D I S P U T A T I O P H I L O S O P H I C AI N A U G Ü K A L I S,

C OE' L OD eo ƒ u v ANT E

Ex ^uthoritate tJM.agnificf D. ReSforüD. J A C O B I G O L [ I, L. A. M. Mathc-

feos & Arabica» linguae in Almi Lugd. Batav.Academia Profeflbris celeberrimi,

N E C N O NAmfUffimiSenatus Academici confèn/u, 'veneranda

P h i l o s o p h i c j E Facultatis decreto.Pro Liberal. Artium Migifterio 8c Philofophiae Doiloratu,

Fublica difiiuifitimi (ubjicit,A L A R D V S DE R . A E D T , Amftclodamenfi».

Ad diem 2 8 Seftembrü, loco horifque folitü, ante merid.

R. IJN'IV.B i t i ü O T H F F KLEIDEN

L U G D U N I B A T A V O R U M ,Ex 7jpographid S b v e r i n i M a t t h i a »

d o Id c l x v .

i

i*

' ^

Qlariffvmo & undequaq ue verfati£lnio Viro,

D. J O H A N N I H O O R N B E E K , S.S. Theol.D odori, ejufquefacultatis'in illuftri Acad. Lugd. Bat.ProfefTori, Antiquitatum hiflöriarumque callentiflimo,vcrbi di,yini praeconi vigilanti0imo, ftudiorum meorumfautorifummo, promotori venerando:

N E C N O N ,

‘TrudentiJJïmüi virtute é ' dignitate corijpicuü Virüs ,

D. A N T O N I O V E R S P R E E T ,D. J O H A N N I E L Y S O N ,D. J O H A N N I S N E L ,P . a b r a h a m O de S A D E L E R ,D. S E R V A T I O A U X B R E B I S ,D. ABR AH AMO van F R I E S S E M ,P. J O H A N N I P O L LI O,

Mercatoribus apud Amftelodamenfes non è multi%.Orthodoxae veritatis propugnatoribus indefelfis,Amicis honorandis:

In perpetuam obfervantiae & grati'tudinistefferam

Ha fee Thilofofhicas Jheologicas thefesInauguraks

Debita cum fubmiffione ofFero

LT ;A L A R D U S DE R A E D T j

^ t h , Re^ond,

D I S P U T A T I O PI ; n LOS OPHI CAI N A Ü G U R. A L I S,

D E

OE O .T H E S I 'S r.

Ciü^wcïQ Ovidius:Felices anima quibm hac cognofcere prt>nisjInque domos fuperüm fcandere cura fu it.

Oculos ergo mentemque furfum elevemus, lu-ftremufque ftupenda,quae fuprema mundi pars

I contemplandaobjicit.' H. Quid autem ? non animus eft per omnia' vagari,feledafedabor, nil ultra. Verümaures

mihi vellit Seneca, fi intramus, infit, templa compofiti, ft in omne argit-mentummodefiia fingimur, quanto hocmagü facere debemus, cumdefide~ribus, deflellss, de Deorum naturd dijputamus, ne quid temer e, ne quid im-pudenter, aut> ignorantes affirmemus aut fcientes mentiamur. Apage cumreverentia erga fidera & ftellas; reliqua mentilubens infigo, adeoqueextcmplo calamum currentem intra hos cancellos cohibeo.

III. Abomniaevo quseftio de Coeli materia philofophorum in-genia exercuit. Audias tarnen vulgó fatis afleveranter earn definitequintam eflentiam , five fiibftantiam nihil commune cum elementïshabentem. Vnde hoe \ Arifiotelem excogitafle fama eft. Haec legun-Vix'v!\\^XO demundo. rt'vrrt (rii cetydist touw ht ifitTi ')(a(ysc epeuPiKut

dn S \y^t (Av oJkv^Vtfer®- c* uiex, dif©- 7rvé* Tnph I's w auStesj rh koV/hok oAov n>rtF>'oat7s.Ai^tept veró in eodem libro vocat rUd al&taoy ^ 3-hw pump.

IV. Exadverfo Plato in Tim so, on ■aé(diey,7\ln^on «Mf <?£»( wƒ 7 HTU I'm US'og are?? yUu 19 mecimn i^vly ó^lor

a' Sör. Cum eo facit Cicero, aliique.V. Quis tantorum virorum litem componat! fi numero resdefi-

nietur Plato prsponderabit; nam tefte Schotano, univerfa Tsetullas é rtheologorum ér phyjicorum 7J ex quatuor elementü compegerunt. fiargumenta qusras forfan Ariftoteles lolus iis inftruöus in ademprodit. Veriim fi quis ipfi negaverit circularem motum foli ccdo

A 2, com*

competere, omnia tela in caffum torquet. Si confulas ejus fequaces,id refpOnfi reftres. In cah mater'ta & form a non fu n t res realiter fedrat tone tantum diJHnètè :’sfi enim corpus (im plex , ejaod rat tone aliddiciturforma , alid ratione materia f i t aUtem hoc efi" difiinguitur ah aliü per pro­prium atlum , proinde quatenur efi fo rm a , non quatenus efi materia', efr eftforma materia mtfia , quatensts exifiit cum utrdque conditione turn fo rm aturn materia, h i Zabarella-

VI. Confundor. nefcit mens ubi pedem figat. Ingenuè magnusScaltger: dtcunt, ait, quemadmodum eft form a quadam materialis, qua inprim d eft mater i d , atque idcirco v ix form a e ft, form am intelligunt corpo-r e ita tu t i f a eft materia quad a m , qua v i x materia e(l. Ea eft materiacoeli quaptepter hanc materiam fermalem vocant. non convenirepergunt bené in ftitu ta civita ti,u t idem f i t vehiculum Principu é f cerdo-ftii', hinc concliidunr, quifieripofftt u t tadem f i t materia, qua caligerat

form am é f qua gerat form am fcarabai. Piget plura ejus furfuris deli-ramenta illicallegata recenfere. Ingenue, inquam, ille ad h x c : audioverba equidem, quodpeSius exaturet audire aveo. a t n i h i l Tandemclaudit. Nolo Hits negotium facejfere inteUigendo: nolo iUt m ihi facian tnonmteUi^ndo.

VII. Dices: quid ergo determinandum ? arduum eft. nihilomi-nus affero cceluffl ex eadem materia conftare cum inferioribus. Nonagnofco enim aliam quam extenfam; hanc autem extenfionem inomnibus corporibus offendo, hanc non potefl mens mea ab ullocorpore feparare nec corpus abfque hac percipere, adeoque animad-verto conceptum corporis cujufcunque involvere extenfionem.

Vlir. HaÖenusbenè. fed quid, materiamcoelo fluidam tribuaman folidam? ad hoc philofophorum corophïi aflurgunt Plato é f A r i -ftoteles, adverfus Afironomorum Chorum foliditatem cceli ftabihen-tes. Quam allegant caufam ? ajunt fe nunquam advertifiein ccelo no­vum quid generatum eife vel vetus quid interiilTe.

IX- Libet hascaltiusrepetere, quoniam ex hocfonte pleraequeproprietates cceli derivantur. Schotanus teftatur, quod Hermes paterphyficorum &grascae philoiophiae earn foliditatem primus aiferuerit.quis & qualis ille fuerit idem longa narratione oftendit. Ei vetoomnes Aftronomi SrAftrologi manibus pedibufque fe oppofuerunt;cum quibus & facit, qui contra provocantad obfervationes& oculareteftimonium.quis partes concilia? Animofe ZabareUa. N e-ieffarturn eft calefte corpus folidumejfe to tu m , d f mferioribus corporibus

minimk

minimè cedem, nam ft cedmt fa tm tur , t^md dicendumnon efl-, moniamergo non efi aftum cedtre nlli prcjfioni, foltdum efi idoneum adfuhitaacorpora dijjipanda fuo motu. Tricae. ‘

X. Summiviri non mirorveftramignorantiam. non licuit vobistelefcopio ccelum infpicere. Si enim datum fuiffet obfervare maculasinfole Afiam fsepius excedentes integram nunc orientesnuncocci-dentes, nuncapparerenuncdifparere, nunc produci nuncinterirenunc accrefcere nunc decre(cere,nuncin omnesfe vettere figuras nonminus in medio difcofolari quamad confinia; proculdubio pro ve-Itra mgenuitate fententiam veftram valere juiTam in Aftronomorumcaltra tranljilTetis; nihil enim vos moviUe ipfi teftes eftis,praeterquamquod hujufmodi quid obfervare non contigerit. Quod haec autem itaIe habeant teirantur omnesoculi tubo Iblem inlpicientes.

XI. Si pergas hafc omnia vocare minutias, fint minutiae : valeantergo tam vaftae minutis. Aliud fubfidium longè luculentius ad ma-num d t. Integra ftellae de novo oriuntur, adaugentur, imminuun-tu r , nunc yividiore faculÉ fcintillant, nunc obtufiorem faciem vifuifere praenpiunt, nunc exilitate oculos efFugiunr.

XII Negas ? Pliniusteretundit. haec ipfius verba funt. Hippar-chmnuncpmmfatülaudatmnovam Jiettam, & aliamfuo a^ozenitamdeprehendtr,ejufjue motu, qm diefulftt efi adduBusad dubitationem anmhocjkpmfieret. Ut autem nuUm inpofierum dubitaret de ortu ncvarumJteUarum omnesfieüas numeravit. Anno 1572. novaapparuit in Caffio-ped, q u ï terrae per annum integrum affulfit. Anno i^oo. in Cwnoaha orta quac etiamnum eundem locum obtinet. alias omitto.

XIII. Forfan ea impudentia quidam erunt, qui earn novam diea^udader negabunt. fcihcet hoe compendium eft argumenta refuran-di. Verum qua fronte haec excufari poffint non video, cüm enirnHtfparchtM qusnon meminit (loquor de fiella in Cygno orta)nequeTycho C quicitra controverfiam nulli fecunduserat in obfervationi-bus accurate inftituendis, utpote qui 200. ftellis a veteribus omiffiscatalogum adauxit) quis fine profundS fua ftupiditate in rebus ma-themeticis palam faciendoadvorfum hifcereauderet?

XIV. Noh tarnen mirari quorundam hicfummam pertinaciam.Claramontio h*c adfcribenda funt.illeenim unicusCfi Galileeo fides)d t, qui cceh inalterabilitatis (quod fundamentum ipfi eft foliditatis)adverlus univerfum mathematicorum chorum.patrociniumfufcipit.

u a er ^^goomnes has novas Hellas de ccelodeturbat.I nunc cumA 5 Hercule

Hercule qui folum terreftria monftra & Cerberum domuit. Hicpygmasus prodit, cui unico iftu integras ftellas per inexhauftum &immane fpatium deorfum adigere ludus eft. Sed fèrió. Pernegat hasftellas in ccelo apparuiffe, imó hoe conficere ipfe intendit ex ipforumcalculo, qui eas inter fixas collocant; verüm non ultra conari aflurgithsc machinatio: quod facile demonftrari poffet, fi hujus elTec loei.confule Galilaeum aliofque qui ex profelTo ejus ineptias retundunt.quid de ejus calculo judicandum fit, facile fubfumi poteft, ex ejus re-futandi methodo. Quoniam videbat nihil fe ad maculas folares debel-landasad manum haberejhis verb admiffis aöum elTe cum inalterabi-litate coeli, ac proindeejus etiam foliditate; confueto compendio ne-gat & pernegat has maculas in fole exiftere; diftat nihil aliud elTe quacryftalli lufus: O ftupenda inventio ad argumenta qusevis fi non de-cidenda incidenda ! Sed ne videar ftudio eum adoriri, audi Gali-la u m , aliofque meum fuffragium confirmantes ; ^<r«w,inquit,illeperpauces idoneos judices v ix centejimumquemqtie reJpeElu illorum<ü«r^oreOT(Claramontium 'mtt].hge)celébrabunt S ' extoUent fupra omnesJckntiJJimos: ejuid autem quatuor v e l fex per provinciam inventi, qui lev i­tates ipfius anim advertunt, prafiare pojjent adverfus innumerabiles, quicum inepti f in t adillaspercipiendat, primd (iatim denuntiatione fe dedunt,ac tanto magis Hits applaudunt, quanto minus rem intelligunt. Adde quodetiamimpauculkquirem intelligunt abfierreantur d rejfondendo adfcriptatam abjebla ejr pondere cajfa; idque non f n e magnd ratione: f q u i ^ m prorntelligentibus refponfo non e f necefaria , pro non inteüigentibus autemoleum éf- operam perdiderk.

XV. Nee minus acriter Kepplerus. Poftquam enim oftenderatTychonemperparalaxin deprehendilTe ftellam anni 1572,. inter fixashaerere ita infurgit. Loquentur fu d fd e obfervationes. D ivino monituTycho f c eas m univ it inflrumentorum varieta te , victum repetitione, die-rum continuatione, copid denique ip fd , ut locus calumniis hujufmodi relin-quatur nullus, fidemqueiüse apudpoferitatem mereantur omni humandmajorem: indead Claram. converfus: D it tibident, quicquidfoUdd v ir -tute mererts u titu te teipfum v iv is depinxiflicoloribus in hacTychonitri-buta perfona, nee potuijfet Apelles melius, nee totus reliquus liber tuus,q uam vü undequaque plenus hujus tui ingenii. Dignum e f Hercle caputhoc , quod non calamo mathematici , fed duello refutttur more veteri Ger-manico. HisadftipulaturGaffendus: qui hascinter cetera: Diceremaliquid de illis, qui voluêre etiam Tychonis obfervationibus detraBum , u t

Clara-

€Jaraniontius: vertm resipfa loquitur, ét' tam Kepplerus, quam Gali^Leus nobts abunde pralaborarunt, qui etiam süum not a t, quod obfervat to­nes interdum aut ad rationes accommodat fuas, aut injlituto fuo repugnan-tesfalfitatis nominetraducat.

XVI. Mathematicis fubfcnbo : quis enim ingenuus manusnondaretquandotantorumvirorumobfervationibus, rationibusi pro-priifque fenfibus ad illud ampleftendum adigatur? Hinc Jonflonus,Cafmannus, Wtndelinus aliique nihil praefidii pro foliditate cceli re-liquum cernentes ejus patronorum caftra incundanter deferuê-runt. Quid opus eft plura argumenta in re adeó manifefta accu-mulare ? parum enim abeft quin mathematicisfolidi foliditatisanti-fUtes magis deplorandi quam debellandi videantur.

XVII. Gaudeant ergo & criftas tollant Claramontii admiratores;credant & vociferentur eum a mathematicis ampla fpolia reportaiTe,fi fimplex vidorianon fufficiat: ego caeterique quotquot jufta bilan-ce argumenta ponderamus,gaudemus quod indicio proprio ut forexfe prodidit, quodque Heroi ifti bella movens eminus folummodolanceam adverfus eum vibravit

Telumque imbeüe fine iBuConjecit: raucoquodprotinusarerepulfumE t jummo clypei nequicquam umbonepependit.

XVIII. Valeat ergo Claramontius. ruit foliditas coeli antiflitedeficiënte, atnovi quid oboritur, Cceli fluiditatealTertifortaflenoncontemnendum. Philofophus defcribit fluidum, quoddifficulterfuis facile autem alienis terminis continetur. Arrigite aures. Tychonovam ftellam inter fixasdeprehendit. quid fequitur, ergo, vah! ex-ciderat fupra ftellarum orbem coelum duplex elTe cryftallinum , alio-quin conclufilfem Ccelum non habere quoad figuram terminos.Rides? nonficcaufa cado. dicam quid in aurem. numerusorbiumnondum definitus eft. Jonflenum audi. Eudoxo placuere 25. Ca-lippo 30. Arijloteli. 47. Ptolomaoïi, Regiomontano 35. 10 elfecom­munis eft opinio. P //o/<?ar narrat veteres 8. orbes non pluresagno-viffej unde ergo tantopere numerusexcrevit ? Pergit. Aliialiosadjece-runt naturd quidem non part uriente , wrumphantaftdquorundamfmtumhuncederegefliente.z.lcpae adeó multitamliberalesfunt, quod finguliscometisahum de novo circulum fabricenr. PapaelNovusdefideraturHercules qui Atlanti &Herculi in orbibus fuftinendis fuppetias ferat!

XIX. Sed è diverticulo jn viam. ajo figuram ignotam elfe. Philo-loph'us

fopWs Ryx aïseia# & alibi vocat. Empedocles ovalem cceIotribuit, alii aliam; quare Qpulig v eredam ? Eft capaciffima ajuntomnium figurarum. demonftrant ifoperimetri. AHentior. Atverócirca omnem fphsram circumponi poteft alia capacior cujufcunquegeneris, quod notum. Et quid,Deumne concipiemus adeó accuratequafi calculum inftituiflê utcoelum capaciflims figurae accommoda-verit? Nunquidautem motus hoe adftruit ? quis oftendit fupra or-bes mobiles alium tradum non reperiri, qui vel immobilis fit vel di-verfo ab orbium motucicatur. Nempe pulcherrima eft inter omnesfiguras. Dicunt. gemmarum politores ex adverfo'clamant. Et quisnefcit cas eó majoris aeftimari, quo accuratiiis angulis variegatae fint?Narratur de Anaximene quod ob allatas rationes ccelum fphoericaefiguras efle afleruerit, & quid hinc. fomniavit Deum etiam figuraeefle rotundas.

XX. Quos ergo magnitudinis terminos coelo affignabimus?hasreo.nam cum de figura cceli nonconftat, quo fundamento ejus magnitu-do adftruetur ? Verum oportet magnitudinis terminos habere alio-quin infinitum eft. non nego habere terminos , confundor autem fihos velim aflignare. dices ego, quorfum haec ? nempe nt indicaremincerta efle, quae audafter pro certis venditantur. Apage ergo cumfciolis. Domicilii proprii quantitas & figura nos latent 1 quis hicnon exclamat ciirn poêta

Occecas hominum menfes opelioracaca!Sed manum de tabula, finio cum LaBantio. Sic ille. Ideo terrenumanimal rerumccelejliumper^eBionem non captt, f uia corpore > <jua[t cuflo-diafeptum tenetur , quo minus foluto dn libero fenfu cernat omnia. Dumergo terrx adhuc incolas fumus,, recordemur illius Seneca:

Ne miremur tam t ar deer ui qua tam altèjacent.

C O R O L L A R I A .

I entUafiva ej} f>Hrumputum p^mentum. z. pojfunt upgnaripltirts dimen-Jionestrtbtts. i Exijientia nee durAtio/unt affe^tones entis ut unttM xeritae honitoé. 4.datiir fkm m um m Alum m datarfummum bonum. $ ^ i jp ir t t ib u s materiAmintellt^ibilem tri»huunt negAM e^e jpiritus. 6. Decretu in 7) t9 non inferunt realem cempefnioner». 7. Corpusnonpotejiejjê duobuslocisfimul. 8. Proprianon pojjunt fepararikfubje^o. p. Sibi ip/i violen-tM injicere manus arguit defe^umfortitudinis. lo tanTum(pe lucri Aut prsed* in heli» fevrros pra/iant non fu n t vere fortes, i l . Luna efi corpus fcabrofurn, 12, Terra fole tUufrataiurtd'Iplendore non cedtt» 13. Lumen luna Juhobfcurum efi ab hamif^hario terra tUwninato»Z4 ' Hantur monies lunares* StcUarum ijHantttae nondum accurate dejintta efi»

F I N I S .