462 LIB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITATE. DUB. IV. - QUAE SINT IRREGULARIT. EX DELICTO. 463

DUBlUM IV.

Quae sint Irregularitates ex Delicto.

356. Irregularitas ex delicto incurritur: I. Ob baptismum iteratum. - 357. II. Ob violatio­nem censurae. - 358.Ptura notanda (An autem qui ordinatur ligatus censura, incurratirregularitatem. Vide dieta Lib. VI, n. 799, dub. 3, v. Utrum). - 359. III. Ob exer­citium actus Ordinis sacri, quem aliquis clericus non habet. - 360. IV. Ob malamsusceptionem ordinum. - 361. Quotuplicitel' incurratur irregularitas ob furtivamsusceptionem. - 362. V. Ob crimina infamia et notoria. - 363.Reçuiritu» notorietasfacti uel juris. Quae sint crimina et exercitia quilrus annexa est infamia. ­364. Quomodo toltatur haec irregularitas. - 36.'). VI. Ob homicidium uel mutilationem.- 366. De irregularitate ob homicidium voluntarìum. - 367. Hanc irregularitatemincurrunt: I. Qui occidunt vel mutilant. - 368. Dub. 1. Quid, si homicidam poéni­teat ante mortem. - 369.Dub. 2. Quid, si unus feriat, sed alii occidant. - 370.II. Incur­runt mandantes vel consulentes homicidiurn oet mutilationem, - 371. Dub. 1. Quidin dubio, an homicidium causatum fuerit ex mandato sive consilio, - 372. Dub. 2.Quid, si homicida jam erat determinatus ad occidendum. - 373. Dub. 3. Quid, siconsulens consilium revocet. - 374. III. Incurrunt omnes cooperantes ad homicidiumve! mutilationem ; nempe l°. Excitantes. 2°. Praeliantes in bello injusto. 3°. Mini­strantes auxilium. 4°. Accusantes, etc. 5°. Associantes. - 375. Dub. 1. An incurrantratihabentes. - 376.Dub. 2. An non impedientes. - 377. De irregularitate ob homi­cidium uel mutilationem casualem. - 378.De mutilatione membrorum. - 379.Dub. 1.Quid veniat nomine membri. - 380. Dub.2. An fiat irregularis, qui abscindit testi­culos. - 381. Et an ab irregularitate propter mutilationem possint dispensare epi­scopi. - 382.Plura apud Busenbaum: et praesertim, an dans potum infirmo.vel eumadmouens, incurrat irregularitatem. - 383. Si quis dat operam rei licitae, non fitirregularis, nisi apponat negligentiam mortaliter culpabilem. - 384. Hinc excusatur:l0. Magister et pater uerberans. 2°.Equitans in equo feroci. 3°. Alens feram ligatam.40. Reficientes tectum. 5°. Clericus in sacris, aut monachus, medens sine incisioneuel adustione. - 385. Quid de clerico beneficiato, medente cum incisione. - 386. Siquis dat opera m rei illicitae, non fit irregularis, si res non est periculosa. - 387.Quid,si periculosa. - 388. Quid, si quis occidat ad defensionem sui vel innocentis. Etquid, si adulter occidat maritum aggressorem (Remissive ad Lib. III, n. 398, v. Inordine). - 389. An fiat irregularis, occidens ob defensionem libertatis, honoris,bonorum, etc. - 390. Quomodo tollatur irregularitas propter homicidium. - 391.Anepiscopi possint dispensare in irregularitate ex homicidio uoiuntario. - 392. Et quid,si homicidium fuerit omnino occultum. - 393.Quid, si homicidium fuerit casuale._ 394. An reputetur casuate, homicidium patratum in rixa. - 395.Et quid, si fueri~commissum per defensionem, sed excedendo moderamen. - 396. QuomlJdo praelatlregulares possint dispensare in irregularitate ob homicidium vel mutilationem, cumsubditis suis. Et quomodo cum laicis.

Undenamdesumaturhaec i rregu­Iar itas.

Irregula­ritas ob ite­l'atUm ba..ptismum.

356. - « Resp. PRIMA est, ob t'teratum« baptt'smum serio et scienter. - Estque« irregularis tam baptizans, quam bapti­« zatus; etsi in rebaptizante irregularitas« tantum sit causa partialis, ne clericus« ad altiorem Ordinem possit ascendere,« neque incurratur, si rebaptizatio sit oc-

Covar., in demo Si fnriosus, parto l, in princ. n. 8. ­Tolet., lib. 1, cap. 70. - 1 Prax. S. Poenit., parto 3, v. Ex

356. - a) Covarruvias has limitationes nonhabet, in reliquis concordans.

b) Palaus, tr. 29, disp. 6, punct. 16, n. 2et 3, quidquid dicant Salmant. non adeo abso­Iute contrarium tenet; haec enim sunt ejusverba: • Etsi praedieta sententia [quae affir­mat satis esse ad irregularitatem rebaptiza­tionem occultam), in praxi consulenda sit,

« culta. - Covarruvias a), Toletus, Marcus« Leo l. Vide Bonacina 2, Laymann. 3 ».

Per rebaptizationem occultam non so­lemnem, probabilius non incurritur irre­gularitas; ut tenent (contra Bonacina 4

et Palaum) b) Salmant. 5 cum Silvestro c),

Laymann c) et Coninck d), ex cap. Ex HI-

crimine. - 5'. Disp. 7, qu. 3, punct. 3. - 8 Lib. 1, tre 5,part.5J cap. 2. - -I Loc. cit., n. 1 et 9. - li Tr.lO, cap. 3. n. 60.

contraria tamen, scilicet debere delictum PU­blicum esse, ut huie irregularitati sit locus,probabilitate non caret».

c) Silvester, v. Irregularitas, n. 6; Lay­mann, loc. cit., cap. 2, n.1, requirunt ut cri­men sit publicum pro acolytho ministrantein rebaptizatione.

d) Coninck, disp. 18, dub. 5, n. 36, in

Excipiturrebaptiza­tio occulta.

terarum 2, de apost., ubi, cum de reba­ptizato sermo fiat e), dicitur: Ad supe­riores ordines promoveri (St' publicumest quod propont"tur) non oalebit, m'si adretigionem transire voluert"t... Si verooccultum est, promoveri poterit.

Hic nota l°. Quod ìrregularitas ad­versus eum qui scienter rebaptizatur,habetur ex canone Confirmandum 65, .dist. 50. Adversus autem rebaptizantem,

r habetur tantum ex communi sententia do­ctorum (ut testantur Salmant. l); et colli­gitur ex cap. Ex lt'tterarum, ubi dec1araturirregularis acolythus assistens rebaptiza-

caS~~e~a:: tioni. - Rebaptizans vel rebaptizatus excusanres. metu, sine intentione, vel sub conditione

(etsi temere et culpabiliter fiat) probabi­liter non fiunt irregulares fJ, ut Palaus 2,

Suarez 3, Contino Tournely 4; et Salmant. 5cum Navarro, Cornejo et Avila. - Igno­rantia culpabilis tamen hos non excusat,ex can. Qui ois, de Consecr, dist. 4 g).

Secus, si inculpabilis: Palaus; Salmant. 6

cum Soto, Sayro, etc.Nota ';t'. Quod est etiam ìrregularis,

qui baptizatur ab haeretico declarato, sineulla necessitate; ut habetur ex can. Ven­tum est, causo 1, qu. 1. Insuper , qui dif­fert baptizari usque ad mortis perìcu­lumi ex can. Si quis, di'st. 57. Vide Sal­manto 7.

1 Tr. 10, cap. 3, n. 59. - l! Tr. 29, disp. 6, punet. 16, n. 5.- 3 De Sacram., disp. 31, sect. 6, dub. 5, v. Atque ex hac etv. {Juin potius. -" De Irreg., parto 3, cap. 2, qu. 2 et qu. 3;cfr. de Sacr. i.g...cap.2,art.l,sect.2, punet. 3, § 1, concl.S.- , Loc. cit., n. 61. . Na'Var.. Man., cap. 27, n.246.. CO,"nejo, de Specieb. Irreg., qu.6, disp. 5,dub. 1, qu. 4.. A1Jila.part.7, disp. 7, dub.3•. Palaus, loc. cit., n. 4 et seqq. ­e Loc. cit., n. 62. - Sotus, in 4, disto S, QU, un., art. 9, v.Habemus et'go• • Sayr.} lib. 7, cap. 8, n. 8. - or Loc. cit.,n. 65. - 8 Lib. 1, tr. 5, parto 5,cap. S, n. 4. - • Disp. 7,de Irreg" qu. 3, punct. 5, n. 1. - lO Loc. cito - 11 Man.,

ministrante utique requirit ut crimen sit PU­blicum; de ipso autem rebaptizante scribit:«Communior ...sententia docet rebaptizantemesse irregularem etiam quando factum occul­tum est, quae difficulter tamen potest probari;cum nullns pro ea textus afferri possit ... Sedjure morali, non est satis tutum a communisententia recedere, a qua lex suam interpre­tationem videtur suscipere •.

e) Rectius: de acolytho qui ministrat ipsirebaptizanti.

f) Non omnes auctores allegati totumassertum habent; sed aHi aliam partem affe­runt.

351. - «SECUNDA. Ex vt'olatt'one cen­« surae , V. gr. si ea innodatus , actum« aliquem Ordinis solemniter exerceat:« nìsi invincibilis ignorantia excuset. -o: Laymann 3 ». .

358. - Notandum hic l°. Quod qui ce­lebrat innodatus excommunicatione mi­nori, non iocurrit irregularitatem; excap. Si celebrato de clero excom. mim'str.Immo nec irretitus excommunicationemajori, si exerceat actum ordinum mi­norum , adhuc solemniter et ex officio.Ita Bonacina 9, Laymann lO, Navarrus 11,

Anac1etus 12; et Avila, Villalobos, Cornejocum Salmant. 18. - Nec si exerceat actumordinum majorum, sed non solemniter,id est diaconatus sine stola, subdiaco­natus sine manipulo; cum tales actus sìcexerceri possint etiam a cantoribus. Sal­manto a) et Anac1etus 14. - Nec, qui canitsolemniter officium, nisi sit hebdomada­rius capituli, solemniter dicendo oratio­nem cum Dominus VObt'sCU111,. quia taleministerium ex consuetudine a sacerdo­tibus aut diaconis exercetur. - Nec quiconcionem habet: quia hoc munus de licen­tia episcopi potest exerceri etiam a nonconstituto in sacris, cum sit actus juris­dictionis, non Ordinis. Suarez 15; et Sal­manto 16 cum Avila, Silvestro , Sayro,Henriquez, etc. - Nec, qui exercet actum,

cap. 27, Durn. 244. - 111 Tract. 13, dist. 3, num. 13. ­Avila} part.7, disp. 9, sect. 2, dub. 3.• Villa/., parto l,tract. 21, diff. 14, num, 1.• Cornejo} de Specieb. Irreg.,qu.6, disp.6, qu. 2. - 13 Tr. 10, cap. 8, num, 66. - 14 Loc.cit., nume 12 et 13. - 16 De Cen:;ur., disp. 12, sect. 2,Dum. 4; cfr. n. 11. - 16 Loc. cit., Dum. 69.• Avila} loe.cit., dub. 2, v. Primo cum Tertio et V.Ex dictis. ~ Si/vest••v. Suspensio. qu. 5, V. f. - Sayr., lib.4, cap. 16, n. 14, 20et seqq ... Henr,·q., lib. 14, cap. 6, num, 2; in textu etcomm. lit. s,. cfr. lib. 1S, cap. SI, n. 5,et lib. 14, cap. 7.num.4.

. g) Haec habentur in dieto canone: «Quibis ignoranter baptizati sunt, non indigentpro eo poenitere, nisi quod secundum canonesordinari non possunt, nisi magna aliqua neces·sitas cogat. Qui autem non ignari iterum bap­tizati sunt...per septem annos poeniteant, etc.•.

358. - a) Salm:l.11t., loc. cit., n. 66, de actuordinis sacri solemni concordant; de eo veroqui absque solemnitate exercetur, his verbisloquuntur: «Qui vero exerceret actum ordinissacri absque solemnitate, qui a non consti­tutis in sacris etiam absque solemnitate fierinequeunt, irregularitatem incurreret: ut siabsque debitis caeremoniis celebraret •.

Irregula­ritasob vie­lationemcensurae.

Non fit ir­regularis,exercens or­dines mino­res

aut exer­cens ordi­nes majoresnon solem­niter,

aut canenssolemniterofficium,

aut con­cionem ha­bens,

LIB. VII. - CAP. V.- DE IRREGULARITATE.

Iz-regulart­tas ob cri­mina infa­mia et noto­ria.

Requir-i­tur notorie­tas factì,

465

30

etiam cum saecularibus, sicut in aliis ir­regularitatibus occultis, ita etiam in hac;ex privilegio Sixti V et Julii II (juxtadieta in Dubio praeced.. n. 355, V. Quovero).

362. - " QUINTA. Propter enormia cri­«rnsna, si sint notoria et publt"ca, V. gr.« quae a jure habent annexam infamiam,«ut adulterium, raptus, incestus, perju­« rium in judicio »,

Haec irregularitas ex infamia} ut aitCroix 6, potius reducitur ad irregularita­tem ex defectu, quam ex delicto; cuminfamia non sit aliud, quam defectus bo­nae famae, - Omnes infames irreguIaresfiunt; ex can. Infames, causo 6} qu. 1. Ethoc intelligitur, sive infamia sit ex jurecanonico, sive ex civili. Item, sive infa­mia sit juris, sive factì; quamvis Bona­cina cum Azor a) (apud Salmant. 7) dicant,infamiam facti inducere quidem irregula­ritatem ad non suscipiendos ordines, sednon ad ministrandum in susceptis; infa­miam vero juris, ad utrumque.

363. - Ad incurrendam hanc irregu­laritatem requiritur ut crimen, cui an­nexa est infamia, sit notorium notorietatefacti vel juris.

Facti, per publicam famam. - Requì­ritur tamen, prout dicunt Viva 8 cumCastro a)} Hurtado; ac Laymann b), Gar­eia b) et Pignatellus b) apud Croix b) (con­tra Suarez, Filliuccìum, etc.) ut factumnon solum sit publicum, sed etiam noto­rz"um,. seu ita evidens majori parti vici-

tomo 2, lib. 11, disp, 24, § 7, n. 18. - • Lib. 7, n. 512. ­Bonac., disp. 7, de Irregul., qu, a, punct. l, num. 5. ­7 Tract. 10 cap. 8, numi 76. - 8 Qu. 9, art. 4, nume 6. ~

Gasp. Hurtad., de Irregul., disp. 2, diff. 4, num, 12. ­Suar., disp. 48, sect, 1, nume 21. - li'UI.~ tr. 19, cap. 8,n.211.

Due. IV. - QUAE SINT IRREGULARIT. EX DELICTO.'i

« tantum esse, quamdiu non ministrat in"ordine per saltum suscepto, satis pro­c babiliter doceant Avila, Navarrus, Bo­" nacina); vel ante legitimam aetatem ;« vel sine dimissoriis; vel furtive (epi­« scopo nesciente, nec approbante) et nonc examìnatus. - Vide Bonacina 1 »,

361. - Ex furtiva ordinum susceptionefit irregularis: l°. Qui ordinem recepitsine approbatione episcopi: nam ìs prohi­betur ad alium ordinem ascendere, excap. 1, de eo qui jurtt"ve} etc. - 2°. Quisine dispensatione episcopi eodem die re­cipit plures ordines, quorum unus sacerest, ex cap. 2 et 3} eod, tit. - SO. Quipost matrimonium contractum, ante con­summationem Ordinem sacrum recipit,renitente uxore, ut Extrav. Antiquae, devoto.

Alias vero furtivas receptiones ordì­num, quas enumerat hic Busenbaum, di­cunt a) Suarez 2, Palaus 8; Salmant. 4 cumConinck et Cornejo potius inducere sus­pensionem, quam irregularitatem; nihilo­minus pro absolutione hujusmodi suspen­sionis semper recurrendum ad Papam b).

Vide dieta n. 318.In hac autem irregularitate nequit dis­

pensare episcopus, si crimen est publi­cum, et ipse ante ordinationem praece­perit sub poena excommunicationis (utmos est) neminem furtive accedere excap. l} de eo qui jurtt"ve, etc. Vide Sal­mant 5. - Qui insuper dicunt cum Fra­goso, etc., regulares posse dispensare

Avila, parto 7, disp. 9, sect. 1, dub. 2. - Navar.~

Man., cap. 27, n. 242. - Bonac., disp, 7, qu. a, punct. 4,num. 5. - 1 Loc. cito - S Dìsp, 42, sect, a, nume 5. ­a T'r, 29, disp. 6, punct, 17, num, 2. - " Tr, lO, cap. 8,n. 73. - Coninck, dìsp, 18, dub, 5, n. 43. - Corneja, qu, 6,disp. 7, dub. 1, i. f. - 5 Loc. .cìt., num. 75. - Fragos.,

361. - a) Scilicet, Suarez, Palaus et Co- 362. - a) Azor, quamvis a Salmant. hicninck, ex furtivis ordinationibus, unam solum citetur, id tamen non habet loc. cit., scilicetdicunt inducere irregularitatem, eam nempe .. parto 2} lib. 6, cap. 7, qu. 3.quae accipitur sine admissione aut approba- 363. - a) Castro, de Lege poenalz~ lib. 2,tione episcopi; ceteras vero inducere potius cap. ult., V. Ab hac nostra} haec scribit:suspensionern. Salmant. autem et Cornejo di- «Infamia oritur ex publica notitia crirniniscunt, omnes quae hic a Busembaum enume- perpetrati Constat farnam ex bonis me-rantur et alias etiam (praeter tres hic a ribus, infamiam vero ex delicto nasci. Neu­S. Alphonso adductas) inducere suspensio- trum autem sine publica rerum notitia con-nem potius quam irregularitatern. tingit •.

b) Vide tamen, quoad praese:'ltem disci- b) Croix, lib. 7} num. 513} profecto citatp"inam constit. ApostoU~ae Sedz's, Suspens. Laym.ann, Garcia et Pignatcllurn, sed prolatae ser. t.} 6. ~io asserto.

s. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. IV.

Quinarn dis­pensent inhac Irregu­Iar'Itate,

Irregular'ì­tas ob exer­citium Or­dinis sacri,quem ctert­cus non ha­bet.

Ob malamsusceptio­nero or d i­nume

An autem incurrat irregularitatem,qui ordinatur aliqua irretitus censura. ­Vide Lib. VI} n. 799. Dubit. 3} V. Utrum.

359.. - «TERTIA. Ob peccatum, quo" clericus serio et scienter actum Ordinis" sacri, quem non habet, soiemmter exer­«cet. - Bonacina 7, Laymann. 8 ' ••

Ex hoc capite igitur, ut dicit Busen­baum, fit irregularis ctericus, ministransscienter et solemniter in ordine sacroquem non habet: ut ex cap. 1 et 2j declero non ordinato mtntstr. Nempe, si nondiaconus canat evangelium cum stola, etc.;vel si non sacerdos absolvat sacramen­taliter, solemniter baptizet, etc.

An autem taicus, exercens actum or­dinis quem non habet, incurrat irregula­ritatem? - Probabilius negatur , juxtadieta de Baptismo, Lib. VI} n. 116} Du­bit. 3.

Qui est ligatus duplici censura, et exer­cet actum Ordinis sacri, etsi non incurratdupIicem irregularitatem, incurrit tamenunam duplici aequivalentem: unde in pe­titione dispensationis id exprimere debet.Contino Tournely 9. - Sacerdos autemsimplex, excipiendo confessiones, non in­currit irregularitatem. Quia hic reveraexercet actum Ordinis quem jam habet,licet careat jurisdictione; ut recte aitidem Contino Tournely 10. Unde peccat,sed non incurrit irregularitatem.

360. - «QUARTA. Ob delicturn, quo« quìs male suscepit ordines " V. gr. in« excommunicatione, suspensione ; vel ab"episcopo non habente jurisdictionem:« vel per saltum (licet hunc suspensum

d) Eo quod Bordonus, Sayrus et Cornejo .absolute loquuntur, Salmant. eorum mentem­interpretati sunt de hac irregularitate, etiamsi sit publica.

e) Sed de his vide constitutionem Aposto­licae Sedis} Suspens. latae sent., 6, ubi de­claratur suspensus qui ordinem recipere prae­sumpserit ab episcopo excommunicato,etc.

Director. Regul., tr, 2, disp, 3, n. 64.. 4 Ap. Salmant.,Ioe. cito . JuUus IL bulla Dudum ad sacrum ordinem,de die 28 ]ulii 1506, § 34, in Bullar, Mainardi, cum bullaSixti IV Sedes apostolica. - • Lib. 15, ap. 20, n. 12. ­6 Tr. 13, disto 3, num. 16. - 7 Man., cap. 27, num. 241,v. Quarto. - S Disp. 7, de Irregul., qu. 3, punct. 6, n. la- B Lib. 1, tr. 5, parto 5, cap. 3, n. 2. - !:l De lrregul.,cape 3, cap.4, concI. 1, i. f. - IO Loc. cit., cond. 2, v. i.,qu. 2.

464

, Tr. 13, disto 3, n. 14. - Diana,part.5, er.foresol. 9. ­Avila, parto 7, disp. 9, sect. 2, dub. 2, V. Tertio. - Silvest.,v. Suspensio, qu.5, post princ. - sayr.~lib.4, cap. 16, n. 8. ­Henriq., lib.14, cap. 7, n. 1, Iit, k. - i Tr. lO, cap. 8, n. 69.-- Bordon.~parto 1, resol. 11, n. 41. - Sayr. p lib. 7, cap. 9,num. 31. - Cornejo, loc. cit., disp. 6, qu. ult. - Candid.~

disquisito 24, art. 61, dub.3. - .s Loc. cit., n. 72. - Peyr{n.~

tomo 1, in constit. 1 ]ulii II, § 32, n. 67 et 61. • Fragos.~

tomo 2, lib. Il, disp. 24, § 7, n. 18. - Anton. a SPiro S.,

non Ordinis, sed jurisdictionis; scilicet,si episcopus excommunicet, si parochusassistat matrimonio b). Anac1etus 1; etDiana, Avila, Sìlvester, Sayrus, Henri­quez, etc. cum Salmant. 2.

Notandum 2". Ad incurrendam hanc ir­regularitatem requiri, ut censuratus scìen­ter actum Ordinis exerceat; quia illa tan­tum ob contemptum censurarum impositaest. - Episcopus vel alius sacerdos cen­suratus, cogens alium ad celebrandumcoram se, fìt irregularis, ex cap. Illud}de clero excom. ministro c). Ab hac autemirregularitate tantum Pontifex potest ab­solvere; vel episcopus, si sit occulta. Etpraelati regulares cum suis religiosis,etiamsi sit publica d), ut tenent Bordonus,Sayrus, Cornejo, Candidus, etc. apud Sal­manto 8; immo etiam cum saecularibus,ut Peyrinus, Fragosus et Antonius a Spi­ritu S. (ibidem 4), ex privilegiis Martini Vet Julii II.

Notandum 3° cum Cabassutio, quod siquis celebret in ecc1esia polluta, non fitirregularis. - Fit vero, qui celebrat scìen­ter in teco interdicto; quia jam violatcensuram per exercitium Ordinis; ex cap.Is quz~ 18, de sento excom. in 60•.

Notandum 40 cum Anacleto 5 et Na­varro 6, quod qui ordinatur ab episcopoexcommunicato, suspenso, interdieto, hae­retico, schismatico aut simoniaco, fit irre­gularis e). - Argumento ex can. Quod quz:dem et can. Statuimus} caus.L. qu.L, itemex can. Ordinationes}caus.9,qu.1} et cap.1et 2 de schismatic., ubi dieuntur hujusmodiordinationes indigere dispensatione.

b) Modo tamen parochus iste non bene­dicat nuptias.

c) Haec sunt verba hujus canonis: «Cumeo misericordiam facientes, poenam quamcanon infligit his qui post excommunicatio­nem divina praesumpserint officia celebrarevel se celebrationi ingesserint divinorum, einon duximus infiigendam '.

aut exer­cens actumjurisdietio­nis,

Quìnam dis­pensant inhae irregu­laritate.

aut exer­c e n s Donscìenter a~

ctum Ordi­nis.

Celebransin ecclesia

E~l:~::g~ra~riso

LIB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITATE.DUB. IV. - QUAE SINT IRREGULARIT. EX DELICTO.

vel jur'ìs,

Criminaet exercitiaqui bus an­nexa est in­famia.

466

niae seu collegii (ubi ad minus sint de­cem), ut nulla possit tergiversationecelari.

Item ait Viva 1, requiri etiam ut crimenvel sit qualt"ficatum, ut haeresis, parri­cidium, etc., vel continuatum, ut concu­binatus.

Infamia autem juris habetur per con­fessionem rei injudicio, vel per sententiamjudicis, sa1tem criminis dec1aratoriam. ItaSanchez 2, Palaus 8; et Salmant. 4 cumConinck, Bonacina, Avila, Cornejo C), etc.

Crimina autem, quibus de jure annexaest infamia, sunt homicidium, perjuriumfactum in judicio, haeresis, simonia, so­domia, crimen laesae majestatis, adulte­rium, proditio, rapina, lenocinium, exer­citium usurarum, invasio cardinalium velepiscoporum. Item raptus mulierum, seuad illum cooperatio, duellum, paratio aromorum contra parentes, etc. (Vide Sal­manto 5). Item, exercitium histrionis cumturpibus repraesentationibus, ita ut nonfiat sine peccato mortali. - Non autemmacellatoris, carnificis, lictoris et similis

1 De Censur., qu, 9, art. 4, n. 6. - i Decal., lib. 2, cap. 26,n.lj cfr. ConsiI., lib.6, cap. 3, dub. 6, n. 21. - 8Tr.29, disp.6,punct, 20, num. 2 et seqq, -" Tr. lO, cap 8, n. 80 et seqq. ­Coninckl disp•.18, dub, 7, n. 56. - Bonac., disp, ·7, de Irreg.,qu, 3, punet. 1. n. a. - Avila, parto 7, disp. 4, dub, 5; cfr.dub, 7, concl, 4. -:; Loc. cit., n. 78, 81 et seqq. - a Tr. 29,disp. 6, punct..20, n. 6. - 'l' Lcc. clt., n. 84. - Cornefo, qu, 6,

c) Cornejo non ita absolute loquitur, qu. 6,disp, 8, qu. 2, verso fin. dubii; enumeratenim crimina quibus annexa est infamia, etnegat induci per ea irregularitatem, si sintocculta; tum aìt: «Occultum criminosum, prae­ter homicidium, non debere post poenitentiamab ordinum usu ac receptione prohiberi, nisiordine judiciali delicta comprobata aut notoriafuerint >.

à) Suarez et Palaus non satis accuratecitantur a Viva: Suarez enim, disp. 48, sect.3,n. 2, et Palaus, loc. cit., punct. 20, n. 5,negant profecto filios haereticorum esse infa­mes, uterque tamen affirmat eos esse irre­gulares. Idemque docet Palaus de filiis ìllegì­timis (non enim loquitur de filiis illegitimo­rum, ut falso dicit Viva); Suarez autemdisp. 50, sect.3, n.l, ait filios illegitimos irre­gulares esse, cujus rationem multiplicem af­ferri posse ait, «scilicet in detestationempaterni sceleris, ob infamiam quamdam etturpitudinem quam L1de contrahit filius, etquia timeri potest ne filius sit paterni cri·minis imitator > •

generis; cum haec officia bene exerceripossint sine peccato: ut Palaus 6, et Sal­manto 7 cum Cornejo, contra alios.

Praeterea hic notandum, posse etiamincurri irregularitatem ob infamiam adhucalienami prout incurrunt filii eorum, quidamnati sunt ob delictum laesae maje­statis. Item fìlii, nati ex matre meretrice.Item filii haereticorum (licet hoc negetViva 8; sicut negat etiam de filiis Illegì­timorum, cum Suarez à) et Palao d) con­tra alios), et etiam nepotes, per viam ma­sculinam ab iis descendentes j modo tamensit notorium, parentes fuisse haereticoset in haeresi decessisse; ut Sanchez 9, etSuarez e). - Ut autem omnes in ìrregu­laritatem incurrant, opus est ut nati sintpost delictum. Ita f) Sanchez lO, Lessius 11,

Palaus 12; et Salmant. 18 cum Bonacina etHenriquez.

364. - Haec infamia .atque irregulari­tas, si sitfactt~ tollitur vel per Baptismum,vel per notoriam facti emendationem, sinedispensatione a)/ ut tenent Suarez 14, Pa­laus 15 j et Salmant. 16 cum Henriquez, Bo-

disp. 8, qu, a. - 8 De Censur., qu. 9, art. 4, n. 6. - 8 Decal.,lib.2, cap. 28, n. 7; cfr. cap. 27. D. 21 et 28. - 10 Loc. cìt.,cap. 27, n. 14. - 11 Lib. 2. cap. 34, n. 121. - lO Tr.29, disp. 6,punct, 19, § 2, n. 2. _18Tr. lO, cap. 8, n.83... Bonac., disp. 7,qu. 3, pnnct. 7, n. lO. - Henriq" lib, 14, cap. 5, num, 4. ­14 Disp. 48, secr. 2, n. 5 et seqq. - 15 Loc. cìt., punct, 20,D. 14. - 16 Lcc. cit., D. 85. - Henriq., Ioe. cit., n. 3, lite q.

e) Suarez, disp. 43, sect. 3, num. 1, uti­que concordat quoad assertUm principale;sed non requirit ut sit notorium parentesfuisse haereticos; quìn imo videtur negareid requìrì ; hic enim dicit eamdem irregu­laritatem incurrere filios quam ipsos hae­reticos, et, sect.L, num. 4, negavit requiti uthaereticus sit notorius ad hoc ut incurratirregularitatem.

f) Sanchez et Bonacina de filiis haereti­corum et eorum qui damnati sunt laesaemajestatis; Lessius et Henriquez de solis filiishaereticorum loquuntur. - De haereticorumfiliis,S. Off. die 4 Decembr.1890et 3 Febr. 1898,edixit: - Filìos haereticorum qui in haereslpersistunt vel mortui sunt, ad primum etsecundum gradum per lineam paternam ; permaternam vero, ad primum dumtaxat, esseirregulares, etiam in Germania, et in aliislocis de quibus petitur > ; in quibus scilicet re·ligio praedominans est haeterodoxa vel pro­testantica.

364. - a) Suarez, Palaus et Henriquez desola poenitentia seu emendatione lcquuntur.

Potest in­curri ob in­famiam a­lienam.

Quomodot c l l a t u rhaec i r r e­gularitas.

Quid, re­gulares,

lrregula­rftas ob mu­tilationemvel homicl­dium.

.rnacina, Cornejo, etc.: et colligitur excan. Si duo, causo 35, qu. 6. Modo emen­datio, universim loquendo, ut ait Viva 1

et Croix 2 cum communi, saltem pertriennium perseveret. - Si vero sitjurt"s,non tollitur nisi per dispensatìonern; quam­vis Bonacina teneat, hanc etiam tolli perBaptismum: et Salmant. 8 non improba­bile putant.

Episcopus non potest dispensare, utinfamis infamia factì ad sacros ordinesascendat: potest tamen, ut in susceptisministret, si crimina sint minora aduloterio, et reus egerit poenitentiam. Si veroinfamia sit per sententiam judicis, potestab illo irregularitas tolli per aliam sen­tentiam, qua reo fama restituatur. Sal­mant. 4 et Contino Tournely b). - Irre­gularitas ob crimen parentum, vel obofficium infame, tollitur per ingressumin religionem ; ut Salmant. 5 cum Cor­nejo.

Testantur autem ibid. 6, . Bordonus c)

et Antonius a Spiritu S., regulares, exprivilegiis Pii IV et Pii V, posse dispen­sare cum suis subditis in hac irregulari­tate, sive contracta ante ingressum inreligionem, sive post: item, sive infamiafuerit juris, sive facti, nulla excepta.

365. - o: SEXTA oritur ex injusta mu­o: tilatione, vel homù:ù/t'o, etiam indirecteo: tantum voluntario; extenditurque ad« omnes, qui ad alterutrum, sive in bello« injusto, sive extra illud, injuste concur­« runt, consulendo, mandando. Mutt1att'o« autem hic intelligitur, quando a coro« pore separatur membrum aliquod prìn­o: cìpale ; id est, pars corporis, quae offi­« cium per se distinctum habet, V. gr.o: pes, manus, oculus, auris, etc. - Mar­o: cus Leo 7 ex Covarruvias, Navarrus 8.

o: Vide Bonacina 9 ».

Bonac., qu, 3, punct. 1, n. 5 et 6. - Cornefo, qu, 6,disp.B, qu.4, v. Dico 1. - l De Censur., qu. 9, art. 4, D. 6,v. f . .....:. 2 Lib. 7, n. 517~ - Bonac;. Iocc cit.jn. 6; v. fJuarfo~.....;;"

8 Tr.lO, cap. 8, n. 86..,....4 Loc. cit.,n. 87. -5Loe. cito - C01'~

nejo, Ioc, cìt., disp. 8, v.Dico 4.. GAp. Salm., Ioe. cit., D. 87.. Anton, a Spiritu S., Director. regul., tr. 2, disp. 1, n.75.Pius l'v, bulia Votis vestris, de die 24 Maji 1560, in Bullar.

b) Contino Tournely, de Irregul., parto2,cap. 6, concI. 5, dicit infamiam per senten·ti.am contractam tolli per solam Ecc1esiaedispensationem. In reliquis concordato

467

Ita habetur ex c1em. Si furiosus, un.de homic. Et hoc verum est, etiamsi quismutilet seipsum, ut, qui se ipsum castra­ret, ex can, Si qUt"s absddt't, disto 55.Sayrus, Cornejo cum Salmant. lO. - Sicutetiam fieret irregularis, qui seipsum cul­pabiliter deformaret, aut digitum vel par­tem digiti sibi abscinderet; ut ex canoneQui partem, dt"st. 55. Dicitur: set'psum;quia secus esset (ut mox dicemus n. 379,t'n fine) si alter abscinderet tibi digitum.

366. - Haec igitur irregularitas oritur,ram ab homicidio voluntart'o (nimirum,cum homicidium sit vel directe volitumin se; vel indirecte in causa, inseparabi­liter tamen et proxime cum illo conjun­eta, prout est in lethali vulneratione, inporrectione veneni, etc.) j quam ab homi­cidio casuali, indirecte volito, nempe incausa, praeviso effectu (non ita autemproxime cum causa conjuncto) et neglectadebita diligentia ad illum impediendum.- Hinc aliqua adnotabimus l°. De homi­cidio voluntart'o.2O. De homicidio casuaù;advertendo, quod illud quod dicitur deirregularitate ob homicidium, etiam dìcì­tur de irregularitate ob mutt1aNonem vo­luntariam, sive casualem.

367. - Quod ad homt'cùltum volunta­rium pertinet:

l°. Incurrunt irregularitatem, omnesqui propria actione hominem ocddunt;ut patet ex cap. Si qzas, l, de homzcid.et ex Tridentino 11.

368. - Sed hic dubitatur 1 . An, St'

homù:ùJam poeniteat facti ante mortem,incurrat irregularitatem?

Negant Salmant.>, Quia, ut ajunt, tuncoccisori mors illa non est voluntaria inseipsa, sed tantum in causa: quae, cumjam retractata fuerit, ipse non infiuit am­plius moraliter in mortem. - Sed verius

Mainardi. - Pius v:Mot. prop, Dum ad Congregationem,de die 13 Junii 1571, in Bullar. cito - l' Prax, S. Poenit.,parto 3, v. crtmtna. - cooar., in clem. Sifuriosus, parto 3,in princ., n. 9. - 8 Man., cap. 27, n. 206. - lt Dìsp. 7, deIrregul., qu, 4, punct, 8. - Sayr., lib. 7, cap. l, num. 7..Corneja, qu, 6, disp.21 dub, un.. 10 Tr. lO, cap. 8, n. 18.- 11 Sesso 14, de reform., cap. 7. - Jll Tr. 10. cap. 8, n. 4

c) Bordonus, non ita absolute loquitur;dicit enim, part.l, resol. 11, n. 48, infamiam(acti tolli per emendationem sine dispensa­tione, infamiam vero juris tolli posse a prae-

Sive sitvolunta­rium,

sive casua­le.

Quod dìcì­tur de ho­micidio va­let pro mu­tilatione.

Fit irregu­laris occì-

g:tasaJi~:ne.

468 Lm. VII. - CAP. V •. - DE IRREGULARITATE. DUB. IV. - QUAE SINT IRREGULARIT. EX DBLICTO. 469

Incurritmandansve! consu..Iens,

Licet ho­micidampoeniteatfacti antemortem, fitirregu tarìs.

Hoc valetet pro man­dante.

affirmant Suarez 1 et Viva 2: nam in hocdiffert causa moralis a physiea. Qui po­suit causam tantum moralem, sufficit uteam moraliter auferat, ne effectus ei ìm­putetur: hinc mandans homicidium, revo­cando mandatum ante ejus exsecutionem,bene excusatur ab Irregularitate ; quiajam desinit moralìter ìnfìuere. Qui veroposuit causam physicam rnortis, nempevulnus aut venenum, non excusatur sipoeniteat; quia causa necessario pergitinfiuere in mortem.

Immo recte docet Suarez 3, .nec etiammandantem excusari ab irreguiaritate, sirevocatio mandati casu non perveniat admandatarium.

Vaide probabiliter tamen (ut diximusn. 40J et tenent iidem Salmant." cum Sua­rez a), Sayro b), Avila b), Cornejo b)J etc.,ac consentit ipse Viva 5) excusabitur abexcommunicatione mandans percuti cle­rieum, si ante exsecutionem poeniteatmandati sive consilii, licet revocatio man­datario non innotuerit; quia cessat con­tumacia requisita ad censuram incur­rendam.

Certum autem est, quod si quis letha­liter quantumcumque vulneret, si morsnon sequitur, irregularitatem non incur­rit ; quia nulla assignatur in jure propterconatum occisionis, sed tantum propterhomicidium aut mutilationem. - Ita Sua­rez 6; et Salmant. 7 cum Avila et Sayro,ac alii passim.

1 Dìsp, 44, sect, 3, num, 13. - 2 De Censur., qu. 9,art. 2, n. 5. - S Loc, cìt., - 4 Tr. 10, cap. 1, n. 153. ­·5 Loc. cìt., num. 5. - 8 Dlsp. 44, sect.2, n. 2. - 'j Tr. lO,cap. 8, num. 4. ~ Avila~ parto 7, disp. 5, sect. 1, Inìt.,v. Tertio notanduffl• • Sayr., Hb, 6, cap. 15, n. 3 et 4.­8 In cap. Significasti 18, de ho~c., num. 1. - Covar.} in

latis regularibus tam de jure communi quamde jure privilegii; et, n. 50, adducit hujus·modi privilegia.

368. - a) Suarez a Salmant. citatur prosola ratione adjecta, nempe quod quandoactus vel omissio voluntaria est in causatantum, retraetata causa, effectus non est inse culpabilis; quod utique Suarez habet, dePecc., disp. 3, sect. 4, n.7 et 8.

b) Auctores isti (exeepto Sayro) a Salmant.citantur, n. 150, ubi sermo est de casu quoretractatio pel'venit ad notitiam mandatarii;sed casu quo non innotuerit retractatio, nonamplius citantur; et re quidem vera: licet

369. - Dubitatur 2°. An incurrat t'r·regulart'tatem, si quis primus lethaliteraliquem percusserit, sed alti' postmodumeum peremerint?

Affirmant Fagnanus 8; item Covarru­vias et Ugolinus apud Bonacina 9. Etinferunt ex dieto cap. St"gnijicasH, ubiPontifex dixit, primum vulnerantem nonesse irregularem, si constet vulnus abipso infiictum non fuisse lethale. Secusergo, si Iethale fuerit, - Negat vero Lay­mann lO; Bonacina 11 cum Avila et Co­nìnck; item Molina a) et Henriquez a),

apud Escobar 12.

Ego autem censeo cum Escobar 18, re­vera in praedieto cap. St"gnt'ficastt" nihildefinitum fuisse de hoc casu, Ibi enimfuit quidem decisum in casu ibi allato:nempe, cum quidam primum ab uno per­cussus fuisset, deinde ab aliis, et sie de­cesserit; respondit Pontifex, quod si con­stiterit, primum non percussisse lethaliter;eum non esse irregularem. Secus, si du­bium fuisset, ut ex illius percussione, velaliorum, vulneratus periisset. - Nostrumautem casum, nempe, quod primus vulnusIethale inflixerit, sed percussus ab aliisextinctus fuerìt, puto a Pontifice fuissepraeteritum; saltem non constat fuissedecisum. Hoc tamen intelligendum b)J siconstet primum vulnus non causasse mor­tem, nec accelerasse, sed eam intulissesecundum vulnus, nempe si caput fuissetconfractum aut cor transverberatum; nam

clem. Si furiosus, parto 2, § 2, n. 4. - Ugolin., de Irregul.,cap. 14, § l, n. l ••• Loc, cìt., qu, 4, punct, 8, n. 33. ­IO Lìb. S, tr.3, parto 3, cap.tO, m. 5. - 11 Loc, cìt., n. 33. ­Avila, part.7, disp. 6, sect. a, dub.4, concl, 2. ~ Coninck,disp. 18, dub.B, n.6O. - " Lib. 53, de Irregul., n. 311. ­18 Loc. cit., n. 312.

Avila,part. 2, cap.5, disp. 3, dub. 7, conel.2,valde probabilem existimet opinionem quaeexcusat ab incurrenda excommunicatione,at·tamencontrariam amplectitur, sicut et Sayrus,lib. 3, cap. 26, n. 23, et Cornejo, de Excom.,disp. 3, dub. ult., v. Quaeres.

369. - a) Molina, de Just., tr. 3, disp. 33,membro 7, n. 4, v.f., ait: «propenderem.in hanc sententiam; Henriquez vero, lib.14,cap. 14, n.3, ait «fortasse. excusari ab irre­gularitat~.

b) Et ita et.iam suam sententiam intelli­gunt auctores a S. Alphonso allegati pro se·cunda opinione.

Si unusferiat letha­Iirer, sed a·Iii occidant:

juxtaalios,fit Irregula­riso

]uxta a­lios, non.

]udiciumS. Doctoris.

alias, in dtibio, primus non effugit irregu­laritatem.

370. - II". Incurrunt irregularitatemomnes homicidium mandantes vel con­sulentes; ut habetur ex can. Si quis vz:duam, disto dist.50; cap. St"gnt"ficas# 18,de homtcùi. et cap. St"cut 6, § Qui vero,eod. #/. Hoc tamen non currit, si man­dans vei consulens non infiuxerit in homi­cidium, nimirum (ut dicunt Sanchez 1 etViva 2) si constet, homicidium ex aliacausa accidisse; vel si ipsemet hoc as­serat, sitque fide dignus; nam alias, utbene advertit Sanchez, non est ere­dendus.

an I~oC::i~i~ 371. - Sed dubitatur l°. An mandansdium causa- vel consulens censendus sit t'rregularis,:~n~~:~ 'in dubio an :nandatum vel consilium~~:t censì- fuert't, vel non, efficax causa homtèùJH?ma~~~~~~~ Prima sententia communior, quam::te~:':; tenent Sanchez 8, cum Salas a),' Palaus 4

ì r r e g u Ia- cum Navarro b),' et Salmant 5 cum Co­remo ninck c), Bonacina, Sayro, Avila et Cor-

nejo, affirmat. - Tum, quia possidet man­datum sive consilium, usquedum probeturoppositum. Unde, sieut in foro externohi damnarentur jam ut irregulares; itacensendum in interno, quod externo con­formari debet, semper ac externum nonutitur falsa praesumptione.

Tum, quia ratio textus in cap. Ad au­dt"entt"am, nempe, quod in dubio homicidiitutìor pars eligenda est, ut, si forte postomodum certe innotescat homicida, evi­tetur indecentia et scandaIum, compre­hendit tam homicidam, quam mandantemaut consulentem.

t Deca!, lib. l, cap. lO, n. 44. - , De Cdnsur., qu, 9,art. 2, n. 6. - Sanches, 100. cito -' Decal., lib. l, cap. lO,n. 44. - 'Tr. 29, disp. 6, punct. 15, § 2, n. 3. - • Tr. lO,cap. 7, n. 45. M Bonac:.,qu. 1, punct. 5, n. 7. ~ Sayr., lib. 7,cap. S, num. 2.. Avila, parto 7, disp. 6, sect. 2, dUb.i 3,concI. 5... Cornejo, de Irreg., qU:. 6, disp. l, dub. 2, qu. 2,v. Sed quid si consulens. - 8 Parto Il, tr. 6, reso!. 42.-

371.- a) Salas, in 1am 2 ae, tr. 8, sect.23,n. 242, citatur a Sanchez pro alio quodamasserto.

b) Navarrus citatur a Palao,punct..3J n. 8,ubi sermo est de «dubio faeti homicidii»;et revera Navarrus, t'n cap. Si quis autem,de poen.,disto 7, n. 38, dicit solum generatimin dubio homicidii aliquem eenseri irregu­larem in utroque foro.

c) Coninckhune casum non habet, disp.18,

Secunda vero sententt"aJ quam tenentut probabiIem Diana 6, Sporer d) et Tam­burinius 7, negato - Quia, ut ajunt, ìrre­guiaritas non incurritur, nisi expressasit in jure, Jura autem loquuntur de iisqui certe sunt causa homicidii, mandandovei consulendo, vel qui dubie homicidiumcommittunt; non autem de iis qui tantumdubie ad illud concurrunt. Unde, sieutnon incurreret irreguiaritatem mandanssìve consulens homicidium, nisi hoc intextibus supra allatis esset expressum;ita aliì canones qui damnant percutien­tes, etiam in dubio an ex eorum percus­sione mors secuta fuerit, non extendunturad mandantes et consulentes, in dubioconcursus. - Ad primam autem ratio­nem responderi posse id, quod dicìturcirca obligationem restitutionis (Vide dietaLsb. III, n.562, V. Secunda, ex D. Thomaet aliis), Secundae vero rationi respon­detur, quod in poenis, et praesertim inirreguiaritatibus (juxta dieta n. 345), nonfit ob identitatem rationis extensio decasu ad casum, - Unde non videtur haecsecunda sententia dicenda improbabilis.

372. - Dubitatur 2°. An incurrat irre­gulart"tatem, qui mouet homt"cùiam jamdeterminatum ad occisionem J ut dtiuseam exsequatur?

Negat Hurtadus cum aliis apud Viva 8;quia hic non influeret simpliciter in homi­cidium. ~ Sed communiter et recte affir­mant Bonacina 9, Palaus lO; et Salmant. 11

cum Avila et Cornejo; quia revera istejam directe est causa illius homicidii eotunc patrati.

, Lib. lO, tr, 4, cap. 5, num. 11. - Gasp. Hurt., disp. 2,diff. 6, nnm. 20. - 8 Qu. 9, art. 2, num. 6. - D Qu. 4,punct. 8, num. 19. - 10 Loc. cit., punct. 15,§ 21 n. S. ­11 Tr. lO, cap. 8, n.7 cum cap. 1, n. 147. - Avila, part.7,disp. 6.. sect. 2, dub. S, concI. S. - Corneio~ qu. 6, disp. 1,dub. 2, qu. 2, v. Sed quià si is cui. (isti duo auctores aSalmant. non citantur hic).

dub.2, n. 23 (al.n. 22), sed alium et quidemsimilem de quo eodem locotractant Salmant.;de eo scilicet loquitur «qui scit se aliquemverberasse, qui paulo post mortuus est, etmanet dubius an ex ipsius laesione sit morotuus • ; quem dicit «valde probabiliter ... de­bere se gerere pro irregulari •.

d) Sporer, tr. 5, cap. 3, n. 135, probabi·lem utique existimat hane secundam opinio­nem; sed primam ait esse probabiliorem.

Alli hocnegant.

}l1diciumS. Docterìs,

Movens utcitius pa­tretur ho­micidiumJit irreguIa·riso

470 LIB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITATE. DUB. IV. - QUAE SINT IRREGULARIT. EX DELICTO. 471

Item,juxtaalìos, c o n­sulens r e­vocans con­silium.

Sed hoc ne­gant alii,

Et non im­probabili·ter,

Incurrun.tcooperantesad homici­diurno

313. - Dubitatur 3°. An consiliator ho­mù:idù' exeusetur ab irreguiarùate , siante exsecutionem eonst71um revoeet?

Negat Navarrus 1; et Bonacina 2 cumAzor et aliis; quia consilium adhuc re­vocatum semper influit. - Affirmant veroSuarez 3 cum communi (ut asserit), Sil­vester ~, Filliuccius 5; item Petrus Na­varra, Avila, Sayrus, Sa10n a) et Ugolinusapud Bonacina 6. Quia, ut consu1ens excu­setur, sufficit quod, sicut consu1endo mo­raliter influxum posuit; ita, consilium revo­cando, influxum moraliter auferat (modo,intelligitur, revocatio perveniat ad homi­cidam) b); tunc enim homicidium potiusimputatur malitiae exsecutoris, quam con­silia suadentis.

Se d, juxta dieta Lib. III, num. 559,v. Prima, dicimus, quod si consiliumfuerit dumtaxat fa1sum, ve1 datum aucto­ritativo modo, revocans illud non fit irre­gu1aris. Secus, si consulens insinuavit mo­tivum vel modum occidendi; tunc enimprobabilius incurrit irregu1aritatem, quiamotivum aut modus semper influere per­gunt. - Hoc tamen non obstante, secun­dam sententiam non puto improbabi1em(Vide dieta n. 559).

314. - IlIO. Incurrunt irregularitatem,omnes qui voluntarie cooperantur ad ho­micidium, vel ut illud celerius, audacius

1 Man., cap. 2:7,D. 233. - II Qu. 4, punct, 8, n. 20. - A/JOY~

parto 3, lib. 2, cap. 10. - 8 Disp. 44, sect, 3, num. 13. ­4 V. Homiet'dium I~ num, 12, qu. 8. - 5 Tr, 20, cap. 2,n. 34. - Petr, Nauar., de Restit., Iib, 3, cap. 4, n. 27. ­Aoua, parto 7, disp. 6, sect, 2, dub, 4, concl. 3. - Sayr.}lib.7, cap. 3, num, 5 et 6.. Ugolin.} de Irregul., cap. 16,§ 9.• • Loc. cit., num. 20. - , Loc. cit., n. 6. - • Qu. 4,punct.8, num. 28. - • Lib. lO, tr. 4, cap. 15, § 7, n. 26. ­Sayr.} lib. 7, cap, 4, num. 9 et 11. - PYaepos.~ qu. 5, delrregaI., dub. 8, num. 65. - Ugolin., de Irregul., cap. 17,§ 1. - ]0 Loc. cit., n. 13. - Cornejo, loc. cit., qu. ult. -

373. - a) QuaOlvis Salon hic a Bonacinacitetur, sed sine loci indicatione, ipse taOlen,quod sciaOl, hanc sententiaOl non tenet; quiniOlmovidetur contrariam suadere, z'n 2 am 2 ae,qu. 62, art. 7, eontrov. 6, ubi negat satis esseconsiliarium retractasse suum consilium; sedquando damnum subsecutuOl est, ad restitu­tionem tenetur, licet consiliuOl retractaverit.

b) Auctores citati pro secunda sententiarequirunt, ut consulens faciat quod possit adtollendum influxum, quod plures ex ipsis hocmodo explicant: scilicet ut contrariis ratio­nibus nitatur dissuadere ab occisione; quodsi vero nequeat dissuadere, requinmt omnes

aut securius fiati ut communiter docentPalaus 7, Bonacina 8; Tamburinius 9 cumSayro , Praeposito et Ugolino; et Sal­mant."? cum Cornejo et Avila, ex cap. Si­eut, § 3 Qui vero, et § 7 Clericos, de ho­micid.

Hinc fiunt irregulares l°. Omnes quiad homicidium se excitant; quamvis unusso1us occidat. 2°. Omnes qui praelianturin bello injusto, si aliquis in eo occidatur,etiamsi hoc non intendant;.tunc enim sal­tem incurrunt irregu1aritatem homicidiicasualis. 3°. Omnes qui ministrant armaaut pecunias, ad homicidium aut belluminjustum patrandum. 4°. Omnes qui injusteaccusant aut testificantur, aut judicant,ut homo occidatur. 5°. Omnes qui asso­ciantur occisorem, animum augenùo. ­In communiter a) Viva 11, Tamburinius 12;

et Salmant, 18 cum Bonacina, Avila, Giba­lino et Cornejo.

Quapropter dicit Tamburinius U cumSayro, Praeposito et Ugolino, quod si inrixa te ostendas amico rixanti, jam erisirregu1aris, si ille occidat; quia tali prae­sentia jam animum auges. Additque cumPraeposito b), non posse approbare opi­nionem A vilae, Henriquez et aliorum, di­centium excusari ab irregu1aritate patremassociantem filium rixantem, ne filius pe­ric1itetur si filius a1terum occidat.-Subdit

Avila} loc, cit., sect.3, dub.B, concl, 1. - n Qu.9, art. 2,num. 3 et 7. - 151 Lib. lO, tr, 4, cap. 15, § 7, num. 26. ­13 T'r', 10, cap 8, num, 14.• Bonac., qu.4, puncr.B, n. 29. ­Aou«, parto 7, disp. 6, sect, 3, dub, 2 et dub, 3, conclv I,- Gibalin.} cap. 4, qu, l, consect, 9, n. 20; consect. lO,n. 21 et 28. consect. 15, n. 45. - Cornejol qu, 6, disp. 1,dub. 2, qu. alt., v. In/ero. - 14 Loc. cit., n.27. - Sayr.~

lib, 7, cap. 4, n. 11.. p,.'aepos.} qtt. 5, de Irregul., dub.8,num. 65. - Ugolin.} cap. 17, § l, v. f. - Avila} loc. cit.,dub. S, concI. 1, post med. - Hen""q.} lib. 14, cap. 16,num. 1.

ut moneat occidenàum de periculo. Hinc nonmultum videtur differre haec opinio a prima;Navarrus enim et Azor negant revocantemconsilium excusari ab irregularitate, «quiatenetur persuadere contrarium ».

374. - a) Non omnes auctores citati sin­gula haec exempla, sed quidam unum alte­rumve dumtaxat afferunt.

b) Praepositus male adducitur a Tambu­rinio contra Avilam; nam, loe. e#., Praepo­situs de asserto Avilae scribit: «Non videturimprobabile, si exterius [pater ve1frater inva­dentis] non censeantur eum animare ad occi­dendum.,

Consecta­rìa,

Alii ajuntratihaben­tes fieri ir­regulares,

Verius a­Iii negant.

Viva 1 cum Avila, fieri etiam irregula­rem, qui suadet amico ut inimicum occi­dat c),' ve1 se exponat probabili periculomortis, si postea ipse amicus occidatur.(Vide n. 387, V. Seeunda).

315. - Dubitatur l°. An incurrat irregu­laritatem, qut' ratihabet homieùlt"um suonomine patratum?

Affirmant a) Navarrus 2; atque Molina,Si1vester, etc. apud Salmant. 8; quia, utajunt, ratihabentes aequiparantur man­dantibus. Ideo in cap. Cum qut's, de sentoexcom., in 6°, ratihabentes percussionemc1erici suo nomine factam, jam incurruntexcommunicationem. - Sed verius etcommuniter negant Suarez ', Bonacina b);

Salmant. 5 cum Corneio, Diana, Gibalino,Villa1obos et Leandro; ac Escobar 6 cumConinck, Avila, Covarruvias, Sayro etHenriquez c). Ratio, quia nullibi habeturin jure, ratihabentibus irnpositàm esseirregu1aritatem. Ratihabitio autem aequì­paratur mandato quoad culpam; non au­tem quoad poenam, nisi in jure sit ex­pressum: prout expressurn est de ratiha­bentibus c1erici percussionem, respectuad excommunicationem, non autem ìrre­gu1aritatem incurrendam.

1 De Censur., qu. 9, art. 2, n. B.· Avila, part, 7, disp.6,sect, 2, dub. 5, concI. 3 et 4. - II Man., cap. 27, D. 233. ­Molina} de ]ust. et ]ure, tract. 3, disp, 33, membro 4. ­Situest., V. Homicidium I~ n. 11, v. Quintum. - 8 T'r, lO,cap. 8, n. 11. - " Disp. 44, sect. 3, n. 24. - 5 Loc. cito D. 12.- Cornefo, qu, 6, disp. 1, dub. 2, qu. 3, v. Sed qu,'d de con­sensione. - Diana, parto 4, te. 2, resol, 13.. Gibal.} cap. 4,consect. 15. - Villa/., parto l, tr.21, diII". 20, n. 12 et la. ­Leand., tr.2, disp. lO, qu, 35. - • Lib.5a, n. 288 et 289.­Coninck, disp. 18, dub, 8, n. 72. - Avi/a, loc. cìt., dub. 6.- Covar.} in c1em. Si f"rjosus~ part,' 2, § 1, D.4. - Sayr"lib. 7, cap. 4, Dum. 17. - '1 De Censur., disp. 45, sect. 4,n. 8. - !I Qu. 4, punct.8, n. 37. - 9 Tr. lO, cap.8, n. 39. -

c) Viva et Avila secundum dumtaxat ca­sum proferunt.

375. - a) Affirmant utique, modo ratiha­bens potuerit mandare homicidium temporequo patratum· est, Praeterea Molina requiritut ratihabitio extema sito

b) Bonacina, qu. 4,punct. 8, n. 42, negatincurri irregularitatem, si homicidium factumsit «ipso insciente"

c) Henrique7., lz"b. 14, cap. 7, n. 2, negatesse irregularem in foro interiori. Cfr. etiamcap. 12, n. lO.

376. - a) Turrianus, lz"b. 9, disp.63, dub.5,v. Sed dzfficulias est, non dicit 3.perte se.lmplecti sententiam negativau, nihilominus

316. - Dubitatur 2°. An ineurrat irre­gulart'tatem, qui valens homz"cù:Uum z'n­pedire, çulpabiliter non impedt't? - Sitantum ex charitate tenetur impedire,certum est apud omnes, non incurrere;esto ex odio non impediat. Ha commu­niter Suarez 7, Bonacina 8; et Sa1mant. 9

cum Avila, Sayro, Filliuccio, Gibalino,Henriquez, Cornejo, etc.

Dubium fìt, an incurrat, quz' teneturz'npedt're ex justt'tt"a, ratione paett' oeiof­fieti'; nempe, si sit medicus stipendio con­ductus, advocatus qui tenetur reum tueri,custos viarum, pater, tutor, dominus, autmaritus qui tenetur uxori alimenta prae­stare?

Prima sententia negat incurrere. Ethanc tenent Roncaglia lO, Hurtadus 11, Tur­rianus a),' Diana b) cum Vasquez et Ta­biena c); item Praepositus, Leander etGibalinus d) apud Salmant. 12. Et probabi­1em videri ajunt Palaus 18 et Escobar u. ­Ratio, quia aliter judicandus est qui po­sitive infìuìt in homicidium, quam quihomicidium non impedit.

Seeunda vero sententia affirmat. Ethanc tenent Navarrus>, Suarez", Palaus-",Bonacina 18, Toletus ", ContinoTournely s";

Avila~ parto 7. disp. 6. sect, 2, dub, 7, concI. 1. - Sayr-,lib. 7, cap. 4, n. $. - Fill., tr , 20, cap. 4, n. 127. - Gibal.~

cap. 4, qu. 1, consect. 13, n. 35 et 41. - Henriq., lib. 14,cap. 12, n. 7. - Cornefo, qu.6, disp. 3. dub. 4, concI. 1. ­10 Tr.4, qu.7, de Irregul., cap. 3, qu.B, v. Non pauci.­11 Disp. 2, diff. 9, D. 34. - Vasq.} in Mss. de Irregul., apudDiana, Hurt, et Turr. - Praepos., dub. lO, num. 79..Leand., fr, 2, disp. lO, qu. 88. - n Loc. cit., num. 41. ­18 Tract. 29, disp. 6, punct. 15, § 7, num. 3. - 14 Lib. 58,n. 315. - 15 Man., cap. 27, num, 231. - 16 Dìsp. 45, sect.4,v. Dico 2. - 11 Loc. cit., D.2 et 3. - 18 Loc. cit., n. 37. ­19 Lib. 1, cap. 87, n. 6. - 110 De Irreg., parto 3, cap. 1, art. 1,v. f. V. R.sp. 2.

hanc videtur tenere eo quod argumenta qui­bus nititur exponit.

b) Diana, parto 4, t'Y. 2, resol. 7, proba­bilem existimat, sed contrariam vocat com­muniorem et probabiliorem.

c) Tabiena, v.lrregularitas I, n.3, negatin genere eum qui occisionem non impeditincurrere irregularitatem, et affert exemplummedid «qui dimittit infirmum mori, nolensmederi " et divitis « qui dimittit pauperemfame mori >.

d) Gibalinus utique sic tenet, n. 35 et 41;sed addit n. 39 et 41: «Mera et nuda nondefensio... tamen vix contingit in obligatio­nibus justitiae ' .

Non impe­diens, si so­lumex cha­ritate tene­tur, non fitirregularis.

Si ex ju­stitia tene­turo nequefit irregula­ris, juxtaalios.

Juxta alios,fit irregula·riso

472 LIB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITATE. DUB. IV. - QUAE SINT IRREGULARIT. EX DELIC1'O. 473

]udiciumS. Doctoris.

Quando­nam incur­ratur irreS'.ob homicl­dium ca­suale.

Escobar 1 cum Manue1e et Henriquez; acSalmant.f cum Avila, Sayro et Cornejo.­Ratio, quia omittens defendere, cum pos­sit, quem ex justitia defendere tenetur,censetur verus homìcida ; cum ipse , sinon physice, moraliter tamen infìuit inhomicidium,

Haec sententia est quidem communior,et probabilis. - Sed non minus probabilismihi videtur prima. Cum enim irregula­ritas debeat esse in jure expressa, rectedicit Roncaglia, ex sacris canonibus nonsatis constare, hujusmodi non impedien­tes, mora1em tantum causam praebentes,incurrere irregu1aritatem; sed solos occi­dentes, mandantes, consu1entes, omnes­que positive in homicidium influentes,

Iidem autem Contino Tourne1y e) etEscobar 3 excusant ab irregularitate quiomittunt impedire, non jam studiose, uthomo occidatur , sed tantum ex timoreve1 negligentia. Idque recte inferunt excap. Quaesz"tum, de poenit. et remiss., ubiparentes, ex quorum culpa fìlìì in cunisperierint, censentur irregulares, si stu­diose neg1exerint suffocationem impedire,non tamen , si ex ipsorum incuria fillimortui fuerint,

377. - Haec, quoad homicidìum volun­tarium. Quod vero ad homiddt"um CASUALE

spectat, incurritur irregu1aritas etiam ab.eo qui periculum mortis praevidet exallqua sua actione, et negligit culpabiliter

'Lib. 53, n.315. ·Man.Rodrig., Sum., part.l, cap. 176,n. 14 et cap. 177, n. 5, 6 et 18.• Henriq., lib. 14, cap. 12,n. 7.-' Tr. lO, cap. 8, n. 42.. Avila, parto 7, disp. 6, sect. 2,dub.7, conci. 2. - Sayr., lib. 7, cap. 4, a n. 3. - Cornejo,qu. 6, disp. 3, dub. 4, concI. 2. - Ronc., Tr. 4, qu. 7, cap; 3,qu. 3, v. Non pauci. - 3 Loc. cit., n. 815.-" Tr. 29, disp.6,·punct. 15, § 5, n. 3. - • Tr. lO, cap. 8, num. 29. - Avila,loe. cito sect. 1, dub. 14 et 15.• Covar.~ in clem. Si furio­sus~ parto 2, § 4. n. 1, 4 et 6.• Henriq.~ lib. 14, cap. 15,n. 7. - • Qu. 4, punct. 7 n. 'n. -' Loc. cit., § 4, n. 1. -

e) Contino Tournely, loe. cit., art. 1) v.f.,absolute et in genere dicit non impedientemincurrere irregularitatem; sed postea quaerit ...utrum incurrat irregularitatem homicidii vo­luntarii, si non impediat ex odio et ex iIiten­tione ut alius occidatur; c si vero non impe­diat ex timore humano vel negligentia, ...censebitur casuale •.

377. - a) Clem. Sifuriosus, quocl ad prae­seIiSattinet, dicit solum: • Si furiosus, aut in­fans, seu dormiens hominem mutilet vel occi­dat, nullam ex hoc irregularitatem incurrit •.

b) Legendum est:contraCajetanum, Sum.,

illud praecavere. Ita Pa1aus' et Sa1mant. 5

cum Avila, Covarruvias et Henriquez acalìi passim: ut patet ex clem. Sifuriosus,de homicid. a). Dicìtur: culpabilz"ter. Namad incurrendam irregularitatem ex dellocto, requiritur culpa lata, quae peccatummortale supponit; ut communiter docentBonacina 6, Pa1aus 7, Suarez 8, Contino Tour­nely 9, Concina lO, Salmant.P cum Avila,Sayro et Cornejo; ac Viva 12 cum Caje­tano b), Armilla b), etc. .

378. - <Unde reso1ves:" l°. Non fit irregularls , qUI 10 rixa

« praescindit alteri dìgìtum, pollicem, un­" gues, dentes, barbam , capillos, labia,« nasum, auriculam (id est, cartilagìnem,- quae tantum deservit ad ornatum et« turelam auris). Quia non sunt propriee membra; V. gr. digitus est pars tantum« et offieium membri. - Avila et alli octo a),

« apud Diana 13. Item Marcus Leo b), ex« Glossa in cap. ult. de homicid., in 6° et- Ieg. Quaeritur lO c), 1eg. Non sunt 14," § Partus, jf. de statu homo ".

319. - Incurritur ìgitur irregularìtasetiam ob mutilationem membri; ut ha­betur in cap. Significastt~ de homicz'd. a))

et in clem. Si furiosus, eod. tit.Sed dubitatur lO. Quid veniat nomine

membri?Prima sententia, quam tenent Suarez 14;

ac Sotus, Cajetanus, Aragon, etc. apudSa1mant. 15, dieit, intelligi non solum ocu-

8 Disp. 45, sect. 5, n. 8. - 9 De Irregu1., parto 3, cap. 1,art. 2, v. Resp. 2. - lO Diss. 2, cap. 6, num, 7. _ 11 Loc.cit., n. 30. - Avila} loe. cit., dub. 11, conci. 3.· Sayr./ lib. 7,cap. 5, n. 4etseqq. - Cornejo, qu. 6. disp. 3, dub. 3,inprinc.- 11.QU. 9, art. 2, num. 10. - AviZa) parto 7, disp. 5, \sect. 1, dub. 1. - 18 Parto 4, tr. 2, reso!. 26. - 14 Disp. 44,sect. 2, Dum. 7 et seqq. - Sotus, de Just. et Jure, ·lib. 5,qu.. 2, artico 1. - Cajet., in 2..m 2· e , gu. 65, artico l,w

Aragon.) in 24m 21le, gu. 65, artico 1, v. f. _ 15 Loc. cit.,num.21.

v. Irregularitas et in 2am 2 ae) qu. 64, art. 8)V. f. et Armillam, V. Irregularitas, num. 4et 12.

378. - a) Praeter Avilam, Diana citat sexdumtaxat auctores pro hac sententia, quidquiddicat Busembaum; ceteri duo citantur proopposita sententia, saltem in parte.

b) Marcus Leo, Praxis,part. 3, v.Et ideo,de digito loquitur.

c) Glossa in lego Quaeritur nihil videturad rem facere.

379. - a) Cap. Sz'gnifieastz' 18, de homicid.,de vulneratione loquitur.

IncurriturIrregul, obmutilatio·nem mem­brio

Quid pro­b a b Ll Lu sveniat no­mine mem­brio

Non fit ir­regularis,amputansauricuIam,

neo dentesevellens,

nee capii­10s, barbamautdigitumabscìndens ,

1um, manum, etc., sed etiam nasum, di-·gitos et aurìculam; quia per horum ab­scissionem jam aufertur (ut ajuntj-corporisintegrìtas, - Sed communissìme et pro­babilius Bonacina 1; Palaus 2, Concina 3,

Haberts,Contin, Tournely 5; Cabassutius 6

curo Navarro ac Avila; et Salmant. 7 cumValentia, Covarruvìas, Sayro, Diana, Hur­tado, Gibalino, etc. dicunt, nomine membriìntelligi.tantum partes illas corporis, quaeproprium offieium habent ab aliis divisum,ut oculus ad videndum, manus ad agen­dum, pes ad ambulandum, etc.

Hinc probabilius dicunt Palaus 8 etContino Tournely>; et Salmant. lO cumAvila, Covarruvias..Sayro, Cornejo, .etc.,non ìneurrere irregularitatem qui: ampu­taret auriculam; quia, ea ablata, nontol­Iitur omne officium audiendi. Nec, quidentesev.elleret; quìa non. suni membra,sed instrumenta maxillarum ad cibosmandendos; ut Bonacìna", Palaus 12; etSa1mant. 18 cum Sayro, Diana et Gibalino.Et tanto minus, qui capillos aut barbamabseinderet. - Item.inecquì.aufert alteridigitum, quisquis sit; ut Bonaeina, Pa1aus,Contino Tournely; et Salmant.w cumvValentia, Avila, Covarruvias,Sayro, Hur­tado, Cornejo et aliis communissime, Nec

1 Qu. 4, punct. 8, n. 3. - 9 Tr. 29, disp.6, punct. 15,§ 1, n. 4. - S Diss. 2, -cap. 6, n. 4. - 4 De· Ordine, part.3,cap. 6; § 9, qu. 3. - 6 De Irregul., parto 2J cap. 8, art. 1.v. Quaeres 2. - 6 Lib. 5, cap. 20J n. 9•. Navar." Man.,cap. V,. n. 206. - Avila" part.7, disp.5, sect. 1, dub. 1. ­,1 Tr. lO, cap. 8, n. 22. - Valent." tomo 4, disp. 7, qu. 19,punct. 3, § 4, post med. ~ Covar." in clem. Si fuyiosus,,­parto 3, in princ' J n. 6. - Sayy., lib. 6, cap. 15, num. 13 etseqq .• Diana, parto 2, tr. 15, reso!. 20; et parto 4, tr. 2,resol. 26. , Gasp. Hurl., di.p. 2. diti'. 5, num. 18. - Gibal.,cap. 4J qu. 1, num. 6. - 8 Loc. cit., num. 4. - 9 Loc. cit.,art. 1, v. f., v. Ex quibus. - lO Lce. cit., n. 24. ~ Avila"loc. cit., dub. t, V. Sequitur 2. - Covar." loc. cit., v. Pri·mum. - Sayr." loc. cit., n. 17.. Cornejo" qu. 6, disp. 2,dub. un., qu. 4J v. Intero 2. - 11 Loe. cit., n. 3 et 8. ­l' Loc. cit., n. 4. - 13 Loe. cit., num. 24. - Sayr.) Ioe. cit.,

b) Valentia, Covarruvias et Hurtadus hica Salmant. omittuntur, quamvis revera sicdoceant de ablatione digiti.

c) Habert, loe. cit., qu.3, v. Dz'ees, scribiteum irregularem esse, • qui volens et exculpa abscidit [partem digiti ...]; hic enim irre·gularis est ex deIicto et non ex defectu •.

380. - a) Bonacina ita sane refertur a Sal­mant.; sed ipse, loc. cit., punet. 8, n. 3 detesticulis non loquitur sed ait: c membrumvirile [est] proprie membrum •.

obstat textus in can, Quipartem 6, dtst.55,ubì dec1aratus fuit irregularis, qui sibi ipsidigitum vel partem digiti abseidit; namrespondetur cum Contino Tourne1y et Ha­bert C), illi non fuìsse irregularitatem im­posìtam ob solam mutilationem, sed obpravam voluntatem, quae sibz" causa fuit(ut ibi dicitur) ferrum injicere. .

380. - .Dubitatur ~. An sit irregularis,qui abscindit testiculos alterius?

Negant Bonacina a), Hurtadus, Avilaet Cornejo apud Salmant.P; quia (ut di­cunt) illi non sunt membrum, sed parsmembri. -Sed probabilìus affirmant Ron­caglia 16, Palaus-? et Salmant.P et Diana 19

(quamvìs alias b) oppositum dixerit): quiatesticuli jam propriam operationem ha­bent, nempe efformandi semen aptum adgenerandum. Intellige id tamen, si abscis­sia injuste fit. - Secusvero, si unus tantumtesticulus auferatur; quia unus non habetoffìciumab alterodiversum, cum uterquead eumdem operatìonem concurrant.

Fieret vero irregularis, ut recte di­cunt Palaus 20, ContinoTournely, Habert c',Coneina; et Salmant.P! cum Sayro et Bo­naeina d)) qui mulieri unam mamillamabscinderet; quia unaquaeque mamillaproprium officium habet.

n. 14. :. Diana" parto 2, tr. 15, reso!. 20... Gibal., eap. 4J

qu. 1, consed. 16, num. 46. - Bonac." loc. cit., nUm. 3.- Palaus, loe. cit., num. 4. - Conto Tourn..1 loe. cit.,v. Ex quibus. - 14 Tr. lO, cap. Sr n. 24. - Valent. r loe.cito - Avila, loe. cit., dub. 1, v. Sequituy 2. - Covar.#Ioe. cit., n. 9, V. Tertio et Quarto. - Sayr." loe. cit' J n.15et seq.. Hurt., Ice. cit., n. 19. - Cornejo" loc. cit., qu. 4,v. Intero 1. - Contino Tourn." loe. cit., art. 1, V. Resp.ad 3.- Hurl., 1oc. cit., n. 19.• Avila, 1oc. cit., dub. 1.­Cornejo" Ioe. cit., disp. 2, v. Ad secundam. - 16 Loc. cit.,n. 23. - 16 Qu. 7, cap. 3, qu.2, resp.2. - lT Loc. cit., n.4.- 18 Loc ..cit' J n. 23. - 19 Parto 9, tr. 7J resp. 21. - soTr. 29,disp. 6J punct. 15, § 1, n. 4. - Conto Tourn., de IrreguI.,parto 2) cap. S, art. 1, V. Ex qu,'bus. - Concina" diss. 2,cap. 6J num. 4. - 21 Tr. lO, cap. 8, num. 23. - Sayr., lib.6,cap. 15, n. 18.

b) Scilicet parto 2, tr. 15, resol. 20.c) Habert, loe. cit., qu. 3, casum hunc

silentio praetermittit.d) Bonacina, qu. 4,punet. 8, n. 3, videtur

laqui de abscissione utriusque mamiIlae:• Idem dicendum est [sciI. esse membrum]de mamillis foeminarum, eo quod habeantproprium officium distinctum a caeteris '.Sed Salmant. loquuntur de eo qui abscidit• mamillas aut mamillam mulieris. et aueto­res indiscriminatim adducunt.

Fit irregu­laris, ab­scindens u­trumque te­sticulum.

Item, ab­seindens u­nammami!­lam.

474 LIB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITATE. DUB. IV. - QUA E SINT IRREGULARIT. EX DELICTO. 475Quid. de

nbscissi onedimidiaemanus.

Idem docent Suarez e) et alii apud Viva,.de abscissione dimidiae manus, - Sedcontradicit Contino Tournely l; quia incap. 2, de clero aegrot., qui duos digitoscum medietate palmae amisit, non diciturmutilatus, sed debilitatus. Communiterautem dicunt Navarrus 2, Cabassutius 3

cum Suarez, Coninck et Avila; Salmant. 4

cum Soto, Bonacina, Covarruvias, Sayroet Avila; ac Croix 5 cum Suarez et Silvio(contra Cajetanum t), etc.), et probabileputat RoncagIia 6, non esse irregularemqui alterius membrum debilitaret, adhuctaliter ut redderet ineptum ad officiumsuum. Imo, etiamsi mortuum relinqueret;ut dicunt Palaus 7; et Navarrus g), Co­varruvias g), etc. apud Salmant. a. - Sedhuic valde probabiliter contradicunt Sua­rez 9, Cabassutius l0, Concina 11; et Sal­manto 12 cum Cornejo, etc.; quia tale mem­brum, licet secundum apparentiam nonsit mutilatum, reipsa tamen ablatum cen­setur, cum non sit amplius animatum etcontinuatum cum aliis membris.

Unde probabiliter e converso infe­runt Salmant. 13, non esse irregularem,qui tale membrum omnino exsìccatumabscinderet: quia talis non esset mutilatioformalis.

Viva" qu.9, art.2, D. 2. - 1 De Ir-reg., parto 2, cap, 8,art. l, v. Resp. Partes, - 9 Man., cap. V, n. 206, v. Terùoet n. 223. - S Lib. 5, cap. 20, n. 9. - Suar., disp. 44, sect, 2,n.5. - Coninck..disp.18, dub. 8, n. 61. . Auita, parto 7. disp, 5,sect. 1, dub, 2. -.( Tr. lO, cap. 8, n. 25. - Sotus, de ]ust.et jure, lib. 5, qu, 2, artico 1. - Bonac., qu. 4, punct. 8,n. 6 et 11. - C()1JQY." in demo Si furiosus, parto 3, in prìnc.,nume 9bio. - Sayr., lib. 6, cap. 15, nume 5•• A.vila, Ioe.cito - & Lib. 7, nume 487.• Suar... Ioe. cit., num. 5. ~

Silv." opusc. 6, Resolut. var., v. ]rregular#as J. ­a Qu. 7, cap. 3, qu. 2, resp. 2. - 7 Loc. cit., Dum. 5. ­8 Loc. cit., n. 26. - 9 Disp. 44, sect. l, n. 11. - IO Loc.cit., n. 9. - 11 Loc. cit., n. 5. - 12 Loc. cit" num, 2:7••

e) Suarez, disp. 44, sect. 2, n. 8, non satissibi videtur consentire; principium enim ge­nerale adducit quod videtur valere pro abscis­sione unius dimidiae palmae, deinde vero-­exemplum affert de abscissione dimidiaeutriusque manus; haec sunt ejus verba;mutilationem simpliciter dicendam esse, «siprincipale membrum notabiliter minuatur,licet non totum abscindatur... Exemplisquedeclaratur: nam quis dicat ad irregularitatemnon satis esse digitos vel dimidiam partemutriusque manus abscindere •. Quin imo, n. 9,negat abscissionem unius digiti, si sit exduobus minimis, satis esse ad irregularita-

381. - In hac autem ìrregularitate pro­pter mutilationem, bene possunt dispen­sare episcopi, si sit occulta: ex facultateTridentini 14, ubi tantum excìpitur ìrregu­laritas ob homicidium voluntarium; - utcommuniter docent Suarez 15, Palaus 16,

Bonacina 17; et Salmant. 18 cum Filliuccio,Avila, Cornejo, Diana, Gibalino, Villalo­bos, etc.

382. - .2". Necfìt irregularis, qui ex­« caecavit hominérn.;sòlo visu privando,« non autem oculum extrahendo: nec qui« debilitat tantum mernbrum et non ab­« scindit; quia non est mutilatio. - Diana 19

• ex Megala, etc.• 3°. Quando plures (non ex consilio,

«sed in rixa) unum percutiunt, et unus« lethale vulnus infiigit, ex quo moritur;« si constet quis hoc fecerit, hunc solum« fieri irregularem docent Sayrus et ali!.« quinque a) cum Diana 20; contra Avila)«Suarez, etc.

• 4°. Qui infirmo bona fide dat aliquid,• v. gr. cibum vel potum, vel eum movet,• vel de lecto in lectum transfert, aut• aliud circa eum operatur, ex quo morse vel ejus acceleratio praeter intentionem« sequatur; non fit irregularis, nisi inter­« venerit lata culpa. Avila,' Filliuccius et

Cornejo, QU, 6, disp. 2, QU, 2. - 18Loc. cit, _14Sess.24.,de reform., cap. 6 Liceat, - 15 Loc, cìt., n. 4. - 16 Loc,cìt., punet. 15, § 3, n. 3. - l'I Qu. 4, punet. ult., n. 11. ­:18 Cap. 8, n. 28. - FilI." tr. 20, cap. 2, D. 51. ~ Aotta, part.7,disp. 6, secr. 5, dub. 4. Cornefo, Ioc, cìt., qu. ult. - Diana,parto l, tr.ll, resol. 112 et parto 4, tr. 2, reso!. 71. ~ Gibat.,cap. 4, qu. 1, n. 9. ~ Villal., parto l, tre 21, ditr. 21, n.2.19 Parto 4, tr, 2, reso!. 26. - Megal.~Instit. confess., part.3,lib. 7, cap. l, n. SOet 31. - ~àyr., lib. 7, cap. 4, n. 13••so Parto 2, tr. ]5, reso!. 18. - Avila, part.7, disp. 6, sect. 3,dub. S, concI. 4. - Suar." disp. 45, sect. 3, n. 11. - Avila"part.7, disp.6, sect. l, dub. 8, concI.2 et 3. ~ FiU." tr: 19,cap. lO, n. 278.

tem; «de quolibet autem aliorum mihi vide­tur res satis gravis et ad minimum dubia etdispensatione indigens •.

t) Cajetanus male citatur a Croix; nonenim de simplici debilitatione loquitur, t'n2a m 2ae, qu. 65, art. 1, sed de abscissionedigiti.

g) Navarrus, Man., cap. 27, n. 207, etCovarruvias, in clem.) Si furiosus, parto 3,in princ. n. 9·", pIane rem innuunt et fereexpresse asserunt.

382. - a) Diana praeter Sayrum tres tan­tum auctores affert pro sua sententia, quid­quid dicat Busenbaum.

Episcopidispensantsi mutilatioocculta.

De eo quiexcaecat a­liquem.

De occi­sione in rt­'xa.

De morteintirmi ac­celerata.

« alli quatuor b) cum Diana l; ubi (ex Bo­e nacina c)) etc.) notat, sacerdotibus et« religiosis circamoribundos licere eadem,« qua e laicis », - Ita etiam Contino Tour­nely 2, Concina 3; Elbel 4 cum Filliuccioet Avila; ac Salmant. 5 cum Cornejo etPellizzario.

Sic etiam nec fit irregularis sacerdos,jubens fieri abscissionem membri prae­scriptam a medico: modo ipse non exse­quatur. Cabassutius 6. - Immo, multumprobabiliter Concina 7 eximit ab irregula­ritate, qui adjuvaret chirurgum congruemutilantem aegrotum.

An vero fiat trregutaris quifadt t'sta,ut t'nfirmus citius moriatur? - AffirmantCovarruvias, Navarrus, etc. - Sed negantPellizzarius et Coninck d), ac merito pro­babile putant Salmant, 8; quia, licet adsitpeccatum grave, deficit tamen actio ex­terna graviter injusta. - Hinc mihi vide­tur utendum distinctione, qua usi sumusin obligatione restitutionis (juxta dietabo. III, n. 551) v. Sed t'n hoc): spe­ctandurn enim, an apponatur, vel non,diligentia ad mortem infirmi praecaven­dam. - Certe autem fit irregularis, quitemere remedium praeberet, ex quo morsnotabiliter acceleraretur. Salmant.",

Semper tamen ad irregularitatem exdelicto requiritur culpa lata cum peccato

1 Parto 5, tre 3, resol. 117. - 9 De IrreguI., part.3,cap. l, art. 2, concl, l. - 8 Diss. 2, cap. 6, n. 7. -' Confero 5,n. 171. . FiI/., tr. 19, cap. lO, n. 278,(non citatus ab Elbelpro hoc asserto).. Avila, parto 7, disp. 6, sece. 3, dub, 3,conci. 3, i. f. (eodem modo citatus ac Fill.) .. ' Tr. lO, cap. 8,n. 33.. Cornejo, disp. 3, dub, l, v. Intero 11. - Petìie.,tr. 7, cap. 5, n. 174. - 8 Lib. 5, cap. 19, n. 22. - 'I Diss. 2,cap. 7, n. 20. - Covar., in clem. Si furlosus) l'art. 2, § 4,n. a, v. Pari sane. ~ NavaY.~ Man., cap. 27, num.229. -

b) Hic pariter erravit Busenbaum in nu­merandis auctoribus; praeter Avilam enimsex auctores citantur a Diana.

c) Diana id non infert ex Bonacina, quirevera id omittit, qu. 4, punct. 7, n.12.

d) Coninck pro ratione tantum asserti­adducitur a Pellizzario, quod scilicet Ecclesiacensuram ferre non potest pro actu interno,nec pro externo actu, qui secundum se etomnes circumstantias Iicitus est, sed pecca­minosus solum ex intentione qua ponitur.Quod profecto habet Coninck, disp.13) n. 71.

e) Rectius: apud Dianam.f) Praepositus, dub. 8, n.65, loquitur de

casu omnino simili, scilicet de patre aut fra·tre invadentis.

mortali; ut Salmant., Contino Tournely,Concina et alii communiter, citati n, 348et 377.

«5°. Qui amicum bono animo comita­- tur, ne periclitetur in rixa, non fit irre­« gularis, etsi amicus occidat alium. Avila,e Henriquez, etc. cum e) Diana l0. - Li­« mitat autem Praeposìtua/.', nisi sua prae­« sentia animaverit ad occidendum ». ­

[Vide n. 374J.« 6°. In bello injusto, si vel unus ccci­

- datur, totus exercitus fit irregularis:« saltem si aliqua ratione sit cooperatus.« _ Bonacina 11 ».

" 7°. Irregularis fit, qui procurat abor­« tum foetus animati anima rationali ; se­« cus, si animatus non sito Can. Moysese: [9) caus.], 32, qu. 2 g). - Bonacina 12,

- Coninck, etc. ».

383. - «80• Qui dans operam rei licitae

« (immo, secundum multos, etiam illicitae),« sufficientem diligentiam adhibuit, ne ex«ea homicidium sequeretur, et tamen« secutum est; non fit irregularis, ob de­« fectum voluntarii. Secus tamen, si di­« ctam diligentiam omisit omissione moro« tali. Bonacina 13, Lessius a), etc. - Alii« tamen dicunt, quod dans operam rei illì­e: citae, ex quavis culpa, etiam levissima,« incurrat hanc irregularitatem. Panorrni­« tanus b), Covarruvias C), Marcus Leo 14.

Petìie., loc. cit., n. 175. - 8 Loc. cito - s Loe. cito ­Satmant., T'r. 10~ cap. 7. n. 12; cfr. cap. 8, n. 30. - Cont.Tourn., parto 1, cap. 2, qu, 3, resp. 2; cfr. parto 3, cap. 1,art. 2, v. Quaeres. - Concina, diss, 2, cap. 5, num, 8. ­Avila, disp.6, sect. 3. dub.3, concl. l, in med.• Henrìq.,Iib, 14, cap. 16, n. 1, i. f. ~ IO Parto 4, tr. 2, resol, 17. ­II Qu. 4, punct. 4, nume 3. - Ili Qu. 4, punct.8, num, Z7.­Coninck~ disp. 18, dub. 8, num. 64. - 18 Qu. 4, punet. 7,n. 8 et 9. - 14 Praxis, parto 3, v. Pro plena1 fol. 354.

g) Hic canon, a Busenbaum citatus, nontractat de irregularitate; videtur tamen ne·gare esse homicidam,qui abortum foetus non·dum animati procurato

383. - a) Lessius, lib. 2) cap. 9, n. 103,-non ita absolute tenet, sed postquam hancopinionem retulit, addit: «Sed quidquid sitde irregularitate (de qua. alibi), certum vide·tur hic nullam esse culpam homicidii•. Sedalibi, id est, De Irregul., cap. 4) dub.l, quoda Busenbaum non citatur, haec utique omniatenet.

b) Panormitanus, in cap. Continebatur,n. 1 et cap. Tua nos, n. 4, de homicid., diciteo casu imputari homicidium.

c) Covarruvias, in clem. Si furiosus,part. 2,

De comi­tante alturain rlxa,

De cccìsìe­ne in belloinjusto.

De abortu.

476 LlB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITATE. DUB. IV. - QUAE SINT IRREGULARIT. EX DELICTO. 477

§ 4, n. 1 et 2, hanc opinionem ut communemcanonistarum referti ipse vero, n.15, limitai:

. et restringit ad casum rei-illicitae, quae perse aut in pluribus ordinatur ad homicidium.

d) Contino Tournely, part.3, cap.1, art. 1,cancl.l, resp. 2, ita sane docet,quod, resp.4,ntelligit «communiter loquendo •.

Medicus.

Reficienstectum.

modoissitperitus,

Dans ope­ram rei i ll.i­citae non fitìrreg, si resnon est pe­rieulosa.

cap. 8, art. 4, qu, 5, v. Dixi 2, num. 2.• Molina, tr. 3,disp, 75, n. 3. - c Tr. lO, cap. 8, n. 32. ~ Avila, Ioc, cit.,dub. lO, v. Tertio . • Henriq., Iib, 14, cap. 11, num, 1. ­Cornejo, Ioc. cito - Panorm., in cap. Sentent.:am, ne ele·dci vel mon., n. 21. ~ Conto Tourn., Ioc. cit., V. An prae­dieta. - 'l Loc. cit., punct. 5, nUro. 4. - Molina, loe. cit.,num, 2. - 8 Loe. cito - Pontas, v. Irregularitas, caso 76.9 Ice 2ae, 'quI 76, art. 3.

satis probatur; tum quia in praefato textucap. Sententiam tantum de coristitutis insacris fit mentio; poenae autem non suntextendendae de casu ad casum in jurenon expressum. Et quamquam de nego­tiatione et ludo, sub nomine clericorum,non tantum constitutos in sacris venire,sed etiam beneficiatos diximus Lsb. III,n. 831 et 895: tamen, cum in hoc casuprohibitio facta sit speciatim subdiaconis,diaconis et sacerdotibus, non comprehen­duntur minores his, quicumque illi sint.

386. - II. Si quis vero dat operam reiILLICITAE et ex ea mors alterius sequatur,communis est sententia, quod si operailla non est illicita quia pericuiosa, sedex aùa causa: peccat quidem, sed non in­currit irregularitatem: modo sufficientemdiligentiam adhibuerit ad mortem vitan­dam; puta si quis caederet arborem insolo alieno et mere fortuito homìnemoccideret; vel si induceret alium ad furan­dum sine periculo, et casu ille occidatur,ac similia. - Ratio, quìa tale homicidiumtunc non esset illi voluntarium: nequedirecte, cum non sit intentum; nequeindirecte in sua causa, cum talis actionon sit per se perieulosa. jura enim irre­gularitatem statuentia ex homicidio, inten­dunt punire vere delinquentes homìcidiìculpa. Illa autem actio, licet sit mala, nontamen est mala malitia homìcidiì; nam,ut bene docet D. Thomas 9, ignorantiainvincibilis circumstantiae peccati excusatquidem a speciali ejus malitia, etiamsi

-n. 1, lif. g, negat fieri irregularem, licet indemoriatur aegrotus.

385. - a) Navarrus, Man., cap. 25, n.ll1(al. 110), V. Clerz'cus vero, sententiam istaminnuit, dicens illis prohiberi adustionem etincisionem.

b) Gibalinus, cap. 4, qu. 2, consect. 11;n. 27, V. 15... Circa, negat prohibitionemadustionis aut incisionisfieri reliquis [praeterordine sacro insignitos] clericis, etiamsi sintbeneficiati.

1 Qu. 4, punct, 7, n. 12. - Molina, de ]ust. et ]ure,tr, 3, disp, 75, n. 2. - Sayr., Iìb, 7, cap. 6, n. 12 et 13.•Henriq., lib. 14, cap. 15, n. 5. - "Loc. cito - BTr. 10,cap- 8,n. 33. - Cornefo, disp. 3, dub. 1, v. In/ero 11. - Pellitl.,tr. 7, cap. 5, n. 174. - 4 Disp. 6, punet. 15, § 4, n. 8. ­IS Loe. cit., D. 32. - Avila, parto 7, disp. 6, sect. 1, dub.10,concI. 5. - Corne:io, disp. 3, dub. 2, eoncl. 2, v. Infero 2.­Palaus, loe. cit., n. 8. - Conto Tourn., de Irreg., part.2,

cap. 8 i art. 4, qUi 5, v. Dico 2. Clericus, rempIane innuit, negans fieri irregularem, exer­cendo medicinam secundum artis regulas,modo ex incuria et culpa non sequatur mors,et addit: «Dixi secundum regulas, quia quieas ignorat, occi.dendi periculo se exponit,acproinde secuta morte, irregularis est •.

d) Cap. Sententiam, prohibet quidem in­cisionem et adustionem sed nullam poenamstatuit contra facientibus..

e) Quin etiam Henriquez, loc. cit., cap.11,

cina l cum Molina, Sayro, Henriquez etcommuni. (Secus, si bona fide daret ali­quid infirmo ad ejus remedìum vel leva­men; ut Bonacina 2; et Salmant. 3 cumCornejo et Pellizzario. Vide dieta n. 382,v. 4. Qui znflrmo). - Modo 2) clericusmedeatur sine incisione vel adustione: alio­quin, cum id expresse vetetur clericis insacris et monachis, sub poena irregularì­tatis, in cap. Sententz'am, ne eterici velmonache d), jam fiunt irregulares, si extali incisione vel adustione mors sequatur.(Secus, si eveniret aliunde, nempe ex viipsius morbi, vel ex alia causa; ut dicuntPalaus \ et Salmant. 5 cum Avila, Cor­nejo et Henriquez) e). - Si tamen aliusperitus absit, bene poterit tunc c1erieusaut monachus sine peccato, et consequen­ter sine periculo irregularitatis, ìncisio­nem aut adustionem adhibere j ut com­muniter docent Palaus ; Contino Tournelycum Molina; et Salmant. 6 cum Avila,Henriquez et Cornejo.

385. - An autem clertcus benejidatusmedendo cum incisione praeter necessi­tatem, si aeger ex ma moriatur, fiat z'rre­gularz's?

Affirmant Navarrus a), Panormitanus,etc. apud Contino Tournely; quia, ut ajunt,id quod prohibetur ordinatis in sacris,interdicitur etiam beneficiatis. - Sed ve­rius id negant Bonacina 7 cum Molina, etidem Contino Tournely 8 cum Pontas etGibellino b): tum quia regula praefatasupponitur ab adversariis, sed nullo jure

Vertus cle­ricus bene­fìclatus non:tit irregula­riso

et medea­tU1," sine in­cisione vetadustione.

Equitansin equo fe..rocì,

Alens fe­ram liga­tam.

Etiamsisìt c1ericusin sacrisaut m o n a­chus,

tius 16, ex cap. Quaest'tum, de pomit. etremiss., et cap. fin. de homz"cz"d., ,n 6°(Vide dictan. 348 et 377)..

384. - Hinc non fit irregularis:l°. Magister, qui discipulummoderate Hinc excu­

verberat (et idem de patre, .respectu filii), ~:~r':o'te:si casu ex percussione. mors discipuli ~~~.verbe­

sequatur; ut Concina 17 et Salmant.P, _Secus, si gravìter excederet; ut patet excap.Presbyterum, de honit"cid. et cap. ult.,eod. tit., zn 60 a).

2°. Qui, equt'tando, in equo feroci,pue­rum occiderit. - Coneina 19; et Bonacìna 20

cum Molina, Sayro et Ugolino; ex cap. Di­lectus 13, de homicùJ.

3°.·Quiferam, sive canem ferocem, alitet custodit in occulto; si casu fera, ruptisvinculis, hominem occidat. Secus, si tene­ret b) in via, ubi fera aliis nocere posset;vel si illa ex ejus incuria esset soluta. -Salmant. 21 cum Covarruvias et Cornejo.

4°. Qui, reficiendo tectum, tegulas 'etlapides mittit, praemonens transeuntes utse caveant. Secus, si non moneat. Sal-mant. 22•

5°. Medù;us, si casu infirmus ex phar­maco praestito decedat sìne gravi medicinegligentia; ut ex cap. Ad aures, de ae-tate et qualt't. et ordzn. praeficiendor.

Et hoc, adhuc si sit clericus aut mo­nachus. - Modo 1) sit peritus. Nam aliasnon effugeret irregularitatem, si temerevel contra praeceptum medici praeberetremedium, ex quo mors aut ejus notabi­lis acceleratio evenìret; ut recte dicuntSalmant 23, Contin.. Tournely.w- et Bona-

384. - a) Cap. I$ qui mandat, fin. de ho­micid., in 60 , videtur citari pro hujus ratione,quod scilicet evèntum debuerit praevidere.

b) Etiam ligatam, ut auctores citati addunt.Covarruvias praetermittit casum quo eJl; ejusincuria fera esset soluta.

c) Contino Tournely, De Irregul.,part. 2,

14: Loc, cito .. Sayr., !lp.,7" cap. 5, n. 5. - Cornejo, disp. 3,dub, 3, v. Ex diclis, cum dub.1-, v. Quanta autem. • Avila,part.7, disp.,6, sect. l J dub. 11, conel. 3. - 15 Parto 4, tr.2,reso!. 21. - Coninck, disp. 18, duò. 9, n.73. - Fill., tr.20,cap. ,S, n. 59 et 6~. - 16 Loc. cit.: num. 10. _ l' Diss. 2,cap. 6, n. 7. - '18 Loc. cit., If. al'• ..:- 19 Loe. cito - ,00 Qu. 4

J

punct. 7, n.' 23. - Molina, de ]ust. et ]ure, tr. 3, disp.77,n. 7. - Soyr., Iib. 7, cap. 6, n. 1. _ Ugolin., de Irregul.,cap. 18, § l, n. 4. - SII Loc. cito - Covar., in c1em. s~· furia­SUS.J parto 2, § 4, num. 11. - Cornejo, disp,S, dub.'l, v~ In·tero 5. - " Loc. cito - " Tr. lO, <;àp. 8, n. 33..

Distinguendum igitur:I. Si quìs datoperam rei LlCITAE, et

debitam adhibet diligenHam ne homici­dium sequatur, non incurrit irregularita­tem, si morsaccidat. - lta communiterPalaus I, Bonacina 2, Concina 3, ContinoToumely 4, Salmant. 5 et alii passim, cumD. Thoma 6, ubi: Secundum canones ùn­pom'tur poena hz"s quicasualiter occidunt,dantes operam rei illz"ez"tae, vel non adhz:bentes dz7igentz"am debitam. Et patet excan. Hz'quz~ can. Saepe et can. Si duo fra­tres disto 50,' item, ex cap. foannes, cap.Dilectus et cap. ult. de homz"cz"d.

Secus vero; sionutteret sUifidentem·dz7z"gentz"am " ut colligitur ex cap. Pre­sbyterum et cap. Ad audz"enHam, de homz:dd. Quia, cumquis negligenter se habetin praecavendo homicidio quod timet, in­directe jam vult illud in causa. - Dicitur:suffiCt"entém dilz"gentz"am. Quianon requi­ritur diligentia summa; sed satis est .ìlla,qua vir prudens uteretur juxta rei quali­tatem: ut recte dicunt Salmant. 7 cumCajetano et Cornejo. - Et contra, ad ìr­regularitatem incurrendam non sufficitquaevis negligentia, sed requiritur illaquae ad peccatum mortale pertìngit ; utcommuniter docent Suarez 8, Bonacina 9,

Palaus lO, Concina 11, Cabassutius12, ContinoTournely O; Silvìus-" cum Soto et Bahez:Salmant. 14 cum Sayro, Cornejo et Avila;ac Diana15 cum Coninck, Filliuccio et com­munì. Ad incurrendam enim quamcumqueirregularitatem ex delicto, omnino requi­ritur culpa gravis; ut probat Cabassu-

1 Tr. 29, disp. 7, punct, 15, § 4, n. 2. - 'Qu. 4, punct. 7,n. 8. - 8 Diss. 2, cap. 6, n. 7. - .. De Irregul., parto S,cap. 1, art. 2, conci. 1. • .5 Tr. 10~ cap. 8, n. 'SO••".6 2'" zae,'qu. 64, art. 8, ad 3. - 1 Tr. lO, cap. 8, num. 30. - Cajet.,in 211m 2&e., <tu. 64, art. 8.. - Cornejo. disp_ S, dub. 1. ­8 Disp.45, sect.5, nume 8. - S Qu. 4, punet. 7~ num. 9. _

'IO Tr. 29, disp. 6, punet. 15, § 4, D.l. - n Diss. 2, ·cap. 6,n. 7. - 12 Lib. 5, cap. 20, n. 10.·~ 13 In 2cm Za.e, qu. 64,art. 8, concI. a,v. f. - Sotus, de ]ust. et ]ure, lib.5, qu.l,art. 9,. i. i., v. Id autem sciscitaris.' - BaRes, in 2=-m Z·e,qu. 64, art. 8, parto 2, dub •.2, v. Dicimus 5 et seqq. __o

nisi omit­tat suffi­eìentem di­ligentiam.

Dans ope­.ram rei li­citae nonfitirregularis ,

LIB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITATE.

DUB. rv. - QUAE SINT IRREGULARIT. EX DELICTO.

Objectionisatistit.

478

opus ipsum peccatum sito - Ita commu­nissime Suarez I, Sotus 2, Navarrus", Pa­laus 4, Concina 5, Contino Tournely 6; Es­cobar" cum Covarruvias, Valentia et Ben­riquez; ac Salmant. 8 cum Cornejo, Avilaet Sayro. Contra Paludanum, Gabrielem a)

et alios paucos apud Suarez 9 (qui citantpro se D. Thomam lO, sed non bene: namlicet S. Doctor ibi dicat, dantem operamrei illicitae non evadere homicidii reatum,tamen id aperte intelligit de re illicita obpericulum homicidii, ut patet in resp.ad l et 2, ibidem).

Nec obstat, quod in can. Clerico jacienteet can, Eos oero b), dist. 50 declaranturirregulares, casu occidentes vel mutilan­tes; et tantum injure excipiuntur qui dantoperam rei Iicitae, ut habetur in cap.Joan­nes, cap. Dilectus et cap. ult. de homicid.Ergo qui dat operam rei illicitae ex quamors sequitur, jam fìt irregularis. - Namrespondetur quod canones hi semper in­tendunt loqui de homicidio directe velindìrecte volito; ut colligitur ex clem. St'furioses, de homidd., ubi ideo excusaturexercens opus licitum, quia homicidiumnon est ei voluntarium. Unde, semper achomicidium est alicui omnino involunta­rium, non imponitur eiirregularitas,quam­vìs operam rei illicitae ipse navet,

:I Disp. 45, secr. 6, n. 9. - 2 De just. et jure, lib. 5,qu, 1, art. 9, verso In tertia autem conci. - 8 Man., cap. 'li.D. 2'21.- ..Tr. 29, disp.6, punct, 15, § 4, n. 5. _ 5 Diss. 2,cap. 6, n. 8•. 6 De Irregul., parto 3, cap. l, art. 2, conci. 2..:..- , Lib. 53, n. 300. ~ Couar., in clem. Si juriosus, part.2,§ 4, num. lO. - Vatcnt., tomo 2, disp. 6, qu, 3, punct. a ettom.4, disp. 7, qu, 19, punct, a, § 5, dub, 1. . Henriq.,lib. 14, cap. 15, n. 3. - • Tr. IO, cap. 8. n. 34•• corneio,dlsp, a, dub. 2, conci. 1. ~ Avila, parto 7, disp. 6, sect. 1,dub. 1, opin. 3. - Sayr., tib. 7, cap. 5, n. 12. - Palud.,in 4, disto 25, qu. a. art. 2,' concI. S, v. f. (n. 15).• ~ Loc.cit., ~ect. 1, num. 1. - lO :?- 2l''', qu. 64, art. 8. - Il Disp.45, sect. 6, a num. 9. - 12 Man., cap. '.!l, n. 283 et 2!fl.­1B Lib. 1, eap. 77, nQ,m. 5 et 6; cfr. etiam cap. 82, n. 3 et

387. - DU:bium majus est: An incurratirregularitatem, qui dat operam rei t'llt:'citae quomodocumque periculosae, St' exea mors sequatur? - Adest duplex pro­babilis sententia:

Prima affìrmat: quam tenent Suarez 11,

Navarrus 12 Toletus 13, Concina 14; itemSayrus a), Avila a), Molina et Ugolinus a)

apud Bonacina 15; et Sotus a)) Corduba,Castro, Fernandez, etc. apud Diana 16. ­

Et probant ex cap. Tua nos 19, de homic.,ubi quidam monachus incidens apostemacujusdam mulieris, licet fuisset peritus, etmulier ex sua incuria postea decessisset,tamen fuit declaratus delinquens; dixitquePontifex: Post satisfactionem condignamcum eo misericordùer agt' possit ut di:.vina valeat celebrare.Quae verba, ut ajuntFagnanus 17 et Suarez 18, secundum com­munem intelligentiam significant necessa­riam Iuisse dispensationem. Ex hoc igiturtextu generalis fìt regula quod ex actioneinjuste periculosa, quoties sequitur homici­dium, etsi casuale, inducitur irregularitas.

Secunda vero sententia probabilior,quam tenent Palaus", Contino Tournely w,Laymann 21 (qui tutam vocat)b)) Sporer 22,

Tamburirinius 28; Elbel c) cum Sayro etGutierrez; Bonacina 23 cum Salon d)/ Sal­man t. 2' cum Henriquez e) etc.; ac Diana 25

seqq, - 14 Dìss, 2, cap. 6, n. 8. - Molina, tr.3, disp. 77,n. 5. - 16 Qu. 4, punet. 7, n. 9. - COl"d'Ub., Quaestionar.,Iib, 2, qu, 26, V. Nota 2.• Alphons. de Castro, de Legepoen., lib. 2, cap. 14, V. Hic tamen admoneo. • Fernand.de Moure, Exam., parto 2,"cap, 10, § 14, qu.9, v. Dico 5.- 18 Part .4, tr.2, resol.2O. - 11 In dict, cap. Tua nos.­18 Lec, cìt., n. lO. - 19 Tr. 29, disp. 6, pnncr, ]5, § 4, n. 5.­IO De Irregul., parto a, cap, 1, artico 2, concl, a, v. Dixi.- il Lib. S, tr, 3, parto 3, cap. 10, num. S. - 211 Tr. 5,cap. S, num. 139 et 146. - .. Lib. lO, tr. 4, cap. 15, § 2,num. 15 et 19. - Sayr., lib. 7 cap. 5, num. lS. - Gutier.,Canon. quaest., lib. 2, cap. 6, num. 5, 18 et 41. - :l3 Loc.ci~., num. 9. - 24 Tr. lO, cap. 8, ritm). 38. - ilS Loc. cit...resol. 20.

Juxta a­li4'?s, d a n soperam reii 11 i ci t a equovis mo­do pericu­losae fit ìr­regular'ìs,

Probabi·lius solumtic irregul.quando fre­quentermors sequa­turo

Prima ob­jectio r-efel­litur.

cum Coninck, Hurtado f)) Praeposito f),Sà f) et Tanner f), - dicit, quod si opussi! ita periculosum ut ex eo frequentermors sequatur (ut esset, admovere ignembombardae ubi est frequentia hominum,aut pugnare in bello, aut inducere alte­rum ut temere se exponat periculo mor­tis, prout probabilius sentit Bonacina l

cum Suarez, etc.; ac Viva 2 cum Avila,contra aliquos): tunc incurritur irregula­ritas, quamvis omnis adhibeatur diligentiane mors sequatur g). Quia, ut bene aitContino Tournely, cum opus sit de se pro­xime periculosum, nulla diligentia potestnon perìculosum fieri. Secus, si opus rarosit mortis inductivum, et debita diligentiaapponatur ne mors eveniat. Quia tunc, utdiximus, homicidium non est voluntarium,neque in se neque in causa; cum enimopus non sit proxime periculosum, positadiligentia, satis' excusatur a malitia ho­micidii.

Ad textum autem oppositum in dictocap. Tua nos, respondent Sotus 8 et Les­sius 4, ibi monachum minime fuisse decla­ratum irregularem. - Sed haec responsiomihi non satisfacit: nam verba textussupra allata verius significant jam irregu­laritatem incurrisse, at facilius cum eodispensandum; et sìc explicat auctor ar­gumenti, dicens ibi: Sed cum eo miseri­corditer dispensari potest. Et ìta etiamcommuniter alii ; ut testatur Suarez. ­Melius respondetur cum Palao, Bonacina

Coninck,disp.18, dub, 9, n. SO._IQU•.4,punet. 7, n.l7.- suar., disp. 44, sece, 3, num. 18. - SI De Censur., qu. 9,art. 2, num. 8.• Avila, parto 7, disp. 6, sect. 2,dllb. 5,conc1. S. - Conto Tourn., de Irregul., parto 3, cap. 1, art, 2,ccncl, 3, ante V. Dui. - 8 De juse. et Jure, lib.5, qu. 1,art. 9, col. 4 in med. - " Lib. 2, cap. 9, n. 105. - Suar.,disp. 45, sect. 6, n. lO. - Palaus, tr. 29, disp. 6, punet. 15,§ 4, nuro. 7. - Bonac.) qu. 4, punct. 5, num. 4, i. f. et

479

et Salmant., casum illum esse particula­rem in jure (prout etiam est casus demandante verberationem, si mandatariuscasu postea occidat, ex cap. ult. de ho­micid., t'n 60

) . Praeterquam quod dicimuscum Salmant., quod talis monachus jamaliunde esset irregularis, quia exercueratchirurgiam cum incisione (ut idem Inno­centius III declaraverat) h): tum propterindecentiam, turn quia talis res est de sernaxìme periculosa mortis. Unde potiusconstitutio illa fuit declaratoria, quamnovum jus constituens.

Neque obstat alius textus in cap. Con­tinebatur 8) de homicid., ubi damnatusfuit ut irregularis quidam diaconus, quiferendo latentem falcem et cum alteroludendo, fuit causa ut hic eum amplexansa falce feriretur, et mortem subiret. ­Nam respondetur cum Glossa 5, et Sua­rez 6, ac Bonacina 7, quod hoc ita statu­tum fuit, quia diaconus ille negligenterse habuit in falcem sic ferendo. Undedicunt Suarez et Bonacina, quod si talisminime ad vertisset ad periculum, in con­scientia non tenebatur se gerere ut irre­gularem.

Ex hac autem secunda sententia infe­runt Palaus 8, Laymann 9, Elbel l o et Sal­manto 11 cum aliis, non esse irregularemclericum, si ipso torneamenta vel fera­rum venationem exercente, mors alicujuscontingeret; quia tales actiones non suntper se inductivae homicidii: alias, nec

punet. 7, n. 9, v. Secundus casus, - Salmant., tr. lO,cap. 8, num. 31 et 38. - Satmant., loe. cìt., num, 32. ­6 In hv L, v. Romani - 8 Disp. 45, sect, 5,num. 3. ­1 Loc. cìt., punct, 7, num. 22. - Suar., disp. 45, sect. 5,num. 3. _ Bonac., qu, 4, punct, 7, num, 22. - 8 Tr, 29,disp. 6, punct. 15, § 4, Dum. 7. - 9 Lib. 3, parto 3, tr. 3,cap. lO, Dum. S, v. f. - lO Confer. 6, Dum. 212. - llTr, 10:cap. 8, n. 38..

Secundaobjectlo di­Iuìtur,

Corol4<­rium de tor­neamentisvelferarumvenatione.

386. - a) Gabriel Biel,in4,dist.15, qu.14, v. Hine sequitur; Ugolinus, cap. 18, § 1, n. 9,art. 3, dub.2, ita sentire videtur, juxta Sua-- quidquid dicat Bonacina; et Sotus, loe. cit.,rezium, eo quod dicat ex tali homicidio oriri quidquid dicat Diana, secnndam sententiamobligationem restituendi. potius tenent.

b) Can. Eos vero haec tantum habet: • Qui b) Laymann tutum vocat'aliud quoddamnon voluntate sed casu homicidium fecerint, assertum.prior quidem regula post septem annorum c) Elbel, confero 6, n. 189, non adeo per-poenitentiam communioni sociavit secundum spicue hanc sententiam tenet.gradus consti~utos; haec vero humana quin- li) Salon male hic citatur Bonacina; namquennii tempus tribuit >. in 2 am 2ae, qu. 64, art. 8, contro'v.· 3, § 3,

387. - a) Sayrus, lib. 7, cap. 5, n. 13; v. Tertt'a tamen, priorem tenet sententiam.Avila. parto 7, disp. 6, seet. 1, dub. 1, opin. 3, e) Henriquez, lib. 14, cap. 15, n. .I et 2,

utique sic tenet; sed subdit in conscientiairregularem non fieri, si prudens theologusjudicet talem adhibuisse diligentiam, quaexcusaretur c a nova culpa mortali periculi­et a specie ipsius eventus secuti '.

f) Hurtadus, dip. 2, dijJ. 8, n. 28, negatgeneratim incurri irregularitatem ab eo quioperam dat rei illicitae,ob homicidium merecasuale. Itemque Praepositus, dub.lO, n. 83.Sà, V. Irregularitas ex deformatione illicita,n. 2 (quod solum ad rem facit, licet aliuslocus a Diana citetur) scribit: «Homicidiumcasuale facit irregularem, cum oritur ex pec-

cato et opere, ex quo sequitur ut causa etnatura rei >. Tamen denique, disp. 6, qu.IO,dub. Il, n. 216 et 218, negat incurri irre-

- gularitatem ob homicidium mere casuale etin ratione homicidii prorsus involuntarium,etiamsi dando operam rei illicitae homicidiumillud admiserit.

g) Sporer et Tamòurinius eo casu etiamexcusant in conscientia eum qui debitam'diligentiam adhibuerit ad cavendum peri­culum.

h) Uti superius jam notatum est, id quidemprohibetur, sed in canonenulla poena sancitur.

480 LIB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITATE. Due. IV. - QUAE stNT IRREGULARIT. EX DELICTO. 481

Alium QC­cìdens curomoderami­ne inculpa­tae tutelaenon est ìr­regularìs.

etiam laicis essent licitae. - Excipe, nisiin his vel similibus gravem negligentiamille commiserit, pertingentem ad mortale;juxta dieta n. 383, z"n fine.

388. - ,,9°. Qui alterum mutilat vel occì­« dit, ad necessariam sui defensionem cum" moderamine inculpatae tutelae, non in­"currit hanc irregularitatem; quia hie"nulla est culpa; ergo nec poena.e: Marcus Leo l ».

Qui alium occidit ob defensionem suicum moderamine inculpatae tutelae, cer­tum est quod excusatur ab irregularitate;ut patet ex cap. Sz"gnz"ficasH 18, § fin.,de homù;ùl. et ex clem. Si furiosus, eod.tit., ubi dicitur: Et ùlem (id est, non in-.currere irregularitatem) de mo censemus,quz~ mortem aliter v#are non valens, suumoccidit vel mutilat inuasorem, - Nec ob­stat Tridentinum 2, ubi dicitur, etiam cumeo qui occidisset casu, vel uim vz" repet­tendo, ut quz"s se a morte defenderet .....jure quodammodo dispensatio debeatur,Nam explicant communiter hunc textumdoctores intelligi, quando ille moderamennon servasset: ita Roncaglia B; Salmant. 4

cum a) Avila, Palao et Barbosa ex com­muni ; ac Contino Tournely 5 cum Navarro,Sayro, Comitolo, etc., ex declaratione Sa­crae Congregationis 1 Oct. 1688. Procu1autem dubio ìrregularìtatem incurrit, quicum culpa gravi moderamen excedit;ut patet ex clem. cit. et can. De hz"s 6,dz"St. 50 b). Vide Roncaglia 6. - Hoc ta­men casu, homicidium reputatur casuale;et ideo episcopus (si crimen est occultum)bene potest in tali irregularitate dispen­sare; ut mox infra n. 395.

t Prax., parto a,v. Tali enz."m casu} faI. 349._!! Sess.14,de reform., cap. 7. - 8 Tr. 4, qu. 7, cap. 3, qu. 4. - 4 Tr. lO,cap. 8, n. 58. - Avila" parto 7, disp. 5, sect. 3, dub. 1, v. Lo·quendo dejure novo. - Palaus" tr. 29, disp. 6, pnnct. 15, § 8,n. 3. - Barbosa} de Off. et Potest. epise.. allego 39, n.54. ­fi De Irregul., parto 2, cap. 8, art. 2, init. - Navar.} Man.,cap. Z7, n. 239, io f. - Sayr., lib. 6, cap. 17, n.IO et Iib. 7,cap. 7, n. 22. ~ Gomit., Respon9a, lib. 6, qu. 54. - 6 Loc.

388. - a) Etsi auctores isti a Salmant. noncitentur saltem pro hac interpretatione, eamtamen habent.

b) Can. De his, non facit mentionem exces·sus in propria tutela; sed de his, «qui sèdefendendo paganum occiderunt., dicit: .Nosnullam occasionem dare nec ullam tribuereeis licentiam quemlibet hominem ,!uolibet

Excusatur etiam ab irregularitate, quioccidit injustum invasorem alterius inno­centis; ut Suarez 7; ac Roncaglia 8 cumBarbosa; item Lessius c), Coninck, PetrusNavarra, Bonacina, Filliuccius et Covar­ruvias apud Cabassutium 9, qui eis adhae­ret (contra alios). - Quia irregularitas exhomicidio privato non incurritur, nisi cumpeccato mortali; ut eruitur ex cap. Extitteris 14, de homz·cùi.

Valde autem probabiliter censent Ron­caglia 10 cum Suarez; et Salmant. 11 cumaliis, quod si quis alterum provoce t ver­bis aut facto, praevidens se facillime agogrediendum, fit irregularis, si postmodumob sui defensionem aggressorem occidit;quia tunc dat operam rei illicitae proximepericulosae. - Secus vero, si non prae­videt.

Quid autem dicendum, si quis acce­dendo ad uxorem alterius, maritum ag­gressorem necet? - Vide dieta Lib. III,n. 398, v. In ordine, ubi diximus, adul­terum non excusari ab irregularitate, sipraeviderit proximum periculum inva­sionis; quia tunc adulterium est proximepericulosum homicidii. - Secus, si cauteaccesserit, ita ut putaverit perieulum esseremotum.

Quid, si vir, cognito adulterio, occìde­rit uxorem, an adulter fiat irregularis? ­Eodem modo distinximus; vide loco citatoin fine.

389. - Quaeritur: an occidens alterumob defensionem lzoertatz"s, honoris, pudz"­cùiae,vel bonorum temporalium, cum mo­deramine z"nculpatae tutelae, jìat irregu­larz"s ?

cit., qu, 4. - 'i Disp. 46, sect. 4, n. 2, 3 et 5. - 8 Tr. 4,qu. 7, cap. 3, qu. 4.. Barbosa, in c1em. Si furiosus, n.19._ Conincfl, disp. 18, dub. 9, n. 88. concI. 3. - Petr. Navar.,de Restit., lib. 2, cap. 3, n. 419, dub. 8. - Bonac., qu. 4,punct. 6, nume 11. - Fili., tre 20, cap. 5, num. 159 et 160.•Covar., in demo Si /ur:'osus, parto 3, § unic., num. 5. ­9 Lib. 5, cap. 19, nume 24. - 10 Loc. cit., qu. 4. - Suar.,disp. 46, sect. 1, n. 12. - 11 Tr. lO, cap. 8, n. 50.

modo occidendi. Verum si contigerit, ut ele­ricus sacerdotalis ordinis saltem paganumocciderit, mu!tum sibi consulit, si ab officiosacerdotali recesserit •.

c) Lessius, Nb. 2, cap. 9, dub. 13, n. 87,perspicue sententiam istam. ~nsinu':lt, eju:rationem probans; <]uod sCllicet e]USmOdloccisio est licita.

Neque oc­cìdens in va­sorem inno­centis.

Quid deprovocanteet occiden­te.

De adul­tero oc c ì­

dente mari­tumaggres­sorem.

)

]uxta a­lios, oc c ì­dens ob de­fensioneml i ber-tar is,etc. tit ìr­regularìs.

Probabi­Iìus non fitìrreguìaris.

Prcbaturex jure ca­nonico.

Prima sententia affirmat; et hanc te­nent CI), Laymann l, Contino Tournely 2; etSporer B cum Navarro, Silvestro, ArmillaHenriquez, Avila, etc. - Et probant excap. Suscepimus, de komicid., ubì fuit de­claratus irregularis quidam religiosus, quipro conservandis bonis duos latrones oc­cidit. - Probant etiam ratione: quìa, licetin tali homicidio non adsit peccatum,adest tamen defectus lenitatis, ob quemsemper incurritur irregularitas, praeter­quam in casibus jure expressis. In jureautem tanturn excusatur ab irregularitate,qui ob conservationem vitae invasoremoccidit; ut habetur in clem. Si furiosus,de homicid., ut supra.

Secunda vero sententia communior etprobabilior negato Et hanc tenent Suarez 4

(qui vocat communem) b), Lessius v, Pa­laus 6, Filliuccius 7, Bonacina 8, Coninck 9,

Holzmann c), Elbel P ; Roncaglia 11 cumBarbosa; et Salmant. d) cum Sayro e), Vil­lalobos j), Diana et Cornejo.

Et probatur 1'. Ex can. Quz"a te, dz"St. 50,ubi, cum quidam episcopus captus a sa­racenis aliquos occiderit, ut suam liberotatem defenderet, Urbanus II g) ita ei re­spondit: Sed quoniam non tua sponte idfecisse cognosceris, inde canonice nzellomodo judù:arz"s. - Item ex cap. Interfe-

l Lib. 3, rr. 3, parto 3, cap. 9, n. 3. - 2 De Irregul.,parto 2, cap. 8, art. 2, dub. 5. - 3 Tr. 5, cap. 2, n. 177. ­Nauar., Man., cap. 15, n. 4 et cap. Z7, n. 213. - Silvest.,v. Excommunicatio VI, n. 6, v. Nono. - Armtt., Y. Irre­gularitas, n. 41. • Henriq., Iib, 14, cap. 11, n. 4, lit. b. ­A.'lJila~ parto 7, disp. 5, sect. 3, dub, 4. - 4 Disp. 46, sect. 2,

389. - CI) Auctores citati (praeter Navarrum)hanc suam sententiam limitant, ut non pro­cedat in casu quo illa bona temporalia neces­saria sint ad vitae sustentationem (qui casus[ere metaphysicus est, ait ContinoTournely),vel necessaria sint ad aliud bonum eximiumconsequendum, addit Laymann.

b) Suarez, loc.cit., n. 2, communem vocatpriorem sententiam, licet banc secundam ipseamplectatur.

c) Holzmalln, de Praec. Decal., n. 583,585, 596 .. et, de Poenz"s Eccl., n. 337, ad 2,utiqueconcordat; sed, de Praec.Decal., 1t. 589,negat licere occidere invasorem verbalemhonoris, nisi offensisint homines ta.1is gene­ris, ut fugere eis sit probrosum.

«1) Salmant., tr. lO, cap. 8, n.56, concor­dant, sed cum limitati()De, et incurrere irre­g..llaritatem significant, eum qui ocdderet

s. ALPHONS1, Opera moral'ia. - Tom. IV,.

cisti, ubi excusatur ab irregularitate quiet se, et sua defendens, alium occidit. maautem conjunctio Et vim habet disjun­ctionis, id est, si se vel sua defenderet:alias, qui se, et non sua defenderet, irre­gularis fieret. Item frustra Pontifex addi­disset illud sua,si tantum ob sui defensio­nem vitaretur irregularitas. - Praeterea,id fortius probatur ex cap. Dilecto, 6, desent. excom., Ù1 6°, ubi, cum quidam do­minus temporalis violenter invasisset bonacujusdam decani, hic supposuit interdietototam terram illius. Hinc, cum dubiumfactum fuerit an bene egisset, responditPontifex: Cum omnes leges omnz"aque juravùn vi repellere, cunctisque sese defensarepermittani, Hcuz"t uHque z"psz" decano (sipraedictus balHvus eum bonis sues mun­danis z1zjun"ose exspoliare ... praesumse­rù ...), contra z7Husvz"olentz"am ... se tueri.Et quonz"am aduersus ejus m"miam po·tentz"am sufficiens temporaùs defensio sz"Mforte non aderat, potui: se eHam spz"rz:tuaùter, gladio vùJelù:et utendo ecclesta­stico, defensare: Luculenter igitur hiePontifex declarat, licite potuisse deca­num illum vi temporali, sive armis, tueribona sua contra violentiam ballivi, di­cendo, unieuique permissum esse vz"m virepellere.

n. 4. - 5 Lib. 2, cap. 9, n. 73. - 6 Tr. 29, disp, 6, puncr, 15,§ 8, n. 7. - 7 Tr. 20, cap. 5, n. 146 et seqq, - S Qu. 4,puncr.é, nume 10. - ~ Dìsp, 18, dub, 9, num, 88 et seqq. ­lO Confero 6, n. 193. - 11 Loc, cìt .. cap. 3, qu. 4. - Barbosa,in clem. Si furiosus, num, 20. - Diana, parto 4, tr. 2,resoI. 4•• Cornefo, disp, 4, dub, 1, qu, ult.

calumniatorem ve! falsos testes aut judicem,a quo imminet injusta sententia.

e) Sayrus, Nb. 6, cap. 17, n. 22 et seqq.,sic revera tenet; sed honorem distinguit:eum scilicet qui fundatur in bono spirituali,ut dotes intelleetus, virtutes, etc.; et illumqui fundatur in bono corporali, ut forma, sa·nitas, vires, etc.: et neg-at irregularem forequi ad prioris defensionem invasorem occi­deret cum moderamine inculpatae tutelae;irregularem vero fore qui ad posterioris de­fimsionem homicidium admitteret, nisi honoriste necessarius vel utilis esset ad alia bonaconsequenda.

f) Villalobos, parto 1, tr. 21, difl. 24, n. 8et seqq., tractat de defensione bonorum tem­poralium- magni momenti; et negat laicumfore irregularem, secus vero de elerico.

g) Lege: Stephanus V.31

482 1.IB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITAT:E. DUB. IV. - QUAE SINT IRREGULAR1T. EX DELICTO. 483

390. - a) Cfr. supra, n. 352, notam a. solum requirit, ut dispensetur «ab ilIo quib)Salmant., tr.l0,cap.8, n.15, dicunt« non habet potestatem dispensandi •.

~~ posse Pontifìcem dispensare, nimirum nisL_.. b) Castro, de" Lege poen.) lib. 2, cap. ult.,difficulter et ex magna causa, ut omnes ex- V. Tertz"a prz·ncip. conclus., primo quidem itaponunt ». docet; sed in fine negat pIane incurri irregu·

391. - a) Silvester, v. Dispensatio, n. 15, laritatem in hoc casu. Lopez de Texeda,in genere loquitur at non in specie de irre- quamvis a Contino Sporer (exSbogar) citetur,gularitate. ipse tamen, loc. cit., id est tomo 2, Ub. 3, tr. 3,

b) Auctores citati a Salmant. hoc intelli- id non habet, quod reperire potuerim.gunt de dispensatione: ut possit in susceptis c) Bafiez, in 2am ;2ae, qu. 64, art. 8,p. 4)ordinibus ministrare. v. Altera difficultas, id episcopisconccditad

392. - a) Abbas, in cap. Ex tenore, de ordines minores suscipiendos et ad recipien·tempo ordin.) n. 3, non clare loquitur et dum beneficium.

Ex ratìone.. Probatur 2°. Ratione. Quia talis ìrre­gularitas non incurritur, neque ex delicto,neque ex defectu lenitatis. Non ex delicto ;cum non adsit culpa, ut ipsi adversariiconcedunt. Neque ex lenz'tatt"s defectu;nam (ut dicetur ìnfra, ex n. 464, in fine)frregularìtas ex defectu lenitatis non in­curritur, nisi ob occisionem aut mutila­tionem, quae fit vel a ministris publicis,vel a militibus in bello justo offensivo, vela clericis medentibus cum adustione autincisione (juxta dieta n. 384) ad 5°), ­E con verso, communis est sententia (lo­ctorum, ex cap. Is qZtl~ de sento excom.,in 6° (ut vidimus n. 345), quod nulla in­curritur irregularitas, nisi in jure sit ex­pressa. Ergo, cum in jure irregularitas exdefectu lenitatis incurratur tantum in prae­dictis tribus casibus, non est facienda ex­tensio ad casum de quo loquimur. Tantomagis, quia in praefatis casibus homici­dium sponte comtnittitur, licet sine culpa;sed in nostro casu homicidium non pro­venit ex spontanea voluntate, sed ex ne­cessitate defendendi sua jura: ideo talisoccisio (ut recte ait Suarez) magis habetrationem defensionis quam occisionis. Re­spondetur autem ad textumoppositum indicto cap. Suscepimus, monachum exces­sisse in defensione, cum ipse una cum socioligaverit fures; quando potuisset eoS dimit­tere vacuos, sine periculo rerum et perso­narum. Praeterea, notat ibi Glossa, quodmonachus interfecit fures nulla stante ne­cessitate: potuisset enim fugere priusquamilli solverentur a vinculis; nam l'es veljam

Stsar., disp.46, seet. 2, n. 4, i. f. - Glossa, in cap. Sus­cepìmus, v. Interimeretur. - 1 Tr. lO, cap. 1, num.15. ­, Alleg. S9, n. 6S. - , Tr. 10, cap. 8, n. 16.• Marehin.,tr. 1, parto 9, cap. l, dì:lf. 3, num. 11. - Av#a, parto 7,disp. 6, sect. 5, dub. 3, conci. 1, i. f. - Cornejo, qu. 6,

reservatae erant, vel secum deferre potue­rat: ergo defensio illa non fuit moderata.

390. - Ultimo hic videndum, quomodotollatur hujusmodi irregularitas propterhomicidium contracta. - Tollitur:

l°. Per oaptismusn a),' ut colligitur excan. Si qutS viduam) dist. 50. Vide Sal­manto 1 et alios passim,

2°. Per dzspensationem Pontijicis: quipotest equidem in omni irregularìtate dis­pensare, etiam ex homicidio voluntario ;et contrariam opinionem id negantem,periniquam et temerariam vocat Barbosa 2.

. - Nec obstat textus in can. Miror, ead.dtst. 50, ubi videtur asseri, nec etiamPapam dispensare posse in irregularitatecontracta ob homicidium. Etenim com­muniter dicunt doctores (vide Salmant.) b),

illud non posse, intelligi pro non decere,.ut patet ex eodem textu.

391. - Episcopi autem, si homicidiumfuit voluntarium, nullo modo possunt dis­pensare in irregularitate, etiamsi illudfuerit occultum; ut habetur in cap. Li­ceat, 6, sesso 24 Tridentini: ubi episcopipossunt dispensare in omni irregularitate,excepta ea quae oritur ex homicidio vo­luntario. - Excipitur solus casus quo verogeret periculum animae, aut alia gravis­sima causa urgeret, et non pateret aditusad Papam; ut docent communiter Silve­ster a); et Salmant. 3 cum Marchino, Avila,Cornejo, Diana, Henriquez, etc. b).

392. - Dicunt autem Covarruvias, Ab­bas a), Castro b)) Texeda », Bailez C)) Do­natus, Miranda, etc. apud Continuatorem

disp. 1, dub, 4. qu, 4•• Diana, parto 4, tr.2, rescl, 100..Henriq., lib. 14, cap. 19, n. 2, ue, u . .. Couar., in clem.Sz' furiosus i parto 2, § 3. n. 4.• Donat., Prax., tomo 2,parto 1, tr. 11, qu. 9, n. 8.. Miranda. Man., tomo 2, qu.8,art. 10, concI. 1.

Haec Irre­gularitastollitur:

Per bapri­smum,

Per dis­p en s a t i o­nem Ponti­ficis.

Episcopusnon potesrdispensaresi homici·dium fuitv o Lu n t a­rlum.

Etiamsifuerit om­nino occul ..tum.

$porer 1 (et probabile putat Diana d) cumAngelo, Vivaldo d), etc., et Viva 2 cumaliis) quod si homicidium sit adeo occul­tum, ut nullo modo possit pro bari in ju­dicio, bene possint episcopi dispensare.super irregularitate propter illud con­tracta.

Sed haec opinio mihi nulla validaratione probatur; unde merito eam re­jiciunt Salmant.", Renzi 4 et Roncaglia 6.

Ratio, quia episcopi nullam habent facul- .tatem super irregularitatibus, nisi eamquae ipsis conceditur a Tridentino, incap. Lsceat, 6) sesso 24) cum inferiornihil possit in lege superioris, ex can. In­ferior, disto 21, e)) et clem. Ne Romant~

de elect. A concilio autem conceditur ibiquidem episcopis potestas dispensandi su­per omnibus irregularitatibus ex delictoocculto provenientibus; sed expresse ex­cipitur illa quae oritur ex homù:idio uo­luntarto. - Nec valet dicere conciliumloqui de homicidio illo, quod licet sit oc­cultum, tamen in judicio probari possit.Naro primo respondetur, quod id gratissupponitur. Secundo respondetur, idemconcilium alibi 6 expresse oppositum de­clarasse, dicendo: Qui sua voluntate ho­micidium perpetrauerit, etiamsi crimen idnec ordine judiciarto probatum) nec alia

1 Suppl, Decal., cap. S, n. 166. - Angel., v. Homici·dium l7, n. l, v. f. - SI De Censur., qu.8, art. 2, n. 7. ­a Tr.tO, cap. 8, n, 16. - 4 De Censur., tr.4, cap. 2, sect.T,qu, 10. - 5 Tr. 4, qu. 7, cap. 3, qu. 1, resp, 1. - 6 Sess.Ld, dereCorm., cap. 7. - , Tr.29, disp. 6, punet.15, § 7, n. 7. ­e Disp. 7, QU, 4, punct. utt., num. 5. - *De Irregul, parto a,cap. 1, art. 3, eonel. S. - ,. Tr. 4, qu, 7, cap. S, qu, 3. ­u Parto 9, rr, 7, resol. 22. - "Tr. 10, cap. 8, n. 43.• Less.,

d) Diana, parto 12, i. f" resol. miscell. 6,V. Dub. 2) probabilem existimat «speculativeloquendo », sed addit contrariam sententiamesse «probabiliorem et in praxi omnino se­quendam '. Idemque pIane significat Vival­dus, Candelo aur., parto 3, de Irreg., tif. deDz"spens. Epz"sc., n.12(al. edito 1590, de Irreg.,n.325).

e) Canon Infe'1'ior dicit: «Non l'osse quemoquam qui minoris auctoritatis est, eum quimajoris potestatis est, judiciis suis addicere,aut propriis definitionibus subjugare •.

393. - a) MoEna, tr. 3, disp. 3) n. 7, aithujusmodi homicidium esse casuale respectumandantis; at, n. 8, loquens de dispensationeirregularitatis propter homicidium in pro­priam defensionem sed sine moderamine,ct!i superius aequiparat c'iSuale, dixit dubium

t'atzone publicum, sed occultum fueri't,nullo tempore ad sacros ordines promo­verl possit.

393. - Si vero homicidium fuerit ca­suale, valde probabile est, posse episco­pos dispensare in irregularitate ex eo con­tracta, quando crimen fuerit occultum;cum concilium in dicto cap. Liceat negetepiscopis facultatem dispensandi, tantumsi hotnicidium fuerit voluntarium, ad di­stinctionem casualis. - Ita communiterPalaus 7, Bonacina 8, Contino Tournely 9,

Roncaglia l0, Diana 11; et Salmant.P cumLessio, Sayro, Cornejo, etc. Hinc infertur,quod bene possit episcopus dispensare:1°. Cum eo qui mandavit famulo, ut tan­tum percutiat, sed ille casu occiderit; utContino Tournely 13; et Bonacina 14 cumSuarez, Molina a)) Filliuccio, etc. - 2".Cumeo qui leviter percutere intendens, ex ne­gligentia casu interficiat. Bonacina 15. ­

3°. Cum eo qui percutiendo praegnantem,casu efficit ut eveniat abortus. ContinoTournely 16. - 4°. Cum clerico, qui exer­cendo chirurgiam, ex ìmperìtìa vel ne­gligentia aliquem perimit. Diana 17 cumLessio et Avila bJ.

Praeterea communissimedocenfNavar­rus 18 ; Laymann 19 cum Silvestro e),Sayroet Henriquez d),' Barbosa e) cum Miranda c))

de Irreg., cap. 4, dub, 2, num. 36.• Sayr.1 Iib; 7, cap. 7n. 20. - Cornefo; disp, 3, dub. ult. - 18 Loc, cìt., concl, 3;n. 2. - 14 Loc, cit., n. 8. - sear., disp. 45, sect, 6, n. 10 cumsect, 1. num, 2. o Fill., tr, 20, cap. S, num, 74 et 86. ­15 Loc, cìt., num. 7. _ 16 Loc, cit., concl, 3, n. 4. _ 11 Loc.cito .. Less., ice, cit., n. 36. - 18 Man., cap. 27, n. 240. ­19 Lib, S, tr, 3, parto 3, cap. 12, num, 3. - Sayr' l Ioc, cìt.,num.20.

esse utrum episcopipossint in ea dispensare:ipsi tamen videtur probabilis affirmativa.

b) Avila, parto 7, dz"Sp. 6, sect.5, dub.2,conel.2, principium generale dumtaxat affert.

c) Silvester, v. Homicidium III,n.ll, qu. 8)V. Quintum, scribit tantum: «Quantum adhomicidam casualem existentem in culpa se­cundum Pan ..., episcopus dispensare potestjure suo in minoribus solum •. Miranda pa­riter, tomo 2, qu. 8, art. 13, conci. 2, dicitepiscopum posse dispensare «ad minores ...ordines. in homicidio casuali publico.

d) Henriquez, lib. 14, cap. 19, n. 9, IiI. t,absolutehane facultateniconcedit,etnonsolumquoadminores ordines et beneficiumsimplex.

e) Barbosa, allego 34, n. 62, loquitur dehomicidio casuali occulto, quamvis auctoresab eo citati loquantur etiam de publico.

Episcopusdispensatsi homici­dium fui tcasuale etoccultum.

Item, in­terdum sifuit casualeet n o t o­rium.

484 LlB. VII. - CAP. V. - DE JRREGULARITATE. DUl!. IV. - QUAE SINT lRRBGULARIT. EX DELICTO. 485

]uxta a·Iios, homici­dium in rt­x a reputa­tur casuale.

Campanile, Homobono, etc.; ac Diana l

CUm Lessio, Avila et aliis, quod possuntdispensare episcopi in irregularitate exhomicidio casuali) etiam notorio, ad sus­cipiendos ordines minores, et beneficiasimplicia. Quia id jam poterant episcopide jure antiquo f), ut docent Abbas, Ho­stiensis, Joannes Andreae et alii apud Lay­mann 2 et Barbosa g). Tridentinum autemreservavit irregularitatem ex homicidiovoluntario, non vero casuali publico.

An vero possit episcopus dispensarein homicidio casuali ad reeipiendum ca­nonicatum? - Vide dicenda in simili casu,n.429.

394. - Sed dubitatur: An reputetur ca­suale) homz'ddz'um z'n repentina rixa pa­tratum?

Prima sententia affirmat; et hanc te­nent Diana 3; et Salmant.:' cum Machado,Philiberto a), Henriquez, Rodriguez b), etc.Ratio, quia homicidium voluntarium pro-

Campano Dìversor., juris, rubr, 11, cap. 23, n. 132et 14.2. ~ Homob., Exam. eccles., tre 3, qu. 69, in fine;cfr. er. 15, cap. 8, qu. 29, resol. 3. _1 Parto 9, tr. 7, resol, 22. ­Less., de Irreg., cap. 4, dub, 2, nume 36•• Avila, parto 7,disp. 6, sect. 5, dub, 2, concI. 3. - Abbas" in cap. Henricus,de cleric, pugno in duello, in 4, 5 et 7. - Hosuen-, in dict,cap., i. f. - Joan. Andr., in d. c. ~ l! Lib. 3; tr. 3, par't.B,

prie est illud, quod per industriam et perinsidias committitur; ut habetur in Trì­dentino 5, ubi: Cum etiam quz' per ùzdu­striam occiderit proximum suum et per

.t'nsùiz'cls, ab altari avelH debeat,Secunda vero sententia probabilior ne­

gato Et hanc tenent Suarez 6, Navarrus c),

HoIzmann 7, Coneina 8, Sporer 9,fTamburi­nius lO; et Diana (se revocansi-" cum Hur­tado e), etc. - Ratio, quia Tridentinum 11

post verba supra relata: Cum euas«, quiper z'ndustyz'am, etc., statim subdit : Qut'sua voluntate homù;ùHumperpetraoerit ...,nullo tempore ad sacros ordines promo­veripossù ... Si vero homù:ùiium non exproposito, sed casu, vel m'm vi repel­lendo ... fuisse commissum narretur ... ,fure quodammodo dispensatio debeatur.Qui autem in rixa oceidit, jam sua volun­tate et ex proposito occidit, licet inopi­nata ira percitus sit; cum jarn perpetrethomicidium quod intendit. - Nec obstant

cap. 12, nume 3. - S Parto 9, tr, 7, resol, 22. - 4 Tr. 10,cap. 8, num, 6. - Machado) lib. l, parto 3, tr. 16, docum. 7,n. 2. - Henriq., Iib. 14, cap. 14, num. 1. - li Sesso 14,de reform., cap. 7. - 6 Disp, 44, sect. 1, num. a. - 'l' DePoen. eccl., num. 385. - S Diss. 2, cap. 6, num, 2. - 9 Tr. 5,cap. 3, num, 251 et 252~ - lO De Irreg., cap. 15, § 6, n. 5. ­11 Loc. cito

Alii. pro­babiliushocnegant.

Episcopusdispensatsi homicì­dium- fueritob defensio­nem p r o­priam.

Regularesdispensantsubditos obhomicidiumcasuale oc­cuItum.

pnora illa verba per z'ndustrz'am et perz·nsùiz'as. Nam Glossa in cap. l, de homt:dd. illud per z'nditstrz"am explicat, id est,non casu; atque idem concilium dec1aratintelligi, quando aliquis sua voluntate etex proposito occidit: ad differentiam oc­eisionis casu factae, de qua loquitur insecunda parte.

395. - Valde tamen probabile est, quodsi quis incurrat irreguiaritatem ob homi­eidium occultum pro defensione propria,possit ab episcopo dispensari, quando ex­cesserit moderamen inculpatae tutelae.Quia, cum tale homicidium non fiat exvoluntate absoluta occidendi, non potestdici absolute voluntarium, ut loquitur Trì­dentinum. - Ita communissime Navar­rus a) (ubi asserit, ita sensisse S. Poeni­tentiariam), Suarez l, Laymann 2, Palaus b)"

Contino Tournely 3, Diana b), Croix ~ cumcommuni; Bonacina 5 cum Sayro, Va.lentia, Molina, Coninck, Henriquez etAvila.

396. - Praelati autem regulares pos­sunt dispensare cum suis subditis) ab irre­gularitate proveniente ex homicidio oc­culto casuali; ut docent Salmant. 6 ex pri­vilegio S. Pii V (reiato in extensum ab

iisdem Salmant. 7). - Imo, etiamsi crimenfuerit publicum; ut dicunt Diana, Villa­Iobos, Sayrus, etc. apud Saimant. 8. Etetiamsi fuerit voluntarium, defendunt Sal.manto 9 cum Peyrino a), Portello, Bauny,etc.; ex concessione Martini V, Pauli IIIet Sixti IV, ubi concessum fuit praelatisregularibus dispensare in prima die lunaequadragesimae in irregularitatibus, quavz'soccasione et causae contractae smt, - Sedhac concessione non obstante, censeonon posse praelatos regulares dispensare,quando homicidium est pubNcum aut uo­luntarium. Quia in generali concessione

.non computantur ea, quae verisimiliter• I

supenor non esset concessurus; ut tra-dunt communiter Suarez v, Bonacina lO;

et Salmant. 11 cum Ugolino, Candido acaliis passim; et patet ex cap. In generati,reg. 81, de reg.furts, ln 6°. Praeterquamquod Benedictus XIII (ut vidimus n. 101)expresse dec1aravit, quod solus Generalesordz'nz'sposslt dz'spensare (in irregularitateproveniente ex homieidio voluntario): dum­modo ... non fuerit appensatum) et intraclaustra exstiterit consttmmatum. Unde,etiarnsì concessio illa omnibus praelatisreguiaribus facta esset vera, videtur a Be-

Quid, dehomicidiocasuali pu­blico veI devoluntario.

f) jura antiqua, juxta Abbatem et Ho­stiensem loquuntur de facultate dispensandiut ministretin susceptis minoribus ordinibus,et in beneficio simplici; Joannes Andreae desolo beneficio tractat.

g) Barbosa tamen, allego 39, n. 59, aucto­res istos affert tamquam amplectentes doctri·nam qua antistes jure communi poterat dis­pensare homicidam voluntarium «ad minoresordines consequendos simpliciaque obtinendabeneficia» .

394. - a) Philibertus Marchinus, tr. 1,parto 9, cap. l, diff. 3, n. IO, expresse di~itepiscopum posse dispensare «non solum lO

irregularitate orta ex homicidio casuali ..., sedetiam ex homicidio volito non ex consilioaut matura deliberatione facto, sed ex repen­tina ira vel rixa». __

b) Rodriguez, Sum.,part.l, cap.178, n. l,negat ejusmodi homicidium intelligendumesse «de homicidio casuale, quod non estvolitum nec in se nec in sua causa, sed dehomicidio quod evenit casu, ad differentiamejus quod accidit ex proposito».

c) Navarrus videtur sic sentire, eo quod,Man., cap. 27, n. 240, ·definit homicidiumvoluntarium «homicidium illicitum, intentumsive volitum in se saltem aequipollenter, aliasquam vitandae mortis causa».

d) Diana, part. lO, tr.l1, resol.19, videturutique se retractare; verum id mero typo­graphi mendo tribuendum est; quaerit enimDiana: «An qui in rixa inopinata, et noninito consilio, occidit aliquem, incurrat tan­tum irregul..lritatem ex homicz'dio casuali,ut non possit ab episcopo dispensationemobtinere, vigore concilii Trident;ip.i, sesso 24,cap. 6 -. Sed haec sibi non cohaerent; si enimest homicidium casuale, certe episcopus pote­rit dispensare. Et hoc magis ex ipso responsoliquet: «Sed affirmativam sententiam ... tenetPater Lessius, in 3 parto D. Thomae, cap.4,de Irregularitate, dub. 2, n. 36, cui egoadhaereo _. Ita Diana. Et Lessius, loc. cit.,haec pIane scribit: «In. irregularitate ex ho­micidio casu facto, si sit occultum et non­dum deductum ad forum externum, potestepiscopus absolute dispensare ad omnes ordi­nes. Patet ex Tridentino sesso 24, cap. 6...Huc etiam referri potest homicidium ex subitaira commissum, quia non censetur volunta­rium, cum non sit factum per insidias velindustriam; quod tamen concilium videturrequirere, ut dicatur voluntarium -.

e) Gaspar Hurtadus, disp.2, dijJ. 20, n. 66,non citatar a Diana pro hac secunda senotentia, et recte quidem, quia ibi Hurtaduscenset istud homicidium esse casuale.

1 Disp. 46, sect. 1, num. 13. - i Lib, 3, tr.3, parto a.cap. 12, D. 2, asserto 3. - a De Irregular., parto a, cap. 1,art. 3, concl. a. v. Bine... 3. - 4 Lib. 7, n. 474. - Sayr.,lib. 7, cap. 7, num. 22. - Vatent., tomo 4, disp. 7, qu, 19,punct. 3, § 5, v. Dubium autem. - Molina~ tr, 3, disp.79,n. 8. v. Tertio . .- Coninck, disp. lB, dub, 14, num. 111. _

. Henriq., lib. 14, cap. 10, n. 2 et cap. 19, num. 3. - Avila~

parto 7, disp. 6, sect. 5. dub. 5. - • Disp. 7, qu. 4, punct.ult" n. 9. - • Tr. lO, cap. 8, n. 43. • S. Pius V; breveRomani Pontificis, de die 21 ]ulii 1571, § 3, in Bullar.Mainardi. - , Tr. 6, de Sacro Poenit., cap. 13, Dum.33•.Diana. parto 4, tr. 2, resoI. 72. - Villal., parto l, tr. 21,dilf. 9, n. 17•. Sayr., 10c. cit., n. 24. - • Ti. lO, cap. 8,

395. - a) Navarrus, Man., cap.27, n. 239,adducto textu Tridentini, ubi dicitur de eoqui vim vi repellendo occidit: «Dispensatio...committatur Ordinario, aut ex causa metro­politano seu viciniori episcopo " scribit: «Ho·rnicidium intentum et volitum in se, causadefensionis, licet sit illicitum ob excessuminculpatae tutelae, non est indispensabilequod est quotidianum in praxi: ad quod hun~canonem efficaciter in Sacra Poenitentiariainducentem jucunde audivi admodum Rev.Collegam in ea meum Franciscum Toletum _.

b) Palaus, tr. 29. rHsp.. li, punct. 15, § 8,n. lO, et Diana, loc. cit., insinuant hancsententiam dicentes irregularitatem ex isto

n. 43. - 9 Loc. cit., n. 17 et cap. 7, n.59. - Portet., Dubiaregul., v. Dispensatio, addit., n.5. - Bauny, Theol mor.,parto 2, tr. 11, qu. 58, v. Dico 4; .. Quinto dispensant. _Martin. 17':, ap, Rodrig. Quaest, regul., tomo '1, qu, 24,art. 12.. Paul. 111, breve Exponi nobis, 12 Mart. 1545,ap, Rodrig. Bullar. regul. - Sixtus IV, apud Peyrinum,in Consto 2 Julii Il, num. 103 et apud Suar., tomo 4, deRelig., tr. 1, lib.2, cap. 12, n. 9. - lO Di'sp. 1, de Censur.,.qu. 3, punct. l, num. 13. - U Tr. lO, cap. 2, num. 41. _Ugolin., de Censur., tab. 1, cap. lO, § 4, n.7.• Candid.disquis. 22, art. 51, dub. 4, v. Dico ·11. - Bened. XIIi,constit. Prettosus, 26 Maji 1727, § 21; in Bullar. Mai.nardi.

homicidio esse ex homicidio casuali. Cfr. ta­men notam d ad n. praeced.

396. - a) Peyrinus, tomo 2, qu. 2, cap.5,§ 8) n. 99, non tractat de homicidio sed, inConsto 2 Julii II, n. 103. negat posse prae·latos regulares, vi privilegiorum, dispensaresuper irregularitate propter homicidium vq­Iuntarium proditorium contracta, bene veroposse, n. 104, super irregularitate propterhomicidium voluntarium in rixa.

b) Suarezi disp. 21, sect. 3) num. 3, deabsolutione a casibus bpllae tractat, et re­quirit ut delegatio. fiat modo. praescripto. inea: «non enim sufficit quodcumque indul­tum 'leI facultasverbis generaJ.j.bus concessà,

486 LIB. VII. - CAP. V. - DE IRREGULARITATE. DUB. V. - QUAE SINT IRREGULARIT. EX DEFECTU. 487

DUBIUM V.

Quae sint Irregularitates ex Defectu.

397. Prima, ex defectu animae. - Hinc sunt irregulares: 1. Amentes, daemoniaci et epile­ptìcì. - 398. Distinctius agitur de amentibus. - 399. De epilepticis et daemoniacis. ­400. Quis possit dispensare in hac irregularitate. Et an episcopi possin: dispensarein aliqua irregularitate ex defectu, An saltem hz dubio. An praelati regulares. ­401. II. Sunt irregulares Illiterati. - 402. III. Neophyti. - 403. Seeunda, ex defectueorporis: vel quia defectus impedit exercitium Ordinis, vel quia affert deformi­tatem. - 404. Et 1. Ob impedimentum exercitii, est irregularis: 1. Caecus. - 405. 2. Sur­dus. - 406. 3. llfutus. ~ 407. 4. Claudus. - 408. 5. Qui caret manu aut digz'tisomnibus, aut poliice, aut indice. - 409. 6. Laborans febri, paralysi, etc.; item abste­mius, etc. - 410. II. Ob deformitatem est irregularis: 1. Itte, cui deest membrumjnempenasus aut oculus. Quid, si desint auriculae. - 411. 2. Leprosus. - 412. 3. Mon­struosus, nempe gibbosus, pygmaeus, aethiops. - 413. Not. 1. Quz'dJ si defectus super­ueniat ordinibus. Not. 2. Quid, si antecesserit. - 414. Quz'spossit in hac irregularitatedispensare. An Papa cum caeco. An praelati regulares. - 415. Quid si defectus cor­poris aduenerit ex propria culpa. Et an in eo possit dispensare episcopus,i-: 416. Quidde eunucho. - 417. QuidJ si quz's causam dederat abscissionz' virz·lz'um. - 418. QuidJ

sz· quz's amputet sz'bz' testiculos ob vocem servandam. - 419. Et quz'd, si quis tantumattentet se ocddereJ etc. - 420. Tertia, ex defectu natalium. - 421. Illegitz'mi legz·tz'·mantur: I. Per matrimonium subsequens. - 422. An sufficiatJ quod matrz'moniumfierz' potuz'sset tempore nativz·tatz's.-423. Not. 1. Quz'd, sz· matrimonz'um fiat postquamfilius est ordz·natus. Not. 2. Q?-tid, si matrimonium non consummetur. - 424. Not. 3.Quid, si matrz'1nonium sz't 1lullum, sed ignoretur saltem ex una parte. - 425. Not. 4.Quid, si filii nascantur ex matn'monio clandestinoJ ob omissas denuntz'atz'ones. ­426. II. Legitimantur filz'i per professionem religiosam. - 427. III. Per dispensationempontificiam. - 428. l!."piscopus potest dispensare cum illegitimoJ ad ordines minores etad beneficium simplex. - 429. Dub. 1. An ad recipiendum canonicatum. - 430. Duo. 2.An cum il/egitimo occulto. - 431. Dub. 3. An saltem ad minz'strandum in sacrisordinibus jam susceptz's. - 432. Dub. 4. An filz'i expositi sint irregulares. - 433. Prin­dPes saeculares possunt legz'timare tantum ad saeculayz·a. Quid in dubz'oJ an quissit legitimus. - 434. Quarta, ex defectu aetatis. - 435. Quinta, ex defectu sacramenti,id est, ob bigamiam. (Vz'de quae sunt apud Busenbaum). - 436. Triplex est bigamia:vera, interpretativa et similitudinaria. I. Quaenam sit vera. - 437. II. Quae interpre-

nisi in ea expresse eontineantur easus hujusbul1ae >.

c) Quid demum sentierit S. A1phonsus deprivilegio prae1atorum regularium dispen­sandi subditos ab irregularitate ob homici­dium publieum aut voluntarium non liquetomnino. In hoc loeo, ubi ex professo quaestio-

. ,. nem traetat, potius denegat hane faeultatemaut saltem eam limitat ad solum Generalem.In eodem libro, n. 355, allegat Palaum di·eentem praelatos dispensare posse in irregu­laritate orta ex homicidio voluntario, modonon sit notorium. Cum tamen leetorem remit·tat ad n. 396, eo ipso indieat se non ita appro­bare dietum Palai; eo magis quod ipse, n.469J

confirmat dieta, n. 396.Postea vero, in Append.o de Privileg. (dissertatio italiee edita ano1757,

tativa. Haec contlngz't quatuor modis. Primus modus, cum quz's ducit viduam. ­438. Seeundus modus, cum quis ducit mulierem corruptam ab alio. - 439. Dub. 1.Quz'dJ si credat virginem. - 440. Dub. 2. QuidJ si inoalide contrahat. - 441. Tertiusmodus, cum quz's cognoscit uxorem adulteram, - 442. Dub. 1. Quz'dJ si adulterium{uerit occultum. - 443. Dub. '2. Quid, si cognoscit ignorans adulterium, - 444. Quartusmodus, cum quis contrahit duo matrimonia, unum uatidum, aliud nullum. ­445. Dub. 1. Quid, si utrumque fuerit nullum. - 446. Dub. 2. Quid, si cum bonafide. - 447. Dub. 3. Quid, si ficte ineatur secundum matrimonium. - 448. III. Quae­nam sit bigamia similitudinaria. - 449. An hanc irregularitatem incurrant etiam.eterici in sacris. - 450. Quomodo tollatur irregularùas ex bigamia. An Papa possitin ea dispensare. - 451. An episcopi. - 452. An saltem quoad ordines minores etad beneficia simplicia. An in bigamia sz·militudinaria. - 453. An praelati regularespossint dispensare cum suis subditis in omni bigamia. - 454. Sexta, ex defectùinfamiae. - 455. Septima, ex defectù libertatis. - Binc sunt irregulares: I. Servi. ­456. II. Confugati. III. Curiales. IV. Mitites, et administratores publici, atque exer­centes saeua aut turpia. - 457. Oetava, ex defectu lenitatis. - 458.An sit irregularis,qui occidit in defensionem honoris (Vide etiam dieta n. 389). - 459. Fiunt irregularesex hoc defectu: I. Qui occidunt z'n bello; sed quando. - 460. II. An, qui hortantur inbello ad occidendum. - 461. III. Qui in judicio concurrunt ad mortem vel mutila­tionem. Modo ipsi l° Cooperentur. - 462. 2° Active. - 463. 3° Effieaciter. An peccenteterici assistentes supplicio, - 464. 4° Proxime. An peccet confessarius, vel alius,consultus a judice, respondens aliquem in particulari esse plectendum. - 465. Quipossunt excusari. An omnes, qui non concurrunt ut ministri ad causae probationemve! exsecutionem, - 466. 5° Per aetionem, ex natura sua ad id ordinatam. - 467. Quo­modo uetitum sit clericis et monachis, se intromittere in causam sanguinis, ­468. Fiunt autem irregulares : 1. Judices. 2. Testes voluntarii. 3. Accusatores, etc.Quid, si accuset clericus. Et quid, si causa sit propria, vel aliena. - 469. An in hacirregularitate possit dispensare episcopus, si fuerit occulta. An praelati regulares. ­470. Adnotantur ultimo facuttates, quas habet S. Paenitentiaria super casibus, cen­surz's, irregularitatz'busJ z'nhabz'lz'tatibus, etc.

Re g u l a­res dìspen­sant saecu­lares, sicutdispensantepiscopi.

nedieto omnino revocata, vellimitata prosolo Generali C).

Quoad saeculares vero, possunt con­fessarii regulares eos dispensare in omniirregularitate, in qua possunt episcopicum subditis suis; ex privilegio Sixti IV

et ]ulii II (ut notavimus n. 355J v. Quavero). - Hinc bene possunt dispensarecum laicis, in irregularitate contracta obmutilationem vel ob homicidium casualeoccultum, prout possunt episcopi cumsuis; ut vidimus n. 381 et 3R3.

in [struz. e Pratica J deinde latine insertain la edito Hom. Apost' J ano 1759, ae in 4a editoTheol. Mor.) eone~ssit, n. 105, superioribusregularium faeultatem subditos dispensandi inirregularitate ab homicidium etiam volunta­rium notorium. Sed an haee revera prodantultimam mentem S. Doetoris va1de est dubi·tandum; nam, in hoc n. 105J ad astruendumhoc privilegium, uniee nititur in eonst. Pretz'o­sus Benedieti XIII; jamvero inde a 6a editioneTheol. moronotavit, in Append. de Privileg'J

n. 96, hane bullam fuisse revocatam a Cle­mente XII, et eamdem in hae editione fecitadditionem, Ub. 7, n. 101J neenon in 3a editoHom. Apost. (1770), tr. 20J n. 96. Unde videturhie n. 105 redueendus ad ea quae in seeundaedito Theol. mol'o dixit S. Doctor, lib. 7J n. 396.

Amens,jam ordinaM

tus non estperpetuo ir·regularis.

397. - « Resp. PRIMA. Ex defectu ANI­

« MAE. - Ex quo irregulares sunt:« l°. Amentes, phraeneticz~arreptt'tzi' et

« epilepticz: Qui tamen, si ordinati sunt, et«intra annum eo morbo non laborarunt,« praesumuntur liberati, et permittuntur« ad ordinum exercitium. Si vero laborent« raro, et quidem sine clamore et spuma,• permittuntur celebrare cum coadjutore;« qui, deficientibus ipsis, suppleat Sacrifi·« cium. - Marcus Leo 1, ex can. IlludJ

«caus. 7 J qu. 1J et Glossa ibzd. a) ».

398. - Loquendo de amentibus) distinoguendum:

Si tali defeetu laborans jam ordinatusest: tunc, omnino cessante defectu perdiutunlum tempus, ex judicio episcopi

1 Praxis, parto 3, faI. 372, v. Idem dicendum. ­Il Disp. 51, sect.l, no.4. .et 5.. Silvest.,.v.Corpore vitia­tus, num. 5. - S. An/on., parto 3, tit. 28, cap. 5, v. f. ­3 Disp. 7, qu. 2, punct. 2, n. 23. - 4 Tr. 29, disp. 6,

397. - a) Mareus Leo citat Glossam incan. Communiter, disto33, V. De ù's, et reete,non vero, ut vult Busenbaum Glossam inean.Illud.

398. - a) Navarrus, Man., cap. 27 J n. 203,de epileptieo scribit: «Neque qui jam ordi·

(ve l praelati, si est regularis), poterit inOrdine suscepto ministrare. - Ita Navar­rus a); Suarez 2 cum Silvestro, Gratiano b)

et S. Antonino; Bonacina 3, Palaus 4, Croix 5,

Contino Tournely 6; et Salmant. 7 cumAvila, Pellizzario; etc.

Si vero non est ordz'natus, nunquampoterit ordines suscipere, si amentia or·tum habuerit ex causa permanente ethabz'tualz~ fundata (ut ait Suarez) in lae­sione organorum vel humorum. Quia italaborantes facile relabuntur in eumdemmorbum; ut habetur in can. Maritum 2,dzst. 33J ubi dicitur: Non ordinandum ...qui infurz'cem a/iquando versus insanz'vit.Unde sufficit semel,insanisse; quia talisraro praesumitur perfecte sanus. - Secus

punct. lO, n. 4. - l> Lib. 7, n. 494•. 6 De lrregul., parto 2,cap. 2, n. 4. - 7 Tr. 10, eap. 9, n. 79.. Avila} parto 7.disp. 3, dub. 4. - Pellis.} tr. 7, cap. 5, n. 41. - Suar.} loe.cit., n. 4.

natus est, si saepe decidit, neque etiam siraro, modo spumas ore vomat, celebrarepotest; alias sie,. Deiude subdit: «Quod di·citur de epileptieo, idem de amente ... dieen·dum est •.

b) Suarez citat Gratianum, sed forte reetius

Amens.non ordina·tus, modoest perpe­tuo irreg.

Modo, non.