III Rzesza. Kulisy walki o pozycje, wpływy, władzę

III Rzesza.indd 2III Rzesza.indd 2 2014-03-21 09:37:302014-03-21 09:37:30Podstawowy czarnyPodstawowy czarny


Tytuł oryginału: LES SECRETS DU IIIe REICH

Projekt okładki: Tłumaczenie: Krystyna Szeżyńska-Maćkowiak Redaktor prowadzący: Bożena ZasiecznaRedaktor techniczny: Sylwia Rogowska-KuszKorekta: Maria Talar

Na okładce wykorzystano zdjecia: © dpa/Corbis/Fotochannels – duże© Richard Nixon / Arcangel Images – małe

© Perrin, 2013Książka opublikowana we współpracy z agencją literacką „Agence de l’Est”.© for the Polish edition by MUZA SA, Warszawa 2014

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji nie może być reprodukowana, przechowywana jako źródło danych i przekazywana w jakiejkolwiek formie zapisu bez pisemnej zgody posiadacza praw.

ISBN 978-83-7758-683-9

MUZA SAWarszawa 2014


Pamięci Feliksa Kerstena,który ocalił ponad sto tysięcy ofiar– w tym co najmniej sześćdziesiąt tysięcy Żydów– z piekła tego obłąkanego reżimu.



WPROWADZENIETa książka nie powstała, żeby przekreślić wszystko, co zostało dotąd napisane, ani po to, by przedstawić czytelnikowi sensa-cyjne, a zarazem niemożliwe do zweryfikowania rewelacje. Ma raczej przypomnieć pewne tajemnicze epizody ewolucji Trze-ciej Rzeszy, za każdym razem oddzielając to, co jest potwier-dzone, od tego, co jest wątpliwe lub najzwyczajniej zmyślone. Dlaczego Hitler mnożył wysiłki – a zarazem ofiary – by ukryć swe pochodzenie? Za sprawą jakiej tajemniczej sztuki porywał za sobą tłumy, on, ten artysta malarz o niemiłej dla oka po-wierzchowności, ciskający słowami, z których ziała nienawiść? Jak to możliwe, że reżim narodowo socjalistyczny zdołał prze-trwać dwanaście lat, mimo że jego dygnitarze nieustannie ze sobą walczyli? Co właściwie stało się w „noc długich noży”? Jaka jest prawda o sprawie Rudolfa Hessa, opisywanej w tylu niesamowitych publikacjach? Jakiego rodzaju relacje łączyły Hitlera z kobietami? Czy admirał Canaris był zdrajcą, czy bo-haterem? Ile prawdy tkwi w sprzecznych informacjach na te-mat stanu zdrowia Hitlera i jak mają się one do zapisków jego lekarzy? W każdej z tych kwestii – autor gotów iść o zakład – czytelnicy uznają rzeczywistość za znacznie bardziej pasjo-nującą od najwymyślniejszej fikcji.

Stosunkowo nowa moda, która rzecz jasna przyszła do nas ze Stanów Zjednoczonych, wymaga, by każde pojawiające się opracowanie na dowolny temat prezentować jako „definityw-ne”. Autor natomiast oznajmia, że ta książka jest tylko przeka-zem obecnego stanu wiedzy – jego ambicją jest zebranie tego, co w roku 2013 potrafimy obiektywnie powiedzieć o niektórych kontrowersyjnych sprawach z okresu Trzeciej Rzeszy. Zarów-no publikacje, które ukażą się w przyszłości, jak też otwarcie archiwów niedostępnych jeszcze w czasie, gdy powstawała ta


III RZESZA8

książka, a być może też nieznane dotąd relacje świadków, po-zwolą w przyszłości uzupełnić tę opowieść lub wycofać się z niektórych prezentowanych w niej tez.

I wreszcie pamiętajmy, że lista tajemnic Trzeciej Rzeszy nie została w tym opracowaniu wyczerpana – należałoby pochylić się też nad „cudowną bronią”, nad bardzo dziwną fascynacją Himmlera okultyzmem, nad operacją „Pastorius”, której ce-lem było zniszczenie całego amerykańskiego przemysłu, nad zwoływanymi ad hoc konferencjami, podczas których Hitler opracowywał strategię, nad środkami nadzwyczajnymi, jakie wprowadził reżim, chcąc zachować tajemnicę Holokaustu, „alpejskiego szańca”, tak niepokojącego alianckie dowództwo, czy też last but not least, planów Führera na urządzenie świata po unicestwieniu wszystkich wrogów.

F.K.


Rozdział 1

RODOWÓD OSNUTY TAJEMNICĄ

Ludzie nie powinni wiedzieć, kim jestem, z jakiej pochodzę rodziny.

ADOLF HITLER

W swym szeroko znanym dziele Mein Kampf Adolf Hitler bar-dzo dużo mówi o sobie – w zasadzie mówi tylko o sobie – ale informacje dotyczące jego pochodzenia, powiązań rodzinnych, są nieliczne i uderzająco mętne: choć pojawiają się wzmianki o ojcu, czytelnik nie zna ani imienia, ani nazwiska rodowego tego „rzetelnego urzędnika”, autor nie wymienia również ani nazwiska panieńskiego, ani imienia matki. I wreszcie, mimo że przyszły Führer miał braci i siostry, oni także skazani zostali na anonimowość, a autor co najwyżej wspomina mimochodem „my, dzieci”, dając do zrozumienia, że przyszły wybawiciel Niemiec i twórca tysiącletniej Rzeszy nie był jedynakiem1… Niewypowiedziana pycha i egoizm postaci tłumaczą taką po-stawę, jednak od połowy lat 20. XX wieku można postrzegać ją jako element budowy fałszywego wizerunku i wczesną zapo-wiedź opartej na kłamstwach i pozorach budowli, jaką stała się Trzecia Rzesza.

Cóż tak wstydliwego kryło się w rodzinnej przeszłości przy-wódcy niemieckich narodowych socjalistów? Przecież jego drzewo genealogiczne można znaleźć we wszystkich wydaw-nictwach partyjnych: Adolf Hitler urodzony w 1889 roku w au-striackim miasteczku Braunau am Inn, syn Alojzego Hitlera i Klary Pölzl, wnuk Johanna Georga Hiedlera i Marii Anny


Joh

ann

esS

chic

klgr

uber

(176

4–18

47)

Th

eres

ia

Pfe

isin

ger

(176

9–18

21)

Jose

faH

iedl

er(1

834–18

58)

Kla

ra P

ölzl

(186

0–19

07)

Joh

ann

aP

ölzl

(186

3–1911

)

Th

eres

iaP

ölzl

(186

8–19

35)

Alo

ïs H

itle

r(1

882–19

56)

Bri

dget

Dow

lin

g(1

891–19

69)

An

gela

Hit

ler

(188

3–19

49)

Leo

Rau

bal

(187

9–1910

)

Juli

ana

Wal

li(1

797–18

31)

Alo

ïsS

chic

klgr

uber

/H

itle

r(1

837–19

03)

(1) A

nn

a G

lass

l(1

823–18

83)

(2) F

ran

zisk

a M

atze

lsbe

rger

(1861–18

84)

(3) K

lara

Pöl

zl(1

860–19

07)

Joh

ann

Bap

tist

Pöl

zl(1

828–19

02)

Joh

ann

aH

iedl

er(1

830–19

06)

Wal

burg

aH

iedl

er(1

832–19

00)

Mar

ia A

nn

a S

chic

klgr

uber

(1

796–18

47)

=(1

842)

Joh

ann

Geo

rg

Hie

dler

(1

792–18

57)

Joh

ann

Nep

omuk

H

iedl

er

(180

7–18

88)

Eva

Mar

ia

Dec

ker

(179

2–18

73)

Mar

tin

Hie

dler

An

na

Mar

iaG

ösch

l

Lau

ren

z P

ölzl

(178

8–18

41)

Gus

taw

(188

5––1

887)

Ida

(188

6––1

888)

Ott

o (M

ortn

é 18

87)

Ado

lf(1

889–

–194

5)

Edm

und

(189

4––1

900)

Pau

la(1

896–

–196

0)

Wil

liam

Pat

rick

Hit

ler

(1911–19

87)

Leo

(190

6–19

77)

«Gel

i»(1

908–19

31)

Elf

ried

e(1

910–19

93)

==

(2)

(2)

(3)

(3)

(3)

(3)

(3)

(3)

=

=

=

=

=

×

=

?

(1)

(1)

(1)


RODOWÓD OSNUTY TAJEMNICĄ 11

Schicklgruber z jednej, a Johanna Baptisty Pölzla i Johanny Hiedler z drugiej strony. W rzeczywistości jednak nie było to takie oczywiste, wbrew pozorom bowiem Johann Georg Hied-ler najprawdopodobniej nie był ojcem, a tylko ojczymem Aloj-zego… Z ksiąg parafialnych z tamtych lat wynika, że Alojzy urodził się w 1837 roku w Döllersheim z nieznanego ojca, a jego matka, Maria Anna Schicklgruber dopiero pięć lat później wy-szła za Johanna Georga Hiedlera, ucznia młynarskiego, który do końca życia nie usynowił Alojzego. Chłopiec chował się zresztą głównie w Spital, u rolnika Johanna Nepomuka Hied-lera*, brata Johanna Georga, w wieku trzynastu lat wyjechał zaś do Wiednia, aby się uczyć. Mając lat dziewiętnaście, wstąpił do austriackiej służby celnej, gdzie – jak na człowieka tak skromnego pochodzenia – zrobił podziwu godną karierę. I właś-nie wtedy wszystko się skomplikowało: jesienią 1876 roku, po dwudziestu dziewięciu latach od śmierci matki Marii Anny i po dziewiętnastu latach od zgonu ojczyma Johanna Georga, Johann Nepomuk Hiedler udał się do pastora z Döllersheim w towarzystwie trzech świadków, żeby wprowadzić pewne zmiany w akcie urodzenia Alojzego Schicklgrubera, wówczas trzydziestodziewięcioletniego.

A były to zmiany zasadnicze: wykreślono nazwisko Schickl-gruber oraz uwagę „syn naturalny”, w której miejsce wpisano „syn prawowity”. W rubryce „Ojciec”, od czterech dekad pustej, pastor wpisał: „Georg Hitler wyznania katolickiego, zamieszka-ły w Spital”. I wreszcie w rubryce „Uwagi”, można było odtąd przeczytać: „Mężczyzna wpisany jako ojciec, Georg Hitler, jest dobrze znany obecnym tu świadkom i przyznał, że jest ojcem Alojzego, dziecka Anny Schicklgruber, i pragnął, by jego nazwi-sko widniało w tej księdze chrztów, co potwierdzają świadkowie: Josef Romeder, Johann Breiteneder, Engelbert Paukh”2.

Dokument jest zresztą wart uwagi także z innych względów: Maria Anna nazywała się w nim „Anna Schicklgruber”, Johann

* Z trzema córkami Johanna Nepomuka – Johanną, Walburgą i Josefą.


ŚWIA

T RO

DZI

NY

HIT

LERA

Raty

zbon

a

Pass

au

Brau

nau

am In

n

Mon

achi

um

Linz

Leon

ding

Salz

burg

Inns

bruc

kGr

az

Dölle

rshe

imSt

rone

s

Wei

tra

Spita

l

CZEC

HO

SŁO

WAC

JA

AUST

RIA

WĘG

RY

Wie

deń

Duna

j

Inn

Dun

ajDun

aj

Draw

a

Draw

a

Mur

Inn

Jezi

oro

Nez

yder

skie

Baw

aria



Georg Hiedler został „Georgiem Hitlerem”, ponadto zaś miał zamieszkiwać w Spital, podczas gdy od dziewiętnastu lat spo-czywał na cmentarzu komunalnym! A zatem zamiast „jest do-brze znany” należało wpisać „był dobrze znany obecnym tu świadkom”, o ile tak było dwadzieścia lat wcześniej… Pojawiły się jeszcze dziwniejsze nieścisłości, jak brak daty wprowadze-nia zmian, podpisu pastora i oczywiście – parafki matki, która zmarła w 1847 roku, a także zmarłego w 1857 roku ojca, który za życia nie uznał, a nawet nie wychowywał Alojzego. Po tych notarialnych modyfikacjach, które Austriacy zapewne określi-liby mianem Schlamperei*, trudno byłoby już znaleźć równie niezgodny z prawem akt urodzenia. Ale cel został osiągnięty: dobiegający czterdziestej wiosny życia Alojzy Schicklgruber stał się prawowitym synem i pozbył się typowo chłopskiego nazwiska, zamieniając je na nazwisko Hitler [Pastor wpisał „Hitler” zamiast „Hiedler”, prawdopodobnie przepisując sporzą-dzony w przededniu akt notarialny, w którym nazwisko było już zniekształcone. Od dawna w regionie Dolnej Austrii nazwi-ska Hiedler, Huedler, Hüttler, Hittler i Hitler były używane nie-mal wymiennie. Co do powodów, dla których siedemdziesięcio-letni Johann Nepomuk Hiedler dopuścił się takiego fałszerstwa na piśmie, wysnuć można kilka hipotez: chciał oszczędzić Aloj-zemu hańby pozostawania przez całe życie dzieckiem nieślub-nym, pragnął uczynić go swym spadkobiercą, był jego prawdzi-wym ojcem… Każde z tych wyjaśnień mogłoby okazać się trafne]. Nierozwikłaną zagadką pozostaje, kto był biologicz-nym ojcem Alojzego.

Funkcjonariusz cesarskiego urzędu celnego musiał być w bardzo biednym regionie Dolnej Austrii doskonałą partią, to-też żenił się aż trzykrotnie: w 1873 roku z Anną Glassl**, która

* Potoczne słowo austriacko -bawarskie, oznaczające w przybliżeniu „nie-chlujstwo”, „niedbalstwo”.

** Starsza o czternaście lat Anna zażądała separacji w 1880 roku, gdy Alojzy dopuścił się cudzołóstwa ze służącą Franciszką Matzelsberger, jego później-szą żoną.


III RZESZA14

zmarła po dziesięciu latach, w 1883 roku z młodszą od niego o dwadzieścia cztery lata kochanką, Franciszką Matzelsberger, z którą miał dwoje dzieci: Alojzego (1882) i Angelę (1883); i wreszcie w 1885 roku, rok po śmierci Franciszki, jego trzecią żoną została Klara Pölzl młodsza od męża o dwadzieścia trzy lata. A Klara była nie tylko dawną służącą rodziny, ale i wnucz-ką Johanna Nepomuka Hiedlera*, a zatem – zgodnie z popra-wionym aktem urodzenia Alojzego Schicklgrubera -Hitlera – jego kuzynką drugiego stopnia. Z tego powodu Alojzy musiał uzyskać dyspensę papieską, co przyszło mu dość łatwo. Z tego trzeciego małżeństwa urodziło się w latach 1885–1896 sześcioro dzieci: Gustaw, Ida, Otto, Adolf, Edmund i Paula. Czworo zmar-ło we wczesnym dzieciństwie, przeżyli tylko Paula i Adolf – na dobre i na złe…

Klara Hitler z oddaniem wychowywała wszystkie dzieci Alojzego, widać było jednak, że jej pupilem był Adolf. Przeżyła małżonka zaledwie o kilka lat – Alojzy zmarł w 1903 roku, Kla-rę zabił w grudniu 1907 roku rak. Alojzy -syn, prawdopodobnie maltretowany przez ojca, opuścił dom rodzinny w 1896 roku, żeby próbować szczęścia w Wiedniu. Dwukrotnie, w latach 1900 i 19023, został skazany za kradzież, a w chwili, gdy zmarła jego macocha, pracował jako kelner w pewnej paryskiej re-stauracji; dwa lata później można było spotkać go w tej samej roli w Londynie, gdzie w 1910 roku poślubił Irlandkę Bridget Dowling. Po roku został ojcem Williama Patricka Hitlera. Na-tomiast Angela poślubiła w 1903 roku urzędnika podatko-wego z Linzu Leo Raubala, z którym miała troje dzieci: Leo w 1906 roku, Angelę (zwaną „Geli”) w 1908 roku, a dwa lata później Elfriedę. Po śmierci macochy, Klary, Angela Raubal przygarnęła także młodszą siostrę przyrodnią Paulę, a po śmierci małżonka (1910) z trudem wiązała koniec z końcem,

* Urodzona w 1860 roku Klara była najstarszą córką Johanny Hiedler, naj-starszej córki Johanna Nepomuka.



mieszkając w Wiedniu. Jeśli chodzi o młodego, niespokojnego Adolfa, to zerwał z rodziną i wiódł żywot malarza amatora, od 1908 roku mieszkając w stolicy, a w 1913 roku wyjechał z Austrii, by uniknąć służby wojskowej, ale podczas wojny dzielnie walczył w armii bawarskiej, potem z zaciekłością przyłączył się do agitacji antyrządowej, antysocjalistycznej, antykapitalistycznej i antysemickiej międzywojnia, stając na czele NSDAP, by pokierować nieudanym zamachem stanu w Monachium w 1923 roku.

Uwięziony w twierdzy Landsberg nie marnował czasu – to tam powstała Mein Kampf, w której z pisarskim zacięciem przedstawił swój rodowód, zyskał popularność w całych Niem-czech i utorował sobie drogę do kariery politycznej, która już u schyłku lat 20. rozkwitła na tyle, by mógł sięgnąć po władzę. Historia tej kariery, której zdecydowanie sprzyjał kryzys eko-nomiczny roku 1929, jest powszechnie znana, a do pewnych jej epizodów będziemy wracali w kolejnych rozdziałach, teraz jed-nak interesuje nas wyłącznie sprawa jego rodowodu, a ta sta-nie się zmorą Adolfa Hitlera dwa lata przed dniem, w którym los uczyni go panem Niemiec.

Otóż kiedy Adolf Hitler torował sobie drogę do władzy, jego przyrodni brat Alojzy robił karierę nie tak świetlaną, ale nie-mal równie burzliwą – bez powodzenia próbował znaleźć stałe zatrudnienie w hotelarstwie w Londynie i Liverpoolu, stracił dużo pieniędzy na hazard i w końcu wyjechał do Monachium, porzucając żonę Bridget i syna Williama Patricka. Nikt nie wie, co właściwie robił w Niemczech podczas I wojny światowej – a z pewnością nie wiedziała tego rodzina – udało się jednak ustalić trzy fakty: zajmował się handlem brzytwami, wciąż grał w kasynach i ożenił się z niejaką Hedwig Heidemann. W końcu jako bigamista w 1923 roku stanął przed sądem w Hamburgu i został skazany na osiem miesięcy więzienia w zawieszeniu oraz 800 marek grzywny. Potem wrócił do swych ciemnych i ra-czej niezbyt intratnych zajęć oraz do drugiej żony Hedwig


III RZESZA16

i syna Heinza*. Pierwszą żonę Bridget i Williama Patricka zu-pełnie zaniedbał.

Ale w 1929 roku William Patrick Hitler, wysoki, przystojny osiemnastolatek, pracował już w londyńskiej firmie inżynie-ryjnej. Oczywiście zainteresował się swym stale nieobecnym ojcem i stryjem, którego sława rozprzestrzeniła się na cały świat po wyborczych sukcesach partii. W latach 1929 i 1930 syn Bridget Hitler dwukrotnie odwiedził więc Niemcy i spotkał się z nową rodziną ojca, z ciotką Angelą Raubal i kuzynką Geli, a także, choć tylko przelotnie – ze stryjem Führerem. W tym okresie brytyjska i amerykańska prasa, dysponując zaledwie garścią informacji o chorobliwie skrytym przywódcy partii, skazana była na ryzykowne improwizacje. Dlatego też „Eve-ning Standard”, „Evening News” i kilka amerykańskich perio-dyków z grupy Hearsta z radością przyjęły wiadomość o brytyj-skim krewnym „człowieka, który rósł w siłę w Niemczech”.

William Patrick w dobrej wierze zgodził się udzielić kilku wywiadów, ale nie powiedział właściwie nic konkretnego o tym stryju (czy też przyrodnim stryju), którego znał jeszcze słabiej niż ojca.

Jednak anglosascy dziennikarze zawsze potrafili zrobić sen-sację z byle czego. A ponieważ Adolf Hitler przesadnie przy-wiązywał do zagranicznej prasy wagę, zaś światowe agencje prasowe napierały, by uzyskać więcej informacji, syn Bridget Hitler został pilnie wezwany do Berlina. Tuż po przyjeździe sta-nął twarzą w twarz z ojcem, ciotką i samym Adolfem Hitlerem, który nie szczędził mu wyrzutów z powodu „zwierzeń” czynio-nych przed dziennikarzami. William Patrick tak opowiadał o tym po dziewięciu latach: „[Hitler] gwałtownie gestykulował obiema rękami, potargane włosy opadały mu na twarz. «Ci lu-dzie zadawali osobiste pytania! Mnie! Niszczy mnie moja własna

* Urodzony w 1920 roku Heinz Hitler, ulubiony bratanek Führera, wstąpił do Wehrmachtu, uczestniczył w operacji „Barbarossa” jako podoficer, a w stycz-niu 1942 roku trafił do sowieckiej niewoli. Wysłany do Moskwy i zapewne tor-turowany, po miesiącu zmarł w więzieniu.



rodzina!» – wrzeszczał. – «A przecież zawsze zachowywałem wielką ostrożność, nie dopuszczając prasy ani do mojej osoby, ani do mojego życia osobistego! Ludzie nie powinni wiedzieć, kim jestem […] ani z jakiej pochodzę rodziny. Nawet w książce nie pozwoliłem sobie na żadną wzmiankę o tych sprawach. Nie napisałem ani słowa! A teraz odkryto, że mam bratanka! Bratan-ka! Zaraz zaczną tropić! Wyślą szpiegów, żeby grzebali w naszej przeszłości…»”. I nagle, relacjonował William Patrick, którego cała ta sytuacja wprawiła w osłupienie – rozszlochał się. „Opadł na fotel. […] Chwycił się rękami za głowę, pięściami uderzał w skronie. I krzyczał łamiącym się od płaczu głosem: «Idioci! Idioci! W końcu znajdziecie sposób, żeby wszystko zniszczyć! […] Nie zniósłbym, gdyby to wszystko zostało powiedziane pu-blicznie, gdyby o tym tak otwarcie mówiono. Gdyby nadszedł taki dzień, dla mnie oznaczałby koniec. Natychmiast strzelił-bym sobie w łeb!» Potem trochę się uspokoił; podszedł do mnie, nagle bardzo uprzejmy, a nawet serdeczny. […] Miałem wrócić do Londynu […] i oświadczyć prasie, że padłem ofiarą nieporo-zumienia i że dopiero teraz dowiedziałem się, że wcale nie je-stem bratankiem Adolfa Hitlera. Przez cały czas patrzył mi pro-sto w oczy, ale te oczy nie prosiły, one rozkazywały”4.

Autentyzm tej relacji, opublikowanej w 1939 roku, nie budzi najmniejszych wątpliwości – dopiero po wojnie pojawiły się inne opisy straszliwych napadów gniewu Führera, potwierdza-jące powyższy. Wszyscy mówili o szlochach, o gwałtownej ge-stykulacji; poza tym tylko najbliżsi wiedzieli wówczas, że w ta-kich sytuacjach Führer groził, że palnie sobie w łeb*. Ale przecież nie doprowadzał się do takiego stanu bez istotnych powodów. Co chciał ukryć? To, że miał bratanka -Anglika, nie przynosiło mu przecież ujmy**, a o oskarżeniu i skazaniu Alojzego Hitlera za bigamię wiedziano od sześciu lat… Może

* Jak wiadomo, w końcu spełnił tę pogróżkę.** Zwłaszcza, że był tylko synem jego przyrodniego brata, a od strony matki

– Irlandczykiem.


III RZESZA18

chodziło więc o znacznie starszą sprawę – o nieznanego dziad-ka ze strony ojca i o późne, a w dodatku oparte na fałszerstwie zyskanie przez tegoż statusu prawowitego syna? Jak jednak ta stara historia mogłaby mu zaszkodzić na scenie politycznej – jedynej, która się dla niego liczyła?

Już wkrótce wyjaśnimy tę zagadkę, tymczasem jednak pozo-staniemy z Williamem Patrickiem, który po powrocie do Lon-dynu zdementował zgodnie z wolą Hitlera swoje wcześniejsze wypowiedzi. Wywołało to istną burzę w prasie, a ponieważ poczynania SA w Niemczech odbiły się głośnym echem w Wiel-kiej Brytanii, nazwisko „Hitler” zyskało jak najgorszą sławę i Bridget oraz William Patrick równocześnie stracili pracę. Ob-ciążeni tym nazwiskiem matka i syn skazani byli na bezrobocie, a dojście Adolfa Hitlera do władzy w styczniu 1933 roku dodat-kowo pogorszyło ich położenie. Jednak przyjaciel rodziny zwró-cił się do służb prawnych ambasady Wielkiej Brytanii w Wied-niu z prośbą o wydanie odpisów aktów urodzenia Adolfa, Alojzego i ich potomstwa. Gdyby udało się oficjalnie udowodnić, że ojciec Williama i Adolf nie byli spokrewnieni, natychmiast skończyłby się dotkliwy ostracyzm. Niestety, ambasada wykaza-ła się gorliwością, a świadectwa, które otrzymała, nie pozosta-wiały wątpliwości – Adolf i Alojzy byli przyrodnimi braćmi, Wil-liam Patrick był zatem krewnym Führera, a ten dopuścił się jawnego kłamstwa, wypierając się bratanka. Dowiedziawszy się o tym, oburzony William Patrick napisał do stryja list, informu-jąc go, że jest w posiadaniu wszystkich dokumentów potrzeb-nych do ustalenia prawdy o rodzinnych powiązaniach5. Czy do-dał coś, co Adolf Hitler mógłby odczytać jako szantaż? Tego nie wiemy, ale list wywołał istną burzę w Kancelarii Rzeszy.

Po wojnie Hans Frank, adwokat Hitlera, napisał w norymber-skim więzieniu pamiętniki zatytułowane Im Angesicht des Gal-gens [W cieniu szubienicy]. W tej książce o złowróżbnym tytule*

* Hans Frank, minister sprawiedliwości, a następnie dowódca Generalnego Gubernatorstwa w Polsce, został powieszony 16 października 1946 roku.



Frank wspomina, że został wezwany przez Hitlera pod koniec 1930 roku: „Pokazując mi list, który przed nim leżał, powiedział, że chodzi o «ohydny szantaż związany z jego pochodzeniem, a dopuścił się go jeden z jego krewnych, człowiek, od którego należałoby się trzymać z daleka». Jeśli się nie mylę, tym krew-nym był syn jego przyrodniego brata Alojzego Hitlera”. Do tej chwili wszystko się zgadza, jednak według Franka młody czło-wiek wyjaśnił Hitlerowi, że prasa bardzo interesowała się pewnym szczegółem rodowodu Führera, „a przede wszystkim faktem, że w jego żyłach mogła płynąć żydowska krew, co zdecydowanie utrudniłoby uzasadnienie jego antysemickiej po-stawy”. Próba szantażu? To właśnie sugeruje Frank, pisząc: „[Hitler] zlecił mi przeprowadzenie dyskretnego śledztwa w tej sprawie. Zasięgnąwszy informacji ze wszystkich źródeł, ustali-łem następujące fakty: ojciec Hitlera był panieńskim dzieckiem kucharki nazwiskiem Schicklgruber urodzonej w Leonding pod Linzem, a zatrudnionej u rodziny z Grazu”. Potem Frank przed-stawia szczegóły późnego i w zasadzie niezgodnego z prawem uznania Alojzego Hitlera, już przez nas omówione. Ale Frank kontynuuje: „Najdziwniejsze w tej sprawie jest, że kucharka Schicklgruber, babka Adolfa Hitlera, służyła u żydowskiej rodzi-ny Frankenbergerów, kiedy na świat przyszedł Adolf; pan Fran-kenberger wypłacał w imieniu swego dziewiętnastoletniego wówczas syna kucharce Schicklgruber […] alimenty na wycho-wanie dziecka – od chwili jego przyjścia na świat do ukończenia czternastu lat. Ponadto zachowała się korespondencja prowa-dzona przez rodzinę Frankenbergerów z babką Hitlera i wyni-kało z niej jasno, że obie strony przyznawały, iż okoliczności po-częcia tego dziecka nakładają na rodzinę Frankenbergerów obowiązek łożenia na jego utrzymanie”6. Listy przechowywała od lat krewna przyrodniej siostry Hitlera, Angeli Raubal, co wy-jaśniałoby, skąd bratanek (ściśle – przyrodni bratanek) William Patrick, dowiedział się o całej sprawie. Łatwo wyobrazić sobie reakcję Hitlera. Frank pisze, że natychmiast wszystkiemu za-przeczył: „Wiedział, że jego ojciec nie narodził się ze związku


III RZESZA20

niejakiej Schicklgruber z Żydem z Grazu. Ojciec i babka powie-dzieli mu to”7.

Jeśli naprawdę tak właśnie było, to oczywiste wydaje się, że Hitler wpadł w panikę i błyskawicznie wymyślił parę kłamstw, żeby wyjść z tej sytuacji z twarzą. Po pierwsze jednak, ojciec na pewno nie powiedział mu, że nie ma wśród przodków Żyda. Pod wpływem emocji Hitler zapomniał, co sam napisał w Mein Kampf: za życia ojca w domu nigdy ani słowem nie mówiło się o Żydach8! Natomiast babka nie mogła mu niczego powiedzieć, bo kiedy przyszedł na świat, ona od czterdziestu dwóch lat spoczywała w grobie! I wreszcie, wydaje się jasne, że wcześniej Hit ler nie miał pojęcia o alimentach płaconych przez Żyda, bo gdyby o tym wiedział, nie kazałby Frankowi zbierać informacji.

Gdyby natomiast próbował zbagatelizować sprawę, mówiąc, że wiedział o pieniądzach, podjąłby ogromne ryzyko. Jeśli na-tomiast zachowałby spokój i poprosił o dostarczenie korespon-dencji, której Frank raczej nie miał, przypomniałby sobie, że Anna Maria Schicklgruber nie pochodziła z Leonding, ale ze Strones pod Döllersheim, a przy okazji zauważyłby, że nazwi-sko Frankenberger nie było typowo żydowskie. Wiemy jednak, że w reakcjach Hitlera emocje często górowały nad rozumem – gdyby okazało się, że faktycznie jeden z jego przodków był Żydem, sytuacja stałaby się kłopotliwa, a udowodnienie tego faktu i upublicznienie go oznaczałoby katastrofę…

Dlatego też Hitler skupił uwagę na tej potencjalnie niebez-piecznej sprawie. Zapewne nigdy nie dowiemy się dokładnie, jakie środki zastosowano, żeby zatrzeć ślady – prawdziwe czy też nie – tej genealogicznej plamy na honorze wodza, ale nie wszystko dało się ukryć. Otto Dietrich, Reichspressechef, mógł zatem napisać, że w obecności Hitlera nie można było na-wet wspomnieć o jego przyrodnim bracie Alojzym Hitlerze9*,

* Mimo wszystko Alojzy Hitler otworzył na Wittenbergplatz w Berlinie re-staurację, która stała się bardzo popularna. Do jej bywalców należało wielu wysokich rangą funkcjonariuszy nazistowskich.



co potwierdza sekretarka Christa Schroeder, dodając, że rzad-ko mówiło się o siostrach – Angeli Raubal i Pauli Hitler, a jeśli już, to niezbyt pochlebnie, jako o „głupich gęsiach”10. W tym czasie jednak pierworodny syn przyrodniego brata musiał zdecydować się na emigrację do Niemiec, żeby nie umrzeć z głodu w Wielkiej Brytanii. Hitler najpierw napisał, że „nie może pomagać każdemu, kto przypadkiem nazywa się tak jak on”, potem jednak znalazł mu pracę w Berlinie. Ale brata-nek, który mógłby skompromitować wodza, nie był ani tyta-nem pracy, ani błyskotliwym intelektualistą, a poza tym stano-wisko, które zajmował, było bardzo kiepsko opłacane, o czym nie wahał się pisać w długich listach do stryja, pozostających zresztą bez odpowiedzi. William Patrick był nieustannie śle-dzony przez Gestapo, a w czerwcu 1934 roku, w „noc długich noży”, został aresztowany przez SS i przewieziony do okryte-go mroczną sławą obozu w Lichterfelde, gdzie przeprowadzo-no egzekucję członków SA i innych wrogów reżimu. Zapewne wy biłaby jego ostatnia godzina, gdyby nie ocalił go pewien szczegół, można powiedzieć – techniczny: zachował obywa-telstwo i był wciąż poddanym brytyjskiej korony. Powiado-miony o jego aresztowaniu konsul Wielkiej Brytanii zażądał uwolnienia go11. Hitler prawdopodobnie uznał, że pozbywa-jąc się tak niedyskretnie bratanka, spowoduje więcej proble-mów, niż zdoła rozwiązać, toteż kłopotliwy krewny odzyskał wolność.

Jesienią 1938 roku niejaki Hansjürgen Köhler potajemnie opuścił Niemcy, przez Szwajcarię udając się do Wielkiej Bryta-nii. Ten uciekinier to ważny agent Gestapo. Zabrał ze sobą dwa pełne informacji notatniki i w oparciu o nie napisał rok później dwie doskonale udokumentowane książki, relacjonujące jego misje w służbie Heydricha i Himmlera. Otóż jedna z nich doty-czyła znanej nam sprawy: pewnego letniego dnia 1937 roku Köhler został wezwany do gabinetu Heydricha, który przedsta-wił go von Papenowi, byłemu wicekanclerzowi, a od 1934 roku ambasadorowi Niemiec w Austrii. Gdy von Papen wyszedł,


III RZESZA22

Heydrich powiedział Köhlerowi: „Ten jezuita Schuschnigg [austriacki kanclerz] chce szantażować Führera. Nie przy-puszczałem, że jest do tego zdolny. Ma akta, w których znalaz-ły się kompromitujące Hitlera dokumenty. Grozi, że opubli-kuje je w Białej Księdze”. Köhler zapytał, co zawierają te dokumenty, ale Heydrich ograniczył się do wymijającej odpo-wiedzi: „Ten zuchwalec Schuschingg jest tak pewny […] war-tości swojej teczki, że za pośrednictwem Mussoliniego przeka-zał kopie dokumentów Hitlerowi. Pańskim zadaniem jest […] odzyskanie oryginałów dokumentów… za wszelką cenę”. „Ale…”. „Nie ma żadnego ale. Z powodu tej teczki zginęło już trzech ludzi. Nic się nie stanie, jeśli zginie jeszcze tuzin… Mu-simy je mieć”. Wyjął z szuflady niebieską teczkę; „«Proszę usiąść przy moim biurku i szybko je przejrzeć» – powiedział. – «Kopie pisane są na maszynie, co wskazuje, że nie robiono fotokopii. W tym cała nadzieja, w przeciwnym razie musieliby-śmy bowiem zniszczyć nie tylko oryginały, ale i negatywy». Usiadłem i zacząłem czytać. Zaznaczam, że nigdy nie widzia-łem oryginałów tych dokumentów, […] i nie mam żadnych do-wodów na ich autentyzm. Jednak i tak spowodowały one nie-wyobrażalną rzeź”12.

Köhler znalazł w teczce trzy serie dokumentów dotyczących Hitlera. Pierwszą zebrał generał von Schleicher, były kanclerz, który próbował przeciwstawić się objęciu władzy przez Hitlera. Te dokumenty mówiły o służbie wojskowej Führera podczas I wojny światowej – służbie nie tak chlubnej, jak przedstawiała to nazistowska propaganda*. Schleicher został zamordowany 30 czerwca 1934 roku, ale dokumentów z jego zbioru nie odna-leziono – nie bez powodu, ponieważ czując, że jest zagrożony,

* Dokumenty te dokładnie odtwarzają koleje losu Hitlera podczas I wojny światowej; zgodnie z nimi służył on raczej jako łącznik niż żołnierz na pierw-szej linii frontu. Uznano też, że nie należy awansować go do stopnia wyższego niż kapral. Wszystko to było w ówczesnych Niemczech objęte klauzulą poufno-ści. Natomiast twierdzenia, że kapral Hitler został odznaczony Krzyżem Żelaz-nym 1. klasy dopiero po wojnie, są nieprawdziwe.



wysłał je do austriackiego kanclerza Dollfussa. Ten, zdając so-bie sprawę z wartości dokumentów, nadal je uzupełniał i stąd wzięła się druga seria w niebieskiej teczce. Dollfuss wyszedł z prostego założenia: „Hitler – pisał Köhler – już od dawna sku-piał uwagę świata, jednak wciąż niewiele o nim wiedziano. Naj-głębsza tajemnica otaczała prywatne życie Führera, jego rela-cje rodzinne i pochodzenie. Kanclerz Dollfuss zabrał się więc do pracy. Jako przywódca Austrii bez większych problemów zgromadził informacje o […] rodzinie Adolfa Hitlera, który uro-dził się na austriackiej ziemi. W oparciu o akty urodzenia, poli-cyjne kartoteki, protokoły oraz przekazane mu papiery zdołał ułożyć dużą część układanki”. To, co Köhler przeczytał o przod-kach Hitlera, było prawdą, aczkolwiek miało pewne luki – zna-lazła się tam historia biednej służącej Schicklgruber, jej syna Alojzego, który tak późno został uznany* itd. Były tam też szczegółowe informacje o trzech kolejnych małżeństwach** Alojzego oraz o narodzonych z nich dzieciach, tych, które przedwcześnie zmarły, i tych, które przeżyły. Ale Köhler zwró-cił uwagę na drażliwy dokument, którego – co podkreśla – au-tentyzmu nie mógł sprawdzić: „Gdzie biedna służąca [babka ze strony ojca Hitlera] była zatrudniona? Nie tak trudno to usta-lić. Wiedeń już dawno wprowadził obowiązkowy rejestr miesz-kańców. Służący oraz ich pracodawcy, którzy nie dopełnili for-malności, narażali się na wysokie grzywny. Dlatego kanclerz Dollfuss odnalazł jej kartę rejestracyjną. […] Służyła […] u Rothschildów i zapewne w ich wspaniałej rezydencji nale-żało szukać nieznanego dziadka Hitlera”13. Ten ostatni doku-ment, opatrzony na marginesie ironicznym komentarzem Dollfussa, zamykał zebrane przez kanclerza akta.

* Wynika z tego, że Köhler nie zrozumiał, jak wyglądało to uznanie, nie za-pominajmy jednak, że miał bardzo mało czasu na zapoznanie się z doku-mentami w gabinecie Heydricha.

** A nawet o małej Idzie Schicklgruber, córce Alojzego z pierwszego związku, zmarłej w dzieciństwie i pochowanej wraz z matką. Jej imię nie pojawia się w żadnej genealogii opublikowanej do dziś.


Documents

III Rzesza. Kulisy walki o pozycje, wpływy, władzę