Idriz Mehmeti Si e Njoha Adem Jasharin

7/30/2019 Idriz Mehmeti Si e Njoha Adem Jasharin

1/92


2/92

Autor:Idriz Mehmeti

Redaktor:Lebit Murtishi

Redator teknik:Kadri Sherifi

Lektor:Lebit Murtishi

Realizimi kompjuterik:Kadri A. SherifiAsim H. Mehmeti


3/92

Nj arkiv me flet gjaku...

Ishte nj mbrmje e zakonshme n muret e ors sime...Tik-taku i ritmeve

t mrzitshm sikur lvarej pas ikje kohsh...Kacafytje ndjenjash mrgimi..njprsritje e jashtzakonshme...

Tringllima e telefonit m erdhi n or t duhur...Gzim i vetm n mrgimsht zri i miqve: qoft me nj prshndetje, qoft me nj qarje halli... Ishtemiku im, Idrizi...

Po t postoj nj material me kujtimet e mia - tha!..Nuk m qau ndonj hall, as un atij, folm shum shkurt.

U bra shum kurioz t lexoj shkrimet e mikut tim...E dija q ka qen i

burgosur dhe i prndjekur me gjith familje denbabaden nga pushtuesit serb,e dija q ishte n luft kur e thirri Atdheu dhe q qndroi prball vdekjes gjern aktin e fundit t saj...Por nuk e dija sa pak dija pr Idrizin e vrtet, prIdrizin e Drenics, q heshtjet i ka virtyt e pushkn e ka rrfim...Idrizi kishtevendosur, jo t flas sa pr t folur, por t`u dal prball me fakte rrfimtarvet vonuar; atyre q s`njohin kode, as etik e as moral, atyre q ndrrojn tikin pas historive, kur kaptin e saj sht mbyllur...M ra pr nder ta kem ndor, dhe me aq nder t lekturoj kt arkiv historik t mikut tim, IdrizMehmeti...Rrjedhshmria e fjalve, e frazave, mendimeve, rreshtuar aqlehtsisht n koh e n hapsir, dshmon me kokfortsi, se tjetr sht njprshkrues dhe krejt tjetr personazhi q ka br nj histori...Idrizi shtpersonazh i gjurmve q sjell ky libr, sht hisetar i ksaj kaptine t prgjakjess Atdheut, sht pjestar i ksaj lirie q gzon gjysm e Kosovs...Prandajrrjedh mendimi i tij, fjal e tij; loti pr miqt, pr shokt e rn; rnkimi i thelltej shpirtit pr tokat q presin diell, pr gjysmkosovn e mbetur, nga jugu egjer n Tivar...

Libri sht emocion, sht rrqeths q n prag, kur shfaqet si mal me

bor emri i par i njerzimit, emri q krijoi legjendn, emri q vetm Idrizi,fuqishm thot s`sht legjend; sht i gjall thot, e kam prekur, e kamndier...Por m tej kur e prshkruan ai ngjitet n legjend, bhet ipaprsritshm, ndaj i thon ADEM JASHARI... Edhe rrfimet e Idrizit, mbasejo pr simbolizm, n ball e mbajn kt emr... Si e njoha AdemJasharin...Kshtu fillojn vargjet e gjat t rrfimeve q frymojn dhe flasinme gjuh epokash. M dukej se kam n dor nj varg epokash lapidare qepokave u dhan emr... Lexoja n heshtje varri...Gjith ajo udh e gjat sa

shekujt m prvijohej brenda sysh, tek zbrisja faqe pr faqe e rresht pr rreshtrrugtimeve historike t gjakut t gjakut tim...S`kishte vend pr metafora, e


4/92

vrteta nuk vesh rroba, ajo rri zhveshur prher edhe n mijra koh acaresh,ajo nuk mardh, ajo nuk ngrin...Secili varg nj varg dshmorsh, nj vargprgjakjesh, nj varg epokash...Dhe Idrizi sht i gjall...T ecsh nj jet mevdekjet, kjo t ndodh ve n Drenic, kjo t ndodh ve n Kosov n ballin e

Shqipris...Lexuesi i nderuar le ta thot fjaln e fundit...

03.07.2012Lebit MurtishiBern

Si e njoha Adem Jasharin!..

(Gjykimi i Sokratit u mbajt edhe pas 2500 vjetsh!..)

* * * *

Si ndodhn zhvillimet e fund viteve t 1980-ta e fillimi i viteve t 90-ta!Si filloi ngritja e formacioneve t para dhe prgaditjet luftarake, q m

von do t udhhiqnin Luftn lirimtere!Ai ishte i bindur se pa luft nuk arrihet liria, liria i ka rrnjt n gryk t

pushks, thoshte.Ai nuk lodhej pr partit politike, partia e tij ishin djemt q prgatiteshin

pr luft dhe gryka e pushks.Cila ishte krkesa e tij e fundit! Ai nuk krkonte para, krkonte teknik

luftarake.Si e fitoi perjetsin, ai me gjith familjn e tij dhe nj pjes e lagjs s tij!

Parathnie

Ndihem i obliguar q paraprakisht t sqaroj, `m shtyri t hedh n letrato ngjarje q akoma i kam n kujtesn time, lidhur me jetn dhe veprnsublime t Adem Jasharit.


5/92

S pari, nuk pretendoj se do bj dika t veant, nuk pretendoj t bjdika, ngase nuk pati kush ta bnte, nuk pretendoj se un jam ai q i di tgjitha, nuk pretendoj se un jam ai q i them m s miri t bmat e tij, nukpretendoj t fitoj grada, nuk pretendoj t fitoj lek, nuk pretendoj t bj emr.

Por pretendoj dhe dshiroj, q edhe un t jem pjes e atyre q prpiqen tln gjurm pr nj njeri, t cilin e quajm legjend, e q pr mua Ademi ishterealitet. Legjend ishte Muj e Halili i Klladushs, pr t cilt kur isha i voglm fliste mixha Qerim, e jo Ademi i Shaban Jasharit nga Prekazi; i biri i njritnga msuesit e par t Drenics Heroike, i vllai i strategut t lufts pr lirin eKosovs, Hamz Jasharit, komandanti i orve t para t UK-s, t cilin edheun pata fatin ta njoh, pata fatin ta prekja me dor, t bisedoj me t, t shetisme t, t bjm analiza t shumta me t pr shtjet q koht krkonin,

etj...etj...Dhe shtje mbi shtje pr kohn ishte fati i Atdheut, ishte fati ikombit...

Ky eveniment nuk ishte vetm fat, domosdo ishte edhe privilegj, q as nukshitet as nuk blihet pr parat e gjith bots.

S dyti, m duhet t them, se nga t gjitha t thnat e t shkruarat prAdemin, un has n vlersime kundrthnse, pavarsisht se bht fjal pr tnjtn figur dhe pr t njjtn ngjarje. Dallimet n vlersime jan nga m tndryshmet: me qllim, pa qllim, me vetdije pa vtdije, me t drejt, pa t

drejt, me hile, pa hile, nga njerz t ndershm, nga njerz t pandershm,nga ata q duhet, nga ata q s`duhet, nga ata q pritej, nga ata q s`pritej, ngaprfitues t paralufts, nga prfitues t lufts e t paslufts, nga pjestar tlufts, nga sabotator t lufts, etj. etj. Me nj fjal, meq edhe un bra njcop rrug me t, edhe un do prpiqem s paku, ato ndodhi q prsonalisht iprjetova me t, ato gjra q i msova me t, ato q u than dhe ato q nuk uthan pr t, t`i hedh n letr q t mos i mbuloj pluhuri i harress. Nuk thuhetkot: po ndodhi harresa, prsritet historia. Po, historia mund t prsritet, porAdem Jashari, mund t prsritet, vetm pas pes shekujsh.

S tretidua t`i prkujtoj t gjith ata q kan pr qllim shtrembrimin efakteve, se ndodhen n udh t gabuar. Faktet mbesin ashtu si jan, atomund t shtrembrohen prkohsisht, por jo n pambarim. Populli thot: evrteta del edhe nga varri. Edhe Marigona e ajupit nga varri u thoshtefaqezinjve: Le t m hedhin dh vetm ata q nuk m hodhn balt n jet.M vjen keq pr t gjith ata q nuk kan dashur ta shohin Marigonn e ajupitn Radio Televizionin Shqiptar; q nuk kan dashur t shohin filmat eKinostudios Shqipria e Re: si Flaka e Maleve, Debatiku, Shtigje Lufte,

Kur Hidheshin Themelet etj...etj...ngaq shikonin Televizionin e Beogradit,shikonin makiazhet e sojeve t prdal, q ndotte n ato koh edhe hapsirat


6/92

tona...M shum se gjynah, ka qen nj mjerim i zvetnuar shpirtror i asajshtrese burokratike, q e quante veten shqiptar...mjerim, vrtet mjerim...T tilltduhet t ken kujdes. Shtrembrimet, edhe nga varri, ferr do t`ua bjn jetn.

Si e njoha Adem Jasharin

Fillimisht m duhet t theksoj faktin, t njohur tani m pr seicilin q mtont flas pr Adem Jasharin, se ai kishte disa karakteristika tepr t veanta, tcilat e bnin t dallohej nga moshatart e tij. Por jo vetm nga moshatart, ai

me karakteristikat e tij dallohej nga i gjith rrethi, kudo q ishte. Jo vetm si irritur, dallohej nga t tjert madje edhe si i ri. Karakteristik e tij e par ishte:ditlindja e tij, 28 Nntor, Dita e Flamurit, Dita e Sknderbeut t Krujs, Dita eIsmail Qemalit t Vlors. I veant ishte edhe emrtimi i fmijve t tij: Lulzim,Kushtrim, Fitim, Shqipe, Marigon!

A nuk flasin mjaft kta emra?.. Karakteristik tjetr ishte vendlindja e tij,Prekazi i Ahmet Delis, i Emin Latit, i Nebih e Tahir Mehs; ishte gjak i AzemGalics... Ai ishte fjalpak, por kur fliste ishte i prer, ishte i rrept; dallonte t

ecurit e tij, mustaqet e tij, dashuria q kishte pr armn! Perderisa akoma nuk ekishe njohur mir, dukja e tij t bnte prshtypje t nj njeriu t ashpr, por,posa afroheshe me t, shihje nj njeri t urt, t ndershm, t sinqert, tdashur, t vendosur, t rrept; t gatshm pr gjithka dhe shum t ashprndaj pushtuesit. Ky ishte Adem Jashari! Po fizikisht a nuk i ngjante erizTopullit? t cilin e kishte Idol!.. Duke pasur parasysh karakteristikat qprmenda, domosdo q edhe un e kisha vrejtur nj bashkvendas,bashkmoshatar, i cili kishte t veantat e tij, por q akoma nuk kisha ndonjafri me t, ani pse kishim ca lidhje miqsie familjare.

Por t filloj spjegimin se si personalisht e njoha Adem Jasharin!

Ishte vjeshta e vitit 1988, ather kur patn filluar lvizje e protesta prmbrojtjen e asaj pak autonomie t cunguar q kishte Kosova, n baz tkushtetuts s vitit 1974, n kuadr t krijess s ashtuquajtur Jugosllavi. Nbaz t asaj kushtetute t famshme, Kosova ishte, kinse, edhe pjeskonstituive e federats jugosllave, por njkohsisht ishte edhe pjes integrale e

Serbis. Kt far kushtetute Titoja e kishte br me mjeshtri t madhe. Nnjrn an pjes e federats, (me kt mashtrim manipulonin pushtetart


7/92

kosovar) e n ann tjetr pjes e Serbis. Pr mendimin tim, ktu kishte njqllim shum djallzor. Sa her do t kishin telashe nga Serbia, Sllovenia eKroacia, prej nga vinte vet Titoja, Serbis do tì bhj me gisht nga Kosova.Pra Kosova ishte br nj arr e fort, q sa her t ngriste kok Serbia, ktu

do tì thyente dhmbt. Si e thash m lart, strukturat shtetrore Srbe,kishin filluar prgatitjet pr ndryshime kushtetuese. Kosova ishte shum erraskapitur nga dhuna e padrejtsit q i bhshin asaj n vazhdimsi, q ngapushtimi i 1912-ts, ripushtimi pas Lufts s Dyt Botrore, e gjer n kohnpr t ciln po flasim. Ishte sakatosur, pra, n t gjitha fushat e jets.Pretendimet shoviniste serbe, fare haptas, do shkojn edhe m tej; q edhe att shkret autonomie q kishte Kosova, ta varrosnin n trsi. Krahas ngjarjeveintensive n kt rrafsh politik, bheshin plane e elaborate t fshehta pr

zhbrjen e elementit shqiptar nga kto hapsira. Populli i Kosovs, n veanti,vajzat dhe djemt e organizuar t ilegales, kt pretendim e kishin t njohurqysh heret, dhe n vazhdimsi me t gjitha mundsit q kishin, kundrshtoninplanet serbe, q prgatiteshin n kuzhinat e tyre ultrashoveniste. Tepr ezshme ka qen n kt drejtim Akademia famkeqe e Arteve dhe e Shken-cave, erdhja e s cils ishte rruga e famshme Francuska 7 n Beograd.Strukturat udhheqse t Kosovs, deri n kt koh s`kishin kursyer asgj prt shtypur do prpjekje, q ndikonte n nj mnyr n ngritjen e masave t

gjra pr mbrojtjen e t drejtave t tyre, t shtypura brutalisht nga iashtuquajturi shtet Jugosllav. Tani, ndonse von, edhe ata q rrahn popullinme grbat e Serbis, kishin filluar t kuptojn se nuk i duheshin m askujt.N t vrtet, vet Serbia kishte filluar tì hedh si limonin e shtrydhur... Ndajthem se ishte hera e par q nuk i gjykuan m protestat, si kishin br kohm par...N nj far forme, sikur krkonin edhe ata mbrojtjn e asajautonomie, t cils vet ia kishin br gropn. N fakt, ata tanim mbroninkarriket e tyre, mbronin veten e tyre, privilegjet, e jo Kosovn e autonomin esaj.

Si n gjith Kosovn, edhe n Drenicn e Adem Jasharit bhshinprpjekje pr mbrojtjn t drejtave kombtare e njerzore q na ishin mohuar.Kshtu n vjeshtn e 1988-ts edhe un jam prpjekur t jap kontributin tim nmasivizimin e ktyre protestave, edhe vet pata shkuar n kmb deri nPrishtin. Ishin pra kto prgaditjet e fundit q do t bnin dhunshm struturatshttrore serbo-jugosllave pr ndryshimet kushtetuese. Ndaj me mundsit qkishim pa kursye as atomin e fundit t energjive tona, prpiqshim ta ngritnimpopullin, ta shtojm moralin n gjirin e tij, dhe t ishim sa m t prgatitur pr

furtunat e reja t cilat na prisnin. Mund t them, grupin q organizonte protestae demonstrata n Sknderaj nga prapaskena e udhiqte Hamz Jashari, e n


8/92

Drenas Xhev Krasniqi Lladrovci, pastaj ishin ca djem e vajza, disa nga ata injihja, q qdo dit dukshin n ball t demonstratave. Adem Jashari, Jakup,Halil e Adem Nura, Shemsije Istogu Lladrovci, Fatmire Musliu, Ramiz e SabitLladrovci, Eset e Fatmir Istogu, Xhelil Smajli, plaku Shefqet Smajli nga Qirezi,

disa t rinj nga Krajkova e Drenasit, disa nga Klina e Sknderajt, e fshatratjera. Kshtu nj mbrmje t vont, derisa po ktheheshim nga Sknderaj pr nfshat, po bisedonim me bashkfshatarin Rizah Sylejman Rexhepin. Riza asokohe punonte n fabrikn e municionit n Sknderaj. Ai ishte nj djal shum indershm, dhe nuk kisha frik fare t bisedoja me t hapur pr gjithka. Ashtuspontanisht, filluam t flasim edhe pr situatn e ktyre ditve, dhe natyrishtedhe pr organizimin e protestave. Hapur i thash, se kam vrejtur ca djem trinj t gatshm pr sakrifica, por nuk i njoh mir dhe nuk di gjer ku mund t

shkojn. Megjithat i thash se duhet tì prkrahim, se po nuk u masivizuanprotestat e tì lm t vetmuar, ata i pret burgu, e Kosovn dhun edhe m eshfrenuar se kjo e tanishmja. Po at mbrmje n bised e sipr Riza m tha:msuesin e kan t fort, punon n fabrikn ton, sht shum iprgatitur dhe i zoti!

Po a m thua k e kan msues e pyeta!Po, m tha pa hezitim, ty ta them lirisht.

Ai sht Hamza, sht i vllai i atij me mustaqe t mdha.

Pra ishte Hamz Jashari ky msuesi i ktyre djemve, q n Sknderajprpiqeshin tù kundrvihen planeve t errta serbe. Ishte i biri i ish msuesit,Shaban Jashari, i cili, jo vetm nxnsve, por edhe djemve, nipave e mbesavet tij, do tùa msonte historin e dhimbshme t popullit shqiptar. PrveHistoris s dhimbshme, ai do tù fliste edhe pr heroizmat dhe heronjt epriudhave t ndryshme; do tìu spjegonte pr Sknderbeun, Ded Gjo Lulin,Oso Kukn, Hasan Prishtinn, Bajram Currin, Ismail Qemalin, Luigj Gurakuqin,Haxhi Zekn, Is Boletinin, Azem Bejt Galicn, Shaban Palluzhn e MehmetGradicn, Xhem Gostivarin, Mulla Idriz Gjilanin e Marie Shllakun, Gjon

Sereqin, Osman e Shaban Bunjakun, Rifat Berishn, Qemal Stafn e shum eshum trimave tjer, t cilt do t ln gjurm t pashlyeshme n vetdijen esecilit q dgjonte msues Shabanin. Me kt vrull e zjarr epik frymzoheshinbreza t tr, ndaj t rinj e t reja t ilegals t mbshtetur nga masa tgjra t popullit, nuk pushonin s organizuari protesta e demonstrata an eknd Kosovs, jo se ne ishim pr autonomi, por thjesht ishte shtje parimi,kundrvnie planeve serbe pr shfarosjen e substans shqiptare, dhenjkohsisht forcimi i lidhjs me masat e gjra dhe prgatitjen e tyre pr sfidat

e radhs.


9/92

Takimet e para me Adem Jasharit

N Pranvern hershme t vitit 1989, s bashku me Jakup e Adem Nurn

( nipin ) kemi shkuar n kulln e Shaban Jasharit, ku pr her t par e kamnjohur nga afr bacn Shaban Ademin, Hamzn, dhe bacin Rifat. Jakup eAdem Nura, kan qen ndr bashklufttart e par t Adem Jasharit. Kta tdy kan qen t pandashm. Nga vizita ime e par n kulln e tij, e deri mrnien heroike t tij, kurr m nuk i kam shkputur kontaktet me Ademin. Jemitakuar n raste e vende t ndryshme: n Sknderaj, n shtpin e tij, nshtpin time, n shtpin e Jakup Nurs, n shtpin e Man Veliqit. etj. Kemibr biseda e analiza se si, ku e kur duhet t veprojm. Then shkurt , kishim

besim t plot, t dyanshm.Nj pasdite, Adem Jashari, bashk me Jakup e Adem Nurn do t vijn n

shtpin time, kinse pr vizit. Vizita kishte nj qllim: ishte fundjav, dhezakonisht n fundjav Radio Televizioni Shqiptar shfaqte filmat e KinostudiosShqipria e Re. Oda jon, kur shfaqeshin filma shqiptar, gjithnj ishte plot eprplot. Mbaj mend, shfaqej filmi Flaka e Maleve, dhe t gjith t pranishmit,me prqndrimin m t thell prcillnim zhvillimin e ngjarjeve n ekran...Secilasekuenc filmike, secila fjal e thn nga burrat e mom prmes fjals

artistike, pr neve kishte nj pesh t rnd...Koht po prsriteshin, vetmaktort s`ishin t njjt. Dhe pikrisht kjo ngjashmri, ky tufan zjarresh eluftrash t njjta, shtonte edhe m shum kureshtjen ton pr ato ngjarje artiq prcillte n odat tona Radio Televizioni Shqiptar i asaj kohe. Aktori qluante rrolin e Binak Prels, kishte mustaqe t mdha, dhe kishin njngjajshmri, gati epike, me mustaqet e Ademit. N nj moment babai im pr tangacmuar, e pyeti: a thua i ka mustaqet e veta apo i ka t ngjitura ky burr! Aibuzqeshi e u prgjigj: kshtu si un, edhe ai i ka t ngjitura! Ndrsa mua mpshpriti leht n vesh: plakut po i duken havaleli musteqet, s`ka faj.

Pasi mbaroi filmi, t afrmit e kushrinjt u shprndan npr shtpit etyre. Ai nxorri nga xhepi nj nr. t gazets Zri i Kosovs dhe ma dha npranin e babait dhe t vllzrve t mi. E hapm dhe e shfletuam faqe prfaqe, dhe prve tjerash lexuam edhe artikullin m aktual pr kohn, qprshkruante n disa vija qndresn heroike t Rexhep Mals npr burgjetserbe. Ademi fliste me shum admirim pr t burgosurit politik, veanrisht prAdem Demain e Rexhep Maln, por nuk e lshonte nga goja n asnj rastTahir Mehn. Kshtu bien vetm burrat e fort thoshte!

Nuk ishte e vshtir pr t kuptuar qllimin e vizits s tyre. E para: ata nmnyr t pabujshme donin t m tregonin se jan t organizuar, dhe e dyta,


10/92

donin t m tregonin se kishin besim tek un dhe tek familja ime. Ndaj ishin tinteresuar q edhe un tì bashkohem rrugve t shenjta t liris. Meqensekisha kontakte me disa shok t Ilegales, kisha poashtu disa nr. t Zrit tKosovs, t cilat mì sillte vllai, Halili, nga Zvicra, bra q ata ta kuptonin, se

edhe un jam pakashum n kto rrjedha, dhe poashtu, mbaj literatur tndaluar. Shkova aty ku i mbaja t fshehur disa nr. t Zrit t Kosovs dhe disakomunikata, q aso kohe botoheshin n Zvicr, e zgjodha nj nr. ku n ballinkishte Hydajet Hysenin me megafon duke iu drejtuar demonstruesve, (ndemonstratat e vitit 1981 n Prishtin) dhe ia dhash Ademit. Kshtu i patmshkmbyer dy numra t s njjts gazet. Pas darke, dikur von, i prcolla derin fund t fshatit; t tre kishin revole me vete. Ademit i thash: a do mund tagjej edhe nj pr mua ! Po, tha ai, si jo, por koha po u vjen t gjatave!.. Dhe

vrtet nuk vonoi e koha u erdhi t gjatave...S bashku me Man Veliqin (dhndrin e tij) n vitin 1991, me porosin e

Ademit patem shkuar n nj baz, n Vaganic, afr Mitrovics dhe e patmbler nj t gjat (nj pushk automatike t re fare, me t ciln pas largimittim nga Kosova, Besimi, vllai im, do tì paraqitej vullnetar Adem Jasharit q nfillim t 1997-ts. Dhe m von do t sistemohej n Pikn Arra t ngritur ngaJakup Nura n fshatin Prellovc gjat Lufts s Ushtris lirimtare t Kosovs).

N javn e fundit t Shkurtit t vitit 1989, minatort shqiptar t Treps,

duke u ngujuar n zgafellat e miniers s Stan Trgut, me shpresn e madhese do ta mbrojn at pak autonomi formale, bn hapin m vendimtar nhistorin e tyre...Por, si sht e ditur, ndodhi edhe nj mashtrim i radhs;minatort u nxorrn nga zgafella dhe bashk me kryekomunistin, Azem Vllasin,prfunduan n burg. Dhe nga fundi i Marsit t 1989-ts, me gjak u rrnua dhe uvarros autonomia e Kosovs... Rrugt e Prishtins, dhe t gjith Kosovs,srish u prgjakn. U vran: Ali Ajeti, Afrim Zhitia, Fahri Fazliu etj.etj..Vitet1989-90 karakterizohen, n t gjitha stint e tyre, me ngjarje prmbajtjeshdramatike...Demonstratat, thuase nuk pushuan asnj ast. N Drenas, n

Janar t 1990-ts, ran tre e u plagosn shum t tjer. Edhe n Sknderajkishte demonstrata. Fatmirsisht, n Sknderaj nuk pati t rn. Gjat gjithdemonstratave t Janarit t 1990-ts, aty afr gjendej i armatosur AdemJashari me shokt e tij. Zhvillimet e mpastajme jan t njohura pr opinjonin,ndaj do tì prmend vetm kalimthi!..T smurs s ballkanit, t ashtuquajtursJugosllavi, po i vinte fundi, ndaj edhe ne shqiptart duhej t vepronim nmnyr q fatet tona ti vendosnim vet e jo armiqt tan grabitqar. Dhe kohana bnte thirrje t ecim me hapin e saj, ndryshe do t vonoheshim edhe nj

her kushedi pr t satn her, dhe kjo s`mund t falej, s paku jopafundsisht...Koha, na kan msuar t momit, sht dukat, por vetm kur je


11/92

n hap me t, ndryshe shndrrohet n varr...Dhe ne shqiptart ishim n varr,vetmse t pambuluar.

Adem Jashari


12/92

Hamz Jashari


13/92

Azem dhe Shot Galica

Mehmet Gradica Shaban Polluzha


14/92

Emin Lati (Meha), dhe Tahir e Nebih Meha


15/92

Tahir Meha

Beqir Meha


16/92

Adem Demaqi Rexhep Mala

Jusuf Grvalla Kadri Zeka Bardhosh Grvalla

Hydajet Hyseni n Demonstratat e Prillit t 1981-shit


17/92

Grupi i OMLK-s n Gjyqin e okupatorit

Tre Adem fali Zoti

Krijuesi i mbikohshmTre Adema i dha botsNj i fali njerzis

Dy t tjer ShqiprisKur Atdheu kishte zjarreBaca tundi kazamatetKur Atdheu ra t vdesBaca fali mijra jet

N Prekaz Ademi tjetrVeshur me barot e hekurQ Shqipris ti zgjatt jetaDogji Kullat me gjith Djepa

Lebit Murtishi


18/92

Koha e parashembjes dhe pluralizmi politik...

N Jugosllavi, pr shkak t tendecave gjithnj n rritje t rrymimeve

nacionaliste, si terapi e mundshme pr t shmangur shembjen e saj, po lejohejpluralizmi politik, q do t`i jepte m shum hapsir mendimit t lir...Kshtutrumbetonin mediat e kohs, por kjo nuk vlente pr ne shqiptart e robruar.N Slloveni u formua Demos-i i Dernovshekut, partia e par pas asajkomuniste, n Kroaci HDZ-ja e Tugjmanit. Nuk vonoi shum dhe n nivelJugosllav u gjend nj far UJDI (Unioni Demokratik Jugosllav), qpretendonte ruajtjen e Jugosllavis. N Kosov kt far kaamaku e pati nisurVeton Surroi. Po fal Zotit nuk eci mir. M von, pasi qe formuar LDK-ja, z.Surroi formoi Partin Parlamentare. Kshtu pati filluar, kinse pluralizmi edhe

n Kosov.N kuadr t zhvillimeve t shpejta historike t kohs, nj vend t


19/92


20/92

mustaqe dhe m shikoi drejt n sy...At ast kurr s`e harroj, m`u duk sikurpash gjith peshn e shekujve brenda syve t tij...

Prse e kemi Shqiprin! -tha...Atje i kemi edhe kuadrot edhe teknikn.Ishte e shkurt dhe e prer prgjigjja e tij.

Oficert e ushtris shqiptare dhe armatimi i kmbsoris, i konservuarenkas pr Luftn e Kosovs, vertet ishin Alfa dhe Omega kur filloi Luftalirimtare...A nuk ndodhi m von mu ashtu si e kishte paraparKomandanti?.

Do t bashkohemi gjat rrugs, -thoshte; gjat ecjs s mtutjeshme drejtzjarreve t pashmangshme t lufts, pr t ciln ishte i sigurt se do t marrprmasa t papara ndonjher...Dhe ishte gjithashtu i bindur n finalen eprhershme t ksaj lufte shqiptaro -serbe...Fitorja sht jona-thoshte...Keni

pr t par Oso Kukt e ktij shekulli...Kurr nuk m shkonte mendja n atoaste, se n figurn q fliste prball syve t mi, kisha mishrimin e t gjithburrave t mdhenj t kombit; kisha Oso Kukn e Oso Kukve, kisha erizTopullin e erizve, kisha kryeburrin e t gjith Kastriotve...E kush dobesonte mbi kt rruzull n ato koh, se bota do prjetonte nj heroizm qshkeli e bri hi t gjitha legjendat e kohve t harruara...Edhe sot, krahaskrenaris gjer n fund t shpirtit, q fati m dha nj cop kohe t rri me t,her m duket se kan ikur mijra vjet dhe vrtet ka qen legjend, her e

shoh diku pran meje me ato sy si zjarre stralli...Me nj fjal, Adem Jashari, afronte secilin bashkmendimtar, secilin njeri tndershm, q ishte i gatshm t prballet me gjakatart e serbis...

Liria jon i ka rrnjt n gryk t pushks, shkau t jep vetm at qja merr. Kto ishin fjalt dhe kryefjalt e Kryekomandantit t t gjithaKryeepokave Arbrore...

Disa nga shokt e Ademit, si e kam thn edhe m heret, i njihjapersonalisht: Jakup, Adem e Halil Nurn nga Prellovci i Sknderajt, FatmirIstogun nga Palluzha, Fadil Xhokn nga Trsteniku i Drenasit, Xhelil Smajlinnga Qirezi, Avni Rama nga Klina e ult e Skenderajt, Sahit e Mus Jashari,Ilaz, Fadil e Zenun Kodrn, pastaj Sami e Nuredin Lushtakun, Besim e RafetRamn, t gjith kta nga Prekazi. Gjithashtu m kishte thn se ka disa shoknga rrethe t ndryshme t Kosovs, si nga Mitrovica, Vushtrria, Podujeva,Deani etj...Por edhe jasht Kosovs kishte shok rreth tij...Shum her mkishte folur se kta djem jan t gatshm e t zot pr detyra t kohs. Nuk dot shkonte gjat dhe ai do t fillonte organizimin e ushtrimeve ushtarake, do tkontaktonte me disa nga drejtuesit e LDK-s n Perndim. Kshtu ai do t

kalonte realisht nga e thna n t br. Tani un nuk e di n detaje gjithrrjedhn e organizimit, por ajo q di un, e pr ka n shum raste m ka folur


21/92

vet Ademi, e di se bartse t organizimit t atyre ushtrimeve n Shqipri ishindisa aktivist t LDK-s. n perndim, por ishin n dijeni edhe disa drejtues tlart t LDK-s n Prishtin. Ai shpresonte se kishte arritur ta realizontedshirn e djemve q ishin t gatshm t vepronin n dy vija njhersh: edhe

ilegalisht, edhe legalisht. Thjesht, besonte n kombinimin eveprimeve...Vend kishte pr t dyja alternativat e kohs, megjithat, mekalimin e kohs elementi kryesor i njrs pal do t mungonte, (n kt rast ilegalistve) mungonte vullneti dhe morali qytetar, mungonte prgjegjsianjerzore, dhe kombtare gjithsesi.

Pra n vjeshtn e `91-shit, si e thash m hert, u organizuan strvitjtushtarake n Shqipri. Dihet tanim botrisht, q kto strvitje me pesh jetikepr fatin e Kosovs, filluan dhe u zhvilluan me lejn e ish Presidentit t

Shqipris, Ramiz Alia. Meq un nuk isha pjesmarrs n kto strvitje, nuk dot ndalem n detaje t ktij aktiviteti, por di q, disa nga pjestart e ktyregrupeve ishin kthyer prap dhe ishin akomoduar n shtetet prndimore,kryesisht n Gjermani dhe Zvicr. Ata njerz u shfaqn e u rishfaqn kur luftakishte prfunduar. Foln e foln, vetm me t vdekur e pr t vdekur, porasnjher me saktsi nuk e than t vertetn.

Ndrsa Adem Jashari, n at koh t rnd e t zymt, me nj pjes t mirt grupit, ishin ngarkuar me teknik luftarake dhe ishin futur n Kosov. Posa

arriti n Drenic, m lajmroi prmes nipit tim, Adem Nurs, q ka ardhurshndosh e mir... Shkova dhe e vizitova sipas porosis...Ishte shum ikujdesshm. Megjithat dilte dhe takoheshim edhe n Sknderaj ndonjher.M kujtohet tek pinim kafe nj ast, dhe un pr ta ngacmuar (e dija q e karevolen dhe nj ose dy bomba n brez) i bra kt pyetje shoqrore: po sikur tvi policia t na legjitimoj, `do bsh me ato ngarkesa q ke rreth brezit!..

Ai lshoi nj buzqeshje t ngroht dhe iu prgjigj seriozisht shakassime: Sigurisht q do tù prgjigjem policve -tha, por meq Kosova m kadhn vetm kto letrnjoftime t brezit, dije pra, q secili polic q do provoj

fatin t krkoj tjetr dokument nga un, do tìa mbush gojn me bomba...Dikur m von, e mori vesh gjith rruzullimi, se Ademi ishte vetm Nj

Adem dhe n asnj koh i prsritshm...M duhet t sqaroj lexuesin, se un aso kohe isha nj aktivist shum i

prkushtuar i LDK-s, dega n Sknderaj, megjithat, Adem Jashari kishtebesim t plot tek un. Jam shum i lumtur q nuk e kam zhgnjyer asnjher.Gjithmon m dhemb shpirti q nuk i kisha mundsit, q krahas dshirs, tìjap mbshtetjen q krkohej n at koh.

Koha vazhdonte t rrjedh sipas ligjeve t saj...


22/92

Ishte 30 dhjetori i `91-shit. Ishim musafir n Drenas tek daja im, vllai inns, Ali Dobra, bashk me djalin e dajs tjetr, Hajzerin e dajs Islam.Uzgjuam n mngjes dhe u nism pr n pun: un n Fabrikn e Feronikelit,ku punoja asokohe, ai n ambulanc n fshatin Trstenik, ishte mjek. Posa

dolm n rrug, pam dy autoblinda, t cilat me shpejtsi t madhe shkonin ndrejtim t Sknderajt. Daj i thash: Kta ja paskan msyr Prekazit! Jo more!-tha : po thu a? Po i thash!.. Isha i sigurt.

Nuk shkova n pun. Dola e prita t shoh se mos po lviz dika n drejtim tSknderajt. Pr udi, nuk vonoi shum dhe me autobusin e Kosovatransitarriti Zeq Veliqi (vllai i Man Veliqit, dhndrit t Jasharajve). Ishte, thuaja krejti humbur.

Idriz! -tha, (meq me t njiheshim, ishim miq shtpie), mbaroi familja e

Shaban Muratit, luft tha!.. Jashart po luftojn me Serbi, njofto edhe ti cilin tmundesh se u ndez. Kam shkuar me t deri te Lisat e Xanit, si i themi nehyrjes n fshatin Polac, e pastaj kam vazhduar m kmb drejt Prekazit. Tpart q kam takuar ishin: Man Veliqi e Gani Koci, aty afr lagjs sLushtakve n nj pyll. Ata m treguan se Ademi dhe t tjert e kan arrrethimin dhe jan ktu afr, n pyll. Pas pak kohsh i takova Ademin dheJakup Nurn. Meq ishte koh me bor, ishin mbshtjellur me araf tbardh q t mos i dallonte helikopteri, i cili gjat gjith kohs fluturonte mbiPrekaz. Kam biseduar me ta dhe i kam propozuar Ademit t trhiqen n drejtimt Qyqavics, dhe n mbrmje t vijn tek un n shtpi, se kisha vend prstrehim t prkohshm. Po, mir t shohim, nse vi, do t vi me tr grupin-m tha.

Ska problem -i thash, e kemi odn, ti e di kt,.kur mora vesh q jerrethuar, s`kam besuar q do t shoh m...Nuk e merrja me mend si do tgjendem nesr kur t vi e t`i ngre lart dy gishta pr ty! (si bnim kurvriste ndonj shqiptar milicia serbe aso kohe).

Ai qeshi e tha: shko merre pushkn e kthehu se lufta filloi.

Jam prshndetur me ta dhe jam nisur n drejtim t fshatit, drejt shtpissime. N rrugtim e sipr kam takuar edhe shum njerz t njohur e t panjohur, me arm e pa arm. N shtpi i kisha dy pushk, dhe thash me vete,erdhi dita e tyre. Ishte bor e madhe dhe mezi arrita, pak para mbrmjs. Isha irraskapitur nga lodhja. Vendosa t pushoj e t nesrmn hert t shkoj e t`ubashkohem Ademit me shok. Mirpo, von n mbrmje msova pr trheqjene forcave serbe. Prita se mos vijn edhe ata, si ishim marr vesh meAdemin e Jakup Nurn, por nuk erdhn. T nesrmen msova se ata n

mbrmje von kishin shkuar n shtpin e Gani Kocit, kishin pushuar aty dhepas konsultimeve q kishin pasur me Jakup Krasniqin e Gani Syln, kishin


23/92

shkuar n Obri t Sknderajt tek Ilmi Zeka, e m von tek Jakup Krasniqi nNegrovc t Drenasit.

N Negrovc do t qndrojn disa dit, her n Shtpin e Jakup Krasniqit,her n Shtpin e Shaban Sals, derisa do t organizohej prcjellja e bacit

Rifat pr n Shqipri. Organizimin e kishin br n mnyr t prkryer :JakupKrasniqi, Azem e Gani Sylaj, Shaban Shala e disa t tjer q un nuk i njihja.Pastaj do t kalonin e do t strehoheshin pr nj koh m t gjat n shtpine Jakup Nurs n Prellovc t Sknderajt. Diku n fillim t Shkurtit t `92-ts,patn ardhur tek un: Ademi, Hamza e Sahit Jashari, t shoqruar nga nipi imAdem Nura. E kishim t lir odn e kushririt Xhem -Mexhri Mehmetit. (kishtevite q Xhema nuk e shfrytzonte). Paraprakisht kisha biseduar me t. Ai mpati thn: ti e di q un nuk kam kushte tì mbaj me ushqime e me gjra t

tjera, por nse i merr, i mban dhe kujdesesh ti pr ta, oda sht e juaja. Efalenderova shum Xhemn, dhe i vendosm n odn e tij, me shpres se dota kalojn gjith dimrin aty. Por pas dy ditsh kishte hyr pa thirrur nj djal i ri(Mexhidi i mixhs Qerim) n od, dhe meq ishte shum i ri, nuk i besohej, udetyruam tì trheqim dhe tì kthejm prsri tek Jakup Nura n Prellovc.Megjithat, Mexhidi kurr nuk i dekonspiroi. E di se te Jakup Nura kanqnduar nj koh t gjat, gjithashtu te Man Veliqi n Polac e tek Haxhi Halimi;te babai i Januz e Ramadan Gashit n Kryshevc. (Januzi e Mani ishin

dhndurt e Jasharajve).Gjithnj ishin n kontakt me Plakun, bacn Shaban e familjen.Kohpaskohe qndronin n shtpin e tyre, por fillimisht me disiplin vertet tilegalitetit t thell, e m von vendosn q t mos i shmangen ballafaqimit memilicin serbe. Dhe thuaja nuk fshiheshin fare. N secilin ast, me trarmatimin q kishin, ishin t gatshm pr shkmbim zjarri. Kshtu filluan tbjn jet gjysmilegale; ditn me arm n dor, natn me arm nn kok. Ikam vizituar gati dokund ku qndronin, (n vendet q m par i prmenda),asnjher nuk jan fshehur prej meje.

Nj udhtim i veant me Komandantin

Ishte fillimi i Marsit t `92-ts. Me porosi t Komandant Adem Jasharit, nshtpin time erdhi Adem Nura (nipi).

Daj, tha: -Adem Jashari m ka porositur: nse je i lir dhe ke mundsi,merre makinn dhe eja n Prekaz, se kemi t shkojm diku.

Isha i lir dhe menjher u nism bashk me Adem Nipin, shkuam n

Prekaz. Krkesa e Komandantit ishte: ta gjejm diku nj telefon se kishtenevoj t komunikonte me Bacin Rifat dhe me disa individ n Gjermani e n


24/92

Zvicr (me ata q ishin marr me organizimin e strvitjeve ushtarake).Nse je i gatshm t na pranosh t armatosur n makin, dhe t na

drgosh te ndonj i njofshm q ka telefon, ta di shum pr nder -tha. Por mkupto e mos m keqkupto, i paarmatosur nuk marr rrug kurr! -ti e di si i kemi

punt.Jam menduar nj ast, ku t gjenim telefon e mos t rrezikohemi!

Ather celular s`kishte fare, e telefona shtpie gjendeshin rrall, edhe atevetm n qytete. T vetmen mundsi e kishim n banesn e djalit t axhs,Xhezairit, n Drenas. Por ai banonte n nj hyrje me nj t mjer q akomapunonte si shef n milicin serbe n Drenas. Mundsi tjetr nuk kishim.

I spjegova Ademit n hollsi.E tha: krkund m t sigurt nuk jemi, ve pyete djalin e axhs, se un nuk

e kam problem kudo q t jet.S`kisha aspak nevoj ta pyesja djalin e axhs, shtpia e tij ka qen

gjithmon edhe e imja. Kshtu u vendos, u b plani dhe u nism; natyrisht pasiu errsua. Nga Prekazi (nga shtpia e tij), npr Polac, dhe vazhduam drejtDrenasit. N hyrje t Drenasit, tek vendi ku quhej, te PIK-u, shpesh rrinte njekip i milicis serbe me auto-blind. Ishim marr vesh paraprakisht, q nse dot na ndalnin, un do t jepja shenj kinse po ndalem, dhe kur t afrohen q tna legjitimojn, Komandanti, Jakup e Adem Nura, do t hapnin zjarr...Detyra

ime n ato aste ishte manovrimi i mir me timonin... Pr fatin ton, polictkishin qen brenda n auto-blind, dhe nuk na ndaluan fare. Kam ngar mekujdes dhe kemi arritur para baness s axhs tim; e kemi parkuar makinndhe jemi ngjitur lart pa na diktuar askush.

E mori telefonin, dhe prve bacit Rifat n Gjermani, e thirri edhe ImerBerishn n Zvicr. Ka biseduar gjat me ta; pos t tjerash e kam dgjuar dukee pyetur njrin nga kta: kush na qiti neve!- me list po na lypin (pyeste prase kush i zbuloi, milicia serbe me list po i krkonte). Si i mbaroi bisedat, kemingrn dark, kemi pir aj dhe jemi kthyer prap pr n Prekaz. N t kthyer,

pr shkaqe sigurie, nuk kaluam pran autoblinds, kemi shfrytzuar nj rrugtjetr alternative, dhe kemi vazhduar npr Qikatov, Gllanasell, Likoshan,Qirez, Polac, dhe arritm n Prekaz. E kemi ln Komandantin n shtpin e tij,i kam uar n shtpit e tyre n Prellovc Jakup e Adem Nurn.Pastaj vazhdova rrugn vet, dhe arrita shndosh e mir n shtpin time nKrasmirovc. Gjith jetn time do ta kujtoj me knaqsi kt udhtim. E para:kaluam pa problem, ndonse priteshin rreziqe, dhe e dyta: e bra nj shrbimt vogl edhe un pr Komandantin tim! Edhe pse shrbim i vogl, pr

asnjlloj thesari nuk ia fal askujt.


25/92

Adem Jashari

Hamez Jashari

Nga e majta: Jakup Nura, Milazim Miftari, Adem Jashari, Ilaz Kodra,, Sami Lushtaku. Mbrapa nga e majta: Fadil Kodra,

Sahit Jashari, Bajram Miftari n Kruj-Shqipri pas strvitjeve n vjesht, 1991


26/92

Nga e majta: Mus Jashari Adem Jashari, Sami Lushtaku, Hamz JashariMrapa: Sahit Jashari, Ilaz Kodra, Jakup Nura, Adem Nura


27/92

Gjykimi i Sokratit u mbajt edhe pas 2500 vjetsh...

uditrisht, pas sulmit t fund-dhjetorit t 1991-shit, q mund tregjistrohet n memorien historike si pushk e par e fillim-kryengritjes

popullore, Ademi me shok, jo vetm nuk do t ken prkrahje nga Prishtina,por pa asnj doz turpi, do filloj njfar presioni q kta ta lshonin Kosovn,kinse prkohsisht, ngase akoma nuk ishin pjekur kushtet pr fillimin erezistencs s armatosur. Mirpo, Ademi e kishte kuptuar se hilja nuk ishte eprkohshme, ndaj shkurt dhe qart kishte refuzuar largimin nga Kosova. Tani,meq krkesa e Prishtins (e Lidhjs Demokratike t Kosovs, m sakt ekreut t saj) nga Ademi ishte refuzuar prer, do mirrte hov nj fushat tjetr.Filluan, pa fije turpi t lansohen shpifje nga m t ndryshmet. Madje shkohej

edhe aq larg sa q thuhej, se serbia nuk dashka vet tì arrestoj, prndryshekur t doj i ka n dor. Me qllim i le t lir q t arsyetoj dhunn dhe krimete policis s vet mbi shqiptart. O Zot! o Zot! cilin e vrau turpi gjer m sot, qt i vras, s paku zrat e kobshm q mbjellin kob!!! Dihen kufijt enjerzishmris, por kufij turpi e njerzishmrie askush akoma nuk gjeti...

Tani, pyes un: prse u organizuan ushtrimet ushtarake n Shqipri ?Ndrsa pas kthimit t Ademit me grupin e tij n Drenic, Prishtina bntepropagande t papar kundr atyre djemve, q n do moment ishin t

gatshm t vdisnin pr Kosovn dhe lirin e saj. (organizon me t gjitha mjetetsabotimin e kryengritjes)... Prgjigje herdo-kurdo do t jap historia. Gjykimi iSokratit u mbajt edhe pas 2500 vjetsh...

Me qllim q t paralizoheshin spekulimet e shpifjet, n disa raste kemishkuar haptas me kryetarin e athershm t LDK-s, Idriz Rrecin, i cili prmendimin tim ishte nj burr i ndershm dhe shum i fort, dhe i kemi vizituarAdemin me shok. Ademin e vizitonin edhe Gani Koci, Ramadan Gashi, BedriDeliu, Murat Musliu, Enver Haliti, Gani Thaqi, Bislim Bajrami E dija se edhedisa antar t degs s LDK-s nga Drenasi: si Jakup Krasniqi, Gani Sylaj;

Shaban Shala me Ilmi Zekn e Ramiz Lladrovcin, i vizitonin koh pas kohe. Mduhet gjithashtu t theksoj se Ademi jashtzakonisht vlersonte mendiminpolitik t Jakup Krasniqit.

Pra, Ademi me shok sìshte i vetmuar, kishte prkrahje t gjithanshmenga shok dhe miq q mendonin si ai, dhe q m von iu bashkuan radhvet lavdishme t U..K.-s... Mirpo, ne si banor t Sknderajt, ndjeheshimedhe m shum t obliguar q tù qndrojm afr n ato aste kur kishte filluarakti i par i Drams s Madhe. Madje n nj rast, vetm gjat nj dite i kemi

mbajtur tri takime n tri lagje t Prekazit t Ult (tek Jasharajt, Lushtakt dheKodrajt). Qllimi ishte tù bhej me dije njerzve, se kta djem duhen prkrahur


28/92

e jo t prgojohen. Dhe t ken kujdes e t mos bien pre e spekulimeve dhe eprgojimeve.

Ademin me shok nuk e vizitonin vetm legalistt e LDK-s, si e thashedhe m heret. E vizitonin edhe gjysm-ilegalt e ilegalt e asaj kohe; m

sakt: Hashim Thaqi e Kadri Veseli. Kulla e tyre tani ishte shndrruar n fole kubhshin kuvende e plane, e ku merreshin vendime historike. Djemt e lufts,kryesisht nga ajo kull niseshin n aksione dhe n at kull ktheheshin pasaksioneve. Adem Jashari, pr milicin serbe ishte br tmerr, ashtu si dekadam par emri i Azem Galics. Kalimi i tyre prmes lagjes Jashari ishte indaluar.

N Maj t 1992-ts, kisha vendosur t shkoj ilegalisht n Shqipri; enjoftova Ademin!

Shum mir -tha! -madje m porositi q ta vizitoj Prfaqsin e Kosovs nTiran, Dr. Ali Aliun e Zymer Berishn, ngase prve q punonin n prfaqsi,m par edhe ata ishin marr me organizimin e strvitjeve ushtarake.

Gjat vitit 1992, dy her e kam vizituar Shqiprin ilegalisht. Hern e parka qen Maj-Qershor; isha nis vet i treti: me Haki Salihun nga Baksi (Hakiuishte djali i halls sime) dhe Agim Halimin nga Qirezi. Kishim vendosur qkufirin ta kalojm malit, aty tek Banjat e Banjishts, si quhej nj kodr afrDibrs s Madhe. Dheun e Shqipris do ta preknim s pari n fshatin

Kllopqisht. Terrenin nuk e njihnim mir dhe shpejt na diktuan forcat kufitare.Mirpo ne ishim marr vesh, q, nse na diktojn, t ikim malit me vrap dhe tmos ndalemi n thirrjen eventuale q do t krkonin. Dhe vrtet, pas thirrjes styre pr ndalje un arrita t ik, ndrsa dy bashkudhtart e mi i patn zn. Atmbrmje kam qndruar n Peshkopi dhe aty e kam njohur nj oficer t ushtrisShqiptare, quhej Agron Salillari.M dukej njeriu m fatlum n bot me at uniform shqiptare, q i kishteshum hije. T nesrmen kam shkuar n Tiran; n Tirann e ndrrave t mia.Tani m dukej se un isha njeriu m i lumtur n bot. Kam qndruar gjasht

jav dhe e kam shetitur bukur mir Shqiprin. E kam vizituar Aziz Zhilivodn(ai ishte daj i Gjyshit tim, nga dajt e mi) dhe katr dit kam bujtur n shtpine tij n Elbasan, ku pata njohur edhe vajzn e vetme t tij, Mrgimen, e cilaishte martuar me nj shqiptar nga Kosova. Shum kemi biseduar me t, dhevazhdimisht thoshte: mos vdeksha pa ardhur edhe nj her n Kosov! -bollkam vrar shkie, po kur i kam par helmimet e nxnsve n ekran, i kam thnAzizit (vetes pra), kurgja ske ba nse nuk vret shkie prap. M fliste meadmirim pr Bajram Zukn, Syl Bilallin, Bajram e Ramadan Dobrn. Do ta

tregoj nj sekret, -m tha n nj rast, sepse si dihet asgj s`kemi m afr sevdekjen: pushkn me t ciln kam vrar shkie, si n kallamboq, ja kam lnRamadan Dobrs. Ai m pati dhn nj pushk t keqe, q do t`ja dorzoja kur


29/92

kam rn n dor, Kadri Hazbiut. Ndersa Kadri Hazbiu m pati thn, po ecitoj: Pa rn koka ime s`bie Aziz Zhilivoda, mbyllja e citatit.

Pushka automatike e Aziz Zhilivods i ka shrbyer lufts s U..K.-s.Gjat gjith kohs s lufts e ka mbajtur i nipi i dajs Ramadan, Hysen Dobra.Tani ajo pushk sht n Muzeun e Kosovs, ku jan edhe shum eksponatetjera t U..K.-s. E kam vizituar poashtu edhe familjen e dshmorit JusufGrvalla, edhe shum familje tjera shqiptare. Sa ishin mikpritse ishte epabesueshme; krejt ka kishin n shtpi ta shtronin n sofr.

N Shqipri, sipas porosis s Komandantit - Adem Jashari, e kamvizituar Prfaqsin e Kosovs, ku kam takuar prfaqsuesin e saj Dr. AliAliun dhe Zymer Berishn. As me Profesorin as me Zymerin m par nuknjiheshim, ndaj me kujdes jam prpjekur t`i flas Zymerit pr porosin eKomandantit. Por meq ne m hert nuk njiheshim, ai nuk tregoi interesim prasgj. Edhe un nuk desha t`i imponohem. U ndam dhe vazhdova me planete mia. Po at dit n ,,Prfaqsin e Kosovs" pata takuar edhe regjisorin enjohur t filmit z. Ekrem Kryeziun, i cili aso kohe punonte pr realizimin e njfilmi.

Pas gjasht javsh jam kthyer srish npr fshatin Kllopqisht, ku e patanjohur nj djal, tani dshmor i kombit, zemr shqiptari, i cili paraprakisht mmuar n shtpi, m dha drek, pastaj m ka prcjell pa telashe n afrsi tpikkalimi t kufirit (ilegalisht kuptohet). Quhej Njazi Hapqiu. Kam lexuar, dikun vitin 1995 e kan vrar forcat kufitare maqedone, duke prcjell ilegal mearmatime, (djem q prgaditshin pr furtunat e mvonshme).

Hern e dyt n Shqipri kam shkuar me Ramadan Gashin. Ishim prvizit n Shkup: Babai, Axha Ismet, Dani dhe Un. Kemi bujtur nj nat nShkup. T nesrmen un e Dani, nga Dibra, malit, kaluam kufirin n Kllopqisht.Kemi shtitur gjithandej. Thon se rasti sht mbreti i bots; n zemr tTirans nj dit i kemi takuar: Plakun-Shaban Jashari, bacin Rif, dhndrin etyre, Ilmi Nuradinin dhe Zymer Berishn. Tani m, Zymeri kishte ndryshuar,ishte m i hapur, t paktn ashtu dukej. Nj mbrmje kemi dal bashk tshetisim, dhe duke i shikuar disa ifteli, baci Rif pati thn: sa do tadshironte Hamza nj kso iftelije, e kemi zgjedhur nj bashkarisht, ja kemidhn dhndrit Ilmi Nuradinit, pastaj ai e ka uar n Prekaz n dorn eHamzs. Ajo sht iftelia me t ciln Hamza i kndonte Zhuj Selmanit.

Edhe n Kruj, n Muzeun Kombtar, ishim me bacn Shaban e bacnRifat Jashari


30/92

Ibrahim Zymberi, Ramadan Gashi, Shaban Jashari, Idriz Mehmeti, Ilmi Nuredini

N t kthyer pr n Kosov, t prcjellur nga Njazi Hapqiu, n afrsi t kufiritn nj pyell, na ndaluan dy kufitar Shqiptar. ,,Jemi t detyruar t ju drgojnn Postn Ushtarake Shqiptare than, dukej se ishte shaka, ndrsa Njaziutha shkurt: m ndihmoni ti kaloj miqt matan, se n Repart nuk i drgoni dot,pa rn koka ime, pastaj t tre bashk na udhzuan ku e si t kalojm, dhevrtet kaluam pa asnj problem.

N vitin 1993, qeveria e Bukoshit pati nisur, kinse organizimin, si thuhej,

t Ushtris s Kosovs, e cila do bnte prgatitje pr luft n nj t ardhme tafrt. Nismtart e ktij organizimi n nivelin komunal, dinin pr autoritetin timdhe t familjes sime, ndaj kan krkuar ndihmn time, t Bislim Bajramit endonj aktivisti tjetr, q ishte me ndikim. I kam njoftuar, edhe komandantAdem Jasharin edhe kryetarin e LDK -s, Idriz Rrecin. T dy m kansugjeruar q t jem i kujdesshm, por t mos i shmangem prkrahjes q shtkrkuar prej meje. Dhe pr aq sa kan qen kapacitetet e mia, nuk jam kursyer,kam shpresuar se do t bhej nj kombinim i mir i t gjith atyre q dijn,

duan dhe q jan t gatshm t`i kundrvihen shkuat. Shpresoja se rroli im do tjet i nevojshm n afrimin e veprimeve t t dy organizimeve, t cilat kishin tnjjtin qllim, lirimin e Kosovs. Ky organizim shpejt do t zbulohej dhe kreu isaj do t prangosej ende pa br dika konkrete. Ishte e paqart pr mua si ugodit me t parn her n kok! Shum vet u arrestuan, shum tjer iamsyn Shqipris. Atje tani, nj vit m von, pra n `94-tn, u morn vesh tgjitha marifetet e ktij organizimi.


31/92

Jakup Krasniqi

Idriz Rreci

Hashim Thaqi Kadri Veseli


32/92

Gani Sylaj Gani Koci

Ramadan Gashi Bedri Deliu

Emin Halimi

Idriz Mehmeti Halil Mehmeti


33/92

Bislim Bajrami Mehmet Bislimi

Murat Musliu Rifat Bejta


34/92

Gjat viteve 1992-93, veprimet politike kishin kaluar n njfar monotoniethuaja bajate...Kishte njfar paralizimi pothuaj t prgjithshm; shpresa, segjoja kaosi i mjegullt do filloj t gjej rrugn e zgjidhjes, sa vinte e zbehej. Porveprimet ilegale kishin nj rritje shpresdhnse. Do t organizohen aktivitete

t ndryshme shum serioze brenda ktij kuadri kohor...Madje edhe aksione tarmatosura, q milicis serbe do tì jepeshin goditje e leksione, q do tìa bninme dije se kan harruar se jan n tok t huaj. Megjithat, dhuna dhe terrori imilicis serbe vetm sa vinte e shtohej. Pothuaj nuk kishte fshat as lagje, kunuk do t ket bastisje e ku nuk do t ushtrohej dhun e papar e shfrenuarserbe mbi popullatn shqiptare duarthat e t pambrojtur. Ishin bastisurgjithandej npr Kosov veprimtar t shumt, disa ishin arrestuar, torturuar eburgosur e disa kishin arritur q tìu shmangen arrestimeve. Disa edhe ishin

trhequr pr momentin nga Kosova. N ndrkoh, cak i bastisjeve dhearrestimeve nga milicia serbe, ishte edhe familja ime. Kshtu, n mngjesin ehershm t 3 Nntorit t `93-ts, n nj aksion t prgatitur mir, policia serberrethon familjet e Jakup e Adem Nurs n Prellovc, si dhe familjen time nKrasmirovc.Gjat bastisjes, polict serb thyejn do gj q mundn, torturojn n mnyr

shum brutale tri familjet tona, dhe n trheqje arrestojn: Ismail Nurn -babain e Jakupit dhe Ruzhdi e Sami Nurn - vllezrit e Jakupit ; Abedin Nurn

-vllai i Adem Nurs dhe Skender e Bekim Mehmetin -vllezrit e mi. T gjitht arrestuarit i kan derguar n Sknderaj e m pas n Mitrovic, ku e kishinzbrazur gjith mllefin e barbaris t sojit t tyre. N t vertet, rrethimi kishte tbnte me Jakupin, Ademin dhe Mua, por meq ne nuk ishim n shtpit tona,harain e paguan vllezrit dhe prindrit tan. Pas torturave m njerzore,dhe me pasoja afatgjata, i lirojn, por me kusht q t paraqiten rishtas nhetuesi (biseda informative, si i thoshin askokohe) pas disa ditve... Porasnjri prej tyre nuk iu prgjigj m thirrjeve policore. Kshtu nga tre Nntor i1993-ts, edhe un kalova n ilegalitet t thell. Por rrethi i ngushtuar keq, pas

nj kohe relativisht t shkurt, m detyroi ta braktis Kosovn time t dashur.Dhe n gjysmn e dyt t Janarit t `94-ts u nisa pr n Zvicr.

Paraprakisht kam shkuar dhe e kam njoftuar Komandantin, pr vendimin qkisha marr.

Sa pr duhan, pr buk e pr streh, mos shko -tha ai, -ku rri un ka vendedhe pr ty!

Jo -i thash, -kam vendosur t dal prkohsisht, nuk do rri shum, tpremtoj!..Nuk e dija n ato koh `fytyr ka vrtet gurbeti...

Mir -tha, le t bhet si sht m mir!..Me kt rast dua ta falnderoj djalin e dajs tim, Murat Dobrn, i cili pa as


35/92

m t voglin hezitim ma huazoi pasaportn e vet, e cila m krijoi mundsiudhtimi, ndonse me shum t panjohura...Dimri i fort e kishte br dhe mt vshtir terenin pr udhtim n kmb deri tek nna Shqipri; e cilagjithmon na i hapi dyert kur ishim mes udhkryqesh. Gjith kt udhtim e

pata br me djalin e dajs tim, Hamit Dobrn. Posa arrita n Tiran, uparaqita n Prfaqsin e Kosovs. Kisha nevoj t paraqitesha, meq nukkisha dokumente personale (shrbehesha me pasaportn e dajs, si e thashedhe m lart), dhe meq do t udhtoja nga porti i Durrsit, mund t kishaprobleme me organet kufitare. Ndaj, n do rast do jepja informata t sakta,kush jam dhe me far dokumente do t udhtoja.Kt do ta dshmonte tani Prfaqsia e Kosovs. Aty pata shkuar me ishshokun tim, Gani Veselin, i cili disa muaj m par ishte arratisur, dhe ku tjetr

pos n Shqipri. Na priti z. Sknder Zogaj, prfaqsuesi i zyrs. M priti mir,sidomos kur e kuptoi se qllimi im sht Europa.Pastaj kalova detin, Italin,dhe arrita n Bern t Zvicrs. Menjher jam paraqitur n Basell, tek organetpr strehim dhe krkova strehim politik. Me krkesn e vllait tim, Halilit,transferi m`u dha n Bern. Posa jam stabilizuar, menjher jam interesuar dhejam informuar, pothuaj, pr shumicn e atyre veprimtarve q kishin kaluar narrati; kush n Shqipri e kush n Europn prendimore. T gjith ata qprkohsisht ishin strehuar n Shqipri, ishin n gjendje t keqe materiale.

Thjesht, kishin mbetur pa kurfar prkujdesje. Shujta ditore e tyre ishtegjithnj e njjt (pr drek buk e qep, pr dark qep e buk). Kishtendodhur q ndonjri natn ta kalonte nn qiellin e hapur n nj nga parqet ebukura t Tirans.E dhibshme, por shum e vrtet (kam fakte).

Grupi i Ademit (gjithnj flas pr grupin e Drenics), ndrkoh ishtereduktuar n mas t madhe. Jasht Kosove ishin: Ilaz Kodra, Sami Lushtaku,Jakup e Adem Nura, Rafet Rama, Ramiz Lladrovci, Fatmir Istogu etj. Poashtu,jasht Kosove ishin edhe disa nga veprimtart m me ndikim t Lvizjs

Popullore t Kosovs, t cilt m hert mbanin kontakte me KomandantAdemin: si Hashim Thaqi, Kadri Veseli, Mehmet Bislimi, Ilmi Zeka e disa ttjer. uditrisht, n t njjtn periudh kishte filluar edhe afera pr arrestimine nismtarve, pr si thuhej, formimin e Ministris s Mbrojtjes dheMinistris s Punve t Brendshme, t cilat realisht kurr nuk u formuan.Shkaqet e mosformimit t ktyre t ashtuquajturave Ministri, m s miri i diish kryeministri i egzilit z. Bujar Bukoshi. Un di vetm q n Tiran kanqen dy Ministri t Mbrojtjs t Republiks s Kosovs. Njra drejtohej nga

Bujar Bukoshi, tjetra nga Anton Kolaj. Si duket kishin, mjaft Lek, ndaj edheduhej t`i kishim dy ministri. Kosova ishte shum e madhe kshtuq ve


36/92

nj ,,Ministri``s`do tì mjaftonte. E uditshme, apo jo! -n Tiran dy, n Kosovasnj!!!Pr fat t keq, kjo shmti e t shmtuarve, vazhdoi t shtrij metastazat dhe tndodh edhe gjat lufts, (kishim nj U..K, por kishim edhe nj FARK) dhe

dihen mir edhe pasojat!.. Kujtoj shpesh nj fjal t mome: njeriu q ha njlug orb t prishur sì ndalen vjelljet gjat gjith jets

* * * * *Katr muaj pasi kam br krkesn, m sht njohur statusi i refugjatit

politik n Zvicr. Kshtu q, mù krijuan mundsi edhe t lvizjs edhe tveprimit; qoft me leje udhtimi, qoft edhe me mjete financiare. Kam marrkontakt gati me t gjith ata miq e shok me t cilt na lidhte e kaluara.

Diku nga viti `95, Komandant Ademi, si kam qen i informuar prmesdhndrit t tij -Ilmi Nuradinit, ishte pajisur me nj telefon. Shum shpejt,numrin e tij ma ka prcjell baci Rifat. Vazhdimisht kam kontaktuar me t, dhekam qen i informuar sikur t isha n Kosov. Ndrsa pr shjte m delikate,q s`duhej t fliten n telefon, lidhje e vetme me Ademin ishte vllai im Halili, icili kishte kontakte t rregullta fizike me Komandantin..

Ademi ndrkoh kishte filluar prsri prtritjen dhe konsolidimin eFormacionit Luftarak. Madje tani, me nj nivel shum m t lart se q ishte

vite m par. Mungesn e shokve t vjetr, emrat e t cilve i kam cekur disaher n kto kujtime t mia, tani do ta plotsonte me shok t rinj. Disa ngaata q di un ishin: Sylejman Selimi (Sulltani), Rexhep Selimi (Dhjetshi),Xheladin Gashi (Plaku), Nait Hasani, Bislim Zogaj, Adrian Krasniqi, Meh Uka,Luan, Shklzen e Daut Haradinaj, Zahir Pajaziti, Hakif Zenullahu e EdmondHoxha (Edi), Muj Krasniqi (Kapui) bashk me bilbilin e kngs BeqMleqanin, Rasim Kiqina (Tajsoni), Sabit Lladrovci (Jasha), Jahir Demaku dhevllezrit e tij, Ilaz Drguti, vllezrit: Vesel (i njohur me pseudonimin Rambo)e Sami Orui, (m von mobilizihet edhe vllai i tyre Seferi, dhe q t tre

provuan plumbat e serbit n gjoks) Beqir Meha, (dajt e Ademit )Osman eJetullah Geci si dhe kushrinjt e tyre Sabit Geci dhe vllezrit e tij e XhevahirGeci,Xhem Kodra, Shekip Fazliu, (Shekipi sht personi i fundit q u nda ngafamilja jashari, dhe njkohsisht trhoqi shndosh e mir edhe BashkimJasharin, djalin e bacit Rif) Rrahman Rama, Jahir Hajdari, po edhe shum ttjer, t cilve iu krkoj falje vllazrisht pr pamundsin e ksaj hapsire tngusht rrfimesh, q tì prmbledh brenda saj gjith ato emra burrash etrimash q i dhan emr Shqiptarizms.

Kto formacione pastaj do shtrihen shum shpejt n Dukagjin dhe nLlap. Nga Shqipria do pajisen me teknik luftarake; kryesisht me armatim t


37/92

leht t kmbsoris, dhe me mundsit q kishin, as nj dit t vetme nuk dota linin t flej i qet armiku. Aksionet e tyre do t sinkronizohen aq mir sa qshum shpejt armiku do t detyrohet, q gjat nats, n zona t caktuara t`indrpres trsisht lvizjet.

Tani m duhet t theksoj, se Adem Jashari, vazhdimisht ka krkuar teknikluftarake. Ai kurr s`krkonte t holla, e riprsris, krkonte me kmbnguljeteknik luftarake. Pr kt shtje shum her i ka dhn vrejtjet e tijplotsisht t arsyeshme. Aspak nuk ishte i knaqur me furnizimet q bheshinnga prsonat e autorizuar pr furnizim. Edhe un e kam mendimin tim lidhurme furnizimin. Se kishte rezerva, nga individ t caktuar, q Adem Jashari tfuqizohj me mjete luftarake, kjo sht e vrtet, sht shum e pa qart knddhe pse e pengongonte fuqizimi i Ademit!!!.

Pr sa i takon Fondit Vendlindja Thrret, realisht, mundsit i kishinshum m t vogla, krahasuar me Qeverin e Bukoshit, megjithat karshinevojave nuk ishin n nivelin e duhur, nga se premtimet kan qen krejtsishttjera. Ndaj ata q ishin obliguar, dhe q n nj mnyr kishin premtuar, duhej tishin shum m t prgjegjshm se q ishin n t vrtet...Ata duhej ta dininse po hynim n luft, dhe lufta krkon m shum mjete se fjal, e jo e kundrta.Ndrsa taborri i Qeveris s Bujar Bukoshit (Qeverija e Egzilit), mjetefinanciare kishte, por pse nuk e financonte luftn, ndonse pr dallim nga

Ibrahim Rugova, i cili pr do t premte n Xhami t Madhe t Prishtins,thoshte: s`ka U..K.-, kta hapur e pohonin se U..K.-ja sht realitet, mbetetnj enigm. Sidoqoft, logjistika dhe mbshtetja me mjete teknike, ishin vertett pamjaftueshme nga t gjith. Le t mbetet n ndrgjegjen e sicilit, pse nuk ipajisn me teknik luftarake, vetm aq sa i patn mundsit, jo m tepr!!! Unas nuk isha, as nuk jam ekspert e as tregtar i asaj fushe, isha vetm vullnetar,ndaj do t them vetm at q ma merr mendja. Thuhej se n Zvicr gjendet njtip Snajperi q arrinte cakun deri n 5000 metra, ndrsa efektin e qindprqindtvdekjeprurs e arrinte n largsi prej 2500 metrash. mimi ishte 12.000-Sfr

(dymbdhjetmij franka zvicrane). Ndaj pyes gjithnj veten: a nuk pati mundsi,s paku 100 Snajpr, t bliheshin e t`i drgohshin Komandant Ademit!..Llogaria m del se me 1.200.000.-Sfr. (nj million e dyqindmij fr.) do tbliheshin 100 snajper t ktij lloji. Po t ndodhte kjo, jam i sigurt q AdemJashari me ushtart e tij do vriste s paku 100 milic apo ushtar t serbis njav. Turp pr t gjith ata q e patn kt mundsi e nuk e bn.

Koha kalonte, status-quos i vinte fundi. Isha i bindur q moti se lufta ishtee pashmangshme. Un e njihja veten dhe kapacitet e mia, nuk isha ndonj

faktor i rndsishm, por argat gjithsesi. Ndaj s`kam ln gur pa lvizur, q atpak ndikim q kisha ta shtyj n drejtim t shrbimit t lufts. Qysh n fillim kur


38/92

pata ardhur n Zvicr, kisha marr kontakt me Xhafer Shatrin, ish Ministr prInformata n Qeverin e Ekzilit t Bujar Bukoshit. Tek Xhaferi kisha besimindhe shpresn, se do tì shrbente me shum prkushtim shtjes n fjal. Ai sii ri kishte dhn prova. Personalisht e kisha nj simpati t jashtzakonshme

pr t. Madje mund t them se n kohn sa kam qen n burg, jam ushqyerme qndrimin e tij. Sidomos, kur n burgun e Kotorrit t Malit t Zi, patamsuar pr qendresn e tij e t Is Kastratit, vlersimi dhe respekti pr t mùshtua edhe m shum. Urrejtja rraciste e gardianve t burgut n Kotorr prkto dy figura t kombit, ishte edhe nj dshmi shtes e karakterit ttyre...Xhaferi ishte shum i interesuar t dij sa dhe si jan t organizuar grupete armatosura, t cilat un i njihja, sidomos grupin e Prekazit, (grupin e AdemJasharit). I kam thn Xhaferit se Ademi me shok nuk din asgj t bjn pr

mahi; ata flejn me pushk nn kok, q nga fundi i dhjetorit t `91-shit e ktej.I kam thn se Grupi i Ademit, ngadal, por sigurt, do dit po shkon duke urritur dhe se ata kan shum nevoj pr mjete teknike t lufts. Kshtu, meqai interesohej aq shum, e kam pyetur, a ka shpres q ky t ndikoj tekBukoshi dhe ata djem tì mbshtsim me mjete teknike! Prgjigjja e tij ka qene shkurt dhe e qart: Po! Po si do t rrija un n nj qeveri e cila nuk do tambshteste luftn pr lirim.

Mund t them se, q nga fundi i 93-ts, nga Rugova i kisha ngritur duartprfundimisht. Isha bindur tashm, se ky njeri kurr nuk do t provojrezistenc aktive, ndaj jam prpjekur t gjej kumar tjetr. Qndrimet e njohurat Bukoshit, shpresa se Xhaferi do t ndikoj pozitivisht tek ai, m dha t drejtt mendoj, se e gjeta aleatin e vrtet, q Ademit dhe shokve t tij do tìukrijonim kushte t favorshme pr luft. Kam pasur shum takime me Xhaferin,shum biseda, dhe gjithmon shpresoja, mirpo shpresa ime mbeti vetmshpres. Ndodhn shum gjra n teren, shum aksione t suksesshme tU..K.-s; pastaj ndodhn edhe goditjet tpr t rnda, ndodhn edhe rniet e

para t disa ushtarve t UK-s; ra Zahiri, Edmondi, Hakifi, Luani, Adriani.Ndodhi sulmi kundr Sandokanit, Beteja e Llaushs, vrasja e msuesit HalitGeci, dalja publike e UK-s, sulmi i 22 Janarit t `98-ts, n familjn eshenjt, n familjn legjend, n Familjen e madhe Jashari. M 22 Janar kamfolur personalisht me bacn Shaban. Pa fije prtese m njoftonte se kankaluar mir, jan plagosur leht dy vajza (mbesat) tha, po edhe shkieve iudham nj msim t mir.


39/92

Adem Jashari, Shaban Jashari, Hamz Jashari

Muj Krasniqi, Rexhep Selimi, Adem Jashari, Xheladin GashiHamz Jashari


40/92

Hamz Jashari


41/92

Adem Jashari me dajn Osman Geci


42/92

Xheladin Gashi, Muj Krasniqi (ne Kemb nga e djathta), Adem Jashari dhe Rexhep Selimi(ulurnga e djathta)


43/92


44/92

Dshmort: Xhev e Fehmi Lladrovci


45/92

Nait Hasani Bislim Zogaj

Sylejman Selimi Rexhep Seliimi

Berat Luzha Ram Buja

Dshmori Indrit Cara Dshmori Tahir Sinani


46/92

Fehmi Lladrovci me vllaun Ramizin dhe me disa shok, nStrug


47/92

Sami Lushtaku Mus Jashari

Jetullah Geci Bashkim Jashari

Shekip Fazliu Rrahman Rama

Dshmort: Adrian Krasniqi e Luan Haradinaj


48/92

Dshmort:

Zahir Pajaziti Edmond Hoxha Hakif Zejnullahu


49/92

Gazetari Amerikan, Chris Hedges, i New york Times (Nju Jork Teims)-it,n Prekaz t Drenics!..

N Janar t `98-ts, Xhafer Shatri krkoi nga un q ta drgonim njgazetar t New york Times-it (amerikanin Chris Hedges) n Prekaz, q tìkontaktonte ushtart e U..K.-s, pr t cilin thoshte se sht m shum segazetar. Po, far na ofron ky gazetar nse ia mundsojm takimin me AdemJasharin! -e pyeta Xhaferin! Do ta botoj nj artikull n New york Times tha,por t thash q ai nuk sht vetm gazetar.

Un komunikoja drejtprdrejt me Komandantin, e pyeta n telefon: ekam nj far miku nga Amerika, dshiron t ta bj nj vizit, ka ta merr

mendja ty !Le t vij tha!Mos po na nxjerr telashe i thash!..A ka brir! m pyeti Komandanti!Jo, thash, brir s`ka po i ndihet zri larg!Le t vij tha, me dshir do ta pres!Paraprakisht e dija prgjigjen, por rendi e donte ta pyesja.

Nuk u mjaftova me kaq! Kam shkuar n Gjermani me Gani Syln, ia kemi br

nj vizit Bacs Rifat Jashari. I kam spjeguar pr krkesn e Xhaferit, dhepoashtu, edhe pr prgjigjen e Komandantit, por ndjeva nevoj t marr edhemendimin tnd i thash. Baca Rifat nuk u b i madh pas rnies s tr familjesdhe lagjes s tij n Altarin e Liris, ai gjithnj ka qen i madh, dhe ja far mtha: Pr vizitn shum ua di pr nder, ndrsa pr amerikanin, ju nuk duhett m pyesni fare, nse vetm pak i hyn n pun Kosovs, patjetr duhetta bni!

Po mundet t na sjell telashe i thash!..ai nuk sht dosido gazetar!

Pun e madhe tha! a i hyn n pun Kosovs, gur mbi gur mosmbett!

Me tù kthyer nga Gjermania e kam njoftuar Xhaferin. Ai mì ka dhninformatat se ku dhe kur mund ta gjej gazetarin n Prishtin, n far lokali dhen far kohe. Kishim ln dy termine, nse i pari do t dshtonte i dytikurrsesi. Pas prcaktimit t planit, t nesrmen, amerikani do t fluturonte ngaCyrihu pr Prishtin, un pr Tiran, ku do t vinte Gani Koci t takohej memua dhe do ta merrte planin. Dhe t nesrmen do ta gjente amerikanin n

vendin e caktuar dhe do ta drgonte n Prekaz. Do ta priste Komandanti menj tog ushtarsh, ndrsa bisedn me t do ta zhvillonte Hamza. Kshtu si utha, pa pik pa presje u b. E kisha edhe planin rezerv poqese Ganiut do t


50/92

mund tì dilnin pengesa, ngaq ai nuk ishte i panjohur pr policin serbe. Planirezerv ishte Arbresha e Gani Bunjakut, q aktualisht studjonte n Tiran.Arbresha, n rast t deshtimit t planit t par, do t shkonte n Prishtin, dota gjente si ia kisha prezentuar personin, n vendin e caktuar, dhe do ta

pyeste: A jeni ju udhtari? kshtu ishte parulla. Dhe do ta mirrte me makin dota drgonte n Prekaz. Asaj, si mbes e Shaban Bunjakut, nj kushri i yni,dhe ish lufttar i Mehmet Gradics, i rn heroikisht n luftn e 1945-ts,qerpiku nuk i dridhej; u zotua se pa pik frike dhe me plot dshir do takryente kt detyr. Mirpo, pr fat, nuk pati nevoj, punn e bri Gani Koci sim s miri. Me tù kthyer, amerikani bri nj artikull t gjat e t fort n favort U..K.-s, n gazetn New york Times.

Krkesa e fundit e Adem Jasharit !

Ademi kishte krkesn e tij t fundit, e cila pr fat t keq nuk u realizuakurr. Ishte fillimi i shkurtit i vitit 1998, ai kishte siguruar nj sasi tkonsiderueshme armatimi prmes lidhjeve q kishte. Bhej fjal pr 1000 armt llojeve t ndryshme me 1000 anta municione, poashtu edhe transporti. Pasit shkarkohej malli n Prekaz, neve do t paguanim mallin n Tiran (mimiishte 620.000 DM.) Kjo ishte shansa e fundit e Qeveris s Egzilit (Rezilit),kshtu si e prshkrojta. I krkova Xhafer Shatrit! Fillimisht -tha: po, shpejt do

ta realizojm! U caktua termini q t vinte Baci Rif. Do tì merrnim t Hollat,dhe pastaj un bashk me t do t shkonim n Tiran; do t nisnim kontigjentinpr n Prekaz, dhe sipas marveshjes, e thash edhe m lart, pasi tshkarkohej; malli n Drenic, me urdhr t Komandantit, n Tiran do tbnim pagesn prej 620.000 DM. Baci Rifat erdhi tek un n Bern t Zvicrs,bujti dy net, dhe ditn e tret u takuam me Xhafer Shatrin. Prgjigjja ishtenegative! Nuk guxojm, e rrezikojm fondin tha!!! Por do t gjejm nj mundsitjetr, do tìa bjm disi. Fundja, do futemi disa shok n kredi dhe do tarealizojm krkesn e djemve!!! U ndam t zhgnjyer edhe baci Rif edhe

un. Bashk me Ilir Tahirin e kemi prcjell tek Treni, shkoi i zhgnjyer prGjermani. Kurr nuk e mora vesh cili nuk deshi q kjo krkes t realizohej,Bukoshi, Xhaferi apo t dy bashk.

Ngjarjet e fundit t shkurtit dhe Epopeja e Jasharajve...Fundi i shkurtit `98-t, nuk e mbaj mend datn e sakt, 26 apo 27 ishte,

gjith pasditn isha n shoqri me Hashim Thain, n qytetin e Bernit. Kishteardhur q t koordinonim veprimet. Gjat tr kohs kemi biseduar pr luftn;

t dy e dinim se ve sa nuk kishte shprthyr. N shumicn e pikavepajtoheshim, kishte aty ktu dallime n disa shtje teknike. Kemi planifikuar


51/92

edhe hyrjen n Kosov. Ai insistonte q un t pres edhe ndonj dit, sepsebora sht penges dhe nuk e prballon dot udhtimin thoshte. Pasditn e 28Shkurtit kam takuar prsri Xhafer Shatrin, prsri asgj. N mbrmje uinformova!.. Ndodhi Likoshani. Ushtria lirimtare do t zhvillonte betjn e

njohur tek Gjasht Lisat. Me sukses kishte asgjsuar njrin nga dy grupet emilicis serbe q kishin ngritur pritn pr tì kapur djemt e lufts. Edheushtart tan nuk ishin pa dme, por ato t armikut ishin shum her m tmdha. Tani falangat serbe do t hakmerren barbarisht, do t vrsulen mbipopullatn duarthat t ksaj ane. Dihet epilogu, shum na u vran, e shumt tjer na u plagosn. Nuk mundem t jem i sakt, por n mes dats 2 e 4Marsit kam folur pr her t fundit me Hamzn. Pastaj erdhi 5 Marsi, kishamysafir Gani Syln me disa shok tjer. Hert n mngjes, n telefon e ka

thirrur Ganiun Hydajet Hyseni, dhe i foli shum shkurt. Prekazi sht rrethuar,lufta po fillon! kaq tha Hydajeti.

Sa zbardhi drita mir kemi shkuar n zyrn e L.D.K.-s n Bern. farmund t bnim nga Berni, far, far, far! Asnjher n jetn time nuk msht dukur vetja m i padobishm se at mengjes t hershm. Sa kalontekoha, zyra vinte e mbushej me njerz, por far dobie!!!

Filluan t qarkullonin informata e dezinformata nga m t ndryshmet.Vazhdimisht prpiqeshim t msonim dika, por ishte e pamundshme, thuaja

se ishte paralizuar gjithka. Telefonatat nuk bnin pun. Pas tre katr ditsh, ethirra Gani Kocin, qante si fmij, filloi tì numroj t rnt: Baci Shaban,Hamza, Ademi, Fitimi, Kushtrimi...I kam thn mjaft, mjaft, mjaft!..Kam filluar tqaj me z, si fmij. Mbaj mend q kam qen me Gani Syln dhe me disabashkpuntor t tij...Kurr nuk e mora vesh kush kan qen t tjert. Nndhimbjet e atij tmerri t papar shpirtror pr ngjarjet me prgjakje mitike nPrekaz, nj mbrmje cingrroi telefoni. E mora, ishte Baci Rifat nga Gjermania.O zot, far tì thoja! E luta ta mbyll telefonin q t thrras un m von.

Jo! tha, shkurt! e kemi ditur se nj dit kshtu do t ndodh. Tani a do tì

veshim dimit a?.. Nesr, -m tha, do t hap t pame, dhe dua t t shoh ktu.T nesrmen heret jam nisur me Gani Syln, Jashar Alin dhe Mustaf

Ademin, dhe kemi shkuar n Gjermani te Baci Rifat. E kishim shum tvshtir prballjen me njerzit e mbetur t Epopes-Jasharaj, me pjestart eheroizmave m tronditse dhe m madhshtore t kujtesave historike.Po me tpar Qndresn e Bacit Rifat, Muratit, Bekimit e Lulit, jemi mbajtur edhe ne;qndruam edhe ne prbri shkmbinjve t pathyeshm t lar n lumenjgjaku...Nuk besoj t gjendet pen aq e mpreht q t prvijoj me gjith

dimensionet tronditse nj ngjarje q mban VULN-JASHARAJ...VRTETNUK BESOJ...


52/92

Kam ndenjur disa dit, deri sa kan prfunduar ngushllimet; ka qendika e paprsritshme! Njerzit vinin duke qar, dhe n vend q tngushllonin bacin Rif dhe t tjert, ngushlloheshin vet nga baci Rif.Shpesh m bhej se jam n ndrr.

Por far ndodhi n t vrtet m 5, 6 e 7 Mars t 1998-ts. Ndodhi dikaq kurr m nuk mundet dhe nuk duhet t prseritet. Nj familje po luftonte meushtrin e nj shteti, m sakt, nj shtet po prpiqej t vriste nj Familje e mpas t gjunjzonte nj popull t tr. Por llogarit e Beogradit ksaj radhedoln t pasakta. Kishte ndodhur kthesa m e madhe q njeh historia. LuftHeroike, Sakrific Titanike. Njkohsisht luftohej, kndohej edhe vdisej prlirin e asaj toke, pr nderin e saj. Nj familje e tr po binte n fushn e nderit.Lufttar i madh e i vogl: fmij, gra e burra.

Ra edhe Plaku i shtpis.Ato tri dit t shenjta ran rreth 60-t (gjashtdhjet), por, pas afro vetm tri

javsh u ngritn rreth 6.000 (gjasht-mij). E pas gjasht javsh 16.000(gjasht-mbdhjetmij). Po, n cilin vnd t bots ka ndodhur kjomrekulli!..Askund! E madhe ishte dhimbja, por shum m e madhe mbetikrenaria. Po shkruhej nj faqe e re e Historis Kombtare Shqiptare, dhe kjokrkonte mimin e vet, e mimi ishte: sakrifica me vetdije t plot e gjithFamiljes s shenjt Jashari. Bashk me Komandantin dhe familjen e tij, ra

heroikisht edhe baca Hamit Jashari me t shoqen Salen, nj pjes e lagjs stij, si dhe daja Osman Geci e nipat: Ali e Hasan (Can) Jashari nga Lubaveci.

T rnet e familjes Jashari:

1. Shaban Murat Jashari (74-vjear), babai i Ademit2. Zahide Geci Jashari (74-vjeare), nna e Ademit

3. Zarife Jashari (49) gruaja e Rifatit4. Hidajete Rifat Jashari (18), vajza e Rifatit5. Valdete Rifat Jashari (15), vajza e Rifatit6. Igball Rifat Jashari (13), djali i Rifatit7. Igballe Rifat Jashari (11), vajza e Rifatit8. Hamz Shaban Jashari (47), vllai i dyt i Ademit9. Feride Mecini Jashari (43), gruaja e Hamzs10. Selvete Hamz Jashari (20), vajza e Hamzs11. Afete Hamz Jashari (17), vajza e Hamzs12. Besim Hamz Jashari (16), djali i Hamzs13. Lirie Hamz Jashari (15), vajza e Hamzs


53/92

14. Blerim Hamz Jashari (12), djali i Hamzs15. Fatime Hamz Jashari (9), vajza e Hamzs16. Blerin Hamz Jashari (7), vajza e Hamzs17. Adem Shaban Jashari (42)

18. Adile Rama Jashari (40), gruaja e Ademit19. Fitim Adem Jashari (17), djali i Ademit20. Kushtrim Adem Jashari (13), djali i Ademit

Varrezat e Jasharajve (Dshmort e Prekazit)

Kullat e Jasharajve

T mbijetuarit e familjes Jashari:

Rifat Shaban Jashari (gjendej n Gjermani)Murat Rifat Jashari (gjendej n Gjermani)Bekim Hamz Jashari (gjendej n Gjermani)

Lulzim Adem Jashari (gjendej n Gjermani)Besart Hamz JashariBashkim Rifat Jashari


54/92

Ilirjan Rifat JashariFazli Rifat JashariShqipe Adem JashariMarigon Adem JashariIlirjana, Fazliu, Shqipja dhe Marigona ndodheshin te dajt, kurse, Bashkim RifatJashari dhe Besarta Hamz Jashari i mbijetuan rrethimit.Nga familja e ngusht e Rifatit: tre djem e nj vajzNga familja e ngusht e Hamzs: nj djal e nj vajzNga familja e komandantit Ademit: nj djal e dy vajzaGjithsej mbijetuan 10 antar (gjasht meshkuj e katr femra).

Dhe Legjenda humb kuptimin!Menjher pas rnies, bilbilat e kngs s bukur shqipe, mjeshtrit e

iftelis e t pushks, Beqir Sef Mleqani e Komandant Kapui (Muj Krasniqi),do t`u kndojn kngn:

Krushqit e Liris

Kreshtat e Kosovs kan marr ngjyr t kuqe, Krushqit e Liris jan nis me marrNuse,Po ju prin prpara Shqipja e Kastriotit,Lulebozhurt elin npr Flak t`Barotit,

Oj Kosov e bukur do ta sjellim dritn,Gryka jon e skuqur ngjall Azem Galicn,

Toka jon e djegur po lahet me Gjak,Ty ta Falim Jetn por, na dukt pak,

Na jan ba Kala Kullat me Bedena,Prap n`Kosov po lindin Hamza dhe Adema,Amaneti i tyre ta fitojm Lirin,Me pushk mbrojm Kosovn,dhe nderojmShqiprin...

Gjat atyre tri ditve t shenjta t heroizmit, t krenaris e t dhembjes s


55/92

Marsit, po edhe m von, kan filluar trsisht t ndryshojn rrethanat. Secilime takatin e vet prpiqej t ofronte at q kishte dhe q mundej.

Edhe pse tanim ishte von, nj para dite, Xhafer Shatri kishte thirrur njtakim me prfaqsuesit e Fondit Vendlindja Thrret, tani t ndjert: Jashar

Salihun dhe Xhavit Hoxhn, si dhe me prfaqsuesin e Fondit t Qeveris(3%-shit) pr Zvicr Gani Hoxhn bashk me Gani Syln dhe mua, IdrizMehmetin. Qllimi, si tha Xhaferi, ishte unifikimi i fondit t lufts (m vonsht quajtur Emergjenc). Ishte i shkurt dhe i qart. Meq lufta ka filluar, nes`kemi qen t zott t bashkoheshim gjer m tani, t bashkohemi s pakunga ky ast e tutje. Dhe propozoi t formohet Emergjenca si ishte formuaredhe n Gjermani. Dhe duke qen se Gani Sylaj ka takt t punoj me masat,do t jet kryetar i Emergjencs. Po ashtu do t hapet Fondi i Lufts, dhe t

drejtn e menaxhimit t mjeteve t lufts do ta ket njri nga dy prfaqsuesit eFondit Vendlindja Thrret. Ata vet do ta prcaktonin cili do t ishteprfaqsuesi i tyre; pastaj prfaqsuesi i 3%-shit, Gani Hoxha, dhe i treti do tjet Idriz Mehmeti. Mund t them me prgjegjsi morale, se kjo marrveshjesht mirpritur dhe mbshtetur nga t gjith pjesmarrsit e atij takimi.Mirpo, Jashar Salihu i ka krkuar Xhaferit koh, sa di un dy dit, sepse mduhet ta marr plqimin e vartsit tim -tha ai. Ndrsa, edhe Jashari edhe bacaXhavit Hoxha edhe ne t tjert, pa prjashtim, po e prsris, e kemi mirpritur

kt inisiativ t ministrit Shatri, q ishte sa e nevojshme aq edhe edomosdoshme, edhe pse e vonuar. Po at dit sht mbajtur nj demonstratbukur e madhe n Bern, ku edhe sht br publik emrimi i Gani Syls nkrye t Emergjencs. Emergjenca u formua, por Fondi i Lufts, sipropozoi Xhaferi, fatkeqsisht nuk u b kurr. M von sht spekuluar shumpr kt inisiativ. Un kurr s`e kam kuptuar, kujt nuk i konvenonte unifikimi iforcs, qoft financiare, njerzore e ushtarake! Kujtoj se t gjith kishin pjesne vet t prgjegjsis. Faji gjithmon mbetet jetim. Keq, shum keq!

Po at pasdite, derisa protestohej n Bern, m ka telefonuar Hashim

Thaqi.

Un u nisa me disa shok -tha, shpresoj t mos vonohesh!

Rruga e mbar - i thash, besoj se shpejt do t shihemi!

Vazhdimisht njerzit pyesnin, si do bjm, ku t`i japim mjetet financiare, etjetj...Tani shum prej tyre e kishin kuptuar se ve ishim t vonuar, megjithat,gjithmon u kam thn atyre q m pyesnin: -jepi aty ku t fle zemra! Nse ke

dshir mund t japsh n t dy fondet, e rndsishme sht t japim.Ishte fundi i Marsit, fillimi i Prillit i `98-ts. Nj mbrmje bie telefoni!..E


56/92

mora, nj i panjohur!Jam Baca -tha: kam nevoj t bisedoj me ty!Po, -i thash, pr far do bisedonim, ne nuk njihemi!Do t jet me interes pr Kosovn -tha, do njihemi!

E caktuam terminin dhe kohn, ashtu si u morm vesh dhe u takuam.Ishte Kolonel Ahmet Krasniqi; u njohm. Biseduam gjat pr shumka. Postjerash e pyeta se kush ia kishte dhn numrin e telefonit tim!

Xhafer Shatri -tha!.. Xhaferi i kishte thn se un kam raporte t afrta mefamiljen Jashari, ndaj m kishte ftuar.

Nuk krkoi shum prej teje!Nse ma jep nj fije t sakt t U..K.-s, t betohem se ti e ke kryer

detyrn ndaj atdheut, -tha! Dhe kazermn e par q do ta ngriti do t`ia v

emrin Adem Jashari.Po kush jeni ju, cili sht rroli i juaj -e pyeta!Un, vazhdoi ai, jam Ministr i Mbrojtjes n Qeverin e Republiks s

Kosovs.Po far i ofron ti U..K.-s! -i thash! Deri tash Qeveria nuk ka dhn as

m t vogln shpres pr dika t till, pos llafeve!Koloneli u prgjigj: deri tash un s`kam qen pjes e saj, un mund t flas

nga tani e tutje!

Mir, a m thua m sakt far ofron momentalisht! -e pyeta!Mjete teknike n vler prej 5-6 ml.fr. (pes-gjasht miliona franka) -tha!Pare nuk ju jap, por teknik luftarake sigurisht q po! Do t luftojm bashk-tha! Dhe vazhdoi: do ta lirojm Kosovn, e nse jo, do ta ndezim flakBallkanin. Prezent ka qen nj koleg i tij, emrin nuk ia mbaj mend, mbiemrin ekishte Shkreli (si m than ishte pilot, ushtarak). Ahmeti kishte lidhje gjaku mefamiljen e Aziz Zhilivods. Un jam nj far strnipi i juaji -i thash, dhe ishpjegova pr lidhjen e dajve t mi me Azizin.Si prfundim -tha, do t m japsh nj lidhje me ndonj q vjen nga vijat e

frontit, por q do t mund ta takoj ktu n Zvicr, ose eventualisht n Tiran.Po -i thash, e kam nj lidhje t till dhe do ta jap pasi t`i tregoj atij se

far ofroni juve.N rregull -tha!Jemi dakorduar, dhe n rastin e par kur sht kthyer Hashim Thai n

Zvicer, kam shkuar e kam takur, dhe n detaje i kam shpjeguar pr ofertn.Menjher e ka pranuar ofertn dhe m ka krkuar ta organizoj sa m partakimin me kolonel Ahmet Kraqsniqin. Nj nat t vonshme jemi takuar n

banesn e Ahmet Krasniqit n Cyrih. Deri n mngjes kemi biseduar; n tvrtet ata bisedonin, e un i dgjoja. Kan analizuar gjithanshmrisht far


57/92

duhet dhe far munden bashkrisht t bjn. Mund t them se n shumicn egjrave kan pasur mirkuptim t dyanshm. Kan kmbyer numrat etelefonave, me t cilt tani e tutje, vetm, dhe pa ndrmjetsimin tim do tvazhdonin bashkpunimin. Ky ka qen takimi i par i tyre. Deri n qershor t

`98-ts, q t dy m telefononin dhe m falnderonin pr mundsin q u kishadhn t njihen e t bashkrendisin veprimet luftarake.Vrtet s`kisha si mos t ndihesha mir derisa dgjoja se bashkpunimi n mestyre ecte mir. Fillimi i qershorit ishte dhe fillimi i ftohjes s raporteve t tyre. Tdy m kan thn n telefon se, punt kishin filluar t mos ecin si ishin marrvesh. far tìu thosha, a mos ishin t vegjl, apo ndoshta mendonin se kanhyr n loj e jo n luft! Njerz t uditshm !

Koha po kalonte, vendosa t kthehem n Kosov dhe tìu bashkohem

fizikisht radhve t U..K.-s. Me Gani Syln, Enver Garn dhe BedriDervishin, kemi shkuar n Tiran dhe jemi vendosur n banesHn e GaniBunjakut pr disa dit. Gani Koci m kishte njoftuar me telefon se Besimi (vllaiim) ishte n Tropoj, kishte shkuar me nj grup vullnetarsh pr armatime. Ikrkova Azem Syls nj makin q t na onte, mua, Enverin dhe Bedriun, tìtakonim Besimin dhe shokt e tij q kishin ardhur pr tù pajisur me mjeteluftarake. Azemi na siguroi nj Jip dhe shoferin. Kemi shkuar n Tropoj, dhemeq arritm von, shum bashkvendas tan, po edhe vullnetar t tjer

takuam; n mesin e tyre edhe Komandant Abejn. Besimin at mbrmje nuk egjeta, e takova t nesrmen. E prqafova fort, madje edhe lot m doln, po ifshiva shpejt q t mos mì shoh ai. Kemi ndenjur me t shum pak. Ai dhegrupi i tij s shpejti do t niseshin pr rrug. E pyeta: -Bes, a po m mirrniedhe mua?

Jo! -tha, rruga sht e gjat dhe e mundim-shme, ti nuk mund taprballosh. T prcjellin ty kta shokt e tu, ndoshta n ndonj rrug m tshkurtr. Sa t rnd e kisha ndarjen prej tij! Nuk i dihej, luft ishte!

Von jemi kthyer n Tiran. Disa dit kam qndruar n Tiran. Gjat ktyre

ditve kam takuar shum njerz, gjithnj duke u prpjekur pr unifikimin eangazhimeve q krkonte koha (lufta). Kam takuar Azem Syln, HydajetHysenin, Arbr Xhaferin, Shaip Bilallin, Xhafer Shatrin, Rasim Kiqinn, NaserKukn, Xun Qetn, Gani Veselin e shum t tjer. Nj pasdite ndejtm bukurgjat me Rasim Kiqinn (Tajsonin si e quanin shokt e tij). Ishte nj djalshum i qet, fliste shum pak.N nj moment tha:- e kam nj ndjenj diku prbrenda...far i thash! dukeia prer fjaln!..

Ne do t vritemi krejt n mbarim t lufts -tha! dhe sht mir q dot vritemi, shtoi m tej.


58/92

Prap i ndrhyra: po pse t vritemi n mbarim t lufts!Kosovs m nuk do tì duhemi, e ne shptojm pa u korit! Si duket

Zoti ia kishte treguar (shmtin e paslufts, shmtin e tnderave!).. Fatkeqsisht, pa numruar emra, le t mbetet n ndrgjegjen e tyre, por

duhet t prmend edhe tregtin e madhe me arm q bhej ato dit n kurrizt lufts s Kosovs. Shum biseda, shum prpjekje nga shum aktor tvullnetit t mir, por edhe shum mashtrime e shum lajka.

N ndrkoh e kam takuar Ahmet Krasniqin dhe kam biseduar gjat me t.E tha tro: nuk po behn t sinqert ata shokt e tu, un u jap teknik luftarake,e ata shkojn edhe n Zhilivod e m shajn. Shkurt tha: si duket nuk do tmundem ta vazhdoj bashkpunimin me ta. Dy her jam takuar vetm prvetm me t. Hern e fundit insistoja q gjithsesi ta vazhdonte tutje

bashkpunimin, po e vrejta se kishte edhe pengesa nga shefat e tij nPrishtin e n Tiran, edhe pse nuk e thoshte.. Meq ai nuk jeton m, dihet prafati i tij, me keqardhje m duhet t them far i pata thn krejt n fund: bac -ithash, jemi n luft, s`ndrpritet bashkpunimi pr nj t shar, edhe n tpaskan shar n Zhilivod. Por, dyshoj, t paskan disiplinuar, ja Rugova, jaBukoshi, ja t dy bashk. Jo! -tha, pr luftn nuk i pyes asnjrin. Po, t`qesinprej loje i thash! Jo! -tha srish koloneli. Pa u jerr maskat n televizion s`domund t ndahen prej meje. E pyeta se a e njihte Anton Koln! Po, e njoh -tha!

Edhe ai ka qen n loj dikur, po sot sht lasht loje!.. Megjithat shpresojase kur t vinte Hashim Thaqi n Tiran do tì takoj prsri bashk dhe do ttejkalohen mospajtimet. Kjo nuk ndodhi, sepse rasti i par q mù dha, un ufuta n Kosov. Dhe kurr m fizikisht nuk e takova Kolonel Ahmet Krasniqin.Disa her m ka thirrur n telefon sa isha n Drenic. Gjithmon shtprpjekur t gjej rrug e ta ndihmonte luftn dhe U..K.-n. Edhe taborri i tijkishte brenda plot hilexhinj. Shum prej tyre i njihja, ndrsa ai personalisht prmendimin tim ishte shum i sinqert. Tani, kujt i pengonte fuqizimi i U..K.-s,un nuk e di, por sigurisht e di se, Ahmet Krasniqi nuk e meritoi nj prfundim

t till, ai e donte Kosovn, punonte pr Kosovn, i duhej Kosovs.

Sistemimi n radht e UK-s

Nga mesi i Qershorit, me nj grup vullnetarsh, u ngjita n Krum t Hasit.Pak dit qndrova n banesn e Haki Hajdarit (e quanin Haki Dernica). Derisakam qndruar n shtpin e Hakiut e kam takuar prsri Komandant Abejn. Aikishte ardhur srish me nj grup tjetr pr tù armatosur. Po ktu e kam takuar

Azem Syln dhe Xheladin Gashin, (Komandant Plakun), si e quanin. MeXheln e kam pasur nj prplasje sa ishim n Zvicr q m duhet ta sqaroj.


59/92

Un asnjher nuk jam shprehur kundr Fondit Vendlindja Thrret, mirponuk e kam kundrshtuar as Fondin e Qeveris -Bukoshi. Dhe kjo e ka penguarXheln, n dy raste: n St. Gallen dhe n Bern. Megjithat, edhe pse e kishimpasur at prplasje, kemi bashkpunuar si sht m mir. Jemi pajisur me

arm personale t gjith vullnetart. Un kam zgjedh nj pushk Automatike,1000 fishek dhe 6 Bomba. Aq besoja se kisha fuqi pr t mbajtur, sado qlakmoja m shum. T tjert e kan marr edhe nga nj ant me municionerezev, kshtu ishte rregulli. I kemi pastruar mir armt dhe pritnim urdhrin,rastin pra q t futemi n Kosov. Kt lidhje ma pati ofruar personalishtHashim Thai,ndaj nuk pata udhtuar me Besin.

Nj dit para se t nisemi pr n luft, e kam takuar Rexhep Selimin,Komandant 10-shin (Dhjetshin) dhe axhn e tij, Vesel Selimin, t cilin e njihja

edhe m par. Rexha ma pati dhn nj uniform shum t mir amerikane.Prgjegjs i udhtimit ishte Komandant Sandokani. Kemi udhtuar 23 veta nnj grup. Me neve ishte edhe Hadije Binaku, nj vullnetare q vinte ngaGjermania, t cils edhe t tjert, po edhe vet ia kisha drojen. Gjithashtudruhesha edhe pr vete, se mbase nuk do t mundem ta prballoj udhtimin.Ajo si femr e un koxha m i vjetr se bashkudhtart e mi, prve njrit qishte afrsisht sa un. Mirpo, pa modesti do ta them: edhe ajo edhe un ikemi habitur bashkudhtart sa kemi ecur. Binte shi, ishte errsuar m hert se

normalisht; jemi nisur nga fshati Vlahn afr zons kufitare. Ngadal dhevigjilent, na ka drejtuar Komandant Sandokani. Udhtimi qe i vshtir, gjatgjith nats shiu s`pushoi. Shiu n njrn an na lehtsonte punn e siguris,por n ann tjetr e vshtirsonte rrugtimin. Disa nga ata q na e kishin friknmua dhe Hadijes, se nuk do t mund ta ndjekim kolonn, i lshoi forca paranesh. Si e thash edhe m sipr, pr shkak t vshtirsive q imponoi moti ilig, nuk arritm sipas kohs s llogaritur (pa zbardhur drita) t futemi nBazn e planifikuar. Kshtu q, fillimisht kemi hyr n shtpin e MehmetOsmanit n fshatin Goden. Ky burr bujar, na i ka ngarkuar pajisjet n nj

karroc me kal, dhe pa fije hezitimi na ka drguar n bazn e U..K-s; msakt n shtpin e familjes s Hajdar Gutajt n fshatin Grqin. Pas lufte kamdgjuar se gjat bombardimeve, Mehmet Osmani sht pushkatuar ngahordhit serbe. N familjen Gutaj kemi pushuar, kemi fjetur paksa; dhe kur uzgjuam pr mngjes na kishin prgatitur petulla t freskta. Si hngrmmngjes kemi vazhduar rrugtimin me nj kamion t mbuluar. Kemi kaluarshum afr nj pike ushtarake serbe, q po t krkonin legjitimimin ton,sigurisht do shkmbenim zjarr. Kshtu na pati urdhruar Komandant

Sandokani. Pastaj kemi arritur n fshatin Drenovc t Rahovecit, dhe pas njpushimi t shkurtr kemi vazhduar rrugtimin drejt bazs ushtarake t U..K-


60/92

s n Turiqevc t Sknderajt; n bazn e komandant Sandokanit. Sa kemizbritur nga kamioni i kam takuar dy ish shok t mi t vjetr: vllezrit Avdi e AliHoti nga Jashanica e Klins. Posa m kan par, t dy kan shtir nga njbreshri plumbash n ajr. M kan prqafuar dhe m uruan mirseardhje.

Mandej kemi shkuar n fshatin e Komandant Sandokanit. Na ka vendosur nnj shtpi, ku kemi pushuar, dhe t nesrmen m`i ka dhn dy ushtar me njJip e m kan prcjellur deri n Likovc n Shtabin e U..K-s. Posa kam arriturn Likovc, njeriun e par q e njihja dhe e kam takuar ishte Ramadan Gashi,pastaj Murat Musliu e m von Bedri Deliu. Bashk me Danin jam paraqitur tekKomandanti i zons s Drenics, Gjeneral Sylejman Selimi. Gjeneral Selimi,pasi m dshiroi mirseardhje, m pyeti ku dshiroj t shrbej!

Ku t jet e nevojshme -i thash!

Shko pusho pes dit e mallu me familjen -tha, se nuk jeni par moti,pastaj do t sistemohesh tek pika Arra n Prellovc, tek Jakup Nura. Por ne doshihemi prap, ti do lvizsh ku t ket nevoj m tha. Pastaj shtoi: nse nuk jemrzitur fort, prit edhe pak, nuk do vonoj shum e do t vi nj shok i yti ivjetr.

Po cili e pyeta?Syla qeshi dhe shtoi: -baci Feh!Sa u gzova, vrtet nuk vonoi shum dhe erdhi i madhi Fehmi Lladrovci,

ish shoku im, tani komandant i Brigads 114. Sa m ka par, m ka thirrur: OIdriz Mehmeti, paske ardhur a? M ka prqafuar fort! Jemi ulur nn hijen e njlisi dhe kemi biseduar gjat.

Shum koh kemi kaluar bashk -tha Feha, paske ardhur edhe vdekjen tabjm bashk!

Jo! -i thash me t qeshur, deri ktu gjithnj ishim bashk, po vdekjen nukdo ta bjm bashk. N at moment e kam par dshmor Fehmi Lladrovcin.Jam shum i sigurt n kt, sepse shihja n syt e tij vullnetin dhe dshirnpr t rn pr Atdheun. Po ai pat` rn heroikisht tre muaj m von, n

ofensivn e Shtatorit.

Pas dite ka ardhur vllai im Selimi me nj makin dhe kemi kaluar ngadajt n Verbovc pr nj vizit t shkurtr, pastaj kemi shkuar n shtpi, nfamiljen time. Prap ndjenja t prziera, gzim, lot, prqafime, mallje. Ishinkatr vite e gjysm q nuk ishim par. Nna, baba, axhallart, familja,kushrinjt, miq, shok. Pes dit, gjithmon kulla ishte plot e prplot...Mvizituan, ndr t tjer: Gani Koci, Ramadan Gashi, Bedri Deliu, Murat Musliu,

Mulla Osmani i Likofcit, prof. Imer Halimi (ish msimdhns i imi) etj. etj. Tgjith kta q prmenda kryenin detyra t caktuara n kuadr t UK-


61/92

s...Poashtu nj dit erdhi edhe djali i axhs Ismet, Arsimi, q ishte student nPrishtin. Nga dita e sotme kurr nuk shkoj m n Prishtin -tha!..Sot e tutjestudimet nuk kan kurrfar kuptimi pr mua!..T m gjejsh nj pushk dhe dovi me ty n luft!..

Pas lufte i vazhdoi studimet dhe i kreu me sukses...Prve djemve taxhs, Arsimit e Januzit, deri n fund t lufts kan qen aktiv n radht eU..K-s edhe vllezrit e mi: Besimi, Skenda dhe Selimi...Ndrsa djali tjetr ibacit Ismet, Rrustemi, iu bashkua U..K-s posa u shpall mobilizimi...Pas pes ditsh jam paraqitur n baz, n Pikn Arra, te komandanti i ksajKompanie, Jakup Nura, njri nga ushtart e par t Komandant Adem Jasharit.Pika Arra ishte vendosur n shtpin e Sali Xhems. Si nga Jakupi, ashtuedhe nga ushtart e ksaj pike ushtarake jam pritur shum mir.

Edhe ktu ka pasur shkrehje armsh, sa u takuam me ish shokun tim, MuratMehmetin, filloi t qante nga gzimi; prap bashk thoshte!

Pas sistemimit tim n radht e U..K-s, m bhej se kam lindur srish.Koh pas kohe e vizitoja Likovcin, takoja shok t vjetr, si Danin, Bedriun,Muratin etj. Dani tani ishte emruar nga U..K-ja t udhhiqte Komunn eSknderajt. Ai kishte nj zyr n lokalet e Shtabit t U..K-s n Likovc. Muratiudhhiqte sektorin pr informim t Komuns, por edhe zhvillimet Ushtarake nat zon. N ndrkoh e kam takuar Berat Luzhn, shpesh kemi qndruar

bashk. Pas ca ditsh i kami takuar zdhnsin e U..K-s, Jakup Krasniqindhe antarin e shtabit t prgjithshm Ram Bujn. Hern e par i kemivizituar bashk me Beratin, n shtpin e Taf Rukiqit.

Pr her t par n vijn e zjarit

Ishte Korriku i `98-ts: vzhguesit njoftojn se ka lvizje t forcave serbenga baza e tyre n kodr t Polacit. Vet i shtati kam shkuar n ndihm t pikss Polacit, e cila kishte nj vij zjarri afr Trafos Elektrike. Mund t them,

kishin br istikame t mrekullueshme, nga rruga, afr shtpis s Kadri Kocit,n t ciln edhe ishte vendosur efektivi i ksaj pike, gjer tek TrafojaElektrike, pr t vazhduar tek nj bodrum n ann tjetr t lagjes Koci (nuk di ikujt ishte ai bodrum, por e di se ato dit ishte shptimi yn). Forcat serbe kanfilluar t lvizin n drejtim t Morins. Nga pozicionet tona sht hapurzjarr...Ata u ndaln dhe filluan granatimet. Ishte hera e par q edhepersonalisht shkmbeja zjarr me forcat serbe. Kjo vij zjarri sht mbajtur tridit. Q ditn e par nj pjes e forcave serbe kishin arritur t deprtonin n

afrsi t fshatit Rezall. Po

Documents

Idriz Mehmeti Si e Njoha Adem Jasharin