YRD.DOÇ.DR. ERDİHAN TUNÇ

İÇERİKTanımİklim ve hava durumunun

karşılaştırılmasıİklim sınıflandırmasıİklim değişikliğiİklimin etkileriSera etkisi ve Küresel ısınmaTürkiye İklimi

İklim ; bir yerde uzun bir süre boyunca gözlemlenen sıcaklık, nem, hava basıncı, rüzgar yağış, yağış şekli gibi meteorolojik olayların ortalamasına verilen addır.

Hava durumundan farklı olarak iklim, bir yerin meteorolojik olaylarını uzun süreler içinde gözlemler. Yani ‘iklim beklenendir hava durumu elde edilendir’ şeklinde açıklanmaktadır.

Bir yerin iklimi o yerin enlemine, yükseltisine, yer şekillerine, kalıcı kar durumuna ve denizlere olan uzaklığına bağlıdır.

İklimi inceleyen bilim dalına klimatoloji adı verilir.

İklim türleri, sıcaklık ve yağış rejimi gibi

durumlara bakılarak sınıflandırılabilir. Ancak günümüzde en çok kullanılan sınıflandırma sistemi, aslen Wladimir Köppen tarafından geliştirilmiş olan Köppen iklim sınıflandırmasıdır.

Paleoklimatoloji ise, göl yataklarında ve buzullarda bulunan tortular gibi biyolojik olmayan; yine ağaç halkaları, mercanlar gibi biyolojik kaynaklarla antik iklimleri inceleyen bilim dalıdır.

Bu yöntem eski dönemlerde bir yerdeki sıcaklık ve yağış rejimlerini göstermek ve inceleme yapmak için kullanılırdı. Bu tür çalışmaların sonunda ortaya matematiksel iklim modelleri çıkarılır ve gelecekte iklimin ne derece değişebileceği konusunda tahminler yürütülürdü.

İklimin Sınıflandırılması İklimi aynı rejimlerin olduğu alanlarda sınıflandırmanın

birçok yolu vardır. Aslında iklimlerin sınıflandırılışı ilk kez Antik Yunanistan'da bir yerin enlemine göre kabaca yapılmıştı. Ancak çağdaş iklim sınıflandırma yöntemleri kabaca iki şekilde ayrılabilir. Bunlar kalıtımsal ve yapay yöntemler olmak üzere iki kısma ayrılır. Genetik sınıflandırmalar , farklı hava kütlelerinin arasındaki ilişkilerin sıklığı ve durumu aynı yönden ele alan bozukluklar temeli üzerine kurulu yöntemleri içerir. Yapay sınıflandırmalar ise iklim kuşaklarını, bitki örtüsü sıklığıyla ele alır. Yapay sınıflandırmanın içerikleri ile Köppen iklim sınıflandırması arasında bir ilişki bulunur. Bu sınıflandırmada gözlemlenen en önemli kusur, aşamalı olarak gösterilmesi uygun olan iklim kuşaklarında açtığı farklı sınırlardır.

Bergeron ve Boyutsal Sinoptik En genel sınıflandırma şekli hava kütleleri etmeninin hesaba

katılarak yapılanıdır. Bergeron sınıflandırmasıbu şekilde yapılan en kullanışlı sınıflandırmadır.

Hava kütlesine dayalı sınıflandırma üç ana kolu içerir. Bunlarda ilki nem değerleri olup "c" (kıtasal hava kütlesi) ve "m" (denizsel hava kütlesi) harfleri ile gösterimi yapılmaktadır. İkinci kol ısıl içerikli olup "T" (tropikal), "P" (kutupsal), "A" (arktik), "M" (muson), "E" (ekvatoral) ve "S" (yüksek) harfleri kullanılarak gösterimi yapılır. Üçüncü ve son kol ise atmosfer durağanlığını konu almaktadır. Bu son kola göre, eğer bir hava kütlesi altındaki kara kütlesinden soğuksa "k" harfiyle gösterilir. Yine eğer bir hava kütlesi, altındaki kara kütlesinden daha sıcaksa "w" harfiyle gösterilir 1950'lerde hava durumu tahmininde kullanılan hava kütlesi sınıflandırması, 1973 yılından sonra iklim bilimciler tarafından aynı nitelikteki klimatoloji kanıtlarında kullanılmaya başlandı.

Bergeron sınıflandırması şemasına (SSC) göre, altı kategori bulunmaktadır.

Bunlar ;Kuru Kutup Kuru Orta Kuru Tropik Nemli Kutup Nemli Orta ve Nemli Tropik şeklindedir.

Köppen Köppen iklim sınıflandırması aylık ve yıllık

sıcaklıklar, yıllık yağış miktarı, yağışın yıl içindeki dağılışı ve yağış ile sıcaklığın doğal bitki örtüsü ile olan ilişkilerine dayanan bir sistemdir. Bu nedenden dolayı Köppen'in sınıflandırması, bitki örtüsüne dayalı iklim sınıflandırmasına kabataslak biçimde uymaktadır. Bu yöntem 1900'lü yıllarda Alman klimatolog Wladimir Köppen tarafından ortaya atılmış ve 1918 ile 1936 yılları arasında yine Köppen tarafından büyük ölçüde geliştirilmiştir.

1961 ile 1999 yılları arasındaki aylık ortalama yüzey sıcaklıkları animasyonu. Bu örnek, iklim çeşitlerinin mevsimlere ve yerlere göre nasıl şekil aldığını gösterir

Dünya çapında gözlenen ılıman karasal iklim kuşağı haritası

Köppen sınıflandırmasına göre iklimler beş ana kuşakta, yirmi dört farklı tipte toplanmıştır. Ana kuşaklar A, B, C, D ve E harfleri ile belirtilirken, iklim tipleri de bu harflere eklenen ikinci, üçüncü ve kimi zaman da bir dördüncü harfle belirtilmiştir. İkinci harfler bölgedeki yağış rejimini, üçüncü harfler sıcaklık karakterini, dördüncü harfler de özel durumları gösterir.

A grubundaki iklimlerde en soğuk aydaki ortalama sıcaklık 18 °C üzerindedir. Öyle ki bütün mevsimler sıcaktır ve kış mevsimi yoktur. Bu gruptaki iklimlerde, yıllık yağış 750 mm üzerindedir. Bu gruptaki iklimler aşağıdaki gibidir:

Her mevsimi yağışlı tropikal iklim – AfBütün aylar sıcak-kurak geçen 2-3 ay dışında

yağışlı muson iklimi – AnKışı ve bazen ilkbaharı kurak, tropikal iklim ya

da savan iklimi – Aw

B grubundaki iklimler kurak iklimlerdir. Özellikle step ve çöl sahalarında görülür.[ Buralarda buharlaşma yağıştan fazladır. Step alanlarda yıllık yağış miktarı 100 ilâ 700 mm arasında, çöllerde ise 50 ilâ 350 mm arasındadır.[21] Bu gruptaki iklimler aşağıdaki gibidir:

Sıcak step iklimi ya da sıcak yarı kurak iklim – BSh

Soğuk step iklimi ya da soğuk yarı kurak iklim – BSk

Sıcak çöl iklimi ya da sıcak kurak iklim – BWhSoğuk çöl iklimi ya da soğuk kurak iklim – BWk

C grubundaki iklimler ılıman iklimlerdir. Bu iklimlerde en soğuk ayın ortalama sıcaklığı -3 °C ile 18 °C arasındadır. [22] Aynı şekilde en sıcak ayın ortalama sıcaklığı 10 °C'nin üzerindedir.[23] Kışlar genelde kısadır ancak yine de birkaç ay boyunca toprak karla örtülü olabilir veya donabilir. Bu grupta yer alan iklimler aşağıdaki gibidir:

Kışı kurak ve ılık, yazı çok sıcak iklim (Muson iklimi) – CwaKışı kurak ve ılık, yazı sıcak fakat kısa iklim – CwbKışı ılık, yazı sıcak ve kurak iklim (Akdeniz iklimi) – CsaKışı ılık, yazı sıcak, kurak fakat kısa iklim – CsbKışı ılık, yazı çok sıcak her mevsimi yağışlı iklim – CfaKışı ılık, yazı sıcak her mevsimi yağışlı iklim – CfbKışı ılık, yazı kısa ve serin, her mevsimi yağışlı iklim – Cfc

D grubundaki iklimler, soğuk orman iklimleridir. Kışların şiddetli olduğu bu iklim grubundaki en soğuk ayın ortalama sıcaklığı -3 °C'nin altında, en sıcak ayın ortalaması 10 °C'nin üzerindedir. Bu kuşaktaki iklimlerde aylar boyunca toprağın karla örtülü kalır. Aşağıdaki iklimler bu gruptadır:

Kışı şiddetli ve kurak, yazı uzun ve sıcak iklim – DwaKışı şiddetli ve kurak, yazı serin iklim – DwbKışı şiddetli ve kurak, yazı kısa ve serin iklim – DwcKışı çok şiddetli, yazı kısa ve nemli iklim – DwdKışı şiddetli yazı uzun ve sıcak, her mevsimi yağışlı iklim

– DfaKışı şiddetli yazı kısa ve sıcak, her mevsimi yağışlı iklim –

DfbKışı şiddetli yazı kısa serin, her mevsimi yağışlı iklim – DfcKışı çok şiddetli yazı kısa, her mevsimi yağışlı iklim – Dfd

E grubundaki iklimler ise kutup iklimleridir. Bu kuşaktaki iklimlerde en sıcak aydaki ortalama sıcaklık 10 °C'nin altındadır. Aşağıda bu gruptaki iklimler yer almaktadır:

Yazı çok kısa tundra iklimi – ETSürekli donmuş topraklar iklimi – EF

Thornthwaite Bu iklim sınıflandırma yönteminde, terleme

ve buharlaşma değerleri kullanılarak toprak ve su yığınlarını görüntülenir. Bu yöntemde, belli bir alan üzerindeki bitki örtüsünü besleyen toplam yağış payı aktarılır. Burada nem veya kuraklık gibi endeksler kullanılarak bir bölgenin ortalama sıcaklık, yağış ve bitki örtüsü türüne bağlı olan nem rejimi gösterilir.

Nemli bölgeler, her yıl terleme-buharlaşma

miktarından daha çok yağış alır. Bunun yanında kurak bölgeler, yıllık bazda büyük oranda terleme ve buharlaşma oranına sahne olur. Dünyadaki karaların yüzde otuz üçü kadarı, kurak veya yarı-kurak olarak kabul edilir. Bu kurak veya yarı-kurak bölgelerin arasında Kuzey Amerika'nın güneybatısı, Güney Amerika'nın güneybatısı, Afrika'nın kuzey bölümü ile güney bölümünün bir kısmı, Asya'nın güneybatısı, Avustralya'nın önemli bir kısmı yer alır.

Yapılan çalışmalara göre, yağış etkinliği (PE) ile Thornthwaite nem endeksi, yazları olduğundan fazla gösterilmekte ve kışları olduğundan az gösterilmektedir. Bu endeks, etkin bir şekilde bir bölgedeki otçul ve memeli türlerinin sayısını belirlemede kullanılabilmektedir. Bu endeks ayrıca iklim değişikliği çalışmalarında da kullanılmaktadır.

Thornthwaite şemasında sıcaklığa bağlı sınıflandırmalar arasında mikrotermal, mezotermal ve megatermal rejimler yer almaktadır.

Mikrotermal iklimde yıllık olarak düşük

sıcaklıklar görülür. Öyle ki bu tür iklim bölgelerinde ortalama yıllık sıcaklık 0 ilâ 14 °C arasında değişir. Kısa yazların görüldüğü bu bölgelerde potansiyel buharlaşma da 14 ilâ 43 cm arasında değişir.

Mezotermal iklimde uzun süren sıcaklar

veya uzun süren soğuklar yoktur. Bu iklim bölgelerinde potansiyel buharlaşma oranı 57 ve 114 cm arasındadır.

Megatermal iklimde ise yüksek ve kalıcı sıcaklık ve bol yağış hakimdir. Bu bölgelerdeki potansiyel buharlaşma 114 cm üzerindedir.

İklim Değişikliği İklim değişikliği, tüm dünyanın veya belli bir

bölgenin ikliminin tarih boyunca değişikliğe uğraması demektir. Bir yerin birkaç yıl ilâ milyon yıl arasında belli sebeplerden dolayı atmosfer ile ilgili niceliklerinin değişmesi iklim değişikliği ile ilgilidir. Bu değişikliklerin nedeni, Dünya'nın kendisine ait olabileceği gibi, Güneş ışığı veya son zamanlarda insan gibi dış etkenlerden dolayı da olabilir.

Son yıllarda özellikle çevre politiklarındaki

kullanıma göre, iklim değişikliği kavramı sadece çağdaş dönemdeki değişiklikleri konu almaktadır. Özellikle küresel ısınma ile iklim değişikliği kavramları birbiriyle ilintilidir. Bazı durumlara göre kavram, sadece beşeri etmenlerle için de kullanılabilmektedir.

Bunun en önemli örneği Amerika Birleşik Devletleri'nde iklim üzerine bir kuruluş olan UNFCCC'dir. Bu kuruluş, insanlardan dolayı kaynaklanmayan iklim değişiklikleri için "iklim değişkenliği" terimini kullanmaktadır.

Dünya, geçmişte birçok iklimsel dalgalanmaya sahne olmuştur. Bu dalgalanmalar için en bilinen örnek buz devridir. Bu buzul dönemleri, buzularası dönemlerle birbirinden ayrılmış durumdadır. Kar ve buz yığınlarının artması, yansıtabilirlik değerini yükselttiğinden, Güneş ışınlarının bir kısmı buzullar tarafından geri yansıtılmaktaydı. Bu de atmosfer sıcaklığında yükselmeye neden olmaktaydı. Volkanik etkinlikler gibi doğal etmenler sonucunda sera gazlarındaki artış da küresel bir ısınmaya neden olduğu gibi, buzularası bir dönemi de beraberinde getirebilir. Buz devirlerinin yaşanmasındaki tahmin edilen nedenler arasında kıtaların o zamanki durumları, Dünya'nın yörüngesindeki farklılıklar, Güneş ışınlarının yayılımındaki değişiklikler ve volkanizma yer almaktadır.

İklimin etkilerini üç ana başlık altında toplayabiliriz:

A- İklimin İnsan Üzerindeki Etkileri – Nüfusun dağılışını, – Ekonomik faaliyetlerini, – Yiyecek ve giyeceklerini, – Fizyolojik gelişimlerini, – Karakterlerini, – Kültür faaliyetlerini etkiler

B-İklimin Ekonomik Hayat Üzerindeki

Etkileri: – Sanayinin dağılışını, – Ulaşım faaliyetlerini, – Konut tipi ve kullanılan malzemeyi, – Turizm faaliyetlerini, – Tarım faaliyetlerini ve ürünleri çeşitliliğini, – Bunlara bağlı olarak ticaret şekilleri de iklimin

kontrolü altındadır.

C-İklimin Doğal Çevre Üzerindeki Etkileri: – Dış kuvvetlerin etki alanlarını, – Yer şekillerinin oluşumunu, – Taşların çözülme biçimini, – Toprak oluşumu, tipleri ve verimliliğini, – Bitki örtüsünü ve dağılışını, – Göllerin dağılışı ve sularının kimyasal öz., – Yerüstü ve yer altı su durumu, – Akarsu debilerini ve rejimlerini, – Okyanus akıntılarının yönleri ve hızlarını, – Hayvan türleri ve dağılışını, – Erozyonu ve heyelan oluşumunu, – Kalıcı kar sınırı, – Ormanın ve tarımın üst sınırını, – Denizlerin tuzluluk oranını etkiler.

BM çevre raporuna göre ;21. Yüzyılda; -Ortalama hava sıcaklığının 1.4 °C ile 5.3 °C arasında

artacağı, -Buzulların erimesiyle denizlerin 8–88 cm kadar

yükseleceği, -Uzun vadede dünyanın fiziksel yapısında geri

dönüşümü olmayan değişiklikler ortaya çıkacağı, - Afrika kıtasında, tarım rekoltesinin düşeceği, ortalama

yıllık yağış miktarının azalacağı, su sıkıntısı görüleceği, -Asya kıtasında, kurak ve tropik bölgelerde yüksek

sıcaklıklar, seller ve toprak bozulması, kuzey bölgelerinde ise tarım rekoltesinde artış görüleceği, tropik kasırgaların artacağı,

-Avrupa kıtasında, güney bölgelerinin kuraklığa eğilimli hale geleceği,

- Alp Dağları buzullarının yarısının 21. Yüzyılın sonunda yok olacağı ve tarım rekoltesinin azalacağı,

-Kuzey Avrupa’da ise tarım rekoltesinin artacağı, -Lâtin Amerika’da kuraklık olacağı, sellerin çok sık

tekrarlanacağı, tarım rekoltesinin azalacağı, sıtma ve koleranın artacağı,

-Kuzey Amerika’da tarım rekoltesinin artacağı, özellikle Florida ve Atlantik kıyılarında deniz seviyesinin yükseleceği, büyük dalgaların oluşacağı ve sellerin görülebileceği, sıtma ve ateşli humma gibi hastalıkların artacağı, sıcaklık ve nem artışıyla ölüm oranının artacağı,

-Polar bölgelerde buzulların eriyeceği, bitki ve hayvan türlerinin sayısının ve dağılımının etkileneceği, buzulların erimesiyle bağlantılı olarak deniz seviyesi her yıl 0.5 cm kadar yükseleceğinden,

- Gelecek 100 yıl içerisinde mercan kayalıklarının zarar göreceği,

-Çok sayıda küçük ada ve kıyı kentlerinin sulara gömüleceği gibi öngörülere yer verilmekte ve dünyanın bilinmezlerle dolu bir geleceğe doğru yol aldığı ortaya konmaktadır.

- Küresel ısınma üzerinde en etkili gaz olan karbondioksit emisyonlarını % 5 oranında azaltmak için bütün ülkelerin doğayı etkilemeyen yeni endüstri politikalarını devreye sokmak zorunda olduğu belirtilmektedir.

TÜRKİYE ‘ NİN İKLİMİ

TÜRKİYENİN BÖLÜMLERİ

İklimi oluşturan faktörler1-Enlem2-Karasallık-denizellik3-Dagların uzantısı4-Yükseltisi5-Rüzgarlar6-Basınçlar7-Bakı

Dagların uzantısı:*iç kısımlara dogru sıcaklık azalır.*Ege’de daglar dik uzandıgı için nemli hava

içeriye kadar sokulur.Yükselti:İç kısımlara doğru sıcaklık azalır.Karasallık-denizellik:iç kısımlara dogru sıcaklık azalır.Enlem:Güneyden kuzeye dogru sıcaklık azalır.

TÜRKİYEDE RÜZGARLARYILDIZ

GÜNBATISI GÜNDOĞUSU

karayel poyraz

lodos samyeli (keşişleme)

KIBLE

YILDIZKARAYEKARAYE

LLPOYRAZPOYRAZ

KIBLEKIBLE

KEŞİŞLEKEŞİŞLEMEME

SAMYESAMYELİLİLODOLODO

SS

EtezyeEtezyenn

RüzgarlarK:karayel:Kar+Yagış(don) AY:yıldız:Yagış(don)IP:pozraz:Kar+Yagış

S:samyeli(keşişleme):Aşırı buharlaşma+sıcaklıkAK:kıble:sıcakAL:Lodos:Karların erimesi,ters eser,soba zehirlemesi

Kayıp:Soguk eserSakal:Sıcak eserFöhn:Dogu Karadeniz-Çay

Taşeli platosu-Muz

BasınçlarSibirya Yüksek B:Kuzeydogudan kışın

eser,sert ve kuru bir kış.Dogu AnadoluAsor Yük.B:Güneybatıdan yıl boyu eser.Balkanlar Yük.B:Kuzeybatıdan eserizlanda Alç.B:Kuzeybatıdan kışın

eser,ılık+yagış.Basra Alç.B:Güneydogudan yazın eser,Aşırı

sıcaklık ve buharlaşama.

TÜRKİYE İKLİMİ Türkiye'de gerek matematik konumun gerekse özel konumun etkisiyle birden

fazla iklim görülür. Orta kuşakta bulunması sebebiyle dört mevsim belirgin olarak görülür. Ülkemiz genelde Akdeniz ikliminin etkisine girdiğinden kurak özelliği taşır. Türkiye'nin iklimi çeşitli faktörlerin etkisindedir.

1)YÜKSELTİ Ülkemizin ortalama yükseltisi oldukça fazladır. Yükselti batıdan doğuya doğru

gittikçe azaldığından iklimde batıdan doğuya doğru gittikçe ....Bunun yanında yükselti kısa mesafelerde değişiklik göstermektedir.Bu da birden fazla iklimin görülmesine neden olur.

2)DAĞLARIN UZANIŞ YÖNÜ K.Anadolu dağlarının Karadeniz'e Toroslar’ın da Akdeniz'e paralel uzanmaları

kuzeyleri ve güzeyden gelen nemli hava kütlelerinin iç kısımlara girmesini engeller. Bu da kıyı ile iç kesimler arasında iklim farklılıklarına neden olmaktadır. Ege bölgesinde dağların kıyıya dik uzanması Orta Karadeniz'de ise yükseltinin iç kesimlerden başlaması nedeniyle denizin etkisi iç kısımlara girer.

3)ÜÇ TARAFININ DENİZLERLE ÇEVRİLİ OLMASI Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olmasının denizlerle çevrili olmasından

dolayı çeşitli iklimler aynı anda görülmektedir. Yine Marmara'da aynı anda üç iklim görülür. Bütün bu durumlar tüm çeşitliliğinin fazla olmasına neden olmuştur.

TÜRKİYE'DE İKLİM ELEMANLARI A)SICAKLIK Türkiye'de sıcaklığın dağılışı üzerinde enlem yükselti denize göre konum

karasallık denizellik gibi faktörlerin etkisi vardır. Kuzey kıyılarımızla güzey kıyılarımız arasında yaklaşık 6 derecelik fark vardır.

Türkiye'de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı: 1-Deniz genlik nedeni ile kıyı kesimleri iç kesimlerden sıcaktır. En düşük

sıcaklık değerleri D.Anadolu'da görülür. 2-Enleme bağlı olarak sıcaklık güneyden kuzeye doğru azalır. 3-En yüksek sıcaklıklara Güzey D. Anadolu. ve Akdeniz'de rastlanır. 4-Ortalama sıcaklıklar karasallık enlem ve yükseltiye bağlı olarak azalır. Türkiye'de Ocak Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı: 1-Bu ayda en yüksek sıcaklık enlem ve denizellik nedeniyle Akdeniz

kıyılarında görülür. (10 derece) 2-Kıyıdan iç kesimlere ve batıdan doğuya doğru gittikçe sıcaklık düşer. 3-Bu ayda en düşük değerlere Erzurum-Kars Böl. rastlanır.(-10 derece) Türkiye'de Temmuz Ayı Sıcaklık Dağılışı: 1-Bu ayda bütün bölgelerde sıcaklık. yüksektir. Ancak özel ve matm.

konum nedeniyle bölgeler arasında farklılıklar görülür. En yüksek sıc. değerlerine G.D And.'da rastlanır. En düşük sıc. değerlerine ise D.And. Bölg.'de platoluk alanlarında rastlanır.

Ocak ayı max sıcaklıkları

B)NEMLİLİK VE YAĞIŞ 1- Türkiye'de nem ve yağışın dağılışı ile emlem yükselti denizellik

karasallık dağların uzanış yönü gibi faktörlerin dağılışı paralellik vardır.

2- Nem oranının en yüksek olduğu yerler Karadeniz Marmara Ege Ve Akdeniz dir.

3- Türkiye genelinde yağış dağılımı neme bağlıdır. 4- Yağışın en fazla olduğu yerler Karadeniz kıyıları Batı Akdeniz

Menteşe Bölgesi ve Hakkari yöresidir.En az olduğu yerler ise Tuz Gölü ve çevresi ve Trakya yöresidir.

5- Türkiye'de kar yağışları şu şekildedir.

Akdeniz ve Ege kıyıları 1-2 gün Marmara ve Karadeniz 10-20 gün İç ve G.D. And. Bölgesi 20-40 gün D.Anadolu bölgesi 100 gün

KURAK ve NEMLİ YERLER

TÜRKİYE'DE GÖRÜLEN İKLİMLER1-AKDENİZ İKLİMİBölgede yazları sıcak ve kurak geçer kışları ılık ve yağışlı

geçer. Yıllık sıcaklık ortalaması 18 derecedir. Kıyıda yıllık yağış miktarı 1000 mm'dir.En fazla yağış kış mevsiminde en az yazın düşer. Yazların kurak geçmesi alçalıcı hava hareketlerinin sonucudur. Kıyıdan iç kesimlere doğru gittikçe yükseltinin etkisiyle karasallaşma artar. Kışlar daha şiddetli geçer. (Göller yöresi ve Teke yöresi)Yağış ve sıcaklık azalır. Bitki örtüsü maki'dir.

AKDENİZ İKLİMİ

Y I L L I K Y A Ğ I Ş V E S I C A K L I K

0

20

40

60

80

100

120

140

160

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

AYLAR

YA

ĞIŞ

(m

m)

0

5

10

15

20

25

30

SIC

AK

LIK

(°C

)

YAĞIŞ SICAKLIK

ANTALYA

CEPHE YAĞIŞI

2-EGE İKLİMİBölgede iki türlü iklim görülür:a- Kıyı Ege:Tipik Akdeniz iklimi görülür. Yazlar

sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlı geçer. Yıllık yağış miktarı 700-800 mm'dir. Sıcaklık ortalama 17-18 derecedir. Dağların uzanışından dolayı yayılma alanı geniştir.

b- İç Batı Andl:Yükseltinin fazla olmasından dolayı karasal iklim özellikleri görülür.Kışlar daha soğuk ve kar yağışlı geçer. Yıllık yağış miktarı 500-700 mm'dir. Bitki örtüsü bozkır'dır

3-MARMARA BÖLGESİBölgenin özel konumu dolayısıyla üç çeşit iklim görülür. Bölgenin kuzey kıyılarında bozulmuş Karadeniz iklimi Trakya’nın iç kesimlerinde karasal iklim G.Marmara da ise bozulmuş Akdeniz iklimi görülür.Yıllık yağış miktarı 600-700 mm'dir. Sıcaklık ortalaması 15-16 derecedir.Bitki örtüsü Kuzeyde orman iç kesimlerde bozkır G.Marmara'da ise makidir.

4-KARADENİZ BÖLGESİBölgede ılıman okyanus ikliminin özellikleri görülür. Her mevsim yağışlıdır.Yazlar serin kışlar ılık geçer. Bölgede yıllık sıcaklık farkı azdır. Kıyı ile iç kesimler arasında iklim farklılıkları oluşur. Kıyı kesimde dağların konumu nedeniyle bölümler arasında farklılıklar vardır. Yağış miktarı D.Karadeniz'de 2000-2500 mm'dir. Orta Karadeniz'de 800-900 mm B.Karadeniz'de 1000-1500 mm'dir. Yağışların bu şekilde dağılımın da dağların yükseltisi hakim yönü ve yamaçların konumu etkilidir.İç kesimlere gidildikçe denin ikliminin etkisi azalır. İklim daha da karasallaşır. Bitki örtüsü bozkır olur. Sıcaklık ve yağış azalır.Bölgece yıllık sıc. ortl. 14-15 derecedir. Bu D.Karadeniz'de daha fazladır. Bitki örtüsü genel olarak ormandır.

KARADENİZ İKLİMİ

Y I L L I K Y A Ğ I Ş V E S I C A K L I K

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

AYLAR

YA

ĞIŞ

(m

m)

0

5

10

15

20

25

30

SIC

AK

LIK

(°C

)

YAĞIŞ SICAKLIK

RİZE

YAMAÇ YAMAÇ YAĞIŞIYAĞIŞI

(OROGRAFİK(OROGRAFİK))

KAÇKARLAR

DENİZ DENİZ KIYISIKIYISI

OROGRAFİK OROGRAFİK ((YAMAÇYAMAÇ) ) YAĞIŞIYAĞIŞI

5-İÇ ANADOLU BÖLGESİ:Bölgede karasal iklim özellikleri görülür.Akdeniz iklimi ile

şiddetli karasal iklim arasında geçiş özelliği gösterir. Yazlar sıcak ve kurak geçerken kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Doğuya gidildikçe yükselti ile birlikte karasallıkta artar. Ülkemizin en az yağış alan bölgesidir. Yıllık yağış miktarı 300-400 mm'dir. Bölgede görülen yağışlar konveksiyonel karakterdedir. Bu yağışlara kırkikindi yağışları denir. Yıllık sıcaklık ortalaması 9-11 derecedir. Bitki örtüsü alçak kesimlerde bozkır yükseklerde ormandır. Bölgeye en fazla yağış İlkbaharda görülür.

STEP İKLİMİ

Y I L L I K Y A Ğ I Ş V E S I C A K L I K

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

AYLAR

YA

ĞIŞ

(m

m)

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

SIC

AK

LIK

(°C

)

YAĞIŞ SICAKLIK

KONYA

KONVEKSİYONEL (YÜKSELİM-SİKLONİK)

6-DOĞU ANADOLU BÖLGESİ: Sert karasal iklim özellikleri görülür. Kışlar çok uzun soğuk ve kar yağışlı

geçerken yazlar kısa ve sıcak geçer. Bölgenin bölümleri arasında iklimlerde farklılıklar gösterir. Bunun sebebi yüzey şekillerinin kısa mesafelerde değişiklik farklılıkları gösterir. Bunun sebebi yüzey şekillerinin kısa mesafelerde değişiklik göstermesinden kaynaklanır. Bölgenin güneyi kuzeyden daha sıcaktır. Bundan enlem etkilidir. Bölgenin en yağışlı yöresi Erzurum-Kars bölgesidir. Yağışlar en fazla yaz mevsiminde görülür.

Yıllık yağış miktarı 500-600 mm'dir.Yıllık sıcaklık ortalaması 4-5 derecedir.Baki örtüsü alçak kesimlerde bozkır yüksek kesimlerde orman ve dağ çayırları şeklindedir.

KARASAL İKLİM

Y I L L I K Y A Ğ I Ş V E S I C A K L I K

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

AYLAR

YA

ĞIŞ

(m

m)

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

SIC

AK

LIK

(°C

)

YAĞIŞ SICAKLIK

7-GÜNEYDOĞU ANADOLU Özellikle bölgenin batı kesiminde Akdeniz ikliminin özellikleri

görülür. Yazlar sıcak ve kuraktır. Kışlar daha ılık geçer. Doğuya ve iç kesimlere gidildikçe karasal iklimin etkisi görülmeye başlar. Kışlar daha soğuk ve kar yağışlıdır.

Bölgeye yağışın çoğu kış aylarında düşer. Yıllık yağış miktarı 400-500 mm'dir: Yıllık sıcaklık ortalama 15-16 derecedir. Yaz aylarında şiddetli kuraklık dolayısıyla fazla buharlaşma görülür. Bölgede buharlaşan hava kütlelerine kapalı olmasına bağlıdır.

Bitki örtüsü batı kesimde maki alçak kesimlerde bozkır yükseklere çıkıldıkça orman görülür.

Not-1: Türkiye’de dört mevsim

görülebilmesinin sebebi, orta kuşakta olmasıdır. Yani matematik konumudur.

Not-2: Türkiye’de aynı anda farklı mevsim özelliklerinin görülebilmesinin sebebi, yüzey şekillerinin çok çeşitli olmasıdır.

TÜRKİYE'NİN İKLİMİ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ NOTLAR 1- Ülkemizde iklim çeşitliliğinin en fazla olduğu bölge Marmara bölgesidir. 2- Bağıl nemliliğin en fazla olduğu bölgemiz Karadeniz en az olduğu bölge ise

G.Doğ.Anadolu bölgesidir. 3- Bulutluğun en fazla olduğu bölge Karadeniz en az olduğu bölge ise Akdeniz 4- Yaz mevsiminin en uzun sürdüğü bölgemiz Akdeniz en az D.Anadolu 5- Buharlaşmanın en fazla olduğu bölge G.D.Anad. en az olduğu bölge

Karadeniz 6- Yıllık yağış miktarının en fazla olduğu Karadeniz en az olduğu bölge İç

Anadolu bölgesi 7- Ülkemizde yaz yağışlarının en fazla görüldüğü bölge D.Anadolu bölgesi 8- Yaz mevsiminde kuraklığın en fazla görüldüğü bölge G.Doğu And. en az

görüldüğü bölgemiz Karadeniz 9- Kış sıcaklık ortalaması İç ve D.Anadolu'da 0 derecenin altına düşerken

G.Doğu And.'da düşmez. 10- Yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu bölgemiz Karadeniz iken az fazla

olduğu bölge D.Anadolu'dur. 11- Kış sıcaklarının en yüksek olduğu bölge Akdeniz iken en düşük olduğu

bölge D.Anadolu'dur. 12- Yıllık indirgeniş sıcaklarının en fazla olduğu bölge G.D.Anadolu en az

olduğu bölge Marmara'dır

KÜRESEL ISINMA VE TÜRKİYE

Türkiye karmaşık iklim yapısı içinde, özellikle küresel ısınmaya bağlı olarak görülebilecek bir iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek ülkelerden biridir. Doğal olarak üç tarafından denizlerle çevrili olması, parçalanmış bir topografyaya sahip bulunması ve orografik özellikleri nedeniyle, Türkiye’nin farklı bölgeleri iklim değişikliğinden farklı biçimde ve değişik derecelerde etkilenecektir.

Örneğin sıcaklık artışından daha çok çölleşme tehdidi altındaki kurak ve yarı kurak bölgelerle yeterli suya sahip olmayan yarı nemli bölgeler etkilenecektir (Güney doğu, İç Anadolu, Ege ve Akdeniz bölgeleri) (Türkeş 1998). Olası bir iklim değişikliğinin ülkemizdeki sonuçlarını özetlemek mümkündür.

Türkiye nin özel konumuTürkiye kişi başı Sera gazı üretimi Dünya ve

OECD ortalamasının altında olması, Sanayileşmesini henüz tamamlamamış bir

ülke olması ve buna bağlı olarak enerjiye duyulan ihtiyacın artması,

Büyümesine bağlı olarak sera gazı emisyonlarındaki artışın kaçınılmaz olması,

Türkiye Akdeniz Ülkesi olarak İklim Değişikliğinden en fazla etkilenen bölgelerden birinde yer alması,

Enerji yoğunluğunun fazla olması,Yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları

potansiyelinin olması,AB üyelik sürecinde yer alması

HH22OO Su BuharıSu Buharı

UNFCCUNFCC

COCO22 KarbondioksitKarbondioksit

CHCH44 MetanMetan

NN22OO NitrozoksitNitrozoksit

HFCsHFCs HidroflorokarbonlarHidroflorokarbonlar

PFCsPFCs PerflorokarbonlarPerflorokarbonlar

SFSF66 KükürthekzafloridKükürthekzaflorid

ODSODS CFCsCFCs KloroflorokarbonlarKloroflorokarbonlar

SERA GAZLARISERA GAZLARI

ppm

COCO22

CO2’NİN ATMOSFERDEKİ KONSANTRASYONUCO2’NİN ATMOSFERDEKİ KONSANTRASYONU

Türkiye’nin iklim değişikliği ile ilgili seçilmiş göstergeleri (2000 Yılı)

Göstergeler OECD Dünya

Kişi başı enerji temini(Toe/kişi-yıl) 1,2 4,74 1,68

Kişi başı elektrik tüketimi (kWh/kişi) 1,817 8,089 2,343

Yakıt tüketiminden kaynaklı toplam CO2 Emisyonları (Mt CO2/yıl) (2000 yılı)

204 12,450 23,395

Yakıt tüketiminden kaynaklı kişi başı CO2 emisyonları (ton CO2/kişi-yıl)

3,0 11,1 3,9

TÜRKİYE’NİN DURUMUTÜRKİYE’NİN DURUMU

Türkiye

Sektörlere göre yakıtların yanmasından kaynaklanan CO2 emisyonları

0

50000

100000

150000

200000

2500001990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Gg

Elektrik Üretimi Sanayi Ulaştırma Diğer

TÜİK, 2006

Türkiye’nin Sektörlere Göre Birincil Enerji Kaynaklı Toplam CO2 Emisyonlar (TÜİK-2006)

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL ETKİLERİ

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL ETKİLERİ

İklim değişiklikleri ve onunla bağlantılı tüm değişiklikler madde ve besin döngüsünü, atık kalitesini, akarsu rejimini ve akışını, toprak erozyonunu, hava kalitesini ve iklimi kontrol ederek mal ve hizmet üretimine katkı sağlayan ekosistemleri etkileyecektir.

Akdeniz havzasında meydana gelecek ısınmanın ülkemizde yazların çok daha sıcak ve kurak geçmesine ve bitki örtüsünün dejenere olmasına yol açacağını, bu nedenle de Türkiye’nin güney kıyılarındaki turizmin olumsuz etkileneceğini belirtiliyor.

Ülkemizde, kullanılabilir su varlığı bakımından kişi başına düşen su miktarı 1.692m3’tür. Kullanılan su miktarı dikkate alındığında da kişi başına düşen su miktarı 575 m3’tür. Gerek kişi başına düşen su varlığı, gerekse kullanılan su miktarı bakımından, dünya ortalamasıyla karşılaştırıldığında ülkemizin, genel olarak bilinenin aksine, sınırlı su kaynaklarına sahip ülkeler arasında bulunduğu görülmektedir.

Ormanlar iklimsel değişikliklere oldukça duyarlıdır. Tahribatın çok fazla olduğu ülkemiz ormanlarının, olası bir iklim değişikliğinde (sıcaklık, yağış uç olaylar,zararlıların yayılışı ve yangınlar), değişeceği ön görülmektedir.

TÜRKİYE İKLİMİNDE GÖZLENEN DEĞİŞİKLİKLEROrtalama hava sıcaklıklarında özellikle güney bölgelerde olmak

üzere genel bir artış eğilimi söz konusudur;En belirgin ve geniş yayılışlı ısınma eğilimleri ilkbahar ve yaz

minimum hava sıcaklıklarında görülmektedir; Minimum sıcaklıklardaki bu ısınma eğilimlerinde Türkiye’deki hızlı

kentleşmenin etkisi büyüktür;

Maksimum sıcaklıklarda ise genel eğilim yaz mevsiminde artış yönündedir;

Yağışlarda önemli azalma eğilimleri daha çok kış mevsiminde gözlenmektedir;

Yağışlardaki önemli azalma dönemleri NAO’nun (Kuzey Atlantik Salınımı) kuvvetli pozitif anomali dönemlerine karşılık gelmektedir.

114 istasyon verisi: Sıcaklık (Ortalama, Minimum, Maksimum), Yağış

(1951-2005)

YAĞIŞ

(c) Yaz (d) Sonbahar

(a) Kış (b) İlkbahar

Azalış

Artış

(a) Kış (b) İlkbahar

(c) Yaz (d) Sonbahar

SICAKLIK

Artış

Maksimum Minimum

Yaz Yaz

Kış Kış

(Şehir Isı Adaları) ???

1961-1990 ORTALAMASINA GÖRE DÜNYA VE TÜRKİYE ORTALAMA SICAKLIK SAPMASI

1941-1970 ortalaması=658.5, 1951-1980 ortalaması=650.4, 1961-1990 ortalaması=647.61971-2000 ortalaması=635.0mm

Türkiye, 1955-1961, 1970-1977, 1982-1986, 1989-1994 ve 1999-2006 yılları arasında (2001 ve 2003 yılları hariç) normallerinin altında yağışlar alarak meteorolojik kuraklık yaşamıştır.

Bölgelerin Ardışık 30 yıllık yağış ortalamaları (mm)

300

500

700

900

1940-1969 1950-1979 1960-1989 1970-1999 1980-2006

yağ

ış m

m

Akdeniz

G.D. Anadolu

Ege

Marmara

Karadeniz

Ic Anadolu

D.Anadolu

Bölgelerimizin 1940 tan 2006 yılına kadar ardışık 30 yıllık ortalama yağışları

1940’tan 2006 yılına kadarki ardışık 30 yıllık 5 iklim döneminde, 30 yıllık ortalama yağışlarda Marmara, İç Anadolu ve Doğu Anadolu’da belirgin bir trend izlenmezken; Karadeniz Bölgesinde düzgün bir artış; Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde ise azalışlar söz konusudur.

Ankara uzun yıllar tarım yılı yağış dağılımı.

Ankara Kümülatif Yağışlar (Tarım Yılı) (mm.)(1930-2007)

374,

632

7,3

273,

1 309,

4 341,

142

3,9

320,

947

7,7

394,

238

8,0

366,

328

8,6

426,

932

2,6

243,

539

7,1

344,

249

5,0

312,

829

1,9

371,

738

1,7

372,

533

9,4

361,

533

2,5

358,

242

5,3

328,

9 363,

6 392,

740

0,1

652,

534

0,0

397,

939

4,1

350,

447

5,9

543,

839

3,5

380,

946

1,4

357,

735

8,6

482,

039

6,1

352,

335

4,7

355,

342

0,2 45

1,6

468,

938

0,0

444,

729

2,8

409,

1 445,

429

3,1

516,

037

5,0

338,

034

9,9

241,

553

2,5

472,

0 504,

048

1,3

445,

440

1,0

314,

851

2,7

269,

729

2,8

426,

140

4,9

238,

4

416,

4

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

600

650

700

1931

1933

1935

1937

1939

1941

1943

1945

1947

1949

1951

1953

1955

1957

1959

1961

1963

1965

1967

1969

1971

1973

1975

1977

1979

1981

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

Yıllar

Yağ

ış M

ikta

rı (

mm

.)

Tarım Yılı Kümülatif Yağış 5 Yıllık Hareketli Ortalama OrtalamaYağış (Tarım Yılı)

5 yıllık Hareketli OrtalamaOrtalama Yağış (Tarım Yılı) (1931-2007) : 386.1 mm.

TÜRKİYE’NİN UZUN YILLAR ALANSAL YAĞIŞ DAĞILIMI HARİTASI (1971-2000)

Km² (1971-2000)

1240

7157

5

2084

35

1915

69

1447

91

8731

6

3917

6

1660

5

1049

8

3218

1176

717

573

548

576

624

567

421

414

9

0

50000

100000

150000

200000

250000

2503

00

3004

00

4005

00

5006

00

6007

00

7008

00

8009

00

9001

000

1000

1100

1100

1200

1200

1300

1300

1400

1400

1500

1500

1600

1600

1700

1700

1800

1800

1900

1900

2000

2100

2200

2200

2300

(1971-2000)

(1971-2000)

17 Eylül 2002 - Kuşadası 5 Eylül 2002 - İstanbul

17 Aralık 2001 - İzmir 3 Aralık 2001 - Mersin

TÜRKİYE İKLİMİNDE ÖNGÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLEREn iyimser model sonuçlarına göre, 2070-2100 döneminde

1961-1990 dönemine göre belirgin değişiklikler öngörülmemektedir;

Aynı dönem için en kötümser model sonuçlarına göre: -Ülke genelinde ortalama 2-3 C° dolayında

sıcaklık artışı öngörülmektedir; -Özellikle yaz mevsiminde ülkenin batısındaki

sıcaklık artışının doğusuna nazaran 3 - 4 C° daha yüksek olacağı öngörülmektedir.

Yağışlarda genel olarak Ege ve Akdeniz kıyıları boyunca azalış, Karadeniz kıyısı boyunca artış öngörülmektedir;

Özellikle kış mevsiminde Türkiye'nin su kaynakları bakımından son derece önemli olan Fırat ve Dicle havzasının üst bölümlerini de kapsayacak şekilde azalma öngörülmektedir;

Fırat ve Dicle havzalarında kar kalınlığında %24 mertebesine yakın bir azalma söz konusudur. Bu da ısınma sonucu yağışın kardan ziyade yağmur olarak yağması ile açıklanabilir.

Yakın gelecek 2025 - 2035 dönemi için ise model sonuçlarında önemli değişiklikler öngörülmemektedir.

DİNAMİK ÖLÇEK KÜÇÜLTME

(DOWNSCALING)

Simülasyon Tasarımı

fvGCM resolutio

n

RegCM3resolution

dynamical

IPCC SRES sera gazları: A2 senaryosu

downscaling

1°x1.25° 30 km

Gelecek Simülasyonlar (senaryo A2): Ortalama Sıcaklık (2071:2100-1961:1990)

Kış

Yaz

İlkbahar

Sonbahar

(Ulusal İklim Bildirmi, 2007)

Kış

Yaz Sonbahar

İlkbahar

(Ulusal İklim Bildirimi, 2007)

Gelecek Simülasyonlar (senaryo A2): Yağış (2071:2100-1961:1990)

(Ulusal İklim Bildiirmi, 2007)

Gelecek Simülasyonlar (senaryo A2): Kar Kalınlığı (2071:2100-1961:1990)

2006-2007 YILI KURAKLIK DURUMU

Gerçekler CO2 endüstriyel devrim öncesi miktarının çok

üstündedir. Yüzey sıcaklıkları iklim değişimi tesbit etmek

için önemli metrik parametredir. Artmaktadır!!!.

Yağış rejimlerinin bölgesel ve zamansal dağılımı belirsizdir!!!

Arktik deniz buzu ve Kuzey Yarımkürenin kar örtüsü azalmaktadır.

Küresel boyutta deniz seviyesi yükselmekte fakat çok yavaş!!!

Hala çok fazla belirsizlik var! (modellerde başlangıç ve sınır problemleri, atmosferik ve hidrolojik etkileşimler, şehir ısı adalarının küresel sıcaklığın artışında rolü…vb)

IPCC

Siyah: Gözlemlenenler

vb.

SAMSUN’un Bafra ilçesinden Karadeniz’e dökülen ve Türkiye’nin en büyük nehirlerinden olan Kızılırmak’ta küresel ısınmanın belirtileri ortaya çıktı. Bafra İlçesi’nden Karadeniz’e dökülen Kızılırmak üzerinde dev adacıklar oluştu.

Türkiye’nin ilk kuş cenneti Manyas Gölü Kuş Cenneti’nde kirlilik, tahribat ve kuraklık nedeniyle kuş türü sayısının 27’ye indiği açıklandı.

KONYA OVASI KURUYOR.

KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ÇÖZÜMLERİ

İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Bölümü öğretim üyelerinden

Prof. Dr. Orhan Şen felaket senaryosunu şu şekilde özetledi;

2050 Türkiye

*Ortalama sıcaklık en az 3-4 derece artacak.

*Ortalama düşen yağış azalacak.

*Tarım nüfusu kentlere ve kuzeye göç edecek.

*Kıyı kesimlerinde deniz seviyesi 1 metre kadar yükselecek. Pek çok

bölge sular altında kalacak.

*Yeraltı suları tuzlanacak. İçme ve kullanma suyu sıkıntısı

yaşanacak

*Kuraklığa bağlı olarak tarım üretimi azalacak.

*Suriye ve Irak ile su konusunda anlaşmazlıklar

yaşanacak.

*Su kıtlığı yaşanacak.

*Akarsuların akışkanlığı % 20-50 azalacak

ÖNERİ; Kuraklık, Sel, Sıcak hava dalgası, Soğuk Hava

Dalgası, Dolu, Hortum gibi meteorolojik karakterli doğal olayların AFET kapsamına alınıp, etkilediği sektörler (Tarım, Sağlık, Ulaştırma, Orman Yangınları, Turizm vs.) bakımından RİSK ALGILAMALARI ve AFET YÖNETİMİ planlamalarının yapılması gerekir.

KENT METEOROLOJİSİ, SAĞLIK

METEOROLOJİSİ, TARIM METEOROLOJİSİ gibi disiplinler önemli hale getirilmelidir.

Örneğin; Mevsimsel tahminlere göre enerji planlaması, yağış ve sıcaklık beklentilerine göre ürün desenlerinin belirlenmesi, turizm çeşitlendirmesi, Sel ve taşkın önleme tedbirleri vb.

NELER YAPABİLİRİZ?Enerji dostu araçlar kullanılmalı

Su tüketimi en aza indirilmeli

Arabalarda akaryakıt yerine alternatif enerji kaynakları

kullanılmalı

Geri dönüşümlü malzemeler kullanılmalı

Arabaların egzozlarına ve fabrika bacalarına filtre

takılmalı

Doğaya zarar verici maddeler kullanılmamalı ve doğaya

zarar verilmemeli

Tüketiciler uzun ömürlü ürünlere yönelmeli

Elektrik tüketimi en aza indirilmeli

Sanayi dünyaya zarar verilmeden kullanılmalı

Güneş ve rüzgar enerjisinden ek olarak jeotermal

enerjiden daha fazla faydalanılmalı

Sera Gazı Azaltımı için uygulanabilecek araçlar

Enerji tasarrufunun artırılması ve enerji tüketiminin (ısıtma, aydınlatma, ulaştırma, endüstriyel süreçler, vb.) azaltılması;

Enerji verimliliği daha yüksek (birim enerji üretimi için harcanan yakıt tutarını düşüren yada birim hizmet için tüketilen enerjiyi azaltan) teknolojilerin kullanılması;

Fosil yakıtların azaltılması ve ikame olarak yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması;

Atmosferdeki karbonun, ormanlar, bitkiler, toprak ve ürünler tarafından biyokimyasal süreçlerle emilimi yada tutulması, sera gazlarının kimyasal ve endüstriyel süreçlerde kullanılması.

Sera gazı emisyonlarını artırıcı yönde etkisi olan enerji üretim tesisleri yerine daha düşük emisyona yol açan, mikro hidroelektrik santraller, düşük kapasiteli rüzgar türbinleri, güneş, çok amaçlı jeotermal kaynak kullanımı gibi yenilenebilir kaynaklar ile yüksek verimli kojenerasyon tesislerinin desteklenmesi hususu; sera gazı emisyonlarının azaltılması hedeflerine ulaşmada yardımcı olacaktır.

Sera Gazı Azaltımı için uygulanabilecek Politika Araçları

Ekonomik araçlar -Mali düzeneklerYeni ve Yenilenebilir Enerji

Kaynaklarının kullanımıYeni yasal düzenlemeler Gönüllü anlaşmalar(sektörlerle) Araştırma – Geliştirme Faaliyetleri Eğitim ve Kamuoyu bilinçlendirme

İklim Değişikliği Kapsamında Uygulanabilecek Konular

Enerji VerimliliğiYenilenebilir enerjiYeni TeknolojilerCO2 DepolamaOrmanlaştırma

(COP 11- Öncelikli alanlar)

DÜNYA’DA DÜNYA’DA

VE VE

TÜRKİYE’DE TÜRKİYE’DE ALINAN ALINAN

ÖNLEMLERÖNLEMLER

İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi

İklim değişikliği: Doğal iklim değişkenliğine ek olarak insan etkinlikleri sonucu atmosfere yayılan gazlardan kaynaklanan ek bir değişikliktir. İnsan kaynaklı sera gazlarının kontrol altına alınabilmesi için 1992 yılında Rio’da yapılan Çevre ve Kalkınma Konferansında İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kabul edilmiş ve

21 Mart 1994 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Sözleşmeye 24 Mayıs 2004 tarihi itibariyle 189. ülke olarak taraf olmuştur.

İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildirimi, Çevre ve Orman Bakanlığı’nın koordinasyonunda ilgili bakanlıklar, üniversiteler ve sivil toplum örgütlerinin de katkılarıyla hazırlanmış olup, Başkanlığını Çevre ve Orman Bakanı’nın yaptığı İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu tarafından onaylanarak İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekreteryasına sunulmuştur.

İDKK Çalışma Grupları 1. İklim değişikliğinin etkilerinin araştırılması çalışma grubu, (Koordinatör kuruluş: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü) 2. Sera gazları emisyonu envanteri çalışma grubu, (Koordinatör kuruluş: Türkiye İstatistik Kurumu) 3. Sanayi, konut, atık yönetimi ve hizmet sektörlerinde sera gazı azaltım çalışma grubu, (Koordinatör kuruluş: EİEİ Genel Müdürlüğü) 4. Enerji sektöründe sera gazı azaltım çalışma grubu, (Koordinatör kuruluş: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerji İşleri Genel Müdürlüğü) 5. Ulaştırma sektöründe sera gazı azaltım çalışma grubu, (Koordinatör kuruluş: Ulaştırma Bakanlığı-DLH Genel Müdürlüğü) 6. Arazi kullanımı, arazi kullanım değişikliği ve ormancılık çalışma grubu, (Koordinatör kuruluş: Çevre ve Orman Bakanlığı, Ar-Ge Daire Başkanlığı) 7. Politika ve strateji geliştirme çalışma grubu, (Koordinatör kuruluş: Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü) 8. Eğitim ve kamuoyunu bilinçlendirme çalışma grubu (Koordinatör kuruluş: Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü)

SÖZLEŞME KAPSAMINDA TÜRKİYE’NİN YAPTIĞI ÇALIŞMALARSÖZLEŞME KAPSAMINDA TÜRKİYE’NİN YAPTIĞI ÇALIŞMALAR

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KOORDİNASYON KURULU(Başbakanlık Genelgesi-2004)

1. İklim Değişikliğinin Etkilerinin Araştırılması (DMİ)

2. Sera Gazları Emisyon Envanteri (TÜİK)

3. Sanayi, Konut, Atık Yönetimi ve Hizmet Sektörlerinde Sera Gazı azaltımı (EİEİ)

4. Enerji Sektöründe Sera Gazı azaltımı (EİGM)

5. Ulaştırma Sektöründe Sera Gazı Azaltım (DLH)

6. Arazi Kullanımı,

Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (ÇOB-Ar-Ge)

1. Politika ve Strateji Geliştirme (ÇOB-ÇYGM)

2. Eğitim ve Kamuoyunu Bilinçlendirme (ÇOB-EYD,ÇYGM)

ÇALIŞMA GRUPLARI (Sekreterya: Çevre ve Orman Bakanlığı)

Ar-GeKapasite Geliştirme

Bilinçlendirme

Ulusal Eylem Planı

UNFCCC

Azaltım Önlemleri

Projeksiyonlar

Envanter

Ulusal Bildirimler Ulusal Envanterler

Duyarlılık

Adaptasyon

İklim Modelleri

İklim Değişikliği - Ulusal Çalışmalar

İklim Değişikliği Araştırma Projeleri Çalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

Sistematik Gözlem ve Sistematik Gözlem ve EtkilerEtkiler

Devlet Meteoroloji İşleri (DMİ)Devlet Meteoroloji İşleri (DMİ)

ODTÜ & İTÜ & DEÜODTÜ & İTÜ & DEÜ

Harita Genel Kom.Harita Genel Kom.

ÇOBÇOB

Türkiye’nin İklim Türkiye’nin İklim Senaryoları Senaryoları (2000-(2000-2050)2050)

İTÜİTÜ

DMİDMİ

ÇOBÇOB

İklim Etki ProjeleriÇalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

Su Kaynaklarına Etki-Su Kaynaklarına Etki-ModellemesiModellemesi(Büyük Menderes, Gediz (Büyük Menderes, Gediz Deltası)Deltası)Su Ekosistemine etki analiziSu Ekosistemine etki analizi

Devlet Meteoroloji İşleriDevlet Meteoroloji İşleriDokuz Eylül Ü.Dokuz Eylül Ü.Hacettepe Ü.Hacettepe Ü.

Türkiye’nin İklim Senaryoları Türkiye’nin İklim Senaryoları (2000-2050)(2000-2050)

İTÜ & DMİ & ÇOBİTÜ & DMİ & ÇOB

İklim Değişikliğinin İnsan İklim Değişikliğinin İnsan Sağlığı Üzerine EtkileriSağlığı Üzerine EtkileriSıtma Enfeksiyonları AnaliziSıtma Enfeksiyonları AnaliziLeptospirosis Leptospirosis artışında iklim artışında iklim d.nin etkisid.nin etkisi

DMİ & Sağlık BakanlığıDMİ & Sağlık BakanlığıAnkara Üniversitesi & Ankara Üniversitesi & İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp & İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp & Marmara Üni-Gata-Marmara Üni-Gata-HaydarpaşaHaydarpaşa

İklim Etki ProjeleriÇalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

Su Kaynaklarına Etki-ModellemesiSu Kaynaklarına Etki-Modellemesi(Büyük Menderes, Gediz Deltası)(Büyük Menderes, Gediz Deltası)Su Ekosistemine etki analiziSu Ekosistemine etki analizi

Devlet Meteoroloji İşleriDevlet Meteoroloji İşleriDokuz Eylül Ü.Dokuz Eylül Ü.Hacettepe Ü.Hacettepe Ü.

Türkiye’nin İklim Senaryoları Türkiye’nin İklim Senaryoları (2000-2050)(2000-2050)

İTÜ & DMİ & ÇOBİTÜ & DMİ & ÇOB

İklim Değişikliğinin İnsan Sağlığı İklim Değişikliğinin İnsan Sağlığı Üzerine EtkileriÜzerine EtkileriSıtma Enfeksiyonları AnaliziSıtma Enfeksiyonları AnaliziLeptospirosis Leptospirosis artışında iklim d.nin artışında iklim d.nin etkisietkisi

DMİ & Sağlık BakanlığıDMİ & Sağlık BakanlığıAnkara Üniversitesi & İ.Ü. Ankara Üniversitesi & İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp & Marmara Cerrahpaşa Tıp & Marmara Üni-Gata-HaydarpaşaÜni-Gata-Haydarpaşa

Emisyon Envanteri Projeleri

Çalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

Emisyon hesaplama Emisyon hesaplama Güvenilir, sürekli veri toplama Güvenilir, sürekli veri toplama ve faktör belirlenmesive faktör belirlenmesi

TÜİKTÜİKİTÜİTÜ

Sera Gazı Emisyonları ve Sera Gazı Emisyonları ve Orman Alanlarının CO2 Orman Alanlarının CO2 Absorbsiyon HesaplamalarıAbsorbsiyon Hesaplamaları

Harran Ü.Harran Ü.TTGVTTGVÇOB & Ar-GeÇOB & Ar-GeTarım ve Köy İşleri Tarım ve Köy İşleri BakanlığıBakanlığı

Enerji projeleriÇalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

Gelecek yılların talep enerji Gelecek yılların talep enerji türlerine göre Sera Gazları ve türlerine göre Sera Gazları ve Alternatif SenaryolarAlternatif Senaryolar (2003-2020) (2003-2020) ETKBETKB

ABD/Argon ABD/Argon laboratuvarlarılaboratuvarlarıODTÜODTÜ

Sera Gazlarının azaltımına Sera Gazlarının azaltımına yönelik enerji sektöründeki yönelik enerji sektöründeki ilerlemelere yönelik senaryolarilerlemelere yönelik senaryolar

Ulusal Enerji politika ve Ulusal Enerji politika ve alternatiflerinin Fayda-maliyet alternatiflerinin Fayda-maliyet analizianalizi

Ulaştırma Projeleri

Çalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

Yakıt, araç tipi, sınıf ve Yakıt, araç tipi, sınıf ve teknolojilerine göre ulaşım türleriteknolojilerine göre ulaşım türleri

İTÜİTÜTÜBİTAK-MAMTÜBİTAK-MAMUlaştırma BakanlığıUlaştırma Bakanlığı

Büyük ölçekli raylı sistem ve Büyük ölçekli raylı sistem ve karayolu projelerinin ortalama karayolu projelerinin ortalama emisyon azaltım oranlarının emisyon azaltım oranlarının hesaplanması metodunun hesaplanması metodunun belirlenmesibelirlenmesi

İTÜİTÜTÜBİTAK-MAMTÜBİTAK-MAMUlaştırma BakanlığıUlaştırma Bakanlığı

Km başına enerji akım emisyon Km başına enerji akım emisyon hesaplanmasına yönelik "Toplam hesaplanmasına yönelik "Toplam Enerji Döngüsü" model çalışmasıEnerji Döngüsü" model çalışması

İTÜİTÜTÜBİTAK-MAMTÜBİTAK-MAMUlaştırma Bakanlığı Ulaştırma Bakanlığı İstanbul B.Belediyesiİstanbul B.Belediyesi

Sanayi-Konut Projeleri

Çalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

Sanayi, bina ve hizmet sektörlerinde Sanayi, bina ve hizmet sektörlerinde enerji verimliliği projeksiyonlarıenerji verimliliği projeksiyonları

EİEEİEABD-Argon laboratoriesABD-Argon laboratories

Sektörel Ekonomik Analizler Sektörel Ekonomik Analizler Çimento ve Demir ÇelikÇimento ve Demir ÇelikSektörlerinde Emisyon Azaltımına Sektörlerinde Emisyon Azaltımına Yönelik Fayda Maliyet AnalizleriYönelik Fayda Maliyet Analizleri

EİEEİETOBB Üniv.-TOBB ETÜTOBB Üniv.-TOBB ETÜGazi Üni. Gazi Üni. TOBBTOBBSanayi SektörüSanayi Sektörü

Arazi Kullanımı ve Değişimi Projeleri

Çalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

İklim Değişikliğinin LULUCF alanına İklim Değişikliğinin LULUCF alanına olan fiziksel ve ekonomik etkileri olan fiziksel ve ekonomik etkileri

İÜ Orman Fak.İÜ Orman Fak.ÇOB / AR-GEÇOB / AR-GETarım ve Köy İşleri BakanlığıTarım ve Köy İşleri Bakanlığı

Tarım, ormancılık ve su kullanımı Tarım, ormancılık ve su kullanımı yönetiminin geliştirilmesine yönelik yönetiminin geliştirilmesine yönelik bio-fizyolojik ve ekonomik bio-fizyolojik ve ekonomik modellerin güçlendirilmesimodellerin güçlendirilmesi

ÇOB / AR-GEÇOB / AR-GETarım ve Köy İşleri BakanlığıTarım ve Köy İşleri Bakanlığı

Politika ve Strateji Projeleri

Çalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

Emisyon Önlemeye/Azaltmaya Dönük Emisyon Önlemeye/Azaltmaya Dönük Politika Araçlarının Fayda Maliyet Politika Araçlarının Fayda Maliyet AnalizleriAnalizleriEmisyon değerlerinde önemli azalma ve Emisyon değerlerinde önemli azalma ve yükselme kaydedilen yılların ekonomik yükselme kaydedilen yılların ekonomik parametreleri ile değerlendirilmesiparametreleri ile değerlendirilmesi

Tüm Paydaş KuruluşlarTüm Paydaş KuruluşlarBilkent Ü.Bilkent Ü.DPTDPTODTÜODTÜ

Ortak bir model yapısı altında tüm Ortak bir model yapısı altında tüm projeksiyonları etkileşimleri ile projeksiyonları etkileşimleri ile sentezleyen entegre hesaplama modeli sentezleyen entegre hesaplama modeli

Teşvik mekanizmalarının Teşvik mekanizmalarının değerlendirilmesi ve önleyidi politika değerlendirilmesi ve önleyidi politika araçlarının belirlenmesiaraçlarının belirlenmesi

Eğitim ve Kamu Bilinçlendirme

Çalışma Alanı Çalışma Alanı Proje GrubuProje Grubu

Konu ile ilgili halkın Konu ile ilgili halkın bilinçlendirilmesi eğitim program bilinçlendirilmesi eğitim program metodları ve kısa ve uzun vadeli metodları ve kısa ve uzun vadeli eylem planlarının oluşturulmasıeylem planlarının oluşturulması

MEBMEBYerel Yönetimler-STK’larYerel Yönetimler-STK’larYerel Gündem 21’ler Yerel Gündem 21’ler REC- TürkiyeREC- TürkiyeYerel Yerel Özel sektör Özel sektör ÇOB Eğitim Daire BaşÇOB Eğitim Daire Baş

İlk öğretim düzeyinde İklim İlk öğretim düzeyinde İklim Değişikliği Değişikliği Slogan ve Resim Slogan ve Resim yarışmasının düzenlenmesi yarışmasının düzenlenmesi Web portalıWeb portalı

Sunulan TÜBİTAK Projeleri İklim Senaryoları

Bütçe ve Süresi : 285.000 YTL / 2 YılProje Kuruluşları : İTÜ Avrasya-Bilişim -DMi

Sistematik gözlemler (ODTÜ -İTÜ -DEU-DMİ-Harita Genel Kom.-ÇOB)Bütçe ve Süresi : 1,356,000 YTL / 2 YIL

Proje Kuruluşları :ODTÜ Deniz Bil.-İTÜ-DMİ

Ulaştırma Bütçe ve Süresi : 592.900 YTL / 3 YILProje Kuruluşları: İTÜ Motorlar-İnşaat-Ulaştırma, TÜBİTAK-MAM

Enerji Biyokütle –Akışkan yatak ( ODTÜ,Gazi uni. Enerji ve Tabii Bütçe ve süre :1.000.000 YTL /2,5 yılProje Kuruluşları : EİE, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı,TÜBİTAK, Gama Power

Deniz Dalga Enerjisi( Onaylanmadı)

2. Faz TÜBİTAK Proje önerileri

CO2 Depolama Proje Kuruluşları: ODTÜ PAL EÜAŞ-TPAO ABD Research center Görüşmeler devam ediyor

İklim Değişikliğinin Tarım alanlarına etkileri Proje Kuruluşları :DMİ-AÜ Ziraat Fakültesi

İklim Değişikliğinin İnsan sağlığına etkileri Proje Kuruluşları: DMİ- Sağlık Bakanlığı- Akademi

Diğer Onay Aşamasında UNDP-Gef Projeleri

İstanbul Sürdürülebilir Ulaştırma Projesi Partner :İstanbul B.Şehir belediyesi –UNDP-EMBARQ Proje Finansmanı:25 mio.$ (8 mio.$ Gef)

Eko-Etiketleme Projesi Partner : EİE-UNDP Proje Finansmanı: 7.5-10 mio$ Gef

Bina Kodları- binalarda enerji verimliliği Projesi. Partner EİE-UNDP Proje Finansmanı: Gef 8 mio $- Co- Financing 27,5 mio

$ Hedef :2015 yılına kadar 9226 Kt CO2 azaltımı %3