ﺐﻟﺎﻄﻣﺖﺳﺮﻬﻓ tarikhema · 2020. 8. 19. · ١٥ & ' V ~ u,8@ 2345 (!" S p [ - vS? / ﺖﺳاهدﻮﺑنﺎﻬﺟطﺎﻘﻧ ﻲﺼﻗاردﻲﻳاﺮﮔم2ﺳاﺪﺷروﻲﻣ2ﺳاى

٣ & مطالب فهرست٧فهرستمطالب / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ٩مقدمه / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / مركزي آسياي منطقة در ١٠اس�مگرايي / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاريخي پيشينة ١١١ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / پايدار حيات و ماندگار سنت اس�م ٢١١ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تصوف ٣١٣ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ايدئولوژي خ�ٔ ٤١٣ـ / / / / / / / / گورباچف دورة آزاديهاي از بعد سركوب سياستهاي و سياسي ساختارهاي ٥١٤ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ايران اس�مي انق�ب پيروزي تشكيل١ـ و شوروي سرخ ارتش ضد بر افغانستان مردم اس�مي جهاد ٢١٥ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ايران در اس�مي ١٧حكومت / / / / / / / / / / / / / / آن جهادي تجربههاي و افغانستان منطقة در افغان عرب مهاجر گروه ٣١٩ـ / / / / / / / / / / / / / / / / چچن اس�مگرايان پيروزيهاي و افغانستان در طالبان پيروزيهاي ٤٢١ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / منطقه در او شبكة و شخصيت تأثير و Rدن بن اسامه ٥٢٣ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / مركزي آسياي منطقة در اس�مگرايي عمدة ٢٣كانونهاي / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / فرغانه دره ١٢٤ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان جنوب ٢٢٤ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / قزاقستان جنوب ٣٢٥ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / قرقيزستان غربي جنوب ٤٢٥ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / خوارزم منطقه ٥٢٦ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / اس�مگرايان مبارزاتي ٢٨شيوههاي / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / نتيجهگيري و اس�ميتاجيكستانجمعبندي نهضت اّول: ٣٣بخش / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان/ كشور با آشنايي اّول: ٣٣فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / وسعت و موقعيت ١٣٤ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / شمالي ٣٤تاجيكستان / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / زرافشان ٣٥ناحية / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / غربي جنوب ٣٥تاجيكستان / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / مركزي ٣٥تاجيكستان / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ٣٧پامير / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اجتماعي وضعيت ٢ـ

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir

https://pdf.tarikhema.orghttps://tarikhema.orghttps://mandegar.tarikhema.orghttp://tarikhema.ir

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٤٥٢ / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان در شوروي استي!ي دورة در آن ساختار و اس!مي حزب دوم: ٥٤فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / اس�مي نهضت حزب شكلگيري زمينههاي و تاريخچه ـ ٥٧الف / / / / / / / / / / / / / / / / وحدت ايجاد براي ت�شها نخستين و تورجانزاده آمدن صحنه به ٥٨ب[ / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان در سياسي جديد دورة آغاز و نهضت رسمي فعاليت ٦١ج[ / / / / قدرت تصاحب براي ت!شها شوروي: فروپاشي از پس دورة اس!مي نهضت حزب سوم: ٦١فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / داخلي جنگ آغاز و مّلي آشتي دولت تشكيل ٦٤الف[ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / مجدد سازماندهي و هجرت دوران ٦٧ب[ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / دولت در نهضت مشاركت و سياسي كرات مذا به آوردن روي ٧٠ج[ / / / / / / / صلح برقراري از پس و ت مذاكرا جريان در تاجيكستان اس!مي نهضت حزب چهارم: ٧٢فصل / / / / / / / / / / / / / / / اس�مي نهضت رهبري به مخالفان اتّحاد با دولت صلح كرات مذا ٧٧روند / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / مّلي آشتي ١٠٤كميسيون / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس!مي نهضت حزب تشكي!تي ساختار پنجم: ١٠٤فصل / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان كشور در سياسي فعاليتهاي قانوني مباني اّول: ١٠٤قسمت / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / سياسي احزاب دربارة تاجيكستان جمهوري ١١٤قانون / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت حزب برنامة و اساسنامه دوم: ١٢٢قسمت / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت سياسي ١٢٤برنامة / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت حزب اقتصادي ١٢٤برنامة / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت حزب اجتماعي ١٢٥برنامه / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت حزب فرهنگي و علمي ١٢٨برنامههاي / / / / / / / / / / / / / / / زيست محيط حفظ براي تاجيكستان اس�مي نهضت حزب ١٢٩طرحهاي / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزب تشكي�تي ١٣٣ساختار / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت حزب ١٣٩ديدگاههاي / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / نتيجهگيري/ و حزب عملكرد ارزيابي و نقد ششم: ١٤٢فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزب ضعف نقاط اّول: ١٤٦بخش / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت حزب مشك�ت و ضعف نقاط پيامدهاي دوم: ١٥٨بخش / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت حزب قوت نقاط سوم: ١٥٨بخش / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ازبكستانجمعبندي اس�مي حركت با آشنايي دوم: ١٦٥بخش / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ازبكستان/ جمهوري طبيعي موقعيت اّول: ١٦٥فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / وسعت و جغرافيايي ١٦٨موقعيت / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ازبكستان جمهوري اجتماعي وضعيت ١١٧٣ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ازبكستان اقتصادي وضعيت ٢١٧٥ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / كشاورزي ٣١٧٦ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / صنعت ٤١٧٧ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / معادن و منابع ٥ـpdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


٥ & مطالب ١٧٩فهرست / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ازبكستان/ اس!مي حركت تاريخچة دوم: ١٧٩فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاريخچه ١١٨٢ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت از حركت جدايي ٢١٨٧ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / خارج در نظامي و سياسي فعاليتهاي سوم: ١٩٠فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ازبكستان اس�مي حركت نظامي ٢٠٠عمليات / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / تاجيكستان اس�مي نهضت از باقيمانده ٢٠٢نيروهاي / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / اپوزيسيون نظامي سياسي ٢٠٥فعاليتهاي / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ازبكستان اس!مي حركت ديدگاههاي و مواضع چهارم: ٢٠٧فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / خارجي ٢٠٩سياست / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حركت با دولت رويارويي پنجم: ٢٠٩فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / دولت سياسي ٢١٤اقدامات / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / امنيتي و نظامي ٢١٧اقدامات / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / قضايي ٢١٧اقدامات / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ديني فعاليتهاي گسترش از جلوگيري براي محدوديت ٢٢٢اعمال / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حركت سرانجام ششم: ٢٢٢فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / شهريور[ ٢٠m سپتامبر ١١ حادثه ٢٢٣الف[ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / بنRدن و طالبان به حركت حد از بيش نزديكي ٢٢٤ب[ / / / / / / / / / بينالمللي و منطقهاي هدفهاي به پرداختن و مّلي اهداف كردن فراموش ٢٢٤ج[ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حركت رهبران بين اخت�ف بروز ٢٢٥د[ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ازبكستان ك خا در استقرار مناطق نداشتن ] ٢٢٦ه / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حركت داخل در ازبك غير نيروهاي تركيب ٢٢٧و[ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / آمريكا حم�ت برابر در مقاومت ٢٢٩ز[ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ٢٣١ضميمه / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ازبكستان اس�مي حركت نظامي و سياسي فعاليتهاي مركزيوقايعنگاري آسياي در اس�مي التحرير حزب فعاليتهاي و نظري مباني سوم: ٢٥٧بخش / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ٢٥٨پيشگفتار/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير وجودي فلسفة اّول: ٢٥٨فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير شكلگيري دRيل و ٢٥٩پيشينه / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير ٢٥٩هدف / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير ٢٥٩فعاليت / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / اقدام استراتژي ١٢٦٣ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / فعاليت حوزة ٢ـ

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٦٢٦٥ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير ساختار دوم: ٢٦٥فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير ٢٦٥آييننامه / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزب در اعضا ٢٦٦عضويت / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير ٢٦٨تشكي�ت / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير/ تفكر مباني سوم: ٢٦٨فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / طبيعي امور شناخت به نسبت حزبالتحرير فلسفي ٢٦٩ديدگاه / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير سياسي تفكر ايجاد در مذهب عيني و ذهني ٢٧٠زمينههاي / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير مذهبي رويكرد ١٢٧٢ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / سياسي انديشه ٢٢٧٤ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / سياسي نظام ٣٢٨٢ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير اجتماعي نگرش ٤٢٨٥ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير اقتصادي رويكرد ٥٢٨٩ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير تفكر در قانونگرايي و قانون ٦٢٩١ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / قضايي نظام ٧٢٩٣ـ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / خارجي روابط چهارم: ٢٩٣فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / مخالف و موافق ٢٩٤دول / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / بينالمللي ٢٩٥معاهدات / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / مذهبي گروههاي و سياسي احزاب با حزبالتحرير ٢٩٧رابطه / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / مركزي/ آسياي در حزبالتحرير پنجم: ٣٠٠فصل / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / اس�مي حزبالتحرير اساسي قانون ٣٠٠متن / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حزبالتحرير اساسي ٣٠٠قانون / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / mعمومي[ عام ٣٠٢احكام / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / حكومت ٣٠٦ساختار / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / اجرايي ٣٠٧معاون / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / جهاد ٣٠٨امير / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / قضائيه[ mقوة ٣١٠قضاوت / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / فرماندهان[ mاستانداران, ٣١١واليان / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / mدولتي[ اداري ٣١٢دستگاه / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / مّلي ٣١٣مجلس / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / اجتماعي ٣١٤نظام / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / اقتصادي ٣٢٠نظام / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / پرورش و ٣٢١آموزش / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / خارجي ٣٢٥سياست / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / منابع/

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


٧ & مقدمهمقدمه

آسـياي مسـلماننشين بخشهاي در شوروي جماهير اتحاد فروپاشي نتايج از يكي

در ديني سياسي جريانهاي ظهور و ديني تفكر مجدد احياي بيترديد, قفقاز و مركزي

انـق2ب پيروزي يعني مهم واقعه دو تأثيرگذاري آن از قبل كه چند هر است مناطق اين

را سرخ ارتش بر غلبه در افغانستان در مجاهدين موفقيت همچنين, و ايران در اس2مي

تاجيكستان اس2مي نهضت حزب رسمي ظهور منظر, اين از داشت/ دور نظر از نبايد هم

است/ بيستم سده در ديني وقايع مهمترين از مناطق, آن در

در را آن فـروپاشي و واقعه مهمترين را بيستم سده آغاز در كتبر ا انق2ب ظهور گر ا

از ديني سياسي جريانهاي ظهور بيترديد بدانيم, حوادث بزرگترين از سده همان اواخر

تفكرات ساله هفتاد كميت حا يكدوره از بعد را تاجيكستان اس2مي حزبنهضت جمله

بخشتحوNت در مهم وقايع از بايد شوروي, جماهير اتحاد كمونيست حزب ديني ضد

ديني تحوNت با رخداد اين كه هنگامي دانست/ مركزي آسياي در بيستم سده در مذهبي

ديگـر, سـويي از مـيشود/ افـزوده آن اهميت بر ميخورد, پيوند افغانستان و ايران در

مهمترين شوروي, فروپاشي از بعد دوران در تاجيكستان در اس2مي نهضت فعاليتهاي

بـه مـركزي آسـياي منطقه بازگشت است/ بوده اس2م جهان با منطقه پيونددهنده نقطه

جنبش يك برآوردن سر ماركسيستي, تفكر كميت حا دوران از بعد اس2مي تمدن پيكره

نـظر از هـم فارس, خليج و آفريقا شمال منطقه در مذهبي جنبشهاي كنار در اس2مي

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٨دروازه ميتوانست كه است بوده فرخنده رويداد يك ملتها, و تشكلها هم و دولتها

به نسبت آنها حساسيت و افغانها عرب يا افغانستان به عربها هجوم گفت, خواهيم بعدا كه چنان تـوجه١ـ هـمچنين و مـركزي آسـياي در ازبكسـتان و تاجيكستان تحوRت و قفقاز در چچن جـملهتحوRت آن از مـركزي آسـياي به ورود مدخل عنوان به افغانستان در طالبان ظهور به عربي است/دولتهاي

باشد١/ مركزي آسياي منطقه به اس2مي تمدن ورودمركزي آسياي منطقة تحوNت شناختبيشتر منظور به داريم, دست در كه پژوهشي

است/ گرديده چاپ آمادة آن نتايج و شده انجام آن در ديني نقشجريانات و

نـظر مد تاجيكستان با را ايران اس2مي جمهوري تاريخي ـ فرهنگي قرابتهاي گر ا

ايـران با را قرابتها بيشترين كه است مركزي آسياي منطقة در كشور, Yاين دهيم قرار

بستر ايجادكنندة و فرصت يك عنوان به را تاجيكستان اس2مي نهضت گر ا و داراست\

اس2مي نهضت حزب بررسي اهميت ترتيب بدين كنيم, قلمداد كشور آن در ايران نفوذ

تاريخچه, بررسي بر ع2وه كه است آن بررسي اين هدف ميشود/ دوچندان تاجيكستان

روشن و شود بيان نيز آن قّوت و ضعف نقاط حزب اين عملكرد و فعاليتها ساختار,

ايـن و مـيشوند استحاله دچار فعاليت مدتي از بعد نهضتها غالب كه چنان آيا گردد

فرديو رفتارهاي و Yكردار منش و اعتقادات\ و نظري Yمباني بينش سطح دو در استحاله

نهضت حزب آيا ميشود, آغاز رهبري كادر از هم عموما و ميكند پيدا تبلور اجتماعي\

هر مبناي گر ا است؟ شده استحاله دچار فعاليت دهه سه از بعد نيز تاجيكستان اس2مي

رفـتارهاي در تـحول سـپس و جـامعه هـر ذهـنيتهاي در دگـرگوني را اجتماعي تغيير

مـنشهاي و تـفكرات حـفظ بـا توانسـته نهضت آيا بدانيم, اجتماعي\ Yمنش اجتماعي

اعـتقادات و بـينش بين آيا كند؟ فراهم دگرگونيها اين براي را Nزم بستر خود, آغازين

زيـاد فاصله جامعه سياسي تفكرات با تاجيكستان اس2مي نهضت حزب رهبري كادر

اجـتماعي و فـردي رفـتارهاي و مـنش بخش در است؟ اندك فاصله اين يا دارد وجود

اين دربارة پژوهش سابقة اما يافت/ رساله اين در ميتوان را پاسخها از بخشي چهطور

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


٩ & مقدمهبحران سالهاي در كه محدود نوشتههاي برخي و گزارشها و مقالهها به محدود موضوع

معاصر تاجيكستان در اس�مي نهضت و اس�م ,]١٣٧٣m آزادي بهاي تاجيكستان به ميتوان جمله از كرد/١ـ اشاره ]١٣٧٦m تاجيكستان بردن پايان در ج/ا/ايران نقش و ]١٣٧٥m سياست سوي آن ,]١٣٧٤m

جامعة تحوNت بررسي به كه رسالهاي و مقاله اخير سالهاي در اما بود١/ شده منتشرو صلح فرآيند در تاجيكستان اس2مي نهضت نقش و ملي آشتي از بعد در تاجيكستان

است/ خـالي آن جـاي و نشـده مـنتشر بپردازد, آن از بعد و مركزي آسياي در آن تأثير

كوششي ميشود ارائه مركزي> آسياي در اس2مي

مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ١٠اس2م جهان ديگر بخشهاي در كه آنچه كنشبا وا اين قطعا امّا بگذارد, استق2لخواهي

و شرايـط از ديگر مناطق با مقايسه در نيز آن اس2مخواهي و داشت, تفاوت شد ديده

ميتوان را منطقه در اس2مگرايي رشد در تأثيرگذار عوامل بود/ برخوردار خاص ويژگي

داخلي عوامل بررسي در كه كرد تفكيك خارجي, عوامل و داخلي عوامل دسته, دو به

كرد: اشاره زير مؤلفههاي به ميتوان اس2مگرايي رشد در تأثيرگذار

تاريخي پيشينة ١ـ

پايدار حيات و ماندگار سنت اس2م, ٢ـ

تصّوف ٣ـ

شوروي فروپاشي از بعد ايدئولوژيكي خ2ٔ ٤ـ

Yكـه ديـني آزادسـازيهاي از بـعد سركوب سياستهاي و سياسي ساختارهاي ٥ـ

اشاره خارجي تأثيرگذاري عواقب به سپس و شده داده مختصري يكتوضيح هر دربارة

ميشود\/

تاريخي پيشينة ١ـ

دور چندان نه فاصله به كه است اس2م جهان قديمي كانونهاي از ماوراءالنهر منطقة

طـريق از مسـتقيم غـير يا و عرب مجاهدين ورود با مستقيم صورت به اس2م ظهور از

در چنان و شد اس2مي منطقة يك به تبديل و پذيرفت را اس2م شده, مسلمان ايرانيان

شهر شد/ قلمداد اس2م دين قلمرو اصلي كانونهاي از يكي زودي به كه نهاد گام راه اين

اNس2م قبة ديگر تعبير به و شناخته ماوراءالنهر و مركزي آسياي مّكه عنوان به نيز بخارا

سمرقند, مرو, شهرهاي از يك هر آن از بعد گرفت/ خود به شريف>

١١ & مقدمهسياسي كانون سه از برخوردار منطقه كه را جديد قرون به تا گوركاني تيمور تكاپوهاي

اين به كنيد, بررسي است, بوده بخارا\ اميرنشين و خوقند و خيوه Yخان اميري و خاناتي

مـنطقة هـيچگاه وجـود, ايـن بـا بـرد/ خـواهـيد پي بيشتر تاريخي ممتاز پيشينة و نقش

سرنوشت به گون, گونا نقشهاي با مدام و نشده جدا اس2مي تمدن پيكرة از ماوراءالنهر

اوشو و خوقند منطقة و مرو و بخارا سمرقند, شهرهاي است/ خورده گره اس2م جهان

مـذهبي حيات و دينباوري در نقشي چه تاريخي پيشينة كه ميدهد نشان و/// جامبول

ثـابت را ادعا اين درستي شهرها, تاريخي پيشينة با اس2مگرايي كانونهاي دارد; منطقه

ميكند/

پايدار حيات و ماندگار سنت اس�م ٢ـ

ديني قطبهاي از يكي و داده پرورش را بزرگي علماي منطقه اين گذشته دوران در

و شرق در دين ترويج در تأثيرگذار كانون عنوان به ماوراءالنهر است/ بوده اس2م جهان در

را اسـ2مي سنت ميتوان آن ارزشهاي و اجتماعي شئونات همة در و بوده دور شرق

ديد/

١٥٠ تسـلط عـليرغم كه كرده عمل گونهاي به اس2مي اصالت اين ديگر سويي از

و شـوروي\ جماهير اتحاد عصر در هم و تزاري امپراتوري دوران در Yهم روسيه ساله

است/ بوده پايدار ديني حيات و ماندگار اس2مي هويت آن دينستيزي عليرغم

بود ماوراءالنهر در ديني كانونهاي وجود ماندگاري اين در عوامل مهمترين از يكي

اين و داشته شهرت اس2مي عالمان و ديني چهرههاي پرورش در دور گذشتههاي از كه

چند هر بخارا> عرب مير مدرسه و مركزي آسياي مفتيگري ديني

مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ١٢ايـن است/ داشته ميانه آسياي در بهويژه اس2م اشاعة در اساسي نقش تصوف جنبش

كز مرا از بخارا و مرو مي2دي هشتم قرن از است/ طوNني سابقة داراي منطقه در جريان

بـرجسـته صـوفيان از نـقشبندي بـهاءالديـن و كـبري نجمالديـن بودهاند/ تصوف اصلي

قـدس آسـتان انتشارات و چاپ مؤسسة خزائيفر, علي شوروي, اتحاد مسلمان اقوام شيرين, كينر ا ١/٢٠ـ ص ,١٣٦٦ رضوي,

مبني بلشويكها مواضع به توجه با بلشويكي انق2ب از بعد هستند١/ منطقه اين مشهور وحفظ براي منطقه مردم از توجهي قابل تعداد آن, كردن محدود و مذهب بردن بين از بر

مشـربهاي بـا و پـرداخـتند تـصوف مـختلف طرق از پيروي به خود اعتقادات و دين

كردند/ حفظ را اس2م حيات از پرتوهايي فرقهاي روشهاي و پنهانكاري

به ميتوان جمله از بردند پناه بدخشان كوهستاني ناحيه به فرقه اين سران از برخي

اسـ�مي, انق�ب ادبيات نشر دفتر معاصر, تاجيكستان در اس!مي نهضت و اس!م الحق, شمس نور ١٩-٢/٢٠ـ ص نوري, ا عبد سيّد زندگي . نور مي!د ك: ر/ همچنين و ١٤-١٥ ص ,١٣٧٤

بـه و بودند نقشبنديه طريقت پيرو كه او اجداد و انوري٢ عبدا سّيد همچون رهبرانيكـبر ا عـلي بـه نـيز و حـصارك روسـتاهاي در آنهـا مـرشدان و قـادريه سـلوك پيروان

كرد/ اشاره تورجانزاده///

زنـده در مـهمي نـقش تـصوف مـختلف فِـَرق كـه شد مدعي ميتوان اساس اين بر

مـقابل در مـبارزه مـؤثر شـيوههاي از يكـي داشته مركزي آسياي در اس2م نگهداشتن

ديني پرتكاپويحيات اينخط است/ بوده روسيه در بلشويكها دينزدايي سياستهاي

نمود/ اندام عرض نيز استق2ل از بعد در

در علما از طايفه همين گردان شا از خود كه تاجيكستان اس2مي نهضت رهبر نوري

آنها داشتند, بسزايي سهم آن حفظ و اس2م گسترش در آنها ميگويد: است ماوراءالنهر

/٩٦ ص معاصر, تاجيكستان در اس!مي نهضت و اس!م الحق, شمس نور ٣ـاخير قرن نيمه در صوفي بزرگان از طبقهاي از بعد, و آموختند٣/ اس2م مردم به پنهانيايشان الدين, ناصح ايشان خواجه, احمد ايشان جان, عبدالرحمن ايشان مانند Yبيستم\

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


١٣ & مقدمه

همان/ ١ـ

ميكند١/ ياد كردند ايفا بزرگي نقش اس2مگرايي رشد در جان, عبدالخليلايدئولوژي خ�ٔ ٤ـ

بـه قرن يك به نزديك كه ماركسيسم تفكر شوروي جماهير اتّحاد فروپاشي از بعد

از گذشته قرن نيم و يك در كه منطقه و باخت رنگ ميشد تبليغ برتر ايدئولوژي عنوان

فرهنگمسيحيت تجربه از بعد يكباره به ميبرد, شورويرنج و روسيه استعمار سيطرة

از بـرخـي شد/ مواجه فكري خ2ٔ نوعي با لنينيستي ماركسيسم تفكر و شرقي ارتدكس

تـفكرات بـه خـ2ٔ ايـن كـردن پـر بـراي ماوراءالنـهر جوامع ديني روشنفكران و نخبگان

آوردند/ روي غربي دموكراسي

از نوعي به ميكشيد, يدك را ماركسيستي تبليغات روسوبات هنوز كه ديگر گروهي

مـنطقهاي نـاسيوناليسم يـا و تـركمني\ يـا ازبكـي نـاسيوناليسم Yمـثل مّلي ناسيوناليسم

كرد/ پيدا توّجه Yپانتركيسم\

يكي آن از پرتوهايي ايدئولوژي, دو از يكي گرفتن قرار مبنا بر ع2وه گرايش دو هر در

يك عنوان به را اس2م داشت مذهبي و ديني عرق كه ديگر گروه امّا داشت/ وجود نيز

كرد/ تبليغ را آن انتخابو مكتب

گورباچف دورة آزاديهاي از بعد سركوب سياستهاي و سياسي ساختارهاي ٥ـ

مركزي آسياي جمهوري استق2ل و شوروي جماهير اتّحاد فروپاشي با كه چند هر

سـريع سـاخت در آنهـا گرايش و كردند پيدا توّجه ديني ارزشهاي و مذهب به مردم

كـه مـنطقه كشـورهاي از بـرخـي در امّـا يـافت, تـبلور ديـني آموزشي كز مرا و مساجد

هنوز كه حزبي سابق كادرهاي بود, مانده باقي همچنان ماركسيستي سياسي ساختارهاي

بودند/ منطقهاي كمونيستي احزاب اول دبيران همان مركزي آسياي رهبران غالب ٢ـاست, جوامع فرهنگآن از بخشي كه ديني عنوان به اس2م نبودند مايل داشتند,٢ قدرتوارد اجتماعي و سياسي مشاركت و قدرت حوزة و بگيرد خود به سياسي بوي و رنگ

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ١٤شود/

قـرار اسـ2مگرايـاني از دسـته آن بـا مـقابله در آنـان سـياست ايـن با كه بود طبيعي

سياسي, رفتارهاي در دين به توّجه و سياسي قدرت در مشاركت خواستار كه ميگرفتند

كـه نيز منطقه در سياسي ساختارهاي از بعضي بودند/ دولتمردان فرهنگي و اجتماعي

دارد/ فرمايشي نقشي آن, گذشتة ساختار اساس بر پارلمان هنوز ١ـ

بـر قدرت توزيع و بود پارلمان١ و انتخابات اصل همچون دموكراتيك نهادهاي از فارغ

ميشود/ مشاهده تاجيكستان و تركمنستان در آنچه ٢ـ

براي مناسبي محرك است, قبيلهاي و محلي٢ ساختارهاي و فومي و طيفي مباني اساساست/ منطقه در اس2مگرايي رشد در مذهبي بحرانهاي ايجاد

آسـياي مـنطقه در اسـ2مگرايـي رشد در تأثيرگذار كانونهايي نيز بيروني بخش در

از: عبارتند كه است بوده مركزي

ايران/ اس2مي انق2ب پيروزي ١ـ

حكـومت تشكـيل و شـوروي سرخ ارتش ضد بر افغانستان مردم اس2مي جهاد ٢ـ

/٨٧ ص معاصر, تاجيكستان در اس!مي نهضت و اس!م الحق, شمس نور ٣ـ

كشور٣/ اين در اس2ميآن/ جهادي تجربههاي و افغانستان منطقة در افغان عرب مهاجر گروه ٣ـ

چچن/ اس2مگرايان پيروزيهاي و افغانستان در طالبان پيروزي ٤ـ

منطقه/ در او شبكة شخصيتو تأثير و Nدن بن اسامه ٥ـ

ايران اس�مي انق�ب پيروزي ١ـ

اس2م معاصر جهان در تأثيرگذار عظيم موفقيتهاي از ايران اس2مي انق2ب پيروزي

تـئوري عـنوان به بار نخستين براي را اس2م توانست خود پيروزي با انق2ب اين است/

مـؤسسه اسـ!م, ت حـيا تجديد و QرهRخميني امام حركت خسروشاهي, هادي سيد راشد, غنوشي ١٠٤-٤/١٠٥ـ ص ,١٣٧٢ تهران, اط�عات,جـنبشهاي ظـهور مـوجب ايـران اسـ2مي انق2ب پيروزي دهد٤/ ارائه جهاني انق2ب

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


١٥ & مقدمه

/٢٦ ص معاصر, تاجيكستان در اس!مي نهضت و اس!م الحق, شمس نور ١ـ

است١/ بوده جهان نقاط اقصيى در اس2مگرايي رشد و اس2ميسياسي نظام ادارة توان اس2م نيز حاضر قرن در كه كرد ثابت پيروزي اين همچنين

مذهبي درخواستهاي بيشتر انگيزة و روحيه با مسلمانان نتيجه در و دارد را يككشور

ميكردند/ طرح را خود

اتّحاد به اس2مي افكار ٨٠ دهه در اس2مي حركتهاي بين رابطه برقراري نتيجة در

اس2مي, گون گونا حركتهاي نمايندگان برخي دوره اين در يافت/ راه شوروي جماهير

/٢٦ ص معاصر, تاجيكستان در اس!مي ونهضت اس!م الحق, شمس نور ٢ـ

در اس2مي جمهوري تشكيل بنابراين ميكردند٢/ فعاليت زيرزميني, صورت به بيشترتأثـير منطقه در اس2ميگرايي رشد بر حكومت ادارة براي اس2م توانايي اثبات و ايران

نـقطه ايـران اس2مي انق2ب واقع در و داده قرار تأثير مورد را ابعاد تمامي است داشته

حـيات هنگام در كه چنان است/ جهان در اس2م مجدد احياي و خيزش آغاز و عطف

از يكي آنان, رهبران دستگيري و مسلمانان سركوب جريان در شوروي, جماهير اتّحاد

راديـوهاي بـه دادن گـوش مـيزد, آنـان بـه شـوروي اط2عاتي ارگانهاي كه اتهامهايي

/٦٣ ص همان, ٣ـ

است٣/ بوده خمينيYره\ امام شخص و اس2مي جمهوري به توّجه خارجي,تشكـيل و شـوروي سـرخ ارتش ضـد بـر افـغانستان مـردم اســ�مي جــهاد ٢ـ

ايران در اس�مي حكومت

دهة دو در دارد ازبك اندازه همين از كمتر تاجيكو ميليون ٦ به نزديك كه افغانستان

بخش بود/ خود ك خا به شوروي سرخ ارتش تجاوز يعني تحول, مهمترين شاهد اخير

تشكـيل مـركزي آسـياي مسـلمانان را افـغانستان بـه شـوروي اعـزامـي نيروهاي اعظم

از شدند/ آشنا افغانستان مردم جهاد و اس2م با تدريج به حادثه اين در آنها ميدادند,

مـجاهد مسلمانان با سركوب, جريان در مركزي آسياي مسلمان سربازان ديگر, سوي

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ١٦از بسياري و شدند مواجه ميكردند دفاع خود ك خا و دين از شجاعت با كه افغانستان

مـلت مـظلومانة و شـجاعانه مـبارزات چگـونگي كشـورشان بـه بـازگشت از بـعد آنان

فراهم را ديني و سياسي روشنگري موجبات تبادل, همين ميكردند/ بازگو را افغانستان

در دوران آن مـخفي تشكـلهاي از يكـي شكـلگيري در را آن مـيتوان كـه چـنان كرد

كرد/ كر ذ ماوراءالنهر

بر آنها پيروزي بهويژه و شوروي سرخ ارتش برابر در افغانستان مجاهدين مقاومت

بسياري تأثير مركزي آسياي منطقه در اس2مگرايي رشد بر شوروي دستنشاندة دولت

داشت/

استاد معلم, خبرنگار, مترجم, عنوان به شوروي جماهير اتّحاد ازبكهاي و تاجيكان

بين ارتباط طريق اين از و بودند كار به مشغول افغانستان گون گونا مناطق در و/// دانشگاه,

آسياي به اس2مي عقايد انتقال براي جديدي كانال و شد امكانپذير شوروي مسلمانان

آمد/ وجود به مركزي

بـه مـخفيانه ورود بـا افـغاني مـجاهدان از بـرخـي جـهاد دوران در ديگر, سويي از

ع2قهمند مسلمانان اختيار در را خود انديشههاي نظاميو و سياسي تجارب ماوراءالنهر,

مـاركسيستي دولت سـرنگوني و افغانستان در مجاهدين پيروزي از پس ميدادند/ قرار

در تـحولي هـر وقـوع در كه گونهاي به شد گستردهتر تأثيرگذاري و عمل حوزه نجيب,

بهويژه كشور اين گون گونا جريانهاي و افغان مجاهدين پاي جاي مركزي آسياي منطقة

ميشد/ ديده بودند, نفوذ صاحب و مستقر افغانستان, شمالي مناطق در كه تشكلهايي

آموزشي امكانات منطقه, در اس2مگرايي رشد به كمك بر ع2وه افغان مجاهد گروههاي

كشورهاي گراي اس2م گروههاي اختيار در را خود نظامي اردوگاههاي و فكري و نظامي

به عبور با خود مقاصد به رسيدن براي آموزش و تجهيز از گروهها اين دادند/ قرار ديگر

ميدادند/ سازمان را گون گونا فعاليتهاي مرز سوي آن

غير استفاده در داشتند, نظامي حضور افغانستان شمال در كه احزابي ديگر عبارت به

آنها نفوذ تحت مناطق جزو كه ماوراءالنهر به ورود و مرز از اس2مگرا جريانهاي قانوني

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


١٧ & مقدمهميكردند/ اختيار سكوت بود,

روسي مرزبانان توسط كه افغانستان با تاجيكستان مرزهاي شوروي فروپاشي از ١/ استفاده آن از دولت مخالف مسلح گروههاي كه ميشداسـ2مي حـركت تأثـير ديگر سوي از ميخورد/ چشم به نيز منطقهاي دولتهاي تأييد

٩٨ حدود افغانستان شمال در تنها كه چنان كند تصديق را مدعا اين ميتواند تاجيكستان

گون گونا مناطق از نيز دفاعي مسلح نيروهاي مردم با همراه و كردند تجمع پناهنده هزار

در مـوجود كـميتههاي مـهمترين جمله از و بودند آمده افغانستان شمال به تاجيكستان

/١٠٠-١٠٣ ص معاصر, تاجيكستان در اس!مي نهضت و اس!م الحق, شمس نور ٢ـ

بود٢/ نظامي كميتة تاجيكستان اس2مي نهضت ساختارآن جهادي تجربههاي و افغانستان منطقة در عربافغان مهاجر گروه ٣ـ

و شـدند گسـيل مـنطقه اين به تدريج به عربها افغانستان, در جنگ آغاز با همراه

پيشاور عربها, انتقال و تردد اصلي مركز كنند/ ايفا نقش افغانستان جهاد در كردند ت2ش

عبدا همكاري با افغان> عرب مجاهدين

مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ١٨عزام عبدا افغان عرب جريان در را نقش بيشترين كرد/ تبديل مقاومت از اسطورهاي

افغانستان در و شد شروع حماس با و فلسطين از او كار بود/ جهاد و نبرد مرد كه داشت

عرب تشكي2تگروههاي روسها, سوي از افغانستان اشغال پايان از پس يافت/ استمرار

از آنهـا عـمل جـهت امّـا ماند باقي همچنان يافته سازمان گردانهاي صورت به افغان

اسـتبدادي كـميتهاي حـا عـليه مـبازره بـه افـغانستان از روسها راندن بيرون موضوع

مختلفي عمليات منظور اين به و شد كشيده صنعا و قاهره و الجزاير در عربي كشورهاي

و آفـريقا تـمامي در گـروهها ايـن سـركوب با تدريج به دادند/ انجام گون گونا مناطق در

آسـياي و بالكان و قفقاز در جنگ صحنههاي به آنها فارس, خليج و عربي خاورميانة

ارتش تجاوز دورة Yدر افغانستان در قب كه افغاني عرب مجاهدين شدند/ كشيده مركزي

دخالت داغستان و چچن كوزوو, بوسني, قرهباغ, بحران در ميجنگيدند شوروي\ سرخ

يكجريان عنوان به افغانستان, در طالبان تقويتجريان بر ع2وه نمودند ت2ش و كردند

تـرديد بـدون نـمايند/ عمل شده كر ذ مناطق در مختلف صحنههاي پيشرو و

بـا افـغانستان شـمال مـردم نژادي قرابتهاي و افغانستان منطقة در گروهها اين حضور

مردم با آنها فرهنگي و ديني همبستگيهاي نيز و مركزي آسياي و ماوراءالنهر مردمان

رشـد در تأثـيرگذار و مـرجـع كـانونهاي از ديگـر يكي مرزي, رودخانههاي سوي آن

اسـ2مي نـهضت مـبارزه جـريان در كـه آنچـنان است/ بـوده مـنطقه در اســ2مگرايـي

مبارزه صفوف در افغانها>

١٩ & مقدمهچچن اس�مگرايان پيروزيهاي و افغانستان در طالبان پيروزيهاي ٤ـ

آن اعضاي كه آموزشهايي دليل به كه بود مذهبي متعصب يكجنبش طالبان جنبش

عـمليات در شـركت بودند, ديده كستان پا در ديني مدارس در تحصيل دوران طول در

طول در آن اعضاي كه آموزشهايي دليل به كه بود مذهبي نظام استقرار براي مسلحانه

مسـلحانه عمليات در شركت بودند, ديده كستان پا در ديني مدارس در تحصيل دوران

نوع اين و ميگرفتند نظر در شرعي يكوظيفه را افغانستان در مذهبي نظام استقرار براي

دوران مـذهبي سـياستهاي نـتيجة در مـيرفت/ Nبا خدا راه در جهاد سطح تا فعاليت

ايـن در رسـمي و ديـني مدارس افغاني ط2ب تعداد ١٩٧٠-١٩٨٠ دهة در ضياءالحق

/٤٨-٤٩ ١٣٧٧,ص تير ,٥٢ شماره اول, صفحه كستان, پا در مذهبي مدارس ١ـ

ايـن از بـرخـي رسيد/ نفر ٢٥٠٠٠ از بيش به رسمي غير و ١٢٨٠٠٠ از بيش به كشور,بـن يـوسف محّمد موNنا رياست به كه كراچي در اNس2ميه جامعةالعلوم مثل مدارس

طالبان, رهبر عمر, محّمد م2 و است برخوردار جهاني شهرت از ميشود, اداره نوري

شوراي اعضاي شش از تن سه آماري به بنا است/ بوده مدرسه همين ط2ب از يكي نيز

طـ�ب ه ـب دارس ـم ـن اي در د/ بودهاـن مدرسه همين فارغالتحصيل قندهار در طالبان رهبري

گرفت/ قرار آن درجنب هم سياسي تعاليم بعد به ١٩٨٠ دهة از ميشدو داده مذهبي تعاليم

در آن, اتمام از پس يا دروس فاصله در مدارس اين افغاني فارغالتحصي2ن و ط2ب

افغانستان به و ديده نظامي آموزش افغانستان و كستان پا مرزهاي در نظامي اردوگاههاي

ميشدند/ اعزام

در كه اقتصادي و سياسي باورهاي و ديني سنّتهاي كه است آن نشانگر نكات اين

است/ داشته نقش مذهبي گروه انسجام در ميشد, داده آموزش كستان مذهبيپا مدارس

توانست و شد ظاهر افغانستان سياسي حيات در ١٩٩٤ از بعد بار نخستين براي طالبان

راهـي دو حـصار, سنگ مانند افغانستان جنوب و شرق مناطق از برخي تصرف از پس

از بعد گروه اين درآورد/ تصرفخود به نيز را ج2لآباد و قندهار شهرهاي بولدك, ايپس

نيز شهر آن بر كابل, محاصرة از بعد و آورد چنگ به را ديگر استان ده هراتو نيز ١٩٩٥

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٢٠يافت/ تسلط

شريفو مزار يعني افغانستان شمالي مناطق حمله, چند در ١٩٩٧ سال از بعد طالبان

درآوردند/ خود قلمرو تحت ١٩٩٨ سال در نيز را مركزي مناطق و گرفتند را بلخ و قندوز

در سـنّت اهل بين در گروه, اين مذهبي و سياسي جهتگيريهاي نيز و پيروزيها اين

آسياي در منطقهاي تحوNت در ميتوانست شدو تلقي مثبت يكجريان مركزي, آسياي

بگذارد/ اثر مركزي

در طـالبان خـطر دربارة ١٩٩٥-١٩٩٦ در يلسين امنيتي مشاور لبد الكساندر ژنرال

را بخارا جمله از ازبكستان از بخشهايي كه است آن طالبان ١/ نزديك ما مرزهاي به سرعت به سپس و ملحق است, همعقيده آنهاتكـميلكنندة عـوامـل از ديگـر يكـي قـفقاز در روسيه ضد بر چچن مردم مبارزات

بر چچن تأثير بهويژه است/ مركزي آسياي منطقة در چچن\ Yطالبان مرجع كانون تأثيرات

فرماني صدور با ١٩٥٥ اوايل در يلسين كه شد آشكارتر هنگامي از مركزي آسياي منطقة

اعـ2م يكجانبه آتشبس و آشكار چچن شهرهاي از را خود نظامي قواي عقبنشيني

دفـتر فـصلنامه آن, مـنطقهاي ت تأثـيرا و چـچن مـناقشه بـه ديگر نگاهي غ�مرضا, تبريزي صبري, ٢/٤٣ـ ص تهران, ,١٧ شماره ,١٣٧٦ بهار سوم, دورة ششم, سال قفقاز, و مركزي آسياي مطالعات

كرد٢/در مسـلمانان مـبارزه بـراي انـرژي و امـيد توليد كانونهاي از يكي ميتوانست اين

در او حـمايت مـورد دولتهـاي و روسـيه Yيـعني دشمن همان ضد بر مركزي آسياي

باشد/ منطقه\سوي از ميشتافتند/ چچن مردم كمك به مختلف اشكال در خود منطقه مسلمانانحمايتي اعتراضي كنشهاي وا بود/ خشنودكننده آنها براي نيز اس2م جهان مواضع ديگرو اردن مـقيم چـچنيهاي و مصر و عربستان مالي حمايتهاي و مسلمان جمعيتهاي

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


٢١ & مقدمهرا داوطلب نيروهاي حتي كه چنان مناطق ساير و كستان پا افغانستان, نظامي حمايتهاي

سـوم, دوره ششـم, سال قفقاز, و مركزي آسياي مطالعات دفتر فصلنامة چچن, بحران حميد, راسخ, ١/٤٣ـ ص تهران, ,١٧ شماره ,١٣٧٦ بهار

مركزي آسياي منطقة در اس2مگرايي رشد در ميتوانست نيز و ميكردند١ اعزام چچن بهاز او تاشكند, در ١٣٧٧ ماه بهمن انفجارات متهمان اعترافاترئيس طبق باشد/ تأثيرگذاربـر چچن تأثيرگذاري تأييد در نيز و بود گرفته دستور چچن مبارزان از خطاب بن فصلآتماتف كر ذا ازبكستان كشور وزير كه بس همين مركزي آسياي منطقه در اس2مگراييرابـطه چـچن در خـود همكيشان با مركزي آسياي منطقة در اس2مگراها كه داد گزارش

در بـيشكك ويـچرني روزنـامه از نـقل بـه هـمچنين و ٧٧.١٢.٢ ج/ا/مسكــو, خــبرگزاري ايــرنا, ٢/٧٧.١٢.٢٦ـ خبر خراسان مركز سيماي و صدا ازبكي راديو و ١٣٧٧.١٢.٢٦

ديدهاند٢/ آموزش آن در و داشتهمنطقه در او شبكة شخصيتو تأثير و Lدن بن اسامه ٥ـ

كارشناسي رشته در شد متولد رياضحجاز شهر در ١٩٥٧ سال در كه Nدن بن اسامهلندن دانشگاه از را خود كشاورزي مهندسي و كرد تحصيل حجاز در اقتصادي مديريتبـه او شـد/ آغـاز افغانستان به شوروي سرخ ارتش تجاوز هنگام از او مبارزات گرفت/يك افغان نيروهاي بين در كشور, اين از روسي نيروهاي خروج از پيش تا رفتو پيشاورفعاليتش هم بينالمللي و منطقهاي سطح در زودي به Nدن بن بود/ شده شناخته مجاهداز حمايت به اNنصار>

مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٢٢جهان در آمريكايي ضد مبارزات براي اسطوره يك به تبديل او اينك و شد بيشتر جهاناسارت از اس2م مقدس سرزمينهاي كسازي پا و آزادسازي براي و است شده اس2م

ميكند/ مبارزه آمريكا استعمار و دشمناندولت درخواست به شد ناچار آمريكا و عربستان فشار تحت كه آن از پس بنNدندر او كه جايي شد افغانستان وارد ١٩٩٦ سال در كند, ترك را كشور اين ك خا سودانبود/ داده قرار افغان مجاهدين اختيار در فراواني كمكهاي سابق شوروي اشغال دورةرژيم مخالفان سازماندهي به عزام عبدا دكتر چون شخصيتهايي ديگر همراه بنNدنشيخ اس2مي حزب مهمان افغانستان به ورود از بعد و بود زده دست عرب غير عربودر او درآمد, ج2لآباد در طالبان تحتحمايت آن از بعد و شد ننگرهار يونسخالصدرو مـنطقه سـطح در خـود مـبارزات سازماندهي و برنامهريزي به آسودگي با افغانستان

گفتند: او به كه چنان شد پذيرفته گرمي به افغانيها سوي از بنNدن پرداخت/ جهانجـهاد نـيز مـا جهاد و است سرزمينا بلكه نيست, افغانها سرزمين ما

٢٣ & مقدمهرا افكار عليه مبارزه اقدامي هر از قبل دارد ضرورت لذا نه؟ يا رفت خواهد بين از نيز

/١٣٧٧.٩.٦ خبر خراسان, مركز سيماي و صدا ازبكي, راديو آرشيو ١ـ

بخشيم>١/ شدتاز يك هـر تأثـيرگذاري مـيزان سـنجيدن كه نمود اشاره ميتوان بخش اين پايان دريـا نـزديكي و روابط تابع مركزي, آسياي منطقة در اس2مگرايي رشد بر بيروني عواملرابطة و نزديكي ديگر, عبارت به است/ شده كر ذ كانونهاي به فاصله\ نظر Yاز دوريمـيزان مـرجـع, جـريانهاي از يك هـر با منطقه در اس2مگرا جريانهاي و گروهها بهتر

ميدهد/ افزايش مركزي آسياي منطقة در را آن تأثيرگذاريدر مشـابه رفـتارهاي امّـا نـدارد وجـود دقـيق يـافتههاي و گزارش خصوص اين دربـر مرجـع كانونهاي تأثير مبارزاتي, شيوههاي اتخاذ نيز و جهاني و منطقهاي تحوNتآن شـبيه چيزهايي و نظامي اقدامات چه چنان ميدهد/ نشان را منطقه در اس2مگراييآسـيايي مـنطقة در را چـچن و افـغان عرب حركتهاي تأثيرات گروگانگيري, همچونتفكر در انتخابات از طالبان تحليل گر, ا سياسي نمونة در يا و ميگذارد نمايش به مركزيازبكستان در پارلماني انتخابات تحريم با ميكنند\ نفي را انتخابات هرگونه Yكه اس2مي

در پـارلماني انـتخابات بـه مـربوط خـبرهاي . خـراسـان مـركز سيماي و صدا . ازبكي راديو آرشيو آن/٢ـ دربارة ازبكستان اس�مي حركت موضعگيري و ١٣٧٨ آذرماه دوم نيمه ازبكستان

چـه هر بود/ خواهد روشن تأثيرگذاري ميزان شود, مقايسه اس2مگرا٢ گروههاي توسطبـا و كمتر شده كر ذ جريانهاي بر آنها تأثيرگذاري باشد, دورتر شده كر ذ كانونهايكار بر تكيه كه ايران در اس2مي انق2ب پيروزي شيوة كه, چنان بود/ خواهد بيشتر فاصلةكمترين نتيجه در و توّجه مورد كمتر بود انرژيتودهها از استفاده و ديني تبليغ و فرهنگي

داشت/ منطقه در را تأثير

مركزي آسياي منطقة در اس�مگرايي عمدة كانونهايفرغانه دره ١ـ

مناطق نسبت به و بود ماوراءالنهر در شهري تمدن كز مرا از يكي گذشته در فرغانه درة

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٢٤امتياز اين از برخورداري ميكرد, ايفا را متروپل نقش بودند, قبايلي و روستايي كه اطراف

و جغرافيايي موقعيت همچنين و نوزدهم\ و هيجدهم قرن در خوقند خانات دورة Yدر

اين كه است شده موجب ديني تفكرات سابقه داشتن غرب شرقو اتصال براي ترانزيتي

باشد/ گذشته دهة دو در اس2مگرايي كز مرا مهمترين از يكي ناحيه

نخستين فرغانه كه است بوده اين اس2مگرايي ت2شهاي هدِف موارد, از پارهاي در

اع2م نام به يكجمهوري تشكيل مقصد, گاه باشد ماوراءالنهر در شده آزاد پايگاه

است/ نمنگان و انديجان فرغانه, مخفف كه شده

كانايتيسون و بود اس2مخواهي شورشو مركز شوروي, فروپاشي از بعد منطقه اين

ميكند: كيد تأ

نـقش مـلكي, قـاسم تـيسون, بـه ك: ر/ هـمچنين و خراسان مركز سيماي و صدا ازبك راديو آرشيو سال١ـ دوم, دوره ,١١ شماره قفقاز, و مركزي مطالعاتآسياي دفتر ازبكستان, در بصري سمعي ١٦٢/رسانههاي ص ,١٣٧٤ تهران, چهارم,

مينگرد>١/ اس2م به خويش مّلي هويت به بازگشت براي فرغانه

٢٥ & مقدمه٦٠ حدود دستگيري خبر اع2م ضمن ١٣٧٨. ٥. ١٦ در قزاقستان مّلي امنيت وزارت

غير جلسات برپايي با كه كرد متهم را آنها كشور اين جنوبي بخشهاي در روحاني نفر

/١٣٧٨.٥.١٦ در بيشكك ويچرني روزنامه از نقل به ج/ا/ا خبرگزاري ايرنا, ١ـ

ميدادند١/ نظامي آموزش مردم به منطقه در ناامني ايجاد براي قانوني,قرقيزستان غربي جنوب ٤ـ

و اجتماعي و فرهنگي همگراييهاي و فرغانه دره به پيوستگي دليل به نيز بخش اين

ايـن است/ بـوده گـذشته دهـه در اسـ2مخواهـي تفكرات تأثير تحت كانون آن با ديني

در سياسي شرايط با متناسب البته ميشود/ ديده ج2لآباد اوشو منطقة دو در تكاپوها

فـعاليتها و نـميگرفت صـورت حكومت ضد بر اساسي جهتگيريهاي قرقيزستان,

نـام به حزبي فعاليتهاي از بخش, اين در است/ بوده منطقهاي هدفهاي به معطوف

كتاب جلد ١٢٠٠٠ همراه به آن اعضاي از تن دو زماني و تبليغ اس2م اصول دربارة آزادي

/١٣٧٨.٢.٢٤ در بيشكك ويچرني روزنامه از نقل به ج/ا/ا, خبرگزاري ايرنا, ٢ـ

است/ شده ياد شدند٢, دستگير مجله زيادي تعداد ومنطقهخوارزم ٥ـ

در خوارزم مرزي منطقة مركزي آسياي در اس2مخواهي كانونهاي از ديگري بخش

مـيباشد/ مـذهبي ديـرينة سـابقة داراي كـه است تـركمنستان شـرق و ازبكستان غرب

را تـركمنستان از بخشي توانسته قومي و مذهبي و فرهنگي قرابتهاي دليل به خوارزم

بـيشترين تـركمنستان از بـخش ايـن در كـه كـرد ادعـا مـيتوان دهـد/ قـرار تأثير تحت

مسلح گروه يك ١٣٧٧ سال ماه دي در است/ گرفته شكل سياسي و ديني فعاليتهاي

مرزبان ٦ ازبكستان با تركمنستان مرز در ك گازاجا گمركي پست به حمله ضمن ناشناس

يكگروه را آنها تركمني مقامات رسمي, اع2م در كه آوردند در پاي از را تركمن ازبكو

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٢٦

/١٣٧٧.١٠.٨ خبر خراسان, مركز سيماي و صدا ازبكي, راديو آرشيو ١ـ

داشتند١/ را تركمنستان ك خا به قانوني غير ورود قصد كه كردند معرفي جنايتكار مسلحسـركوب تشـديد از بعد بود/ داده رخ نيز قب آن نظير كه دادهاند گزارش خبرگزاريها

و خـوارزم اهـالي از زيـادي گـروه ١٣٧٨ سـال بهار در منطقه و ازبكستان در مسلمانان

/١٣٧٨.٢.٣١ خبر خراسان, مركز سيماي و صدا ازبكي, راديو آرشيو ٢ـ

كردند٢/ مهاجرت كوهستاني مناطق به تاجيكستان مرز از عبور با اطراف نواحيمـناطق داده شكـل مـنطقه در را اس2مگرايي جغرافيايي كانونهاي كه آنچه بنابراين

در جغرافيايي پيوستگي نوعي استو بوده شهرها به Yنزديك\ چسبيده مناطق و شهري

از خـيوه و خـوقند خـانات نـيز نوزدهم و هيجدهم قرن در ميشود/ ديده كانونها اين

و اقـتصادي ديـني, فـرهنگي, هـمگرايـي از و بوده سياسي قدرت كانونهاي مهمترين

است/ بوده برخوردار نژادي قرابتهاي

اس�مگرايان مبارزاتي شيوههايدر است شده انتخاب اس2مگراها طرف از مبارزه شيوة عنوان به گذشته دهة در آنچه

ميباشد/ تفكيك قابل كلي دستهبندي سه

قهرآميز شيوة الف\

فكري و فرهنگي شيوة ب\

سياسي شيوة ج\

و جـغرافـيايي مـوقعيت بـا مـتناسب مركزي آسياي منطقة در اس2مگرا جنبشهاي

آغـاز در آنهـا از بـعضي كـردهانـد/ انتخاب را خود مبارزاتي شيوههاي سياسي شرايط

تـفاهم عـدم سبب به وابسته, جمهوريهاي استق2ل شوروي جماهير اتّحاد فروپاشي

از گـرفتند/ پـيش در را مسـلحانه مـبارزة بـهناچار, سـياسي, قـدرت در مشـاركت براي

سياسي, فاز از عبور از بعد كه است تاجيكستان اس2مي نهضت جنبشها, اين مهمترين

مسلحانة حركتهاي خبرگزاريها اين بر ع2وه آوردند/ نظاميروي نبرد به سال ٥ مدت

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


٢٧ & مقدمه

/١٣٧٧.٧.١٤ تاشكند, ج/ا/ا/, خبرگزاري ايرنا, ١ـ

گـزارش را ديگـري انـفجار ,١٧٧. ٧. ١٤ تـاريخ در نمنگان در ازبك پليس تعدادي قتل

/١٣٧٧ بهمنماه خراسان, مركز سيماي و صدا ازبكي راديو آرشيو ٢/١٣٧٨.١.١٢ـ خراسان, مركز سيماي و صدا ازبكي راديو آرشيو ٣ـ

با تاشكند پليس درگيري ,٣٧٨. ١. ١٢ تاريخ در خوارزم در انفجار تاشكند٢, در كردهاند;

/١٣٧٨.١.١٠ خراسان مركز سيماي و صدا ازبكي راديو آرشيو ٤ـ

اس2مگراها از نفر ٦٠ بازداشت آنها٤, شدن كشته و ٧٨. ١. ١٠ در اس2مگراها از نفر سه

/١٣٧٨.٥.١٦ در بيشكك ويچري روزنامه از نقل به ج/ا/ا/ خبرگزاري ايرنا, ٥ـ

مخفيانه٥/ آموزش جرم به قزاقستان جنوب دربه و مناطق آن تصرف و قرقيزستان جنوبي مناطق در روستا چند به اس2مگراها حمله

/١٣٧٨.٤.٢٦ خبر خراسان, مركز سيماي و صدا ازبكي, راديو آرشيو ٦ـ

است/ آنها جملة از قرقيزي٦ اتباع از تعدادي و ژاپني اتباع از نفر چهار گرفتن گروگانحـركت نـفي بـا گذشته دهة در اس2مگرايي جريانهاي از بعضي ديگر سوي از امّا

مـثل كـردند, ديني و فكري و فرهنگي فعاليتهاي به معطوف را خود ت2ش مسلحانه

در اسـ2مي احـياي حـزب و يـوسف, مـحّمد صـادق محّمد ازبكستان, تبعيدي مفتي

رهبري و كرد شروع تاشكند در مخروبه ساختمان يك در را خود فعاليت كه ازبكستان

/١٣٧١.٢.١٢ روزنامه, كيهان ٧ـ

آغاز همان در حزب اين اعضاي از برخي داشت٧/ برعهده سوتجيان خطيب امام را آنگـزارش ازبكستان انتظامي مقامات كه اس2مي التحرير حزب همچنين شدند/ دستگير

فـرغانه دره در را حـزب ايـن دولتـي ضد اط2عيههاي توزيع عوامل توانستهاند دادند,

/١٣٧٨.٢.٣٠ خبر خراسان, مركز سيماي و صدا ازبكي, راديو آرشيو ٨ـ

شده اس2مي٨ حكومت تشكيل درخواست اع2ميهها اين در كنند/ دستگير و شناسايينفر هزار به نزديك كه داد نشان دريا قشقه استان تلويزيون كشور از ديگري بخش در بود/

/١٣٧٨.٥.١٠ خبر خراسان, مركز سيماي و صدا ازبكي, راديو آرشيو ٩ـ

شدهاند٩/ آمارگيري و شناسايي اس2مي التحرير حزب طرفداران ازتـبليغ اس2مي اصول دربارة كه است شده ياد آزادي نام به حزبي از قرقيزستان در

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٢٨تعدادي و كتاب جلد دويست و هزار آن, رهبران از برخي دستگيري هنگام در و ميكرد

/١٣٧٨.١.٢٤ بيشكك, روزنامه از نقل به ج/ا/ا/ خبرگزاري ايرنا, ١ـ

گزارش كازاختسانكاپراودا روزنامه نيز قزاقستان در است١/ شده ضبط كشفو نيز مجلهديـن تبليغ به كه را تشكي2ت اصلي اعضاي از ميكربايف عسگر دستگيري

/١٣٧٨.٣.١ قزاقستانسكايا, روزنامه از نقل به ج/ا/ا/ خبرگزاري ايرنا, ٢ـ

كرد٢/ گزارش ميپرداخت,كرد اشاره ازبكستان تبعيدي مفتي مثل ديني علماي از بعضي به ميتوان زمينه اين در

فرهنگي ديگر ابزارهاي و راديو طريق از فكري و فرهنگي كار با منطقه, از بيرون در كه

و فكـري فـعاليت اس2مگراها, نيز تركمنستان از بخشهايي در ميكرد/ ترويج را اس2م

دارند/ فرهنگي

امـامعلي دولت بـا تـاجيكستان اسـ2مي نـهضت آشـتي از بـعد مـبارزه سوم شكل

اجـراي بـراي سـياسي تـ2شهاي مـيخورد/ چشـم به تاجيكستان داخل در رحمانف

مـبارزه سـياسي اشكـال جمله از دولتي, قدرت از سهمي كسب و مّلي آشتي توافقات

است/ مركزي آسياي در اس2مگراها

گيري نتيجه و جمعبندي

پـيشينه از بـرخـورداري عـليرغم مركزي آسياي منطقة در اس2مگرايي جنبشهاي

داشـتن و شـرقي و اسـ2مي فـرهنگ در گـيري بـهره و ارزنده تجارب و مثبت تاريخي

چه گر ا راهند/ آغاز در هنوز اس2م, جهان شرق شمال در ديني تغذيه عمده كانونهاي

در را جنبشها اين توانسته داخلي پارامترهاي از برخي همراه به مختلفخارجي عوامل

اثـرات سـبب بـه امّـا كـند وارد مـنطقهاي سـياسي مشـاركت بـراي جـدي و عـملي راه

جوامـع, اين در شوروي جماهير اتّحاد و تزاري روسية دوران دينيزدايي سياستهاي

ديگر سوي از نبودهاند/ برخوردار منطقه در ديني عميق آموزههاي امتياز از اس2مگراها

انديشة با غربي دموكراسي و ناسيوناليسم تفكر بين ماركسيستي, تفكر فروپاشي از بعد

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


٢٩ & مقدمهتـجربه فـقدان اسـ2مگرايـي, عـميق تـفكر نـبود آمد/ بهوجود رويارويي نوعي اس2مي

به توّجه بدون انديشهها ساير به ماركسيستي انديشه از سياسي قدرت انتقال سياسي,

تـقليد و خـام نـظامي شـيوههاي از اسـ2مگراهـا اسـتفاده و اس2مخواهـي, جريانهاي

شديد سركوب با اس2مخواهي, جريانهاي كه شد موجب قهرآميز اشكال از كوركورانه

و فرهنگي فعاليتهاي به اس2مگراها پي در پي شكستهاي از بعد شود/ مواجه دولتي

آسياي و آفريقا شمال در اس2مگرايي طرفيجنبشهاي از آوردند/ سياسيروي فكريو

دليـل بـه ماندند باقي كه آنهايي و شدند سركوب غالبا مديترانه درياي شرق و صغير

و مـركزي آسـياي و قـفقاز مـنطقة بـه طـالبان, و چچن اس2مگرايان نسبي پيروزيهاي

دولتهاي و غربي كشورهاي تا شد موجب مكان و نقل اين كردند/ هجرت افغانستان

چـچن شـورش سـركوب بـه مـيترسيد, خـود جنوبي مرزهاي در ايدئولوژيكي تهديد از كه روسيه و١ـ ازبكستان و خود بين افراطگرايي[ عليه همهجانبه mهمكاري Interorica ايجاد با توانست و كند/پرداخت مقابله اس�مگرايي با قرقيزستان و تاجيكستان

مـنطقه كـل در اسـ2مگرايـي شـديد سركوب به بينظير١ اجماع يك در بار اين منطقه,سـركوب بـنNدن, محدودسازي طالبان, تحريم چچن, اس2مگرايان سركوب بپردازند/

آشـتي كشاندن بنبست به و آن پيرامون و فرغانه دره منطقة و ازبكستان در دينمداري

محدودسازي اس2ميو نهضت رهبري كادر و اپوزيسيون در تفرقه و تاجيكستان در مّلي

از اويغوري اس2مگرايي تردد از جلوگيري براي قزاقستان و قرقيز چين, مرزهاي در تردد

مـركزي آسـياي مـنطقة در اس2مخواهـي آن نتيجة كه بود سركوبگرانه اقدامات جمله

و فرهنگي فعاليتهاي به واقعبيني با اس2مگرا جريانهاي سركوبها, اين از بعد است/

با متناسب فضاسازي و جامعه ذهني باورهاي در تدريجي دگرگونيهاي ايجاد و فكري

چـاپ به اط�عات روزنامه در ١٣٧٨ ماه اسفند ١١ و ١٠ در مؤلف مقالة اين آمد, پيشتر كه آنچنان واقع٢ـ در و شد متواري بنRدن و سرنگون طالبان شد, سركوب چچن جنبش پيشبينيها, طبق و فرهنگيرسيد فعاليت به جنبشها رويكرد شاهد بايد حال و خورد/ شكست مركزي آسياي در قهرآميز باشيم/شيوه تبليغي وآوردند٢/ روي آن

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٣٠و مطالعه حوصله با را متن كه صوفيُاف آرمان آقاي از ميدانم فرض خود بر پايان در

براتي ابوالفضل و محمودي علي محمد آقايان از نيز و كردند گوشزد را نارساييها برخي

آقـاي از هـمچنين كـنم/ سـپاسگزاري رسـاندند, يـاري مـرا فيشبرداري مراحل در كه

كمك فارسي به سيريل از متون از برخي برگردان در و گذاشتند منت بنده بر كه سيدزاده

ميكنم/ تشكر رساندند, ياري اينجانب به و كردند

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


بخشاوّل

نهضتاس�ميتاجيكستان

تاجيكستان باكشور آشنايي اّول: تاجيكستانفصل استي�يشورويدر دورة ساختارآندر حزبنهضتاس�ميو دوم: برايتصاحبقدرتفصل ت�شها فروپاشيشوروي, پساز دورة حزبنهضتاس�ميدر سوم: برقراريصلحفصل پساز مذاكراتو جريان تاجيكستاندر حزبنهضتاس�مي چهارم: تاجيكستانفصل تشكي�تيحزبنهضتاس�مي ساختار پنجم: نتيجهگيريفصل ارزيابيعملكردحزبو نقدو ششم: فصل

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٣٢

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


٣٣ & تاجيكستان كشور با آشناييفصلاوّل

تاجيكستان كشور با آشنايي

اف, مـحبت ُاف, نـظر ك: ر/ هـمچنين و CiA/tbH world Factbook2000/page 4 ايـنترنت ســايت ٥-١/٥٥ـ ص ,١٩٩٧ دوشنبه, چاپ معارف, انتشارات تاجيكستان, جغرافياي رحيماف,

وسعت١ و موقعيت ١ـ

مربع/ كيلومتر هر در نفر ٤٠ جمعيت كم ترا ٢ـ

معادل Yيعني مربع٢ كيلومتر ١٤٣. ٠٠٠ حدود مساحتي داراي تاجيكستان جمهوريجنوب در و است مركزي آسياي وسعت درصد ٤ و سابق شوروي وسعت درصد ٠. ٦و دقـيقه ٥ و درجـه ٤١ تا دقيقه ٤٠ و درجه ٣٦ عرضهاي در و سابق شوروي شرقيشرقي قسمتجنوب در شرقيو دقيقه ١٤ و درجه ٧٥ تا دقيقه ٣١ و درجه ٦٧ طولهاي

دارد/ قرار مركزي آسياي كوهستاني ناحيهاز كـيلومتر, ١١٦١ بـا ازبكستان جمهوري به غربي شمال و غرب از جمهوري اينكيلومتر ١٢٠٦ طول به مرزي با جنوب از كيلومتر, ٨٧٠ با قرقيزستان جمهوري با شمالYچين\ ختن مختار خود استان با كيلومتر ٤٣٠ طول به مرزي با شرق از و افغانستان با

است/ هممرز

/٣ ص ,٢٠٠٠ دوشنبه تاجيكستان, عالي, مجلس نشريه مردم, صداي روزنامه ٣ـ

وادي در شهر اين است٣/ نفر ٥٨٢. ٤٠٠ حدود جمعيتي با دوشنبه شهر آن پايتختراهآهـن, نـاحيه چهار به و شده واقع دريا سطح از متر ٩٣٠ تا ٧٥٠ ارتفاع در و حصار

است/ مربع كيلومتر ١٢٥ آن مساحت و ميشود تقسيم فرونزه و كتبر ا مركزيفزغان نفر, ٧٩. ٠٠٠ با كوNب نفر, ١٦٥. ٠٠٠ خجندبا از: عبارتند آن مهم شهرهاي

جمعيت/ نفر ٥٨. ٠٠٠ با تپه

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


مركزي آسياي در اس�مي جنبشهاي بر درآمدي & ٣٤طبيعي نواحي /١-١

دريـا, سـطح از ارتـفاع جـغرافـيايي, عـرض وسعت, جغرافيايي, موقعيت لحاظ به

كرد: تقسيم طبيعي ناحية پنج به ميتوان را تاجيكستان اقليم نوع و ناهمواريها اشكال

شمالي تاجيكستان ـ

زرافشان ـ

جنوبي تاجيكستان ـ

مركزي تاجيكستان ـ

پامير ـ

شمالي تاجيكستان

از گرفته, قرار تركستان جبال سلسله از باNتر عرضهاي در و تاجيكستان شمال در

از و قـرقيزستان جـمهوري به شرقي جنوب از و ازبكستان جمهوري به غرب و شمال

هموار ناحيه اين از وسيعي بخش است/ متصل تاجيكستان در زرافشان ناحيه به جنوب

Yشاخههاي مغول كوههاي و قرن ارتفاعات سلسله تاجيكستان شمال بخش در ميباشد/

رشـته در آب بـابا قـله نـاحيه, اين ارتفاعات قله بلندترين دارند/ قرار تيانشان\ جنوبي

ارتفاع از تدريج به جنوب سمت به حركت با ميباشد/ متر ٣٧٦٨ ارتفاع با قرم كوههاي

قـرار فرغانه ناحيه در شمالي تاجيكستان قلمرو از زيادي بخش ميشود/ كاسته كوهها

در بوده, متغير كيلومتر ٣٥ تا ١٥ بين عرضشان كه دريا سير روِد پست سواحل و گرفته

ارتـفاعات كـه گـرفته قـرار اوراتـپه وادي جـنوبي, بخش در است/ شده واقع ناحيه اين

شدهاند/ هموار ناحيههاي به تبديل بهتدريج

ناحيةزرافشان

فوق ناحيه و شده واقع شمالي تاجيكستان و غربي جنوب تاجيكستان بين ناحيه اين

سطح از متر ٧٠٠ آن قسمت پستترين ارتفاع مينامند/ نيز كوهستان تاجيكستان, در را

pdf.tarikhema.org

tarikhema.orgm

ande

gar.t

arik

hem

a.or

g

tari

khem

a.ir


٣٥ & تاجيكستان كشور با آشنايينـاحية در است/ مـتر ٥٠٠٠ از بـيش آن قلههاي از بعضي ارتفاع و است آزاد درياهاي

به شمال از عرضي طور به حصار و زرافشان ـ تركمنس

Documents

ﺐﻟﺎﻄﻣﺖﺳﺮﻬﻓ tarikhema · 2020. 8. 19. · ١٥ & ' V ~ u,8@ 2345 (!" S p [ - vS? / ﺖﺳاهدﻮﺑنﺎﻬﺟطﺎﻘﻧ ﻲﺼﻗاردﻲﻳاﺮﮔم2ﺳاﺪﺷروﻲﻣ2ﺳاى