryjnych, mogących mieć znaczenie prognostyczne w ostrym okresie krwotoku mózgowego (KM). Grupę badaną stanowiło 110 pacjentów z KM leczonych w II Klinice Neurologicznej IPiN w Warszawie oraz w Oddziale Neurologicznym Szpitala Specjalistycznego w Pile w latach 1977-1999.

Potwierdzenie krwotoku mózgowego uzyskiwano w badaniu tomografii komputerowej CT lub autopsyjnie. Na podstawie wywiadu ustalano czynniki ryzyka oraz sprawność pacjentów przed zachorowaniem. W pierwszej dobie oceniano: świadomość, objawy pniowe, wymioty, typ udaru w oparciu o stan kliniczny (wg klasyfikacji oxfordzkiej - OCSP), wartość ciśnienia krwi, ciepłotę ciała, nasilenie objawów neurologicznych w skali skandynawskiej (SSS). We krwi oznaczano poziom glukozy, fibrynogenu, leukocytów, i OB. W pierwszym tygodniu oceniano stan świadomości, wartość ciśnienia krwi oraz kontrolowanie mikcji.. Wykazano, że poważne zaburzenia świadomości, udar typu PACS, POCS i niesklasyfikowany, obecność objawów pniowych, niska punktacja w skali SSS, podwyższenie ciepłoty ciała, leukocytów i glukozy we krwi występowały częściej u chorych, którzy zmarli do 30 dnia. Ważne znaczenie rokownicze miały także: niestabilność ciśnienia krwi i nietrzymanie moczu w pierwszym tygodniu choroby.

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002 roku opublikowano 1 pracę umieszczoną na liście filadelfijskiej, 1 zagranicznej pracy recenzowanej oraz 2 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus; 6 streszczeń w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 2 w polskim czasopiśmie recenzowanym umieszczonym w Index Copernicus.

63

Pracownicy Zakładu uczestniczyli w 3 międzynarodowych konferencjach naukowych, na których przedstawili 5 posterów; w 4 ogólnopolskich konferencjach naukowych, na których wygłosili 3 referaty na zaproszenie i przedstawili 2 postery.

Zakład Genetyki Kierownik: prof. dr hab. med. Jacek Zaremba

W Zakładzie zatrudnionych jest 15 pracowników naukowo-badawczych, 1 badawczo-techniczny.Realizowano 10 tematów w ramach środków przyznanych na działalność statutową oraz 4 granty KBN.

Czynniki genetyczne sprzyjające chorobie Alzheimera i otępieniu pochodzenia naczyniowego w wybranej grupie populacyjnej w Polsce

(temat nr 45, kierownik: dr med. M. Bednarska-Makaruk)

Wyizolowano DNA od 360 osób i zidentyfikowano u nich genotyp apolipoproteiny E i konwertazy angiotensyny. Praca ma na celu określenie częstości występowania w populacji ogólnej takich czynników genetycznych, które mogą sprzyjać otępieniu.

Weryfikacja klinicznego rozpoznania SMA typu III za pomocą liczby powtórzeń CAG w genie AR.

(temat nr 46, kierownik: mgr A. Sułek)

Przebadano 40 pacjentów skierowanych z rozpoznaniem SMA III, u których analiza molekularna nie potwierdziła delecji w genie SMN. U 8 pacjentów analiza molekularna w kierunku rdzeniowo- opuszkowego zaniku mięśni (SBMA, choroba Kennedy’ego) potwierdziła występowanie zwielokrotnionej liczby powtórzeń CAG w genie receptora androgenu (AR). Badanie molekularne pacjentów z wykluczoną delecją SMN w kierunku SBMA ma znaczenie rozstrzygające.

Ocena użyteczności materiału badawczego innego niż krew w molekularnej weryfikacji rozpoznania klinicznego rdzeniowego zaniku mięśni.

(temat nr 47, kierownik: dr J. Zimowisk)

Zebrano próbki materiału – zęby mleczne, zasuszone plamy krwi, zasuszone tkanki (pępowina) i tkanki utrwalone w parafinie (wątroba, nerka). Z użyciem wyizolowanego z nich DNA wykonywano, w reakcji PCR, amplifikację fragmentów genu SMNtel (ekson 7 i ekson 8). W taki sposób sprawdzano obecność mutacji wywołującej rdzeniowy zanik mięśni (SMA). Stwierdzono, że w zasuszonym materiale znajduje się DNA wystarczającej jakości umożliwiający molekularną weryfikację rozpoznania klinicznego. DNA z tkanek utrwalanych chemicznie jest silnie zdegradowane i otrzymywane wyniki były niejednoznaczne.

W sytuacji gdy nie ma DNA od zmarłej osoby chorej badanie z użyciem komórek pozostałych w zasuszonych tkankach jest jedynym możliwym badaniem z wyboru poprzedzającym udzielenie porady genetycznej i wykonanie badania prenatalnego.

64

Badanie dodatkowych czynników genetycznych wpływających na wiek zachorowania w chorobach neurodegeneracyjnych powodowanych mutacjami dynamicznymi.

(temat nr 48, kierownik: dr D. Hoffman-Zacharska)

Przeprowadzono badanie polimorfizmu ApoE u osób z molekularnie potwierdzonymi chorobami HD, SCA1 i SCA2. W przypadku HD wyodrębniono grupę 252 pacjentów o oznaczonym wieku zachorowania, w przypadku pozostałych chorób grupa badana nie była odpowiednio liczna aby uzyskać istotne statystycznie wyniki. We wszystkich przypadkach wykazano brak wpływu genotypu APOE na wiek zachorowania u pacjentów. Biorąc pod uwagę dane literaturowe – w szczególności w przypadku HD – wydaje się, ze kontynuacja badań dla większej grupy pacjentów może pozwolić na sformułowanie jednoznacznych wniosków.

Wykorzystanie techniki fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ FISH do badań aberracji chromosomowych niemożliwych do identyfikacji za pomocą rutynowych metod cytogenetycznych.

(temat nr 49, kierownik: dr B. Pawłowska)

Badanie cytogenetyczne techniką FISH wykonano w 150 przypadkach, w których metody prążkowe były zbyt mało czułe do identyfikacji aberracji chromosomowych. Zidentyfikowano 7 markerów: 4 w amniocytach – były to fragmenty chromosomów 13, 14 i 15 oraz 18. Trzy pozostałe pochodziły z chromosomu 1,5 i 10. W 7 przypadkach zdiagnozowano pochodzenie addycji. Dodatkowy materiał genetyczny był fragmentem 6, 2, 15 – po dwa przypadki oraz 10 - jeden przypadek.Wśród 40 przypadków, w których badanie wykonano w kierunku del 22 q11.2, w tym 19 w diagnostyce prenatalnej, stwierdzono 4 mikrodelecje. Ponadto zdiagnozowano 1 mikrodelecję w zespole Wolfa-Hirschhorna i 1 w zespole Williamsa. U 41 osób zastosowano sondy subtelomerowe. Stwierdzono 4 niezrównoważone aberracje, 1 zrównoważoną translokację subtelomerową oraz w 4 przypadkach potwierdzono obecność małych zrównoważonych translokacji. W badanych przypadkach możliwe było wyjaśnienie przyczyn nieprawidłowości występujących u pacjentów, a w przypadkach diagnozy prenatalnej ustalenie rokowania co do dalszego przebiegu ciąży. Zastosowanie tej metody pozwala na zdiagnozowanie przypadków, w których klasyczne techniki prążkowe są zbyt mało czułe. Technika FISH jest niezbędna do prowadzenia badań cytogenetycznych i obecnie powinna być stosowana w laboratoriach zajmujących się tym zagadnieniem.

Ocena częstości występowania homozygotycznych delecji w genach SMN i NAIP u bezobjawowych krewnych pacjentów z molekularnie potwierdzonym rdzeniowym zanikiem mięśni.

(temat nr 50, kierownik: dr J. Zimowisk)

Z danych literaturowych wynika, że spotyka się osoby zdrowe mające delecję obu kopii genu SMNtel. Mutacje te stanowią molekularne podłoże rdzeniowego zaniku mięśni (SMA).

U zdrowych osób (244 osoby ze 119 rodzin) – rodziców i rodzeństwa osoby chorej, u której SMA potwierdzony był wykryciem w obu kopiach genu SMNtel delecji, poszukiwano takich samych mutacji. Dodatkowo badano gen NAIP położony w bezpośrednim sąsiedztwie genu SMNtel niekiedy też objęty delecją. Nie znaleziono ani jednej osoby zdrowej z delecją wewnątrz genu SMNtel. U osób zdrowych wykryto 3 przypadki homodelecji genu SMNcen ( mutacje te nie są przyczyną SMA) oraz wykryto 2 przypadki homodelecji genu NAIP, którym nie towarzyszyły delecje genu SMNtel. Wydaje się, że delecje obu kopii genu SMNtel u osób zdrowych są w

65

populacji polskiej niezwykle rzadkie. Wykrycie delecji genu SMNtel ma znaczenie rozstrzygające w rozpoznaniu SMA.

Występowanie w Polsce najczęściej spotykanych mutacji warunkujących leukodystrofię metachromatyczną.

(temat nr 51, kierownik: dr A.Ługowska)

Badano DNA izolowane od 38 nie spokrewnionych pacjentów dotkniętych różnymi postaciami leukodystrofii metachromatycznej (MLD): 13 osób z typem (t.) późnoniemowlęcym, 11-z t. wczesnomłodzieńczym (w tym 1 osoba w stanie przedobjawowym), 6 – z t. późnomłodzieńczym i 8 - z t. dorosłych. Badaniami objęto również członków ich rodzin. Po optymalizacji warunków wdrożono metody PCR-RFLP w celu wykrywania mutacji R84Q i 1204+1G>A. U żadnej z badanych osób nie wykryto mutacji R84Q. Mutację 1204+1G>A wykryto u 2 pacjentów z t. późnoniemowlęcym w postaci homo- i heterozygotycznej; częstość występowania 1204+1G>A w tej grupie pacjentów wyniosła zatem 11,5%. Mutacja 1204+1G>A oraz oznaczana w I et. badań (r.2000) mutacja 459+1G>A są jedynymi wykrywanymi mutacjami u osób z t. późnoniemowlęcym spośród 8 szukanych w ramach skryningu. Ponadto 1204+1G>A nie została do tej pory opisana w postaci homozygotycznej . Obecność 1204+1G>A stwierdzono również w postaci heterozygotycznej u 1 osoby z t. późnomłodzieńczym. Częstość tej mutacji wśród pacjentów z t. późnomłodzieńczym MLD wyniosła 8%. U 1 pacjenta z t. wczesnomłodzieńczym w stanie przedobjawowym stwierdzono genotyp 459+1G>A/P426L ( metody wdrożono w I etapie badań). Dziecko to pomyślnie przeszło przeszczep komórek szpiku kostnego pobranych od swojej siostry, nosicielki łagodnej mutacji P426L.

Częstość występowania mutacji Arg3531Cys genu apolipoproteiny B u osób z hipercholesterolemią oraz w wybranej grupie populacyjnej w Polsce.

(temat nr 52, kierownik: dr med. M. Bednarska-Makaruk)

Ustawiono specyficzną metodę identyfikacji mutacji Arg3531Cys genu apolipoproteiny B z użyciem restryktazy NsiI i wykonano analizę DNA.

U żadnej ze zbadanych 275 osób z hipercholesterolemią nie rozpoznano mutacji. Praca nie została jeszcze zakończona ze względu na fakt, że poprzednio stosowaną metodę oceniono jako niewystarczająco specyficzną i uznano za celowe powtórzenie badań metodą bardziej specyficzną . Wnosi się prośbę o zgodę na przedłużenie zakończenia pracy do końca czerwca 2003 r.

Analiza polimorfizmu sekwencji CAG w locus SCA12 – rozkład alleli w populacji polskiej oraz w grupie pacjentów.

(temat nr 53, kierownik: mgr A. Sułek)

Ustawiono metodę oznaczania liczby powtórzeń CAG w genie SCA12. Zbadano 100 zdrowych osób (200 alleli) i ustalono zakres prawidłowy liczby powtórzeń CAG charakterystyczny dla polskiej populacji. Zbadano również 120 pacjentów z ataksją rdzeniowo-móżdżkową u których wykluczono pozostałe typy SCA. U żadnego z nich nie zaobserwowano ekspansji powtórzeń CAG w genie SCA12.

Ocena efektywności poradnictwa genetycznego w rodzinach z rozpoznaną i potwierdzoną molekularnie chorobą Huntingtona

66

(temat nr 70, kierownik: prof. dr hab. J. Zaremba)

Materiał stanowiło 401 rodowodów z potwierdzoną molekularnie HD. U części członków rodzin wykonano 203 badania przedobjawowe (większość z ryzykiem zachorowania 50%). Wykonano 3 diagnozy prenatalne. Opracowano dwie wersje kwestionariusza: a) dla tych którzy przeprowadzili badanie przedobjawowe i odebrali wynik, b) przeprowadzili badanie, ale wyniku nie odebrali. Ankietowani, którzy zapoznali się z wynikiem testu uzyskali uspokojenie, mogli zaplanować przyszłość dotyczącą planów małżeńskich i prokreacji, a starsze wiekiem osoby wykonywały te badania dla dobra swoich dzieci. Ponad 90% badanych popiera istnienie Stowarzyszenia na Rzecz Rodzin z Chorobą Huntingtona w Polsce ; 60% chce wziąć udział w jego pracach.

Czynniki genetyczne sprzyjające chorobie Alzheimera i otępieniu pochodzenia naczyniowego

(grant KBN nr 511 37 13, kierownik: prof. H. Wehr)

Wyizolowano DNA od następnych 70 pacjentów z otępieniem i osób grupy kontrolnej i wykonano u nich identyfikację genotypu apolipoproteiny E oraz konwertazy angiotensyny. Ustawiono metodę identyfikacji tetranukleotydowego polimorfizmu receptora LRP (LDL receptor related protein) i u 150 osób zidentyfikowano odmiany polimorficzne tego receptora. U 70 osób wykonano oznaczanie poziomu przeciwciał przeciw Chlamydia pneumoniae.

Badania nad efektem fenotypowym 22q11.2 u chorych psychicznie.

(grant KBN nr 6 PO 5A 02821, kierownik: dr B. Pawłowska)

Przygotwano ankietę na podstawie, której pacjenci z rozpoznaną chorobą psychiczną mają być kierowani na badanie cytogenetyczne. Ankieta została rozesłana do ponad 80 klinik i szpitali psychiatrycznych w całym kraju. Wykonano 80 badań cytogenetycznych u osób ze schizofrenią (grupa kontrolna) i u 20 pacjentów ze schizofrenią i cechami dysmorfii. Badanie wykonano techniką prążkową i FISH. Zastosowano sondy (N25 i TUPLE1) wykrywające delecje w rejonie 22q11.2. We wszystkich przypadkach kariotyp był prawidłowy.

Badania nad podłożem molekularnym trzech chorób neurodegeneracyjnych – choroby Huntingtona, ataksji rdzeniowo-mózdżkowej typu 1 i typu 2 przebiegających z otępieniem – z uwzględnieniem wpływu genetycznych czynników modyfikujących.

(grant KBN nr 4 P05E 09618, kierownik: prof. dr hab. T. Mazurczak – Instytut Matki i Dziecka, główny wykonawca: prof. J. Zaremba)

Przeprowadzono analizę polimorfizmu APOE w wybranej grupie pacjentów z chorobą Huntingtona. Rozpoczęto również badania genotypu APOE u pacjentów z potwierdzoną SCA1 (20 pacjentów) i SCA2 10 pacjentów. Uzupełniono dane dotyczące wywiadu genetycznego w rodzinach z HD i SCA i umieszczono je w bazie danych. Badania fenotypu, w tym ocena psychologiczna pacjentów przeprowadzana jest na bieżąco.

Badania molekularne siedmiu typów dziedzicznych ataksji rdzeniowo-móżdżkowych wywołanych mutacjami dynamicznymi – korelacje molekularno – kliniczne.

(grant KBN nr 042/P05/10 kierownik: prof. J. Zaremba)

Badania molekularne w kierunku ataksji rdzeniowo-móżdżkowych typu 1, 2, 3, 6, 7, 8 i DRPLA

67

wykonano w roku 2002 u 135 pacjentów (łącznie, w czasie trwania grantu u 550 pacjentów). Badania te pozwoliły na potwierdzenie diagnozy klinicznej SCA: w 57 rodzinach – SCA typu 1 (96 pacjentów) i w 14 rodzinach - SCA typu 2 (25 pacjentów).

W badaniach neurologicznych, psychologicznych i neurofizjologicznych pacjentów prowadzonych we współpracy z Zakładem Neurofizjologii obserwowano różnice pomiędzy SCA1 i SCA2 jednak badaniem rozstrzygającym jest badanie DNA.

Upowszechnienie wyników naukowychW 2002 roku opublikowano 7 prac w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 6 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Idex Copernicus; 4 streszczenia w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 9 w Abstract Book, 6 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Idex Copernicus;

2 redakcje monografii o charakterze naukowym w języku polskim, 2 prace popularno-naukowe.

Cytowano w Science Citation Index 53 prace pracowników Zakładu.

Pracownicy zakładu uczestniczyli w 6 międzynarodowych konferencjach naukowych, na których wygłosili 1 referaty na zaproszenie, przedstawili 8 posterów, przewodniczyli 1 sesji; w 11 ogólnopolskich konferencjach naukowych, na których wygłosili 10 referatów, w tym 8 na zaproszenie, przedstawili 8 posterów i doniesień, przewodniczyli 2 sesjom naukowym.

Zakład Neurofizjologii KlinicznejKierownik: doc. dr hab. Maria Niewiadomska

W zakładzie zatrudnionych jest 6 pracowników naukowo-badawczych, 2 badawczo-technicznych.Realizowano 4 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową, współuczestniczono w 2 programach badania leków prowadzonych przez II Klinikę Neurologiczną, i w programie Multicentre Study of Early Epilepsy and Single Seizures (MESS) – II Klinika Neurologiczna.

Znaczenie prognostyczne badań neurofizjologicznych u chorych po pierwszym napadzie padaczkowym.(temat nr 54, kierownik: dr med. K. Niedzielska)

Oceniano pacjentów z pierwszymi w życiu napadami padaczkowymi, które wystąpiły po 60 roku życia, przyjętych do Klinik Neurologicznych w latach 2000-2002. Materiał stanowiło 137 chorych w wieku 60-92 lata. 91 osób przyjęto z powodu pojedynczych napadów (PNP), u 46 rozpoznano stan padaczkowy (de novo SP). Etiologię objawową stwierdzono u 86, 5% pacjentów z PNP. Najczęstszą przyczynę stanowił świeży udar lub zmiany poudarowe (58 osób-63,7%). W TK stwierdzono organiczne uszkodzenie mózgu u 64 pacjentów, przeważały zmiany wieloogniskowe-64%. Najczęściej występowały napady GM (74,7%) i częściowe ruchowe (20,8%). W zapisach EEG przeważały zlokalizowane fale wolne – 41%. Wyładowania międzynapadowe występowały tylko u 17,6% chorych i nie były decydującym czynnikiem przy wprowadzaniu leków przeciwpadaczkowych. W grupie 46 pacjentów, u których wystąpił de novo SP u 46 (91,3%) ustalono etiologię objawową, u 76% chorych naczyniopochodną. W TK stwierdzono ogniskowe uszkodzenie mózgu u 35 (76%) chorych i również przeważały zmiany wieloogniskowe-65,7%. Na podstawie obrazu klinicznego i EEG u 23 pacjentów rozpoznano SP drgawkowy i u 23 SP niedrgawkowy. Dotychczasowe badania wskazują na częste pojawianie się pierwszych napadów u osób powyżej 60 roku życia, zwłaszcza de novo SP, wśród których połowę stanowią stany padaczkowe niedrgawkowe. Badanie EEG ma znaczenie

68

rozstrzygające w ich rozpoznaniu.

Elektrofizjologiczna ocena neuronu obwodowego u osób z utajoną postacią ostrej przerywanej porfirii.(temat nr 55, kierownik: doc. dr hab. M. Niewiadomska)

Przebadano 8 osób (wiek 20-55 lat) w fazie utajonej ostrej przerywanej porfirii, które nie przebyły w przeszłości ostrego napadu choroby. Na wstępie wykonano badania biochemiczne w Instytucie Hematologii w Warszawie. U 4 osób stwierdzono podwyższony poziom prekursorów porfiryn (kwasu delta-aminolewulinowego – ALA i porfobilinogenu – PBG) w moczu, w pozostałych 4 przypadkach poziom pozostawał w granicach normy. U chorych z obu grup przedmiotowe badanie neurologiczne było prawidłowe. Badania elektrofizjologiczne przeprowadzono w Pracowni EMG IPiN, stosując metody rutynowe. Badania obejmowały neurografię czuciową (n. pośrodkowy, n. łydkowy) oraz ruchową (n. pośrodkowy, n. strzałkowy); tę część badania wykonano u wszystkich (tj. 8) chorych. EMG pojedynczego włókna mięśniowego (SF EMG) wykonano w 6 przypadkach. U wszystkich osób z wyjątkiem jednego parametry elektrofizjologiczne (neurografia oraz SF EMG) pozostawały w granicach normy. W jednym przypadku (z prawidłowym wydalaniem prekursorów porfiryn) stwierdzono mierne zwolnienie szybkości przewodzenia w n. pośrodkowym lewym na odcinku dystalnym; pozostałe parametry były w tym przypadku w normie.

Obecnie, ze względu na niewielką ilość przypadków, statystyczna dyskryminacja grup (z prawidłowym i podwyższonym wydalaniem prekursorów porfiryn) nie jest możliwa. Konieczne będzie zebranie większego materiału.

Ewolucja obrazu czynności bioelektrycznej pacjentek z zaburzeniami jedzenia i jej korelacje z przebiegiem klinicznym”.(temat nr 56, kierownik: dr med. W. Jernajczyk)

Badania prowadzone są we współpracy z Kliniką Psychiatrii Dzieci i Młodzieży. Wykonano 32 badania EEG czuwania u 16 pacjentek z rozpoznaniem jadłowstrętu psychicznego (JP) oraz 18 badań EEG u 9 pacjentek z rozpoznaniem bulimii (B) w dwóch warunkach: przy przyjęciu do kliniki (minimum 2 tydzień bez leków psychotropowych) i pod koniec psychofarmakoterapii. Badania EEG zostały ocenione wzrokowo. Analiza wykazała występowanie nieprawidłowości EEG w grupach nieleczonych: 58.7% u pacjentek z rozpoznaniem JP i 44.2% u pacjentek z rozpoznaniem B. W grupach pacjentek w czasie farmakoterapii nieprawidłowe EEG stwierdzono u JP 57.7% i 61.1% w grupie pacjentek z B.Pacjentki z rozpoznaniem JP to pierwsza z badanych przez nas grupa chorych, w której nie stwierdzono powodowanego farmakoterapią istotnego zwiększenia odsetka nieprawidłowych zapisów EEG.

Porównanie kliniczne i elektrofizjologiczne pacjentów z autosomowym dominującym bezładem rdzeniowo-móżdżkowym (ADCA I).(temat nr 57, kierownik: dr med. M. Rakowicz)

Przebadano klinicznie, elektrofizjologicznie i MRI 20 pacjentów z bezładem rdzeniowo-móżdżkowym typu 1 (SCA1) i 14 chorych z SCA2. Uszkodzenie obwodowego układu nerwowego u wszystkich badanych z SCA1 i SCA2 wskazuje na aksonopatię dystalną, typu dying-back z cechami wtórnej demielinizacji, z przewagą uszkodzenia włókien czuciowych w SCA2. W drogach somatosensorycznych u 85% pacjentów z SCA1 i 65% chorych z SCA2 stwierdzono zaburzenia przewodzenia. Stymulacja magnetyczna przezczaszkowa, korzeni szyjnych i lędźwiowych wykazała w SCA1 podwyższenie progu pobudliwości korowej, i znaczne wydłużenie centralnego ruchowego czasu przewodzenia u 95% chorych. U pacjentów z SCA2 stymulacja magnetyczna ujawniła głównie zaburzenia przewodzenia w zakresie korzeni lędźwiowo-krzyżowych. Analiza zachowania się fali F u 13 pacjentów z SCA1 wykazała odchylenia wskazujące na: zwiększoną

69

pobudliwość, zaburzenia przewodzenia aksonalnego i ubytek ilościowy motoneuronów rdzeniowych. W badaniu MRI stwierdzono większy zanik konarów mózgu, półkul móżdżku i części brzusznej mostu u pacjentów z SCA2, natomiast zanik rdzenia szyjnego silniej wyrażony był u 50% chorych z SCA1. Wstępna ocena uzyskanych wyników wskazuje na wyraźnie większe nasilenie odchyleń w badaniach elektrofizjologicznych u pacjentów z SCA1, szczególnie w zakresie neuronu ruchowego.

Badanie leków:

Badanie leków (wspólnie z II Kliniką Neurologiczną IPiN). Kierownik: prof. A. Członkowska, współudział dr med.K. Niedzielska Współprowadzenie pacjentów w badaniach klinicznych preparatów:

Retigabine firmy Weyth-Ayerst i ASTA Medica nr protokołu (3065AI-205EU). Kontrolowane placebo mające na celu określenie bezpieczeństwa i skuteczności stosowania

leku BIA 2-093, dodanego do stosowanej obecnie terapii, w kontrolowaniu lekoopornych napadów częściowych lub uogólnionych toniczno-klonicznych.

Szczegóły w sprawozdaniu II Kliniki Neurologicznej

Inne: Multicentre Study of Early Epilepsy and Single Seizures (MESS) międzynarodowy program

badawczy. Koordynator badań w Polsce: prof. A. CzłonkowskaWspółwykonawca: dr K. Niedzielska - wykonywanie badań EEG, kwalifikacja zespołów padaczkowych, prowadzenie pacjentów w Poradni IPiN. Szczegóły badań w sprawozdaniu II Kliniki Neurologicznej

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002 roku opublikowano 2 prace w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej,3 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus, 2 w innych czasopismach polskich recenzowanych; 4 streszczenia w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 1 w Abstract Book, 1 w innych czasopismach zagranicznych recenzowanych, 9 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus; 1 rozdział w monografii lub podręczniku w języku angielskim.Cytowano w Science Citation Index 4 prace pracowników Zakładu.Pracownicy Zakładu uczestniczyli w 5 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą, na których przedstawili 4 postery i 1 doniesienie; 19 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 12 referatów w tym 12 na zaproszenie, przedstawili 2 postery i 5 doniesień, przewodniczyli 6 sesjom naukowym.

Zakład Neuropatologii

Kierownik: doc. dr hab. med. Teresa Wierzba-Bobrowicz.

W Zakładzie zatrudnionych jest 6 pracowników naukowo-badawczych oraz 2 w niepełnym wymiarze godzin. Realizowano 2 tematy w ramach działalności statutowej, 1 grant KBN, 1 grant PARPA.

70

Ocena występowania zwyrodnieniowych zmian aksonalnych w formacji hipokampa i jądrze migdałowatym w synukleinopatiach. (temat nr 58, kierownik: dr med. E. Bertrand)

Na materiale dziesięciu przypadków choroby Parkinsona dokonano oceny występowania zwyrodnieniowych zmian aksonalnych w hipokampie i jądrze migdałowatym metodami immunohisto-chemicznymi. Badania jakościowe wykazały obecność alfa-synukleinopozytywnych ciał Lewy`ego oraz neurytów Lewy`ego w obu badanych strukturach. Niejednorodna immunoreaktywność ciał Lewy`ego w mikroskopie świetlnym oraz ich zróżnicowana ultrastruktura wskazują na kolejne stadia rozwojowe ciał Lewy`ego. Odcinkowa obecność osłonki mielinowej w neurytach Lewy`ego wskazuje na ich pochodzenie aksonalne, a obecność alfa synukleinopozytywnych filamentów przemawia za patogenetycznym znaczeniem alfa synukleiny w powstawaniu neurytów Lewy`ego. Ocena półilościo-wa wykazała, że najwięcej neurytów Lewy`ego było w odcinku CA2-3 kory amonalnej i w kom-pleksie korowym jądra migdałowatego. W przypadkach choroby Parkinsona z otępieniem stwierdzano istotnie statystycznie więcej neurytów Lewy`ego w odcinku CA2-3 kory amonalnej, w korze węcho-wej oraz w kompleksie korowym i przyśrodkowo-centralnym jądra migdałowatego w porównaniu z przypadkami choroby Parkinsona bez otępienia. Przeprowadzone badania wskazują na znaczenie zmian zwyrodnieniowych zależnych od patologii alfa-synukleiny w hipokampie i jądrze migda-łowatym dla zaburzeń funkcji poznawczych i zachowania obserwowanych w chorobie Parkinsona.

Analiza morfologiczna (immunocytochemiczna, ultrastrukturalna) mikrogleju aktywnego – pałeczkowatego i rozgałęzionego u ludzi.

(temat nr 59, kierownik: doc. dr hab. T. Wierzba-Bobrowicz)Dokonano ultrastrukturalnej oceny aktywnego mikrogleju pałeczkowatego (MP) i rozgałęzionego (MR) w 3 chorobach o różnej etiologii (SSPE, choroba Alzheimera i Wilsona). Stwierdzono występowanie obu form aktywnego mikrogleju oraz form pośrednich jak i mikrogleju amebowatego w badanych chorobach. Największą różnorodność ultrastrukturalną mikrogleju obserwowano w SSPE, łącznie z obecnością w ich cytoplazmie chromosomów mitotycznych lub centrioli, co wskazuje na proliferację mikrogleju. W jądrach mikrogleju aktywnego często występowały ciała jądrowe w różnej liczbie i o różnej budowie, zaś w cytoplazmie struktury lamelarne niekiedy przypominające ciała Birbecka patognomoniczne dla komórek dendrytycznych. Tylko w przypadkach SSPE znaleziono apoptotyczne komórki mikrogleju o różnym fenotypie. Wnętrze niektórych apoptotycznych jąder wypełniały nukleokapsydy wirusa odry. W chorobie Alzheimera mikroglej aktywny najczęściej był związany z płytkami starczymi, przy czym MR był w kontakcie z włóknami amyloidowymi, które penetrowały jego cytoplazmę i dochodziły do błony jądrowej i kanałów siatki szorstkiej lub leżał w obrębie dystroficznych neurytów. MP znajdowano tylko na obrzeżu płytek starczych i nie uwidaczniał on włókien amyloidowych. W chorobie Wilsona ultrastruktura mikrogleju aktywnego wskazywała, że w większości są to formy pośrednie między MP i MR oraz mikrogleju amebowatego (MA). Obraz ultrastruktury mikrogleju sugeruje, iż jego postać morfologiczna może być wykładnikiem funkcji w patogenezie i przebiegu określonej jednostki chorobowej.

Udział mikrogleju w patomechanizmie choroby Creutzfeldta-Jakoba (CJD)(grant KBN 6P05B11120, kierownik: prof. dr hab. J. Dymecki)

Oceniono udziału komórek mikrogleju prezentujących antygen zgodności tkankowej MHC klasy II na dużym (n=40) materiale sekcyjnym z potwierdzonym przez nas immunohistochemicznie (IHC) rozpoznaniem CJD. Badania przeprowadzono w pięciu rejonach nowej i starej kory (kora móżdżku oraz mózgu – płatów: czołowego, skroniowego-asocjacyjna i amonalna i potylicznego), z uwzględnieniem morfologicznego (zmiana fenotypu) i topograficznego zróżnicowania aktywacji

71

mikrogleju, rozległości stanu gąbczastego, typu depozytów białka PrP i współistniejącej reakcji gleju astrocytarnego. Złogi PrP w korze móżdżku, w przeszło połowie przypadków, występowały w formie synaptycznej, podczas gdy we wszystkich rejonach kory mózgu, przeważały zdecydowanie depozyty okołowakuolarne. Często, różne formy depozytów występowały równocześnie w różnych rejonach oun. Złogi gruboziarniste, niekiedy plako-podobne, obserwowano zazwyczaj w warstwie ziarnistej móżdżku i tylko w pojedynczych przypadkach występowały plaki kuru. We wszystkich przypadkach obserwowano współistnienie różnych form aktywacji mikrogleju, od stanu gotowości („alert stage”) do stadium proliferacji, z obrazem różnych form przerostu: komórek pałeczkowatych oraz rozgałęzionych o skróconych wypustkach, które często otaczały neurony („homing stage”), do zdecydowanie mniej licznych postaci amebowatych (makrofagów), pojawiających się zazwyczaj po upływie 6 miesięcy choroby, równolegle z narastaniem przerosłych postaci gleju astrocytarnego. Rozległość zaniku mózgu i spongiozy kory były także zróżnicowane, od głębokich warstw kory do niemal całego jej przekroju. Wykazano niezwykle silne (w porównaniu z wcześniej badanymi procesami otępiennymi, jak AD, DLB, ALS, nasilenie oraz znaczne zróżnicowanie form aktywacji MHC II (+) mikrogleju oraz typów PrP (+) depozytów w OUN. Uzyskane wyniki wskazują, że odpowiedź immunologiczna oun w prze-biegu CJD, występuje jako aktywacja mikrogleju o niezwykłym nasileniu (z przewagą 3+ i 4+ w półilościowej skali) i różnorodności form, niezależnie od czasu trwania procesu (od 1,5 do 28 mie-sięcy), za wyjątkiem współistnienia form amebowatych, pojawiających się zazwyczaj powyżej 6 mie-siąca choroby, równolegle z narastaniem glejozy astrocytarnej, niezależnie od typu depozytów PrP.

Analiza komórek immunokompetentnych w narządach noworodków szczurzych pochodzących od samic pojonych alkoholem podczas ciąży i/lub w okresie karmienia.(grant PARPA, nr Alc 4, kierownik: doc. dr hab. T. Wierzba-Bobrowicz)

(realizacja tematu ograniczona z powodu wstrzymania finansowania programu PARPA).

W szczurzym modelu płodowego zespołu alkoholowego (FAS) przeprowadzono ultrastrukturalną obserwację mikrogleju w ośrodkowym układzie nerwowym noworodków. Zaobserwowano wzrost ilości mikrogleju i różnorodności jego form morfologicznych we wszystkich grupach doświad-czalnych, a szczególnie u noworodków szczurzych pochodzących od samic pojonych alkoholem w okresie ciąży i oraz ciąży i karmienia. W tych grupach doświadczalnych, mikroglej wykazywał zróżnicowany stopień aktywacji. Często mikroglej znajdował się w sąsiedztwie neuronów bądź ich wypustek, ale był obecny również w neuropilu. W cytoplazmie mikrogleju rozgałęzionego i pałeczkowatego o różnej aktywności, występowały liczne kanały szorstkiej siatki śródplazmatycznej, dobrze rozbudowany aparat Golgiego o naogół wąskich cysternach, lizosomy, fagosomy i niekiedy krople tłuszczu oraz liczne mitochondria. Obserwowano pewne zróżnicowanie kondensacji chromatyny jądrowej. W większości jąder mikroglejowych ilość i rozmieszczenie heterochromatyny były typowe. W części jąder dominowała euchromatyna a cytoplazma tych komórek była uboga w organelle komórkowe. Taka ultrastruktura jąder komórkowych może wskazywać na ich wysoką aktywność transkrypcyjną. Z drugiej strony obraz ultrastrukturalny całej komórki może wskazywać, na ich mniejszą dojrzałość morfologiczną.Wstępne obserwacje sugerują, że noworodki szczurze pochodzące od matek pojonych alkoholem podczas ciąży i/lub karmienia, są szczególnie wrażliwe na alkohol etylowy. Wyrazem tego jest różnorodność form morfologicznych i funkcjonalnych mikrogleju. Ma on zdolność prezentowania obcych antygenów limfocytom T pomocniczym, a więc jest odpowiedzialny za rozpoczęcie kaskady odpowiedzi immunologicznej, która ulega zaburzeniu w tym zespole chorobowym.

Upowszechnienie wyników badań.W 2002 roku opublikowano 4 prace w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej,4 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus; 14 streszczeń w

72

czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 10 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus. Cytowano w Science Citation Index 9 prac pracowników Zakładu. Pracownicy Zakładu uczestniczyli w 4 międzynarodowych konferencjach naukowych za granicą, na których przedstawili 9 posterów; w 11 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 21 referatów w tym 1 na zaproszenie, przedstawili 4 postery i przewodniczyli 2 sesjom naukowym.

Zakład Neurochemii Kierownik: prof. dr hab. med. Adam Płaźnik

W Zakładzie zatrudnionych jest pracowników 7 naukowo-badawczych, 2 badawczo-technicznych.Realizowano 3 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową, 2 granty KBN, 1 (QLRT-2001-01606) w ramach innych programów Unii Europejskiej.

Zaburzenia czynności neuroprzekaźnikowej oun w modelu drgawek rozniecanych. (temat nr 61, kierownik: prof. dr hab. A. Płaźnik)Badano zmiany w zachowaniu emocjonalnym zwierząt i w parametrach biochemicznych układu serotoninergicznego mózgu w dwóch modelach padaczki skroniowej: pikrotoksynowym i w drgawkach rozniecanych pentylenetetrazolem. Stwierdzono, że zaburzeniom w reakcjach lękowych zwierząt z padaczką roznieconą towarzyszy spadek aktywności układu serotoninergicznego w strukturach przodomózgowia, powiązany ze spadkiem wiązania trytowanego citalopramu w obszarze CA-3 hipokampa (marker transportera serotoniny - znacznika zakończeń serotoninowych) i współwystępujący z miejscową neurodegeneracją ( rozplem mikrogleju). W modelu pikrotoksynowym stwierdzono, że zaburzenia w metabolizmie serotoniny i dopaminy w okresie bezpośrednio poprzedzającym wystąpienie drgawek, są hamowane przez uprzednie podanie benzodiazepiny - midazolamu i neurosteroidu, allopregnanolonu. Otrzymane wyniki wskazują na:1. udział i lokalizację zmian w aktywności układu serotonergicznego mózgu, w patomechanizmie drgawek rozniecanych2. potencjalnie terapeutyczny wpływ egzogennie podawanych neurosteroidów na hamowanie czynności drgawkowej

Analiza częstości występowania skrajnych form fenotypu aktywności cytochromu CYP 2D6 oraz rozkładu jego aktywności w grupie chorych z depresją, w porównaniu z analogicznymi wskaźnikami populacji ludzi zdrowych. (tematu nr 62, kierownik: dr A. Bidziński)Powiększono grupę chorych z depresją, przebadanych pod kątem aktywności cytochromu CYP 2D6, do 97 osób, oraz przebadaną pod tym względem grupę osób zdrowych do 25 osób. Rozkład częstości przedziałów aktywności CYP 2D6 w badanej grupie porównano z danymi z piśmiennictwa, dotyczącymi tej aktywności w grupie 154 zdrowych ochotników, rekrutowanych z polskiej populacji. Wyniki wskazują, że obie te grupy nie różnią się od siebie. Odsetek tzw. „ultra szybkich metabolizerów” wynosił w naszej grupie 1,03%, a w próbie z populacji ogólnej 1,3%. Osoby o tzw. „ultra wolnym” fenotypie metabolicznym stanowiły 5,1% naszej grupy oraz 5,6% grupy osób zdrowych. Również odsetek osób z grupy uznawanej za grupę „podwyższonego ryzyka” pod względem możliwości niepożądanych efektów leczenia substancjami

73

metabolizowanymi przez CYP 2D6, tj. tych o współczynniku metabolicznym debryzochiny powyżej 4, był w obu grupach podobny i wynosił odpowiednio 11,3 oraz 11,6 %. W przedziale aktywności od 0,1 do 3 znalazło się odpowiednio 78,3 oraz 79,8 % badanych. Wśród przebadanych przez nas dotychczas 25 osób zdrowych nie stwierdzono ani jednego przypadku skrajnego fenotypu metabolicznego, natomiast 86% wyników znalazło się w przedziale wartości współczynnika metabolicznego 0,1-3.Wyniki nasze wskazują więc, że nie ma związku między występowaniem zaburzeń afektywnych a uwarunkowaną genetycznie aktywnością CYP 2D6.

Przydatność oznaczania w moczu aktywności aminopeptydazy alaninowej (AAP) jako nieinwazyjnego markera nadużywania alkoholu. (temat nr 63, kierownik: dr E. Taracha)W pracy tej podjęto próbę wykorzystania aminopeptydazy alaninowej (AAP) jako markera przewlekłego nadużywania alkoholu. Badaniami objęto 101 pacjentów uzależnionych od alkoholu w różnym czasie po zaprzestaniu picia. Aktywność AAP oznaczano w moczu (mAAP) i w eluacie po usunięciu endogennych inhibitorów (eAAP). Stwierdzono, że zdolności dyskryminujące AAP, szczególnie oznaczanej po usunięciu inhibitorów (eAAP) są porównywalne z mHEX i eHEX i oznaczanymi we krwi AspAT, AlAT i GGT, a lepsze od mGGT i eGGT. - Efekt wywierany przez inhibitory na aktywność AAP i HEX jest większy u pacjentów, którzy pili alkohol w ostatnich dniach.- U osób uzależnionych od alkoholu zmiany aktywności AAP wywołane przewlekłym piciem alkoholu nie ulegają normalizacji w ciągu pierwszych 10 dni abstynencji- Informacje uzyskiwane z oznaczania markerów w surowicy i w moczu są niezależne (brak korelacji) i mogą się nawzajem uzupełniać. - Oznaczanie w moczu enzymów pochodzących z nerek może być użyteczne u osób z chorobami wątroby, u których oznaczanie AlAT czy GGT jest nieprzydatne.

Rola układu cholinergicznego w regulacji zachowań emocjonalnych.(grant KBN nr 4P05A 00918, kierownik: prof. dr hab. A. Płaźnik)

Wykazano istotne i selektywne działanie przeciwlękowe inhibitorów acetylocholinesterazy w przedklinicznych modelach reakcji lękowych, rozwój tolerancji względem efektu przeciwlękowego nikotyny i sensytyzację działania pobudzającego aktywność motoryczną. Ponadto, stwierdzono istotną korelację między wiązaniem liganda rec. nikotynowych, epibatydyną, w hipokampach i korze mózgu, a zachowaniem zwierząt w testach lękowych. Otrzymane wyniki stanowią istotny postęp w zrozumieniu roli mechanizmów cholinergicznych w procesach emocjonalnych, oraz otwierają nowe perspektywy farmakoterapii lęku.

Grant Europejski QLG-3-CT-2002-81606, we współpracy z I Kliniką Neurologiczną, koordynator badań prof. J. Kulczyckim

Grant poświęcony szukaniu wczesnych klinicznych markerów choroby CJD, rozpoczęto na jesieni 2002r., a więc za wcześnie na wyniki i podsumowania. Celem jest poszukiwanie markerów obwodowych i ośrodkowych choroby, skorelowanych z jej przebiegiem, a tym samym pozwalających na prognozowanie co do jej rozwoju.

Upowszechnienie wyników badań.

W 2002 roku opublikowano 4 prace w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej,1 w

74

innych czasopiśmie zagranicznym recenzowanym, 6 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus; 4 streszczenia w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 2 w Abstract Book, 1 autorstwo monografii lub podręcznika w języku polskim, 2 prace popularno-naukowe obcojęzyczne. Cytowano w Science Citation Index 69 razy prace pracowników zakładu. Pracownicy Zakładu uczestniczyli w 1 międzynarodowej konferencji naukowej za granicą, na której przedstawili 1 poster, w 7 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 5 referatów w tym 3 na zaproszenie, przedstawili 3 doniesienia, przewodniczyli 1 sesjom.

Zakład Farmakologii i Fizjologii Układu NerwowegoKierownik: prof. dr hab. med. Wojciech Kostowski

W zakładzie zatrudnionych jest 8 pracowników naukowo-badawczych.Realizowano 4 tematy w ramach środków przyznanych na działalność statutową, 3 granty KBN.

Dalsza charakterystyka neurobiologiczno-farmakologiczna linii szczurów Wistar wyselekcjonowanych w kierunku zwiększonej preferencji alkoholu etylowego.(temat nr 64, kierownik: dr W. Dyr.)

Kontynuowano hodowlę i selekcję szczurów Wista w kierunku fenotypu wzmożonej konsumpcji i preferencji alkoholu uzyskując kolejne pokolenia F25-26 zwierząt linii na małe i duże dawki alkoholu oraz wielkość spożycia alkoholu przy zastosowaniu różnych sposobów ekspozycji na alkohol. Ponadto badano aktywność układów mikrosomalnych wątroby obu linii oraz poziom leptyny we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym. Uzyskano kolejne pokolenia (25 i 26) szczurów linii wysoko preferującej (WHP) i nisko preferującej alkohol (WLP). Około 90% zwierząt linii WHP piło znaczne ilości alkoholu (powyżej 5g/kg/24h), natomiast szczury WLP piły trwale niewielkie ilości alkoholu (poniżej 1g/kg/24h). Spożycie pokarmu u obu linii było podobne. Wykazano, że niewielkie dawki alkoholu (0,25 i 0,5g/kg i.p.) aktywują ruchowo zwierzęta linii WHP lecz nie WLP, co dowodzi odmiennych procesów neuronalnych przez alkohol (być może związanych z silniejszym u linii WHP aktywowaniem neurotransmisji dopaminergicznej). Związanej z procesami motywacyjno-nagradzającymi. Z kolei podanie dużych dawek (5.0 g/kg. i.p.) wywoływało u linii WHP znacznie silniejszy i dłuższy efekt nasenny niż u zwierząt nisko preferujących alkohol (WLP). W warunkach dostępu do kolejno, łagodnie narastających stężeń alkoholu (2% do 10 %) zwierzęta linii WHP a także szczury Wistar nieselektywne, spożywały stopniowo coraz większe ilości alkoholu (przy czym szczury WHP dochodziły do charakterystycznie bardzo znacznych ilości pitego alkoholu). Szczury linii WLP były natomiast oporne na tą procedurę „łagodnego” wymuszania picia, pozostając wciąż na niskim poziomie preferencji. Stwierdzono, że u szczurów WHP aktywność mikrosomalnej hydrolazy p-nitrofenolu (PNPH) oraz tzw. substancji reaktywnej na kwas tiobarbiturowy (TBARS) były wyższe u linii WHP niż WLP. Wykazano też obniżony poziom leptyny w płynie mózgowo-rdzeniowym szczurów, co sugeruje znaczenie leptyny jako wskaźnika ryzyka wzmożonego picia alkoholu.

Badanie mechanizmów neurobiologicznych związanych z uzależnieniem od morfiny: dożylne samopodawanie morfiny u szczurów.(temat nr 65, kierownik: dr med. R. Stefański)

Reakcję instrumentalnego dożylnego samopodawania morfiny (i.v. self administration) wytwarzano u szczurów samców Spraque Dawley przy użyciu klatek Skinner’a (Coulbourn, Allentown, USA ) zaopatrzonych w odpowiednią instrumentalizację i sprężonych z regulowanym przez komputer

75

systemem podawania narkotyku. Zwierzętom wprowadzono w znieczuleniu ogólnym (ketamina) cewniki do żyły szyjnej zewnętrznej, którego koniec dystalny wyprowadzono przez skórę na grzbiecie. Po okresie rekonwalescencji i wygojeniu rany operacyjnej rozpoczynano trening odruchu wzmacnianego narkotykiem. Przeprowadzano codziennie sesje treningowe trwające 120 min. Uzyskano trwały odruch instrumentalny, który podlegał typowemu wygaszaniu (w wyniku zaprzestania wzmacniania) oraz nawrotowi (w wyniku ponownego wprowadzenia narkotyku). Wykazano zasadnicze różnice między wzmacniającym działaniem morfiny i kokainy. Nabywanie odruchu wzmacnianego kokainą następowało stosunkowo szybko już po kilku sesjach, podczas gdy wytworzenie odruchu wzmacnianego morfiną wymagało wielu codziennych sesji (do 3 tygodni) Liczba i tempo reakcji były znacznie wyższe w przypadku samopodawania kokainy a rozkład reakcji podczas sesji miał charakter równomierny, podczas gdy reakcje wzmacniane morfiną były nierównomierne i chaotyczne. Wprowadzono również system podwójnej sprzężonej kontroli polegającej na tym, że każdemu zwierzęciu „samopodającemu” narkotyk przyporządkowane było zwierzę otrzymujące biernie (czyli nie w wyniku wykonania reakcji instrumentalnej) identyczną dawkę narkotyku (system „yoked”). Trzeci szczur otrzymywał biernie porcję soli fizjologicznej. System ten pozwala na porównanie efektów i konsekwencji czynnego, motywowanego samopodawania z działaniami biernie podawanego przez eksperymentatora narkotyku. Określono zależność reakcji od samopodawanej dawki narkotyku (krzywa dawka-efekt) oraz optymalnie samopodawane dawki kokainy (0,3/mg/kg/inj.) i morfiny (0,56mg/kg/inj/). Wyraźne różnice w charakterze reakcji samopodawania morfiny i kokainy przemawiają za odmiennym podłożem neuronalnych wzmocnienia pozytywnego wywołanego tymi dwiema substancjami.

Dysfunkcja układu serotoninergicznego a uzależnienie od alkoholu etylowego. Badania na zwierzętach z uszkodzeniem neuronów 5-HT wykonanym za pomocą neurotoksyny 5,7-DHT.(temat nr 66, kierownik: dr E. Koroś)

Sygnał różnicujący subiektywnemu odczuciu substancji biologicznie czynnej może mieć duże znaczenie w mechanizmach uzależnienia. Celem badania było określenie wpływu selektywnego uszkodzenia jądra grzbietowego szwu (dorsal raphe nucleus, DRN) na właściwości różnicujące alkoholu w teście różnicowania (dyskryminacji) sygnału. Sygnał różnicujący alkoholu jest złożony i w jego powstawaniu poza układem receptorów GABA-ergicznych i glutamatergicznych, pewną rolę wydaje się odgrywać receptory 5-HT. Dotychczas nie badano udziału neuronów 5-HT na sygnał różnicujący. Przeprowadzone badania polegały na uszkodzeniu jądra grzbietowego szwu dorsal raphe nucleus, DRN) za pomocą selektywnej neurotoksyny (5,7-dihydroksytryptaminy) u samców szczurów Wistar i następczej analizie działanie pozytywnie wzmacniające oraz różnicujące alkoholu. W zakresie działania pozytywnie wzmacniającego zastosowaliśmy procedurę instrumentalnego samopodawania alkoholu, natomiast bodziec różnicujący etanolu ocenialiśmy w teście rozróżniania sygnału (stimulus discrimination test).Uszkodzenie DRN spowodowało istotne obniżenie poziomu serotoniny (5-HT) i jej głównego metabolitu, 5-HIAA, w docelowych strukturach tego układu. U zwierząt z uszkodzonym układem wytwarzano następnie odruch instrumentalny wzmacnianym podaniem alkoholu. Nie wykazano znaczącego wpływu lezji układu 5-HT na instrumentalne „samopodawanie” alkoholu. Stosując metodę instrumentalną wykazaliśmy jednak, że subiektywne odczuwanie działania alkoholu, czyli tzw. Sygnał różnicujący (discriminative stimulus) ulega pewnym modyfikacjom. Jakkolwiek wpływ uszkodzenia DRN na natężenie sygnału różnicujący alkohol w teście „rozróżniania leku” okazało się stosunkowo niewielkie, to sama „struktura” sygnału uległa pewnej zmianie. Dotyczy to zwłaszcza udziału receptora serotoninergicznego 5-HT1A, zaobserwowaliśmy bowiem większą zdolność „podstawiania” się agonisty tego receptora za sygnał alkoholu u zwierząt z uszkodzeniem struktury DRN w porównaniu z grupą kontrolną. Wykazuje to że „serotoninergiczny” komponent sygnału różnicującego alkoholu uległ nasileniu w wyniku uszkodzenia jądra grzbietowego szwu. Z

76

kolei podstawianie diazepamu za sygnał alkoholu nie ulegało zmianie, co dowodzi braku wpływu lezji na komponent „GABA-benzodiazepinowy” sygnału różnicującego alkoholu.

Funkcjonowanie zmysłu smaku u osób uzależnionych od opioidów leczonych w programie metadonowym.(temat nr 67, kierownik: doc. dr hab. med. P. Bieńkowski)

Celem pracy było zbadanie oceny reaktywności na smak słodki jako potencjalnego markera uzależnienia od alkoholu i opioidów. W badaniu oceniano reakcje smakowe na roztwory sacharozy, chininy soli kuchennej i kwasku cytrynowego w grupach osób uzależnionych i w odpowiednio dobranej grupie kontrolnej. Wyniki badania opublikowano w Drug and Alcohol Dependence (2002).Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w reaktywności smakowej pomiędzy grupą badaną i kontrolną. Na podkreślenie zasługuje fakt identycznej wrażliwości obu grup na roztwory sacharozy. Reaktywność na smak słodki i inne podstawowe kategorie smakowe nie może być predyktorem uzależnienia od opioidów.

Reaktywność na smak glutaminianu sodu (smak umami) potencjalny marker uzależnienia od alkoholu etylowego.(grant KBN nr 0340/4P05A /2002/23, kierownik : dr A. Ścińska)

Celem badania była ocena zmian w reaktywności na smak glutaminianu sodu (smak umami) u osób uzależnionych od alkoholu oraz w odpowiednio dobranej grupie kontrlonej. Rozpoczęto prace nad ustaleniem stężeń progowych dla glutaminianu sodu w procedurze rozróżniania smaku, (taste discrimination Ścińska i wsp., 2000), korelacje między stężeniami endogennego glutaminianu w ślinie, a natężeniem odpowiedzi smakowych na glutaminian podawany w formie wodnego roztworu (badanie w fazie wstępnej). Badania wykonane do tej pory pozwoliły na ustalenie, że progowe stężenia dla smaku glutaminianu sodu wahają się od 0,1 do 0,3%. Krzywa obrazująca subiektywne natężenie smaku w zależności od stężenia osiąga, asymptotycznie, maksimum dla stężeń glutaminianu 3%.

Funkcjonowanie zmysłu smaku i podatność na uzależnienia w chorobie Parkinsona w aspekcie zaburzeń układu „nagrody”.(grant KBN nr 3/P05A /015/22, kierownik: prof. dr hab. W. Kostowski

Celem badania jest ocena zmian reaktywności na nagradzające i awersyjne bodźce smakowe u pacjentów z rozpoznaniem choroby Parkinsona oraz w odpowiednio dobranej grupie kontrolnej. Planowane jest zbadanie 100 osób (po 50 osób w grupie kontrolnej). Zbadano dotychczas 31 osób, w tym 15 osób z rozpoznaniem choroby Parkinsona.

Wstępna analiza statystyczna wyników dotyczących zebranej grupy pacjentów nie wykazała istotnych różnic w zakresie reaktywności na słodkie, kwaśne i słone roztwory oraz w zakresie ogólnej wrażliwości smakowej określanej metodą elektrogustometryczną.

Podstawy neurobiologiczne, mechanizmy i metody profilaktyki oraz leczenia uzależnień.

(grant Zamawiany KBN nr PBZ-KBN/033/P05/2000- we współpracy z Międzynarodowym Instytutem Biologii Molekularnej i Komórkowej, kierownik: prof. W. Kostowski)

W ramach realizacji w/w zadania badawczego porównano proces instrumentalnego samopodawania dożylnego (i.v.) self administration) morfiny i kokainy analizowano dynamikę procesu nabywania

77

reakcji instrumentalnej wzmacnianej tym narkotykiem. Wprowadzono po raz pierwszy w Polsce metodą równoczesnego, sprzężonego („yoked”) biernego podania narkotyku. Przeprowadzono również serię eksperymentów zmierzających do ustalenia roli wybranych czynników transkrypcyjnych i kinaz białkowych w ekspresji odruchowego, eksperymentalnego "głodu" alkoholowego.Trening instrumentalnego samopodawania alkoholu prowadzono w standardowych klatkach Skinner'a, które stanowiły jednocześnie "kontekst" kojarzony ze spożywanym alkoholem. Dodatkowo, z każdą porcją alkoholu kojarzono kompleks specyficznych bodźców świetlnych i dźwiękowych (Bieńkowski i wsp. 1999). Grupę kontrolną stanowiły szczury eksponowane na identyczne bodźce kontekstowe i specyficzne nie otrzymujące nigdy alkoholu ("yoked"). Ekspozycja na bodźce kontekstowe i specyficzne po długotrwałej abstynencji (30 dni) prowadziła do natychmiastowego nawrotu odruchowej odpowiedzi instrumentalnej w grupach zwierząt samopodających alkohol. W grupach kontrolnych nie obserwowano ukierunkowanych odpowiedzi instrumentalnych. Zwierzęta zabijano natychmiast po zakończeniu ekspozycji na bodźce warunkowe bądź po upływie dalszych 60 minut i następnie wyjmowano mózgi, w których analizowano ekspresję czynnika transkrypcyjnego c-Fos.U zwierząt badanych natychmiast po sesji ekspozycji na bodźce warunkowe, nawrót odpowiedzi instrumentalnej był powiązany ze specyficznymi zmianami ekspresji czynnika transkrypcyjnego c-Fos w niektórych strukturach mózgu, takich jak grzbietowa części prążkowia, boczna część ciała migdałowatego i jądro okołokomorowe wzgórza . Zmian takich nie obserwowano natomiast w grupie kontrolnej. U zwierząt badanych 60 min po zakończeniu na bodźce warunkowe ekspresja białka c-Fos w w/w strukturach była odpowiednio większa, jednak podobne, lub nawet większe zmiany ekspresji c-Fos obserwowano także w grupie kontrolnej ("yoked"). Niezależnie od czasu jaki upłynął od zakończenia sesji eksperymentalnej, obserwowano wzrost ekspresji c-Fos w wielu innych strukturach mózgu, m.in. w korze przedczołowej, korze wyspy czy w brzusznej części prążkowia oraz jądrze półleżącym przegrody. Powyższe zmiany dotyczyły jednak także odpowiednich grup kontrolnych. Nie stwierdzono również żadnych specyficznych zmian w fosforylacji wybranych kinaz grupy MAP (p-Erk, p-Jnk) oraz czynnika transkrypcyjnego Jun (p-Jun).Opisane wyżej wyniki mogą wskazywać na istotną rolę wybranych szlaków wzgórzowo-prążkowiowych i/lub wzgórzowo-skroniowych w patogenezie odruchowego "głodu" alkoholu. Wcześniejsze eksperymenty z użyciem podobnych technik behawioralnych i immunohistochemicznych wykazały aktywację czynnika transkrypcyjnego c-Fos w korze przedczołowej i jądrze okołokomorowym wzgórza w odpowiedzi na bodźce skojarzone z samopodawaniem alkoholu, ale nie w odpowiedzi na bodźce skojarzone z samopodawaniem sacharozy. Wyniki naszych badań sugerują, że jądro okołokomorowe wzgórza może być strukturą powiązaną z odruchowym poszukiwaniem alkoholu i innych narkotyków (praca wysłana do druku). Warto podkreślić, że struktura ta nie była do tej pory przedmiotem dokładniejszych badań w aspekcie uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Brak aktywacji czynnika c-Fos w innych jądrach wzgórza (np. środkowo-grzbietowej części wzgórza) może świadczyć o selektywnym zaangażowaniu niektórych jąder tej struktury w percepcję i/lub analizę bodźców skojarzonych z alkoholem.

Przytoczone wyżej wyniki mogą być punktem wyjścia do:

- dalszych badań molekularnych nad trwałymi zmianami adaptacyjnymi, które warunkują szybkie zmiany ekspresji białka c-Fos obserwowane w w/w strukturach mózgowia,

- badań na ludziach, z wykorzystaniem technik neuroobrazowania, weryfikujących obserwowane przez nas zmiany w warunkach klinicznych.

78

Upowszechnienie wyników badań.W 2002 roku opublikowano 10 prace w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej,6 w polskich czasopismach recenzowanych umieszczonych w Index Copernicus,2 w innych czasopismach polskich recenzowanych; 7 streszczeń w czasopismach umieszczonych na liście filadelfijskiej, 4 w Abstract Book; 1 rozdział w monografii w języku angielskim, 3 rozdziały monografii o charakterze popularyzatorskim, 1 pracę popularno-naukową.Cytowano w Science Citation Index 160 prac pracowników zakładu.Pracownicy Zakładu uczestniczyli w 1 międzynarodowej konferencji naukowej za granicą, na której przedstawili 2 postery; w 9 ogólnopolskich konferencjach naukowych odbywających się w kraju, na których wygłosili 10 referatów, w tym 5 na zaproszenie, przedstawili 4 postery.

79

SYMPOZJA I KONFERENCJE

Instytut był w 2002 roku organizatorem lub współorganizatorem następujących konferencji naukowych i sympozjów:

1. „Nowe wyzwania, nowe możliwości”,10-11.01.2002, Warszawa.2. „Ciekawe i rzadkie przypadki chorób naczyniowych mózgu”,18.01.2002, Warszawa.3. „Farmakoterapia, psychoterapia i rehabilitacja zaburzeń afektywnych”, 25-27.01.2002, Warszawa. 4. „Farmakoterapia, psychoterapia i rehabilitacja zaburzeń psychotycznych. Problemy zdrowia psychicznego kobiet”,11-12.04.2002, Warszawa.5. ENTER Mental Health 3rd Annual Conference, 22-24.05.2002, Warszawa.6. „Diagnostyka padaczki przed i śródoperacyjna”,26.04.2002, Warszawa.7. 2 nd International Schizophrenia Forum,26-27.04.2002, Warszawa.8. XII Konferencja Stowarzyszenia Neuropatologów Polskich,20-22.05.2002, Warszawa.9. „Neuroplastyczność i neurorehabilitacja - szkoła wiosenna”,22.05.2002, Warszawa.10. XVI Ogólnopolska Konferencja Naukowa Polskiego Towarzystwa Epileptologii nt. padaczki,23-25.05.2002, Warszawa.11. Choroby lizosomalne w neurologii i psychiatrii - postępy.14.04.2002, Warszawa.12. Konferencja konsultantów wojewódzkich w dziedzinie psychiatrii i psychiatrii dzieci i młodzieży,28.06.2002,Warszawa.13. „Muzyka i psychodrama”, 12-14.08.2002, Warszawa.14. „Psychiatria środowiskowa. Jakość - satysfakcja - koszty”,13-14.09.2002, Tworki.15. Konferencja konsultantów wojewódzkich w dziedzinie psychiatrii i członków grupy problemowej WHO, 27.09.2002, Warszawa.16. „Skutki urazów psychicznych i przemocy doświadczanych przez dzieci i młodzież”,9.10.2002, Warszawa.17. „Pacjent - personel - instytucja medyczna - problemy psychologiczne.17-18.10.2002, Warszawa.18. „Farmakoterapia, psychoterapia i rehabilitacja zaburzeń psychotycznych.Profilaktyka i leczenie zaburzeń psychicznych w środowisku”,24-25.10.2002, Warszawa.19. „Modele ochrony zdrowia psychicznego - nowe formy pielęgniarstwa psychiatrycznego”, 7-8.11.2002, Warszawa.20. „Metody automatycznej analizy czynności bioelektrycznej. Medycyna snu”,15.11.2002, Warszawa.21. Sesja naukowa nt. choroby Huntingtona, 8.12.2002, Warszawa.22. „Diagnostyka i leczenie chorych z zaburzeniami krążenia mózgowego”,18.12.2002, Warszawa.

80

DZIAŁALNOŚĆ Z WYBORU WE WŁADZACH KRAJOWYCH TOWARZYSTW NAUKOWYCH

ORAZ CZŁONKOSTWO HONOROWE

Imię i nazwisko Nazwa towarzystwa Funkcja Data wyborudr W. Brodniak Polskie Towarzystwo

Suicydologicznesekretarz Zarządu 2002

lek. C. Brykczyńska Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczo-

Behawioralnej

sekretarz Zarządu SekcjiNaukowej Psychoterapii

sekretarz Komisji„Psychiatria w Medycynie”

członek Zarządu

2000

19962001

prof. J.Cz. Czabała Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

przewodniczący Zarządu Sekcji Naukowej

Psychoterapii

przewodniczący Komisjids Psychologii Klinicznej

2000

2001

prof.A. Członkowska

Polskie TowarzystwoNeurologiczne

Polska Akademia Umiejętności

Polskie Towarzystwo Badan nad Miażdżycą

członek Zarządu Głównego

członek korespondent

wiceprzewodnicząca Zarządu Głównego

2002

1999

2002

prof. J. DymeckiStowarzyszenie Neuropatologów

Polskich

skarbnikZarządu Głównego 2002

dr E. GalińskaPolskie Towarzystwo

Psychiatryczne

przewodniczącaGrupy Roboczej„Muzykoterapia”Sekcji Naukowej

Psychoterapii

1985

mgr T. Gordon Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

członek Komisji Rewizyjnej Sekcji

Psychiatrii Sądowej2000

dr B. Habrat Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

przewodniczący Komisji ds Uzależnień

2001

81

dr E. Habrat-Pragłowska

Polskie Towarzystwo Psychoterapii Poznawczej

i Behawioralnej

sekretarz Zarządu Głównego

członek Komisji Naukowo-Dydaktycznej

1999

1999

doc. S. Ilnicki Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

członek Zarządu Sekcji Psychiatrii Sądowej

członek Zarządu SekcjiHistorii Psychiatrii

2000

1998

prof. M. Jarema Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

skarbnik Zarządu Głównego

2001

dr I. Jelonkiewicz Polskie Towarzystwo Psychologiczne

sekretarz Zarządu Sekcji Psychologii Zdrowia i Choroby Somatycznej

1998

prof. W. Kostowski

Polskie TowarzystwoFarmakologiczne

Polska Akademia Umiejętności

członekZarządu Głównego

członek czynny

2001

1993

mgr S. Kotapka-Minc Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

członek Zarząduskarbnik Zarządu Sekcji

Psychogeriatrii

19981998

prof. P. KozłowskiPolskie Towarzystwo

Rezonansu Magnetycznego

członek Zarządu 1993

dr M. Krawczyk Polskie Towarzystwo Fizjoterapii

prezes Oddziału Warszawskiego

2000

prof. J. Kulczycki Polskie TowarzystwoNeurologiczne

członek Zarządu Głównego

członek honorowy

1996

1992dr Z. Kulka Polskie Towarzystwo

Psychiatryczneczłonek Komisji

Rewizyjnej Oddziału Warszawskiego

2001

dr W. Kuran Polskie TowarzystwoNeurologiczne

członek Zarządu Sekcji Schorzeń

Pozapiramidowych

2000

prof. S. Leder Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

przewodniczący Komisji„Psychiatria w Medycynie”

członek honorowy

1993

1992

dr Z. Majchrzyk Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

przewodniczący Zarządu Sekcji

Psychiatrii Sądowej2000

dr J. MederPolskie Towarzystwo

Psychiatryczne

sekretarzZarządu Głównego

członek Zarządu

2001

2001

82

World Psychiatric Association

Sekcji Rehabilitacji

ekspert 2002

mgr K. Mędrzycki Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

przewodniczący Filii Warszawskiej Sekcji

Naukowej Psychoterapii

2001

dr H. Mierzewska Polskie TowarzystwoPediatryczne

sekretarz SekcjiWrodzonych Wad

Metabolizmu

2001

lek. S. Murawiec Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

członek Zarządu Oddziału Warszawskiego

1998

prof.I. Namysłowska

Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

wiceprzewodniczącaZarządu Głównego

wiceprzewodnicząca Sekcji Naukowej Terapii Rodzin

1998

1998

dr K. NiedzielskaPolskie Towarzystwo

Neurofizjologii Klinicznej

Polskie Towarzystwo Neurologiczne

przewodnicząca Komisji Rewizyjnej

sekretarz Oddziału Warszawskiego

przewodnicząca Zarzadu Sekcji ds Padaczki

20012001

1999

doc. M. Niewiadomska

Polskie Towarzystwo Neurofizjologii Klinicznej

przewodnicząca Oddziału Warszawskiego

1997

dr T. Parnowski

Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

przewodniczący Oddziału Warszawskiego

wiceprzewodniczący Sekcji Psychogeriatriii Choroby Alzheimera

2001

1995

dr B. Pietrzykowska Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

sekretarz Oddziału Warszawskiego

członek Zarządu Sekcji Naukowej Kształcenia

Specjalistycznego

2001

2001

prof. A. Płaźnik Polskie Towarzystwo Farmakologiczne

prezes elektczłonek Prezydium Zarządu Głównego

20012001

prof. S. Pużyński Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

Polska Akademia Umiejętności

Polskie Towarzystwo Suicydologiczne

członek Prezydium Zarządu Głównego

przewodniczący SekcjiBadań Biologicznych

w Psychiatrii

członek korespondent

członek Prezydium Zarządu Głównego

2001

1995

2001

2002

dr M. Rakowicz Polskie Towarzystwo przewodnicząca Komisji 2002

83

Neurologiczne Rewizyjnej Oddziału Warszawskiego

dr G. Rejnowski Polskie Towarzystwo Neurologiczne

wiceprzewodniczący Koła Informatycznego

2001

doc. D. Ryglewicz Polskie Towarzystwo Neurologiczne

członek Zarządu Głównego

2002

dr A. Sarol-Kulka Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

wiceprzewodnicząca Grupy Roboczej

Psychoterapii Grupowej Sekcji Naukowej

Psychoterapii

1989

dr J. Seniów Polskie Towarzystwo Neuropsychologiczne

członek Rady Zarządu 2000

lek. T. Szafrański Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

skarbnik Zarządu Oddziału Warszawskiego

1998

dr G. Szpak Stowarzyszenie Neuropatologów Polskich

członek Komisji Rewizyjnej Zarządu

Głównego

2002

prof. J. Wciórka Polskie TowarzystwoPsychiatryczne

prezes - elekt, członek Zarządu Głównego

2001

doc. T. Wierzba-Bobrowicz

Stowarzyszenie Neuropatologów

Polskich

wiceprzewodnicząca Zarządu Głównego 2002

prof. D. Wochnik-Dyjas

Polskie Towarzystwo Neurofizjologii Klinicznej

wiceprzewodnicząca Komisji ds Certyfikatów

EEG i EMG

1997

dr B. Woronowicz Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

członek Zarządu Oddziału Warszawskiego

2001

doc. M. Załuska Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

członek Zarządu Oddziału Warszawskiego

2001

prof. J. Zaremba Polskie Towarzystwo Genetyki CzłowiekaPolskie Towarzystwo

Genetyczne

Polskie Towarzystwo Chorób Nerwowo-

Mięśniowych

członek Zarządu Głównego

wiceprzewodniczący Zarządu Głównegoczłonek honorowy

członek Rady

1998

2001

20012001

dr C. Żechowski Polskie Towarzystwo Psychiatryczna

członek Zarządu ds. Szkolenia i Nauki

SekcjiPsychiatrii Dzieci i Młodzieży Oddziału

Warszawskiego

2001

DZIAŁALNOŚĆ PRACOWNIKÓW IPiN

84

WE WŁADZACH ORGANIZACJI KRAJOWYCHZWIĄZANYCH Z PROBLEMAMI NAUKI

Imię i nazwisko Nazwa organizacji Funkcja Data wyboru

prof. J.Cz. CzabałaRada Programowa ds

Badań nad Problemami Związanymi z Alkoholem

wiceprzewodniczący 1995

prof. A. Członkowska Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego

Polskie Towarzystwo Badań Układu Nerwowego

wiceprzewodniczącaLekarskiej Rady

Doradczejwiceprzewodnicząca Zarządu Głównego

19902001

dr W. Jernajczyk Polskie Towarzystwo Badań nad Snem

członek Rady Programowej

2001

prof. W Kostowski Rada Programowa ds.Badań nad Problemami

Związanymi z AlkoholemTowarzystwo Naukowe

Warszawskie

członek Rady

członek zwyczajny

1999

1985

prof. J. Kulczycki Komitet Badań Naukowych członek Sekcji Medycyny Niezabiegowej

2000

dr T. Mendel Polskie StowarzyszenieUdaru Mózgu

członek Rady 1998

dr J. Moskalewicz Rada Programowa ds.Badań nad Problemami

Związanymi z Alkoholemczłonek Rady

1995

dr K. Niedzielska Polskie Towarzystwo Epileptologii

członek Zarządu 2001

dr B. Pietrzykowska Stowarzyszenie „Koalicja na Rzecz Zdrowia Psychicznego”

członek Zarządu 1996

prof. S. Pużyński Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauki

Towarzystwo Naukowe Warszawskie

Komitet Badań Naukowych

członek Rady Programowej

członek zwyczajny

członek Sekcji Nauki Kliniczne i Niezabiegowe

1999

1999

2001

dr M. Rakowicz Polskie Towarzystwo Epileptologii

przewodnicząca Komisji Rewizyjnej

2002

lek. K. Tyczyński Polskie Towarzystwo Psychologii Analitycznej

Prezes Zarządu Głównego 2001

prof. H Wehr Rada Programowa ds.Badań nad Problemami

Związanymi z Alkoholemczłonek Rady

1995

dr J. Zaborski Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego

członek Lekarskiej Rady Doradczej

1998

85

DZIAŁALNOŚĆ PRACOWNIKÓW IPiNWE WŁADZACH INNYCH ORGANIZACJI KRAJOWYCH

Imię i nazwisko Nazwa organizacji Funkcja Data wyboru

dr K. Chmielewska Rada ds. Certyfikacji Programów Szkoleniowych

Międzyresortowa Komisja ds. Profilaktyki, leczenia i

Rehabilitacji

członek Rady

członek Komisjiprzewodnicząca Zespołu ds. Koordynacji Kontroli Środków Odurzających i

Psychotropowych

2002

2002

prof. J.Cz. Czabała Rada ds Promocji Zdrowia Psychicznego

Rada ds. Certyfikacji Programów Szkoleniowych

przewodniczący Rady

członek Rady

2001

2002

prof. J. Dymecki Komisja ds Ustalenia Stopnia Zagrożenia

Rozpowszechniania się Choroby Creutzfeldta-Jakoba

członek Komisji 2002

prof. A. Frączek Rada ds Promocji Zdrowia Psychicznego

Rada Programowa Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży

członek Rady

przewodniczący Rady

2001

1999

mgr M. Ignaczak Polskie TowarzystwoPomocy Telefonicznej

członek Zarządu Głównego

2002

mgr A. Kłodecki Polskie TowarzystwoPomocy TelefonicznejRada ds Potwierdzania

Kwalifikacji Zawodowych w Dziedzinie Psychoterapii

Uzależnień

wiceprzewodniczący Zarządu Głównego

członek Rady

2002

2001

dr W. Kłosiński Krajowa Komisja Psychiatryczna ds. Środków

Zabezpieczajacych przy Ministrze Zdrowia

przewodniczący Komisji 2002

mgr B. Krzysztoszek Stowarzyszenie Koalicja na Rzecz Zdrowia Psychicznego

wiceprezes Zarządu 2001

prof. J. Kulczycki Rada Epidemiologiczna członek Rady 2000dr B. Mroziak Rada ds Promocji Zdrowia

Psychicznegosekretarz Rady 2001

prof. I. Namysłowska Rada Konsultantów ds Reformy Systemu Edukacji

członek Rady 1998

86

Krajowe Towarzystwo Autyzmu

Rada ds Promocji Zdrowia

Rada Programowa Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Edukacji

Narodowej i Sportu

członek Rady Naukowej

członek Rady

członek Krajowego Zespołu Wspierającego Edukację Zdrowotną w

Szkole oraz Rozwój Sieci Szkół Promujących

Zdrowie

1997

2001

2000

mgr K. Ostaszewski Rada ds Promocji Zdrowia Psychicznego

członek Rady 2001

dr B. Pietrzykowska Naczelna Rada Lekarska członek Rady 2001prof. S. Pużyński Rada ds Promocji Zdrowia

Psychicznego

Komisja Rejestracji Środków Farmaceutycznych i

Materiałów Medycznych przy Ministrze ZdrowiaOdwoławcza Komisja

Bioetyki przy Ministrze Zdrowia

Krajowa Rada Egzaminów

Lekarskich

wiceprzewodniczący Rady

członek Komisji

członek Komisji

członek Rady

2001

1995

2001

2002

mgr J. Sierosławski Rada ds. Przeciwdziałania Narkomanii przy Premierze

RP

członek Rady 2002

lek. W. Simon Stowarzyszenie Psychologów

Chrześcijańskich

wiceprzewodniczący Zarządu Głównego

2001

prof. B. Szukalski Polska Liga Trzeźwości

Polski Komitet Normalizacji

członek Rady Głównej

przewodniczący Komisji ds Diagnostycznych

Badań Laboratoryjnych

1990

2001

dr W. Szyszkowski Stowarzyszenie Psychologów

Chrześcijańskich

członek Zarządu Głównego

2001

dr G. Świątkiewicz Rada ds. Potwierdzania Kwalifikacji Zawodowych

Osób Prowadzących Terapię Uzależnień Lekowych

członek Rady 2001

prof. J. Wciórka Zespół Ekspertów ds. programu specjalizacji z

psychiatriiZespół Ekspertów ds.

akredytacji jednostek do

członek Zespołu

przewodniczący Zespołu

2002

2002

87

prowadzenia specjalizacjidr B. Woronowicz Rada ds. Potwierdzania

Kwalifikacji Zawodowych w Dziedzinie Psychoterapii

Uzależnień

członek Rady 2001

prof. J. Zaremba Polski Komitet ds UNESCO

Polski Zespół do Badań nad Niepełnosprawnością

Intelektualną

członek Grupy Roboczej ds Bioetyki

Członek Zespołu

1999

2002

DZIAŁALNOŚĆ Z WYBORU WE WŁADZACHZAGRANICZNYCH TOWARZYSTW NAUKOWYCH

ORAZ CZŁONKOSTWO HONOROWE

Imię i nazwisko Nazwa towarzystwa Funkcja Data wyboru

prof. A. Członkowska International Stroke Society

European Neurological Society

European StrokeConference Scientific

Committee

European Federation of Neurological Societies

Deutsche Neurologische Gesselschaft

European Stroke Society

członek Zarząduczłonek Komitetu Wykonawczego

członek Komitetu Wykonawczego

członek Rady Programowej

przewodnicząca Komitetu Bye Laws and Membership

Committeeczłonek korespondent

czlonek Komitetu Wykonawczego

2002

20002000

1992

1997

1995

2002

prof. A. Frączek Academia Europea członek Zarządu 1991

dr E. Galińska European MusicTherapy Committee

członek reprez. Polski 1994

dr B. Habrat International Associationof Polish Psychiatrists

przewodniczący Sekcji Polskiej

1996

prof. W. Kostowski European Societyfor Bioresearchin Alcoholism

(ESBRA)

konsultant,koordynator i przedstawiciel

krajów EuropyŚrodkowo-Wschodniej

1992

prof. J. KulczyckiEuropean Federation of Neurological Societies

American Academy of

członek panelu neuroinfekcji,członek panelu mózgowo-

rdzeniowego i wodogłowia,członek Komisji

19961996

1999

88

Neurology Epidemiologiiprof. S. Leder Towarzystwo

PsychoterapiiFederacji Rosyjskiej

członekhonorowy

1994

dr J. Meder Polsko-NiemieckieTowarzystwo

Zdrowia PsychicznegoWorld Association for

Psychosocial RehabilitationPolsko-Izraelskie

Towarzystwo Zdrowia Psychicznego

członek Zarządu

sekretarz na Polskę

skarbnik Zarządu

1999

1998

2000

dr J. Moskalewicz The Consortium of European Alcohol Research

Centres

członek Komitetu Koordynacyjnego

2001

dr B. Mroziak European Health Psychology Society

(EHAPS)

przedstawiciel polskiej Sekcji EHAPS

2002

prof. I. Namysłowska World Societyfor Adolescentology

członek Zarządu 1995

mgr Z. Orzechowska Polsko-NiemieckieTowarzystwo

Zdrowia Psychicznego

przewodnicząca Komisji ds Rehabilitacji i Pracy

1996

dr K. Prot-Klinger World Psychiatric Association (WPA)

Chair Section on Mental Health Economics WPA

2002

prof. S. Pużyński Society of BiologicalPsychiatry (Argentina)

członek honorowy 1968

doc. D Ryglewicz European Federation of Neurological Societies

członek panelu neuroepidemiologii

1998

doc. M. Siwiak--Kobayashi

International Federationof Psychotherapy

członek Zarządu 1994

dr E. Stępień World Federationand Society for

Adolescentology

członek ZarząduEuropa prezydent

19952002

prof. J. Zaremba European Society of Human Genetics

International Bioethical Committee of UNESCO

Fellow of the International Association for the

Scientific Study of the Intellectual Disability

członek Komitetu Naukowo-Programowego

wiceprzewodniczący Komitetu

Członek honorowy

1998

1998

2001

UDZIAŁ W KOMITETACH POLSKIEJ AKADEMII NAUK

Imię i nazwisko Nazwa komitetu Funkcja Data wyboru

89

doc. R. Bogusławska

Komitet Nauk Neuroradiologicznych

Komitet Nauk Podstawowych

sekretarz Komisji Neuroradiologicznej

członek Komisji Inżynierii Biomedycznej

1999

1999

prof. A. Członkowska

Komitet Badań Neurologicznych

członek Komitetu 2002

prof. J. Dymecki Komitet Nauk Neurologicznych

członek Komisji Neuropatologii i Neuroonkologii

członek Komisji HistoriiNauk Neurologicznych

2000

1999

prof. A. Frączek Komitet Nauk Psychologicznych

członek Komitetu 1972

dr W. Jernajczyk Komitet Nauk Neurologicznych

członek Komisji Neurofizjologii Klinicznej

1999

prof. W. Kostowski Komitet Nauk Neurologicznych Komitet TerapiiDoświadczalnej

Komitet Nauk Fizjologicznych

Komitet Terapii

Komitet Neurobiologii

członek Komisji Neurochemii

członek KomisjiFarmakologii Klinicznej

przewodniczącyKomisji Uzależnień

członek Komisji Nauk

Fizjologicznychprzewodniczący Komisji

Terapii Uzależnieńwiceprzewodniczący

Komitetu

1996

1996

2000

20001999

1998

prof. P. Kozłowski Komitet Nauk Neuroradiologicznych

przewodniczący Komisji Neuroradiologicznej

1975

prof. J. Kulczycki Komitet Nauk Neurologicznych

członek Komisji Neuropatologii

członek Komisji Neuroradiologii

1996

1996

doc. M. Niewiadomska

Komitet Nauk Neurologicznych

członek Komisji Patologii Nerwowo-Mięśniowej

członek Komisji Neurofizjologii Klinicznej

1999

2001

dr T. Parnowski Komitet Patofizjologii Klinicznej

członek Komisji Geriatrii iGerontologii

1996

prof. S. Pużyński Komitet TerapiiDoświadczalnej

członek Komitetu 1996

doc. T. Wierzba-Bobrowicz

Komitet Nauk Neurologicznych

członek Komisji Neuropatologii i Neuroonkologii

2000

prof. D. Wochnik-Dyjas

Komitet NaukNeurologicznych

Komitet Nauk Fizjologicznych

członek Komisji Patologii Nerwowo-Mięśniowej

członek Komisji ds. Mięśni

1984

1994

90

prof. J. Zaremba Komitet Nauk Neurologicznych

Komitet Patofizjologii Komórki

Komitet Patologii Komórki

członek Komitetuprzewodniczący Komisji

Neurogenetykiczłonek Komisji Patologii

Nerwowo-Mięśniowejczłonek prezydium

członek Komisji Genetyki

19961999

1999

1999

1999

UDZIAŁ W RADACH NAUKOWYCH I RADACH WYDZIAŁÓW

Imię i nazwisko Nazwa Rady Funkcja Data wyboru

prof. J.Cz. Czabała Wydział Ochrony ZdrowiaCollegium Medicum UJ

członek Rady Wydziału 1999

prof. A. Frączek Wydział Pedagogiki UWInstytut StudiówSpołecznych UW

członek Rady Wydziałuczłonek Rady Naukowej

19961996

doc. S. Ilinicki Centralny szpital Kliniczny WAM

członek Rady 2000

prof. A. Jakubik Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

członek Rady Wydziału Filozofii

1993

prof. W. KostowskiII Wydział Lekarski AM

w WarszawieInstytut Farmakologii PAN

w KrakowieCentrum Medycyny

Doświadczalnej i Klinicznej PAN

członek Rady Wydziału

członek Rady Naukowej

członek Rady Naukowej

1978

1996

1996

prof. A. Płaźnik I Wydział Lekarski AM w Warszawie

członek Rady Wydziału 1991

prof. S. Pużyński Instytut Farmakologii PAN, Kraków

członek Rady Naukowej 1996

prof. B. Szukalski II Wydział Lekarski AMw Warszawie

członek Rady Wydziału 1976

doc. M. Załuska Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

członek Rady Instytutu Studiów nad Rodziną

2001

prof. J. Zaremba Zakład Genetyki PANCentrum Zdrowia Dziecka

członek Radyczłonek Rady

19992000

UDZIAŁ PRACOWNIKÓW INSTYTUTUW ZESPOŁACH REDAKCYJNYCH

CZASOPISM KRAJOWYCH I ZAGRANICZNYCH

91

CZASOPISMA KRAJOWE

Imię i nazwisko Nazwa czasopisma Funkcja

lek. H. Baran-Furga Seksuologia członek Redakcjiprof. J.Cz. Czabała Postępy Psychiatrii

i NeurologiiAlkoholizm i Narkomania

PsychoterapiaLęk i Depresja

Neurologica et Neurogeriatria

członek Zespołu Redakcyjnego

przewodniczący Rady Programowej

członek Komitetu Redakcyjnegoczłonek Rady Programowej

członek Rady Naukowejprof. A. Członkowska Neurologia

i Neurochirurgia PolskaPostępy Psychiatrii i Neurologii

Farmakoterapia w Psychiatrii i NeurologiiPostępy FarmakoterapiiMedycyna Praktyczna

Neurology - wydanie polskieNeurologia Praktyczna

Neurologica et Neurogeriatrica

członek Kolegium Redakcyjnego

członek Zespołu Redakcyjnegoczłonek Zespołu Redakcyjnego

członek Rady Programowejczłonek Rady Naukowej

redaktorczłonek Rady Programowej

członek Rady Naukowej

prof. S. Dąbrowski Wiadomości PsychiatrycznePostępy Psychiatrii i Neurologii

członek Zespołu RedakcyjnegoCzłonek Zespołu Redakcyjnego

prof. J. Dymecki Neurologia i Neurochiurgia Polska

Current Medical Literature Neurologia

Folia Neuropathologica

redaktor Działu Kroniki i Informacji

redaktor wydania polskiego

członek Komitetu Redakcyjnegodr E. Galińska Muzykoterapia przewodnicząca Koleg. Redak.

dr B. HabratPostępy Psychiatrii i Neurologii

Alkoholizm i Narkomaniasekretarz Redakcjiredaktor naczelny

dr E. Habrat-Pragłowska

Lęk i Depresja członek Komitetu Redakcyjnego

doc. S. Ilinicki Problemy AlkoholizmuLekarz Wojskowy

członek Rady Konsultantówczłonek Rady Konsultantów

dr A. Jakubczyk Dialogi członek Zespołu Redakcyjnegoprof. A. Jakubik Zeszyty Naukowe WSSM

ALBO-albo

Wiadomości PsychiatryczneStudia Psychologica

członek Rady Redakcyjnejczłonek Rady Konsultacyjnej

członek Komitetu Naukowegoczłonek Rady Redakcyjnej

prof. M. Jarema Psychiatria PolskaMedipress Psychiatria i

NeurologiaBadania nad Schizofrenią

członek Rady Programowejczłonek Rady Programowej

członek Rady Programowej

92

Archives of Psychiatry and Psychotherapy

Rocznik PsychogeriatrycznyPsychiatria w Praktyce

Ogólnolekarskiej

członek Rady Programowej

członek Rady ProgramowejCzłonek Rady Programowej

dr W. Jernajczyk Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii

członek Zespołu Redakcyjnego

prof. W. Kostowski Polish Journalof Pharmacology

and PharmacyNowości Farmakoterapii

Magazyn MedycznyTerapia i Leki

Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii

Acta NeurobiologiaeExperimentalisLęk i Depresja

Polski Merkuriusz LekarskiAlkoholizm i Narkomania

Sen

członek Rady Programowej

członek Rady Programowejkonsultant ds. farmakologiiczłonek Rady Programowejczłonek Rady Programowej

członek Zespołu Redakcyjnego

członek Rady Programowej

członek Rady Programowejczłonek Rady Programowejczłonek Rady Programowej

członek Kolegium Redakcyjnego

prof. P. Kozłowski Neurologia i Neurochirurgia Polska

Polski PrzeglądRadiologiczny

członek Komitetu Redakcyjnego

członek Komitetu Redakcyjnego

prof. J. Kulczycki Neurologia i Neurochirurgia Polska

Postępy Psychiatriii Neurologii

Journal of American Medical Association Wyd. Polskie

redaktor naczelny

zastępca redaktora naczelnego

członek Kolegium Redakcyjnego

dr Z. Kulka Alkoholizm i Narkomania redaktor naczelny

prof. S. LederPsychiatria Polska

PsychoterapiaArchives of Psychiatry and

Neurology

członek Rady Programowej

członek Kolegium Redakcyjnegoczłonek Rady Programowej

doc. Z. Majchrzyk Forensische Psychiatrie und Psychotherapie

Werkstattschriften(Pabst Science Publications)

członek Redakcji

dr D. Milewska Neurologia i Neurochirurgia Polska

członek Komitetu Redakcyjnego

dr J. Moskalewicz Serwis InformacyjnyNarkomania

członek Kolegium Redakcyjnego

93

lek. S. Murawiec Dialogi Członek Komitetu Redakcyjnegoprof. I. Namysłowska Psychiatria Polska

Lęk i DepresjaPsychoterapia

Archives of Psychiatry and Psychotherapy

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

członek Rady Programowejczłonek Rady Programowej

członek Kolegium Redakcyjnegoczłonek Rady Programowej

członek Komitetu Naukowego

dr K. Ostaszewski Remedium członek Kolegium Redakcyjnegodr T. Parnowski Rocznik Psychogeriatryczny

Current Medical Literature - Geriatria

członek Rady Programowejredaktor działu psychogeriatria

dr B. Pietrzykowska Gazeta Lekarska członek Kolegium Redakcyjnegoprof. A. Płaźnik Farmakoterapia

w Psychiatrii i NeurologiiPolish Journal

of Pharmacology

członek Rady Programowej i Zespołu Redakcyjnego

członek Rady Programowej i Komitetu Redakcyjnego

prof. S. Pużyński Psychiatria PolskaPostępy Psychiatrii i Neurologii

Farmakoterapiaw Psychiatrii i NeurologiiMedycyna po Dyplomie

Lęk i Depresja

Nowa MedycynaBadania nad Schizofrenią

Rocznik PsychogeriatrycznyWiadomości Psychiatryczne

Przewodnik LekarzaTerapia i Leki

Current Medical Literature - Psychiatria

Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej

członek Rady Programowejczłonek Zespołu Redakcyjnegoczłonek Zespołu Redakcyjnego

członek Komitetu Redakcyjnegoprzewodniczący Rady Program.członek Zespołu Redakcyjnego

członek Rady Naukowejczłonek Komitetu Redakcyjnego

członek Rady Programowejczłonek Komitetu Naukowego

członek Rady Naukowejczłonek Rady Naukowejredaktor polskiej edycji

członek Rady Programowej

doc. D. Ryglewicz UdaryNeurologica et Neurogeriatria

członek Komitetu Redakcyjnegoredaktor naczelny

doc. M. Rzewuska Farmakoterapiaw Psychiatrii i Neurologii

Psychiatria PolskaPsychiatria i Psychologia

Kliniczna Dzieci i Młodzieży

redaktor naczelny

członek Rady Programowejczłonek Rady Programowej

mgr J. SierosławskiAlkoholizm i Narkomania

Serwis Informacyjny.Narkomania

członek Rady Programowejczłonek Kolegium Redakcyjnego

doc. M. Siwiak- Kobayashi

PsychoterapiaLęk i Depresja

członek Kolegium Redakcyjnegoczłonek Rady Programowej

dr E.Słupczyńska--Kossobudzka

Postępy Psychiatriii Neurologii

członek Zespołu Redakcyjnego

94

dr Ł. Święcicki Lęk i Depresja członek Zaepołu Redakcyjnegoprof. B. Szukalski Problemy Alkoholizmu członek Rady Redakcyjnejprof. J. Wciórka Postępy Psychiatrii

i NeurologiiPsychiatria Polska

Badania nad SchizofreniąArchives of Psychiatry and

PsychotherapyLęk i Depresja

Wiadomości Psychiatryczne

redaktor naczelny

członek Rady Programowejczłonek Rady Programowej

członek redakcji

członek Rady Programowejczłonek Komitetu Naukowego

doc. T. Wierzba-Bobrowicz

Folia Neuropathologica członek Komitetu Redakcyjnego

dr B. Woronowicz Świat Problemów członek Rady Programowejdr E. Woydyłło Arka

Świat Problemówredaktor naczelny

członek Rady Programowejprof. J. Zaremba Neurologia i Neurochirurgia

PolskaJAMA

Polish Journal of Gynecological Investigations

członek Komitetu Redakcyjnego

członek Komitetu Redakcyjnegoczłonek Komitetu Redakcyjnego

dr E. Zdzienicka Neurologia - wydanie polskie członek Komitetu Redakcyjnegodr A. Zieliński Alkoholizm i Narkomania członek Rady Programowej

CZASOPISMA ZAGRANICZNE

Imię i nazwisko Nazwa czasopisma Funkcjaprof. J.Cz. Czabała International Journal of Group

Psychotherapyczłonek Rady Programowej

prof. A. Frączek Aggressive Behavior członek Komitetu Redakcyjnegodr E. Galińska „Somato” członek Komitetu Redakcyjnego

prof. W. Kostowski Alcohol-Elservier, ScienceNew Trends in Experimental

and Clinical PsychiatryAlcohol and Alcoholism U.K.

członek Komitetu Redakcyjnegoczłonek Komitetu Redakcyjnego

członek Komitetu Redakcyjnego

prof. S. Leder Small Group Research członek Komitetu Redakcyjnego

dr J. Moskalewicz European Addiction ResearchAddiction

Journal of Substance Use

członek Kolegium Redakcyjnegoczłonek Komitetu Doradczego

członek Międzynarodowej Rady Programowej

prof. I. Namysłowska Medicine, Mind and Adolescence

członek Rady Programowej

dr K. Prot-Klinger The Journal of Mental Health Services

członek Rady Programowej

95

prof. S. Pużyński New Trends in Experimentaland Clinical Psychiatry International Biological

Psychiatry

cz³onek International Editorial Board

cz³onek International Editorial Board

dr E. Stępień Medicine, Mind and Adolescence

- International Journal of Adolescentology

„ADORE”: Adolescenc Early Scientific and Clinical Reports

członek Komitetu Redakcyjnego

członek Komitetu Redakcyjnego

dr G. Świątkiewicz Drugs, Education, Prevention and Policy

członek Komitetu Redakcyjnego

prof. J. Zaremba The Journal of Intelectual Disability Research

członek Redakcji

UDZIAŁ INSTYTUTU W NADZORZE SPECJALISTYCZNYM

Instytut Psychiatrii i Neurologii realizował zadania nadzoru wyznaczone przez zespoły konsultanta

krajowego w dziedzinie psychiatrii, psychiatrii dzieci i młodzieży, psychologii, genetyki i

neurologii

Prof. dr hab. Stanisław Pużyński pełnił funkcję konsultanta krajowego w dziedzinie psychiatriiProf. dr hab. Irena Namysłowska pełniła funkcję konsultanta krajowego w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieżyProf. dr hab. Jacek Wciórka pełnił funkcję konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii w województwie mazowieckimMgr Anna Wrońska pełniła funkcję konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychologii klinicznej w województwie mazowieckimProf. dr hab. Jacek Zaremba pełnił funkcję konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie genetyki klinicznej w województwie mazowieckimDoc. dr hab. Danuta Ryglewicz pełniła funkcję konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie neurologii w województwie mazowieckim

NADZÓR W DZIEDZINIE PSYCHIATRII

Pracownicy Instytutu współpracowali z Konsultantem Krajowym w dziedzinie Psychiatrii oraz Konsultantem Krajowym w dziedzinie Psychiatrii Dzieci i MłodzieżyProwadzono nadzór merytoryczny nad programami metadonowymi w krajuProwadzono centralny rejestr osób leczonych w programach metadonowych

WAŻNIEJSZE PRACE WYKONANE PRZEZ INSTYTUTW RAMACH NADZORU SPECJALISTYCZNEGO:

96

DLA RZĄDU RP – GŁÓWNIE MINISTRA ZDROWIA, TAKŻE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU, GUS, CSIOZ I INNYCH INSTYTUCJI CENTRALNYCH

Opinie, ekspertyzy, projekty rozporządzeń, sprawozdania:- Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego wraz z uzasadnieniem – dla MZ- Sprawozdanie z realizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz aktualne problemy psychiatrycznej opieki zdrowotnej – na posiedzenie Komisji Zdrowia Sejmu RP – dla MZ- Opracowanie projektu definicji świadczeń dotyczących zasad kontraktowania świadczeń w zakresie psychiatrii i uzależnień - dla Biura ds. Organizacji NFZ- Opracowanie projektu warunków ogólnych zasad kontraktowania świadczeń w zakresie psychiatrii i uzależnień - dla Biura ds. Organizacji NFZ - Opracowanie projektu warunków szczegółowych zasad kontraktowania świadczeń w zakresie psychiatrii i uzależnień - dla Biura ds. Organizacji NFZ - Opracowanie projektu procedur diagnostycznych dotyczących zasad kontraktowania świadczeń w zakresie psychiatrii i uzależnień - dla Biura ds. Organizacji NFZ- Informacja o najważniejszych problemach psychiatrii wymagających pilnego rozwiązania – po konferencji konsultantów wojewódzkich – dla MZ- Opracowanie projektu rozporządzenia MZ w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w publicznych zakładach opieki zdrowotnej – dla MZ- Wystąpienie w sprawie uwzględnienia problematyki zdrowia psychicznego i pomocy osobom chorym psychicznie w zapisach “Narodowej Ochrony Zdrowia. Strategiczne kierunki działań Ministra Zdrowia w latach 2002-2003” – do MZ- Wystąpienie w sprawie umieszczenia grupy leków psychiatrycznych w załączniku do projektu rozporządzenia MZ w sprawie wykazu leków, które przysługują osobom powyżej 65 lat pobierającym emeryturę po wniesieniu stałej opłaty oraz wysokości tej opłaty – do MZ- Wystąpienie w sprawie umieszczenia w Programie Polityki Zdrowotnej MZ projektu monitorowania działań psychiatrycznej opieki zdrowotnej – do MZ- Informacja o problemach w sprawowaniu nadzoru specjalistycznego nad domami pomocy społecznej – dla Senackiej Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia- Uwagi do Rozporządzenia MZ w sprawie badań psychiatrycznych i psychologicznych osób ubiegających się lub posiadających prawo do wykonywania lub kierowania działalnością gospodarczą w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją – dla MZ- Wyjaśnienie w sprawie warunków i trybu leczenia szpitalnego osób dorosłych z autyzmem – dla Rzecznika Praw Obywatelskich- Opracowanie ekspertyzy pt. “Realizacja ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz aktualne problemy lecznictwa psychiatrycznego” – dla Wspólnoty Roboczej Związku Organizacji Socjalnych- Uwagi do rozporządzenia MPiPS w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności – dla MZ- Informacja o liczbie miejsc w placówkach lecznictwa odwykowego i zasadach przyjmowania pacjentów – dla UNUZ- Uwagi do projektu Rozporządzenia MZ w sprawie powoływania biegłych, zasad sporządzania opinii oraz warunków i sposobu dokonywania badań w przedmiocie uzależnienia od alkoholu – dla PARPA- Opinia w sprawie “Białej Księgi (W.P.) o Ochronie Praw Człowieka...”, projektu Rekomendacji w tej samej sprawie oraz krytycznych uwag Platformy SCJF – dla Ministerstwa Sprawiedliwości- Projekt Programu zapobiegania samobójstwom w Polsce na lata 2003-2005 – dla MZ

97

- Podsumowanie badań nad funkcjonowaniem 12 placówek pomocy mieszkaniowej (“Ocena funkcjonowania środowiskowych domów samopomocy w formie pomocy mieszkaniowej”) – dla MPiPS- Opinia nt. Projektu Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2002-2005 – dla MZ- Opinia nt. Sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii za lata 1999-2001 - dla Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii- Opinia nt. Poselskiego projektu nowelizacji Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - dla PARPA- Opinia nt. Raportu “Substancje psychoaktywne – postawy i zachowania” - dla PARPASprawozdanie z realizacji Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - PARPA- Opracowanie recenzji 19 wniosków na rok 2003 w zakresie poprawy jakości programów profilaktycznych realizowanych z dotacji Biura przez organizacje pozarządowe – dla Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii- Opinia w sprawie dokumentu wydanego przez International Center for Alcohol Policies pt. “Polityka alkoholowa XXI wieku. Nowe podejście” - dla PARPA i MZ- Opinia na temat projektu dokumentu pt. “Standardy jakości pierwszorzędowych programów profilaktycznych realizowanych w szkołach i placówkach oświatowych” - dla Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu- Ekspertyza “Assistance to persons with schizophrenia and their families in Poland” - na zamówienie Mental Health Europe – Sante Mentale Europe, Bruksela, w celu zreferowania w Parlamencie Europejskim badań surveyowych w krajach UE i kandydującychWspółpraca przy tworzeniu projektu programu specjalizacji w zakresie psychologii klinicznej człowieka dorosłego - dla MZ- Współudział w opiniowaniu Rozporządzenia MZ , MPiPS oraz MS w sprawie zasad pobytu nieletnich w publicznych zakładach opieki zdrowotnej i domach pomocy.Informacja o stanie zasobów w psychiatrycznej opiece nad dziećmi i młodzieżą (liczba łóżek szpitalnych, poradni zdrowia psychicznego i innych służb ambulatoryjnych, liczba oddziałów opieki środowiskowej) - dla MZ- Uwagi nt złego finansowania usług psychoterapeutycznych - dla MZ- Opinia o projekcie Szansa dla Dzieci - do programu Phare ACCESS 2000

Opracowania statystyczne:- “Roczne sprawozdanie o leczonych w poradniach zdrowia psychicznego w 2001 r. na podstawie form. Mz-15”, - “Roczne sprawozdanie o leczonych w poradniach odwykowych w 2001 r. na podstawie form. Mz-16”, - “Roczne sprawozdanie o leczonych w poradniach profilaktyki, leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych w 2001 r. na podstawie form. Mz-17”, - “Roczne sprawozdanie z zakładów całodobowej opieki psychiatrycznej w 2001 r. na podstawie form. Mz-30” – dla GUS i CSIOZ- Tablice statystyczne zawierające informacje o leczonych w poradniach zdrowia psychicznego i odwykowych, liczbie łóżek i wybranych wskaźnikach działalności zakładów psychiatrycznej opieki szpitalnej w 2001 r. – dla CSIOZ- Opracowanie nowelizacji formularzy: Mz-30, Mz-15, Mz-16, Mz-17, Mz-19 – dla CSIOZ

Interwencje:- Wystąpienie w sprawie wprowadzenia do programu badań statystyki publicznej zapisu

98

zobowiązującego wojewódzkie centra zdrowia publicznego do nadsyłania do IPiN danych dotyczących całodobowych i dziennych oddziałów psychiatrycznych oraz odwykowych, funkcjonujących przy szpitalach ogólnych, zawartych w dziale IV form. Mz-12 i dziale VII form. MZ-29 – do CSIOZ- Protest w sprawie wyceny punktowej oraz ograniczeń czasu trwania hospitalizacji w zasadach kontraktowania – Biuro ds. Organizacji NFZ- Interwencja w sprawie zmian w wynagradzaniu biegłych psychiatrów i psychologów za sporządzenie opinii sądowo-psychiatrycznych – w Kancelarii Prezydenta RP- Interwencja w sprawie wynagradzania biegłych psychiatrów i psychologów za opinie sądowo-psychiatryczne po obserwacjach szpitalnych oraz realizacji rachunków biegłych – w Ministerstwie Sprawiedliwości- Interwencja w sprawie zaniżania stawek na osobodzień pobytu i leczenia pacjentów internowanych w szpitalach psychiatrycznych – w MZ- Wystąpienie w sprawie wyrażenia zgody na kontynuowanie zatrudnienia przez Instytut Psychiatrii i Neurologii 3 rzeczników praw pacjentów – do MZ- Wystąpienie w sprawie podjęcia interwencji w związku z nieprawidłowościami sprawowania opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi w DPS w Górze Kalwarii – do MZ- Wystąpienie w sprawie rejestracji jednego leku z grupu amin sympatykomimetycznych w leczeniu dzieci z zespołami hiperkinetycznymi - do MZ- Wystąpiono w sprawie uwzględnienia potrzeb dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi w dokumencie Narodowa Ochrona Zdrowia Stratedie Działań Ministra Zdrowia w latach 2002-2005 - do MZWystąpienie w sprawie zmiany refundowania leków neuroleptycznych II generacji w leczeniu dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychotycznymi - do MZ

Wizytacje:Wspólnie z MENiS wizytowano ośrodki dla dzieci autystycznych w Gdańsku i Gdyni, którym postawiono zarzuty stosowania przemocy w terapii behawioralnej dzieci autystycznych.Zwizytowano i rekomendowano do nagrody MENiS Środowiskowy Dom Samopomocy w Gdańsku prowadzoncy działalność leczniczą i profilaktyczną dla dzieci i młodzieży.

Inne:- Prowadzenie prac eksperckich oceniających różne akty prawne związane z używaniem substancji psychoaktywnych – dla Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii

DLA WOJEWODÓW, WŁADZ SAMORZĄDOWYCH, KAS CHORYCH, KONSULTANTÓW WOJEWÓDZKICH W DZIEDZINIE PSYCHIATRII, DYREKTORÓW SZPITALI I INNYCH JEDNOSTEK OCHRONY ZDROWIA

Opinie, stanowiska:- Informacja w sprawie przechowywania dokumentacji medycznej – dla dyrekcji Szpitala Psychiatrycznego w Stroniu Śląskim- Informacja w sprawie liczby godzin etatu przeliczeniowego – dla Wojewódzkich Centrów Zdrowia Publicznego- Informacja w sprawie finansowania oddziałów psychiatrycznych i standardowych długości hospitalizacji pacjentów w poszczególnych typach oddziałów psychiatrycznych – dla konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii w woj. dolnośląskim- Informacja w sprawie wskaźników dostępności przewidzianych w projekcie “Docelowej sieci zakładów psychiatrycznej opieki zdrowotnej” dla województwa dolnośląskiego – dla konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii w woj. dolnośląskim

99

- Informacja - protest o rozpowszechnianych przez regionalne kasy chorych zasadach kontraktowania świadczeń zdrowotnych w zakresie psychiatrii i leczenia uzależnień na rok 2003 – dla dyrektorów szpitali psychiatrycznych, kierowników klinik psychiatrycznych i konsultantów wojewódzkich w dziedzinie psychiatrii- Stanowisko w sprawie prowadzenia dokumentacji pacjenta kierowanego z psychiatrycznego zakładu opiekuńczo-leczniczego na leczenie w innym zakładzie opieki zdrowotnej – dla dyrekcji OLO w Gorzycach- Informacja w sprawie kandydatury na stanowisko ordynatora oddziału detoksykacyjnego dla uzależnionych od alkoholu – dla Dolnośląskiej Izby Lekarskiej- Informacja w sprawie leczenia osób z rozpoznaniem organicznych zaburzeń psychicznych w zakładach/oddziałach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych – dla dyrekcji ZOL w Toruniu- Informacja nt. “księgi oczekujących” – dla konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii w woj. kujawsko-pomorskim- Informacja nt. “Docelowej sieci zakładów psychiatrycznej opieki zdrowotnej” w woj. wielkopolskim – dla dyrekcji szpitala w Gnieźnie- Informacja nt. “Docelowej sieci zakładów psychiatrycznej opieki zdrowotnej” w woj. opolskim – dla dyrekcji szpitala w Opolu- Opinia w sprawie funkcjonowania Środowiskowego Domu Samopomocy (poparcie kandydatury placówki do nagrody specjalnej MPiPS) – dla dyrekcji ŚDS w Warszawie- Informacja o stanowisku nadzoru krajowego w sprawie zasad prowadzenia specjalizacji w ramach rezydentury – dla konsultantów wojewódzkich w dziedzinie psychiatrii w woj. pomorskim i warmińsko-mazurskim i Kliniki Psychiatrycznej we Wrocławiu- Uwagi do projektu organizacji oddziału psychiatrycznego w Szpitalu Rejonowym w Lipsku - dla konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii w woj. mazowieckim- Opinia w sprawie prowadzenia opieki domowej przez Szpital Psychiatryczny w Choroszczy – dla Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku- Opinia w sprawie lokalizacji oddziału psychiatrycznego w Aleksandrowie Kujawskim – dla konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii w woj. kujawsko-pomorskim- Opinia w sprawie propozycji zmian struktury organizacyjnej Szpitala Psychiatrycznego w Choroszczy – dla dyrekcji Szpitala Psychiatrycznego w Choroszczy- Opinia w sprawie utworzenia psychiatrycznego oddziału rehabilitacyjnego w szpitalu w Branicach – dla dyrekcji Szpitala Psychiatrycznego w Branicach- Opinia w sprawie organizacji oddziału psychosomatycznego SPZOZ w Grójcu – dla dyrekcji SPZOZ w Grójcu- Informacja w sprawie Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego – dla Uniwersytetu Kard. S. Wyszyńskiego w Warszawie- Opinia nt. dostępności mieszkańców województwa dolnośląskiego do różnych form i rodzajów psychiatrycznej opieki zdrowotnej – dla konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii w woj. dolnośląskim- Ekspertyza na temat minimalnego zabezpieczenia opieki ambulatoryjnej w województwie mazowieckim - dla Mazowieckiego Centrum Zdrowia Publicznego

Opracowania statystyczne:- Informacja nt. liczby leczonych w zakładach psychiatrycznej opieki zdrowotnej w 1970, 1980 i 2000 r. – dla Mazowieckiego Centrum Statystyki- Informacja o liczbie zatrudnionych psychiatrów w poszczególnych rodzajach jednostek w 2000 r. – dla konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii w woj. pomorskim

Interwencje:

100

- Interwencja w sprawie przestrzegania zakazu palenia papierosów na terenie ROPS – dyrekcja ROPS w Starogardzie Gdańskim- Interwencja w sprawie warunków finansowania przez Pomorską Regionalną Kasę Chorych świadczeń ambulatoryjnych – PRKCh- Interwencja w sprawie uwzględnienia w kontraktach leczenia metadonem osób uzależnionych – w ŁRKCh- Interwencja w sprawie likwidacji psychiatrycznego oddziału dziennego SPPZOZ w Choroszczy – u Marszałka Sejmiku Samorządowego w Białymstoku- Wystąpienie o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w sprawie niezgodnego z prawem postępowania wobec pacjentów szpitala w Toszku – do konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii w woj. śląskim - Interwencja w sprawie zatrudnienia 3 rzeczników praw pacjentów szpitali psychiatrycznych – u Prezydenta m. st. Warszawy- Interwencja w sprawie podjęcia działań zmierzających do przywrócenia sprawnej działalności SPZOZ we Wrocławiu – u Wojewody Dolnośląskiego- Poparcie inicjatywy dyrektorów dolnośląskich szpitali psychiatrycznych renegocjacji kontraktów z Dolnośląską Regionalną Kasą Chorych – w DRKCh- Interwencje w 3 przypadkach grożącego zamknięcia instytucji psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży w zwiazku z niekorzystnymi kontraktami z Kasami Choprych - u władz samorządowych

Inne:- Wyjaśnienie w sprawie stosowania przymusu bezpośredniego w czasie hospitalizacji osoby z autyzmem – dla ojca pacjenta- Informacja w związku z Listem Otwartym dyrektorów placówek opiekuńczych w sprawie finansowania ZOL przez Śl.RKCh – dla dyr. OLO w Gorzycach- Wyjaśnienie w sprawie realizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego – dla PZP w Kościerzynie- Informacja w sprawie organizacji stowarzyszenia pacjentów, ich rodzin i przyjaciół – dla użytkowników ŚDS w Głogowie- Informacja w sprawie funkcjonowania ośrodków/oddziałów rehabilitacyjnych dla pacjentów uzależnionych od środków psychoaktywnych – dla Sądu Rejonowego w Jarocinie- Informacja w sprawie arkusza ocen Gunzburga – dla ŚDS w Sosnowcu i Pionkach- Informacja w sprawie przestrzegania praw pacjentów szpitali psychiatrycznych (w związku z artykułem w “Pulsie Medycyny”) – dla Dolnośląskiej Delegatury NIK- Przekazanie materiałów z narady konsultantów wojewódzkich w dziedzinie psychiatrii, która odbyła się 28 czerwca 2002 r. – dla konsultantów wojewódzkich w dziedzinie psychiatrii- Przekazanie komunikatu MZ w sprawie zasad ubiegania się przez jednostki organizacyjne o wpis na listę jednostek uprawnionych do prowadzenia specjalizacji – konsultantom wojewódzkim w dziedzinie psychiatrii i kierownikom klinik psychiatrycznych - Przekazanie informacji MZ w sprawie przygotowania w placówkach szpitalnego lecznictwa psychiatrycznego pomieszczeń umożliwiających prowadzenie rozpraw na sesjach wyjazdowych sądów w sprawie pacjentów szpitali przyjętych w trybie art. 23 i 24 ustawy o o.z.p. – konsultantom wojewódzkim w dziedzinie psychiatrii i dyrektorom szpitali psychiatrycznych - Przekazanie wyjaśnienia Ministerstwa Sprawiedliwości w sprawie zasad wynagradzania biegłych lekarzy psychiatrów za wydanie opinii sądowo-psychiatrycznych – konsultantom wojewódzkim w dziedzinie psychiatrii i dyrektorom szpitali psychiatrycznych

DLA DYREKCJI I INNYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH IPiN

Opinie:

101

- Projekt odpowiedzi na interpelację poselską w sprawie leczenia w szpitalach psychiatrycznych – dla dyr. IPiN

Opracowania statystyczne:- “Działalność usługowa Instytutu Psychiatrii i Neurologii w 2001 r.” - dla dyrekcji i komórek organizacyjnych IPiN- Tablice statystyczne dotyczących bazy łóżkowej, kadr i ruchu chorych w klinikach i oddziałach IPiN za rok 2002 - dla DIN

Wizytacje:Przeprowadzono wizytację Domu Pomocy Społecznej w Górze Kalwarii, Podzespołu (Ośrodka) Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej w Straszęcinie ZOZ w Dębicy, obiektu przeznaczonego na Krajowy Ośrodek Psychiatrii Sądowej dla Nieletnich w Garwolinie, Regionalnego Ośrodka Psychiatrii Sądowej w Starogardzie Gdańskim

Sprawy wymagające realizacji lub pilnego rozwiązania w ramach nadzoru specjalistycznego w dziedzinie psychiatrii

1. Nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia psychicznego2. Monitorowanie realizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego3. Nowelizacja i monitorowanie wprowadzania Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego4. Uaktualnienie i monitorowanie stosowania standardów świadczeń5. Opracowanie zasad dofinansowywania zakładów opiekuńczo-leczniczych6. Analiza struktury zatrudnienia psychiatrów w poszczególnych województwach

Inne prace:

- Udzielano odpowiedzi na skargi pacjentów dotyczące leczenia i przestrzegania przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego- Udzielano odpowiedzi na listy dotyczące leczenia osób uzależnionych od alkoholu i innych środków psychoaktywnych, programów rehabilitacyjnych i innych- Nadawano numery statystyczne i przekazywano program komputerowy i instrukcję wypełniania kart statystycznych nowopowstałym zakładom psychiatrycznym- Przekazywano wykazy placówek lecznictwa psychiatrycznego

NADZÓR W DZIEDZINIE NEUROLOGII

- Koordynowano prace w ramach Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru (A. Członkowska – koordynator, D. Milewska, J. Seniów, M. Krawczyk – członkowie zespołu organizacyjnego)- W zakresie szkolenia podyplomowego przeprowadzono egzamin na I stopień specjalizacji z neurologii- Brano udział w pracach Komisji Egzaminacyjnej na II stopień specjalizacji z neurologii- Przeprowadzono wizytację oddziałów neurologicznych w szpitalu w Ostrołęce i Płocku- W 2 szpitalach (w Pruszkowie i w Grójcu) uruchomiono tomografię komputerową, po zapoznaniu się z profilem leczonych tam chorych, oddziały neurologiczne znajdujące się na terenie tych szpitali

102

uzyskały pozytywną opinię dotyczącą możliwości prowadzenia specjalizacji z neurologii- Wydano pozytywną opinię co do możliwości zwiększenia liczby miejsc dla lekarzy chcących specjalizować się w zakresie neurologii na terenie województwa mazowieckiego dla oddziałów neurologicznych w Radomiu, Płocku, Ostrołęce, Ciechanowie oraz w Warszawie: w Instytucie Psychiatrii i Neurologii, Oddziale Neurologicznym Szpitala Bielańskiego, Klinice Neurologii CMKP.- Wydano 4 opinie dla chorych skierowanych z Mazowieckiej Regionalnej Kasy ChorychZaopiniowano przygotowywany dla Narodowego Funduszu Zdrowia projekt finansowania świadczeń zdrowotnych z zakresu neurologii.- Ustalono, że w dziedzinie neurologii w województwie mazowieckim, w toku postępowania kwalifikacyjnego powinna istnieć możliwość otwarcia specjalizacji przez 17 lekarzy, w tym powinno być 7 rezydentur.

Sprawy wymagające pilnego rozwiązania

1. Poprawa dostępności do badań wysokospecjalistycznych poprzez zmianę systemu finansowania porad ambulatoryjnych - oddzielne finansowanie badań.2. Ustalenie nowego programu specjalizacji z neuropatologii jako podspecjalizacji lub umiejętności. (Z inicjatywy Zakładu Neuropatologii IPiN wystąpiono w tej sprawie z wnioskiem do Ministra Zdrowia).

INFORMACJA NAUKOWA W INSTYTUCIE I POZA INSTYTUTEM

Działalność w zakresie informacji naukowej prowadzona jest przez poszczególne kliniki i zakłady Instytutu w ramach systematycznie organizowanych seminariów, zebrań referatowych, zebrań klinicznych, kursów doskonalących oraz publikacji. Raz w miesiącu odbywają się ogólnoinstytutowe zebrania naukowe, na których w 2002 roku wygłoszono następujące wykłady:1. Ocena przestrzegania przepisów o zgodzie na leczenie w szpitalu psychiatrycznym. (prof. S. Dąbrowski)2. Otępienie naczyniopochodne.(dr W. Lipczyńska-Łojkowska)3. Badanie objawów depresyjnych w schizofrenii.(dr T. Szafrański)4. Skuteczność zespołu leczenia środowiskowego w rejonie szpitala Drewnica - katamneza trzyletnia.(mgr L. Boguszewska)5. Farmakologia otyłości.(dr P. Krząścik)6. Neurobiologiczna charakterystyka eksperymentalnego „głodu” alkoholu:badania nad gromadzeniem białka c-Fos.(doc. P. Bieńkowski)7. Funkcjonowanie zmysłu smaku u mężczyzn uzależnionych od alkoholu.(doc. P. Bieńkowski)8. Różnice zaburzeń snu między kobietami i mężczyznami uzależnionymi od alkoholu.(dr W. Jernajczyk)9. Ekstazy i młodzież.(dr J. Moskalewicz)10. Leki psychoaktywne na tle publicznej debaty o alkoholu i narkotykach.(dr G. Świątkiewicz)

Instytut wydał następujące czasopisma lub wydawnictwa periodyczne:

1. Kwartalnik Postępy Psychiatrii i Neurologii. 2. Kwartalnik Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii.

103

3. Kwartalnik Psychoterapia wspólnie z Sekcją Naukową Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

4. Kwartalnik Alkoholizm i Narkomania wspólnie z Polskim Towarzystwem Psychiatrycznym. Wydawnictwo dofinansowywane przez Biuro ds Narkomanii i Państwową Agencję Rozwiazywania Problemów Alkoholowych.

5. Rocznik Statystyczny „Zakłady psychiatrycznej oraz neurologicznej opieki zdrowotnej”, przygotowano rocznik 2001.

Ponadto wydano:

1. Koszewska I., Habrat-Pragłowska E.: Żyć z zaburzeniami nastroju. Poradnik dla chorych i ich rodzin.2. Hajdukiewicz D.: Unormowania prawne opiniowania sądowo-psychiatrycznego w sprawach karnych i w sprawach nieletnich.3. Meder J.: Ocena efektów zastosowania „Treningu radzenia sobie z objawami choroby” - praca habilitacyjna.4. Stark F.M., Bremer F., Esterer I. (red): Przecież ja nie zwariowałem. Pierwszy kryzys psychiczny. - tłum. z niemieckiego Barabas M., Orzechowska Z.5. Kulczycki J.:Choroby prionowe w praktyce lekarza ogólnego.

DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ

Pracownicy IPiN uczestniczyli w 96 audycjach radiowych i 71 telewizyjnych prezentując problematykę dotyczącą zaburzeń psychicznych i neurologicznych. Udzielili 21 wywiadów dla prasy, opublikowali 28 artykułów popularyzujących wiedzę medyczną w dziedzinie psychiatrii i neurologii.

Organizowano wykłady oraz spotkania indywidualne i grupowe dla pacjentów i ich rodzin na temat radzenia sobie z chorobą.Organizowano oraz uczestniczono w różnego rodzaju szkoleniach podyplomowych dla lekarzy, psychologów, lokalnych animatorów działań profilaktycznych, nauczycieli.

Zrealizowano następujące programy oświatowe:

Warsztaty szkoleniowe:1. Ewaluacja projektów edukacyjnych realizowanych w ramach ścieżki prozdrowotnej2. Jak sobie radzić z sytuacją, gdy ktoś ze znajomych sięga po środki psychoaktywne?

Prowadzono Telefon Zaufania dla osób z problemami alkoholowymi.

DZIAŁALNOŚĆ SZKOLENIOWA

Nauczanie przeddyplomowe oraz nauczanie uczniów średnich szkół medycznych i innychPracownicy klinik i zakładów prowadzili zajęcia ze studentami i uczniami (wykłady, seminaria, ćwiczenia, konsultacje, egzaminy, praktyki) w następujących uczelniach i szkołach:

104

Akademia Medyczna w Warszawie,I i II Wydzial Lekarski, Zakład Farmacji Stosowanej

Zakł. Farmakologii i Fizjologii Układu Nerwowego Klinika Nerwic II Klinika Neurologiczna Zakład Neurochemii Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień Zakład Neurofizjologii Klinicznej Apteka

Uniwersytet Warszawski Klinika Nerwic Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Zakład Psychologii Klinicznej Zaklad Promocji Zdrowia Psychicznego

Katolicki Uniwersytet Lubelski Klinika NerwicUniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego I Klinika Psychiatryczna

Pracownia Metodologii i Teorii Psychiatrii Klinika Nerwic IV Klinika Psychiatryczna

Uniwersytet Łódzki Zakład Promocji Zdrowia PsychicznegoAkademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie Klinika Nerwic

ZOOZWyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży

Klinika NerwicWyższa Szkoła Ekonomiczno-Społeczna Klinika Nerwic

Pracownia Metodologii i Teorii PsychiatriiWyższa Szkoła Suwalsko-Mazurska Pracownia Metodologii i Teorii PsychiatriiWyższe Metropolitarne Seminarium Duchowne III Klinika PsychiatrycznaWyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej ZOOZSzkoła Wyższa Psychologii Społecznej Zakład Psychologii Klinicznej

Studium Pielęgniarskie III Klinika Psychiatryczna

Studium Terapii Zajęciowej I Klinika PsychiatrycznaStudium Pracowników Służb Spolecznych I Klinika Psychiatryczna

SZKOLENIE PODYPLOMOWE

Przygotowano i przeprowadzono 2 sesje kwalifikacyjne do specjalizacji z psychiatrii.

Przygotowano i przeprowadzono 2 sesje egzaminacyjne I stopnia z psychiatrii.

Przygotowano i przeprowadzono 1 sesję egzaminacyjną na I stopień specjalizacji z neurologii.

Przygotowano i przeprowadzono 2 sesje egzaminacyjne na I stopień specjalizacji z psychologii klinicznej.

Przygotowano i przeprowadzono po dwie ogólnopolskie sesje egzaminacyjne na II stopień specjalizacji w zakresie neurologii, psychiatrii, psychiatrii dzieci i młodzieży, psychologii klinicznej.

II stopień specjalizacji uzyskały:

105

- z zakresu neurologii - 51 osób- z zakresu psychiatrii - 70 osób- z zakresu psychiatrii dzieci i młodzieży - 10 osób- z zakresu psychologii klinicznej -10 osób

Prowadzono prace nad listą placówek akredytowanych do prowadzenia specjalizacji z psychiatrii.

Przygotowano program kursów dla specjalizujących się w psychiatrii na rok 2003.

Kontynuowano prace nad usprawnieniem systemu punktów edukacyjnych w współpracy z Komisją Kształcenia Ustawicznego ZG PTP.

Współpracowano nad nowelizacją programu specjalizacji z psychiatrii.

Organizacja kursów dla specjalizujących się w psychologii klinicznej.

Na zlecenie Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Instytucie Psychiatriii Neurologii przeprowadzono następujące kursy w 2002:

Nazwa kursu Organizator Czas trwania

Liczba uczestn.

PSYCHIATRIA

1. Postępy psychiatrii: diagnostyka, terapia i profilaktyka chorób afektywnych.

II Kl.Psych. 3 dni 52

2. Postępy psychiatrii: nowoczesne leczenie uzależnienia od alkoholu

ZPiLU 2 dni 21

3. Postępy psychiatrii: zaburzenia nerwicowe i związane ze stresem

Kl.Nerwic 2 dni 31

4. Podstawy diagnostyki psychiatrycznej I Kl.Psych. 4 dni 135

5.Postępy psychiatrii: postępy w zakresie rozpoznawania i leczenia zaburzeń psychicznych w wieku podeszłym

II Kl.Psych. 2 dni 29

6. Postępy psychiatrii: diagnostyka, klasyfikacja i patogeneza chorób afektywnych

II Kl.Psych. 3 dni 28

7.Postępy psychiatrii: zagadnienia psychiatrii wieku rozwojowego

Kl.Psych.Dzieci i Młodzieży

3 dni 10

8. Postępy psychiatrii: psychozy schizofreniczne

I Kl.Psych. 2 dni 89

9.Postępy psychiatrii: psychoterapia i rehabilitacja osób uzależnionych

od alkoholu

ZPiLU 2 dni 15

10.Postępy psychiatrii: psychiatria srodowiskowa

IV Kl.Psych. 3 dni 7

11. Postępy psychiatrii: Psychoterapia depresji

II Kl.Psych. 2 dni 49

106

12. Postępy psychiatrii: podstawy terapii psychiatrycznej

I Kl.Psych. 4 dni 177

13. Postępy psychiatrii: farmakoterapia schizofrenii

Sam.Prac.Farmakot. 2 dni 39

14. Postępy psychiatrii: psychiatria konsultacyjna

IV Kl.Psych. 3 dni 15

15 Postępy psychiatrii: psychiatria srodowiskowa

IV Kl.Psych 3 dni 12

16 Psychoterapia grupowa Kl.Nerwic 3 dni 3217. Specyficzne techniki psychoterapii cz I Kl.Nerwic 4 dni 34

łącznie 775

NEUROLOGIA1. Podstawy neuropatologii.. Zakł.Neuropatologii 10 dni 23

2. Badania neuroobrazujące w neurologii Zakł.Neuroradiologii

4 dni 64

3. Elektroencefalografia Zakł.Neurofizjologii Klinicznej.

3 dni 27

4.Stwardnienie rozsiane diagnostyka i leczenie II Kl.Neurologiczna 3 dni 9

5.USG -D II Kl.Neurologiczna 3 dni 84

6. Badania neuroobrazujące w neurologii Zakł.Neuroradiologii

4 dni 72

7. Padaczka wieku późnego I Kl. Neurologiczna 3 dni 14

8. Badania neuroobrazujące w neurologii Zakł.Neuroradiologii

4 dni 122

9. Postępy neurogenetyki Zakł.Genetyki 5 dni 19

10.Choroby naczyniowe układu nerwowego

II Kl. Neurologiczna 3 dni 22

11.EMG/PW Stymulacja magnetyczna Zakł. Neurofizjologii Klinicznej.

3 dni 23

12. Neuropatologia Zakł.Neuropatologii 10 dni 70

13. Elektroencefalografia Zakł.Neurofizjologii Klinicznej.

3 dni 55

14. Padaczka wieku późnego I Kl. Neurologiczna 3 dni 23

łącznie: 627

Odpłatne kursy doskonalące1. Grupowa analiza doświadczeń własnych

związanych z relacją z pacjentem (gr.Balinta) Kl. Nerwic 3 dni 11

107

2. Terapia rodzin Kl.Psych.Dzieci i Młodzieży

3 dni 27

3.Genogram Kl.Psych.Dzieci i Młodzieży

3 dni 26

4. Psychoterapia indywidualna krótkoterminowa cz.I

ZPZP 3 dni 33

5. Psychoterapia indywidualna krótkoterminowa cz.II

Z-d Promocji Zdrowia Psychicznego

3 dni 33

6.Psychoterapia grupowa cz. I Z-d Promocji Zdrowia Psychicznego

3 dni 35

7.Psychoterapia grupowa cz. II Z-d Promocji Zdrowia Psychicznego

3 dni 35

8.Specyficzne techniki psychoterapii cz II Z-d Promocji Zdrowia Psychicznego

3 dni 33

łącznie: 233

Ponadto w Instytucie zorganizowano następujące kursy:

Nazwa kursu Czas trwania Liczba uczestn.1. Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego.

70 dni 19

2. Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego.

70 dni 18

3. Pielęgniarka w interdyscyplinarnym zespole rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu.

2 dni 50

4. Pielęgniarka w interdyscyplinarnym zespole rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu.

2 dni 50

5. Podstawowe funkcje dnia codziennego - pielęgnacja pacjenta w fazie wczesnej.

1 dzien 30

6. Podstawowe funkcje dnia codziennego - pielęgnacja pacjenta w fazie wczesnej.

1 dzien 30

7. Fizjoterapia pacjenta po udarze mózgu. 2 dni 358. Fizjoterapia pacjenta po udarze mózgu. 2 dni 359. Rehabilitacja chorych z zaburzeniami funkcji poznawczych

2 dni 12

10. Rehabilitacja chorych z zaburzeniami funkcji poznawczych

2 dni 12

11. Choroby naczyniowe układu nerwowego 2 dni 5512. Choroby naczyniowe układu nerwowego 2 dni 5513. Badanie USG-Dopplera 1 dzień 20

łącznie 421

W 2002 r. Instytut zorganizował łącznie 52 kursy doskonalące dla lekarzy, ordynatorów oddziałów neurologicznych, psychologów, pielęgniarek, w których uczestniczyło 2.059 osób,.

108

Przeszkolono na stanowiskach roboczych w klinikach i zakładach Instytutu łącznie 500 osob (staże krótkoterminowe i długoterminowe).

Udział klinik i zakładów w szkoleniu podyplomowym:

Lp. Klinika/Zakład Organizacja kursów (liczba)

Liczba osób przesz-kolonych na stano-wisku roboczym (staże)

1. I Klinika Psychiatryczna 3 562. II Klinika Psychiatryczna 4 373. III Klinika Psychiatryczna - 234. IV Klinika Psychiatryczna` 3 415. Klinika Nerwic 4 716. Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży 3 477. Klinika Psychiatrii Sądowej - 218. Zakład Promocji Zdrowia Psychicznego 5 29. Zakład Psychologii Klinicznej - -10. Zakład Rehabilitacji Psychiatrycznej - 3911. Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia - -12 Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami - 213. Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień 2 9814. Samodzielna Pracownia Farmakoterapii 1 -15. Pracownia Metodologii i Teorii Psychiatrii - -16. Zespół Leczenia Środowiskowego - 217. Przychodnia Przykliniczna - 1018. I Klinika Neurologiczna 2 1819. II Klinika Neurologiczna 14 2320. Zakład Neuroradiologii 3 -21. Zakład Genetyki 1 -22. Zakład Neurofizjologii Klinicznej 3 1823. Zakład Neuropatologii 2 224. Zakład Neurochemii - -25. Zakład Farmakologii i Fizjologii Układu Nerwowego - -26 Naczelna Pielęgniarka 2 -

RAZEM 52 500

WSPÓŁPRACA Z KOMISJAMI, RADAMI I ZESPOŁAMI POWOŁANYMI PRZEZ MINISTRA ZDROWIA ORAZ INNE URZĘDY CENTRALNE

Pracownicy Instytutu uczestniczyli w pracach:

- Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu (prof. dr hab. A. Członkowska, dr D. Milewska, dr J. Seniów, dr M. Krawczyk)

- Rada Epidemiologiczna (prof. dr hab. J. Kulczycki)- Rada ds. Promocji Zdrowia (prof. dr hab. I. Namysłowska)- Rada Konsultantów ds. Reformy Systemu Edukacji (prof. dr hab. I. Namysłowska)- Rada ds Przeciwdziałania Narkomanii (mgr J. Sierosławski)- Rada ds Certyfikacji Programów Szkoleniowych (dr K. Chmielewska)- Krajowej Rady Egzaminów Lekarskich (prof. dr hab. S. Pużyński)- Komisja Rejestracji Środków Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych (prof. dr hab.

S. Pużyński)

109

- Zespołu Ekspertów i Zespołu ds. Certyfikatów Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (dr med. B. Woronowicz, mgr A Kłodecki)

- Zespół Ekspertów ds. Akredytacji Jednostek do Prowadzenia Specjalizacji (prof. dr hab. J. Wciórka)

- Zespół Ekspertów ds. Programów Specjalizacji z Psychiatrii (prof. dr hab. J. Wciórka)- Odwoławcza Komisja Bioetyczna (prof. dr hab. S. Pużyński)- Komisja ds. Ustalenia Stopnia Zagrożenia Rozprzestrzeniania się Choroby Creutzfeldta- Jakoba (prof.dr hab. J. Dymecki) - Międzyresortowej Komisji ds Profilaktyki, Leczenia i Rehabilitacji (dr med. K. Chmielewska) - Krajowa Komisja Psychiatryczna ds Środków Zabezpieczających ( lek. W. Kłosiński) - Rada ds Promocji Zdrowia Psychicznego (prof. dr hab. Cz. Czabała, prof. dr hab. S. Pużyński, prof. S. Dąbrowski, prof. dr hab. A. Frączek, lek. W. Kłosiński, dr B. Mroziak, prof. dr hab. I. Namysłowska, mgr K. Ostaszewski)

WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICZNYMI PLACÓWKAMI BADAWCZYMI

Austria: Międzynarodowy Program Kontroli Narkotyków Viena International Centre

Dania: Biuro Europejskie Światowej Organizacji Zdrowia, Kopenhaga,

Finlandia: Klinika Psychiatryczna, Kajaani Alcohol and Drug Research Group, STAKES Finnish Foundation for Alcohol Studies

Holandia: European Clinical Development, Amsterdam European College of Neuropsychopharmacology, Utrecht Instytut Jellink’a , Amsterdam, Zakład Genetyki Klinicznej Uniwersytetu, Rotterdam, Departments of Genetics, Medical Genetics Center South-West Netherlands-MGS, Leiden

University European Addiction Research Institute

Kanada: Departament Psychiatrii, Uniwersytet Calgary Schizophrenia and Continuing Care Program, Ontario

Niemcy: Instytut Maxa Planck’a, Monachium Centrum Rehabilitacji w Hamburgu Klinik fur Neurologie Universytat Gottingen Universitaetsklinik Charite, Berlin University of Regensburg Uniwersytet Humboldta, Berlin Uniwersytet w Rostocku

110

Catholic University of Applied sciences, Aachen

Portugalia: European Monitoring Center on Drugs and Drug Addiction, Lizbona

Rosja: Państwowe Naukowe Centrum Narkologii, Moskwa Instytut Medycyny Eksperymentalnej AMN, St. Petersburg,

Szwajcaria Światowa Organizacja Zdrowia, Genewa,

Szwecja Szwedzka Rada ds Informacji o Alkoholu i Narkotykach

Ukraina:

Klinika Psychiatryczna we Lwowie,

USA: Uniwersytet Illinois, Chicago, Kalifornijski Uniwersytet, San Diego, Minesota Uniwersytet, Minneapolis Narodowy Instytut Alkoholu (MIAAA), Rockville, Narodowy Instytut Uzależnień (NIDA), Baltimore, Institute for Basic Research in Developmental Disabilities, Nowy Jork Clinical Research Center for Schizophrenia and Psychiatric Rehabilitation, Los Angeles Departament Psychiatrii Uniwersytetu Vanderbilt, Nashville Światowe Towarzystwo Psychiatryczne, Nowy Jork

Wielka Brytania: Uniwersytet w Cambridge, Uniwersytet w Liverpool National Surveillance Unit for CJD, Edynburg ICON Clinical Reseatrch, Winchester Quintiles Scotland Limited Research, Edynburg Worldwide Clinical Trials, Londyn

Włochy: Klinika Psychiatrii Uniwersytetu w Trieście Uniwersytet w Neapolu Uniwersytet w Pavii Universita Ambrosiana, Mediolan

WSPÓŁPRACA Z FIRMAMI FARMACEUTYCZNYMI

Asta - Irlandia CT Farmaceutiz - Włochy Eli Lilly - USA Guilford Pharmaceuticals - USA

111

Janssen-Cilag - USA Macclesfield Cheshire - USA Medical Information & Research Assistance Institute- Holandia Merz - Niemcy Molteni - Polska NeuroSearch - Dania Novartis - Szwajcaria Phizer - USA PPD Pharmaco - USA SK 10 4TG - Anglia Servier Polska Synthelabo - Francja Scherung Pluogh - USA UCB Pharma - Belgia Zeneca Pharmaceuticals - W. Brytani

DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA

I Klinika Psychiatryczna

Klinika dysponuje 95 łóżkami, 18 miejscami w oddziale dziennym.

Oddziały diagnostyczno-lecznicze: dwa oddziały po 35 łóżek prowadzące wszechstronną diagnostykę oraz aktywne leczenie zaburzeń, głównie psychotycznych leczono: 794 osobyOddział zapobiegania nawrotom: oddział liczy 25 łóżek, przeznaczony jest do wczesnej rehabilitacji zaburzeń psychotycznych (zapobieganie powstawaniu i utrwalaniu się zaburzeń funkcjonowania oraz zapobieganie nawrotom) za pomocą kompleksowego leczenia z naciskiem na psychoedukację i terapię poznawczo-behawioralną leczono: 176 osób Dzienny ośrodek terapii w środowisku: liczy 18 miejsc (w tym miejsca hostelowe) przeznaczony do późnej rehabilitacji zaburzeń psychotycznych w warunkach środowiskowych (przeciwdziałanie zaburzeniom funkcjonowania, wzmacnianiu kompetencji indywidualnej i społecznej) za pomocą kompleksowego programu leczenia z udziałem terapii społecznej oraz behawioralno-poznawczej, we współdziałaniu z klubem środowiskowym prowadzonym przez stowarzyszenie samopomocowe „Integracja”leczono: 126 osóbZorganizowano 3 turnusy rehabilitacyjne, w tym 1 we współpracy ze Stowarzyszeniem „Integracja” dla chorych i członków ich rodzin

udzielono: konsultacji medyczno-psychologicznych 147 konsultacji psychologicznych 31

spotkań z rodzinami 47 sesji terapii indywidualnej 168 sesji rodzinnych 27 sesji psychoterapii grupowej 13 W poradni przyklinicznej przeznaczonej dla chorych z różnego rodzaju zaburzeniami psychotycznymi nawracającymi lub przewlekłymi oraz do konsultowania przypadków trudnych diagnostycznie

112

udzielono: 606 porad i konsultacjiOrzekano dla celów sądowych: 91 osób

w tym, w sprawach karnych - ambulatoryjnie: 8 osóbw sprawach karnych - po obserwacji: 3 osobyw sprawach z Ustawy o ochronie zdrowia: 79 osób

II Klinika Psychiatryczna

W 2002 roku w Klinice było 65 łóżek w tym w Oddziale Chorób Afektywnych -35 łóżek, w Oddziale Geriatrycznym - 30 łóżek z pododdziałem zaburzeń pamięci typu alzheimerowskiego oraz 18 miejsc w oddziale dziennym dla chorych z zaburzeniami afektywnymi.W okresie sprawozdawczym leczono w Klinice 611 pacjentów w oddziałach stacjonarnych oraz 71 chorych w oddziale dziennym. Pracownicy Kliniki sprawują systematyczną opiekę w ramach Przychodni Przyklinicznej nad grupą pacjentów, głównie z zaburzeniami afektywnymi oraz zespołami zaburzeń pamięci.Udzielono również ok. 60 konsultacji pacjentom z zaburzeniami psychicznymi głównie afektywnymi, kierowanym z różnych regionów kraju.

III Klinika Psychiatryczna

Klinika dysponuje 95 łóżkami oraz 18 miejscami w oddziale dziennym.W 2002 roku w Klinice leczono 1045 pacjentów w oddziałach całodobowych, w oddziale dziennym leczono 144 pacjentów.Przeprowadzono 7 obserwacji sądowo-psychiatrycznych.

IV Klinika Psychiatryczna

Na początku 2002 r. pracownicy Kliniki zorganizowali od podstaw działalność oddziału psychiatrycznego, psychiatrycznej izby przyjęć i poradni zdrowia psychicznego w Szpitalu BielańskimKlinika składała się z :- psychiatrycznego oddziału całodobowego - 32 łóżka,- psychiatrycznego oddziału dziennego - 22 miejsca,- Poradni Zdrowia Psychicznego

- w Oddziale Całodobowym leczono 399 pacjentów - w Oddziale Dziennym leczono 72 osoby- Poradnia Zdrowia Psychicznego udzieliła 2009 porad i 88 sesji grupowych- udzielono 13450 konsultacji w innych oddziałach Szpitala Bródnowskiego

Klinika Nerwic

Klinika dysponuje 32 łóżkami i 14 miejscami w oddziale dziennym.W oddziale całodobowym leczono: 223 pacjentów, w oddziale dziennym: 73 osoby. W Klubie Byłego Pacjenta w Oddziale Całodobowym brało udział 65 pacjentów, a w Oddziale Dziennym 140 pacjentów.Przyjęto 1580 pacjentów ambulatoryjnych (konsultacje, porady).

113

Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży

Klinika dysponuje 28 łóżkami.W Klinice leczono 273 pacjentów. Udzielono ponadto 98 porady i konsultacje dla pacjentów i ich rodzin. W Poradni dla Dzieci Autystycznych udzielono 580 porady dla dzieci autystycznych i ich rodziców.

Klinika Psychiatrii Sądowej

Klinika dysponuje 30 łóżkami.W Klinice przebywało 85 pacjentów. Wydano 121 opinii sądowo-psychiatrycznych, w tym 71 po obserwacjach sądowo-psychiatrycznych w Klinice, 37 po badaniu ambulatoryjnym w Klinice i 13 na podstawie akt sprawy.

Zakład Promocji Zdrowia Psychicznego

W Przychodni Przyklinicznej IPN pracownicy Zakładu udzielili 187 porad.

Zakład Psychologii Klinicznej

W okresie sprawozdawczym terapeuci zatrudnieni w Zakładzie przeprowadzili w Poradni Rodzinnej 178 sesji terapeutycznych.

Zakład Rehabilitacji Psychiatrycznej

1. W Oddziale Dziennym Rehabilitacji posiadającym 30 miejsc w 2002 r. leczono 139 pacjentów.

2. Warsztat Terapii Zajęciowej - w zajęciach rehabilitacyjnych uczestniczyło 39 osób, które z powodu zaburzeń psychicznych uzyskały orzeczenie o stopniu niepełnosprawności i wskazaniu do uczestnictwa w Warsztatach.

Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień

W Oddziałe Leczenia Alkoholowych Zespołów Abstynencyjnych (16 łóżek) hospitalizowano 472 osoby, wydano 2 opinie sądowo-psychiatryczne.

Ośrodek Terapii Uzależnień: w oddziale całodobowym posiadającym 15 łóżek, hospitalizowano 196 osób w tym 185 nowo przyjętych, udzielono 432 porad ambulatoryjnych. W Oddziale Dziennym leczono 137 chorych w tym 128 nowo przyjętych. W turnusach terapeutycznych w Strzyżynie uczestniczyło 147 osób.

W Oddziale Detoksykacyjnym (6 łóżek) hospitalizowano 255 osób z tego 249 nowoprzyjętych. W Punkcie Konsultacyjnym udzielono 225 porad. W programie metadonowym uczestniczyło przez cały rok jednocześnie 55-60 osób (łącznie 75 osób, w tym 20 nowo przyjęte).

Ośrodek Terapeutyczny “Goplańska”: Udzielono 7.830 porad terapeutycznych i 1.125 porad

114

diagnostycznych, przeprowadzono 706 grupowych sesji terapeutycznych dla uzależnionych oraz 221 grupowuch sesji dla współuzależnionych.

W 3 turnusach terapeutycznych uczestniczyło 48 osób. W Telefonie Zaufania dla osób z problemami alkoholowymi udzielono 1.233 porady.

Samodzielna Pracownia Farmakoterapii

W oddziale klinicznym dysponującym 19 łóżkami hospitalizowano 147 pacjentów. Udzielono 255 porad i konsultacji o zasięgu ogólnopolskim.

Zespół Leczenia Środowiskowego

W 2002 roku leczono 169 osób. Udzielono 8.399 porad, odbyło się 50 spotkań klubowych, w których uczestniczyło 1.367 osób oraz 4 obozy rehabilitacyjne , w których uczestniczyło 84 pacjentów.Liczba osób badanych - 289.Klub byłego pacjenta jest dostępny codziennie dla wszystkich byłych pacjentów całego rejonu IPiN, w środy odbywają się spotkania zorganizowane członków klubu „Kontakt”. Członkowie klubu wydają gazetkę „Nasz Klub”Wydano 4 opinie sądowo- psychiatryczne po badaniach ambulatoryjnych.

I Klinika Neurologiczna

Klinika dysponuje 43 łóżkami w tym 3 w sali intensywnego nadzoru i 6 w salach udarowych.W 2002 roku hospitalizowano 1.212 osób, w tym w sali intensywnej opieki medycznej 107 osób. Były to głównie osoby z rejonu Mazowieckiej Kasy Chorych, ale także chorzy kierowani przez lekarzy z całej Polski w przypadku szczególnie trudnej diagnostyki, jak również chorzy z chorobą Huntingtona, Creutzfeldta-Jakoba, Parkinsona, padaczką ( diagnostyka pierwszych napadów) oraz z podostrym stwardniającym zapaleniem mózgu (SSPE), w ramach programów naukowych. W Przychodni Przyklinicznej przyjęto 1.698 pacjentów.

II Klinika Neurologiczna

Klinika dysponuje 83 łóżkami w tym 40 w Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej.W Klinice leczono ogółem 1.740 chorych w tym 1.200 w odziale ogólnym i leczenia udarów oraz 540 w oddziale rehabilitacyjnym.W Przyklinicznej Poradni Neurologicznej udzielono 3.341 porad w tym 537 dla pacjentów z padaczką, 848 dla chorych z udarami mózgu i innymi zaburzeniami krążenia mózgowego, 396 z chorobą Wilsona, 800 ze stwardnieniem rozsianym.W Poradni Rehabilitacji Neurologicznej konsultowano 715 osób, w przeliczeniu na osobodni wykonano łącznie 8.163 zabiegi rehabilitacyjne (rehabilitacja ruchowa, neuropsychologiczna i fizykoterapia).W Pracowni Ultrasonografii wykonano 2.700 badań tętnic szyjnych i obwodowych metodą Dopplera, 200 badań tętnic szyjnych metodą Duplex oraz 456 badań echokardiografii serca w tym 14 przezprzełykowych. U 365chorych wykonano 24-godzinne monitorowanie czynności serca

115

metodą Holtera oraz u 130 osób całodobowe pomiary ciśnienia tętniczego krwi.W Pracowni Immunologicznej wykonano 204 oznaczenia białka oligoklonalnego.Lekarze udzielili łącznie ok. 300 konsultacji chorym z klinik psychiatrycznych oraz 1.496 innych konsultacji w trybie ambulatoryjnym w czasie dyżurów lekarskich.. Z zakresu rehabilitacji udzielono 144 konsultacje dla klinik neurologicznych, 121 dla Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej, 136 dla klinik psychiatrycznych oraz 552 konsultacje dla Poradni Rehabilitacji Neurologicznej.

Pzychodnie Przykliniczne

- W Poradni Zdrowia Psychicznego leczono 3.093 osób w tym 1.455 pacjentów pierwszorazowych. Udzielono:- 17.222 porady lekarskie w tym 1.040 jednorazowych konsultacji, - 1.527 porad psychologicznych.Sporządzono 20 opinii sądowo-psychiatrycznych.Wykonano:- 1.824 pobrania krwi- 403 iniekcje leków- 31 audiogramów.

- Poradnie Neurologiczne udzieliły 7.685 porad ambulatoryjnych, w tym: Ogólna Poradnia Neurologiczna - 4.471 porad, Poradnia Leczenia Padaczki - 1.710 porad, Poradnia dla Chorych ze Stwardnieniem Rozsianym - 862 porady, Poradnia Leczenia Parkinsonizmu i Innych Chorób Układu Pozapiramidowego - 310 porad, Poradnia Leczenia Choroby Alzheimera i Innych Zaburzeń Poznawczych - 332 porady.

- W Poradni Rehabilitacji Neurologicznej udzielono 715 porad

Zakład Neuroradiologii

W okresie sprawozdawczym wykonano:- 4549 badań rtg przeglądowych i specjalistycznych,- 820 badań ultrasonograficznych,- 4016 badania przy użyciu rezonansu magnetycznego,- 5574 badania przy użyciu tomografu komputerowego,

Zakład Genetyki

Pracownie Zakładu wykonały:

Pracownia metaboliczna - 210 oznaczeń mukopolisacharydów w moczu (różne testy) - 82 oznaczenia oligosacharydów moczu - 324 oznaczenia ceruloplazminy - 25 prób czynnościowych z 64Cu - 1.128 oznaczeń aktywności enzymów lizosomalnych w płynach ustrojowych i komórkach (leukocyty i hodowane fibroblasty skóry) u 334 pacjentów

116

- 8 oznaczeń spichrzania wolnego cholesterolu - 40 oznaczeń izoenzymów cholinesterazy w płynie owodniowym - 916 oznaczeń alfa fetoproteiny w płynie owodniowym - 5 oznaczeń wydalania sulfatydów w moczu

Pracownia analizy DNA :

- 485 próbek izolacji i bankowania DNA- u 145 osób wykonano badanie w kierunku SCA

- u 165 osób wykonano badanie w kierunku HD

- u 57 chorych poszukiwano delecji w genie SMN

- u 70 chorych poszukiwano delecji w genie dystrofiny

- u 97 kobiet wykonano badanie nosicielstwa w DMD/BMD

w ramach diagnostyki prenatalnej wykonano:

- 11 badań w kierunku DMD/BMD

- 8 badań w kierunku SMA

- 2 badania w kierunku HD

Pracownia Cytogenetyki wykonała: - 504 badania cytogenetyczne z krwi obwodowej - 120 badań cytogenetycznych z krwi pępowinowej - 903 badania cytogenetyczne w amniocytach - 61 hodowli fibroblastów skóry

Poradnia Genetyczna: - w oddziale hospitalizowano 31 pacjentów, - udzielono 692 porady/konsultacje pacjentom i ich rodzinom, - badaniami prenatalnymi objęto 1.127 kobiet ciężarnych.

Zakład Neurofizjologii Klinicznej

W okresie sprawozdawczym w pracowniach Zakładu wykonano:Pracownie EEG - 3.004 rutynowe badaniach eeg,- 17 eeg snu,- 138 eeg po nocy bezsennej- 70 video eeg- 27 video 24 godzinne kasetowe

Pracownia EMG - 485 badań emg ilościowe 1 mięśnia - 1821 badań przewodnictwa ruchowego - 1907 badania przewodnictwa czuciowego - 1272 inne procedury emg

117

- 377 badań potencjałów somatosensorycznych - 10 badań dermatomalnych potencjałów wywołanych - 36 badań ruchowych potencjałów wywołanych - 72 badania progów pobudliwości korowej

Pracownia Potencjałów Wywołanych

120 badań słuchowych potencjałów wywołanych z pniania mózgu 187 badań wzrokowych potencjałów wywołanych

Zakład Neuropatologii

Pracownia Neuropatologii Klinicznej wykonała 58 sekcji mózgu po utrwaleniu w formalinie oraz

badań makroskopowych i mikroskopowych (w tym 6 z podejrzeniem CJD i 5 sekcji z podejrzeniem

AIDS w ramach neuropatologicznych konsultacji diagnostycznych dla innych szpitali i klinik.

Skrojono 501 bloczków i wykonano 1457 preparatów. Zorganizowano 9 demonstracji kliniczno-

neuropatologicznych makro- i mikroskopowych oraz przeprowadzono szkolenie neuropatologiczne

2 stażystów na materiale pracownianym.

Pracownia Mikroskopii Elektronowej wykonała badania elektronomikroskopowe na materiale z 2 biopsji skóry, 2 biopsji mięśnia, 2 hodowli tkankowych limfocytów z krwi obwodowej oraz 2 przypadków sekcyjnych choroby Creutzfeldta-Jakoba. Łącznie utrwalono i zatopiono w eponie 496 bloczków, z których skrojono 98 bloczków, wykonując 175 preparatów półcienkich, 340 preparatów ultracienkich oraz 545 elektronogramów.

Pracownia Neuropatologii Doświadczalnej wykonała ogółem 244 barwienia immunohistochemiczne i histologiczne na potrzeby diagnostyki klinicznej. Wykonano 98 prób różnych przeciwciał i metod barwienia (a- i b-synukleina, synaptobrevina, CD4 i CD8, MHCI i MHCII).

Pracownia Neuropatologii Rozwojowej wykonała 32 sekcje płodów i 23 sekcje mózgów dziecięcych. Opracowano 268 bloczki tkankowe. Wykonano 297 preparatów histopatologicznych.

Laboratorium Diagnostyki Klinicznej

wykonano 221.943 badania diagnostyczne, w tym:- 191.547 badań dla pacjentów IPiN - 30.396 badań płatnych

Zakład Neurochemii

wykonano:- 2390 oznaczeń opiatów- 67 oznaczeń barbituranów- 87 oznaczeń benzodwuazepin

118

- 2268 oznaczeń amfetaminy - 668 oznaczeń kanabinolów- 46 oznaczeń kokainy

Samodzielna Pracownia Patomorfologii

W 2002 r. wykonano 46 sekcji naukowo-badawczych, opracowano i oceniono histopatologicznie 3 biopsje, opracowano laboratoryjnie i oceniono histopatologicznie wszystkie sekcjonowane przypadki - 598 preparatów, opracowano 352 preparaty cytologiczne dla potrzeb poradni ginekologicznej IPiN.

Dział Planowania i Dokumentacji Naukowej

W Dziale zatrudnionych było 13 osób, (12 etatów) w tym:- 6 w Planowaniu i Dokumentacji- 3 w Sekcji Wydawnictw- 2 w Pracowni Fotograficznej- 2 w Pracowni PoligraficznejW Dziale prowadzone są prace związane z:- planowaniem, realizacją i sprawozdawczością badań naukowych w IPiN,- ze współpracą z naukowymi ośrodkami zagranicznymi: organizacja wyjazdów naukowych, szkoleniowych, na zjazdy, sympozja i konferencje,- uzyskiwaniem stopni i tytułów naukowych,- organizacją szkolenia podyplomowego oraz egzaminów na II stopień specjalizacji w zakresie neurologii, psychiatrii dorosłych, psychiatrii dzieci i młodzieży,psychologii klinicznej, neuropatologii,- obsługą sekretariatu Rady Naukowej,- informacją o pracach naukowych wykonanych w IPiN,- wydawaniem zleconych książek i ich rozpowszechnianiem,- obsługą fotograficzną oraz poligraficzną dla potrzeb naukowych.

Sekcja WydawnictwWydano - 4 nowe pozycje, dodruk - 2 pozycjiWydano kwartalniki:- Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii - 4 zeszyty, 2 reprinty - Postępy Psychiatrii i Neurologii 4 zeszyty i 2 suplementySprzedano książki na kwotę 212.876 złSprzedano kwartalniki na kwotę 191.381 zł

Pracownia Fotografii NaukowejPrace fotograficzne wykonane w 2002 r.:- zdjęcia makroskopowe - 1.266 szt- zdjęcia mikroskopowe - 1.262 szt- reprodukcje - 1.173 szt- przeźrocza czarno-białe - 297 szt - przeźrocza barwne - granatowe - 873 szt- zdjęcia rtg - 514 szt

119

- zdjęcia chorych - 295 szt.- przeźrocza wielobarwne - 1.118 szt- odbitki z mikroskopu elektronowego - 4.386 szt- odbitki w przeliczeniu na format 9 x 12 - 6.498 szt

Pracownia Poligraficzna

Rodzaj pracPowielono prac.

Oprawiono egz.

liczbazleceń

arkuszyformat A3

karton bindowanie

Druki wielonakładowe (na Risografie)

270 268.091 2.985 486

Druki małonakładowe(na kserografie)

1.683 429.000 -

-

Razem 1.953 697.091 2.985 486

Biblioteka NaukowaBiblioteka Naukowa współuczestniczy w działalności naukowo-badawczej Instytutu poprzez właściwy dobór, pozyskiwanie i gromadzenie literatury naukowej, odpowiednie jej opracowanie i udostępnianie.

W 2002 roku do Biblioteki Naukowej z zakupu i darów wpłynęło:

wydawnictw zwartych 269 vol.w tym książek 201 vol. broszur 65 vol. rejestr przechodni 3 vol. zbiorów specjalnych: 6 jedn.w tym prac doktorskich 6 vol.

Ogółem zakupiono 180 vol. wydawnictw zwartych w tym: 145 vol. wydawnictw polskich na kwotę 8.505,o6 zł i 35 vol. wydawnictw zagranicznych na kwotę 19.695,63 zł.

Z zakupu, prenumeraty i darów wpłynęło 213 tytułów czasopismprenumerata - 180, w tym polskie - 82dary - 26przydział - 7W komputerowym inwentarzu czasopism zarejestrowano 288 vol.Koszt prenumeraty czasopism zagranicznych wyniósł 323.624,25 zł natomiast czasopism polskich 10.484,25 zł.

Z ksiąg inwentarzowych wykreślono, jako nie zwrócone: książki - 3 vol., broszury - 2 vol. oraz zbędne: rejestr przechodni 51 vol..

120

Stan zbiorów Biblioteki Naukowej i Biblioteczek Zakładowych na dzień 31 grudnia 2002 r. wynosił:wydawnictw zwartych - 26.846 vol.czasopism - 500 tytułówzbiorów specjalnych - 240 jedn. w tym: prac doktorskich - 167, taśm - 10, kaset video - 35,CD ROM - 28

Liczba zarejestrowanych w Bibliotece czytelników indywidualnych wynosiła 446 (426 pracowników IPN, 20 osoby spoza Instytutu) oraz 40 z innych bibliotek.

Czytelnię odwiedziło 2.557 czytelników, którym udostępniono:wydawnictw zwartych -1.445 vol.czasopism - 8.098 vol.zbiorów specjalnych - 50 jedn.

Czytelnikom indywidualnym wypożyczono:wydawnictw zwartych - 1.815 vol.czasopism - 2.014 vol.Pracownikom naukowym sprowadzono 155 kopii artykułów z bibliotek krajowych oraz 18 kopii z bibliotek zagranicznych.Bibliotekom i instytutom naukowym wypożyczono lub udostępniono (w formie odbitek kserograficznych):wydawnictw zwartych - 48 vol.czasopism - 19.510 str. odbitek kserogr.Za w/w odbitki Instytut otrzymał 5.854,40 zł

W Bibliotece były dostępne następujące bazy danych:MEDLINE Express 1966 + wersja sieciowa,Current Contents on Diskette Ser. Life Sc.,Micromedex (baza farmakologiczna na CD),eIFL EBSKO (baza bibliograficzna z dostępem do pełnych tekstów)Z baz skorzystały 143 osoby.

Sprawdzono w bazie Science Citation Index cytowania publikacji pracowników za 2001 rok. Liczba cytowań wyniosła 404.

Inne prace wykonane w Bibliotece: - opracowywano kwartalnie „Informator o Nabytkach Biblioteki Naukowej IPN”, - przekazano do Centralnego Katalogu Biblioteki Narodowej dane o nowych wydawnictwach zagranicznych w zbiorach Biblioteki IPN, - przekazano do Komitetu Badań Naukowych dane o czasopismach zagranicznych w zbiorach Biblioteki, - przekazano do centralnego katalogu Głównej Biblioteki Lekarskiej dane o czasopismach zagranicznych w zbiorach Biblioteki IPiN.

Apteka

Z apteki wydano leki na ogólną sumę 2606.831,- zł., co obejmuje zarówno leki planowane z budżetu, jak również preparaty pochodzące z darów.

121

W 2002 r. otrzymano dary lekowe na sumę 542.482,- zł. Leki-dary otrzymano z firm: Janssen, Astra-Zeneca, Lundbeck, Lilly, Profarm, Leciva, Galena, Tadanko. Wydawano dary lekowe dla pacjentów leczonych na oddziałach.

Apteka prowadzi następujące formy działalności: usługową (wykonywanie leków dla potrzeb wszystkich komórek organizacyjnych Instytutu), współpraca z klinikami (badanie nowych leków),I Klinika Psychiatryczna (Solian), - II Klinika Psychiatryczna (Galantamina), - III Klinika Psychiatryczna (Risperidon Depot), - Oddział Farmakoterapii (Risperidon Depot,), - Klinika Nerwic (Paroxetine, Pregabaline) współpraca z Zakładem Farmacji Stosowanej Akademii Medycznej w Warszawie w zakresie szkolenia studentów

Komitet Terapeutyczny

Komitet Terapeutyczny w sposób ciągły nadzoruje gospodarkę lekową w oddziałach Instytutu, co miesiąc analizowana jest zasadność stosowania leków z III-ej grupy, czyli bardzo drogich; na ile wysokie koszty leczenia wpływają na lepsze wyniki terapeutyczne. Komitet Terapeutyczny kontroluje sprawozdania dotyczące niepożądanych działań leków. Jak co roku naniesiono poprawki i zaktualizowano zapisy, ceny leków itd. Komitet Terapeutyczny zatwierdził wszystkie zmiany i Receptariusz Szpitalny 2002 został wydrukowany w połowie roku.

Nadal kontynuowane są comiesięczne szkolenia w zakresie diagnostyki i terapii wybranych schorzeń. W 2002 roku odbyło się 10 szkoleń.

Komitet Terapeutyczny kieruje też działalnością edukacyjną na rzecz pacjentów i ich rodzin.

Zespół ds.kontroli zakażeń szpitalnych.

W roku 2002 Zespół ds. Kontroli Zakażeń Szpitalnych wykonał następujące prace

wynikające z przydzielonych mu zadań statutowych:

1. Stały nadzór epidemiologiczny w oddziałach Instytutu.

2. Kontrola zakażeń szpitalnych:

bierna - na podstawie kart epidemiologicznych

czynna – prace przygotowawcze do jej wprowadzenia w roku 2003.

3. Szkolenia w zakresie tematów związanych z zakażeniami szpitalnymi:

szkolenia pielęgniarek łącznikowych 1x w miesiącu ( 12 wykładów )

szkolenia stanowiskowe oraz nadzór szkoleń stanowiskowych

122

szkolenia związane z wprowadzaniem zweryfikowanych oraz nowych standardów

szkolenia związane z wprowadzaniem nowych środków dezynfekcyjnych.

4. Konsultacje mikrobiologiczne i terapeutyczne pacjentów z infekcjami.

5. Bieżący nadzór nad szczepieniami profilaktycznymi pracowników.

6. Bieżący nadzór i konsultacje pracowników, którzy ulegli wypadkowi w czasie pracy mogącemu

skutkować przeniesieniem zakażenia z pacjenta na pracownika.

7. Kontrola przestrzegania zasad higieny w jednostkach Instytutu.

8. Kontrola procesów sterylizacji w Instytucie.

9. Przygotowanie specyfikacji do przetargu na środki do higieny rąk.

10. Stały nadzór nad prawidłowym używaniem środków dezynfekcyjnych.

11. Udział w pracach Komitetu Terapeutycznego przy przygotowaniu Receptariusza

Szpitalnego.

12. Monitorowanie stanu badań mikrobiologicznych w Instytucie w 2003 r.

13. Kontrola antybiotykoterapii stosowanej w oddziałach Instytutu (Zespół ds. Szpitalnej Polityki

Antybiotykowej).

14. Działalność w zakresie Promocji Zdrowia.

15. Udział w sympozjach i konferencjach.

123