Categorie

1

BUsiness WitH pleasURe IN DE WESTELIJKE MIJNSTREEK...

ADJIEDJ BAKASGOOGLE EN

MICROSOFT

GAAN BANKIEREN

KASTEEL ELSLOOGASTRONOMIE EN GASTVRIJHEID IN EEN HISTORISCHE OMGEVING

BUsiness WitH pleasURe

4X3 ESTAFETTEVIER DIRECTEUREN

OVER DE LIMBURGSE

ECONOMIE

CLARA LAMARLIEFDE VOOR

MUZIEK EN

VOOR BEWEGING

VIER DIRECTEUREN

special inteRest magaZine Van RaBOBank Westelijke mijnstReek | nUmmeR 2 | apRil 2011

Categorie

2

Geachte relatie, beste lezer,

Voor u ligt het tweede nummer van Impuls RWM, het special interest magazine

dat wij u met gepaste trots aanbieden.

Zoals in de vorige editie komt ook nu een aantal ondernemers aan het woord.

Ondernemers uit diverse branches, zoals horeca, bouw, paardensport en dans-

sport. Daarnaast leest u over een bijzondere ontmoeting met een bijzonder

persoon: Adjiedj Bakas. Deze bekende trendwatcher neemt geen blad voor

de mond als hij praat over de Rabobank. Nieuw in deze editie is een ‘4x3 esta-

fette’ waarin vier directeuren uit het Limburgse bedrijfsleven hun visie geven

op de Limburgse economie. Aan het woord is ook Clara Lamar, directrice van

de gelijknamige dansschool. Zij vertelt over haar liefde voor muziek en voor

beweging.

Kortom: een magazine met uiteenlopende onderwerpen, vol interessante

mensen.

Rabobank Westelijke Mijnstreek heeft zich tot doel gesteld als ‘vliegwiel’ voor

de lokale economie te fungeren. Mensen en middelen met elkaar in contact

brengen en op die manier nieuwe samenwerkingsverbanden te realiseren.

Daar gaan we voor. Met als resultaat dat daarmee de leefbaarheid in onze

regio verbetert.

Samen op zoek naar mogelijkheden… Dat is de gedachte, dat is het idee.

Veel leesplezier!

VOORWOORD

Raymond Neilen | Directeur Particulieren Rabobank Westelijke Mijnstreek

Harry Lempens | Directeur Bedrijven Rabobank Westelijke Mijnstreek

62

BAKASGOOGLE EN MICROSOFT

GAAN BANKIEREN

08

14

70

KRIYA MATERIALSGROEIT OP CHEMELOT

TERUGBLIKNETwERKBORREL

30

40

58

38

52

22

66

CYBERCRIMEDE ONTSTUITBARE OPMARS

46

04

04 | Mh RoadsTYLInG wINNAAR ONDERNEMERSPRIjS

‘APPLAUS vOOR DE ONDERNEMER’

06 | Up-To-daTENICE TO KNOw

08 | KasTEEL ELsLooGASTRONOMIE EN GASTvRIjHEID

IN EEN HISTORISCHE OMGEvING

14 | BoUwpLanpLUsBOUwEN AAN DE TOEKOMST

18 | U2 doET hET aLLEMaaLMUzIEK MAKEN, DE wERELD

vERBETEREN EN CASHEN

21 | EvEnEMEnTEnaGEnda

22 | IntervIew adjIEdj BaKasGOOGLE EN MICROSOFT GAAN BANKIEREN

26 | IntervIew RaYMond nEILEnBANKING IS BORING!

30 | 4x3 EsTafETTEvIER DIRECTEUREN OvER DE

LIMBURGSE ECONOMIE

INHoudAPRIL 2011

38 | TERUGBLIK

40 | zEILjaChThUREn.nLzORGELOOS PRONKEN MET EEN

GEHUURD zEILjACHT

46 | CYBERCRIMEDE ONSTUITBARE OPMARS

52 | dUIKEnDE ULTIEME ONTSPANNING

58 | hEnK nooREnKAN DE ADRENALINE NIET MISSEN

62 | CLaRa LaMaRLIEFDE vOOR MUzIEK EN vOOR BEwEGING

66 | KRIYa MaTERIaLsGROEIT OP CHEMELOT

70 | jos MEIjERsTIEN jAAR SLEUTELEN AAN EEN MG SA

05

winnaar ondernemersPrijs

‘aPPlaus voor de ondernemer’

mH ROaDstyling

V.l.n.r. Ton Mostard, Roel Sluijsmans en Jos Mostard

06

Tekst > Tom Brennand Beeld > Henry Peters

‘Applaus voor de Ondernemer’ is een prestigieuze ondernemersprijs in de gemeente Sittard-Geleen en is een

initiatief van het MKB Stedenprogramma Sittard-Geleen in samenwerking met Rabobank Westelijke Mijnstreek en

de gemeente. De prijs bestaat uit een kunstwerk en een geldbedrag van 10.000 euro. Twee jaar geleden won Kriya

Materials de eerste ‘Applaus voor de Ondernemer’. De genomineerden voor deze editie waren: MH Roadstyling,

Glasdecor Jac Salvino en Claessens Personenvervoer.

Beoordelingscriteria

Om voor de ‘Applaus voor de Ondernemer 2010-2012’ in aan-

merking te komen moeten de deelnemers voldoen aan enkele

criteria. Dit keer waren de twee belangrijkste dat het bedrijf

reeds langer in de gemeente gevestigd is en het moet bij voor-

keur een familiebedrijf zijn. Andere zaken die meetellen in de

beoordeling zijn een bijzondere of innovatieve manier van on-

dernemen en maatschappelijke betrokkenheid. MH Roadstyling

voldoet aan al die criteria.

Erkenning

Ton Mostard, MH Roadstyling: “Deze prijs is een erkenning

voor wie we zijn en wat wij doen. Ons diensten- en producten-

assortiment varieert van belettering en bewegwijzering tot

relatiegeschenken en alles wat daar tussen in ligt. Daarbij rich-

ten wij ons vooral op Midden- en Zuid-Limburg. Wij investeren

ook in de regio door allerlei initiatieven, waaronder de krant

‘Winkelen Sittard-Geleen’ en sponsoring van clubs en vereni-

gingen. Het gaat zeker niet slecht met onze regio, maar wij

vinden het heel belangrijk om de Limburgse economie en de

maatschappij te steunen en samen met onze relaties te ver-

beteren.” Jos Mostard: “Dit is een uniek bedrijf in Limburg en

waarschijnlijk zelfs landelijk, zonder dat dat direct voor iedereen

zichtbaar is. Met 40 medewerkers kunnen wij heel erg veel ver-

schillende diensten en producten aanbieden voor een bedrijf

van onze omvang. We hebben het hier in veel gevallen over

complexe processen die elk hun eigen deskundigheid vragen.

Daarom hebben wij goed opgeleide mensen in dienst die snel

en effectief kunnen werken en die geen uitdaging uit de weg

gaan. Kwaliteit staat uiteraard voorop. Dat blijkt ook het feit

dat wij het enige Limburgse bedrijf in deze branche zijn dat

voldoet aan de eisen van het 3M Certificaat dat wordt toege-

kend op basis van materiaalgebruik, deskundigheid, service en

garantie.”

Prijs

Ton: “De trofee, een mooi kunstwerk, krijgt een mooie plek in

het bedrijf. Het geldbedrag dat wij hebben gewonnen met deze

prijs, investeren wij natuurlijk op een maatschappelijk verant-

woorde wijze. In de aanloop naar de finale van ‘Applaus voor

de ondernemer’ hebben wij al aangekondigd dat, mochten wij

als winnaar uit de bus komen, we het geld zouden besteden

aan ‘groene inkt druktechnologie’. Dat wil zeggen een nieuwe

printer die inkt gebruikt op basis van latex in plaats van milieu-

onvriendelijke oplosmiddelen. Die nieuwe ‘groene’ printer is

inmiddels al operationeel.” Jos: “De prijs heeft ons ook veel aan-

dacht opgeleverd in de regio. Zakelijke relaties reageren met

uitingen van extra waardering en wij krijgen daardoor de kans

om nogmaals te laten zien hoe breed ons producten pakket is

en hoe wij door onze innovatieve instelling en slagkracht voort-

durend uitbreiden en investeren in MH Roadstyling en in de

maatschappelijke context van ons bedrijf.”

www.mhroadstyling.nl

07

08

Up-tO-Datenice to know

Vrouwen betere managersVrouwen zijn betere managers dan mannen, blijkt uit een

Australisch onderzoek onder 3.000 mannelijke en vrouwe-

lijke werknemers. Op vijftien van de zestien prestatiecriteria

scoren vrouwen beter dan mannen. Zo behalen de vrouwen

meer punten op leiderschap, besluitvaardigheid en arbeids-

management, meldt The Australian.

Verschillen tussen mannen en vrouwen zijn er ook op het ge-

bied van ondernemerschap. Vrouwelijke entrepreneurs net-

werken meer en op een andere manier dan mannen. Dat blijkt

uit een onderzoek van FNV Zelfstandigen onder meer dan

1.600 ondernemers. Een duidelijk verschil tussen de seksen is

het doel van het netwerken.

Waar vrouwen zich bij voorkeur liever zakelijk profileren, gaat

het mannen erom concrete opdrachten en nieuwe contacten

binnen te halen. Zij doen dit bij voorkeur tijdens een borrel of

een receptie, in tegenstelling tot vrouwen die het liefst profes-

sionele netwerkbijeenkomsten bezoeken.

Bron: telegraaf.nl 2011

Rabobank blijft favoriet als werkgever

Rabobank is opnieuw de meest favoriete werkgever

van Nederland in 2010. Ten opzichte van het jaar daar­

voor wisselen Shell en Philips binnen de top drie van

plek: Shell zakt van de tweede naar de derde positie,

Philips staat nu op nummer twee. Dit blijkt uit de Baro­

meter van Meest Favoriete Werkgevers, onderdeel van

het jaarlijkse Arbeidsmarkt GedragsOnderzoek (AGO)

van de Intelligence Group onder 15.000 respondenten.

Bron: nu.nl 2011

09

Nederlandse banken hebben net als

veel grote Europese sectorgenoten hun

financiële buffers de afgelopen jaren

fors verhoogd door een combinatie van

meer kapitaal en minder risico’s. Daar­

mee lopen banken vooruit op nieuwe

toezichtseisen die pas in 2019 volledig

van kracht zijn.

Dat blijkt uit een vergelijking van de

jaarcijfers, die de meeste banken de af­

gelopen maanden hebben gepubliceerd.

Veel banken hebben nu een hogere ratio

voor solvabiliteit dan de Rabobank had in

2007. De coöperatieve bank kan al jaren

pronken met het hoogste kredietoordeel:

AAA.

Bron: fd.nl 2011

Bank voert buffer flink op tijdens kredietcrisisGevolg van nieuwe toezichtseisen

Het aantal zelfstandige ondernemers in Nederland, buiten de

landbouw, is in de afgelopen 25 jaar meer dan verdubbeld tot

bijna 1,1 miljoen.

Circa 12% van de beroepsbevolking is nu ondernemer. Daar-

mee is Nederland koploper in Noord- en West-Europa. Dat con-

cludeert het onderzoeksbureau EIM in zijn ‘Trendstudie MKB en

Ondernemerschap’.

‘Door een haasje-over-effect is een meer ondernemende cultuur

ontstaan’, aldus het EIM. Zo is een zelfversterkend mechanisme

op gang gekomen. Het aantal ondernemers zal de komende

jaren verder stijgen, zo is de verwachting, maar in een lager

tempo. Verdere groei van de dienstensector stimuleert het zelf-

standig ondernemerschap. Met name het ondernemerschap

onder vrouwen en allochtonen zal verder toenemen.

Bron: fd.nl 2011

Aantal ondernemers verdubbeld

Veel ondernemers zien nog geen nut in het gebruik van

social media. Dat blijkt uit een peiling van MijnBedrijf.nl

(onderdeel van De Telegraaf) onder 1.064 zelfstandigen.

Ruim 30% van de respondenten is ervan overtuigd dat so­

cial media niets voor hun onderneming oplevert, zo schrijft

de website.

Ongeveer een derde van de ondernemers (35%) zegt wel

actief gebruik te maken van sociale netwerken als LinkedIn,

Facebook en Hyves. 16% geeft aan lid te zijn van één net­

werk.

Bijna twee op de tien (18%) zegt geen tijd te hebben voor

het onderhouden van hun online sociale netwerk.

Bron: nu.nl 2011

Ondernemers twijfelen nog over social media

Tekst > Tom Brennand Beeld > Etiënne van Sloun

Cover > V.l.n.r. Jos Meijers, Ralph Pieters en Ronnie van Nulck

Als je over het smalle steile klinkerweggetje naar beneden rijdt richting

Kasteel Elsloo, dan lijkt de tijd even te hebben stilgestaan. Alleen de gepar-

keerde auto’s verraden dat we in de 21e eeuw zijn en niet enkele honderden

jaren eerder. Beneden aangekomen kijk je tegen de dijk van het Juliana-

kanaal aan en je stelt je voor hoe dit uitzicht was toen je nog rechtstreeks

over de uiterwaarden van de Maas kon kijken. Kasteel Elsloo ademt nog

steeds de historische sfeer uit. In het kasteel vinden we een restaurant en een

aantal hotelkamers. Alles is hier aanwezig om het particuliere en zakelijke

gasten volledig naar de zin te maken: natuur, rust, comfort en alle nodige

faciliteiten.

KASTEEL ELSLooGASTRONOMIE EN GASTvRIjHEID

IN EEN HISTORISCHE OMGEvING

Historie

Het huidige kasteel staat op een andere plek dan oorspronkelijk. Het eerste Kasteel Elsloo

is in de 15e eeuw deels verwoest door de Maas en in 1579 hebben de Spanjaarden de

nog bruikbare delen in brand gestoken. Het nieuwe kasteel is enkele honderden meters

verderop gebouwd in de vorm van een herenhuis met bijgebouwen. Op deze plaats

bevonden zich al enkele boerderijen, een watermolen en een brouwerij. De watermolen

uit 1552 is het oudste deel van het huidige kasteel. In de loop van de eeuwen heeft het

kasteel verschillende eigenaren gekend die elk wel iets hebben toegevoegd, zoals de

“Kastelen hebben doorgaans een duur

imago. Dat is niet altijd terecht”

010

011

karakteristieke ronde toren die halverwege de 19e eeuw gestalte

heeft gekregen. Door verschillende branden zijn het herenhuis

en sommige bijgebouwen verloren gegaan en niet herbouwd.

Nadat de laatste eigenaar, Anton Jurgens, er een buitenverblijf

van maakte, is het kasteel verkocht aan de gemeente en heeft

het zijn huidige bestemming van hotel-restaurant gekregen.

Hotel en restaurant

Jo Meijers, directeur Kasteel Elsloo: “Het is fantastisch om op zo’n

historische plek te mogen werken. Ik was al als tiener betrokken

bij het restaurant. Ik ben namelijk geboren en getogen in Elsloo.

Toen ik 14 was, had ik een bijbaantje op het kasteel. Via allerlei

klusjes in de afwaskeuken en de keuken, ben ik uiteindelijk aan

de voorkant, ofwel de gastenzijde, terechtgekomen om mijn

eerste stappen in de horeca te zetten. Daarna heb ik Elsloo ver-

laten totdat ik gevraagd werd als directeur van het restaurant

en het hotel van Kasteel Elsloo. In 1994 heb ik het bedrijf over-

genomen. Het kasteel is uiteraard eigendom van de gemeente

gebleven. Door de jaren hebben wij voortdurend geïnvesteerd

in de inrichting, kleine verbouwingen en modernisering. Thans

beschikken wij over 24 hotelkamers, een comfortabel en ge-

zellig à la carte restaurant en alle mogelijke faciliteiten voor

feesten en zakelijke bijeenkomsten. Wij zijn ook een officiële

trouwlocatie en hebben ons onder andere gespecialiseerd in

bruiloften. We zijn overigens ook trots op ons eigen merk bier,

Kasteel Elsloo Amber 1601, dat afgeleid is van de brouwer die

hier oorspronkelijk zat. Een oude steen met het brouwerswa-

pen en het jaartal 1601 herinnert ons aan deze tijd.”

Zakelijk

Kasteel Elsloo kan kleine en grote zakelijke groepen volledig

accommoderen. Er zijn vergaderruimtes vanaf vier personen

tot een grote zaal waar grote meetings plaats kunnen vinden.

Jo Meijers: “Regelmatig vinden hier bedrijfspresentaties plaats,

maar ook verschillende businessclubs uit de regio hebben

hier hun thuishaven. Alles is aanwezig, van draadloos internet

tot moderne audiovisuele presentatiemiddelen. Heel bijzon-

der is het om het torenkamertje, dat we ook gebruiken om

huwelijken te voltrekken, te huren als vergaderruimte. De vol-

ledig originele inrichting met afbeeldingen van wapenschilden

12

op het plafond, indrukwekkende lambrisering inclusief een ver-

borgen deur, ademen een historische sfeer uit die de bezoeker

niet snel zal vergeten.“

Schijn bedriegt

Kastelen hebben doorgaans een duur imago. Dat is niet altijd

terecht. Jo Meijers: “Ik hoor vaak dat mensen opkijken tegen

een kasteel. Dat is in ons geval zeker niet nodig. Wij zijn toegan-

kelijk voor iedereen en voeren een menukaart met zeer accep-

tabele prijzen, terwijl men wel de kwaliteit krijgt die je bij een

klasselocatie mag verwachten. Zo schenken wij ook een keur

aan Limburgse wijnen en serveren we diverse gerechten die bij

deze streek horen. Wij bieden onze gasten dan ook een uitste-

kend gastronomisch product in een gastvrije omgeving en met

respect voor het historisch erfgoed. In de zomer nodigt ons ter-

ras aan de voorzijde mensen uit om te gaan zitten. Bovendien

bevinden we ons hier in een gebied dat zich uitstekend leent

om te wandelen en te fietsen. Kasteel Elsloo is dan een begin-

en/of eindpunt.”

Succes door een sterk team

Jo Meijers: “We slagen er doorgaans goed in om onze gasten

te verwennen met datgene waar zij voor komen. Lekker eten,

lekkere wijnen, goede service tijdens feesten of zakelijke bij-

eenkomsten en een prima sfeer. In dat kader wil ik benadrukken

dat dit succes een echte teamprestatie is. Irene Berger verzorgt

de contacten voor de organisatie voor alle evenementen, ter-

wijl chefkok Ralph Pieters ons keer op keer verrast met culinaire

verrukkelijkheden. Onze maître en eerste gastheer Ronnie van

Nulck heeft de opleiding gastronomisch sommelier afgerond

en is gespecialiseerd in de combinatie wijn en spijs. Kortom,

een ijzersterk team dat ons in staat stelt om heel toegankelijk

voor al onze gasten onze doelstellingen als restaurant en hotel

te verwezenlijken.

www.kasteelelsloo.nl

13

14

“Terwijl men wel de kwaliteit krijgt die je bij een klasselocatie

mag verwachten...”

15

16Roger van der Linden en Harry Knoors

BOUWplanplUsTekst > Tom Brennand Beeld > Henry Peters

Er is veel gaande in de bouw. Nieuwe materialen, innovatieve werkwijzes en de wens om duurzamer te bouwen,

leiden niet alleen tot energiebesparing, maar ook tot gezonder en comfortabeler wonen. Het is opvallend dat de

ons omringende landen daar actiever mee bezig zijn dan Nederland. Eén van de grote voorvechters en pioniers in

Nederland is het Sittardse bedrijf Bouwplanplus dat in nauwe samenwerking met Knoors Bouw aansprekende en

baanbrekende duurzame bouwprojecten realiseert.

Passief huis

Roger van der Linden, directeur Bouwplanplus: “Duurzaam

bouwen heeft alles te maken met hergebruik van materialen,

het kiezen van de juiste materialen en energiezuinigheid. Een

zogenaamd ‘passief huis’ is al een stap in de goede richting,

maar het kan nog veel verder. Een passief huis is georiënteerd

op het zuiden en luchtdicht gebouwd. Het heeft een zeer hoge

isolatiewaarde en is in staat warmte terug te winnen waar-

door het energieverbruik voor verwarming volgens de huidige

normen maximaal 20% is van het verbruik in een traditioneel

huis.” Harry Knoors, directeur Knoors Bouw: “Maar zoals Roger

al zei, er is nog veel meer mogelijk. In Limbricht wordt mo-

menteel een 0-energie-ecohuis gerealiseerd. Dit woonhuis is

gebouwd op basis van een passief huis, maar beschikt ook over

bijvoorbeeld een installatie voor hergebruik van regenwater

en is geïsoleerd met cellulose (gerecyclede oude kranten). De

kern van het huis is houtskeletbouw en daardoor niet alleen

gezonder en beter geïsoleerd, maar ook volledig demontabel

en ecologisch. Dat wil zeggen, je kunt het helemaal uit elkaar

halen en alle materialen hergebruiken. Door het woonhuis in

hout te bouwen is het huis volledig cradle to cradle. Een tra-

ditioneel gebouwde woning is momenteel nog niet cradle to

cradle te bouwen, maar we zitten al een heel eind in de goede

richting. Het 0-energie-ecohuis wekt zijn eigen stroom en

warmte op en zorgt zelf voor warm tapwater.”

duurzaamheid en budget

Roger: “Hoewel goede initiatieven ontstaan, wordt in Nederland

nog te weinig duurzaam gebouwd. De overheid stimuleert hier

nog niet voldoende in en mensen die een huis laten bouwen of

verbouwen beschikken zelf niet over de kennis die nodig is om

binnen hun budget toch de duurzaamheidprincipes te laten

doorvoeren. Doorgaans maakt een architect een mooie buiten-

kant en gaat van daaruit naar binnen werken. Pas in een later

stadium komt er een aannemer aan te pas en blijkt dat het ge-

stelde budget wordt overschreden. Het is daarom verstandiger

Bouwen aan de toekomst

17

andersom te werken. Je moet slim omgaan met het budget en

eerst uitgaan van de wensen van de klant en mogelijkheden

op het gebied van duurzaamheid. Dus van binnenuit werken,

zorgvuldig van tevoren de materialen kiezen en in een later sta-

dium de buitenkant verfraaien en afwerken.” Harry Knoors: “Met

zo’n routing zijn de aannemer en de installateurs al vanaf het

begin erbij betrokken als de architect nog moet beginnen en

kun je veel effectiever werken. Niet alleen kun je dan de werk-

zaamheden beter afstemmen, je kunt ook sneller werken. Je zet

de toeleveranciers van de materialen namelijk direct aan het

werk. Dat scheelt tijd en geld voor de klant. Bij de traditionele

aanpak is het eerder regel dan uitzondering dat de klant voor

onverwachte kostenposten komt te staan. Bij Bouwplanplus is

budgetoverschrijding onmogelijk. Doordat je direct van een

Plan van Eisen uitgaat en de materiaalkeuze en -toepassingen

daar op afstemt, weet de klant altijd van tevoren wat de maxi-

male kosten bedragen. Bij Bouwplanplus zijn al kostenbespa-

ringen tot 20% gerealiseerd zonder in te boeten op kwaliteit!”

‘Footprint’

Harry: “Bouwen laat een behoorlijke ‘footprint’ achter. Dat wil

zeggen dat vele generaties na ons nog kunnen zien wat wij

hebben geproduceerd vanwege de onuitwisbare gevolgen

voor de natuur en samenleving. Jaren geleden zijn wij ons al

gaan verdiepen in hoe wij kunnen bouwen en daarbij het milieu

zo weinig mogelijk belasten. Het eerste duurzaamheidsproject

was een betonnen woning met aarde erover heen, een soort

aardwoning. Het was een begin, maar de betonindustrie is

nu niet bepaald vriendelijk voor het milieu. We moesten dus

op zoek naar andere materialen. Uitgangspunt daarbij was

hergebruik ofwel recycling. De keuze is uiteindelijk op hout

gevallen. Dit is namelijk het enige materiaal dat CO2-neutraal

is. Het is ook een natuurlijk materiaal met gunstige isoleren-

de eigenschappen. Bovendien kun je met hout gemakkelijker

demontabel bouwen, zodat de bouwmaterialen altijd geschikt

zijn voor hergebruik of je verstookt het hout en gebruikt het

materiaal als brandstof en dan nog is de CO2-kringloop rond

(lees neutraal). Als je goed om je heen kijkt, dan zie je dat er

voor alle mogelijke toepassingen natuurlijke bronnen te vin-

den zijn die bij verantwoord gebruik duurzaam bouwen tot de

gewoonste zaak van de wereld maken.” Roger: “100% cradle to

cradle is voorlopig nog een utopie, maar als de bouw wereld

zich open stelt voor de vele mogelijkheden om duurzaam te

werken met natuurlijke en/of gerecyclede materialen, dan

bouwen we aan een mooie toekomst. Binnenkort gaan wij ook

zelf een nieuw kantoorpand neerzetten voor Bouwplanplus en

Knoors Bouw. Uiteraard zal ook dit nieuwe pand een voorbeeld

zijn op het gebied van duurzaam en klimaatneutraal bouwen.”

www.knoors.nl

www.bouwplanplus.nl

18

Industriestraat 31/B 6135 KG Sittard 046 - 458 17 67info@zuidlease.nl www.zuidlease.nl www.zuidleasegroen.nl

Informeer naar ons Roll & Ride pakket

File rijden of f le mijden?

rons Roll & Ride pakket

Fil le mijden

MUzIEK MAKEN, DE wERELD vERBETEREN ÉN CASHEN:

U2 DOet Het allemaalEen popgroep die in een algemeen erkend crisisjaar gewoon 100 miljoen euro nettowinst maakt. Dat

is U2, een van de meest intrigerende rockbands van de planeet. En een van de weinige bands die de

zakenpagina’s van alle kranten en tijdschriften haalt.

20

Activisme: goed voor het imago

Vrijwel iedereen zal van U2 het nummer Sunday Bloody Sunday

kennen, een felle protestsong tegen het legergeweld gebruikt

in het Noord-Ierse Derry in 1972. Maatschappelijke betrokken-

heid is een van de pijlers onder het imago van de band.

Hoeveel foto’s zijn er niet van Bono aan de zijde van mannen

als Nelson Mandela of Obama, of van Bono die groepen politici

toespreekt over het kwijtschelden van schuldenlasten aan der-

dewereldlanden. De artiestennaam Bono klinkt waarschijnlijk

niet voor niets al goed.

Schaapjes op het droge

Maar de media hebben het er tegelijkertijd erg moelijk mee

dat de U2-mannen zo ‘schandalig’ rijk zijn. De Tijd: ‘Dan wordt

er schande geschreven over de belastingvlucht van de groep

naar Amsterdam, waar U2 Limited een postbusvennootschap

oprichtte aan de - noblesse oblige - poepchique Herengracht

in Amsterdam. Naar het voorbeeld van de Stones.’ “Perfect le-

gaal en gewoon een kwestie van slim zakendoen,” verdedigde

de groep zich, toen daar in 2006 een mediastormpje over op-

stak. “We betalen meer dan genoeg belastingen.” Veel meer

details gaf U2 daar niet bij - laat staan concrete cijfers. De

kranten die toch publiceerden kregen hun artikelen in stuk-

jes gescheurd teruggestuurd. ‘Bollocks’, had manager Paul

McGuinness er op geschreven - rock ’n-rolls voor onzin. Ook

de 100 miljoen euro die de groep volgens Forbes verdiende

OVeR inVesteRen gespROken:U2 raast op dit moment over de planeet met een

tournee die 360° heet. Het rondreizende circus

omvat onder meer vijfhonderd vaste personeels­

leden, twaalf bussen, een eigen vliegtuig en bijna

tweehonderd vrachtwagens. De kosten per dag

­ of er nu wordt opgetreden of niet ­ zijn 750.000

euro. Voor de ontwikkeling van het speciale po­

dium ­ ‘the Claw’ ­ dat midden in het publiek

staat zodat de fans van alle kanten de groep kun­

nen bewonderen, legde U2 40 miljoen euro neer.

Omdat het vijf dagen kost om het podium op te

bouwen en weer af te breken, zijn er drie exem­

plaren gemaakt, zodat de tour op tempo kan

blijven. Volgens het Amerikaanse muziekmaga­

zine Billboard hebben ruim 6,5 miljoen mensen

een kaartje gekocht en kan de tournee 750 mil­

joen euro winst op gaan leveren. Hiermee wordt

dan het record verbroken van de meest recente

afscheidstournee van the Rolling Stones, die

ongeveer 500 miljoen euro opleverde. Hoe cool

de groep onder dit alles blijft? Zanger Bono ver­

telde ooit: ”Onze ZOO TV­tour in 1993 kostte

een kwart miljoen dollar per dag. Dat vond ik

wel angstaanjagend. Zeker omdat we toen nog

niemand hadden die dat risico voor ons wou en

kon dragen. Als toen 10% minder mensen waren

komen kijken, waren we failliet gegaan. En niet

een beetje failliet, hé. Heel, heel, héél erg failliet.

Ik herinner me dat ik daar met mijn vrouw Ali

over sprak. Ze stelde me gerust. ‘Wat is het erg­

ste dat ons kan overkomen?’, vroeg ze. ‘Dat we

het huis moeten verkopen en een kleiner huis

moeten nemen? Dat we het tweede huis moeten

verkopen dat we toch niet nodig hebben? En dat

we een normaal leven moeten leiden, zoals onze

vrienden? Wellicht zouden die opgelucht adem­

halen.’ “

Het is niet eens zeker of Bono aan goede

doelen schenkt

21

Als rockgod annex wereldverbeteraar hoorde hij geld vies te

vinden, of toch op zijn minst braaf belastingen te betalen. Het

is een kritiek die wel vaker klinkt als het over U2 en zaken gaat

getuige zure krantenkoppen als Buy Buy Bono. ‘Hoe geloof-

waardig kan je voor een rechtvaardigere wereld pleiten, als je

na elk optreden met een privéjet naar je villa aan de Franse

Rivièra wordt gevlogen? Of naar je New Yorkse penthouse met

zicht op Central Park?’, aldus de analyse in De Tijd.

Fans willen ondernemersgeest zien

Het zal wel, lijkt Bono te denken. Of zoals hij het stelt in het

interviewboek Bono over Bono: “Natúúrlijk zijn wij kapitalisti-

sche zwijnen. Ik heb nooit wat moeten hebben van het cliché:

‘Ik ben artiest, ik wil niets te maken hebben met de smerige

business.’ Wat een achterhaald idee. Dat komt nog van de hip-

py’s: ‘Hey man! Rook wiet in plaats van je te laten corrumperen

door het vuige gewin! Steek je tenen in de rivier, en omring

je door een stel knappe grieten die je haar kammen terwijl de

zon opkomt!’ Wat een achterhaald gelul. Ik vond de jaren zes-

tig heerlijk - het was de renaissance van de pop - maar we

leven in een andere tijd nu, die om andere strategieën vraagt.

Fans willen ondernemersgeest zien. Ook van hun sterren. Wij

waren nooit hippy’s die de hele dag over wereldvrede zaten

te praten,” zegt Bono. De groep werd vanaf het begin als een

coöperatie gestructureerd. Bono (zang), The Edge (gitaar),

Adam Clayton (bas), Andy Mullen (drums) en Paul McGuinness

(management) deelden - en delen nog steeds - alle inkomsten

netjes door vijf. Op die manier omzeilden ze de belangrijkste

reden waarom groepen aan hun eigen succes tenonder gaan:

ruzies over geld.

in 2009, is het resultaat van het betere nattevingerwerk. Zelfs

hoeveel weldoener Bono aan goede doelen schenkt is privé.

Het is niet eens zeker of hij het wel doet.

de fiscus bedotten

Het financiële persagentschap Bloomberg liet in 2007 twee on-

derzoeksjournalisten het hebben en houden van Bono in kaart

brengen. Achter de naam van de zanger stond een waslijst

aan ondernemingen, zo bleek al snel. Een luxehotel in Dublin,

maar ook een fairtrade kledinglijn, een gezonde fastfoodketen,

en het durfkapitaalfonds Elevation Records. Bono speculeerde

ook met vastgoed, volgens Bloomberg, en had huizen in alle

wereldsteden. De activiteiten van U2 Limited had hij samen

met zijn medegroepsleden en manager Paul McGuinness

ondergebracht in een kluwen van vennootschappen en

stichtingen in vijf verschillende landen. Waarom, dat was voor

Bloomberg zo klaar als een klontje. De inkomsten van de groep

moesten zoveel mogelijk aan het oog van de fiscus, de pers en

het grote publiek onttrokken worden. Iemand moest er maar

eens achterkomen hoe schandalig rijk ze precies waren.

Moet een wereldverbeteraar vies van geld zijn?

“U2 zijn aartskapitalisten,” getuigde een ex-werknemer bij

Bloomberg, “ook al doen ze geweldig hard hun best om dat

te verbergen.” Opmerkelijk verwijt toch, van een nieuws-

agentschap dat niet meteen bekendstaat om zijn maoïstische

sympathieën. Want zo was het duidelijk bedoeld, als verwijt.

Het artikel Bono Inc. opende met een crapuleus citaat uit de

U2-hit One: ‘Did I disappoint you/Or leave a bad taste in your

mouth?’ De suggestie was duidelijk. Bono was een hypocriet.

22

THEATER | STADSSCHOUWBURG SITTARD­ GELEEN

Vrijdag 22 april Matthaeus Passion Limburgs Symfonie Orkest

Zaterdag 23 april t/m maandag 23 mei Toon, de Musical

Zaterdag 07 mei Geleens Mannenkoor Mignon m.m.v. het Philharmonie Sittard Jubileumconcert 85 jaar Mignon

Zaterdag 18 juni Blaosmeziek - A Meeting with Popmusic Harmonie St. Joseph Sittard

EVENEMENTEN

Zaterdag 23 april Kennedy-Mars Sittard

Maandag 25 april Paasmarkt Born

Zaterdag 30 april Parkfestival Sittard

Vrijdag 03 juni Mei-Jaarmarkt Stein

Vrijdag 03 en zaterdag 04 juni Humorfestival Stadspark Sittard

Zaterdag 4 en zondag 5 juni Muze aan de Maas Zomeravondconcerten aan de Maas

Zaterdag 18 juni t/m maandag 20 juni Triathlon Stein

RABoBANK WESTELIJKE MIJNSTREEK KALENDER

Dinsdag 26 april Ledenraadsvergadering

Maandag 16 mei Netwerkevent startende ondernemers, Fortunato

Dinsdag 28 juni Netwerkborrel zakelijke klanten en relaties, Kasteel Limbricht

EV

EN

EM

EN

TE

NA

GE

ND

A

CU

LTUU

RA

GE

ND

A

EN

ww

w.u

itba

lie.nl

ww

w.vvvzu

idlim

bu

rg.n

l

ww

w.ra

bo

ba

nk.n

l/wm

23

Tekst > Marcel Limbourg Beeld > Sander Heezen

Op zijn zachtst gezegd een bijzondere ontmoeting. Impuls interviewde Adjiedj

Bakas over het fenomeen de Rabobank. Bakas is ‘Trendwatcher van het Jaar

2009’ en ‘Zwarte Zakenman van het Jaar 2008.’ Bakas geldt als een boeiende,

prikkelende, visionaire, humoristische en inspirerende spreker. Hij noemt de

medewerkers en directie van de Rabobank liefkozend de ‘ Rabootjes’ en zijn

uitspraken zijn niet zelden doorspekt met relativerende zelfspot. Met circa

200 lezingen inspireert hij jaarlijks circa 200.000 mensen in verschillende

landen. Hij koppelt onderzoeksinformatie over trends en de toekomst aan

entertainment. Zijn lezingen zijn serieus, populairweten schappelijk, prikke-

lend, uitdagend en humoristisch.

GooGLE En

MICRosofT gaan bankieren

Bling, bling… | In het sfeervolle theatercafé in Oisterwijk had ik het gesprek met hem.

Maanden van te voren ingepland. Bakas is drukbezet en succesvol. Er stapt een opvallende

verschijning binnen. Een ontspannen, zwarte man met een lange bontjas, opvallende

stropdas en een werkelijk enorme gouden ring met ‘knoeperds’ van stenen erin. Bling,

bling… Vriendelijk lachend neemt hij plaats en steekt vrijwel onmiddellijk van wal.

Topschrijver | Bakas schreef verschillende bestsellers over de toekomst, die onder

andere in Nederland, de Verenigde Staten, China, Brazilië en Engeland verschenen. En-

kele van zijn succesvolle Engelstalige titels zijn: The Future of Faith, Beyond the Crisis,

World Megatrends en Living without Oil (het laatste boek samen met Rob Creemers).

Succesvolle Nederlandstalige titels zijn: De Toekomst van Werk (co-auteur Martijn van der

Woude), De Toekomst van de Liefde en Microtrends Nederland. Hij werkt nu aan het boek

De Toekomst van Gezondheid.

“De consument heeft niets van Icesave

geleerd”

24

adjiedj bakas:

‘bank’ into the future:

Adjiedj Bakas

25

Het wordt allemaal veel harder | “Er loopt momenteel een

nieuwe commercial van pensioenverzekeraar; Brand New Day.

Vergelijkende reclame. Waar een aantal instituten als Aegon,

Nationale Nederlanden en Delta Loyd met naam en toenaam

genoemd worden als verkopers van zo’n slordige 7,5 miljoen

woekerpolissen. Het wordt allemaal veel harder. Dat blijft

overigens niet beperkt tot de financiële wereld. Je ziet steeds

meer van dit soort hardere acties. Telecomaanbieder ‘Hollands

Nieuwe’ en de Nederlandse Energiemaatschappij kiezen ook

voor de rechtstreekse aanval. Op die manier proberen de nieu-

we marktpartijen marktaandeel te verwerven door zich af te

zetten tegen het establishment.”

Een beetje stout | “In het bankwezen had je dat tot nu toe

nooit. Het was allemaal heel ‘sjiek’. Er werd ‘sjieke’ reclame

gemaakt. De Rabobank was eigenlijk de eerste die dat ‘sjieke’

doorbrak. Toen het debacle met Fortis speelde verscheen een

advertentie in de landelijke dagbladen met de kop: het is tijd

voor een betrouwbare bank. Dat maakt het allemaal wel veel

spannender zo’n tegenreactie. Dat was natuurlijk wel een

beetje stout. Het leverde in ieder geval miljarden aan spaar-

tegoeden op. Je zag letterlijk de mensen van de ene kant van

de straat hun spaarcentjes brengen naar de andere kant van

de straat. Er komen ook steeds meer vergelijkende websites.

Met producten en diensten. Dus je product moet kloppen. Je

moet erop voorbereid zijn dat mensen steeds meer gaan ver-

gelijken. Dat geldt straks ook, bijvoorbeeld, voor diensten als

‘private banking’.“

de consument heeft niets geleerd | “Het gekke is wel dat

het vertrouwen van mensen in financiële dienstverleners

best groot blijft. De mensen sparen weer. Ik was bij Leaseplan

Bank vorige week. Ze werden gek van al die mensen die met

hun spaarcentjes kwamen aandragen. Ook ING maakt weer

recordwinsten dus ik roep altijd dat de consument niets ge-

leerd heeft. De consument is dom en leert helemaal niet zo veel

als dat het lijkt. Dat komt omdat hij eigenlijk helemaal niet zo

geïnteresseerd is in financiële producten.”

Nieuwe internetspaarbanken | “Wat erg interessant is. Er

komen dit jaar twee of drie nieuwe internetspaarbanken aan.

Leaseplan was vorig jaar de eerste. Bank of Scotland was de

tweede. Dat hoor ik van IT’ers die deze banken hebben ge-

bouwd. Dat zijn namelijk precies dezelfde IT’ers die Icesave

hebben gebouwd. Die nieuwe aanbieders komen niet uit de

bankwereld maar uit de ‘food’. Ze zijn er voor juli van dit jaar. Ik

vind dat fascinerend.”

Het is Icesave ‘all-over’ | “De consument heeft helemaal niets

van Icesave geleerd. De spaarder trekt nu ineens weer naar een

Britse bank. Hij wil gewoon weer op een verjaardagsfeestje

kunnen roepen; ‘Ik heb een half procentpunt meer dan jij’. Het

is Icesave ‘all-over’. Ik vind dat de IJslanders gelijk hebben dat

ze niet terug willen betalen. De Nederlandse consument was

gewoon hebberig. Ze wilden zonodig meer rente. Waarom

moeten die IJslanders terugbetalen? Als je inhalig bent moet je

op de blaren zitten! Het was een keuze van Bos om die mensen

te compenseren. Dat had hij niet hoeven doen. En vervolgens

ging hij snel naar KPMG. Nee, nee die IJslanders hebben groot

gelijk.

Ik ken ze wel, die mensen. Zit jij bij Rabo met die lullige procent-

jes? Ik zit bij Icesave, jubelen ze dan op partijtjes. Hahahaaa...

schaterlacht Bakas. Dat de Rabobank met heel andere garantie-

voorwaarden werkt, vergeten ze even.”

‘dE RaBoBanK is het schoolvoorbeeld

van een community’

26

Het slagveld gaat plaatsvinden op consumentenvlak |

“Weet je, consumentenbankieren is verder ook heel simpel.

private banking is een ander verhaal. Daar moet je echt toe-

gevoegde waarde bieden. Dat hebben ze bij de Rabobank vol-

gens mij heel goed begrepen. Daar zijn ze inmiddels heel sterk

in. Op consumentengebied zijn er grote veranderingen op

komst. Wist je dat Google en Microsoft een wereldwijde bank-

vergunning hebben aangevraagd? De Rabobank kan dan wel

roepen: altijd dichtbij. Maar Google is nog dichterbij! Google

ziet jou kijken op Funda en denkt die man heeft een hypotheek

nodig. Ze zien je op een autosite kijken en prompt krijg je een

aanbod voor een autofinanciering binnen. Ze trekken zich ver-

der niks aan van privacy. Ze zitten in Californië. Who cares? Ze

hebben een bankvergunning in 120 landen in de wereld. Inclu-

sief Nederland! In Engeland heeft IBS een groot deel van zijn

filialen aan Virgin verkocht van Richard Branson. Die zijn echt

heel goedkoop en doen bijna alles via internet.

Het slagveld gaat dus plaatsvinden op consumentenvlak! Je

ziet dat een luchtvaartmaatschappij in bankieren stapt. Inter-

netbedrijven, ondernemingen uit de foodsector. Het kan best

zijn dat de Rabobank straks zijn backoffice gaat verhuren aan

Google. Dat zie je ook al gebeuren, dat soort dingen. Neem bij-

voorbeeld Pay-Pal. Achter Pay-Pal zit Zürich Financial Services.

Dat weet bijna niemand. Zij regelen alles voor Pay-Pal.”

de kansen liggen op de zakelijke en de private banking

markt | “De kansen voor banken liggen met name op het vlak

van zakenbankieren. Onder andere het financieren van het MKB

en op het vlak van private banking. Dat wordt hun ding. En

hypotheken bijvoorbeeld ook. Maar daar moet je goed opletten

wat daar gaat gebeuren. Huizen zijn in Nederland veel te duur.

Dat komt door de renteaftrek. Uiteindelijk gaat Brussel daar iets

aan doen. We weten alleen nog niet wanneer. De Rabobank

moet in Limburg ook flink gaan investeren in de nieuwe eco-

nomie. Dat vinden ze natuurlijk best griezelig want daar zit vaak

een hoger risico aan vast. Pak nu die fabriek van zonnecellen

bij jullie daar. Die gaat strakjes gewoon dicht, want die Chinese

zonnecellen zijn veel goedkoper. Je zal daar als bank maar inzit-

ten. Dat weet je bij nieuwe dingen. Je moet er ook op tijd weer

uitstappen.”

Rabobank blijft bij zijn identiteit | “Ze hebben verder het

imago van niet te poenerig, niet te duur. Ze zijn relatief be-

houdend. Datzelfde imago werd nog niet zo lang geleden als

een beetje sullerig gezien. Ze hebben er zelfs nog even over

nagedacht om dat beeld te verlaten. Alles was glossy, global

etcetera. Misschien moeten we wel een soort kloon van ING

worden? Dat hebben ze toch niet gedaan. Het paste wel bin-

nen die tijdsgeest maar niet bij het karakter van de bank. Het

past niet bij onze identiteit. Het past niet bij ons DNA. Nu werkt

dat coöperatieve hart absoluut in hun voordeel. Dus het is niet

alleen een kwestie van een beetje mazzel hebben. Dat is best

heel knap om je te verzetten tegen een tijdsgeest. Want het

is altijd de vraag wat doe je met een tijdsgeest. Ga je mee of

verzet ik mij daartegen? Maar het had net zo goed fout kunnen

gaan. Geluk helpt natuurlijk wel een handje.”

de Rabobank is een community | “Er liggen grote kansen voor

de Rabobank op het vlak van het bouwen en onderhouden van

communities. Gemeenschappen. Hun rol in de maatschappij.

De Rabobank is het schoolvoorbeeld van een community. Kijk,

pensioen bestaat bijvoorbeeld straks niet meer. Mensen leven

daar straks dan ook niet meer naar toe. Dus je moet fondsjes

hebben. Ik heb nu tien jaar dit gedaan dan ga ik op wereldreis

en dan ga ik wat anders doen. Dan moet je dat wel kunnen

financieren. Je werkt gewoon door tot je tachtigste. En geen

gelul: het hoeft niet per se werk te zijn dat je leuk vindt. Er moet

gewoon gewerkt worden.”

27

Tekst > Marcel Limbourg Beeld > Henry Peters

Bankieren is in principe saai voor de klant. Je gaat niet eens ‘lekker naar de

bank’. Ook niet eens ‘lekker op het internet om te bankieren’. Je móet nog

even naar de bank. Daar is eigenlijk alles mee gezegd. Bankieren is gewoon

een verplicht nummertje.

raymond neilen:

“BanKInG Is BoRInG!”

de virtuele bank | “Retailbanking, het consumentenbankieren, neemt een enorme

vlucht. Daarbij is een hele grote rol weggelegd voor het internet. Niet per se gelieerd

aan een traditionele bank. Ik ben ervan overtuigd dat over enkele jaren geen enkele be-

taalrekening, spaarrekening, schadeverzekering, een pasje aanvragen, etcetera via een

bankkantoor verloopt. Maar via het virtuele kanaal. De virtuele bank. En die markt wordt

vele malen diverser. Er zullen straks ook veel meer aanbieders zijn.”

Transparanter | “De markt wordt daardoor veel transparanter. Een hogere rente? Toets

het in op Google en je weet meteen waar de hoogste spaarrente te halen valt. Marketeers

spelen daar vanzelfsprekend op in. En in een competitieve markt loop je natuurlijk het ge-

vaar dat de communicatie wat harder wordt. Wat dat betreft zie ik net zoals Adjiedj Bakas

een verharding in de nabije toekomst. Er komen steeds meer vergelijkende websites.

Vergelijkende reclame kan dan niet uitblijven.”

“De virtualisering van de bank is

onafwendbaar”

28

‘bank’ into the future:

Raymond Neilen

29

Toekomst traditioneel bankkantoor | “Dus het aantal

bankkantoren zal in de toekomst afnemen en het aantal inter-

netaanbieders van financiële producten zal alleen nog maar

toenemen. Zelfs retailers gaan ook financiële producten aan-

bieden. Daar waar vroeger gold: ‘stocks and socks, don’t mix!’,

denk ik niet dat dit voor retailbanking in de toekomst nog zal

gelden. Wij bieden als bank ook telecomproducten aan. Dus

waarom zouden anderen dan achterblijven als ze kansen

zien? Het hele basisassortiment van financiële producten zal

nivelleren. De zelfredzaamheid van de consument gaat toe-

nemen. Producten lijken steeds meer op elkaar en de transpa-

rantie van de markt neemt toe. Dat werkt prijsvergelijking in

de hand.”

Veiligheid | “Randvoorwaardelijk ligt er nog een hele uitda-

ging voor de branche. Niet in de laatste plaats op het vlak van

veiligheid. De criminaliteit spitst zich steeds meer toe op het

internet. De veiligheid moet gewaarborgd worden. Maar de

reputatie van de aanbieder speelt ook een rol. De consument

heeft absoluut van Icesave geleerd en is wat mij betreft hele-

maal niet dom. Wat dat betreft ben ik het oneens met Bakas.”

Communicerende vaten | “We zien bij Rabobank Westelijke

Mijnstreek in het directe kanaal een enorme toename in het

aantal contacten per dag. Dat neemt echt een enorme vlucht.

Daar waar we in de zomer 2010 nog vijfhonderd contacten per

dag hadden zien we momenteel dat het aantal al toegenomen

is tot achthonderd. We zijn echt verbijsterd door dit succes. We

investeren qua capaciteit steeds meer in het directe kanaal.

Met als doel het proces als een soort van communicerende

vaten te laten plaatsvinden. Fysiek versus virtueel. Dat vergt

behoedzaamheid.”

Hologram | “Die integratie van het fysieke en virtuele kanaal

zal ook in de kantoren tot uitdrukking komen. Een kantoor met

grote glazen ramen. Transparant dus. Open qua opzet. Als je

binnenwandelt zul je straks wellicht zelfs een hologram zien

van een medewerker die je door de bank loodst. Dat is de

toekomst. Ik schat dat dit binnen nu en vijf jaar al realiteit is.

‘Virtual reality’!”

‘ICEsavE?

30

wat dat betreft ben ik het oneens met bakas’

Private banking | “Ook private banking moet gericht zijn op

gemak. Gemoedsrust, overzicht, bereikbaarheid! Daarin ver-

schilt deze markt op het eerste gezicht misschien weinig van

het retailsegment. Ook daar zorgt de zelfredzaamheid van de

klant, voor standaard dienstverlening, dat veel zaken via het

rechtstreekse kanaal afgehandeld kunnen worden. Voor de

private banking klanten komt daar nog iets bij. Die hebben

vaak complexe klantvragen en daarbij is sprake van een com-

plexere financiële situatie. Daar gaat de wereld uit elkaar. Het

persoonlijke contact en de expertise van de accountmanager

blijft hier onontbeerlijk.”

Toonaangevend, betrokken en dichtbij | “En juist in die

toegevoegde waarde blinkt de Rabobank uit. We zijn toonaan-

gevend, betrokken en dichtbij. Door onze coöperatieve struc-

tuur hebben we een uitstekend contact met de lokale markt.

Onze investeringen in de lokale samenleving zijn zichtbaar

en worden gewaardeerd. We onderscheiden ons ook op dit

gebied van andere aanbieders. Daar moet vaak een callcenter

op afstand worden gebeld. Wij werken juist met onze eigen

mensen en dat stellen onze klanten zeer op prijs.”

In de ogen kijken | “Als we kijken naar een specialistische

groep als, bijvoorbeeld, medici dan weet je dat je die klanten

anders moet servicen. Voor de standaard dienstverlening wil-

len ze best het internet op. Maar ze willen toch ook af en toe de

accountmanager in de ogen kijken. Je ziet zelfs dat de vroegere

marktleiders in die niche bijna alles via het rechtstreekse kanaal

willen gaan doen. Dat pikt de medicus niet en we zien dan ook

een toestroom van klanten in dit segment. De klant kiest de

manier waarop hij behandeld wil worden. Hij laat zich niet in

een richting dwingen. Je kunt hem wel verleiden tot… Maar

dat is iets heel anders.”

Maatwerk door specialisten | “In de private banking markt zijn

we veel groter dan men denkt. We zijn sowieso marktleider op

particulier vlak. Dat betekent dat we ook een enorm marktaan-

deel hebben in private banking. Anderen hebben misschien

traditioneel de naam. Maar stiekem hebben we heel wat ver-

mogende particulieren als klant. Vaak ‘hebben’ wij die klanten

ook zakelijk. Niet altijd natuurlijk. We zijn in snel tempo terrein

aan het winnen. Dat komt omdat we maatwerk leveren. En die

klanten op een persoonlijke manier blijven benaderen. Charity,

real estate planning, vermogensbeheer of financiële planning?

Wij hebben de specialisten in huis. Onze dochter Schretlen is

ons daarbij uiterst behulpzaam. De accountmanager als spin in

het web. De specialisten op afroep beschikbaar.”

31

Tekst > Maurice Ubags Beeld > Henry Peters

“Westelijke Mijnstreek heeft grote veerkracht”

Jérôme Verhagenliof-directeur

32

Wat is de kracht van de Westelijke Mijnstreek? “De Westelijke

Mijnstreek wordt vaker ‘de smidse’ van Limburg genoemd. Veel

maak-industrie vergeleken met de andere regio’s in Limburg.

Relatief veel industrie betekent dat je bij een crisis harder wordt

geraakt, maar ook dat je bij herstel betere cijfers dan gemiddeld

laat zien. Belangrijker nog is dat regio’s met veel industrie van-

uit hun genen meer veerkracht hebben en zich sneller kunnen

aanpassen aan veranderende omstandigheden.” LIOF-directeur

Jérôme Verhagen is optimistisch over de Westelijke Mijnstreek.

“De veerkracht die nodig is, is een concurrentievoordeel. Werk-

nemers zijn net iets eerder bereid van werkgever te wisselen als

dat nodig is. Je ziet dat Sittard-Geleen landelijk het voorbeeld is

voor mobiliteitscentra.”

Hoe belangrijk is samenwerking? Voor Verhagen is evenwel

meteen duidelijk dat de Westelijke Mijnstreek niet zonder

Maastricht en niet zonder de Parkstad kan. “Het is natuurlijk

één gebied. Kijk alleen naar de campussen. Chemelot in Geleen

en de Health Campus in Maastricht. Die moeten natuurlijk

niet ieder solitair worden ontwikkeld: dat moet vanuit één

gemeenschappelijke ambitie gebeuren. In Zuid-Limburg kan

niet anders dan samengewerkt worden om de economie voor-

uit te helpen. De universiteit en DSM hebben elkaar nodig. De

steden hebben wel ieder een eigen karakter en zijn in die zin

juist complementair aan elkaar. Voor dat elkaar versterkende

karakter moet je je ook als bestuur hard maken,” zegt Verhagen.

De LIOF-directeur is zeer te spreken over het lokale bestuur in

de Westelijke Mijnstreek. “Kijk naar iemand als Pieter Meekels,

de wethouder van economische zaken in Sittard-Geleen. Zo ie-

mand maakt mede het verschil. Dat merk je als je kijkt naar de

inzet van de overheid bij de ontwikkeling van de barge-terminal

in Holtum, de ontwikkeling van industrie- en bedrijventerreinen

en kijkt naar alle bedrijvendossiers waarin de gemeente een rol

speelt, bijvoorbeeld met garantstelling. Meekels is iemand die

heel strategisch meedenkt, maar ook heel doortastend kan zijn

als het erop aankomt iets uiteindelijk ook te realiseren.”

Wat verwacht u economisch gezien de komende jaren? Ver-

hagen ziet met het aantrekken van de groei in de Westelijke

Mijnstreek ook weer de vraag naar financieringen toenemen.

“Bij acquisities gaat het natuurlijk vaak ook om een financie-

ringsarrangement. En wat we nu ook zien is dat bedrijven weer

groeien en heel simpel werkkapitaalfinancieringen nodig heb-

ben. Ik zie dat wij veel doen in het leveren van durfkapitaal en

ook in het fourneren van een stukje werkkapitaal, maar er is na-

tuurlijk ook altijd een normale bancaire financiering nodig. Voor

banken is deelname van LIOF een soort keurmerk geworden,

omdat wij de businesscase die voorligt grondig beoordelen op

de vraag of die reëel is. Wat je bij banken merkt is dat ze veel

strenger zijn geworden op hun ratio’s. Vroeger kende de lo-

kale directeur de lokale ondernemer, zijn onderneming en zijn

branche. In zo’n situatie werd sneller krediet verleend. Nu zie

je dat banken korter gehouden worden door de hoofdkanto-

ren. Bij de Rabobank speelt dat minder, vanwege de decentrale

opbouw en de lokale verankering van de bank. Als financiers

moeten we kritisch oordelen, maar wel ook de durf hebben om

de ambities van bedrijven en van de regio – en wat mij betreft

mogen die ambities nog aangescherpt worden! – te steunen.”

Vier directeuren uit het Limburgse bedrijfsleven

beantwoorden vanuit hun eigen perspectief elk

drie vragen over de Limburgse economie. De

estafettestok gaat over van Jérôme Verhagen

naar Harry Lempens naar Hans Kasper en tot slot

naar Casper Bruens.

estafettede limBurGse economie

4x3

33

34

“Willen we de mensen hier houden

dan moeten we investeren”

Tekst > Peter Eberson Beeld > Henry Peters

Harry Lempensdirecteur bedrijven rabobank westelijke mijnstreek

34

Wat is de kracht van de Westelijke Mijnstreek? Harry Lempens:

“De Westelijke Mijnstreek is een economisch interessant gebied.

Na de fusie van onze banken hebben we gekeken naar wat

onze ambities zijn. Die liggen op verschillende gebieden. In ie-

der geval onze bestaande klanten nog beter en professioneler

van dienst zijn. Daarnaast zien we nieuwe mogelijkheden.

Kijk in dit kader naar bijvoorbeeld de ontwikkelingen op het

bedrijventerrein Maastricht Aachen Airport, het logistieke

knooppunt Holtum Noord, de Sportzone Limburg en de

Chemelot Campus. Chemelot steekt er met kop en schouders

boven uit, want wat daar staat te gebeuren is van nationaal

belang. De Rabobank investeert in bedrijven op de Chemelot

Campus, omdat de bank gelooft in de potentie van de Campus.

We kunnen door mee te doen de economie en werkgelegen-

heid stimuleren,” aldus de directeur.

Voor de buitenstaander mag het Chemelotterrein misschien

uitzien als een stukje DSM, met fabrieken, buizen en schoor-

stenen, in werkelijkheid ontstaat er een clustering van hoog-

waardige, technologische en innovatieve bedrijvigheid die van

groot belang is voor de toekomstige werkgelegenheid in de

regio. Reden voor Rabobank Westelijke Mijnstreek om het voor-

touw te nemen en te investeren in deze bedrijven. “Ik moet

toegeven, ook ik dacht tot een poos geleden nog dat Chemelot

een stukje DSM was, maar als je je verdiept in de ondernemin-

gen en producten die ontwikkeld worden, dan zie je dat er

fantastische nieuwe bedrijven ontstaan en er zich vestigen.

Vaak nu nog klein van omvang, maar met een enorme poten-

tie. Er zijn bedrijven die hun omzet jaarlijks verdrievoudigen.”

Hoe belangrijk is samenwerking? “Willen we de mensen hier

houden, dan moeten we investeren. In bedrijven, maar ook in

het onderwijs, want dat moet aansluiten op het bedrijfs leven.

Onderwijs en bedrijfsleven moeten samenwerken. Onze bank

wil daarbij een rol spelen.” De directeur benadrukt dat de bank

geen onverantwoorde risico’s gaat nemen. “We wegen alles

zorgvuldig af, maar Chemelot is wel een speerpunt voor ons.

Daarin willen we voorop lopen, willen we pionier zijn.”

Wat verwacht u economisch gezien de komende jaren?

“Voor starters op Chemelot was het tot op heden lastig een

financiering van een bank te krijgen. Ook wij hebben in het

verleden een aantal keren op basis van de huidige regels

een financiering afgewezen. Daar heeft het investeringsfonds

Limburg Ventures ons fijntjes op gewezen. Volgens de normale

beoordelingen zijn deze starters te risicovol voor een bank.

We hebben er nu voor gekozen dat wij deze bedrijven willen

steunen. Dat betekent dat we ze financieren omdat we gelo-

ven in de Campusgedachte en in de bedrijven die er zitten. Het

is hoogwaardige werkgelegenheid die deze regio hard nodig

heeft. We kennen de problemen van krimp. Jonge mensen trek-

ken weg om te studeren en komen niet meer terug omdat hier

geen passende banen zijn. Daarom vindt Rabobank Westelijke

Mijnstreek investeren op Chemelot van belang. Door de groei

van bedrijven is personeel nodig en die mensen gaan in de

regio wonen. Zo kun je de krimp niet helemaal tegen gaan,

maar hem wel afremmen,” aldus Harry Lempens.

35

36

“Sittard-Geleen: ideale positie”

Tekst > Maurice Ubags Beeld > Henry Peters

Hans Kasperwetenschappelijk directeur e,til

36

Wat is de kracht van de Westelijke Mijnstreek? Prof. dr. Hans

Kasper, wetenschappelijk directeur van economisch onder-

zoeksbureau E,til in Maastricht, kan moeiteloos opsommen

waarom de Westelijke Mijnstreek een regio is waar de kansen

voor het oprapen liggen. “Op alle mogelijke manieren kun je

het vervoer invullen: over de weg, over het spoor, over het

water met een eigen haven, door de lucht via Maastricht of

Luik en door de grond: er liggen dikke transportleidingen naar

Europort in Rotterdam. Dat zijn allemaal uitstekende randvoor-

waarden voor veel bedrijven.” Bovendien wijst Kasper erop dat

je ook in veel andere opzichten een perfecte infrastructuur hebt.

“Kijk naar de Chemelot Campus en naar de Health Campus in

Maastricht. Die moeten samen optrekken. Op Chemelot heb je

natuurlijk een geweldige omgeving voor laboratoriumonder-

zoek in combinatie met de productiefaciliteiten. Voor nieuwe

bedrijven is er nog volop ruimte. Een mooi industrieterrein in

het groen.”

Voor wie wat verder kijkt, ziet dat de Westelijke Mijnstreek ook

in het hart ligt van Zuidoost-Nederland, zeg maar van Brainport

2020. In het hart van wat de Technologische Topregio moet

worden, in het hart van de driehoek in het gebied tussen

Eindhoven, Aken en Leuven. De Westelijke Mijnstreek kan zijn

naam als ‘smidse’ van Limburg alle eer aandoen. Kasper prikkelt:

“In die driehoek moeten ook de overheden over de grenzen

leren kijken. Het bedrijfsleven doet dat al. Wellicht moet je van

Limburg en Brabant één bestuurlijk gebied maken op provin-

ciaal niveau om te beginnen. Bestuurders kunnen niet achter-

blijven; de ontwikkelingen staan niet stil. En dan zie je ook nog

projecten voorbij komen als Opac, een centrale voor de onder-

grondse opslag van energie die onder Graetheide zou moeten

komen. Over dat project wordt wel eens wat schamper gedaan.

Ten onrechte.”

Hoe belangrijk is samenwerking? Voor Kasper is het nood-

zakelijk dat de Westelijke Mijnstreek, en breder heel Limburg,

goed moet letten op het aanbod van de goede mensen om

de kansen die zich voordoen ook te kunnen verzilveren. “Als

ik zie hoe mager eigenlijk de contacten zijn tussen de arbeids-

bureaus aan weerszijden van de grens, dan ben ik verbaasd. Ik

ben ook verbaasd als ik zie hoe weinig we eigenlijk doen met

de aanwezigheid van de technische universiteit RWTH in Aken.

Daar worden meer ingenieurs opgeleid dan in heel Nederland.

Daar moeten we de mensen vandaan halen die we hier nodig

hebben. Er studeren in Aken drieduizend Chinezen. Die zijn al

gewend geraakt aan onze westerse cultuur. Laat ze hier begin-

nen!” Kasper ziet dat DSM gelukkig veel doet aan de aansluiting

van het onderwijs op het bedrijfsleven. “Dat is belangrijk: van

de vmbo’s tot de diverse universiteiten die hier allemaal op een

steenworp afstand liggen. Ik zie dat onderwijs en bedrijfsleven

nog veel beter kunnen gaan samenwerken. Daar liggen nog

kansen.”

Wat verwacht u economisch gezien de komende jaren? Een

‘ramp’ noemt Kasper het als NedCar geen toekomst meer zou

hebben. “Het gaat direct bij NedCar en indirect bij de toeleve-

ranciers om vele duizenden banen in de Westelijke Mijnstreek.

De toeleveranciers zullen het ook bijzonder moeilijk krijgen

zonder NedCar. Je kunt wel leveren aan andere autofabrieken,

maar die hebben meestal ook hun vaste toeleveranciers. Dan

moet je je echt invechten, in Duitsland, in Polen of waar dan

ook. Dat is niet iedereen gegeven. Een gevolg dat net zo erg

is als het wegvallen van banen, is het wegvallen van hoog-

waardige technische productiefaciliteiten. In NedCar en in de

toelevering zit juist heel veel specifieke know how. Die zou je

ook verliezen.” Voor Kasper is het daarom duidelijk dat het be-

houd van functie voor NedCar de hoogste prioriteit moet heb-

ben voor de regio. “Wanneer blijkt dat er geen toekomst meer

is voor een bedrijf, moet je het lijden niet langer rekken dan

nodig en verantwoord is.”

37

38

“Duizend nieuwe banen

door investeringen Limburg Ventures”

Tekst > Peter Eberson Beeld > Henry Peters

Casper Bruensinvestment director limburg ventures

38

Wat is de kracht van de Westelijke Mijnstreek? “De regio heeft

door de geografische ligging en door de aanwezigheid van de

Chemelot Campus een enorme potentie. De Chemelot Campus

en ook de Maastricht Health Campus zijn campussen van nati-

onaal belang. Voor internationale bedrijven is de ligging van

de campussen ideaal. Dichtbij Duitsland is belangrijk. Ook het

feit dat de mensen hier verschillende talen spreken telt zwaar,”

aldus Casper Bruens.

Limburg Ventures is in 2003 opgericht als een gezamenlijke

bv van DSM en LIOF met als doel hoogwaardige technolo-

gische bedrijven naar Chemelot te krijgen, of de start van

nieuwe bedrijven mogelijk te maken. Sinds de start is 15 mil-

joen euro durfkapitaal gestoken in innovatieve bedrijven. De

komende negen jaar wordt nog eens 80 miljoen euro geïn-

vesteerd. Limburg Ventures investeerde in de pharmabedrij-

ven CellMade, Basic Pharma Group en Bioceros, de medische

bedrijven TiGenix, PharmaCell en Fortimedix en bedrijven als

Isobionics, Chemtrix en Kriya Materials. Zeer innovatieve bedrij-

ven die elkaar versterken op de Chemelot Campus.

Bruens: “Limburg wil binnen een paar jaar tot de top van de we-

reld behoren op het gebied van onderzoek en nieuwe materia-

len en een betere gezondheid. Om dat doel te bereiken wordt

een half miljard euro gestoken in de versnelde ontwikkeling

van de campussen. Naar verwachting levert onze investering

duizend nieuwe banen op bij veertig innovatieve bedrijven,”

zegt Bruens.

Hoe belangrijk is samenwerking? “In de regio proberen we

bedrijven bij elkaar te krijgen die innovatief zijn op dit ge-

bied. Chemelot werkt als een magneet. Sinds de start zijn er

43 nieuwe bedrijven gevestigd. Alleen al door de investeringen

van Limburg Ventures zijn er 350 nieuwe banen bij gekomen.

Het grote voordeel is dat op Chemelot faciliteiten aanwezig zijn

waarvan andere bedrijven gebruik kunnen maken.”

Wat verwacht u economisch gezien de komende jaren? “Lim-

burg Ventures wil dit jaar een tweede fonds starten, gevuld

met 80 miljoen euro. De komende negen jaar is onze opdracht

om 40 investeringen te doen. Dat moet 1.000 nieuwe banen

scheppen. We denken dat het makkelijker wordt om mede-

investeerders te vinden. Het opmerkelijke is dat in 2009 toen

de crisis in alle hevigheid woedde vier van onze partners winst-

gevend zijn geworden. De afgelopen jaren was het lastiger

mede-investeerders te vinden. Iedereen zat toch een beetje op

z’n geld. Voor 2011 merken we dat het weer makkelijker wordt.

Ook banken durven weer. Chemelot en Health Campus bieden

een eenmalige kans voor Limburg. Als ik een bank was zou ik

daarbij willen zijn. Met de Rabobank zijn we al zover. Wij laten

de bank zien hoe wij werken, wat onze aanpak is en dat geeft

vertrouwen. Dan durft een bank ook te investeren, op een ver-

antwoorde manier. Wat in Sittard-Geleen en Maastricht gebeurt

op de campussen is uniek in de wereld. Het biedt ongekende

mogelijkheden,” aldus Bruens.

Casper Bruens erkent dat het een weg van lange adem is. “We

zijn in 2003 heel voorzichtig begonnen. Nu zie je dat de aanwe-

zige bedrijven werken als magneten. Ze trekken weer andere

bedrijven aan. Als investeringsfonds zoeken we ook actief naar

bedrijven. We bezoeken veel conferenties, maar proberen ook

van bedrijven te weten te komen wat ze nodig hebben. Als wij

denken dat de Chemelot Campus faciliteiten kan bieden, dan

proberen we het bedrijf naar Limburg te halen. Zo is recent het

bedrijf Chemtrix vanuit Enschede naar Geleen gehaald. Het ge-

loof in de Campus is nu bij heel veel partijen heel groot.”

39

40

teR

Ug

Bli

kOp dinsdag 16 november vond de Rabobank netwerkborrel

plaats in de Stadsschouwburg van Sittard-Geleen. Deze keer

met een combinatie van sprekers en netwerken. Als speciale

gast werd Piet van Schijndel verwelkomd. Hij is lid van de raad

van bestuur van Rabobank Nederland. Van Schijndel gaf in zijn

presen tatie zijn visie op de economische situatie en de kansen

voor de Westelijke Mijnstreek.

Ruim 400 klanten en relaties bezochten het evenement, waar

contacten leggen en het onderling zakendoen centraal ston-

den. Onder het genot van een hapje en een drankje konden

collega-ondernemers uit de Westelijke Mijnstreek kennismaken

met elkaar en elkaars business. De reacties achteraf waren

lovend.

netWeRkBORRel

16 nOVemBeR 2010

41

Anne de Vries &

Ron Spoelstra

Tekst > Jorijn Franken-Storm Beeld > Henk Marks

Krap een jaar geleden was de wereld weer een website rijker: zeiljachthuren.nl, van de

ondernemers en zeilfans Anne de Vries en Ron Spoelstra. Via een paar simpele muisklik-

ken biedt de site bezoekers de mogelijkheid om de mooiste zeiljachten in de meest verre

oorden te boeken. Van de Waddeneilanden tot het Middellandse Zeegebied, aan de kus-

ten van Brazilië tot Australië, in havens op de Kaapverdische Eilanden of de Seychellen:

overal waar water is, kun je tegenwoordig wel een zeiljacht huren. Maar dat is zowel een

voor- als een nadeel.

Versnipperde markt

Er zijn zoveel zeilgebieden op deze aardbol en zoveel verschillende soorten zeiljachten,

dat je als consument bijna verdrinkt in de mogelijkheden. Dat is precies wat Anne de Vries

en Ron Spoelstra met hun site proberen te voorkomen. “De markt is zo groot,” begint

Ron, “dat je gerust kunt spreken van een oerwoud aan aanbieders. Het is voor de gewone

huurder niet gemakkelijk te peilen of een verhuurder wel of niet betrouwbaar is.” Anne:

“Wij kennen de markt inmiddels zo goed, dat we kunnen garanderen dat het gehuurde

schip er ook echt zal liggen.”

Crisis of geen crisis, je zeilkunsten vertonen op een van de vele wereldwateren

moet toch kunnen. Zeker omdat je geen tonnen meer hoeft neer te leggen voor

een luxe zeiljacht: je kunt er gewoon een huren.

zoRGELoos

pRonKEnmet een gehuurd zeiljacht

42

43

Categorie

44

Categorie

45

“Het is een machtig gevoel om aan h et roer van je ‘eigen’

zeiljacht te staan...”

Geen onaangename verrassingen

Hoe is het mogelijk om deze betrouwbaarheid te garande-

ren? Ron: “Wij zijn op een goed moment de hele wereld gaan

afspeuren naar havens waar jachten te huur zijn. Dat was en

is nog steeds een enorme klus.” Met alle jachtverhuurders die

de compagnons in hun bestand hebben, is persoonlijk contact

geweest, waarbij Ron en Anne zich ervan hebben overtuigd dat

de verhuurder beschikt over een deugdelijk boekingssysteem.

“We moeten onze klanten de zekerheid kunnen bieden dat de

haven waar ze uiteindelijk terecht komen, de zaken goed voor

elkaar heeft,” vertelt Ron verder. “Ook wij hebben er niks aan

als klanten bij ons een vakantie boeken en vervolgens voor de

verrassing komen te staan dat er helemaal geen zeiljacht ligt.”

“40 duizend euro voor een week zeilen?

Het gebeurt!”

46

betrouwbaarheid. Alles is met eigen vermogen gefinancierd.

Heerlijk was dat, om niet je hand op te houden bij een bank,

maar gewoon je eigen ideeën meteen uit te kunnen voeren,”

zegt oud-bankier Ron Spoelstra.

Pindakaas en champagne

Tot nu toe hebben Ron en Anne wereldwijd 9.000 zeiljachten te

verhuren op meer dan 200 bestemmingen, waarvan de meest

populaire rond de Middellandse Zee liggen. Maar ook een

dagje zeilen op de Waddenzee of vier weken aaneengesloten

ronddobberen kan worden geregeld via Zeiljachthuren.nl. “De

meeste van onze klanten komen op dit moment uit Nederland

en Vlaanderen,” zegt Anne. “Het gaat voornamelijk om mensen

met een bovenmodaal inkomen en de nodige - in de meeste

gevallen verplichte - vaarbewijzen. Gemiddeld betalen mensen

3.500 euro voor een zeilvakantie, maar we maken ook wel eens

een uitschieter mee van een rijkaard die 40.000 euro per week

spendeert. Die mensen willen dan ook alles erop en eraan. Per-

soneel, een schipper, champagne en een kok om de lekkerste

gerechten te bereiden. We zorgen zelfs dat iemands favoriete

pindakaas aan boord is.”

Een tiende van de markt

Ron en Anne verkeren op dit moment in de luxepositie dat

ze in de gaten moeten houden niet te snel te groeien, om zo

hun bedrijf beheersbaar te houden. Om de volgende groei-

slag te maken zijn ze bezig hun site in meerdere talen op te

stellen, zodat boekingen van over de hele wereld binnen kun-

nen komen. “We pakken nu al 10% van de markt, dat is veel,

maar we kunnen nog veel meer,” stelt Ron. De zeilliefhebbers

willen in de toekomst niet ‘de grote bazen op kantoor’ wor-

den. “Als dreigt dat we daar te veel tijd moeten doorbrengen,

dragen we de dagelijkse leiding meteen over en gaan wij lek-

ker op de Caraïben mensen rondzeilen, gewoon voor een fles

Beerenburg per dag!”

www.zeiljachthuren.nl

Van hobby naar beroep

Anne de Vries en Ron Spoelstra hebben allebei van hun hobby

hun beroep gemaakt. Ze zijn beiden oorspronkelijk niet begon-

nen in de zeiljachtenbranche, maar hebben als fervente zeilers

een schat aan ervaring opgebouwd. Ron is van origine bankier,

maar was daar na jaren wel op uitgekeken. Hij zag zijn kans

schoon toen hij eigenaar kon worden van Rossinante Yacht-

charter Lauwersmeer, een verhuurbedrijf van zogenaamde

droogvallende scherpe zeiljachten. Daarnaast begon hij als im-

porteur van Allures zeiljachten en Outremer catamarans. Anne

is medeoprichter van NationaleVacaturebank.nl en weet alles

van internettoepassingen en zoekmachines. Ook hij is een fa-

natiek zeezeiler en eigenaar van een prachtig zeiljacht, waar-

mee hij zo vaak mogelijk de golven trotseert.

Kennis bundelen

Het was bij de aanschaf van dit zeiljacht, dat Anne en Ron elkaar

ontmoetten: Ron importeerde het type schip waar Anne zijn

zinnen op had gezet. “Ik adviseerde hem over de aanschaf, we

zijn samen een keer gaan zeilen en zo werden we vrienden,”

vertelt Ron. “Vanuit de kennis die wij samen van zeilen hebben,

gecombineerd met onze andere expertises, ontstond al snel

het idee om samen iets te ondernemen,” vertelt Anne. “Met nu

deze site als resultaat.”

Eigen vermogen

In hun stoutste dromen hadden Ron en Anne niet kunnen ver-

moeden dat hun onderneming zo’n vlucht zou nemen. “De

boekingen stroomden meteen binnen, we wisten niet wat ons

overkwam,” zegt Ron enthousiast. “Het vroeg wel een forse

investering, want wij moeten zowel aan onze klanten, als aan

de verhuurders in ons bestand, de garantie kunnen geven dat

de zeiljachten ook daadwerkelijk worden verhuurd. Bij elke

boeking vraagt de verhuurder meteen een aanbetaling. Wan-

neer de klant deze aanbetaling niet in een keer kan of wil be-

talen, moeten wij dat voorschieten om de boeking te kunnen

bevestigen. Dat is een risico, maar waarborgt wel direct onze

47

DE ONSTUITBARE OPMARS vAN

cyBeRcRimeTerwijl we met zijn allen nog steeds strijden tegen econo-

mische malaise, de onrust in het Midden-Oosten en het

broeikaseffect zijn we geneigd te vergeten dat een van de

grootste gevaren van deze tijd op de loer ligt in de ‘veilig’

gewaande omgeving van onze huiskamers en kantoren.

Iedereen die gebruik maakt van zijn of haar computer

en het internet is een potentieel slachtoffer. Een dreiging

waartegen bewapening onmogelijk lijkt. We hebben het

over cybercrime of hightech crime.

Teks

t > M

arce

l Lim

bour

g

48

De meest VOORkOmenDe VORmen Van cyBeRcRime

Phishing | Dit bestaat uit het oplichten van men-

sen door ze te lokken naar een valse (bank)website.

Vaak een waarheidsgetrouwe kopie van de echte

website. Nietsvermoedend log je in met je inlog-

code en wachtwoord en/of creditcardnummer.

Hierdoor krijgt de fraudeur de beschikking over

deze gegevens met alle gevolgen van dien.

Skimming | Dit is het op onrechtmatige wijze

bemachtigen en kopiëren van pinpas- of credit-

cardgegevens. Het is een vorm van betaalpas-

fraude, waarbij criminelen de magneetstrip van

een pas kopiëren en de pincode bemachtigen op

het moment dat er een transactie wordt verricht.

Vervolgens maken de fraudeurs een kopie van de

pas om daarna met gebruik van je pincode geld op

te nemen en betalingen te verrichten in binnen- en

buitenland.

Grooming | Dit is de werkwijze waarop sexueel

gemotiveerde criminelen contact leggen met kin-

deren en volwassenen met het oogmerk seksueel

contact tot stand te brengen.

Identiteitsfraude | Dit is het gebruik van fraudu-

leus verkregen persoonlijke informatie om met

andermans naam toegang te krijgen tot computer-

systemen, vormen van elektronische dienstverle-

ning en betaal- en creditcardrekeningen.

Spam | Dit is ongewenste reclame versturen naar

e-mailadressen en een middel om websites plat te

leggen.

Het zijn krengen die zich ongemerkt in je computer-

systeem nestelen en vermenigvuldigen

Computercriminaliteit, in goed Nederlands, is de snelst groei-

ende vorm van misdaad. Vertaald naar de praktijk hebben we

het dan over spam, phishing, pharming, malware, skimming en

datadiefstal. Een groeimarkt voor virtuele struikrovers en ander

geboefte. Talloze particulieren en ondernemers worden ermee

geconfronteerd en vaak zijn de gevolgen verstrekkend. Omdat

we een aanval op onze computers met gevoelige gegevens

meestal te laat herkennen en we dus ‘op de blaren’ moeten

zitten.

‘Cybercrime is een ruim omvattende naam voor misdaden ge-

pleegd over het internet. Deze criminele activiteiten kunnen

gericht zijn tegen personen, eigendommen en organisaties

of tegen elektronische communicatienetwerken en informa-

tiesystemen,’ zo luidt de definitie. Cybercrime bestaat nog

niet zo lang. Pas in het begin van de jaren tachtig doken de

eerste hackers van computersystemen op. Schimmige ‘compu-

ternerds’ die er plezier aan beleefden om vanuit hun zolder-

kamertje complete computernetwerken plat te leggen. Met als

enige motivatie pesterij en kijken of je er mee wegkwam. Deze

vorm van anarchie werd in eerste instantie geïnspireerd door

de zogenaamde ‘phreakers’.

49

Phreaken ontstond met de opkomst van de telefoon. Het hacken van telecom-

municatiesystemen groeide uit tot een ware pest. Met name in de Verenigde

Staten. Door het imiteren van bepaalde tonen (het Amerikaanse telefoonnet-

werk was hier op gebaseerd), konden de phreakers gratis bellen over de hele

wereld. De ‘toon’ was gezet.

I Love You

Computervirussen. Een virus is een vorm van schadelijke software. Het is vaak een

computerprogramma dat zich in een bestand nestelt, bijvoorbeeld in bestanden

van het besturingssysteem. Deze virussen worden als schadelijk beschouwd,

want ze nemen schijfruimte en computertijd in beslag van de besmette compu-

ters. In ernstige gevallen kunnen ze in de computer schade aanrichten zoals het

wissen en verspreiden van gegevens. Er is altijd sprake van een steeds langzamer

werkende computer. Met uiteindelijk het vastlopen van je computer als gevolg.

Het zijn ‘krengen’, die zich ongemerkt in je computersysteem nestelen en ver-

menigvuldigen. Iets anders zijn de Trojaanse paarden. Dit zijn programma’s die

bewust andere dingen doen dan ze voorspiegelen. Om de computer gemakke-

lijker toegankelijk te maken voor andere virussen of om spam te versturen terwijl

je een spelletje speelt. Wormen zijn geen virussen maar worden wel vaak zo

genoemd. Het zijn zelfstandige programma’s die zich snel over het netwerk ver-

spreiden. Wellicht herinnert u zich nog de ‘I Love You’ worm. Het veroorzaakte

wereldwijd 5,5 miljard dollar schade.

Een explosieve groei van cybercrime

Misbruik van het internet is wijdverbreid. Dit heeft verschillende redenen. Op

de eerste plaats is het veel moeilijker om de dader(s) te traceren dan bij ge-

wone criminaliteit. Het is allemaal veel anoniemer. Bovendien zijn ICT-misdrijven

niet gebonden aan landsgrenzen. Het bemoeilijkt de opsporing en uiteraard

de vervolging. Het grootste probleem zit echter in de snelle technologische

Terwijl u nietsvermoedend en vrolijk uw gegevens

over het internet verspreidt

50

ontwikkelingen. Door constante veranderingen en creativiteit

en inventiviteit van gemotiveerde criminelen is het voor de ver-

volgers een moeizame maar vooral ook, dure strijd. Bovendien

zijn de criminele opbrengsten hoog en is de pakkans uiterst

klein. Het internet is daardoor de ideale werkomgeving voor

professionele criminelen. Het opleiden en inhuren van ‘zware’

hackers is een tijdrovende bezigheid. Maar de internetmaffia

beschikt over veel ‘zwart’ geld en heeft meer dan voldoende

tijd om een ‘overval’ voor te bereiden. Terwijl u nietsvermoe-

dend en vrolijk uw gegevens over het internet verspreidt.

de schaduwkant van social networking.

Hyves, Facebook, Twitter en LinkedIn zijn populaire sociale

netwerken. Maar ook Lexa, Relatieplanet en andere websites

zorgen ervoor dat de criminelen ons steeds een stapje voor

kunnen blijven. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de website

‘wieowie.nl’ en toets een willekeurige naam in van iemand die

u wel of niet persoonlijk kent. Het is schrikbarend om te zien

hoeveel persoonlijk informatie u terugvindt op het net. Meestal

hebben de mensen die het betreft het er nota bene zelf op-

gezet. Waar ga je op vakantie en wanneer? Heb je een drukke

baan en waar ben je dan overdag? Wat is je sexuele voorkeur?

Wie waren je klasgenoten? En vooral: heb je wat te besteden?

“Need I say more?”

Wie doet het?

Wie zitten achter cybercrime? De echte maffia! Vooral uit de

voormalige Oostbloklanden. Maar ook de West Afrikanen en

boeven uit Azië hebben er de afgelopen jaren een nieuwe

hobby bij. Internetfraude, waaronder voorschot-, identiteits-,

bank- en creditcardfraude, zou vooral worden gepleegd door

mensen van Afrikaanse of Aziatische afkomst. Achter kinder-

porno en het online verleiden van kinderen tot een fysieke

ontmoeting zitten vooral blanke daders, concluderen onder-

zoekers. Criminele organisaties rekruteren steeds vaker pas

afgestudeerden, hackers, ICT’ers en jonge leden van compu-

terclubs. Zij manipuleren en bespioneren computers, ontwik-

kelen speciale software of maken nepwebsites om criminele

activiteiten mogelijk te maken. Zo houden zij zich bezig met

internetfraude, kinderporno en hacken.

Nieuwe handel

Waarom storten criminelen zich massaal op het internet? Heel

simpel eigenlijk. Met name omdat hun vroegere bezigheid, de

drugshandel, steeds minder lucratief wordt. De oorzaak hiervan

ligt in het feit dat er enorme verschuivingen plaatsvinden in

de productie, distributie en het uiteindelijke gebruikersgedrag.

Vroeger waren er producerende landen van drugs als bijvoor-

beeld Columbia, het verre Oosten en Afghanistan. De distributie

vond plaats via Oost Europa, en West Afrika. De afzetgebieden

kon men vinden in met name West Europa en West Amerika.

De gebruikende landen zijn met de opkomst van chemische

drugs zoals Crack, XTC, Speed, GHB etc. producerende landen

geworden. Weg handel dus!

Zombiecomputers

Zombiecomputers zijn computers die van afstand worden be-

stuurd door cybercriminelen. Meestal worden ze ingezet voor

schadelijke doeleinden zoals het verzenden van spam. Het al-

lergrootste leger zombiecomputers bevindt zich in Europa.

Dat concludeert het Duitse beveiligingsbedrijf G DATA uit een

recent onderzoek naar cybercrime. “Duitsland en Italië staan

bovenaan de wereldranglijst als het aankomt op de hoeveel-

heid zombiecomputers: maar liefst 20% van alle computers

in botnets - netwerken van zombiecomputers - zijn in deze

landen te vinden,” aldus Ralf Benzmüller, hoofd Security bij G

DATA. In de top tien staan verder Brazilië als goede tweede,

Turkije, China, Polen, de Verenigde Staten, Rusland, Spanje en

India. Wereldwijd worden er gemiddeld zo’n 350.000 zombies

per dag ingezet voor schadelijke doeleinden. Tijdens piekuren

worden er zelfs meer dan 700.000 zombies ingezet voor het

verspreiden van spam.

Namaaksites

Een computer in een zombie veranderen is een fluitje van een

cent. Een schadelijke code wordt bij voorkeur geplaatst op na-

maak- of gehackte websites. Het openen van dergelijke sites is

voldoende om van je PC een zombie te maken. Het gebruik van

firewalls en anti-virussoftware is helaas nog geen gemeengoed

bij alle computergebruikers. “Hierdoor blijft het aantal potentië-

le zombiecomputers hoog en is het makkelijk de botnets groot

51

te houden”, verklaart Benzmüller, de grote hoeveelheid zom-

biecomputers in onze contreien. “Botnetbeheerders hebben

Europa al lange tijd op de radar: snelle ADSL-verbindingen,

goede PC-apparatuur, en belangrijker: heel veel onbeschermde

Windows-systemen.”

‘Weekendje-geld-weg.nl’

Tenslotte een voorbeeld. Stelt u zich eens voor. U maakt een

reisje naar Mexico naar een luxe hotel. U bent een niet onver-

dienstelijk amateurfotograaf en schiet een aantal aantrekkelijke

plaatjes. Eenmaal thuis aangekomen maakt u een professio-

nele website van deze droomplek. Compleet met een online

boekingssysteem en het logo van de ANVR. Ziehier: u heeft

een prachtig hotel met honderd kamers met alles erop en er-

aan. Alleen ligt het hotel dit keer niet in Mexico maar op een

gefingeerde plek in Spanje. Alles ziet er op en top en profes-

sioneel uit. Online boeken is niet abnormaal. We hebben het

allemaal wel eens gedaan. Dus afwachten maar. Mensen kun-

nen door het aanbetalen van een fiks deel van de uiteindelijke

reissom van te voren hun vakantie boeken. Een maand voor

aankomst dient het slachtoffer de hele reissom voldaan te heb-

ben. Desnoods wordt hij er vlak voor het aflopen van de defi-

nitieve betalingstermijn nog eens fijntjes aan herinnerd. Met

als slotzin: “Wij wensen u een prettig verblijf bijgaand vind u de

route beschrijving…” Zo stroomt het geld binnen. En bent u een

cybercrimineel.

Cybercrime: wat kunt u er zelf tegen doen?

Iedereen kan slachtoffer worden van cybercrime. Toch kunt u

van alles doen om de risico’s zo klein mogelijk te houden. Zes

tips voor veilig internetten.

1. Gebruik een goede virusscanner.

2. Zet gevoelige privé-informatie niet meer zomaar op internet.

3. Download niet illegaal.

4. Beveilig het draadloos netwerk.

5. Gebruik een goede spamfilter.

6. Klik niet zomaar op OK.

Kijk voor meer informatie over veilig internetten op:

www.nederlandveilig.nl/veiliginternetten

Een computer in een zombie veranderen is een

fluitje van een cent

52

Samen op zoek naarmogelijkheden...

Rabobank. Een bank met ideeën.

Zo’n wijn wordt toch ook een beetje van mijzelf…Als accountmanager Private Banking van Rabobank Westelijke Mijnstreek ken ik mijn klanten en weet ik wat hen

beweegt. Ik ken hun dromen en ambities. Het gekke is; het lijkt allemaal anders maar het komt altijd op hetzelfde neer.

Lekker leven zonder al te veel kopzorgen. Het beschikken over een vermogen is immers een lust, geen last.

Vaak wil een klant toch ook wel bezig blijven. Maar dan wel met léuke dingen. Een eigen wijnhuis beginnen bijvoorbeeld

of een huis in Frankrijk kopen. Of een combinatie van beiden natuurlijk. Als ik mijn klant kan helpen bij de realisatie

van zo’n project dan ben ik best wel trots. Op mijn klant, mijn bank en ook een beetje op mijzelf. Rendement behaal

je nooit alleen...

Samen op zoek naar mogelijkheden... Dat is de gedachte, dat is het idee.

www.rabobank.nl/wm

DUiken: Tekst > Jos Cortenraad Beeld > Paul Wolters

“Duiken is voor mij de ultieme uitlaatklep. Op het moment dat ik in het water

glijd, ben ik alle stress kwijt. De klant die klaagt of niet betaalt, de discussie

met de fiscus, het gezeur over kilometeradministratie; het bestaat gewoon

niet meer. Ik kan het iedereen aanbevelen.”

Aan het woord is Paul Wolters, al 32 jaar eigenaar van Wolters Klimaattechniek in Beek

en al bijna even lang verknocht aan de duiksport. “Duiken is een gevoel dat aan een

buitenstaander lastig uit te leggen is. Je moet het ervaren. De stilte, het water dat je als

een tweede huid omsluit, het speciale licht. Duiken is elke keer weer een sensatie. Of je

nu in het ijskoude Grevelingenmeer zakt of de behaaglijk warme Rode Zee bij Egypte. Je

vergeet echt alle sores boven de oppervlakte.”

Warmtepompen

Niet dat de 52-jarige ondernemer zoveel ellende heeft. Privé heeft hij een prettig leven

en zakelijk is weinig te klagen. “Dat klopt wel,” klinkt het lachend. “Het bedrijf draait prima.

Vroeger deed ik echt alles zelf, nu heb ik de luxe van vier man personeel. Die doen het

zware werk. Ik hou me vooral bezig met acquisitie en nieuwe producten. Naast de tradi-

tionele koelsystemen en airco’s, verkopen en installeren we sinds een jaar of vijf warmte-

pompen. Mooie, duurzame systemen die energie uit de buitenlucht halen. Warmte in de

winter, koeling in de zomer. Een investering die binnen drie à vier jaar is terugverdiend,

want de energierekening halveert zo’n beetje. Nee, dat loopt allemaal prima. Ik heb ge-

leerd me niet meer zo heel druk te maken. Neemt niet weg dat elk mens ontspanning

nodig heeft.”

onder water verGeet Paul wolters alle sores

De Ultieme Ontspanning

“Een uiterste vorm van vrijheid”

54

55

56

“Je ‘zweeft’ als h et ware in een surrealistisch e

wereld...”

57

Paul Wolters vindt die onder andere in de duiksport. “Mijn

zwager kwam destijds op het idee nadat hij op de Maladiven

een keertje gesnorkeld had. We zijn in Stein lid geworden van

een duikvereniging en waren eigenlijk meteen verkocht. Net

als onze echtgenotes trouwens. Al dik dertig jaar zoeken we

regelmatig een duikplek op. Dat kan in eigen omgeving zijn

voor een paar uurtjes of een complete duikvakantie ergens

rond de Middellandse Zee of nog verder weg. In principe kun

je overal ter wereld duiken.”

Veilig duiken

Het duurde ruim een jaar voordat Paul Wolters het oefen-

zwembad in Stein mocht verruilen voor het ‘echte’ werk. “Ik

zie de advertenties wel eens staan: leer duiken in drie dagen

op Curaçao. Onzin en levensgevaarlijk. Er komt nogal wat bij

kijken. We hebben een jaar lang elke week theorielessen ge-

had, telkens gevolgd door de praktijk. Ik heb een vuistdik boek

uit het hoofd geleerd. Als je veilig wilt duiken, dan moet je

bijvoorbeeld precies weten hoe diep je kunt gaan. Voor mij is

dat 30 meter. Voor een ander kan dat 20 of 40 meter zijn. Je

moet weten om te gaan met de zuurstofflessen en het lood om

je middel. En je moet vooral leren om niet in paniek te raken.

Zwem je te snel naar boven, dan betaal je dat met je leven.” Eén

keer werd de stressbestendigheid van Paul Wolters danig op de

proef gesteld. “We zwommen achter een grote zeeschildpad

aan, ergens bij Mexico. Ik was zo gefascineerd dat ik te diep

ging. Op 40 meter ging een ventiel kapot waardoor ik niet meer

normaal kon ademen. Toen heb ik een uur lang gedaan over

de terugtocht naar de oppervlakte ondertussen elke minuut

een teug zuurstof nemend. Wat was ik blij toen ik boven was.”

Een spannend avontuur dat meteen aangeeft hoe betoverend

de onderwaterwereld kan zijn. “Ik heb de prachtigste vissen en

planten gezien. In de warme zeeën, maar ook in de Maas en het

grindgat. Dat is één van de gevaren van deze hobby: je volgt

wat je ziet. Je denkt niet meer na. Tijdens de opleiding wordt

daar voortdurend op gehamerd.”

Rode Zee

De mooiste herinneringen bewaart Paul Wolters aan de Rode

Zee. “Ja, en meteen de slechtste. De riffen zijn er deels verwoest

door de duiktoeristen. Het is wel erg commercieel geworden

allemaal. Dan ga je met veertig man op een boot om op de-

zelfde plek te duiken. Hier in Nederland mag je bijna nergens

meer vrij duiken. Dat heeft me dusdanig het plezier bedorven

dat ik een paar jaar weinig gedoken heb. Heeft ook te maken

met de warmtepompen waardoor ik ook in de winter veel werk

en dus weinig tijd heb. Eigenlijk pas vorig jaar heb ik de draad

weer opgepikt.” Waar veel sportduikers de tropen als favoriete

bestemming hebben, oriënteert Paul Wolters zich juist op het

noorden. “Hoog op het verlanglijstje staat Scandinavië. Met de

camper naar Noorwegen en Zweden, uitrusting in de kofferbak

en dan het water in waar het mooi is. Als het even kan komende

zomer. Een uiterste vorm van vrijheid.”

www.woltersklimaattechniek.nl

58

59

1. GREAT BLuE HoLE | Belize

Van bovenaf ziet deze onderwatergrot eruit als het pupil

van een oog. Het ‘grote blauwe gat’ heeft een diameter

van driehonderd meter en een diepte van honderd

meter. Vroeger was het een kalksteengrot, maar tijdens

de laatste ijstijd heeft het dak het begeven. Er is geen

enkele vis te bespeuren, maar eens u tussen de druip-

stenen van deze grot zwemt, vergeet u dat al gauw.

2. CHuuK LAGooN | Micronesië

Het Chuuk Lagoon gebied is zowat zeventig kilome-

ter breed. Hier zwemmen kleurrijke tropische vissen

tussen wrakken van vliegtuigen die hier neerstortten

tijdens Amerikaanse aanvallen in 1944. De Fujikawa

Maru is de onderwatersite waar intacte gevechts-

vliegtuigen op de bodem rusten. Op de Shinkoku

Maru site vindt u gezonken schepen, bedekt met

een laagje koralen en sponzen. Enkel gecertificeerde

duikers mogen hier een duik wagen.

DUikBestemming toP 10 wereldwijd

3. MANTA RAY VILLAGE | Hawai

De duiksite voor de kust van Kona op Hawaii is vooral

’s nachts populair: dan schijnen duikinstructeurs met

krachtige lichten in het water om plankton aan te

trekken, waardoor Manta Rays – de bekendste soort

van roggen- tevoorschijn komen. Hun verschijning is

hoogst onvoorspelbaar. De ene keer kunt u ze volledig

zien, de andere keer niet. Maar volle maan schijnt het

ideale moment te zijn om op Manta Rays te ‘jagen’.

4. SAMARAI ISLAND |

PaPua new Guinea

Hier moet u niet zijn als u op zoek

bent naar manta rays, haaien,

murenen of andere spectaculaire

grote vondsten. Kleine mysterieuze

zeecreaturen, zoals de naaktslak,

zwaaien de scepter in het zoute

water van Papua New Guinea.

Ook prachtige koraalriffen, tro-

pische vissoorten en zelfs over-

blijfselen van de geschiedenis

van Samarai zijn er te vinden.

Dankzij het ondiepe water is dit

de ideale plek voor beginners

om het duiken onder de knie te

krijgen.

5. PuLAu SIPADAN | Maleisië

Op dit Maleisische eiland, dat in haast alle

lijsten voorkomt als topbestemming voor dui-

kers, kunt u de talrijk aanwezige schildpadden

bewonderen. Op 22 meter diepte ontdekt u de

‘schildpaddengraftombe’ waarin skeletten van

schildpadden huizen. Iets anders is Barracuda

Point. Daar ondervindt u niet langer de rust

van schildpadden, maar de kracht van kolkend

water. De beroemde ‘Drop off’, op een kleine

afstand van de kustlijn, is de plaats waar de

oceaanbodem 600 meter het diepe in gaat.

6. CoCoS ISLAND |

costa rica

Op Cocos Island, 600 kilometer

van Costa Rica’s kustlijn, werd

niet voor niets de film ‘Jurassic

Park’ opgenomen. Maar het is

pas onder water dat er actie

is: enorme scholen hamer-

haaien cirkelen hier nerveus in

het rond. De grootste scholen

zijn te vinden rond de onder-

gestroomde berg Alcyone. Dui-

kers zullen het eiland moeten

bezoeken per live aboard bo-

ten want overnachten is er niet

toegestaan.

7. GANSBAAI | zuid-afrika

Kruip in een metalen kooi en dien als lokaas

voor de hamerhaaien van Zuid-Afrika. Onder-

tussen kunt u dit meest bedreigende roofdier

grondig van dichterbij bekijken, terwijl u neus

aan neus kennismaakt. Duikoperatoren doen

al het nodige om de dieren naar de kooi te

lokken, wat zorgt voor veel controverse op de

West-Kaap. Dergelijke operatoren vindt u in

Hermanus, maar de boten zelf vertrekken vanaf

de Gansbaai, 35 kilometer verderop.

8. RAS MoHAMMED NATIoNAL PARK | eGyPte

In het meest zuidelijke stukje van het Sinai schiereiland

vinden we het Ras Mohammed National Park, dat aan de

Rode Zee uitmondt. Het park zelf biedt twintig duiklocaties.

De voornaamste zijn Yolanda Reef en Shark Reef. Op de eer-

ste kunt u duiken naar het wrak van de gezonken Yolanda,

inclusief de lading van honderden toiletten en één BMW.

9. CoCKLEBIDDY CAVE | australië

De Nullarbor vlakte in Australië mag dan al

droog lijken, eronder bevinden zich verschillende

overspoelde grotten, waaronder Cocklebiddy Cave. Deze vier meter

lange, pijlrechte tunnel is haast volledig onder water gelopen. Om

hier te duiken moet u wel ervaren zijn en een toestemming krijgen

van het departement ‘Western Australia’s Conservation and Land

Management’.

10. RAINBoW WARRIoR |

nieuw zeeland

Het schip van Greenpeace,

‘Rainbow Warrior’ genaamd,

werd in juli 1985 gebombardeerd in de haven van Auckland door saboteurs

van de Franse regering. Overblijfselen ervan kunt u al duikend ontdekken

in de Matauri Bay in het noorden van Nieuw Zeeland. Het schip is nu de

thuis van vele vissen, murenen, sponzen en algen in alle soorten en kleuren,

waardoor het zijn naam in elk geval alle eer aan doet.

Tekst > Aïsa Knockaert

60

Henk Nooren

Tekst > Jos Cortenraad Beeld > Henk Nooren

Attines. Nooit van gehoord? Dat kan, want dit buurtschap in België op een kleine drie kwartier rijden van

Maastricht telt welgeteld één adres. Verscholen op een plateau hoog boven de Maas, in de middle of nowhere. En

toch staat dit adres in de smartphones en TomTom’s van de beroemdste springruiters en paardenhandelaren uit

alle delen van de wereld. Attines is namelijk de thuishaven van de opleidingsschool van voormalig topruiter en

internationaal trainer Henk Nooren.

De weg naar Attines bij Engis voert langs een onaantrekkelijk

stukje Maas en een lint van grauwe fabrieken met rokende

schoorstenen. Het laatste stukje bergop vereist enige stuur-

manskunst vanwege de talloze gaten en kuilen in de weg. En

dan openbaart zich een prachtige boerenhoeve zoals eigenlijk

alleen Wallonië of Noord-Frankrijk die kent. Afwerend en tege-

lijk intrigerend, opgetrokken in natuursteen. Welkom bij Henk

Nooren Stables.

Bijzonder

“Ik heb eerst heel hard nee geroepen toen mijn vrouw Nicole

met deze locatie op de proppen kwam,” vertelt Henk Nooren

in de ontvangstruimte van de bijgebouwde manege. “De route

hierheen is desolaat, de industrie zo dichtbij, in de verre om-

geving is niets te doen. Maar na een eerste bezoek wist ik wat

ze bedoelde. De sfeer is zo bijzonder, je hebt hier nergens last

van. De ideale plek om ons bedrijf verder uit te bouwen. Met 20

hectare veel ruimte, centraal in Europa en goed bereikbaar via

autowegen en vliegvelden.” Liefde op het eerste gezicht dus,

destijds in 2003. Met de eigenaren van de hoeve wordt snel

een akkoord bereikt, de Rabobank verleent alle medewerking

en na de bouw van de manege naast de hoeve verhuist Henk

Nooren Stables definitief van Guttecoven naar Wallonië. Een

stap waar niemand in het gezin spijt van heeft gehad, de drie

dochters inclusief. “Geen tijd voor,” lacht Henk Nooren. “Hier

is het altijd druk, zeven dagen per week. Wat dacht je met ge-

middeld veertig paarden die twee tot drie keer per dag bere-

den moeten worden. Met de ruiters die hier les nemen. Met

de handelaren die hier regelmatig komen kijken, op zoek naar

bijzondere paarden.”

Henk nOORenkan de adrenaline niet missen

61

“Er is één echte droom: dochter Lisa naar de top

brengen”

62

Toppers

In een kwart eeuw hebben Henk en Nicole Nooren een flore-

rend bedrijf opgebouwd met internationale faam. Toppers uit

de hele wereld komen naar het afgelegen Attines om te trai-

nen. “Ruiters en amazones uit verschillende Europese landen,

de VS, Japan, Mexico en noem maar op. Sommigen voor een

stage van enkele weken, anderen komen al jaren. Uit de hui-

dige top tien zijn hier momenteel vijf ruiters te gast. Soms met

hun eigen begeleiders en uiteraard altijd met hun paarden.”

Toch wringt het een beetje: de befaamde Henk Nooren die in

1977 met het Nederlands team Europees kampioen wordt en

een jaar later tweede op het WK. Zoon van ruitersporticoon

Cees Nooren en vele jaren nauw betrokken bij de Nederland-

se hippische sport. En nu woonachtig in België en trainer van

de Franse équipe. “Tja, zo gaan de dingen soms,” klinkt het na

enige aarzeling. “Ik ben 25 jaar geleden gestopt met de actieve

wedstrijdsport en gekozen voor een internationale trainerscar-

rière. Ik ben coach geweest in Spanje, Italië, Scandinavië en nu

dus in Frankrijk. In Limburg hebben we een mooi bedrijf op-

gebouwd en de verhuizing was een logische stap. Ik draag de

Nederlandse springsport een warm hart toe. Ik ben ook blij dat

we als Nederland volop meetellen in de wereld.”

Kostbaar

Tijd is kostbaar voor de man die elk jaar een slordige 150.000 ki-

lometer op de teller van zijn auto bijschrijft en gemiddeld twee

keer per week in het vliegtuig stapt. Zijn ogen schieten regel-

matig naar de klok, hij zit op het puntje van zijn stoel. Want er

moet nog zoveel gedaan worden, ook op deze koude maan-

dagochtend in februari. “Dit is een cruciaal jaar. De Olympische

Spelen van Londen komen eraan. In 2012 ja, maar daar zijn we

nu al helemaal op gefocust. Dat geldt voor de mensen die hier

trainen en natuurlijk ook voor het Franse team waarbij ik als

trainer heel nauw betrokken ben. Een jaar is kort. In de hippi-

sche sport maak je maar heel kleine stapjes vooruit. Elk detail

moet kloppen. Bij mens én paard. Dat samenspel maakt de

springsport zo uniek. Zo spannend ook. De adrenaline stroomt

net zo hard bij wedstrijden als in de tijd dat ik zelf sprong. Na 25

jaar kan ik die altijd nog niet missen.”

Henk Nooren is zowel paardenhandelaar als trainer. Een moei-

lijke combinatie? “Soms wel. De kans is immers altijd aanwezig

dat goede paarden worden opgekocht door partijen die veel

kapitaalkrachtiger zijn dan wij. Uit het Midden-Oosten bijvoor-

beeld of de Verenigde Staten. Als coach van het Franse team

zou ik het heel erg vinden als net voor de Olympiade de beste

paarden weggekocht worden. Als handelaar heb ik een andere

invalshoek. Als ik goed verdien aan een paard, kan ik weer in-

vesteren in nieuw talent. Het is net als bij Ajax. Je leidt talenten

op en de toppers gaan naar Barcelona of Milaan. Dat is het lot

van de kleinere paardenlanden.”

Lisa

Olympisch kampoen worden met Frankrijk is een van de groot-

ste doelen van Henk Nooren. Maar er is één echte droom:

dochter Lisa (13) naar de top brengen, volgens kenners een

supertalent. “De dochter die zonder enige aarzeling voor de

springsport heeft gekozen. Genenkwestie? Misschien, maar

onze andere twee dochters hebben geen speciaal talent en

mijn zussen hadden dat ook niet. Lisa dus wel. En ze gaat er

vol voor. Met een passie waar Nicole en ik nauwelijks aan kun-

nen tippen. Het is haar eigen keuze en uiteraard proberen we

die absolute top te halen. Je weet nooit of dat lukt, er spelen

zoveel factoren een rol. Maar we gaan ervoor. Onze dochter

Olympisch kampioen of wereldkampioen, het zou wat zijn.”

63

Tekst > Marcel Limbourg Beeld > Henry Peters

Clara Lamar: “Ik ben een creatief mens. In eerste instantie in ieder geval. Ik

ben een danseres. Dat ondernemen is er eigenlijk vanzelf bijgekomen. Geluk-

kig heb ik op dat vlak erg veel steun aan mijn man André. Hij leidt de dans-

school eigenlijk op zakelijk vlak. Ik houd me primair met het dansen bezig.

Wat mij betreft is dat de perfecte combinatie. Ik begeleid de dansers, plan

de lessen, bepaal wat er gegeven gaat worden aan de kinderen en dat soort

dingen. André doet dat ook voor een gedeelte. Maar hij weet wat er uitgaat

en binnenkomt, zeg maar… Ik concentreer mij op het creatieve proces. Ik zou

ook niet anders willen. Mijn man doet de zakelijke kant. En dat doet hij heel

goed. Daarnaast ondersteunt hij de dansschool waar hij maar kan. Zonder

hem was ik verloren.”

LIEFDE VooRMUzIEK EN vOOR BEwEGING...

“Mensen vinden mij gewoon dansdebiel”

64

65

Clara Lamar

“Sociale verschillen en leeftijdsgrenzen

vervagen”

“Mijn moeder vond dat dansen bij de opvoeding hoorde. Mijn

broer en ik dus op dansles. Dat deed eigenlijk iedereen in die

tijd. In mijn klas zat bijna iedereen op dansles. We werden en-

thousiast en zijn beiden ook als dansleraar verder gegaan. Ik

heb best een goede opleiding hoor. Na gymnasium bèta heb

ik een opleiding tot diëtiste gevolgd. Toch koos ik uiteindelijk

voor de richting waar mijn hart lag. Ik ben in eerste instantie in

de reiswereld terechtgekomen. Op Rhodos om precies te zijn.

Ik heb daar enkele jaren gewoond en echt een geweldige tijd

gehad. Mijn broer die inmiddels een succesvolle dansschool

had vroeg me of ik niet bij hem wilde komen werken. Na am-

pele overwegingen ben ik overstag gegaan. Eerst nog eens

een driejarige dansopleiding gevolgd en toen ben ik voor hem

gaan werken.

Begin jaren negentig ben ik, samen met mijn man, voor mezelf

begonnen. Met hulp van de Rabobank. Dat groeide meteen

heel erg hard. We schrokken daar wel een beetje van. In no

time hadden we vijf- à zeshonderd leden. Inmiddels hebben

we zo’n 1.500 leden! Zo konden we al snel het pand, dat we in

eerste instantie huurden, kopen. Ook weer met behulp van de

Rabobank natuurlijk. Zij ‘dansen’ al jaren met ons mee.

66

Al die mensen komen hier elke week dansen. Het blijft niet be-

perkt tot stijldansen. We spelen in op alle trends. Dat kan ook

gewoon niet anders in deze tijd. We geven hier van alles; street-

dance, hip-hop, tango, country, zumba... you name it. Het is een

sociaal gebeuren dat dansen. Mensen komen hier vaak samen

met hun partner. Dat is geweldig leuk om samen een hobby te

hebben. Na het dansen drinken de mensen nog vaak iets aan

de bar en je ziet hier heel veel vriendschappen ontstaan. Soms

met mensen uit totaal verschillende sociale klassen. Dat is het

mooie aan dansen. Dansen nivelleert en zorgt ervoor dat ie-

dereen op dezelfde manier moet beginnen en zich ontwikkelt.

Sociale verschillen en leeftijdsgrenzen vervagen. De leeftijd van

onze klanten loopt uiteen van drie tot zesentachtig jaar. Ieder-

een kent elkaar en maakt een praatje met mekaar. Dat is heel

erg mooi om te zien.

Mensen vinden mij gewoon ‘dansdebiel’. Ik vind het echt su-

perleuk om te doen. Zo geef ik nog zeven dagen in de week les.

Dat is best zwaar. Je verbrandt meer dan duizend calorieën per

uur. Op een bepaald moment woog ik nog maar 49 kilo. Dat

is dan een teken dat je het wat rustiger aan moet doen. Maar

het is gewoon een passie. Het blijft echt afwisselend en uitda-

gend. Om peuters van drie jaar beginselen bij te brengen. Het

mooiste wat er is. Kinderen liefde voor muziek en beweging

bijbrengen.

Maar echt het aller-aller mooiste vind ik het begeleiden van

wedstrijdparen. Er komen toch wel een aantal toppers uit onze

school. Mensen die landelijk of zelfs internationaal heel hoog

scoren op de ranglijsten. Dat maakt me trots. Zo coach ik de

Nederlandse kampioenen. En reis ik de hele wereld over. Ju-

reren! Het komende voorjaar ben ik meer in het buitenland

dan thuis. Onder andere in Ierland, op Mallorca en in Verona.

Dancing with the Stars…”

www.claralamar.nl

danssChooL

CLARA LAMAR

1990oPGERICHT

leden in heteerste jaar

60015001MILJoEN

oMzet 2010

nu

67

leden

kRiya mateRialsTekst > Jos Cortenraad Beeld > Henry Peters

Een vensterfolie die wel het zonlicht binnen laat, maar de warmte buiten

houdt. Een krasvast laagje dat de lcd-tv beschermt en tegelijk geen stof aan-

trekt. Ziehier enkele toepassingen van zogenoemde functionele coatings.

Bedacht en geproduceerd door Kriya Materials uit Geleen.

Er wordt hard gewerkt bij Kriya Materials op bedrijventerrein Chemelot in Geleen. Door

de medewerkers van het bedrijf zelf, uiteraard, maar dat niet alleen. Interieurbouwers en

schilders plamuren en verven de wanden van verschillende ruimtes. Hier wordt uitge-

breid, zoveel is duidelijk. “Inderdaad,” zegt directeur Dr. Edwin Currie. “We zitten in een

groeifase. 2010 was al een prima jaar, 2011 wordt nog beter. We bestaan bijna vijf jaar en

zien nu de orderstroom gestaag groeien. Daarom investeren we in een verbeterd lab en

uitbreiding van de productiefaciliteiten.”

Coatings

Kriya Materials is een van de vele kleine chemiebedrijven die op Chemelot de kans krijgt

zich te ontplooien. “Initieel legden we ons toe op de productie van zeer kleine metaal-

oxide-deeltjes voor de verwerking in plastics en coatings, zogenoemde nanodeeltjes,”

legt marketingmanager Roel Huis in ‘t Veld uit. “Deze deeltjes zijn zo klein dat je ze onder

een gewone microscoop niet eens kunt zien. Een mooie vinding, maar coatings hiervan

gaven meer aansluiting bij de markt. Zodoende maken we eindproducten in plaats van

halfproducten.”

Groeit oP chemelot

“Time-to-market is in deze tijd

cruciaal”

68

69

Edwin Currie: “We maken formuleringen die door onze klanten

op folies worden aangebracht. Vergelijk het met het procé-

dé van de drukpers. We maken producten die UV-straling of

warmte tegenhouden, beschermen tegen krassen of snijden en

schermen anti-statisch maken. Die folies worden dan weer op

vensters van bijvoorbeeld kantoorgebouwen geplakt. De nano-

deeltjes in de folie absorberen de warmte en laten wel het licht

door. We hebben het dan over bijna 50% van de zonnewarmte

die niet naar binnen dringt. Interessant natuurlijk in de zomer,

want dat scheelt airco. De vinding is niet helemaal nieuw. Er

zijn meerdere fabrikanten die dergelijke producten op de markt

brengen. “Klopt,” zegt Roel Huis in ‘t Veld, “maar niet met zo

weinig lichtverlies en schittering. Varianten van onze coatings

zijn daarom heel geschikt voor autoruiten en lcd-schermen. In

die marktsegmenten hebben we de laatste jaren dan ook veel

nieuwe klanten geworven.”

Innovatief en flexibel

Hoe kan een klein bedrijfje uit Geleen het opnemen tegen gro-

te namen als een 3M? “In de eerste plaats door een innovatief

product. En door klantspecifieke oplossingen te bedenken,”

antwoordt Roel Huis in ‘t Veld. “We werken met een klein team

dat in staat is om gericht en in korte tijd een nieuw product te

ontwikkelen. In sommige gevallen hebben wij binnen enkele

weken een coating klaar om te testen. Functioneel maatwerk,

precies zoals de klant dat wil. Maar wel met de hoogste kwali-

teit die gevraagd wordt. Hiertoe zijn we ook eind vorig jaar ISO

gecertificeerd. Met deze aanpak zijn we bij verschillende grote

elektronicaproducenten in Azië binnen gekomen. Daar en in de

VS zitten nu ook onze grootste afnemers.”

Chemelot

Sleutel tot het succes is zonder enige twijfel de vestiging op

bedrijventerrein Chemelot. Edwin Currie: “Absoluut. We maken

hier gebruik van heel veel faciliteiten. De vergunningen zijn

geregeld, er is beveiliging en brandweer, energie, we kunnen

expertise inhuren bij de research campus, we maken gebruik

van productiereactoren van DSM, enzovoort. Daardoor kunnen

wij ons helemaal concentreren op onze core business: coatings

maken. Als startend chemiebedrijf zou je dat bovendien nooit

70

Edwin Currie en Roel Huis in ‘t Veld

71

allemaal in je eentje kunnen doen. Onbetaalbaar. Zelfs niet met

een Rabobank die zich in de afgelopen vijf jaar heeft opgesteld

als een prima partner die met ons in de onderneming en de

toekomst bleef geloven. En terecht, zo blijkt nu.”

Groeimarkten

Bij Kriya Materials werken momenteel 17 mensen van wie de

helft in productie. Voor de komende jaren wordt een gestage

groei verwacht. “We richten ons voorlopig op de coatings voor

plastics, touch panels en beeldschermen,” aldus Roel Huis in ‘t

Veld. “Groeimarkten, zeker als je kijkt naar de opkomende eco-

nomieën in Azië en Zuid-Amerika. Time-to-market is in deze tijd

cruciaal. Dat is onze kracht. Kijken we wat verder vooruit, dan

zijn er nog wel meer markten waar we kennis zien. De meu-

belmarkt bijvoorbeeld en de automotive. Verder denken we

aan nauwere samenwerkingen in de opkomende economieën,

maar dat is nog toekomstmuziek. Eerst hier het bedrijf verder

uitbouwen.”

www.kriya-materials.com

“Functioneel maatwerk precies

zoals de klant dat wil”

72

Jos Meijers

Tekst > Jos Cortenraad Beeld > Henry Peters

Jos Meijers, al vele jaren lid van de Rabobank, kocht acht jaar geleden een MG, type SA. Althans, hij werd eigenaar

van een roestig autowrak dat hij samen met zijn vriend Herman van Mulken restaureert. Nog twee jaar, schat het

duo, en dan is de klus geklaard. Na talloze uren noeste arbeid.

Maar dan zal ook een forse winst gemaakt worden bij de ver-

koop, stelt de op bezoek zijnde autobarbaar argeloos. Even is

het stil in de garage achter huize Meijers in Urmond waar het

pronkstuk langzaam maar zeker zijn voltooiing nadert. “Verdie-

nen?” klinkt het enigszins verontwaardigd. “Dit doen we toch

niet voor geld. Je kunt niet eens je materiaal terugverdienen.

Laat staan je tijd. Hoeveel uren hebben we erin zitten Herman?

5.000, 10.000? Maakt niet uit, we tellen niet. Dit is een hobby,

een passie. Er is niets mooiers dan deze automobiel met eigen

handen weer op te bouwen. Schroefje voor schroefje, boutje

voor boutje. En dan komt de dag van dat eerste ritje. Dat pure

rijden in een wagen zonder rem- en stuurbekrachtiging, zonder

elektronica, zonder plastic. Wérken is het, heerlijk!”

Leuke verslaving

Het is helder: hier spreekt de oldtimerverslaafde. Op de achter-

grond knikt mevrouw Meijers van ja. Hoewel ook zij niet he-

lemaal virusvrij is. Want als echtgenoot Jos in 1991 zijn eerste

MG koopt, een TD uit 1953, staat ze daar volledig achter. “We

rijden er al jaren heel Europa mee door,” zegt ze. “Meestal met

de MG-club. Samen hebben we veel meegemaakt. Overal waar

je komt zijn de mensen enthousiast. Zeker in Italië en Duitsland

waar spontaan wordt geklapt als we voorbij rijden. Niet zelden

hebben we een journalist op ons dak die een stukje over ons

schrijft. Het is een leuke verslaving.”

Hoe wordt iemand verslaafd? Jos Meijers heeft wat hemzelf be-

treft wel een antwoord. Op 16-jarige leeftijd begint hij samen

met zijn vader een garagebedrijf in Elsloo. “Ik had de mulo af

en met succes toelatingsexamen gedaan voor de hts. Ik heb

echter geen moment getwijfeld om samen met mijn vader

een bedrijf te beginnen. Auto’s, dat heeft me altijd geweldig

geboeid. Zeker de technische kant. Uiteraard hadden we ook

oldtimers in onderhoud en reparatie. In de loop der jaren ben ik

gaan verlangen naar zo’n ouwe MG. Traditioneel Brits, degelijk,

klasse. Daar ben ik voor gevallen.”

tien jaaR sleUtelenaan een mG sa

73

Restaureren

In 1991 koopt Jos Meijers zijn MG TD, bouwjaar 1953, van een

Amerikaan. “Na lang zoeken. Een opknapper, logisch. In goede

staat zijn ze onbetaalbaar. Ik heb wel de goede jaren in de

autobranche meegemaakt, maar een gerestaureerde MG is een

dure hobby. Bovendien is het mooi om zélf die auto te restau-

reren. Het enige probleem is dat je de eerste jaren niet echt

kunt rijden. Je wilt zo snel mogelijk resultaat. Later, bij volgende

oldtimers denk je daar heel anders over. Het restaureren zelf is

het mooiste.”

De SA is het summum voor Jos Meijers. “Ja. Vier andere lief-

hebbers hadden zich de tanden stukgebeten op deze auto. Ik

begrijp dat best. Eigenlijk was er geen beginnen aan. Zeker niet

als je haast hebt.”

Jos Meijers neemt het wrak in 2003 over van een moedeloos

geworden Nederlander en schroeft alles tot het laatste boutje

uit elkaar. Vervolgens begint hij aan het heidense karwei: de

auto weer in elkaar zetten. De originele bouwtekening hangt

aan de muur. Op beurzen en markten in Engeland is van alles

te koop, maar sommige onderdelen zijn niet meer verkrijgbaar.

Zelf maken dus. Groot probleem is de carrosserie, vervaardigd

van metaal en hout. Gelukkig loopt hij Herman van Mulken

tegen het lijf. Elektricien en leraar luchtvaarttechnologie bij

Leeuwenborgh en net als Meijers liefhebber van oldtimers,

met name MG. “Samen zijn we naar een plaatwerkercursus in

Brussel geweest,” vertelt Herman. “Daar heb ik geleerd plaat-

werk te maken. Jos doet nu het technische gedeelte, ik zorg

dat de deuren, kofferbak en dak er komen. Monnikenwerk, in-

derdaad. Spatborden, treeplanken; alles kost heel veel uren aan

buigen, schuren, plamuren, spuiten, etcetera. Waarom ik dat

doe? Omdat het me geweldig ontspant.”

Verleiden

Jos Meijers heeft hetzelfde argument. In zijn garage verliest hij

het gevoel voor tijd. Ook in de letterlijke zin. Kost het restaure-

ren van de SA hem vele uren per dag, toch heeft hij zich nog

laten verleiden door meer oldtimers. Behalve de MG TD staat

een Ford Anglia te blinken in de garage. In het autobedrijf in

Elsloo, inmiddels overgenomen door zijn zoon, staan een Robin

en twee Subaru’s 360 geparkeerd. “Stuk voor stuk juweeltjes,”

klinkt het liefdevol. “Oldtimers, ze zijn zo mooi. Als ik de SA klaar

heb, dan zou ik nog wel een racemodel van MG willen. Puurder

kan een auto niet zijn. Maar dat is toekomstmuziek. Eerst de SA

de weg op krijgen…”

74

Herman van Mulken en Jos Meijers

Idee 11: Samen mogelijk maken.Rabobank Westelijke Mijnstreek is een stuwende kracht en de vernieuwende partner in de regio. Samen mogelijk

maken. Daar geloven we in. Vanuit onze sociale, economische en maatschappelijke betrokkenheid dragen wij bij aan

initiatieven, nieuwe verbindingen en een brede samenhang in de gemeenschap. Wij investeren met innovatiefondsen,

financieringen en kennis in projecten op de Chemelot Campus, ontwikkelingen op diverse bedrijventerreinen zoals

Holtum-Noord en Maastricht Aachen Airport, Expeditie 2040 en het Ondernemershuis. Om u maar een idee te geven.

www.rabobank.nl/wm

Werken aan de economie van

Westelijke Mijnstreek. Dat is het idee.

Rabobank. Een bank met ideeën.