I+D+I E EMPREGO

Produción: Editorial Gárgola, S.L.Depósito legal:

Índice1. Que é I+D+I?....................................................................................5

2. I+D+I e emprego.............................................................................11

3. Novas tendencias empresariais de aplicación de I+D+I.............153.1 Axentes do sistema galego de innovación3.2 Centros tecnolóxicos 3.3 Innovación e transferencia tecnolóxica3.4 Centros de empresas e innovación (CEEI)3.5 As empresas spin-off

4. I+D+I e o desenvolvemento sustentable.......................................31

5. Perfil do traballador no ámbito da innovación...........................33

6. Profesións ligadas a I+D+I............................................................416.1 Ensinanzas universitarias

6.1.1 Ciencias experimentais6.1.2 Ensinanzas técnicas6.1.3 Ensinanzas de ciencias da saúde

6.2 Ensinanzas de formación profesional6.2.1 Ensinanzas de grao superior

7. Enderezos de interese.....................................................................73

5

1. QUE É I+D+I? I+D+I son as siglas de investigación, desenvolvemento e innovación, que teñen o seguinte significado:

Investigación: actividade cuxos fins se circunscriben ao incremento do coñe-cemento, sen perseguir, en principio, aplicación específica do resultado.

Desenvolvemento: é o traballo sistemático, baseado no coñecemento derivado da investigación e a experiencia, dirixido a producir e instalar novos materiais, produtos e servizos, ou a mellorar substancialmente aqueles previamente producidos ou instalados.

Innovación: é a conversión de coñecemento tecnolóxico en novos pro-dutos, novos servizos ou procesos para a súa introdución no mercado, tamén inclúe os cambios tecnoloxicamente significativos que fan nos produtos.

6

I+D descomponse en 3 clases:

1. Investigación básica. 2. Investigación aplicada. 3. Desenvolvemento tecnolóxico.

Investigación básica: comprende todos aqueles estudos ou traballos orixinais que teñen como obxectivo adquirir coñecementos científicos novos. Analízanse as propiedades, as estruturas e as relacións co obxectivo de formular hipóteses, teorías e leis. Nesta etapa os científicos realizan os descubrimentos. Investigación aplicada: parte dos traballos orixinais desenvolvidos na investigación básica, para adquirir coñecementos novos orientados a un obxectivo práctico determinado, os ditos resultados son susceptibles de ser patentados para unha futura explotación comercial. Nesta etapa é cando os científicos ou técnicos inventan. Desenvolvemento tecnolóxico: comprende a utilización dos coñecementos adquiridos na investigación aplicada para a produción de materiais, dispositivos, procedementos ou novos servizos. Nesta etapa a empresa xa conseguiu os coñecementos Know How (saber facer) e desenvolven os prototipos ou plantas pilotos.

Por último, se os resultados do prototipo son eficaces e viables realízanse investimentos para producir en grandes series e vender no mercado. Cando o mercado acepta o produto ou servizo, este proceso convértese en innovación.

Que é a innovación? Moitos expertos na materia definiron o concepto de innovación. Un dos máis relevantes foi o austríaco Schumpter que dicía que a innovación abarcaba os cinco casos seguintes:

7

1. Introdución no mercado dun novo ben ou servizo, co que os con-sumidores non están aínda familiarizados.

2. Introdución dun novo método de produción ou dunha nova meto-doloxía organizativa.

3. Creación dunha nova fonte de subministración de materia prima ou de produtos semielaborados.

4. Apertura dun novo mercado nun país.

5. Implantación dunha nova estrutura nun mercado.

Existen dous puntos nos que todos os autores converxen:

1. Se os novos produtos, procesos ou servizos non son aceptados polo mercado, non existe innovación.

2. A innovación é o elemento clave da competitividade.

Polo tanto, innovar é crear ou modificar un produto e introducilo no mercado.

Existen distintos tipos de innovación, pero todos eles se clasifican segundo a súa aplicación ou o seu grao de orixinalidade.

Segundo a súa aplicación:

- Innovación de produto: comercialización dun produto tecno-loxicamente distinto ou mellorado. A innovación dáse cando as características dun produto determinado cambian.

- Innovación de proceso: ocorre cando hai un cambio significativo na tecnoloxía de produción dun produto ou servizo. Tamén cando se producen cambios significativos no sistema de dirección, nos métodos de organización, no control da calidade etc.

�

Segundo o seu grao de orixinalidade:

- Innovación radical: aplicacións novas dunha tecnoloxía ou combi-nación orixinal de novas tecnoloxías.

- Innovación incremental: melloras que se realizan sobre un produ-to, servizo ou método xa existente.

Estratexicamente as innovacións radicais teñen como finalidade a obtención dun medio totalmente novo que acapare todo o mercado ao cal está destinado, mentres que as innovacións incrementais están orientadas cara á redución de custos.

Os xaponeses, por exemplo, defenden a continua introdución de innovacións incrementais (denominadas kaizen), non obstante algúns expertos pensan que nos tempos actuais estas non van ser suficientes e necesitaranse innovacións radicais para un bo desenvolvemento do mercado.

Moitas empresas actuais empregan unha estratexia que consiste en comezar desenvolvendo innovacións radicais, de tal forma que conse-guen facerse cun novo mercado ou substitúen a outro antigo. Unha vez que a empresa conseguiu o mercado e unha boa situación, pasa á realización de innovacións incrementais onde as características predo-minantes son a produción en masa do produto, o uso de man de obra menos cualificada, e onde a redución de custos é o primeiro obxectivo para alcanzar.

É necesario investigar para innovar?

Non sempre é necesario unha investigación propia para poder innovar, calquera empresa pode innovar asimilando tecnoloxías doutras empresas. Neste contexto pode ser útil distinguir entre I+D creativo, que intenta poñer en marcha novos produtos e procesos, e I+D de asimilación, que quere comprender e absorber os resultados da investigación estranxeira.

�

Estas estratexias de asimilación lévanas a cabo os países emerxentes. Un claro exemplo é o caso de Xapón, que nos anos 50 e 60 investiu en I+D para asimilar a tecnoloxía americana, cousa que permitiu chegar á investigación creativa.

A principal vantaxe da I+D de asimilación é o reducido investimento que se realiza, mentres que a principal desvantaxe é a lentitude coa que poden chegar a obter resultados aplicados aos seus procesos ou produtos, lentitude que pode supoñer a desaparición por completo de toda unha industria.

11

2. I+D+I E EMPREGO

I+D+I ten unha relevancia laboral especial, pois son moitas as novas profesións e postos de traballo que xorden grazas a este sector en auxe.

No contexto do traballo, I+D+I adóitase referir a actividades de longo percorrido orientadas ao futuro en tecnoloxía ou ciencia co obxectivo de mellorar os procesos de produción, a calidade dos produtos etc.

As estatísticas sobre o número e entidade das organizacións que se de-dican a I+D+I revelan o estado da industria nun país, como é o seu mer-cado laboral, o grao de competencia ou o progreso científico. Algunhas medicións empregadas para saber o estado deste sector son: orzamentos dedicados a I+D+I, número de patentes presentadas, publicacións cien-tíficas... As estatísticas publicadas polas entidades bancarias constitúen

12

un dos mellores baremos para saber cal é a situación do sector I+D+I, porque son públicas, periódicas e reflicten o grao de risco asumido pola comunidade e as súas empresas á hora de investir neste sector.

Nas sociedades avanzadas, a proporción de investigación sobre desen-volvemento para unha compañía industrial atópase arredor do 3,5% da facturación. Unha compañía de tecnoloxía, por exemplo un fabricante de ordenadores, pode chegar a gastar un 7%. Algunhas organizacións moi agresivas gastan ata o 40%, e destacan pola súa alta tecnoloxía. Estas firmas prosperan en mercados nos que os consumidores teñen grandes necesidades: medicina, instrumentos científicos, mecanismos de seguridade críticos (aviación) ou armamento de alta tecnoloxía mi-litar. As necesidades extremas xustifican elevadas marxes de beneficio (dun 60% a un 90% sobre os ingresos). As elevadas marxes compensan altamente as organizacións con maior gasto en I+D+I, sempre e cando, consigan realizar produtos competitivos e que cumpran as expectati-vas.

Xeralmente, as compañías de maior tecnoloxía non só teñen o persoal máis cualificado, senón que conseguen extraer o máximo valor dos mesmos. É moi importante a implicación dos traballadores nos proxectos para poder marcar as diferenzas coas empresas competidoras. Acabar un proxecto antes que as demais empresas pode significar a diferenza entre a vida e a morte neste sector.

I+D+I é sen dúbida un gran viveiro de novos empregos e de adaptación doutros xa consolidados. Hai que ter moi en conta como vai influír este sector no emprego do futuro, polo que os estudantes deben formarse para aproveitar ao máximo as oportunidades que este campo oferta e ofertará nas seguintes décadas.

13

I+D+I un camiño por percorrer

O noso país aínda ten moito por percorrer no camiño de I+D+I. De acordo cun estudo comparativo elaborado polo Instituto de Economía de Alemaña ocupamos o cuarto lugar, pola cola, no que se refire a este sector. Soamente Italia, Portugal e Grecia sitúanse por detrás nunha clasificación integrada por 16 países de todo o mundo e que está liderada por Estados Unidos.

Comparativa internacional de I+D+I no 2007

EUA 7�,2Suecia 71,5Reino Unido 6�,5Finlandia 66,3Dinamarca 62,7Francia 52,�Noruega 52,2Xapón 52,2Irlanda 45,7Países Baixos 44,4Alemaña 42,7Bélxica 3�,�España 33,2Italia 27,4Portugal 25,7Grecia 10,5

No estudo, encargado polo Instituto Roman Herzog, tivéronse en conta 22 indicadores relacionados co ámbito de I+D+I. Entre eles, as condicións xerais que inflúen na actividade de I+D+I dunha economía, a capacidade para converter os avances en innovación, a partida que se destina a este fin en cada país...

14

Para puntuar cada unha das variables o panel estableceu unha escala comparativa na que 0 é o peor valor e 100 o mellor. Os datos recollidos corresponden ao ano 2007.

Así, e con estas variables, Estados Unidos logra a mellor puntuación con 7�,2 puntos, seguido de cerca por Suecia con 71,5 puntos e o Reino Unido con 6�,5 puntos.

Analizando estes datos e estatísticas debemos reflexionar sobre a nosa situación actual. O futuro está agardándonos, sabemos que este sector proporciónanos cuantiosos beneficios económicos, sociais, ambientais etc., por iso non podemos deixar escapar o tren da I+D+I.

15

3. NOVAS TENDENCIAS EMPRESARIAIS DE APLICACIÓN DE I+D+I

As políticas de ciencia e tecnoloxía constitúen un elemento de primor-dial importancia no desenvolvemento das sociedades modernas. Existe unha relación directa entre a capacidade de innovación dun país e a súa competitividade. Ademais, trátase de políticas horizontais que poden e deben contribuír ao desenvolvemento doutros sectores públicos (educa-ción, saúde, ambiente, desenvolvemento industrial etc.) e a mellorar o benestar e a calidade de vida dos cidadáns.

As sociedades e os países avanzados que realizan políticas e planifican con visión de futuro recoñecen como esencial os recursos destinados a I+D+I. O coñecemento, a investigación e a innovación deben ser claves

16

na nosa vida e podemos empregar estes valores como metodoloxía de traballo na empresa, nos servizos, no transporte, na Administración, na xestión cotiá etc. O desenvolvemento económico e social, con visión de futuro, esixe apostar pola innovación dos sectores e esixe tamén a existencia dun sistema de ciencia + tecnoloxía dinámico, competitivo e coordinado co sector produtivo.

O espazo europeo de investigación está orientado a seguir unha estratexia común de ciencia e tecnoloxía ao servizo da sociedade no seu conxunto. Preténdese establecer un mellor marco de condicións globais para a in-vestigación en Europa, conseguir unha verdadeira rede de cooperación que nos leve a un mercado común da investigación e a innovación, para mellorar a vertebración e a eficiencia dos recursos dispoñibles.

Os elementos esenciais de todo sistema de innovación para conseguir eficiencia nas políticas de I+D+I son: - As empresas e os sectores empresariais existentes.

- As demandas e contribucións que a sociedade require.

- As administracións públicas.

- As infraestruturas de soporte (parques tecnolóxicos, centros tecnoló-xicos...) que lle dean confianza ao empresario.

- O sistema público de I+D+I, cos seus centros de investigación, as universidades.

- Un contorno baseado na demanda e o recoñecemento social deste tipo de empregos.

- Educación de calidade que favoreza a formación de profesionais cualificados.

- Boas condicións laborais para as persoas que traballen neste sector.

17

Neste momento necesítase un impulso ao desenvolvemento dun sistema de ciencia e tecnoloxía acorde coa estrutura económica, industrial, social e do servizo da nosa sociedade.

Os obxectivos xerais de toda sociedade que busque o mellor contexto para unha potenciación da I+D+I son:

- Orientar a política de I+D+I ao servizo dos cidadáns e á mellora do benestar social.

- Contribuír á xeración e valoración do coñecemento.

- Contribuír á mellora da competitividade e desenvolvemento empre-sarial.

- Incrementar o nivel de actividade de ciencia e tecnoloxía con niveis de calidade e utilidade estratéxica.

- Mellorar a transferencia, o aproveitamento e a rendibilidade dos resultados de I+D+I.

- Mellorar os instrumentos e procedementos de xestión da política encargada da ciencia e a tecnoloxía.

- Fomentar a cultura científico-tecnolóxica e o espírito innovador nas cidades, empresas e institucións.

- Realizar unha aposta pola innovación tecnolóxica permanente que permita incluír o coñecemento, novos desenvolvementos e tecno-loxías nos nosos procesos produtivos.

- Integrar todos os instrumentos e recursos da Administración pública no sistema de innovación e desenvolvemento, co obxectivo de aumentar as sinerxías en ciencia, tecnoloxía e desenvolvemento.

1�

3.1 AXENTES DO SISTEMA GALEGO DE INNOVACIÓN

O Sistema Galego de Innovación está formado por catro subsistemas:

- As empresas, que son as encargadas de materializar o proceso de innovación tecnolóxica, e que desempeñan un papel moi importante no proceso de xeración de coñecemento.

A súa misión final é a de converter os activos do coñecemento en cre-cemento económico.

- O sistema público de I+D+I, integrado polas universidades, centros de investigación e centros sanitarios públicos que asumen funcións específicas no proceso de produción, transmisión e almacenaxe de coñecementos.

- Os organismos de soporte á innovación, que favorecen e catalizan as relacións dentro do sistema e contribúen así a acelerar os procesos innovadores.

- As administracións, que a través das súas políticas inflúen directa-mente sobre todas as etapas do proceso de innovación e posibilitan o establecemento de condicións de contorno favorables.

21

3.2 CENTROS TECNOLÓXICOS

Os centros tecnolóxicos fomentan a innovación e sérvenlles de apoio ás empresas permitindo o acceso a servizos de I+D+I, que doutro xeito, serían dun custo moi elevado e polo tanto inalcanzables para as pequenas empresas. Son puntos de difusión, formación e asesoramento ás empresas co obxectivo de aumentar a súa competitividade mediante a incorporación da novidade no proceso produtivo.

Ademais, estes centros ofrécenlles ás empresas servizos tecnolóxicos que permiten mellorar a súa capacidade para o desenvolvemento de novos produtos e procesos, en definitiva, axudan ao fomento da competitividade empresarial.

CENTROS TECNOLÓXICOS GALEGOS

A CORUÑA

RIBEIRA

- CENTRO TECNOLÓXICO DE ACUICULTURA

- CENTRO DE EXPERIMENTACIÓN EN ACUICULTURA

SANTIAGO DE COMPOSTELA

- SEGAPI: SERVIZO GALEGO DA PROPIEDADE INDUSTRIAL

- FUNDACIÓN PARA O FOMENTO DA CALIDADE INDUSTRIAL E O DESEN-VOLVEMENTO TECNOLÓXICO DE GALICIA

- CENTRO DE OBSERVACIÓN DE GALICIA

- OBSERVATORIO DE CALIDADE DE GALICIA

- OBSERVATORIO DA INNOVACIÓN DE GALICIA

- ARTESANÍA DE GALICIA

22

- CENTRO DE INFORMACIÓN E TECNOLOXÍA AMBIENTAL

- CENTRO MULTIMEDIA DE GALICIA

- INSTITUTO DE ACUICULTURA

- INSTITUTO DE FARMACIA INDUSTRIAL

- INSTITUTO DE INVESTIGACIÓNS TECNOLÓXICAS

- INSTITUTO DE CERÁMICA DE GALICIA

- INSTITUTO DE INVESTIGACIÓN E ANÁLISE ALIMENTARIA

- CENTRO DE SUPERCOMPUTACIÓN DE GALICIA

- INSTITUTO DE INVESTIGACIÓNS AGROBIOLÓXICAS DE GALICIA

- CENTRO DE INVESTIGACIÓNS FORESTAIS DE LOURIZÁN

A CORUÑA

- CENTRO OCEANOGRÁFICO DA CORUÑA

- INSTITUTO TECNOLÓXICO DE GALICIA

- CENTRO DE INNOVACIÓN TECNOLÓXICA EN EDIFICACIÓN E ENXEÑARÍA CIVIL

- INSTITUTO TECNOLÓXICO DA COMUNICACIÓN

- CENTRO DE INVESTIGACIÓNS AGRARIAS DE MABEGONDO

FERROL

- CENTRO DE INNOVACIÓN E SERVIZOS

- CENTRO DE INNOVACIÓNS TECNOLÓXICAS

- CENTRO DE INNOVACIÓN E SERVIZOS, TECNOLOXÍA E DESEÑO

23

LUGO

RIBADEO

- CENTRO DE CULTIVOS MARIÑOS

OURENSE

LEIRO

- ESTACIÓN DE VITICULTURA E ENOLOXÍA DE GALICIA

SAN CIBRAO DAS VIÑAS

- CENTRO DE INNOVACIÓN E SERVIZOS TECNOLÓXICOS DA MADEIRA DE GALICIA

- LABORATORIO OFICIAL DE METROLOXÍA DE GALICIA

- PARQUE TECNOLÓXICO DE OURENSE

CARBALLEDA DE VALDEORRAS

- CENTRO TECNOLÓXICO DA PIZARRA

- FUNDACIÓN CENTRO TECNOLÓXICO DA LOUSA DE GALICIA

PONTEVEDRA

VILAGARCÍA DE AROUSA

- CENTRO DE CONTROL DO MEDIO MARIÑO

VILANOVA DE AROUSA

- CENTRO DE INVESTIGACIÓNS MARIÑAS

24

PONTEVEDRA

- MISIÓN BIOLÓXICA DE GALICIA

- ESTACIÓN FITOPATOLÓXICA DO AREEIRO

VIGO

- INSTITUTO DE ELECTRÓNICA APLICADA PEDRO BARRIÉ DA MAZA

- CENTRO OCEANOGRÁFICO DE VIGO

- CECOPESCA ANFACO - CENTRO TÉCNICO NACIONAL DE CONSERVA-CIÓN E DE PRODUTOS DA PESCA

- INSTITUTO DE INVESTIGACIÓNS MARIÑAS

- FUNDACIÓN CETMAR

O PORRIÑO

- CENTRO TECNOLÓXICO DO GRANITO

- CENTRO TECNOLÓXICO ARMANDO PRIEGUE AIMEN

- CENTRO TECNOLÓXICO DA AUTOMOCIÓN DE GALICIA

SALCEDA DE CASELAS

- CENTRO DE EXPERIMENTACIÓN DE AGRICULTURA INTENSIVA DO BAIXO MIÑO

25

3.3 INNOVACIÓN E TRANSFERENCIA TECNOLÓXICA

A maior parte das infraestruturas de soporte para a innovación están constituídas por oficinas de transferencia de resultados das investi-gacións e centros de enlace para a innovación, promovidos pola Unión Europea e dedicados á transferencia internacional dos resultados de I+D dos programas comunitarios. Grazas a estas infraestruturas, os coñecementos acadados poden ser adquiridos dun xeito moito máis económico polas empresas para mellorar os seus procesos, para axilizar as súas investigacións, para ser máis competitivos etc. Así, empresas cun potencial económico menor poden optar a informacións sobre innovacións tecnolóxicas cruciais para que poidan poñerse ao nivel das empresas máis potentes do sector.

Unha actualización dos coñecementos áxil e continua mellorará os resultados e a competitividade das empresas.

Actividades para mellorar a I+D+I coa transferencia tecnolóxica

- Potenciar a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico buscando unha transferencia real desta mesma cara ás empresas e aos empren-dedores, especialmente na pequena e mediana empresa.

- Conectar as axudas directas a empresas e acadar unha boa transferencia

de tecnoloxía. Favorecer a incorporación de especialistas en tecnoloxía, e mellorar os aspectos relacionados co ambiente e os riscos laborais.

- Avaliar as necesidades tecnolóxicas dos sectores empresariais e das pequenas empresas, para así tentar compensar os déficits tecnolóxi-cos.

- Impulsar a oferta de transferencia tecnolóxica de varios centros de

investigación ou tecnolóxicos de forma combinada.

26

- Facer un esforzo importante para poñer ao servizo de todos a oferta científico-tecnolóxica existente e que permita afrontar as demandas empresariais. Dinamizar a conexión entre todos os instrumentos do sistema de innovación.

- Promover actividades de difusión tecnolóxica e de innovación me-diante a realización de encontros e seminarios con empresas innova-doras, visitas a organismos nacionais e internacionais, que melloren a percepción social da ciencia e da tecnoloxía.

27

3.4 CENTROS DE EMPRESAS E INNOVACIÓN (CEEI)

Os centros de empresas e innovación (CEEI) son infraestruturas dedicadas a asistir as empresas na modernización dos seus procesos produtivos e de xestión. Permiten o aumento da produtividade das empresas en sectores tradicionais e, en particular, nas pemes.

Os CEEI teñen como obxectivo sensibilizar e dinamizar os recursos locais para estimular a creación e o desenvolvemento de empresas in-novadoras e a diversificación das existentes. Os centros CEEI, en cola-boración coas demais institucións científicas e tecnolóxicas, ofrécenlles diferentes servizos ás empresas e emprendedores, como son: diagnós-ticos empresariais, aplicación de medidas a favor das pemes dentro dos programas rexionais, nacionais ou europeos, e a difusión da innovación e do espírito empresarial, asesoramento para a innovación de proce-sos e para a introdución e utilización de novas ferramentas de axuda á produción, a análise de fallos na produción, a enxeñaría de materiais, o deseño de plantas de fabricación, estudos ambientais e fomento do uso de tecnoloxías limpas, auditorías enerxéticas, implantación de sistemas de xestión de negocio, xestión da calidade e planificación financeira e comercio electrónico.

2�

3.5 AS EMPRESAS SPIN-OFF

Que é unha empresa spin-off?

Spin-off é un termo anglosaxón relacionado coa I+D+I que expresa a idea da creación de novas empresas no seo doutras xa existentes, sexan públicas ou privadas, que actúan de incubadoras. Co tempo acaban adquirindo independencia xurídica, técnica e comercial. Esta clase de empresa non é máis que o reflexo da tamén chamada empresa de base tecnolóxica (EBT). Con este tipo de empresas as portas non soamente se abren para o científico ou investigador universitario, senón tamén para a sociedade, para novos empregos e para o mundo empresarial en xeral.

A sociedade benefíciase de novos produtos de valor engadido, desenvol-vidos por mentes e mans especializadas.

O mundo empresarial amplía o seu espectro. Xorden novas relacións, novos modelos, novas formas de investir.

Adoitan estar ligadas ás universidades e contribúen á transferencia de descubrimentos científicos desde estas ao sector social en forma de produtos innovadores.

Exemplos como o famoso Sillicon Valley, nacido pola acción das uni-versidades de Stanford e Berkeley, en California, reflicten o desenvol-vemento desta práctica nesta sociedade das novas tecnoloxías na que vivimos.

31

4. I+D+I E O DESENVOLVEMENTO SUSTENTABLE

A innovación resulta esencial para políticas como as de protección do consumidor e a protección do ambiente. O benestar individual e colectivo dos cidadáns depende da calidade da innovación.

O desenvolvemento sustentable é o proceso no que as políticas econó-micas, tecnolóxicas, comerciais, enerxéticas, agrícolas, industriais etc., se formulan para lograr un desenvolvemento axeitado, dende o punto de vista económico, social e ambiental do noso planeta. É un concepto amplo que abarca todas as facetas da vida humana e implica cambios permanentes da política nacional e internacional.

O concepto de desenvolvemento sustentable está orientado a garantir a supervivencia e o benestar tanto do ser humano coma das outras especies,

32

como parte do proceso evolutivo da vida no planeta. Comprende o proceso de melloramento sustentable e equitativo da calidade de vida das persoas. Implica un novo concepto de crecemento económico e melloramento social, nunha combinación harmónica coa protección do ambiente e o uso dos recursos naturais de modo que se cubran as necesidades da actual xeración sen poñer en risco a satisfacción das xeracións futuras.

Un modelo de desenvolvemento sustentable debe satisfacer as necesi-dades fundamentais de vivenda, auga potable, alimentación, boas con-dicións sanitarias e hixiénicas, enerxía, educación, saúde, participación na toma de decisións para os pobos desposuídos, así como adaptar as tec-noloxías e os estilos de vida segundo as potencialidades e especificidades socioeconómicas e ecolóxicas de cada rexión, a interiorización de todos os custos, o cómputo económico dos desperdicios e a explotación dos recur-sos naturais respectando os ciclos do ecosistema. O desafío é introducir os principios de humanidade, de equidade e de responsabilidade no concepto de desenvolvemento.

Tendo en conta que as novas tecnoloxías modifican, dende os sistemas e relacións de produción, de traballo e de comercio, ata os sistemas de relacións entre as culturas, as ideas e as persoas, o concepto do desenvolvemento sostible non pode desvincularse da análise da innovación como factor de desenvolvemento.

33

5. PERFIL DO TRABALLADOR E O EMPREGO NO ÁMBITO DA INNOVACIÓN

RECURSOS HUMANOS PARA I+D+I

Para desenvolver as políticas de innovación nas empresas é necesario contar con profesionais competentes nas diferentes áreas de desenvol-vemento. O impulso e a formación de científicos, técnicos e expertos en investigación e desenvolvemento tecnolóxico que se incorporen ás empresas debe ser unha tarefa esencial da promoción económica con visión de futuro e espírito competitivo.

De aquí a uns anos a I+D+I ofertará moitos postos de traballo, e para cumprir coa demanda de profesionais haberá que promover e dar a coñecer as numerosas saídas dos estudos relacionados con este sector.

34

RETRATO ROBOT DO TRABALLADOR

- Alto nivel de coñecemento.

- Formación constante desexable.

- Habilidade na busca e tratamento da información.

- A experiencia é desexable pero non é condición sine qua non.

Aptitudes:

- Capacidade de relación, contacto e comunicación.

- Capacidade de organización e planificación.

- Creatividade.

- Resolución de problemas e conflitos.

- Capacidade de negociación.

Actitudes:

- Traballo en equipo e cooperación.

- Disposición á aprendizaxe.

- Iniciativa.

- Dinamismo.

- Tenacidade.

- Disposición ao cambio.

35

TENDENCIAS NA CONFORMACIÓN DOS PERFÍS

Experiencia

Para os técnicos non é imprescindible ter experiencia pois pódense formar na propia empresa. Esta é unha das grandes vantaxes dos em-pregos relacionados coa I+D+I, xa que ao contrario que noutros sectores do emprego, nestas empresas o que moitas veces buscan son persoas sen experiencia ás cales poidan formar e especializar dentro da propia organización.

No caso dos responsables de dirección de proxectos necesitan unha experiencia profesional de entre 5 e 10 anos.

Crecente importancia das competencias persoais

As competencias persoais apostan polo traballo en equipo e a asunción de responsabilidades. Agora xa non chega con facer soamente o traballo, tamén hai que fomentar un ambiente laboral favorable no que a relación cos compañeiros faga que os resultados sexan mellores.

Tamén hai unha crecente importancia da xestión da información. Na sociedade na que vivimos é imprescindible unha boa xestión dos recursos tecnolóxicos dos que dispoñemos e neste sector aínda é máis importante. Unha continua actualización e procesamento da información son necesarias para o bo desempeño laboral.

36

OS EQUIPOS NAS EMPRESAS I+D+I

A conformación dos equipos de traballo neste tipo de empresas buscan o seguinte:

- Variedade das persoas que os compoñen en relación ao sexo, a idade, a cultura, e se é posible incluso a nacionalidade.

- Coñecer a empresa e o mercado. Canto mellor sexa o coñecemento do mercado por parte da empresa maior posibilidade terá de acadar bos resultados.

- Múltiples disciplinas. Son empresas nas que se combinan diferentes disciplinas adaptándoas para o traballo. Nun mesmo grupo poderá haber profesionais de diferentes índoles.

- Contar cun bo líder que sexa capaz de sacar o mellor de cada un para o beneficio do grupo fará que a produtividade aumente.

- Tamén deben empregar diferentes técnicas de grupo para potenciar as calidades de cada un en beneficio da empresa e dos proxectos.

A CULTURA DA EMPRESA E A SÚA ORGANIZACIÓN

Nas empresas vinculadas ao sector da I+D+I teñen un xeito de traballar menos mecánico. O que prima son os resultados máis que o xeito de acadalos. Algunhas das características esenciais deste tipo de traballo son:

- Tolerancia ao fracaso. Unha presión excesiva para conseguir resultados moitas veces prexudica as innovacións futuras, pois de proxectos frustrados a miúdo se derivan resultados excepcionais.

37

- Estrutura organizativa flexible non xerarquizada. As antigas organi-zacións lineais xa non son as máis empregadas, e estas empresas son o mellor exemplo.

- Xestión de proxectos e traballo en equipo.

- Potenciación dun bo clima laboral.

- Flexibilidade nas formas de traballo.

- Xestión do coñecemento.

Todos estes factores crean un bo caldo de cultivo para lograr os mellores resultados e optimizar os esforzos realizados. Neste sector o fomento dun ambiente laboral con estas características é crucial, pois está demostrado que favorecen a produción e aumenta o rendemento dos seus traballadores. Ao non ser un traballo mecánico e repetitivo, a motivación é un elemento esencial para conseguir resultados.

A SISTEMÁTICA TRADICIONAL DO TRABALLO, OCUPACIÓN/TAREFAS/COMPETENCIAS, É CUESTIONADA

As ocupacións non están totalmente definidas, xa que a rapidez dos cambios e a extensión da xestión por proxectos supoñen unha variación periódica das tarefas asignadas.

Para identificar e caracterizar as competencias profesionais vinculadas ás actividades innovadoras das empresas é preciso situalas no contexto que as ditas actividades xeran. Este contexto está caracterizado por un ritmo moi rápido de cambio e por unha crecente complexidade que obriga á combinación de áreas de coñecemento.

3�

CONTRATACIÓN DE PERSOAL NAS EMPRESAS I+D+I

Predomina a contratación de persoas sen experiencia profesional. Unha vez que se acaba a formación académica a experiencia cóllese no propio emprego. Polo tanto, os primeiros anos de traballo son moi importantes para o desenvolvemento da carreira profesional.

Hai problemas para formar departamentos de recursos humanos espe-cializados e cualificados en áreas de coñecemento tan punteiras como as necesarias neste ámbito.

Existen dificultades para atopar persoas con experiencia para postos de responsable de I+D+I e comerciais de alto nivel, de aí a gran demanda existente.

Moitas destas empresas móvense nun mercado de traballo mundial, por iso é moi importante o coñecemento de idiomas.

A captación e retención de talentos é un problema para as pequenas e medianas empresas. Tanto o salario como a traxectoria profesional que poden ofrecer non é competitiva con relación ás ofertas das grandes empresas.

O INCREMENTO DOS PROXECTOS EN COLABORACIÓN

A importancia dos proxectos en colaboración entre empresas do sector aumentará debido á necesidade de acceso a un coñecemento máis amplo e ás crecentes necesidades de financiamento, pois os proxectos neste sector son moi custosos.

3�

Os beneficios que poden obterse da colaboración son importantes:

- Resultados tecnolóxicos e técnicos de aplicación a curto e medio prazo na empresa.

- Resultados de coñecemento xerados no desenvolvemento do proxecto.

- Resultado de transferencia de tecnoloxía, saber facer e coñecementos. O intercambio de información é crucial para este tipo de proxectos.

- Resultados de desenvolvemento das competencias persoais: aumen-to de coñecementos, mellora do emprego doutros idiomas, traballo en equipo, comunicación e relacións, coñecementos sobre os pro-gramas de financiamento existentes etc.

A IMPORTANCIA DO SISTEMA EDUCATIVO E A FORMACIÓN

O sistema educativo é o primeiro paso para favorecer o desenvol-vemento das habilidades persoais e dunha mentalidade innovadora e creativa que se adapte ás novas esixencias do mercado laboral.

A formación debe empregar as seguintes estratexias para transformar as habilidades creativas e innovadoras en competencias:

- Mentores. Moitas veces é moi importante o traballo dunha persoa con experiencia neste mundo para poder guiar os estudantes polo camiño axeitado.

- Integración en equipos de traballo. Como comentabamos anterior-mente o traballo en grupo é unha característica moi común neste tipo de empresas relacionadas co I+D+I, e potenciar esta forma de traballar fará que o estudante estea mellor preparado á hora de reali-zar as súas funcións unha vez que acade un emprego.

40

- Autoformación. É moi importante a propia preparación do suxeito, o mesmo que unha continua reciclaxe de coñecementos. Nestes traballos hai que estar ao día pois un dos obxectivos principais é o de innovar, e para iso hai que partir do derradeiro ou o máis actual.

- Formación especializada. Neste sector moitas veces o que se busca é a máxima especialización, ser experto nun determinado campo.

41

6. PROFESIÓNS LIGADAS A I+D+I

6.1 ENSINANZAS UNIVERSITARIAS

Nos departamentos de I+D+I predominan os traballadores cun alto nivel de cualificación. Aínda que se necesita persoal de todo tipo son os universitarios de grao superior os que atopan maior número de postos de traballo neste campo.

As áreas Experimental, Técnica e Sanitaria son as que engloban a maior parte dos orzamentos tanto das entidades privadas como públicas, xa que son nestes sectores onde o público en xeral reclama uns cambios máis rápidos e teñen unhas necesidades maiores: queremos vivir máis e mellor, ordenadores máis potentes, móbiles con máis prestacións e máis pequenos, coches máis seguros etc.

43

6.1.1 CIENCIAS EXPERIMENTAIS

2.º CICLO

BIÓLOGOA licenciatura en Bioloxía require hoxe en día a especialización, xa que son moitos os sectores que necesitan destes licenciados, pero cuns estudos específicos do seu campo (ambiente, biotecnoloxía, ciencias dos alimentos...).

Os complementos formativos recomendados son: cursos de especiali-zación en ambiente, control de calidade e xestión comercial; estudos de terceiro ciclo (doutoramento e másters), e realizar o segundo ciclo doutras titulacións como Ciencias Ambientais, Bioquímica, Ciencias dos Alimentos, Biotecnoloxía...

As saídas profesionais destes licenciados céntranse na súa maioría na docencia, a investigación, o ámbito clínico, a consultoría ambiental, análises microbiolóxicas, coidado de costas, acuicultura, explotacións agropecuarias, empresas farmacéuticas etc. O novo interese polo ambiente, a biotecnoloxía e o aumento moderado da investigación en empresas privadas está a crear novas oportunidades de emprego para estes licenciados.

Algunhas das novas saídas profesionais son: a auditoría ambiental; biotecnoloxía; departamentos de I+D+I, de calidade e de produción de empresas químicas, farmacéuticas, petroquímicas e en todas as empresas consideradas contaminantes; alimentos transxénicos; novas técnicas de cultivo etc.

44

CIENTÍFICO AMBIENTALOs licenciados en Ciencias Ambientais dedícanse a todas as actividades e problemas relacionados co ambiente, principalmente nos eidos de: diagnóstico de problemas e proxectos de mellora e conservación de espazos naturais; avaliación do impacto ambiental; detección, análise e control de axentes contaminantes; reciclaxe; control de augas, investigación en departamentos de I+D+I etc.

Cada día queda máis latente a preocupación das empresas e os gobernos por coidar o ambiente, a través de tratados e leis nacionais e internacionais se intentan controlar os axentes contaminantes, os vertidos, a calidade das augas dos ríos, dos mares etc., e polo tanto cada vez son máis necesarios os expertos nestes ámbitos.

As principais saídas profesionais son: avaliador ambiental, director de ambiente, técnico superior en control de polución, técnico superior en tratamento de augas residuais, técnico superior en control de pragas, téc-nico superior na análise e control de contaminantes, consultor ambiental, formador ambiental, experto en reciclaxe, analista de riscos ambientais, consultor e asesor ambiental etc.

FÍSICOOs licenciados en Física deben reunir tres características fundamentais: habilidade para deducir e inducir, memoria lóxica e capacidade de abs-tracción.

A través de cursos de especialización, másters ou realización de segundos ciclos doutras titulacións poden especializarse noutros sectores de grande auxe, como ambiente e informática.

Algunhas das principais saídas profesionais son: director, xefe ou técnico de I+D+I; meteorólogo; técnico de control de calidade; técnico de investigación industrial; consultor informático; analista de mercado; técnico estatístico; profesor en ensinanza secundaria e superior etc.

45

MATEMÁTICOA licenciatura de Matemáticas confírelles aos alumnos unha gran capacidade de análise e abstracción, así como de creación de modelos útiles, que se poden aplicar en numerosos ámbitos (empresa, informática, socioloxía...).

O matemático posúe unha base teórico-práctica que lle permite traballar en diferentes áreas, por iso, é conveniente que realice algún curso de especialización e así ampliar as posibilidades de atopar emprego na informática, empresa, astrofísica etc.

As principais saídas profesionais son: enxeñeiro I+D+I, estatístico, analista de sistemas, analista de aplicacións, técnico en desenvolvemento de telecomunicacións, técnico de cálculo en empresas de auditoría, analista de riscos, auditor de contas, profesor etc.

QUÍMICOO carácter interdisciplinar da licenciatura en Química proporciónalles aos estudantes un abano moi amplo de coñecementos, que lles permite traballar en distintos sectores laborais.

Un dos eidos onde creceu de forma clara a demanda destes titulados e o industrial, xa que agora hai un maior control ambiental das actividades industriais e da calidade dos produtos.

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D+I, técnico de laboratorio de química industrial, técnico en refino de petróleo e gas, técnico en plásticos e caucho, auditor de calidade en procesos e plantas químicas, técnico de prevención de riscos laborais, enólogo, profesor en ensinanza secundaria e universitaria, investigador etc.

46

CIENTÍFICO MARIÑOA licenciatura en Ciencias do Mar forma os futuros científicos nos aspectos biolóxicos, oceanográficos, meteorolóxicos e ecolóxicos re-lacionados co mar, é dicir, utiliza as distintas disciplinas das ciencias experimentais e as enfoca cara ao estudo do mar.

A preocupación recente polos procesos globais, o valor da calidade ambiental e a utilización dun uso racional dos recursos mariños son os valores que máis inflúen na necesidade cada vez maior destes licenciados, cuxo perfil é tan variado como o propio mercado emerxente ao que vai dirixido.

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D+I; con-taminación e control de calidade das augas mariñas; protección e conservación do ambiente mariño; planificación, ordenación e xes-tión do litoral; patoloxía, nutrición, xenética e veterinaria mariñas; tecnoloxías mariñas; produtos derivados da pesca e acuicultura, e industria conserveira etc.

BIOQUÍMICOA licenciatura de Bioquímica é un segundo ciclo, os estudantes que chegan a ela proveñen entre outras de Química, Bioloxía, Medicina e Veterinaria.

Presenta perspectivas laborais moi boas, xa que se produciu un desen-volvemento das Biotecnoloxías moi importante, provocando unha gran demanda destes profesionais.

Algúns dos eidos nos que se introduciron as novas industrias de Biotecnoloxía son: creación de enerxías alternativas, terapia xenética, estudo do xenoma humano, creación de medios para combater a contaminación ambiental etc.

47

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D+I, estudo e investigación de seres vivos, asesor ecolóxico e auditor ambiental, microbiólogo e parasitólogo, director de control de calidade, director de control da acción de produtos industriais en seres vivos, director e técnico en xenética, director e técnico en contaminación e residuos sólidos, director e técnico en repoboacións, director e técnico en eliminación e reciclaxe de residuos etc.

CIENTÍFICO E TECNÓLOGO DOS ALIMENTOSA licenciatura en Ciencia e Tecnoloxía dos Alimentos é un segundo ciclo. Poden acceder a ela os alumnos que superaran o primeiro ciclo de Medicina, Química, Bioloxía, Veterinaria, Farmacia, Enxeñaría Agrónoma, Enxeñaría de Montes e diplomado en Nutrición Humana e Dietética.

Os licenciados nesta carreira adquiren unha formación que afonda no coñecemento dos alimentos e dos procesos de manipulación, transformación e elaboración destes, así como da súa contaminación, adulteración e aspectos lexislativos e de hixiene relacionados con estes.

Espérase que a demanda destes titulados creza nestes anos, xa que cada vez son máis as necesidades de crear mecanismos de control e seguimento que garanten a calidade dos alimentos.

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D+I, responsable de entrada e saída de alimentos en industrias de alimentación, técnico investigador de laboratorios de alimentación, encargado de garantía en plantas de conservación, responsable de análise de calidade de alimentos perecedoiros, inspector de alimentos, responsable de calidade en empresas agroalimentarias etc.

4�

6.1.2 ENSINANZAS TÉCNICAS

1.º CICLO

ENXEÑEIRO TÉCNICO INDUSTRIALA Enxeñaría Técnica Industrial ten cinco especialidades: Electricidade, Electrónica Industrial, Mecánica, Química Industrial e Téxtil. En todas elas os departamentos de I+D+I teñen gran relevancia xa que os procesos industriais están en continuo cambio e mellora.

Os enxeñeiros técnicos industriais especializados en Electricidade son os que se encargan de aproveitar a enerxía mecánica de orixe térmica ou hidráulica; dos sistemas de xeración de enerxía, das turbinas, caldeiras...; do deseño e protección de instalacións; do cálculo e construción de máquinas eléctricas e dos sistemas de transporte e distribución de enerxía eléctrica.

Os enxeñeiros técnicos industriais especializados en Electrónica Indus-trial son os que deseñan, instalan e manteñen os sistemas e equipos electrónicos industriais e os que aplican os dispositivos electrónicos e microelectrónicos na automatización dos procesos produtivos.

Os enxeñeiros técnicos industriais especializados en Mecánica son os que desenvolven procedementos e máquinas para incrementar o rendemento da produtividade nas industrias; crean industrias mecánicas ou fan máis técnicas as existentes para aumentar a capacidade dos elementos mecánicos dos sistemas de produción; desenvolven tecnoloxías de materias primas, e impulsan a creación de novos materiais para mellorar a produción.

Os enxeñeiros técnicos industriais especializados en Química Industrial son os que optimizan e melloran os rendementos das industrias a través da transformación da materia dunha forma económica e segura sen prexudicar ao ambiente.

50

Os enxeñeiros técnicos industriais especializados en Téxtil son os que deseñan, constrúen, manteñen e reparan a maquinaria industrial das manufacturas téxtiles e de fibras, e controlan a calidade e adecuación das máquinas aos diferentes tipos de materiais.

ENXEÑEIRO TÉCNICO DE TELECOMUNICACIÓNA Enxeñaría Técnica de Telecomunicación ten catro especialidades: Sistemas de Telecomunicación, Sistemas Electrónicos, Son e Imaxe, e Telemática. En todas elas os departamentos de I+D+I teñen gran relevancia xa que os avances no mundo das telecomunicacións son vertixinosos.

Os enxeñeiros técnicos de Telecomunicación especializados en Sistemas de Telecomunicación son os que analizan, deseñan, producen, instalan, manteñen e reparan calquera sistema de comunicación, fibra óptica e aplicacións para a medicina e cirurxía.

Os enxeñeiros técnicos de Telecomunicación especializados en Sistemas Electrónicos encárganse dos compoñentes, materiais, deseño, produción, instalación e reparación dos circuítos electrónicos, tanto analóxicos como dixitais, aplicados á comunicación na instrumentación electrónica e biomédica, procesado de datos e control industrial.

Os enxeñeiros técnicos de Telecomunicación especializados en Son e Imaxe son os que aplican as técnicas de transmisión acústica e procesado dixital do sinal. As súas funcións abranguen as comunicacións televisivas e radioauditivas.

Os enxeñeiros técnicos de Telecomunicación especializados en Telemática son os especialistas nas tecnoloxías da información e as comunicacións, polo que deseñan, planifican, instalan, xestionan e manteñen as redes.

51

ENXEÑEIRO TÉCNICO AERONÁUTICOA Enxeñaría Técnica Aeronáutica ten cinco especialidades: Aeromotores, Aeronavegación, Aeronaves, Aeroportos, e Equipos e Materiais Aero-espaciais. En todas elas os procesos de I+D+I son fundamentais.

Os enxeñeiros técnicos aeronáuticos especializados en Aeromotores centran os seus coñecementos na aerodinámica e mecánica de voo, aerodinámica potencial estacionaria, aerodinámica interna, movemento de fluídos conducidos, mecánica de fluídos dos materiais etc.

Os enxeñeiros técnicos aeronáuticos especializados en Aeronavegación son os encargados da telecomunicación e navegación aérea, os equipos e instalacións eléctricas en terra destinados á iluminación dos aeroportos e as axudas visuais.

Os enxeñeiros técnicos aeronáuticos especializados en Aeronaves son os que proxectan, deseñan, desenvolven, operan e manteñen os avións civís, militares e vehículos espaciais; encárganse da produción aeroespacial nas construcións de avións e plantas de propulsión, certificación de aeronaves e avaliación do impacto ambiental destas.

Os enxeñeiros técnicos aeronáuticos especializados en Aeroportos reciben unha formación científico-técnica da industria e Administración aeronáutica e do transporte aéreo, así como do mantemento de pistas de despegue, hangares, terminais, torres de control e acceso de viaxeiros e mercancías.

Os enxeñeiros técnicos aeronáuticos especializados en Equipos e Ma-teriais Aeroespaciais desempeñan actividades relacionadas tanto co campo da aeronáutica como da astronáutica. Están capacitados para o desenvolvemento e xestión do deseño, cálculo, fabricación, explotación, integración e mantemento dos materiais aeroespaciais e dos sistemas espaciais.

52

ENXEÑEIRO TÉCNICO INFORMÁTICOExisten dúas titulacións técnicas, Enxeñaría Técnica en Informática de Xestión e Enxeñaría Técnica en Informática de Sistemas. Ambas as dúas teñen unha formación moi similar, non obstante, pódense marcar algunhas diferenzas. Mentres na Informática de Xestión se pon énfase nunha formación que lle permite ao alumno o desenvolvemento de aplicacións para as empresas, o que favorece a súa integración nos departamentos de informática de calquera organización, a Informática de Sistemas céntrase nunha formación orientada ao desenvolvemento de aplicacións de sistemas, é dicir, aplicacións que requiren un maior coñecemento do hardware e dalgúns piares teóricos de informática.

En xeral, o mercado non diferencia entre as dúas titulacións nas súas ofertas de traballo.

Estas titulacións posúen unha gran demanda de emprego, porén, requiren por parte do traballador unha constante actualización de coñecementos e unha gran capacidade de resolución de problemas.

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D+I, analista-programador, técnico en comunicación telemática, webmaster, técnico de control de calidade, especialista en seguridade informática, consultor de negocios electrónicos, programador de sistemas, técnico en robótica, técnico en redes de teleproceso, técnico en mantemento de infraestruturas etc.

ENXEÑEIRO TÉCNICO NAVALA Enxeñaría Técnica Naval ten dúas especialidades: Estruturas Mariñas, e Propulsión e Servizos do Buque. En ambas as dúas os departamentos de I+D+I xeran numerosos empregos tanto de forma directa como derivada.

Os estudantes destas dúas especialidades deseñan, aplican, optimizan, manteñen e constrúen barcos e instalacións marítimas ou industriais;

53

encárganse do control da seguridade e da contaminación de todos os espazos relacionados co mar; efecto das ondas sobre as estruturas mariñas; sistemas de propulsión, caldeiras, turbinas de vapor e gas, condución de fluídos, ventilación e climatización, instalacións frigoríficas, e carga e descarga do buque.

ENXEÑEIRO TÉCNICO EN DESEÑO INDUSTRIALA Enxeñaría Técnica en Deseño Industrial está intimamente relacionada coa innovación, xa que o deseño industrial é unha das ferramentas para xestionar a innovación na empresa.

A función xeral destes profesionais é a de deseñar, mellorar e pór en marcha proxectos de deseño de produtos nas empresas e industrias. Deben desenvolver novos produtos e mellorar os existentes en aspectos formais, estéticos e tecnolóxicos, de xeito que a súa comercialización teña un valor engadido que lles faga ser competitivos no mercado internacional. Cada un dos obxectos que fabrique debe estar pensado coidadosamente escollendo os materiais, formas, texturas..., para obter unha calidade, funcionalidade e deseño atractivo para o usuario final e rendible para o fabricante.

As principais saídas profesionais están nos gabinetes e departamentos de deseño de calquera tipo de empresa industrial; departamentos de proxectos, investigación e desenvolvemento, produción, comercialización e márketing.

55

2.º CICLO

ENXEÑEIRO INDUSTRIALA Enxeñaría Industrial capacita o alumno para a práctica totalidade das áreas técnicas da empresa industrial, tanto na resolución dos problemas técnicos como no deseño e implantación de novas tecnoloxías no proceso produtivo.

Esta formación cobre áreas tan variadas como a Enxeñaría Mecánica, Xestión de Fabricación, Electricidade e Electrónica, Novos Materiais, Enerxía e Medio Ambiente.

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D+I, xestión de calidade, aplicacións da robótica, enxeñaría de deseño, cálculo e deseño de estruturas, enxeñaría acústica e de vibracións, plantas de produción de enerxía, pneumática, simulacións de mecanismos etc.

ENXEÑEIRO DE TELECOMUNICACIÓNA Enxeñaría de Telecomunicación capacita o alumno no deseño, cons-trución e explotación de equipos, sistemas e servizos tanto da propia telecomunicación como doutras tecnoloxías similares, como a electrónica, a radiocomunicación e a telemática.

O elevado coñecemento teórico destes alumnos, unido á esencial experimentación práctica e ao complemento de habilidades de xestión empresarial fai que estes profesionais se poidan enfrontar a un amplo abano de postos de traballo.

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D+I; deseño de equipos (hard e soft) electrónicos e de telecomunicación; enxeñaría de produción na fabricación de equipos electrónicos e de telecomunicación; deseño de procesos, instrumental e máquinas; proba, medida e certificación de equipos electrónicos e de telecomunicación; deseño físico de sistemas electrónicos e de telecomunicación; xestión de empresas relacionadas coa telecomunicación etc.

56

ENXEÑEIRO AERONÁUTICOA Enxeñaría Aeronáutica capacita o estudante para proxectar as terminais dos aeroportos e estruturas aeroportuarias; deseñar, fabricar, manter, comprobar e poñer a punto os avións, helicópteros, satélites..., e controlar as sinalizacións e instalacións das pistas de aterraxe e engalaxe.

Hoxe en día non presenta problemas á hora de atopar emprego.

As principais saídas profesionais diversifícanse en varias áreas: industria aeronáutica de construción, de investigación e de mantemento; empresas de electrónica, informática, telecomunicación e I+D+I; departamentos técnicos ou comerciais en aeroportos, e empresas construtoras e consultoras.

ENXEÑEIRO INFORMÁTICOA Enxeñaría Informática proporciónalle ao estudante unha formación que o capacita para a rápida adaptación a un contorno de cambio continuo como é o mundo informático e das novas tecnoloxías. Tamén lle permite adquirir competencias profesionais en enxeñaría do software e de sistemas de información para organizacións, enxeñaría de sistemas informáticos e enxeñaría en informática industrial.

Esta titulación posúe unha gran demanda de traballo, porén, require por parte do traballador unha constante actualización de coñecementos e unha gran capacidade de resolución de problemas.

As principais saídas profesionais son: departamento de I+D+I, progra-mador, analista de sistemas, analista de aplicacións, técnico en inteli-xencia artificial e novas tecnoloxías, administrador/operador de bases de datos, comunicador telemático, director de proxectos informáticos e centros de programación de datos, técnico de arquitectura, análise e deseño de sistemas informáticos, técnico en desenvolvemento de aplicacións etc.

57

ENXEÑEIRO NAVAL E OCEÁNICOA Enxeñaría Naval e Oceánica proporciónalle ao alumno os coñecemen-tos nas técnicas e tecnoloxías que permiten a utilización e explotación integral de océanos e mares así como a súa conservación e o mantemento dos seus ecosistemas.

Capacita o alumno para planificar, deseñar e construír todo o material naval flotante e mergullador, así como da súa maquinaria e equipos auxiliares; elaborar proxectos de investigación e desenvolvemento tecnolóxico, estudando a resistencia de materiais e o mantemento do control de calidade; organizar as factorías navais e instalacións portuarias; realizar traballos de xestión comercial, financeira e de persoal na industria navieira.

As principais saídas destes profesionais son: investigación e desen-volvemento tecnolóxico en departamentos de I+D+I; elaboración de proxectos, construción, dirección e xerencia; organización, planificación, regulamentación e normalización; produción, mantemento, control de calidade e inspección técnica; consultora etc.

ENXEÑEIRO QUÍMICOA Enxeñaría Química proporciónalle ao estudante unha enorme poliva-lencia ademais dun perfecto equilibrio entre o coñecemento científico e o técnico.

O destino xeral destes titulados é a industria química en sectores como o petroquímico ou plásticos e industrias de procesos, seguridade, ambiente e calidade.

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D+I, director e técnico en control de calidade, deseñador de procesos e equipos, director de procesos de fabricación, director e xefe de recepción de materias primas, responsable de transformacións de papel e caucho, supervisor de instrumentación etc.

5�

ENXEÑEIRO DE MATERIAISÉ unha ensinanza de segundo ciclo. Poden acceder directamente a ela os estudantes que realizaron o primeiro ciclo de Enxeñaría Industrial, Enxeñaría de Minas, Enxeñaría de Camiños, Canais e Portos, Enxeña-ría Aeronáutica, e Enxeñaría Naval e Oceánica. Tamén poden acceder de maneira directa os enxeñeiros técnicos de Minas especializados en Explotación de Minas ou en Instalacións Electromecánicas Mineiras, os enxeñeiros técnicos industriais especializados en Mecánica, e os enxeñeiros técnicos aeronáuticos especializados en Equipos e Materiais Aeroespaciais.

Esta titulación capacita o alumno para deseñar novos materiais con mellores propiedades e novos procesos para producilos.

Está dirixida a persoas creativas e con afán de innovación.

As principais saídas profesionais son: departamento de I+D+I; industria automobilística, de transporte ferroviario, aeronáutica e aeroespacial; plantas de produción de enerxía térmica ou nuclear; construción mecá-nica ou de bens de equipo; substitución de materiais e enxeñaría de produtos; garantía de calidade e fiabilidade de materias primas, procesos e produtos; deseño de novos materiais para funcións específicas.

ENXEÑEIRO EN AUTOMÁTICA E ELECTRÓNICA INDUSTRIALÉ unha ensinanza de segundo ciclo. Poden acceder directamente a ela os estudantes que realizaron o primeiro ciclo de Enxeñaría Industrial e quen posúan o título de enxeñeiro de Telecomunicación; enxeñeiro informático; enxeñeiro técnico Industrial especializado en Electrónica industrial, en Mecánica, en Electricidade, en Química Industrial ou en Téxtil; enxeñeiro técnico en Informática de Sistemas, e enxeñeiro técnico de Telecomunicación especializado en Sistemas Electrónicos. Estes titulados reciben unha formación en múltiples disciplinas, o que os capacita para desenvolver e aplicar os avances tecnolóxicos que require a industria do futuro.

5�

As principais saídas profesionais son: técnicos de I+D+I, control e progra-mación de robots, control e programación dos sistemas de control de procesos por computador, electrónica de comunicacións, automatización e control de procesos industriais, electrónica profesional, equipamentos para fabricación, iluminación, sistemas integrados de seguridade, electro-medicina, intelixencia artificial etc.

61

6.1.3 ENSINANZAS DE CIENCIAS DA SAÚDE

2.º CICLO

FARMACÉUTICO A licenciatura en Farmacia proporciónalles aos estudantes todos os coñecementos relacionados cos medicamentos: fabricación; control fí-sico, químico, biolóxico e microbiolóxico; metabolismo e reacciones dos medicamentos sobre este; acción dos tóxicos; avaliación dos datos científicos para proporcionar unha información adecuada; lexislación farmacolóxica etc.

O mundo farmacolóxico está intimamente relacionado coa investigación e o desenvolvemento.

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D+I; oficina de farmacia, onde dispensan e elaboran fórmulas maxistrais, e asesoran e informan o usuario; industrias farmacéuticas; hospitais; empresas e laboratorios de Dermofarmacia e Dermocosmetoloxía etc.

MÉDICOOs obxectivos formativos que pretende a licenciatura en Medicina son: comprensión dos métodos científicos, incluídos os principios de medida das funcións biolóxicas, da avaliación dos feitos cientificamente probados e da análise dos datos; coñecemento das estruturas, funcións do comportamento dos seres humanos sans e enfermos, e as relacións entre a saúde do home e o seu contorno físico e social; coñecemento das materias e prácticas clínicas, o que proporciona unha visión real das enfermidades mentais e físicas, da medicina nos seus aspectos preventivos, do diagnóstico e terapéutica etc.

A medicina é unha ciencia, e polo tanto, a investigación é fundamental para o seu desenvolvemento. É incuestionable a importancia dos centros e institucións dedicadas á investigación e desenvolvemento en novas terapias, vacinas, xenética etc.

62

As principais saídas profesionais, ademais das de médico en hospitais, centros de saúde... son: departamentos de investigación, principalmente nos eidos da Biotecnoloxía, Biomedicina, Industria farmacéutica, Patoloxía...; asesoría en editoras especializadas; cooperación para o desenvolvemento; programas e campañas de prevención, vacinación etc.

VETERINARIOA licenciatura en Veterinaria proporciónalle ao alumno os coñecementos de bioloxía, fisioloxía e patoloxía dos animais; medicina e cirurxía animal, e as súas relacións coa saúde humana; obtención, industrialización e tipificación de produtos para consumo humano e animal coas súas implicacións sanitarias, tecnolóxicas e económicas.

Ao igual que no resto das ciencias da saúde, a investigación e desen-volvemento son dúas áreas fundamentais.

As principais saídas profesionais son: produción gandeira; industrias de alimentación animal e vexetal; clínica veterinaria; campañas de sanea-mento e vacinación; enxeñaría xenética; industrias cárnicas, lácteas, de conservas e vexetais etc.

63

6.2 ENSINANZAS DE FORMACIÓN PROFESIONAL

A I+D+I non só xera empregos directos senón que tamén xera moitos derivados, xa que como en todos os sectores fai falta man de obra cualificada que execute as ideas.

6.2.1 ENSINANZAS DE GRAO SUPERIOR

MERGULLADOR DE MEDIA PROFUNDIDADEDentro da rama de Actividades Maritimo-Pesqueiras está a especialidade de Mergullo de Media Profundidade que capacita o estudante para: realizar inmersións seguras de intervención e manexar/manter equipos e instalacións hiperbáricas simples; efectuar traballos subacuáticos elementais de corte e soldadura con métodos básicos convencionais, de obras hidráulicas e explosivos, e de reparación a flote e rescates; realizar a administración, xestión e comercialización nunha pequena empresa ou taller.

As principais saídas profesionais son: mergullador, soldador subacuá-tico, operador especialista en obras hidráulicas, operador especialista en explosivos, operador especialista en cámara hiperbárica, operador de campá de inmersión, técnico en instalacións hiperbáricas, operador especialista en reportaxes gráficas, técnico de ensaios non destrutivos.

TÉCNICO EN DESENVOLVEMENTO DE PRODUTOS ELECTRÓNICOSDentro da rama de Electricidade e Electrónica está a especialidade de Desenvolvemento de Produtos Electrónicos, que capacita o estudante para: realizar o estudo, definición, concepción e desenvolvemento de pequenas tarxetas e equipos electrónicos; organizar, xestionar e controlar a fabricación e posta a punto de prototipos electrónicos coa calidade e

64

fiabilidade requiridas e cos custos acordados; manter equipos electrónicos profesionais, utilizando os medios e técnicas de mantemento adecuados, dándolles o soporte e o asesoramento necesarios aos técnicos que o de-manden; realizar a administración, xestión e comercialización nunha pequena empresa ou taller.

As principais saídas profesionais son: técnico en definición, análise e desenvolvemento de produtos electrónicos; proxectista electrónico; técnico en prototipos electrónicos; técnico de soporte en produción electrónica; técnico en control de calidade de produtos electrónicos; técnico de soporte e laboratorio para mantemento de equipos electrónicos industriais, de equipos electrónicos de telecomunicacións e de tratamento da información, e de equipos electrónicos de electromedicina e de instrumentación en xeral.

TÉCNICO EN INSTALACIÓNS ELECTROTÉCNICASDentro da rama de Electricidade e Electrónica está a especialidade de Instalacións Electrotécnicas que capacita o estudante para: desenvolver equipos e instalacións de distribución de enerxía eléctrica en media e baixa tensión, e centros de transformación; desenvolver e manter instalacións singulares no contorno dos edificios; desenvolver e manter equipos de control automático e instalacións automatizadas para vivendas e edificios; organizar, xestionar e controlar a execución e mantemento das instalacións electrotécnicas; realizar a administración, xestión e comercialización nunha pequena empresa ou taller.

As principais saídas profesionais son: proxectista de liñas eléctricas de distribución de enerxía eléctrica en media e baixa tensión, de instalacións de electrificación en baixa tensión para vivendas e edificios, de instalacións singulares (antenas, telefonía, interfonía, megafonía, seguridade e enerxía solar fotovoltaica) para vivendas e edificios, de instalacións automatizadas “domóticas” de xestión técnica para vivendas e edificios; técnico en supervisión, verificación e control de equipos e instalacións electrotécnicas.

65

TÉCNICO EN SISTEMAS DE REGULACIÓN E CONTROL AUTOMÁTICOSDentro da rama de Electricidade e Electrónica está a especialidade de Sistemas de Regulación e Control Automáticos que capacita o estudante para: desenvolver e manter sistemas automáticos para procesos secuen-ciais; desenvolver e manter sistemas automáticos de medida e regulación para procesos continuos; desenvolver e manter sistemas informáticos e de comunicación industrial; desenvolver e manter sistemas electrotécnicos de potencia; organizar, xestionar e controlar a construción e mantemento dos sistemas automáticos; realizar a administración, xestión e comercialización nunha pequena empresa ou taller.

As principais saídas profesionais son: técnico en definición, análise e desenvolvemento de proxectos de equipos e sistemas automáticos; proxectista electrotécnico; técnico en automatización; técnico en instru-mentación industrial; técnico en control de procesos; técnico en soporte de distribución; técnico en electricidade industrial; técnico en electróni-ca industrial; técnico en mantemento industrial; técnico en informática e comunicacións industriais; técnico en control e regulación de máqui-nas eléctricas.

TÉCNICO EN SISTEMAS DE TELECOMUNICACIÓN E INFORMÁTICOSDentro da rama de Electricidade e Electrónica está a especialidade de Sistemas de Telecomunicación e Informáticos que capacita o estudante para: configurar, implantar e manter sistemas de telefonía; configurar, implantar e manter sistemas de radio e televisión; configurar, implantar e manter sistemas informáticos monousuario e multiusuario; configurar, implantar e manter sistemas telemáticos; organizar, xestionar e controlar a execución e mantemento dos sistemas de telecomunicación e informáticos; realizar a administración, xestión e comercialización nunha pequena empresa ou taller.

66

As principais saídas profesionais son: técnico en definición, análise e desenvolvemento de proxectos de sistemas de telecomunicación e informáticas; técnico en telefonía; técnico en redes locais e telemática; técnico en centros de produción audiovisual; técnico de explotación de sistemas de radio e televisión; técnico en retransmisións e enlaces; técnico en control central de sistemas de televisión; técnico en sistemas informáticos mono e multiusuario; técnico en sistemas multimedia.

TÉCNICO EN CONSTRUCIÓNS METÁLICASDentro da rama de Fabricación Mecánica está a especialidade de Cons-trucións Metálicas que capacita o estudante para: desenvolver proxectos de construcións metálicas; desenvolver procesos operacionais e orga-nizar a produción de construcións metálicas; xestionar e supervisar os procesos de fabricación, montaxe de reparación de construcións metálicas; controlar a calidade en construcións metálicas.

As principais saídas profesionais son: delineante proxectista de cons-trucións metálicas e de ferramentas de construcións metálicas; xefe de taller; técnico en procesos de fabricación, montaxe e reparacións de construcións metálicas, e de soldadura; xefe de montaxe e reparación de construcións metálicas; inspector de soldadura e de calidade.

TÉCNICO EN DESENVOLVEMENTO DE PROXECTOS MECÁNICOSDentro da rama de Fabricación Mecánica está a especialidade de Desenvolvemento de Proxectos Mecánicos que capacita o estudante para: desenvolver proxectos de matrices, moldes e ferramentas para o proceso de fabricación mecánica; desenvolver produtos de fabricación mecánica; establecer a automatización do produto desenvolvido en fabricación mecánica; xestionar a calidade do produto en fabricación mecánica.

67

As principais saídas profesionais son: técnico de desenvolvemento de produtos de fabricación mecánica, técnico de CAD, delíneante proxectista, técnico de xestión de calidade do produto en industrias de fabricación mecánica, técnico en desenvolvemento de matrices, técnico en desenvolvemento de moldes e técnico en desenvolvemento de utilidades.

TÉCNICO DE PRODUCIÓN POR FUNDICIÓN E PULVIMETALURXIADentro da rama de Fabricación Mecánica está a especialidade de Pro-dución por Fundición e Pulvimetalurxia que capacita o estudante para: desenvolver procesos operacionais de fundición e pulvimetalurxia, desenvolver a programación de sistemas automatizados de fundición e pulvimetalurxia, programar e controlar a produción en fabricación mecánica, xestionar e supervisar a produción en fabricación mecánica, controlar a calidade en fabricación mecánica.

As principais saídas profesionais son: técnico en procesos de fundición e pulvimetalurxia; técnico en planificación da produción; técnico en métodos e tempos; técnico en control de calidade; técnico de programación de máquinas e sistemas; xefe de taller; construción de vehículos automóbiles e as súas pezas, de material de transporte, de barcos etc.

TÉCNICO DE PRODUCIÓN POR MECANIZADODentro da rama de Fabricación Mecánica está a especialidade de Produ-ción por Mecanizaxe que capacita o estudante para: desenvolver proce-sos operacionais de mecanizado, conformado e montaxe; desenvolver a programación de sistemas automatizados de mecanizaxe, conformado e montaxe; programar e controlar a produción en fabricación mecánica; xestionar e supervisar a produción en fabricación mecánica; controlar a calidade en fabricación mecánica.

6�

As principais saídas profesionais son: técnico en procesos de mecanizaxe por arranque de labra e/ou mecanizaxes especiais (electroerosión, plasma...), técnico en procesos de conformado, técnico en montaxe, técnico en planificación da produción, técnico en métodos e tempos, técnico en control de calidade, técnico de programación de máquinas e sistemas, e xefe de taller.

TÉCNICO EN ADMINISTRACIÓN DE SISTEMAS INFORMÁTICOSDentro da rama de Informática está a especialidade de Administración de Sistemas Informáticos que capacita os estudantes para: implantar e administrar sistemas informáticos en contornos monousuario e multi-ususario, implantar e administrar redes locais e xestionar a conexión do sistema informático a redes extensas, implantar e facilitar a utilización de paquetes informáticos de propósito xeral e aplicacións específicas, e propoñer e coordinar cambios para mellorar a explotación do sistema e as aplicacións.

As principais saídas profesionais son: técnico en mantemento de sis-temas informáticos en contornos monousuario e multiusuario, xefe de explotación de sistemas informáticos en pequenas e medianas empresas, administrador de redes de área local, técnico en información e asesoramento en sistemas e aplicacións informáticas, e asesor de sistemas informáticos.

TÉCNICO EN DESENVOLVEMENTO DE APLICACIÓNS INFORMÁTICASDentro da rama de Informática está a especialidade de Desenvolvemento de Aplicacións Informáticas que capacita o estudante para: empregar sistemas informáticos illados e conectados entre si en rede; realizar a análise e deseño polo miúdo de aplicacións informáticas de xestión; elaborar, adaptar e probar programas en linguaxes de programación

6�

estruturados e de cuarta xeración; deseñar e realizar servizos de presentación que faciliten a explotación de aplicacións.

As principais saídas profesionais son: departamentos de I+D, analizando, deseñando, producindo e verificando produtos de software; programador; xestor de proxectos; analista programador; comercial de programas informáticos, e asesor de programas informáticos.

TÉCNICO EN FABRICACIÓN DE PRODUTOS FARMACÉUTICOS E AFÍNSDentro da rama de Química está a especialidade de Fabricación de Produtos Farmacéuticos e Afíns que capacita o estudante para: organizar e controlar a fabricación de produtos farmacéuticos e afíns; verificar a conformidade dos equipos e condicións do proceso coas normas e especificacións esta-blecidas; garantir a calidade dos produtos farmacéuticos e afíns; cumprir e facer cumprir as normas da correcta fabricación, seguridade e ambientais do proceso químico-farmacéutico.

As principais saídas profesionais son: xefe de liña, xefe de equipo, xefe de orde, técnico de control, inspector de procesos, contramestre de ela-boración, coordinador de almacén, encargado de fabricación (sobres, líquidos, cápsulas e comprimidos etc.) e contramestre de acondicionado.

TÉCNICO EN QUÍMICA AMBIENTALDentro da rama de Química, está a especialidade de Química Ambiental que capacita o estudante para: organizar e xestionar os medios e medidas de protección química ambiental, controlar as emisións á atmosfera, controlar os residuos sólidos, controlar o tratamento de augas residuais e cumprir as normas de seguridade no traballo químico e controlar a hixiene química ambiental.

70

As principais saídas profesionais son: analista de auga en laboratorios; encargado de recuperación en Industria Papeleira; seguridade ambiental en fabricación; depuración de augas urbanas, industriais e residuais; control de contaminación (emisións á atmosfera, ruído e vibracións); reciclaxe, tratamento e control de residuos urbanos, industriais e agrícolas.

TÉCNICO EN ANATOMÍA PATOLÓXICA E CITOLOXÍADentro da rama de Sanidade está a especialidade de Anatomía Patolóxica e Citolóxica que capacita o estudante para: organizar e xestionar a área de traballo na unidade de Anatomía Patolóxica e Citoloxía; necropsias; procesos de tecidos; citoloxía xinecolóxica, de secrecións e líquidos e de mostras non xinecolóxicas obtidas por punción; fotografía macro e microscópica.

As principais saídas profesionais son: laboratorios de centros de inves-tigación biolóxica, humana e animal, así como en institutos anatómico-forenses; organizar e xestionar, ao seu nivel, a área de traballo asignada na unidade; realizar necropsias cirúrxicas e biopsias clínicas deixándoas preparadas para o seu estudo polo facultativo; realizar a selección e aproximación diagnóstica de citoloxías, baixo a supervisión do facultativo.

TÉCNICO EN SAÚDE AMBIENTALDentro da rama de Sanidade está a especialidade de Saúde Ambiental cuxos contidos se centran en: augas de uso e consumo, contaminación atmosférica, produtos químicos e vectores de interese en saúde pública, residuos sólidos e medio construído, control e vixilancia da contaminación de alimentos etc.

As principais saídas laborais son: administrar e xestionar unha unidade de saúde ambiental; identificar, controlar e vixiar os riscos para a saúde da poboación xeral asociados ao uso da auga, ao aire e ás distintas fontes de

71

enerxía, aos produtos químicos, aos residuos sólidos e de medio construído e á contaminación dos alimentos; fomentar a saúde das persoas mediante actividades de educación ambiental.

73

7. ENDEREZOS DE INTERESE

ADMINISTRACIÓNS PÚBLICAS

Xunta de GaliciaSan Caetano, s/n - 15704 Santiago de Compostela Teléfono: 981-545400

Consellería de Traballo Complexo Administrativo de San Lázaro, s/n - 15781 Santiago de Compostela Teléfono: 981-546967 http://traballo.xunta.es/index.jsp?lang=gal Dirección Xeral de Promoción do EmpregoComplexo Administrativo de San Lázaro, s/n - 15781 Santiago de CompostelaTeléfono: 981-544612/14 - Fax: 981-544678

74

Dirección Xeral de Formación e ColocaciónComplexo Administrativo de San Lázaro, s/n - 15781 Santiago de CompostelaTeléfono: 981-544681/545675 - Fax: 981-544604

Servizo Público de Emprego de GaliciaTeléfono: 902-125 000http://traballo.xunta.es/index.jsp?menu=em0&entry=&item=&content

Dirección Xeral de Relacións LaboraisComplexo Administrativo de San Lázaro, s/n - 15781 Santiago de CompostelaTeléfono: 981-544666/71 - Fax: 981-544659

Consellería de Educación e Ordenación Universitaria Ed. Administrativo San Caetano San Caetano, s/n - 15781 Santiago de Compostela Teléfono: 981-544400 Dirección Xeral de Promoción Científica e Tecnolóxica do Sistema Universitario de GaliciaEd. Administrativo San Caetano San Caetano, s/n - 15781 Santiago de Compostela Teléfono: 981-544478

Dirección Xeral de Xuventude e Solidariedade Ed. Administrativo San Caetano San Caetano, s/n - 15781 Santiago de Compostela Teléfono: 981-544864

Instituto Galego de Promoción Económica (IGAPE) Complexo Administrativo, Barrio de San Lázaro, s/n - 15703 Santiago de CompostelaTeléfono: �02-300903www.igape.es

75

OFICINAS DE EMPREGO

A CORUÑA

Oficina de Emprego da Coruña-MonelosPraza Rafael Dieste, s/n - 15006 A CoruñaTeléfono: 981-294533 Director: Julio Ponte Iglesias

Oficina de Emprego da Coruña-TornosAvda. Finisterre, 227-229 - 15010 A CoruñaTeléfono: 981-150384Director: Fernando Lineros Bello

Oficina de Emprego da Coruña-CentroR./ M.ª Victoria Fdez. España e Fdez. Latorre, s/n - 15002 A CoruñaTeléfono: 981-224178 Directora: M.ª del Carmen Bernedo Becerra

Oficina de Emprego de BetanzosR./ Venezuela, 39 - 15300 BetanzosTeléfono: 981-770009Directora: Isabel Prado Gómez Oficina de Emprego de Santiago-CentroR./ Ramón Piñeiro, 7-9 - 15702 SantiagoTeléfono: 981-573173Director: Eugenio Bernárdez Cancelas Oficina de Emprego de Santiago-NorteR./ do coto 19 - 15703 SantiagoTeléfono: 981-570753Director: Ovidio Rodríguez Grandío

76

Oficina de Emprego de BoiroAvda. da Constitución 69 - 15930 BoiroTeléfono: 981-844188Director: José Manuel Quintáns Durán

Oficina de Emprego de CarballoR./ Luis Calvo (esquina Cruz Vermella) - 15100 CarballoTeléfono: 981-700780Directora: M.ª Luisa Pena Babío

Oficina de Emprego de CeeAvda. Domingo Antonio Andrade, s/n - 15270 CeeTeléfono: 981-745856Directora: M.ª Pilar Martínez Cerezo

Oficina de Emprego de Ferrol-CentroPraza Camilo José Cela, s/n - 15403 FerrolTeléfono: 981-337285Director: José M.ª Fernández Cendán

Oficina de Emprego de Ferrol-EsteiroAvda. de Vigo, 135-137 baixo - 15403 FerrolTeléfono: 981-326011Director: José Ramón Rodríguez Rey

Oficina de Emprego de MelideAvda. de Lugo, 61 baixo - 15800 MelideTeléfono: 981-505204Directora: M.ª Elena Quintela Ares

Oficina de Emprego de Noia (Delegada da Oex de Boiro)Avda. República Arxentina 21- 15200 Noia

77

Oficina de Emprego de OrdesR./ Xeneral Mola, s/n-Esq. Camiño de Piñeiro - 15680 OrdesTeléfono: 981-680054Director: Gonzalo De la Fuente García

Oficina de Emprego das Pontes de García RodríguezR./ Emilia Pardo Bazán, 52 baixo - 15320 As PontesTeléfono: 981-450153Director: Ubaldo Fernández Cendán

LUGO

Oficina de Emprego de LugoR./ Río Cabe, 8-10 baixo - 27003 LugoTeléfono: 982-284594Director: Joaquín Lázaro Muñoz Ayala

Oficina de Emprego de LugoR./ Campos Novos n.º 9 - 27002 Lugo

Oficina de Emprego de BecerreáAvda. de Madrid 50 - 27640 BecerreáTeléfono: 982-360811Directora: Ana Belén Eiras Nogueira

Oficina de Emprego de BurelaPardo Bazán, 21-23 baixo - 27880 BurelaTeléfono: 982-585827Directora: M.ª Dolores Díaz Lorenzo

Oficina de Emprego de ChantadaRibeira Sacra, 3 baixo - 27500 ChantadaTeléfono: 982-440542Directora: M.ª Ángeles Dafonte Díez

7�

Oficina de Emprego de MondoñedoR./ Os Remedios, s/n - 27740 MondoñedoTeléfono: 982-521835Director: Ramiro González Rivas

Oficina de Emprego de Monforte de LemosR./ San Pedro, 1-3 - 27400 MonforteTeléfono: 982-400108Director: Ángel Manuel Guillén Sigler

Oficina de Emprego de RibadeoAvda. de Galicia, 25 - 27700 RibadeoTeléfono: 982-128455Directora: M.ª Carmen Cancio Álvarez

Oficina de Emprego de SarriaR./ Nova, 60 baixo - 27600 SarriaTeléfono: 982-530248Director: José María Fernández Pérez

Oficina de Emprego de VilalbaR./ Pintor López Guntín, 11 - 27800 VilalbaTeléfono: 982-510158Director: Manuel Barja González

Oficina de Emprego de ViveiroR./ Río dos Foles, 11-13 - 27850 ViveiroTeléfono: 982-561015Director: Fco. Xavier Moure Salgado

7�

PONTEVEDRA

Oficina de Emprego de BaionaR./ Ventura Misa, 19 - 36300 BaionaTeléfono: 986-355055Directora: Teresa Pérez Conde

Oficina de Empregro de Caldas de Reis R./ José Salgado - Edif. Bomarti 2 - 36650 Caldas de ReisTeléfono: 986-540018Directora: Milagros Fariña Potel

Oficina de Emprego de CambadosR./ Fonte de Fefiñáns, 2-4 - 36630 CambadosTeléfono: 986-542075Director: José Ramón Casares Souto

Oficina de Emprego de CangasPaseo Marítimo, 8 - 36940 Cangas Teléfono: 986-302203Director: Luis Cortiñas Rodríguez

Oficina de Emprego da CañizaR./ Otero Pedrayo, 10 - 36880 A CañizaTeléfono: 986-651412Directora: Susana Gómez Fernández

Oficina de Emprego da EstradaR./ Justo Martínez, 7 - 36680 A EstradaTeléfono: 986-570930Directora: M.ª Carmen Leal García

�0

Oficina de Emprego de LalínAvda. Luís González Taboada, 18 - 36500 LalínTeléfono: 986-780465Director: José Antonio González Failde

Oficina de Emprego de PonteareasR./ dos Carballos, 10 baixo - 36860 PonteareasTeléfono: 986-640027Director: Daniel Misa Calviño

Oficina de Emprego de PontevedraR./ Eduardo Pondal, 32 - 36002 PontevedraTeléfono: 986-852100Director: Álvaro Fonseca Moretón

Oficina de Emprego do PorriñoR./ Torneiros-Ribeira, s/n - 36410 O Porriño Teléfono: 986-331262 Director: Constantino Fco. Castro Núñez

Oficina de Emprego de RedondelaR./ Estrada de Vigo, 8-A - 36800 Redondela Teléfono: 986-400213Director: Francisco Iglesias Fernández

Oficina de Emprego de TuiR./ Alcalde Casal Aboy, 19 - 36700 TuiTeléfono: 986-601332Director: Manuel Vicente Fernández Rodríguez

�1

Oficina de Emprego de Vigo - O CalvarioR./ Gregoro Espino, 52 - Portal 3 - 36205 VigoTeléfono: 986-279112Directora: Isabel Aláez Hoyos

Oficina de Emprego de Vigo - CoiaR./ Baiona, 28 - 36209 VigoTeléfono: 986-293593Director: José Vizcaya Pereira

Oficina de Emprego de Vigo - López MoraR./ López Mora, 50 - 36211 VigoTeléfono: 986-293450Directora: Nuria Cruces Cerviño

Oficina de Emprego de Vigo - Sanjurjo BadíaAvda. Sanjurjo Badía, 35 - 36207 VigoTeléfono: 986-374111Director: Fernando Villamarín Alonso

Oficina de Emprego de Vilagarcía de ArousaR./ castelao 25 edif cervantes. - 36600 VilagarcíaTeléfono: 986-502919Directora: M.ª VictoriaTreus Outeiral

OURENSE

Oficina de Emprego de Ourense - CentroR./ Progreso, 11 - 32005 OurenseTeléfono: 988-251769Director: José Movilla Martínez

�2

Oficina de Emprego de Ourense - A PonteR./ San Francisco Blanco, 2 - 32001 OurenseTeléfono: 988-219588 Directora: M.ª Mar Sanz Sánchez

Oficina de Emprego do Barco de ValdeorrasPraza Otero Pedrayo, s/n (Casa Grande Viloira) - 32300 O BarcoTeléfono: 988-320945Director: José Luis Fernández Pérez

Oficina de Emprego do CarballiñoR./ Otero Pedrayo, 20 - 32500 O CarballiñoTeléfono: 988-271445Director: Carlos Freire Gallego

Oficina de Emprego de CelanovaR./ San Rosendo,23 - 32800 CelanovaTeléfono: 988-451253Director: José M.ª Rodríguez Álvarez

Oficina de Emprego de Povoa de TrivesR./ San Bartolomé, s/n - 32780 Povoa de TrivesTeléfono: 988-330903Director: J. Luis Villanueva Menor

Oficina de Emprego de RibadaviaR./ García Penedo, 3 - 32400 RibadaviaTeléfono: 988-470252Directora: Orosia Touza Rodríguez

Oficina de Emprego de VerínEstrada de Castilla, 30 - 32600 VerínTeléfono: 988-410703Director: David Conde Conde

�3

Oficina de Emprego de Viana do BoloEstrada Sto.Agostiño, esq.Toural, 7 - 32550 Viana do BoloTeléfono: 988-340198Directora: Gilda Inés González Hernández

Oficina de Emprego de Xinzo de LimiaAvda. Madrid, 50 - 32630 Xinzo de LimiaTeléfono: 988-460375Directora: M.ª Teresa Puga Iglesias

�5

CENTROS DE INFORMACIÓN XUVENIL

Centro Coordinador de Documentación e Información XuvenilPraza do Matadoiro, s/n 15703 - Santiago de Compostela Teléfono: 981-583 900 http://www.rix.org Neste centro coordinador informarante da oficina máis próxima á túa casa. Na páxina web tes unha relación das existentes.

CÁMARAS DE COMERCIO

A CORUÑA

Cámara de Comercio, Industria e Navegación da Coruña Alameda, 30-32, 1.º - 15703 A Coruña Teléfono: 981-216075 - Fax: 981-225208 www.camaracoruna.com

Cámara de Comercio, Industria e Navegación de Ferrol A Malata, s/n - 15591 Ferrol Teléfono: 981-351960 - Fax: 981-333096www.camaraferrol.org

Cámara de Comercio, Industria e Navegación de Santiago San Pedro de Mezonzo, 44 baixo - 15701 Santiago de Compostela Teléfono: 981-596800 - Fax: 981-590322www.camaracompostela.com

�6

PONTEVEDRA Cámara de Comercio, Industria e Navegación de Pontevedra Jardines Vicenti, 4 - 2.º, Edificio Las Palmeras - 36001 Pontevedra Teléfono: 986-866303 - Fax: 986-862643www.camarapontevedra.com/joomla

Cámara de Comercio, Industria e Navegación de Vigo República Argentina, 18 A - 3620 Vigo Teléfono: 986-432 533 - Fax: 986-435 659www.camaravigo.com

Cámara de Comercio, Industria e Navegación de TuiAugusto González Besada, 15 -1.º D, edificio Plaza - 36700 Tui Teléfono: 986-600216 - Fax: 986-601512www.camartui.com

Cámara de Comercio, Industria e Navegación de Vilagarcía de ArousaDoctor Tourón, 46 - 36600 Vilagarcía de Arousa Teléfono: 986-565286 - Fax: 986-500621www.camaravilagarcia.com

LUGO Cámara de Comercio, Industria e Navegación de Lugo Avda. Ramón Ferreiro, 18 - 27002 Lugo Teléfono: 982-224311 - Fax: 982-244301www.camaralugo.com

�7

OURENSE Cámara de Comercio e Industria de OurenseAvda. de La Habana, 30 bis - 32003 Ourense Teléfono: 988-233116 - Fax: 988-233088www.camaraourense.com

ORGANIZACIÓNS EMPRESARIAIS

Confederación de Empresarios de GaliciaRúa do Vilar, 54 - 15705 Santiago de Compostela Teléfono: 981-555888 - Fax: 981-555882www.ceg.es Centro de Orientación, Formación e Emprego da CEG (COFE) Avda. Figueroa, 8 - 15705 Santiago de CompostelaTeléfono: 981-555960Enderezo electrónico: cofe@ceg.es Confederación de Empresarios da CoruñaPraza de Luís Seoane, 11 - 15008 A Coruña Teléfono: 981-136901 www.cec.es

Confederación de Empresarios de Lugo Praza Sto. Domingo, 6-8, 2.º - 27001 Lugo Teléfono: 982-231150 www.celugo.es

Confederación de Empresarios de OurenseModesto Fernández, 4 - 32005 Ourense Teléfono: 988-391110 www.ceo.es

��

Confederación de Empresarios de Pontevedra Avda. García Barbón, 104 - 1.º - 36201 Vigo Teléfono: 986-439611www.cep.es

REDE EURESwww.europa.eu.int/eures/index.jsp

Coordinadora Rede Eures A Coruña Rafael Dieste, s/n - 15008 A Coruña Teléfono: 981-291244 Coordinadora Rede Eures Vigo López Mora, 50 - 36211 Vigo Teléfono: 986-231746

Eures transfronterizo Norte-Portugal-GaliciaGaliciaEd. Ex - AlfândegaTeléfono: 351-251826105 Viana do Castelo

PortugalCentro de Emprego de VianaRúa Pedro Homem de Melo, 52-60Teléfono: 351-76340330

��

OUTRAS INSTITUCIÓNS

Fundación Galicia-Europa www.fundaciongaliciaeuropa.org

Rúa dos Feáns 3-5 baixo - 15706 Santiago de CompostelaTeléfono: (34) 981-541012 - Fax: (34) 981-541013Enderezo electrónico: santiago@fundaciongaliciaeuropa.org

Avenue Milcamps, 1051030 BruxellesTeléfono: (32) 27355440 - Fax: (32) 27354678Enderezo electrónico: bruselas@fundaciongaliciaeuropa.org

Fundación Empresa-Universidad Gallega (FEUGA) www.feuga.es

Rúa Lope Gómez de Marzoa s/n. Campus Universitario Sur15705 Santiago de CompostelaTeléfono: 981-534180 - Fax: 981-524351

Edificio C.A.C.T.I - Campus Universitario. Lagoas-Marcosende36280 Vigo Teléfono: 986-812665 - Fax: 986-812666

Casa do Francés. Campus da Zapateira s/n15071 - A Coruña Teléfono: 981-167000 ext. 2900/2901 Fax: 981-167075 ext. 2917

Rúa Dr. Vázquez Cabrera - Campus Esteiro15043 - FerrolTeléfono: 981-337 400 ext. 3672Fax: 981-337 456 ext. 3651

�0

Servizo de Información, Orientación e Promoción do Estudante Universidade de Vigo Área de Información ao Estudante Universitario Edificio Aulario - Campus As Lagoas Marcosende s/n - 36200 Vigo Teléfono: 986-813 630 / 986-813755 - Fax: 986-813639 www.uvigo.es/servicios/siope/index.gl.htm

�1

PORTAIS DE EMPREGO NA INTERNET

ACCIÓN E TRABALLO www.acciontrabajo.com

CANALCV www.canalcv.com

CIMO EMPREGO www.cimo.org/principal.php

COMPUTRABALLO www.computrabajo.com

EMPREGO PÚBLICO www.empleopublico.net

EMPREGO-TECNOLOGÍA. www.tecnoempleo.com

HISPAVISTA-BUSCADOR www.hispavista.trabajos.com

INFOEMPLEO www.infoempleo.com

INFOJOBS www.infojobs.net

INEM www.inem.es

ITJOBWORLD www.itjobworld.com

JOB PILOT www.jobpilot.es

MONSTER www.monster.es

OFICINA DE EMPREGO www.oficinaempleo.com

REDE GALEGA DE INFORMACIÓN E DOCUMENTACIÓN XUVENIL www.xunta.es/applications/webrix/index.jsp

RRHH. www.rrhh.net

STEPSTONE. www.stepstone.es

TRABALLO www.trabajo.org

�3

PÁXINAS WEB I+D+I

MINISTERIO DE INDUSTRIA, TURISMO E COMERCIOwww.mityc.es/es-ES/index.htm

CONSELLERÍA DE INNOVACIÓN E INDUSTRIAwww.conselleriaiei.org/ga/web/index.php

DIRECCIÓN XERAL DE INVESTIGACIÓN, DESENVOLVE-MENTO E INNOVACIÓN (I+D+I)www.conselleriaiei.org/ga/dxidi/index.php

DIRECCIÓN XERAL DE INDUSTRIA, ENERXÍA E MINASwww.conselleriaiei.org/ga/dxiem/index.php

SEGAPIwww.segapi.org

FUNDACIÓN PARA O FOMENTO DA CALIDADE INDUSTRIAL E O DESENVOLVEMENTO TECNOLÓXICO DE GALICIAwww.fundacioncalidade.org

CENTRO DE INNOVACIÓN E SERVIZOSwww.cisgalicia.org

PARQUE TECNOLÓXICO DE GALICIAwww.tecnopole.es

OBSERVATORIO INNOVACIÓNwww.observatorioinnovacion.org