İçindekiler I)-TÜRKİYE’DE UYGULANAN İHALE SİSTEMİ ............................................................................................ 6

1.1 İHALE MEVZUATIMIZIN TARİHÇESİ .......................................................................................... 6

I.2. 2886 SAYILI DEVLET İHALE KANUNU ............................................................................................. 7

II)-4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU VE UYGULAMALARI .................................................................. 10

İHALE UYGULAMALARI .......................................................................................................................... 10

Genel Açıklamalar ve İlkeler .............................................................................................................. 10

1.1-Kanunun Amacı ve Kapsamı ........................................................................................................ 10

1.2. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 ve 4735 sayılı Kanunların Temel Farklılıkları ............. 12

1.3.İstisnalar ...................................................................................................................................... 16

1.4. Tanımlar ...................................................................................................................................... 18

1.5. Uygulama İlkeleri ........................................................................................................................ 18

“Yüklenmeye girişilmesi .................................................................................................................... 23

Ertesi yıla geçen yüklenme ................................................................................................................ 23

Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler ................................................................................................... 24

1.6. - İhtiyaç Planlaması ve Bütçeleme .............................................................................................. 32

Yüklenmeye girişilmesi ...................................................................................................................... 32

Madde 26 .......................................................................................................................................... 32

Ertesi yıla geçen yüklenme ................................................................................................................ 32

Madde 27 .......................................................................................................................................... 32

Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler ................................................................................................... 33

Madde 28 .......................................................................................................................................... 33

Gelecek yıllara yaygın hizmet yüklenmeleri ...................................................................................... 35

Madde 67 .......................................................................................................................................... 35

İhaleye Hazırlık İşlemleri ........................................................................................................................ 35

2.1. İhtiyacın Tanımlanması-Teknik Dokümanın Hazırlanması .......................................................... 35

2.2. Yaklaşık Maliyetin Tespitine İlişkin İlkeler .................................................................................. 37

2.2.1. Yaklaşık Maliyet Nedir? ........................................................................................................... 37

2.2.2. Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması............................................................................................. 37

2.2.3. Yaklaşık Maliyetin Belirleyici Olduğu Hususlar ........................................................................ 38

2.3. Eşik Değer ................................................................................................................................... 38

Alım Usulünün Belirlenmesi (İstisna kapsamında alım, Kanun kapsamında alım) ............................ 39

3.1. İstisna Kapsamında Alım ............................................................................................................. 39

3.2. Kanun Kapsamında Alım ............................................................................................................. 42

2

3.2.1. İhale Yoluyla Alım .................................................................................................................... 42

3.2.1.1 İhale Usulleri .......................................................................................................................... 43

Açık ihale: .......................................................................................................................................... 43

Belli istekliler arasında ihale .............................................................................................................. 43

Pazarlık usulü ..................................................................................................................................... 45

Doğrudan temin ................................................................................................................................ 55

3.2.2.1. Doğrudan Temin Usulünün Uygulanabileceği Haller............................................................ 59

İDARİ ŞARTNAME VE SÖZLEŞME TASARISI HAZIRLANIRKEN KARAR VERİLECEK TEMEL HUSUSLAR ..... 66

Teklif Türünün Belirlenmesi .................................................................................................................. 67

Teklif Geçerlilik Süresi ........................................................................................................................... 69

Yeterlik Kriterleri (Genel ilkeler) ............................................................................................................ 69

3.1. Ekonomik ve Mali-Mesleki ve Teknik Yeterlik ............................................................................ 69

3.2. İhale Dışı Bırakılmayı Gerektiren Haller ve Sonuçları ................................................................. 75

İhalenin Kısmi Teklife Açık Olup Olmaması ....................................................................................... 78

Fiyat Farkı .......................................................................................................................................... 79

Avans (5018 sayılı Kanun madde 35) ................................................................................................. 79

Cezalar : ............................................................................................................................................. 79

Yerli İstekli veya Yerli Malı Lehine Fiyat Avantajı .............................................................................. 80

Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklif Esasının Belirlenmesi: ............................................................. 81

Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması ........................................................................................................... 83

Alt Yükleniciye Açık Olup Olmama .................................................................................................... 84

4- İHALE ÖNCESİ YAPILACAK İŞLEMLER ................................................................................................. 86

4.1. İhale Dokümanının EKAP Üzerinden Oluşturulması ................................................................... 86

4.2. İhale Onayının Alınması .............................................................................................................. 88

4.3. İhale İlan Süreleri ve Kuralları ile Ön İlan.................................................................................... 88

4.4. İhale Komisyonunun Oluşturulması, Görev ve Sorumlulukları ................................................... 90

4.5. Doküman Satılması-Alınması (e-imza ile EKAP’tan indirilmesi) .................................................. 92

4.6. Dokümanda Değişiklik Yapılması (Zeyilname) ............................................................................ 93

4.7. Doküman Hakkında Açıklama İstenilmesi ve Açıklama Yapılması .............................................. 94

5- İHALEYE KATILAMAYACAK OLANLAR, YASAK FİİL VE DAVRANIŞLAR, İSTEKLİLERİN CEZA

SORUMLULUĞU ..................................................................................................................................... 95

5.1. İhaleye Katılamayacak Olanlar ................................................................................................... 95

5.2. Yasak Fiil ve Davranışlar ............................................................................................................. 98

5.3. Yasaklama ................................................................................................................................... 99

3

5.4. İsteklilerin Ceza Sorumluluğu ................................................................................................... 100

6- TEKLİFLERİN HAZIRLANMASI VE İDAREYE SUNULMASI ................................................................... 101

6.1. Teklif Zarfı ve Teklif Mektuplarının Hazırlanması ve Sunulması ............................................... 101

6.1.1 Teklif Zarfının Hazırlanması .................................................................................................... 101

6.1.2- Teklif Mektuplarının Hazırlanması ........................................................................................ 102

6.1.3- Teklif Mektuplarının Sunulması............................................................................................. 103

6.2- Teminatlar ................................................................................................................................ 103

6.2.1-Teminat Olarak Kabul Edilecek Değerler ................................................................................ 104

6.2.2- Teminat Mektupları ............................................................................................................... 105

6.3-Belgelerin Sunuluş Şekli ............................................................................................................ 106

7. TEKLİFLERİN ALINMASI VE AÇILMASI .............................................................................................. 110

8. TEKLİFLERİN KAPALI OTURUMDA DEĞERLENDİRİLMESİ ................................................................. 112

8.1- Bilgi Eksikliğinin Tamamlatılması ve Aritmetik Hata Kontrolü ................................................. 113

8.2- Yeterlik Değerlendirmesi .......................................................................................................... 116

8.3. Aşırı Düşük Teklif Değerlendirmesi ........................................................................................... 117

9 -İhalenin Karara Bağlanması ve Onaylanması .................................................................................. 118

9.1. Bütün Tekliflerin Reddedilmesi ................................................................................................ 118

9.2. İhalenin Yapılması ..................................................................................................................... 120

9.2.1. Ekonomik açıdan En Avantajlı Teklif Esasları ......................................................................... 120

9.2.2. Fiyat Dışı Unsurlar ile Yerli İstekliler Lehine Avantajın Değerlendirilmesi ............................. 121

9.2.3. Tekliflerin Eşit Çıkması Durumu ............................................................................................. 123

9.2.4. Geçerli Bütün Tekliflerin Yaklaşık Maliyetin Üzerinde Olması .............................................. 124

9.2.5. İhalenin Karara Bağlanması ................................................................................................... 125

9.3. Yasaklılık Teyidi ......................................................................................................................... 126

9.4. İhale Kararının Onaylanması ..................................................................................................... 126

9.5. Kesinleşen İhale Kararının İsteklilere Bildirimi ......................................................................... 127

10- Sözleşmeye Davet ve sözleşmenin İmzalanması ........................................................................... 128

10.1 Sözleşmeye Davet .................................................................................................................... 128

10.2. Sözleşme Yapılmasında İsteklinin Sorumluluğu ..................................................................... 129

10.3. Sözleşme Yapılmasında İdarenin Sorumluluğu ....................................................................... 130

10.4. Sözleşmenin İmzalanması ....................................................................................................... 130

10.5. İhale Sonuç Bildirimi ............................................................................................................... 131

ŞİKAYET VE İTİRAZEN ŞİKAYET SÜRECİ................................................................................................. 132

Genel Bilgiler ................................................................................................................................... 132

4

Tanımlar ........................................................................................................................................... 133

Başvuru Yolları ................................................................................................................................. 133

Başvuru Ehliyeti ............................................................................................................................... 134

Başvuru Süreleri .............................................................................................................................. 134

Başvurunun Şekil Unsurları ............................................................................................................. 135

Başvuruların Yapılacağı Yerler ......................................................................................................... 136

İdarece Yapılacak İşlemler ............................................................................................................... 136

KİK’e İtirazen Şikayet Başvurusu ...................................................................................................... 138

Kurul Kararlarının Uygulanması ve Yargısal İnceleme ..................................................................... 139

KAMU İHALE KANUNU ......................................................................................................................... 140

5

KAMU İHALE MEVZUATI

DENETÇİ YARDIMCILARI İÇİN

EĞİTİM DERS NOTU

6

I)-TÜRKİYE’DE UYGULANAN İHALE SİSTEMİ

1.1 İHALE MEVZUATIMIZIN TARİHÇESİ

İmparatorluk döneminde;

- Önemi nedeniyle, 150 yılı aşkın süredir kamu ihaleleri için hep özel yasalar

çıkarılmıştır. Bilinen ilk özel düzenleme 1857 tarihinde çıkarılan Nizamname’dir.

- Bu Nizamname, 1914 ve 1919 yıllarında değişikliğe uğrayarak kullanılmaya devam

etmiştir.

- Cumhuriyet döneminde;

*1925 yılında, 661 sayılı “Müzayede, Münakasa ve İhalat Kanunu”,

*1934 yılında, 2490 sayılı “Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu”,

* 1984 yılında, 2886 sayılı “Devlet İhale Kanunu” yürürlüğe konulmuştur.

- Günümüz gelişmelerine uyumlu hale getirilmesi amacıyla, dok sanlı yılların

ortalarından itibaren 2886 sayılı Kanun’da değişiklik çalışmaları başlatılmıştır.

- 1999 Aralık ayında Türkiye’ye AB Adaylık Statüsü tanınmasıyla, daha önce

başlatılmış olan değişiklik çalışmaları, tamamen farklı bir anlayışla hızlandırılmıştır.

- Yeni ihale sisteminin hazırlanmasında, AB Direktifleri ve UNCITRAL (Birleşmiş

Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu) Model kanunları esas alınmıştır.

- Bu çerçevede hazırlanan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile 4735 sayılı Kamu İhale

Sözleşmeleri Kanunu 01.01.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Özellikle 12.06.2002/4761, 30.07.2003/4964 ve 20.11.2008/5812, 25.06.2009/5917,

10.09.2014/6552, 07.04.2015/6353 tarih/sayılı kanunlarla, 4734 ve 4735 sayılı kanunlarda

önemli değişiklikler yapılmıştır.

4734 ve 4735 sayılı Kanunlarla, daha önce uygulanmakta olan ihale sistemlerinden

tamamen farklı bir ihale sistemi kurulmuştur. 4734 sayılı Kanun bütçeden harcama yapılmasını

gerektiren iş ve alımların kanunu olarak çıkarıldığı için 2886 sayılı Kanunun tam bir alternatifi

sıfatıyla onu yürürlükten kaldırmamıştır. Söz konusu Kanunun 4734 sayılı Kanuna aykırı

7

olmayan hükümleri yürürlükte olup bu nedenle kısaca irdelenmeye değer olduğu

değerlendirilmektedir.

I.2. 2886 SAYILI DEVLET İHALE KANUNU

1 Ocak 1984 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Halen yürürlükte olup, 4734 sayılı Kamu

İhale Kanununun 68 inci maddesi uyarınca, anılan Kanuna aykırı olan hükümleri

uygulanmamaktadır. Yürürlüğe girdiği dönemin çağdaş ihale uygulamalarına uyum amacıyla

çıkarılmış bir kanundur.

Genel bütçeli idareler, katma bütçeli idareler, belediyeler ve özel idareler bu Kanunun

kapsamındadır. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu ile genel ve katma bütçe

tanımları kaldırılmış olup, bu idarelerin yeni karşılığı kabaca merkezi yönetim kapsamındaki

idareler ve özel bütçeli idareler olarak kabul edilmelidir. Bu Kanuna tabi idareler açısından,

gelir getirici nitelikte olan işler ile trampa ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi işlerinin

ihalelerine ilişkin hükümleri hala yürürlüktedir.

Kanundaki ihale usulleri 35 inci maddesine göre;

a) Kapalı teklif usulü (Md 36-43),

b) Belli istekliler arasında kapalı teklif usulü (Md:44),

c) Açık teklif usulü (Md:45-49),

d) Pazarlık usulü (Md:50-51)

e) Yarışma usulü (Md:52),

Olarak belirlenmiştir. Söz konusu ihale usulleri, bu Kanuna tabi idarelerin mülkiyetine

sahip oldukları veya tahsis suretiyle hüküm ve tasarruf altında tuttukları gayrimenkullerin

değerlendirilmesinde (satış, kiraya verme, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi)

uygulanmakta olup, Kanunda özellikle taşınmazların değerlendirilmesinde uygulanacak

usullere ilişkin farklı maddelerde düzenlemeler bulunmaktadır.

Kanunun 72-76 ncı maddelerinde bulunan hükümler hazine taşınmazları, Devletin

hüküm ve tasarrufu altındaki yerler ile vakıf taşınmazlarının değerlendirilmesine ilişkin özel

hükümler getirmekte olup bu çerçevede ikincil mevzuat çıkarılması öngörülmüştür. Bunlardan

günümüzde en çok kullanılanı; “Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik”dir. Bu

8

Yönetmelik kapsamına girmeyen, özellikle yerel yönetimlerin mülkiyetinde bulunan

taşınmazların değerlendirilmesine ilişkin olarak 2886 sayılı Kanunun diğer hükümlerinin

uygulanması gerekmektedir.

Diğer taraftan 5393 sayılı Belediye Kanunu ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi

Kanununda 2886 sayılı Kanundaki ihale usullerine atıf yapmak suretiyle taşınmazların

değerlendirilmesine ilişkin kimi düzenlemeler de bulunmaktadır. Bu çerçevede arsa karşılığı

inşaat, kat karşılığı inşaat, hasılat paylaşımı gibi anılan Kanunlar ve diğer kanunlarda taşınmaz

değerlendirme yöntemleri ihdas edilmiş olup, bu işlemlerin gerçekleştirilmesine yönelik olarak

yine 2886 sayılı Kanuna veya 2886 sayılı Kanundaki ihale usullerine atıf yapılarak söz konusu

uygulamalar düzenlenmiştir. Dolayısıyla, 2886 sayılı Kanunun özellikle ihale usullerini

düzenleyen hükümlerinin bilinmesi, denetim kapsamındaki idarelerin taşınır ve taşınmaz

mallarını değerlendirmesine ilişkin iş ve işlemlerinin denetimi açısından önem arz etmektedir.

Ayrıca; 2886 sayılı Kanuna tabi olsun veya olmasın Sayıştay denetimine tabi

kuruluşların kamu-özel işbirliğine yönelik olarak uyguladıkları, kanun/bakanlar kurulu kararı

düzeyinde başka düzenlemeler de bulunmakta olup bunlardan en çok karşılaşılabilecek olanlar

aşağıda sıralanmıştır:

- 4/12/1984 tarih ve 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların

Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun

- 28/5/1988 tarih ve 3465 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Dışındaki Kuruluşların

Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol) yapımı, Bakımı ve İşletilmesi ile Görevlendirilmesi

Hakkında Kanun

- 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet Devret Modeli Çerçevesinde

Gerçekleştirilmesi Hakkında Kanun

- 96/8269 sayılı Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması Hakkında Bakanlar

Kurulu Kararı

- 21/4/2005 tarihli ve 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde

Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

- 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu ile 2813 sayılı Telsiz Kanunu

9

- 24/11/1994 tarih ve 4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun

- 6428 sayılı Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması,

Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde

Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

- 351 sayılı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Kanunu ve 652 sayılı Millî

Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

10

II)-4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU VE UYGULAMALARI

İHALE UYGULAMALARI

Genel Açıklamalar ve İlkeler

1.1-Kanunun Amacı ve Kapsamı

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun amacı 1 inci maddede, kapsamı da 2 nci maddede

belirtilmiştir.

“Madde 1- Bu Kanunun amacı, kamu hukukuna tâbi olan veya kamunun denetimi

altında bulunan veyahut kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları

ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemektir.”

Bu maddeye göre bir idarenin Kanuna tabi olması için;

- Kamu hukukuna tabi olması,

- Kamunun denetimi altında bulunması,

- Kamu kaynağı kullanması,

Şartlarından birinin olması yeterlidir. Bu madde “kapsam” başlıklı aşağıdaki 2 nci

madde ile birlikte değerlendirildiğinde şu sonuca ulaşılır:

Kapsam maddesinde sayılmayan ancak yukarıdaki şartlardan en az birini sağlayan bir

idarenin kurulması durumunda bu idare de Kanuna tabi olacaktır.

“Kapsam

Madde 2- Aşağıda belirtilen idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan

karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre

yürütülür:

a) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, il özel idareleri

ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler (meslekî kuruluş şeklinde

faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç), tüzel kişiler.

b) Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi

teşebbüsleri.

c) Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu

görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslekî kuruluşlar ve vakıf yüksek öğretim

kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar.

11

d) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya

da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese,

birlik, işletme ve şirketler.

e) 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ile bu bankaların doğrudan veya dolaylı

olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları şirketlerin

yapım ihaleleri.

Ancak, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve bu Fonun hisselerine kısmen ya da

tamamen sahip olduğu bankalar, 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ve bu bankaların

doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip

bulundukları şirketler ((e) bendinde belirtilen yapım ihaleleri hariç) 4603 sayılı Kanun

kapsamındaki bankaların 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tabi gayrimenkul yatırım

ortaklıkları ile enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösteren

teşebbüs, işletme ve şirketler bu Kanun kapsamı dışındadır.”

Kapsam maddesindeki hükümlere bakıldığında görüleceği üzere,

- Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları,

- Köy tüzel kişilikleri,

- Vakıf Yükseköğretim Kurumları,

- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve bu Fonun Hisselerine Sahip Olduğu Bankalar,

- Enerji, Su, Ulaştırma ve Telekomünikasyon Sektöründe Faaliyet Gösteren

Teşebbüs, işletme ve Şirketler (Özel yasal düzenleme yapılıncaya kadar, İstisnalara ilişkin 3/g

kapsamında bağlılığı devam etmektedir)

Kanunun 1 nci maddesindeki şartlardan en az birini taşımalarına rağmen kapsam

dışındadır.

Konu bakımından durum incelendiğinde ise, kanuna tabi idarelerin her türlü kaynaktan

karşılanan;

- Mal alımı,

- Hizmet alımı,

- Yapım işi,

İhalelerinin kapsamda olduğu görülmektedir. Burada “her türlü kaynak” ibaresinin ne

anlama geldiğinin anlaşılması, konu itibarıyla Kanuna tabi ihalelerin netleştirilmesi için

12

elzemdir. Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki; Kanundaki her türlü kaynak” ibaresi 5018 sayılı

Kanunda geçen aynı ibareden kapsam itibarıyla farklıdır. Kanundaki “her türlü kaynak”

ibaresinin içeriğini anlamak için 2 nci maddenin Kanun gerekçesine bakmak gereklidir. Bu

maddenin gerekçesinde;

“Kamu kurum ve kuruluşlarının ihale işlemlerinde ayrı mevzuata tâbi olması, kamuda

farklı usul ve esasların uygulanmasına neden olmaktadır. Aynı idare tarafından çeşitli

kaynaklardan finanse edilen işlerin ihalelerinde de ayrı mevzuatın bulunması uygulamada

karmaşayı artırmaktadır. Bu nedenle, idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan

yapacakları harcamalara ilişkin mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde

uygulama birliğini sağlamak amacıyla genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,

özel idare ve belediyelerin yanı sıra;

- Bu idarelere bağlı döner sermayeli kuruluşlar, birlikler, tüzel kişiler,

-Enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösterenler dahil,

kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan bütün kamu iktisadi

teşebbüsleri,

-Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu

görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (mesleki kuruluşlar hariç) ile bağımsız bütçeli

kuruluşlar,

-Yukarıda belirtilen daire, idare, kuruluş ve teşebbüslerin sermayesinin yarısından

fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler, Kanun

kapsamına alınmıştır.

Ancak, 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar bu Kanun kapsamı dışında

tutulmuştur…”

Açıklaması bulunmaktadır. Buna göre bütçeden harcama yapılmasına ilişkin ihaleler

Kanun kapsamında olup, sonucunda parasal olarak gider yapılmayacak işlerin ihalesi Kanun

kapsamında olmayacaktır. Dolayısıyla Kanunda bahsi geçen kaynak parasal kaynaktır.

Kanuna tabi idareler ve işler ile kapsamda olmayan işler hakkında geniş açıklamalar

Kamu İhale Genel Tebliğinde bulunmaktadır.

1.2. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 ve 4735 sayılı Kanunların Temel

Farklılıkları

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu arasındaki

farklılıklardan en önemlileri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

13

Konu 2886 s. Kanun 4734 s. Kanun

Kapsamdaki idareler a-Genel bütçeye dahil

daireler

b-Katma bütçeli idareler

c-İl özel idareleri ve

belediyeler

a- Genel bütçe

kapsamındaki kamu

idareleri ile özel bütçeli

idareler, il özel idareleri

ve belediyeler ile bunlara

bağlı; döner sermayeli

kuruluşlar, birlikler

(meslekî kuruluş şeklinde

faaliyet gösterenler ile

bunların üst kuruluşları

hariç), tüzel kişiler.

b) Kamu iktisadi

kuruluşları ile iktisadi

devlet teşekküllerinden

oluşan kamu iktisadi

teşebbüsleri.

c) Sosyal güvenlik

kuruluşları, fonlar, özel

kanunlarla kurulmuş ve

kendilerine kamu görevi

verilmiş tüzel kişiliğe

sahip kuruluşlar (meslekî

kuruluşlar ve vakıf

yüksek öğretim kurumları

hariç) ile bağımsız bütçeli

kuruluşlar.

d) (a), (b) ve (c)

bentlerinde belirtilenlerin

14

doğrudan veya dolaylı

olarak birlikte ya da ayrı

ayrı sermayesinin

yarısından fazlasına sahip

bulundukları her çeşit

kuruluş, müessese, birlik,

işletme ve şirketler.

e) 4603 sayılı Kanun

kapsamındaki bankalar

ile bu bankaların

doğrudan veya dolaylı

olarak birlikte ya da ayrı

ayrı sermayesinin

yarısından fazlasına sahip

bulundukları şirketlerin

yapım ihaleleri

Kapsamdaki işler Alım, satım,hizmet,

yapım, kira,trampa,

mülkiyetin gayri ayni

tesisi, taşıma işleri

Mal alımı, hizmet alımı,

yapım işi

İhale komisyonu En az üç kişi

(Bir maliye memuru,

yapım işlerinde en az bir

uzman üye, yapım

işlerinde yeterlik

komisyonu adı altında ayrı

bir komisyon)

En az 5 ve tek sayıda kişi

(İşin uzmanı iki üye,

bütün değerlendirmeleri

yapacak tek komisyon)

Tahmin edilen

bedel/yaklaşık maliyet

Her ihalede tahmini bedel

tespiti yapılması, ihalenin

tahmini bedel üzerinden

yüzde (%) indirim

İlan edilmeksizin sadece

idare tarafından bilinen

bir yaklaşık maliyet

tespiti yapılması,ihalenin

istekliler tarafından

15

teklifleri arasından

yapılması

piyasa rayiçlerine uygun

fiyatlara göre teklif edilen

gerçekçi bedeller

üzerinden yapılması

İhaleye katılabilme

şartları

Kanuni ikamet sahibi

olma yanında şartnamede

belirtilen diğer şartları

karşılayanların ihaleye

katılımı

İhaleye katılım için

gerekli şartlar ve yeterlik

koşulları belirlenmiştir.

Şartname Şartnamede belirtilmesi

zorunlu hususlar

belirlenmemiştir.

Şartnamede belirtilmesi

zorunlu hususlar

belirlenmiştir.

İhale ilanı İhale tarihinden en az on

gün önce yapılan,

-Günlük gazetede ilan,

-Diğer şehirlerde ilan,

-Resmi Gazetede ilan

Yaklaşık maliyete göre;

-İhalenin ve işin

yapılacağı yerde ilan,

-Kamu İhale Bülteninde

ilan

İhale/alım usulleri -Kapalı teklif

-Belli istekliler arasında

kapalı teklif

-Açık teklif

-Pazarlık

-Emanet usulü

-Yarışma

-Kamu kurumlarında alım

-Açık

-Belli istekliler arasında

-Pazarlık

-Yarışma

-Doğrudan temin

-İstisna kapsamında alım

İhale verme kriteri Eksiltmelerde tahmini

bedeli aşmamak üzere

uygun

görülen/artırmalarda

tahmin edilen bedelden

düşük olmamak üzere

Ekonomik açıdan en

avantajlı teklif

-En düşük fiyat

-Fiyat dışı unsurların

fiyatla birlikte

değerlendirilmesi

16

ihale komisyonunca

uygun görülen bedel

sonucunda en avantajlı

bedel

Yukarıdaki farklılıklar temel farklılıklar olup, bunların dışında da yasak fiil ve

davranışlar, yasaklama, teminat, tekliflerin değerlendirilmesi gibi konular başta olmak üzere

2886 sayılı Kanunla kurulmuş olan sistemin geliştirilmesine yönelik olarak çok sayıda

düzenlemenin 4734 sayılı Kanunla getirildiği görülmektedir.

1.3.İstisnalar:

4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi istisnaları düzenlemiştir. Söz konusu maddede

istisnalar bentler halinde sayıldıktan sonra, bu bentlerde sayılan alımların ceza ve ihalelerden

yasaklama hükümleri hariç Kanuna tabi olmadığı hükme bağlanmıştır. Bu istisnalar, Kanuna

tabi idarelere Kanun hükümlerini uygulamadan, maddede bentler halinde sayılan ihtiyaçlarını

karşılama imkanı vermektedir.

Kanunun ceza ve ihalelerden yasaklama hükümlerine tabi olmamanın önemli iki

sonucu vardır:

i-İstisna kapsamında yapılan alımda 4734 sayılı Kanunda belirtilen yasak fiil veya

davranışta bulunulması halinde Kanundaki cezalar uygulanır.

ii- 4734 Kanunda belirtilen yasak fiil ve davranışlar nedeniyle ihalelere katılmaktan

yasaklı olanlar istisna kapsamında yapılan alımlara katılamaz. Doktrinde 4735 sayılı Kanun

uyarınca yasaklanmış olanların da istisna kapsamında yapılan alımlara katılıp katılamayacağı

konusunda faklı düşünceler bulunmaktadır. Bu konudaki fikir ayrılığı istisna kapsamında

yapılacak alımlara ilişkin ikincil mevzuattaki kimi farklı hükümlerden kaynaklanmaktadır.

Yeri gelmişken istisna kapsamında yapılacak alımlara ilişkin uygulamaya bakmakta

yarar bulunmaktadır.

Kanunun Geçici 4 üncü maddesi, istisna kapsamındaki bazı alımlara ilişkin ikincil

mevzuatın çıkarılmasına ilişkin hükümler içermektedir

Geçen zaman içinde 3 üncü maddede sayılan istisnalardan hangilerinin daha sık

kullanıldığına bakıldığında; (a), (b), (e), (f), (g) ve (i) bentlerinde sayılanların sıklıkla

başvurulan uygulamalar olduğu görülmektedir. Bunlardan (a) bendine ilişkin olan uygulamalar

için Geçici 4 üncü maddede herhangi bir ikincil mevzuat çıkarılması öngörülmemiş olup

diğerleri ile ilgili ikincil mevzuatı hangi idarelerin nasıl çıkaracağı ise açık bir şekilde hükme

17

bağlanmıştır. Söz konusu düzenlemeler çıkarılmış olup, Kamu İhale Kurumunun (KİK) resmi

internet sitesindeki “mevzuat” sekmesinden bunlara ulaşılabilir.

Uygulamada sıkça kullanıldığını belirttiğimiz bu istisnalar aşağıdadır:

a) Kanun kapsamına giren kuruluşlarca, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek,

değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından

yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları ile 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince

orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden ve köylülerden yapılacak hizmet alımları,

b) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile

ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine ilgili bakanlık tarafından karar

verilen veya mevzuatı uyarınca sözleşmenin yürütülmesi sırasında özel güvenlik tedbirleri

alınması gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasını gerektiren

hallerle ilgili olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,

e) Bu Kanun kapsamına giren kuruluşların; Adalet Bakanlığına bağlı ceza infaz

kurumları, tutukevleri işyurtları kurumları, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna

bağlı huzurevleri ve yetiştirme yurtları, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı üretim yapan okullar ve

merkezler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı enstitü ve üretme istasyonları ile

Başbakanlık Basımevi İşletmesi tarafından bizzat üretilen mal ve hizmetler için anılan

kuruluşlardan, Devlet Malzeme Ofisi Ana Statüsünde yer alan mal ve hizmetler için Devlet

Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünden, yük, yolcu veya liman hizmetleri için Türkiye

Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünden, akaryakıt ve taşıt için

Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar (Ek İbare:

20/11/2008-5812/1 md.) ile araştırma-geliştirme faaliyetleri kapsamında Türkiye Bilimsel ve

Teknolojik Araştırma Kurumundan yapacakları mal, hizmet ve danışmanlık hizmet alımları, et

ve et ürünleri için Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünden, ray üstünde çeken ve çekilen

araçlarda kullanılan monoblok tekerlek ve tekerlek takımları için Makine ve Kimya Endüstrisi

Kurumu Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar,

f) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Ulusal araştırma-geliştirme kurumlarının

yürüttüğü ve desteklediği araştırma-geliştirme projeleri için gerekli olan mal ve hizmet alımları

ile finansmanının tamamı Kanun kapsamındaki bir idare tarafından karşılanarak elde edilen

sonuçların bu idare tarafından sadece kendi faaliyetlerinin yürütülmesinde faydalanıldığı

haller hariç, her türlü araştırma ve geliştirme hizmeti alımları,

g) 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî

ve sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine

yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin

18

transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve

sözleşme bedeli ikitrilyon üçyüzmilyar Türk Lirasını (Sekizmilyondokuzyüzseksenbinyüzyirmi

Türk Lirasını)* aşmayan mal veya hizmet alımları,

i) (Ek: 14/7/2004-5226/21 md.) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat

Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının rölöve,

restorasyon, restitüsyon ve konservasyon projeleri, sokak sağlıklaştırma, çevre düzenleme

projeleri ve bunların uygulamaları ile değerlendirme, muhafaza, nakil işleri ve kazı

çalışmalarına ilişkin mal ve hizmet alımları.

İstisna kapsamında yapılacak alımlara ilişkin ayrıntılı açıklamalar Kamu İhale Genel

Tebliğinde yer almaktadır.

1.4. Tanımlar

Kanunun 4 üncü maddesinde yer alan tanımlar Kanunun anlaşılması ve uygulanması

bakımından kritik öneme sahiptir. Tanımlar özümsenmeden Kanun hükümlerinin doğru

yorumlanmasının neredeyse imkansız olduğunu söylemek abartı olarak kabul edilmemelidir.

1.5. Uygulama İlkeleri

İhtiyaçların karşılanmasına ilişkin olarak idarelerin uyması gereken ilkeler ve kurallar

Kanunun 5, 62 ve Ek 8 inci maddelerinde belirlenmiştir. Kanunun 5 inci maddesinde temel

ilkeler, 62 nci maddesinde idarelerce ihtiyaçların planlanması ve karşılanması sürecinde

idarelerce yapılması gereken işlemler belirlenmiş, Ek 8 inci maddesinde de özel bir ihtiyaç

konusu olan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında uyulması gereken kurallara yer

verilmiştir.

İhtiyaçların karşılanmasında temel ilkelerin nasıl gözetileceği hususunda

söylenebilecek en doğru şeyin, alım sürecinde Kanunun ve alımla ilgili diğer mevzuatın

uygulama hükümlerine uygun iş ve işlemlerde bulunmak olmalıdır. Zira bu temel ilkelere nasıl

uyulacağı veya hangi durumlarda uyulmamış sayılacağına ilişkin bir hüküm Kanunda yoktur.

Hatta, Kanunun uygulama hükümlerinden öte, Kamu İhale Kurumu tarafından çıkarılan ikincil

mevzuatın da bu ilkeler ve kurallara uyumla ilgili ayrıntıları düzenlediği dikkate alındığında

idarelerce Kanun ve ikincil mevzuatın uygulama hükümlerine hareket edilmesi yoluyla bu

ilkelere uygun iş ve işlemde bulunmuş sayılacağı söylenmelidir.

19

Uygulama ilkelerine uygun davranma; hem ihtiyaçların karşılanmasında Kanunun

istediği doğru ve optimum alım sürecinin yürütülmesi hem de idari ve şahsi sorumluluk

risklerinin bertaraf edilmesi için zorunludur. Hem Kanunun 60 ıncı maddesi, hem 5018 sayılı

Kanunun 71 inci ve diğer ilgili maddeleri, hem de ilgisine göre 657 sayılı Kanunun 13 ve ilgili

diğer maddelerindeki sorumluluk hükümleri dikkate alındığında idare görevlilerinin iş ve

işlemleri gerçekleştirirken bu uygulama ilkelerine neden uymaları gerektiği daha açık olarak

görülecektir.

Uygulama ilkeleri maddeler itibarıyla aşağıya alınmıştır:

Temel ilkeler

Madde 5- İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit

muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve

zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

Açıklama:

Maddenin bu ilk fıkrasındaki ilkeler çağdaş kamu alımlarının bütün dünyada geçerli

olan ilkeleridir. Bu ilkelerin nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin uygulama maddelerine

bakıldığında aşağıdaki sonuçlara ulaşılacaktır:

Saydamlık: 13, 16, 24, 26, 27, 28,29,36,41, 47, 55 ve 56 ncı maddeler bu ilkeye

ilişkindir.

Rekabet: 10,11,12,13, 24, 26, 27 ve 28 inci maddeler bu ilkeye ilişkindir.

Eşit Muamele: 36 ve 37 nci maddeler bu ilkeye ilişkindir.

Güvenirlik:55, 56 ve 57 nci maddeler bu ilkeye ilişkindir.

Gizlilik:9,61 ve 62 nci maddenin (d) bendi bu ilkeye ilişkindir.

Kamuoyu Denetimi:13, 24,26, 47 ve 56 ncı maddeler bu ilkeye ilişkindir.

İhtiyaçların Zamanında Karşılanması: 62 nci maddenin (a) ve (b) bentleri bu ilkeye

ilişkindir.

İhtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması: 12, 38

ve 40 ıncı maddeler bu ilkeye ilişkindir.

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı

ve yapım işleri birarada ihale edilemez.

Açıklama:

Mahiyetleri itibarıyla birbirinden farklı nitelik arz ettiği için mal alımı, hizmet alımı

ve yapım işinin bir arada ihale edilmemesi gerekmektedir. Aralarında doğal bağlantı bulunan

işlerin bir arada ihale edilmesi ise işin gereğidir. Bu hükmün uygulanmasında piyasa koşullarına

20

bakılarak uygulama yapılmasının daha doğru olacağı söylenebilir. Piyasada mal tedarikçisi

tarafından karşılanan bir ihtiyacın hizmet alımı içerisine dahil edilerek, hizmet sunucusundan

alınması rasyonel bir işlem değildir ve hizmet sunucusu söz konusu malı satın alıp üzerine

ayrıca yüklenici karı ekleyerek teklif bedelini oluşturacağı için kaynakların verimli kullanılması

ilkesine de aykırı olacaktır. Diğer taraftan Kanunun 10 uncu maddesine göre ihaleye

katılanlardan benzer iş deneyimi istenmesi gerektiği dikkate alındığında; farklı işleri bir arada

ihale etmeye kalkıldığında yapılacak benzer iş belirlemesinin, benzer olmayan işleri daha önce

bir arada yapan piyasa aktörü sayısı az olacağından rekabeti de engelleyecektir.

Ancak bazı ihalelerde piyasa koşulları mal, hizmet ve yapım işinin ikisinin veya her

üçünün bir arada ihale edilmesini zorunlu kılabilmektedir. Burada piyasanın satış geleneğine

bakılması, piyasada farklı tedarik kaynaklarından temin edilmesi mutat hale gelmiş alım ve

işleri bir arada ihale etmemeye özen gösterilmesi gereklidir.

Uygulamada mal alımlarına montaj hizmetinin dahil edilmesi, araç bakım-onarım

hizmetine yedek parça alımlarının dahil edilmesi, yemek hazırlama ve dağıtım hizmetine gıda

malzemesinin de dahil edilmesi, temizlik hizmetine temizlik malzemesinin dahil edilmesi,

hizmet binası yapımına güvenlik sisteminin de dahil edilmesinde olduğu gibi mal, hizmet ve

yapım işlerinin birleştirilerek alınması piyasa ekonomisinin kuralları gereğidir.

Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri

kısımlara bölünemez.

Açıklama:

Bu ilke AB Kamu Alımları Direktiflerine uyum adına Kanuna koyulmuş bir ilkedir.

Kanunun 8 inci maddesi Kanun kapsamındaki ihalelerde geçerli olan eşik değerleri

belirlemiştir. Kanunun 63 üncü maddesi ile birlikte değerlendirildiğinde önemi daha iyi

görülebilir. Eşik değerler Kanun kapsamında yapılacak ihalelerin yabancı isteklilere kapatılıp

kapatılmaması, ilanların yayım yeri ve süresinde esas alınmanın yanında uygulama

yönetmeliklerindeki yeterlik koşularının belirlenmesinde de esas alınmıştır.

Kanunun 13 üncü maddesine bakıldığında eşik değerin altında ve üzerinde yaklaşık

maliyetli işlerin ihale ilanları için farklı süre ve şekiller öngörüldüğü görülecektir. Aynı şekilde;

ihale uygulama yönetmeliklerinin iş deneyimi veya mali yeterlik koşullarına ilişkin hükümlere

bakıldığında, yaklaşık maliyeti eşik değerin altında olup olmamasına göre yeterlik koşullarının

farklılaştığı görülecektir.

21

Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale

usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.

Açıklama:

Planlı ve mutat şekilde yürütülecek ihaleler açısından teorik olarak maddenin 1 inci

fıkrasındaki ilkelerin hepsinin en optimum seviyede sağlanacağı ihale usulleri açık ve belli

istekliler arasında ihale usulleridir. Bu iki türün de ortak özelliği, 13 üncü maddeye göre ilan

edilerek gerçekleştirilmeleridir. Ancak bazen mutat olmayan alımlar için durumun şartlarına

uygun olarak bu usullerin dışında Kanunda sayılan ihale yöntemlerinin uygulanması

gerekebilir. Bu durumda Kanunda belirtilen diğer ihale usulü olan pazarlık ihalesinin uygun

şekillerinden biri kullanılır.

Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.

Açıklama:

Bu ilke ihtiyaçların karşılanması sürecinin uzamasının engellenmesini, yatırımların

mümkün olan en kısa sürede ekonomiye kazandırılmasını amaçlamaktadır. Ödeneğin

bulunmasından anlaşılması gereken, asgari olarak iş için hesaplanan yaklaşık maliyetin KDV

dahil tutarı kadar ödeneğin bulunmasıdır.

(Değişik altıncı fıkra: 30/7/2003-4964/4 md.) İlgili mevzuatı gereğince Çevresel Etki

Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu

belgesinin alınmış olması zorunludur. Ancak, doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek

yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz.

Açıklama:

Kamu alımlarının çevreye olan olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi açısından 5872

sayılı Çevre Kanunu ve ilgili “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” hükümlerine uygun

hareket edilmesi gerektiği belirtilmektedir.

İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar

Madde 62- Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım

işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:

a) Yatırım projelerinin plânlanan sürede tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi

amacıyla, birden fazla yılı kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun

olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın

yapılmış olması zorunludur. İlk yıl için öngörülen ödenek, (Ek ibare: 24/11/2016-6761/6 md.)

22

yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen stratejik öneme sahip yatırımlar veya projeler

hariç olmak üzere, proje maliyetinin % 10’undan az olamaz ve başlangıçta daha sonraki yıllar

için programlanmış olan ödenek dilimleri sonraki yıllarda azaltılamaz.

Açıklama:

Bu bent birden çok yıla yüklenme gerektiren yatırım işlerinin ödenek planlamasının

nasıl yapılması gerektiğini belirlemektedir. Bentte geçen “yatırım” ibaresi her ne kadar yapım

işini çağrıştırsa da yatırım niteliğinde mal ve hizmet alımı da olabileceği dikkatlerden

kaçmamalıdır. Bentteki, ilk yıl ödeneğinin proje maliyetinin % 10’undan az olamayacağı ve

başlangıçta daha sonraki yıllar için programlanmış ödenek dilimlerinin sonradan

azaltılamayacağına ilişkin zorunluluk, yıllık ödeneklerin artırılmasına engel değildir. Bendin

amacının yatırımların planlanan zamanda tamamlanması için ödenek sorununu bertaraf etmek

olduğu söylenmelidir.

b) Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak,

idarelerce ihalelerin zamanında yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan

işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk dokuz ayında ihalenin

sonuçlandırılması esastır. (Ek ibare: 30/7/2003-4964/38 md.) Ancak ertesi malî yılda

gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki malî yıl sona

ermeden ihaleye çıkılabilir.

Açıklama:

Bent hükümlerine bakıldığında ihalenin zamanlaması ile ilgili hükümler içerdiği

görülecektir. Buna göre;

-Öngörülen ödeneğin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak ihalelerin

zamanında yapılması gerekir.

- Birden fazla yılı kapsayan yapım işlerinde yılın ilk dokuz ayında ihalenin

sonuçlandırılması esastır (İstisnası; -Doğal afetler nedeniyle ivedi olarak yapılması gereken

ihaleler).

- Ertesi mali yılda gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir

önceki mali yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilir. Süreklilik arz eden alımlardan anlaşılması

gereken; idarenin birden fazla yılı içeren belli bir dönem boyunca aralıksız olarak ihtiyaç

duyduğu mal veya hizmete ilişkin alımdır. Burada ihtiyacın kesintisiz olmasından her gün

ihtiyaç duyulması değil, her gün veya belli periyotlarla yıl içinde ihtiyaç duyulma olasılığının

yüksek olması anlaşılmalıdır. Örneğin, temizlik, güvenlik, personel taşıma hizmet alımları veya

akaryakıt alımı gibi alımlar bu kapsamda değerlendirilebilir.

23

- İdareler, ertesi yıla geçen veya gelecek yıllara yaygın yüklenmelerini tabi oldukları

mali mevzuat ile diğer mevzuat hükümlerini esas alarak gerçekleştirir. Birden fazla yılı

kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun olarak yıllar itibarıyla öngörülen

ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın yapılmış olması

zorunludur.

Burada ödenek planlamasına ilişkin olarak 5018 sayılı kamu Mali Yönetimi ve Kontrol

Kanununun 26, 27 ve 28 inci maddelerini zikretmek gereklidir.

Söz konusu maddeler aşağıdadır:

“Yüklenmeye girişilmesi

Madde 26- Yüklenme, usulüne uygun olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına veya

kanun hükmüne dayanılarak iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması karşılığında geleceğe

yönelik bir ödeme yükümlülüğüne girilmesidir. Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan işler için

yüklenmeye girişilemez. Yüklenme süresi malî yılla sınırlıdır. Harcama yetkilileri, tahsis edilen

ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler. Yüklenmeye girişilen tutara ait ödenekler saklı

tutulur; başka iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması için kullanılamaz.

Ertesi yıla geçen yüklenme

Madde 27- Niteliğinden dolayı malî yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği bulunan

aşağıdaki iş ve hizmetler için; her iş itibarıyla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde

ellisini, izleyen yılın Haziran ayını geçmemek ve yüklenme süresi on iki ayı aşmamak üzere,

ilgili üst yöneticinin onayıyla ertesi yıla geçen yüklenmelere girişilebilir:

a) Türk Silahlı Kuvvetlerinin yapım, onarım, etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme

projeleri, giyecek ve yiyecek alımları, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat alımlarıyla

bunların bakım, onarım ve imalat işleri.

b) Yiyecek, yakacak, akaryakıt ve madeni yağ ihtiyaçları.

c) Temini ve korunması güç olan ilaç, aşı, serum ve tıbbi sarf malzemeleri.

d) Süreli yayın alımı, taşıma, koruma ve güvenlik, temizlik ve yemek hizmetleri.(1)

e) (Değişik: 22/12/2005-5436/10 md.) Taşıtların malî sorumluluk sigortası ile yurt

dışından tedariki yapılan silah, silah-teçhizat ve mühimmat sevkinin her türlü riske karşı

sigortalanması amacıyla yaptırılan nakliyat sigortası.

24

f) (Değişik: 22/12/2005-5436/10 md.) Makine-teçhizat, yol ve otoyol, bilgisayar ve

haberleşme sistemlerinin bakım işleri; her türlü onarım işleri ile elektronik bilgi erişim

hizmetleri.

g) (Ek: 25/4/2007-5628/1 md.; Değişik: 3/10/2016-KHK-676/32 md.) Emniyet Genel

Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının yapım, onarım,

etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme projeleri, yiyecek ve giyecek alımları makine-teçhizat

ile silah, mühimmat ve teçhizat alımlarıyla bunların bakım, onarım ve imalat işleri.

h) (Ek: 24/7/2008-5793/32 md.) Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının etüt ve proje

işleri, araştırma-geliştirme projeleri, makine, silah-mühimmat, teçhizat ve sistem alımlarıyla

bunların bakım, onarım ve imalat işleri.

ı) (Ek: 4/4/2015-6645/77 md.) Türkiye İş Kurumu tarafından yürütülen aktif işgücü

hizmetleri kapsamında kurs ve programlar,

(Ek ikinci fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.) Ancak (d) bendinde sayılan işler için

bütçelerinde ödeneklerin yüzde ellisinin aşılmayacağı hükmü Millî Eğitim Bakanlığı için

aranmaz.

Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler

Madde 28- Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, bir malî yıl içinde

tamamlanması mümkün olmayan yatırım projeleri için gelecek yıllara yaygın yüklenmeye

girişebilir

Türk Silahlı Kuvvetleri Stratejik Hedef Planında yer alan projeler için 2.7.1992 tarihli

ve 3833 sayılı Kanun çerçevesinde gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişmeye, Milli

Savunma Bakanlığı yetkilidir.

(Ek fıkra: 3/10/2016-KHK-676/33 md.) Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel

Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının bir mali yıl içinde tamamlanması mümkün

olmayan asayiş ve güvenlik hizmetlerine yönelik alımları için gelecek yıllara yaygın

yüklenmelere girişmeye İçişleri Bakanlığı yetkilidir.

Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığının uygun görüşünü almak kaydıyla, yabancı

ülkelerde dış temsilcilik binası veya arsa satın alınması, bina yaptırılması veya kiralanması için

gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişebilir.

(Ek dördüncü fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.; Değişik: 25/4/2007-5628/2 md.) Yılı

bütçesinde ödeneği bulunması ve merkezî yönetim kapsamındaki idareler için Maliye

Bakanlığının uygun görüşünün alınması kaydıyla; satın alma suretiyle edinilmesi ekonomik

25

olmayan her türlü makine-teçhizat, cihazlar ve taşıtlar ile hava ambulansı ve yangınla

mücadele amacıyla hava ve deniz araçlarının kiralanması veya finansal kiralama suretiyle

temini; afet ve acil durumlar için kurulan lojistik depoların işletilmesiyle ilgili hizmetleri,

yemek (beşinci fıkra kapsamındaki yemek hizmetleri hariç) ve personel taşıma hizmetleri,

16/6/2005 tarihli ve 5369 sayılı Kanuna göre sağlanan sabit ve ankesörlü telefon hizmetleri ile

acil yardım çağrıları hizmetleri, internet erişim hizmetleri, deniz haberleşmesi ve seyir

güvenliği haberleşme hizmetleri, 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme

Kanunu kapsamındaki elektronik haberleşme hizmetleri, elektrik ve doğalgaz alımları, harita,

plan, proje, etüt ve müşavirlik hizmetleri, 17/2/2011 tarihli ve 6114 sayılı Kanuna göre yapılan

sınav işlemleri ile sınırlı olmak üzere basım, dağıtım, nakil, kamera kaydı ve izlenmesi ile sınav

güvenliği ve gizliliği kapsamındaki alımlar, ulusal araştırma geliştirme kurumlarının süreli ve

süresiz yayın alımları, orman ağaçlandırma ve amenajman işleri, kit karşılığı cihaz, ilaç, tıbbi

cihaz, aşı ve anti-serum alımı için; süresi üç yılı geçmemek, finansal kiralama suretiyle temin

edileceklerde ise dört yıl olmak üzere üst yöneticinin onayıyla gelecek yıllara yaygın

yüklenmeye girişilebilir. (Ek cümle: 20/8/2016-6745/57 md.) Bu fıkrada sayılanlar dışında,

birden fazla yıla yaygın olması zorunluluğu bulunan veya ekonomik olan diğer mal ve hizmet

alımlarını, yüklenme süresi 3 yılı geçmemek üzere belirlemeye ve bu fıkrada belirlenen süreleri

beş katına kadar artırmaya Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.

(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/14 md.) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin,

4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e)

bendi kapsamında olan işlerden sürekli nitelikte olanlara ilişkin hizmet alımlarında, yüklenme

süresi üç yıl olup, işin niteliğinden veya süresinden kaynaklanan zorunlu hâllerde bu süre

gerekçesi gösterilmek şartıyla üst yöneticinin onayıyla kısaltılabilir.

Hükümleri bulunmaktadır. Bu hükümler 4734 sayılı Kanunun 5 ve söz konusu 62/b

maddesi ile birlikte değerlendirildiğinde 5018 sayılı Kanuna tabi idareler açısından hangi işlerin

gelecek yıla geçecek şekilde, hangi işlerin yıllara yaygın olarak gerçekleştirileceği, bu arada

hangi işlerin azami kaç yıla yaygın olabileceği, hangi işlerin ise kaç yıla yaygın olarak

yapılmasının zorunlu olduğu görülmektedir.

Bütün bu hükümlere (4734 s.K Md 62/a-b ile 5018 s. K. Md. 26-28) bakıldığında;

4734 sayılı Kanunun bir ödenek kanunu olmadığı, sadece ihalelerin hangi sürelerle ve şartlarla

yapılabileceğine ilişkin olarak idarelere yetki tanıyan hükümler içerdiği, ödenek planlaması

konusunda esas referans alınacak kanunun 5018 sayılı Kanun olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.

Diğer taraftan gelecek yıllara yaygın yüklenme ile ilgili olarak belediyeler için 5393

sayılı Belediye Kanununun 67 nci maddesinde özel hüküm olduğunu da belirtmek gerekir. Söz

26

konusu madde belediyeler açısından hizmet alımlarına ilişkin olarak bu husustaki özel hüküm

olup, belediyeler hizmet alımlarına ilişkin olarak bu hükme tabidirler. Söz konusu madde

aşağıdadır:

“Gelecek yıllara yaygın hizmet yüklenmeleri

Madde 67- Belediyede belediye meclisinin, belediyeye bağlı kuruluşlarda yetkili

organın kararı ile park, bahçe, sera, refüj, kaldırım ve havuz bakımı ve tamiri; araç kiralama,

kontrollük, temizlik, güvenlik ve yemek hizmetleri; makine-teçhizat bakım ve onarım işleri;

bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim hizmetleri; sağlıkla ilgili destek

hizmetleri; fuar, panayır ve sergi hizmetleri; baraj, arıtma ve katı atık tesislerine ilişkin

hizmetler; kanal bakım ve temizleme, alt yapı ve asfalt yapım ve onarımı, trafik sinyalizasyon

ve aydınlatma bakımı, sayaç okuma ve sayaç sökme-takma işleri ile ilgili hizmetler; toplu

ulaşım ve taşıma hizmetleri; sosyal tesislerin işletilmesi ile ilgili işler, süresi ilk mahallî idareler

genel seçimlerini izleyen altıncı ayın sonunu geçmemek üzere ihale yoluyla üçüncü şahıslara

gördürülebilir.”

Söz konusu madde Belediyelerin maddede sayılan hizmetleri bir sonraki mahalli

idareler genel seçimlerinden sonraki altıncı ayın sonuna kadar alma hakkı vermekte olup,

burada sayılmayan hizmetler açısından 5018 sayılı Kanunun 27 ve 28 inci maddelerine tabi

olduklarını söylemek gerekir.

c) (Değişik: 18/4/2007-5625/5 md.) Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet,

kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri

yapılmadan ihaleye çıkılamaz. İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması

nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya

kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar

teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler

nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya

kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi

ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel

olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım

işlerinde ise kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Bu işlerin uygulama projesi yapılabilen

kısımlar için anahtar teslimi götürü bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her

bir kalem iş için birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir. Arsa temini, mülkiyet ve

kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması şartı, baraj ve büyük sulama, içmesuyu isale hattı,

27

enerji nakil hattı, trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri, kaptajlar, su depoları, karayolu, liman

ve havaalanı, demiryolu, petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmaz.

Açıklama:

Bu bent yapım işi ihalelerine ilişkin hangi hazırlıkların yapılması gerektiğini

belirtmektedir. Madde aşağıdaki tablo ile şematize edilebilir:

HAZIRLIKLAR İSTİSNALARI

1) Arsa temini, Baraj ve büyük sulama, içme suyu isale hattı,

Enerji nakil hattı, trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri,

Kaptajlar, su depoları,

Karayolu, liman ve havaalanı, demiryolu,

Petrol ve doğalgaz boru hattı projeleri

2) Mülkiyet,

3) Kamulaştırma,

4)Uygulama

projeleri,

İşin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve

malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemez olması

işler

Doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli

süre bulunmayan işler

Her türlü onarım işleri

Bina İşleri Hariç, İşin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi

ve zemin etütleri gereken işler

Bina İşleri Hariç, Uygulamada imar ve güzergâh

değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce

uygulama projesi yapılamayan işlerde

ÖN PROJE / KESİN PROJE UYGULANABİLECEK

5) İmar işlemleri (İSTİSNASI YOK)

28

Konuyla yakın ilgisi bakımından bu bentten kaynaklı olarak idare tarafından karar

verilecek teklif alma usulleri olan anahtar teslimi götürü bedel ile teklif birim fiyat arasındaki

uygulama farklarını da irdelemek faydalı olacaktır. Bentte karma tekliften de bahsedilmekle

birlikte karma teklif; anahtar teslimi götürü bedel teklif ile birim fiyat teklifin bir arada alındığı

bir teklif alma türü olduğundan kendi başına özel bir tür olmadığını da belirtmek gerekir.

Anahtar teslimi götürü bedel ile teklif birim fiyat arasındaki uygulama farkları aşağıdaki tabloda

gösterilmiştir.

YAPIM İŞLERİNDE TEKLİF TÜRLERİ ARASINDAKİ UYGULAMA FARKLARI

ANAHTAR TESLİMİ GÖTÜRÜ BEDEL TEKLİF İHALE BİRİM FİYAT TEKLİF İHALE

İHALE AŞAMASI

İhale dokümanında uygulama projesinin yer alması

zorunludur

İhale dokümanında ön veya kesin projenin yer

alması zorunludur

METRAJ CETVELİ ihale dokümanında yer almaz.

(İmalatların miktarları, istekliler tarafından proje

üzerinden hesaplanmaya çalışılacaktır.)

Herbir imalat kaleminin miktarlarını tek tek gösteren

METRAJ CETVELİ ihale dokümanında yer alır.

İhalede GÖTÜRÜ BEDEL TEKLİF mektubu ile teklifler verilir. İhalede BİRİM FİYAT TEKLİF mektubu ile teklifler verilir

Teklif mektubunda sadece tek bir Götürü teklif

rakamı yer alır; Ekinde ayrıntılı fiyatları gösteren

BİRİM FİYAT CETVELİ olmaz.

BİRİM FİYAT TEKLİF mektubu ekinde BİRİM FİYAT

CETVELİ yer alır. Cetvelde ayrıntılı olarak, herbir

imalat kalemleri için idarece metraj listelerinde

gösterilen miktarlar ve ayrıntılı teklif birim fiyatlar

yer alır.

Sözleşme taslağında, ödemelere esas olacak

İLERLEME YÜZDELERİ (PURSANTAJ ORANLARI)

CETVELİ yer alır

Sözleşme taslağında PURSANTAJ ORANLARI CETVELİ

yer almaz (çünkü ödemeler fiili imalat miktarları

üzerinden yapılacaktır)

29

Sözleşme ANAHTAR TESLİM GÖTÜRÜ BEDEL şeklinde

düzenlenir.

Sözleşme BİRİM FİYAT şeklinde düzenlenir

İHALEDEN SONRA SÖZLEŞME UYGULAMA AŞAMASI

Aylık yapılacak hakediş ödemeleri, sözleşmedeki

pursantaj oranları üzerinden hesaplanır

Aylık yapılacak hakediş ödemelerinde, birim fiyat

teklif cetvelindeki, teklif birim fiyatlar ile, imalatların

fiili ölçüm miktarlarının çarpımı esas alınır

d) (Değişik: 30/7/2003-4964/38 md.) İdarelerce bütçesinin programlanmasında,

ihalede ise isteklilerce verilen tekliflerin karşılaştırılmasında kullanılmak üzere tespit edilen

yaklaşık maliyet isteklilere duyurulmaz.

e) (Değişik: 20/11/2008-5812/24 md.; Değişik: 10/9/2014-6552/10 md.) İdarelerin bu

Kanunda tanımlanan hizmetlerden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında aşağıda

belirtilen hususlara uyması zorunludur:

1) İdarelerce kanun, tüzük ve yönetmeliklere göre istihdam edilen personelin yeterli

nitelik veya sayıda olmaması hâlinde personel çalıştırılmasına dayalı yardımcı işlere ilişkin

hizmetler için ihaleye çıkılabilir. Bu kapsamda ihaleye çıkılabilecek yardımcı işlere ilişkin

hizmet türlerini; idarelerin teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin mevzuatı, yerleşik yargı

içtihatları ile 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 2 nci maddesinin yedinci fıkrası

dikkate alınmak suretiyle idareler itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte belirlemeye işçi, işveren ve

kamu görevlileri konfederasyonları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hazine

Müsteşarlığı ve Devlet Personel Başkanlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine

Bakanlar Kurulu yetkilidir. 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 67 nci maddesi

ile diğer kanunların hizmet alımına ilişkin özel hükümleri saklıdır.

2) İdarelerin teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin mevzuatı ile 4857 sayılı Kanunun 2

nci maddesinin yedinci fıkrası esas alınmak suretiyle, idareye ait bir işyerinde yürütülen asıl

işin bir bölümünde idarenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde

hizmet alımı ihalesine çıkılabilir.

30

3) Danışmanlık hizmet alım ihalelerinde istihdam edilen personelin yeterli nitelik veya

sayıda olmaması şartı aranmaz.

Açıklama:

(e) bendi4734 sayılı Kanunun son yıllarda en çok tartışılan hükümlerini içeren benttir

denebilir. Zira personel çalıştırılmasına yönelik ihaleler son yıllarda kamuoyunda çok yer

bulmuş ve nihayet 696 sayılı KHK ile bu alımların neredeyse tamamı kaldırılmıştır. Bentteki

hükümlerin Ek 8 inci madde hükümleri ile birlikte değerlendirilmesinin, konunun tam olarak

anlaşılması için gerekli olduğu düşünülmektedir. Anılan Ek 8 inci maddede;

“Uygun görüş alınması ve görevlilerin sorumlulukları

EK MADDE 8 - (Ek: 10/9/2014-6552/11 md.) 62 nci maddenin birinci fıkrasının (e)

bendi kapsamında personel çalıştırılmasına dayalı hizmetler (danışmanlık hizmet alımları

hariç) için ihaleye çıkılmadan önce;

a) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli

(I), (II) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan idareler ile bunlara bağlı döner sermayeli

kuruluşların, Maliye Bakanlığından,

b) 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun

Hükmünde Kararname uyarınca yayımlanan Genel Yatırım ve Finansman Programı Kararı

çerçevesinde, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ve

bağlı ortaklıklarının Hazine Müsteşarlığından, 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme

Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirme programında bulunanlardan

sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait işletmeci kuruluşların ise Özelleştirme İdaresi

Başkanlığından,

uygun görüş alması zorunludur.

Uygun görüş alınmadan bu hizmetler için ihaleye çıkılamaz. 62 nci maddenin birinci

fıkrasının (e) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan hizmet alımlarında niteliği gereği

sözleşme süresi altı ayı aşmayan işlerde uygun görüş şartı aranmaz.

62 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan personel çalıştırılmasına

dayalı hizmet alımı ihaleleri çerçevesinde çalıştırılan personel, ihale ve sözleşme konusu iş

dışında başka bir işte çalıştırılamaz ve görevlendirilemez. Bu kapsamda, personel

31

çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesine çıkılmaması gerektiği hâlde ihaleye çıkılması,

uygun görüş alınması gereken hâllerde alınmadan ihaleye çıkılması, ihale kapsamında

çalıştırılan personelin sözleşme konusu işler dışında çalıştırılması, 4857 sayılı Kanunun 2 nci

maddesinin yedinci fıkrası hükmüne aykırılık teşkil edecek şekilde işlem ve eylemler yapılması

nedeniyle idare aleyhine zarar ortaya çıkması hâlinde, oluşan bu zararlar, bu zarara neden

olduğu tespit edilenlere rücu edilmek suretiyle tahsil edilir. Ayrıca, bu kişiler hakkında

uygulanacak ceza ve disiplin hükümleri saklı kalmak üzere, bu kişilere her türlü aylık, ödenek,

zam, tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemelerin beş katı tutarında idari para cezası

uygulanır. 4857 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen itiraz veya diğer

kanun yollarına başvurmayan kişilere ise her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dâhil yapılan

bir aylık net ödemelerin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar

Kurulu tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir.”

Hükmü bulunmaktadır. Bu madde hükümleri; Md 62/e’ye göre ihale yapılması ve

hizmet alınmasında hangi uygun görüşlerin alınması gerektiği ile sözleşmenin uygulanmasında

dikkat edilmesi gereken hususları düzenlemiş olmaktadır.

f) İhale dokümanı hazırlanmadan ilân yapılamaz. İlân sürelerinin hesaplanmasında

ilânın yayımlandığı gün dikkate alınır, ihale günü veya son başvuru günü dikkate alınmaz. 13

üncü maddede belirtilen ilân sürelerine uyulmak üzere, ilân yapılmasına kadar geçecek süre

de gözönüne alınarak ilân yapılacak yerlere yeterli süre öncesinde ilân metinlerinin

gönderilmesi zorunludur.

g) İhale için tespit olunan tarih tatil gününe rastlamışsa ihale, tekrar ilâna gerek

kalmaksızın tatili takip eden ilk iş gününde aynı yer ve saatte yapılır ve bu saate kadar verilen

teklifler kabul edilir. İhale saati çalışma saati dikkate alınarak tespit edilir. İlândan sonra

çalışma saati değişse de ihale ilân edilen saatte yapılır.

h) (Değişik: 20/11/2008-5812/24 md.) İş deneyimi bulunmayan mühendis veya

mimarların, aldıkları lisans eğitimine uygun yapım işi ihalelerine başvurularında, toplam

süresi onbeş yılı geçmemek kaydıyla mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl,

yüzyirmiikibinüçyüzseksenyedi Yeni Türk Lirası (İkiyüzonaltıbinaltıyüzseksenbir Türk Lirası)*

olarak hesaplanmak üzere 10 uncu madde kapsamındaki benzer iş deneyimi olarak dikkate

alınır. Bu süre iş deneyimi bulunan mimar ve mühendisler için uygulanmaz. Bu bent

32

kapsamında elde edilen deneyim mühendis ve mimarın beş yıldır en az % 51 hissesine sahip

olduğu tüzel kişiler tarafından da kullanılabilir.

ı) (Ek: 30/7/2003-4964/38 md.) Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal

limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla

konulacak ödeneklerin %10'unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.

1.6. - İhtiyaç Planlaması ve Bütçeleme

İhtiyaçların karşılanması süreci alım mevzuatı ile mali mevzuatın bir arada

uygulandığı bir süreçtir. İdareler tabi oldukları mali mevzuatın hükümlerini ve özellikle

kısıtlarını dikkate alarak hareket ederler. Zira alım karşılığında gider yapılacaktır. Bu giderin

hangi koşullarda yapılabileceği ise mali mevzuatın konusudur. Kanunun 62 nci maddesinin (a)

, (b) ve (d) bentleri planlama ve bütçeleme ile ilgilidir ve bir arada değerlendirilmeleri gerekir.

Ödenek tutarının asgari miktarının hesabında yaklaşık maliyetin esas alınması gerektiğini

belirten (d) bendi ile yıllara yaygın işlerin yıllık ödenek planlamasının yapılmasını öngören (a)

bendi, 5018 sayılı Kanun kapsamındaki idareler bakımından anılan Kanunun yıllara yaygın

taahhüde girişilmesine ilişkin hükümleri ile, bu Kanuna tabi olmayanlar için ise kendi bütçe

mevzuatı hükümleri ile bir arada değerlendirilmelidir.

5018 sayılı Kanunun bütçeleme ile ilgili hükümleri:

Yüklenmeye girişilmesi

Madde 26- Yüklenme, usulüne uygun olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına

veya kanun hükmüne dayanılarak iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması karşılığında

geleceğe yönelik bir ödeme yükümlülüğüne girilmesidir. Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan

işler için yüklenmeye girişilemez. Yüklenme süresi malî yılla sınırlıdır. Harcama yetkilileri,

tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler. Yüklenmeye girişilen tutara ait

ödenekler saklı tutulur; başka iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması için kullanılamaz.

Ertesi yıla geçen yüklenme

Madde 27- Niteliğinden dolayı malî yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği bulunan

aşağıdaki iş ve hizmetler için; her iş itibarıyla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde

ellisini, izleyen yılın Haziran ayını geçmemek ve yüklenme süresi on iki ayı aşmamak üzere,

ilgili üst yöneticinin onayıyla ertesi yıla geçen yüklenmelere girişilebilir:

33

a) Türk Silahlı Kuvvetlerinin yapım, onarım, etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme

projeleri, giyecek ve yiyecek alımları, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat alımlarıyla

bunların bakım, onarım ve imalat işleri.

b) Yiyecek, yakacak, akaryakıt ve madeni yağ ihtiyaçları.

c) Temini ve korunması güç olan ilaç, aşı, serum ve tıbbi sarf malzemeleri.

d) Süreli yayın alımı, taşıma, koruma ve güvenlik, temizlik ve yemek hizmetleri.(1)

e) (Değişik: 22/12/2005-5436/10 md.) Taşıtların malî sorumluluk sigortası ile yurt

dışından tedariki yapılan silah, silah-teçhizat ve mühimmat sevkinin her türlü riske karşı

sigortalanması amacıyla yaptırılan nakliyat sigortası.

f) (Değişik: 22/12/2005-5436/10 md.) Makine-teçhizat, yol ve otoyol, bilgisayar ve

haberleşme sistemlerinin bakım işleri; her türlü onarım işleri ile elektronik bilgi erişim

hizmetleri.

g) (Ek: 25/4/2007-5628/1 md.; Değişik: 3/10/2016-KHK-676/32 md.) Emniyet Genel

Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının yapım, onarım,

etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme projeleri, yiyecek ve giyecek alımları makine-teçhizat

ile silah, mühimmat ve teçhizat alımlarıyla bunların bakım, onarım ve imalat işleri.

h) (Ek: 24/7/2008-5793/32 md.) Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının etüt ve proje

işleri, araştırma-geliştirme projeleri, makine, silah-mühimmat, teçhizat ve sistem alımlarıyla

bunların bakım, onarım ve imalat işleri.

ı) (Ek: 4/4/2015-6645/77 md.) Türkiye İş Kurumu tarafından yürütülen aktif işgücü

hizmetleri kapsamında kurs ve programlar,

(Ek ikinci fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.) Ancak (d) bendinde sayılan işler için

bütçelerinde ödeneklerin yüzde ellisinin aşılmayacağı hükmü Millî Eğitim Bakanlığı için

aranmaz.

Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler

Madde 28- Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, bir malî yıl içinde

tamamlanması mümkün olmayan yatırım projeleri için gelecek yıllara yaygın yüklenmeye

girişebilir

Türk Silahlı Kuvvetleri Stratejik Hedef Planında yer alan projeler için 2.7.1992 tarihli

ve 3833 sayılı Kanun çerçevesinde gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişmeye, Milli

Savunma Bakanlığı yetkilidir.

34

(Ek fıkra: 3/10/2016-KHK-676/33 md.) Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel

Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının bir mali yıl içinde tamamlanması mümkün

olmayan asayiş ve güvenlik hizmetlerine yönelik alımları için gelecek yıllara yaygın

yüklenmelere girişmeye İçişleri Bakanlığı yetkilidir.

Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığının uygun görüşünü almak kaydıyla, yabancı

ülkelerde dış temsilcilik binası veya arsa satın alınması, bina yaptırılması veya kiralanması için

gelecek yıllara yaygın yüklenmelere girişebilir.

(Ek dördüncü fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.; Değişik: 25/4/2007-5628/2 md.) Yılı

bütçesinde ödeneği bulunması ve merkezî yönetim kapsamındaki idareler için Maliye

Bakanlığının uygun görüşünün alınması kaydıyla; satın alma suretiyle edinilmesi ekonomik

olmayan her türlü makine-teçhizat, cihazlar ve taşıtlar ile hava ambulansı ve yangınla

mücadele amacıyla hava ve deniz araçlarının kiralanması veya finansal kiralama suretiyle

temini; afet ve acil durumlar için kurulan lojistik depoların işletilmesiyle ilgili hizmetleri,

yemek (beşinci fıkra kapsamındaki yemek hizmetleri hariç) ve personel taşıma hizmetleri,

16/6/2005 tarihli ve 5369 sayılı Kanuna göre sağlanan sabit ve ankesörlü telefon hizmetleri ile

acil yardım çağrıları hizmetleri, internet erişim hizmetleri, deniz haberleşmesi ve seyir

güvenliği haberleşme hizmetleri, 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme

Kanunu kapsamındaki elektronik haberleşme hizmetleri, elektrik ve doğalgaz alımları, harita,

plan, proje, etüt ve müşavirlik hizmetleri, 17/2/2011 tarihli ve 6114 sayılı Kanuna göre yapılan

sınav işlemleri ile sınırlı olmak üzere basım, dağıtım, nakil, kamera kaydı ve izlenmesi ile sınav

güvenliği ve gizliliği kapsamındaki alımlar, ulusal araştırma geliştirme kurumlarının süreli ve

süresiz yayın alımları, orman ağaçlandırma ve amenajman işleri, kit karşılığı cihaz, ilaç, tıbbi

cihaz, aşı ve anti-serum alımı için; süresi üç yılı geçmemek, finansal kiralama suretiyle temin

edileceklerde ise dört yıl olmak üzere üst yöneticinin onayıyla gelecek yıllara yaygın

yüklenmeye girişilebilir. (Ek cümle: 20/8/2016-6745/57 md.) Bu fıkrada sayılanlar dışında,

birden fazla yıla yaygın olması zorunluluğu bulunan veya ekonomik olan diğer mal ve hizmet

alımlarını, yüklenme süresi 3 yılı geçmemek üzere belirlemeye ve bu fıkrada belirlenen süreleri

beş katına kadar artırmaya Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.

(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/14 md.) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin,

4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e)

bendi kapsamında olan işlerden sürekli nitelikte olanlara ilişkin hizmet alımlarında, yüklenme

süresi üç yıl olup, işin niteliğinden veya süresinden kaynaklanan zorunlu hâllerde bu süre

gerekçesi gösterilmek şartıyla üst yöneticinin onayıyla kısaltılabilir.

35

Diğer taraftan belediyelerin yıllara yaygın hizmet taahhüdüne girişmelerine ilişkin

olarak 5393 sayılı Belediye Kanununda özel hüküm bulunmaktadır. Anılan Kanunun 67 nci

maddesi aşağıdaki gibidir.

Gelecek yıllara yaygın hizmet yüklenmeleri

Madde 67- Belediyede belediye meclisinin, belediyeye bağlı kuruluşlarda yetkili

organın kararı ile park, bahçe, sera, refüj, kaldırım ve havuz bakımı ve tamiri; araç kiralama,

kontrollük, temizlik, güvenlik ve yemek hizmetleri; makine-teçhizat bakım ve onarım işleri;

bilgisayar sistem ve santralleri ile elektronik bilgi erişim hizmetleri; sağlıkla ilgili destek

hizmetleri; fuar, panayır ve sergi hizmetleri; baraj, arıtma ve katı atık tesislerine ilişkin

hizmetler; kanal bakım ve temizleme, alt yapı ve asfalt yapım ve onarımı, trafik sinyalizasyon

ve aydınlatma bakımı, sayaç okuma ve sayaç sökme-takma işleri ile ilgili hizmetler; toplu

ulaşım ve taşıma hizmetleri; sosyal tesislerin işletilmesi ile ilgili işler, süresi ilk mahallî idareler

genel seçimlerini izleyen altıncı ayın sonunu geçmemek üzere ihale yoluyla üçüncü şahıslara

gördürülebilir.

Belediyeler 5018 sayılı Kanuna tabi olmakla birlikte, 5393 sayılı Kanunun 67 nci

maddesi, maddede sayılan hizmet alımları için özel hüküm olduğundan bu alımlarda bu madde

hükümleri uygulanacaktır. Bu maddede sayılmayan işler açısından ise 5018 sayılı Kanunun

yukarıya alınan hükümlerine tabi olacaklardır.

Diğer idareler ise 4734 sayılı Kanunun 62/b bendinde verilen hakları, tabi oldukları

mali mevzuatın izin verdiği ölçüde kullanacaklardır.

İhaleye Hazırlık İşlemleri

2.1. İhtiyacın Tanımlanması-Teknik Dokümanın Hazırlanması:

Alım süreci esasen ihtiyacın tanımlanması ile başlar. Zira ne alınacağı/yaptırılacağı

bilinmeden ve bütün yönleriyle tanımlanmadan sürecin başlatılması alımın başarısız olmasına

neden olacaktır. Çünkü, ihalenin koşulları da (katılım ve yeterlik koşulları, ilan süresi ve çeşidi

vs.), ihale sonucunda belirlenen yükleniciden beklenen edim de ihtiyacı nasıl ve hangi netlikte

belirlediğimize göre kesinleşecektir.

Kanunda teknik doküman olarak teknik şartnamelere ve projelere atıf yapılmaktadır.

Teknik şartname ile ilgili düzenlemeler Kanunun 12 nci maddesinde yer almakta olup madde

metni aşağıdadır:

36

Şartnameler

Madde 12- İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü

özelliğini belirten idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanması esastır. Ancak, mal

veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özelliği nedeniyle idarelerce hazırlanmasının mümkün

olmadığının ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla, teknik şartnameler bu Kanun

hükümlerine göre hazırlattırılabilir.

İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale

dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler,

verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak, rekabeti engelleyici hususlar

içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacaktır.

Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara

uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamelerde teknik özelliklere ve

tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün

belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer

verilmeyecektir.

Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik

özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde "veya dengi" ifadesine yer verilmek

şartıyla marka veya model belirtilebilir.

Madde metninden de anlaşılacağı üzere ihalelerde teknik şartname hazırlanması

zorunludur. Teknik şartnameler ihtiyacı yeterli düzeyde tanımlamalı, verimliliği ve

fonksiyonelliği sağlamalı, rekabeti ve fırsat eşitliğini engellememelidir. Bu kapsamda belli bir

ürün veya hizmetin işaret edilmesi bile maddeye aykırılık oluşturacaktır. Maddede ulusal

ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğun gözetilmesinin istenmesi de alımlarda belli

bir kalitenin altına düşülmemesi amacına yönelik olarak değerlendirilebilir.

Sonuç olarak teknik şartnamelerin ihtiyacı teknik olarak iyi tanımlaması, ihtiyaç

bakımından fazla veya gereksiz koşullar içermemesi, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya

yönelik olması en önemli hususlar olarak öne çıkmaktadır.

Bu kapsamda teknik şartname hazırlayanlar;

37

1-Kendilerini alınacak malı kullanacak, hizmetten faydalanacak, gerçekleştirilen

yapım işini (eseri) kullanacak olanların yerine koymalı ve ihale konusu işten nelerin

beklendiğini iyi anlamalıdırlar.

2-Piyasada ihtiyaca cevap verebilecek alternatifleri araştırmalı ve muhtemel

ürün/hizmet/eser envanterini oluşturmalıdırlar.

3- Bulunan alternatiflerden hangisinin/hangilerinin ihtiyacı karşılama açısından daha

uygun olduğunu belirlemelidirler.

4-Kendilerini kontrol teşkilatı ve muayene ve kabul komisyonu üyelerinin yerine

koymalı ve koydukları teknik kriterlerin objektif ve ölçülebilir olmasına dikkat etmelidirler.

•

2.2. Yaklaşık Maliyetin Tespitine İlişkin İlkeler

2.2.1. Yaklaşık Maliyet Nedir?

Yaklaşık maliyet; idarelerce mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi

yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak

üzere belirlenen ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen tutardır. Yaklaşık

maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî

ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz. Kanunun 36 ncı maddesinde yaklaşık maliyetin

isteklilerin teklif zarflarının açıldığı ilk oturumda teklif fiyatları ile birlikte açıklanacağı hükme

bağlanmıştır. Bu hususa ilişkin ayrıntılı düzenleme ise Kamu İhale Genel Tebliğinin 16.2.4-

16.2.7 maddelerinde yapılmıştır.

2.2.2. Yaklaşık Maliyetin Hesaplanması

Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin ayrıntılı hükümler ihale uygulama

yönetmeliklerinde bulunmaktadır. Uygulama yönetmeliklerindeki hükümlere bakıldığında;

öncelikle teknik şartnameden işin girdilerinin bulunması ve bunlara ilişkin miktar hesabı

(gerekli hallerde ve özellikle yapım işlerinde projelendirme ve metraj çıkarma) , sonrasında bu

girdilerle ilgili fiyat araştırması yapma ve nihayetinde her bir girdinin toplam maliyetlerini

bulduktan sonra bu toplam maliyetlerden hareketle yaklaşık maliyetin genel toplamına ulaşma

yolunun benimsendiği görülecektir.

Yaklaşık maliyetin hesabına ilişkin olarak;

-Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 7-10 uncu maddelerinde,

-Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 7-8 inci maddelerinde,

38

-Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8-11 inci maddelerinde,

Gerekli hükümler ve açıklamalar bulunmaktadır.

2.2.3. Yaklaşık Maliyetin Belirleyici Olduğu Hususlar

Kanun hükümlerine bakıldığında kimi hususların yaklaşık maliyetin tutarına bağlı

olarak belirlenmek suretiyle düzenlendiği görülmüş olup bunlar şunlardır:

İlan süreleri ve kurallarının belirlenmesinde, (madde:13),

Yabancı isteklilerin ihaleye girip girmeyeceklerinin tespitinde (madde: 63),

Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak yapım işlerinin belirlenmesinde

(Madde 20),

Danışmanlık hizmetlerinin hizmet alımı yoluyla alınmasına ilişkin üst limitin

belirlenmesinde (Madde 48)

Aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde (Madde 38),

İsteklinin yeterliğinin belirlenmesi için gerekli belgelerin belirlenmesinde

(Uygulama Yönetmelikleri).

2.3. Eşik Değer

Kanunun 8 inci maddesinde belirlenmiş olup, idarenin bütçe türüne ve ihtiyacın mal

ve hizmet veya yapım işi olmasına göre farklılık göstermektedir.

Madde hükmü aşağıdadır:

“Eşik değerler

Madde 8- Bu Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinin uygulanmasında yaklaşık maliyet

dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler aşağıda belirtilmiştir:

a) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin mal ve hizmet alımlarında

üçyüzmilyar Türk Lirası. (Birmilyonyetmişüçbinbeşyüzyirmibeş Türk Lirası)

b) Kanun kapsamındaki diğer idarelerin mal ve hizmet alımlarında beşyüzmilyar Türk

Lirası. (Birmilyonyediyüzseksendokuzbinikiyüzonüç Türk Lirası)

39

c) Kanun kapsamındaki idarelerin yapım işlerinde onbirtrilyon Türk Lirası.

(Otuzdokuzmilyonüçyüzaltmışikibindokuzyüzyirmi Türk Lirası)”

Bu parasal limitler, belirli unsurlar esas alınarak hesaplanan bir değer olmayıp,

uluslararası düzenlemelere paralel olarak kanunla belirlenen parasal değerlerdir. Kanun’da

belirtilen eşik değerler temel eşik değerler olup, bu değerler ve Kanun’da geçen diğer parasal

limitler her yılın Ocak ayında Kamu İhale Kurumu tarafından, Kanun’un 67 nci maddesi hükmü

uyarınca güncellenmektedir.

İdarelerin tabi oldukları eşik değer ve parasal limitlerin belirlenmesinde; 5018 sayılı

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun yürürlüğe girmesinden önceki bütçe statülerinin

göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Zira 4734 sayılı Kanun yürürlüğe girdiğinde 5018

sayılı Kanun henüz yürürlüğe girmemişti.

Alım Usulünün Belirlenmesi (İstisna kapsamında alım, Kanun kapsamında alım)

Kanunun 18 inci maddesinde ihale usulleri belirlenmiş olmakla birlikte, 3 üncü

maddede istisna olan alımlar ve 22 nci maddede doğrudan temin, 23 üncü maddede ise tasarım

yarışmaları düzenlenmiştir. Bunlar dikkate alındığında idareler açısından başlangıçta ikili bir

yol ayrımının söz konusu olduğu söylenmelidir.

a) Kanun kapsamında alım

b) İstisna kapsamında alım

3.1. İstisna Kapsamında Alım

İstisna kapsamında alım seçeneği; Kanunun 3 üncü maddesinde sayılan alımlarla

sınırlı olup bu alımlar Kanuna tabi olmamakla birlikte kuralsız da değildirler. Kanunun Geçici

4 üncü maddesi bazı istisnalarla ilgili olarak uygulanacak yönetmelik veya diğer esas ve

usullerin çıkarılmasını öngörmektedir. Madde hükmü aşağıdadır:

“İstisnalara ilişkin esas ve usuller

GEÇİCİ MADDE 4- a) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendine ilişkin esas ve

usuller ilgili kurumlar tarafından,

40

b) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendine ilişkin esas ve usuller, Kamu İhale

Kurumunun uygun görüşü üzerine, Dışişleri, Millî Savunma, Maliye ve Bayındırlık ve İskân

Bakanlıkları tarafından,

c) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi gereğince yapılacak mal ve hizmet

alımlarına ilişkin esas ve usuller, Kamu İhale Kurumunun uygun görüşü üzerine, ilgili

kurumlar tarafından,

İlgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınmak suretiyle Kanunun yürürlüğe gireceği

tarihe kadar hazırlanarak, Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulur.

Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (e) bendi gereğince (Ek ibare: 12/6/2002-4761/18

md.) yapılacak alımlarda uygulanacak esas ve usuller Kurum tarafından, Devlet Malzeme

Ofisinden yapılacak alımlara ilişkin esas ve usuller ise gerekli görülmesi halinde Maliye

Bakanlığı tarafından belirlenebilir.

(Ek: 12/6/2002-4761/18 md.; Değişik: 30/7/2003-4964/40 md.) Bu Kanunun 3 üncü

maddesinin (g) bendi kapsamındaki mal ve hizmetler, ilgili kuruluşların talebi üzerine Kurum

tarafından belirlenir.

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/40 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (h) bendine ilişkin

esas ve usuller, Sağlık Bakanlığı ve Kurumun görüşleri alınarak Maliye Bakanlığı tarafından

hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/40 md.) Enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon

sektöründe faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler, özel kanunları yürürlüğe girinceye

kadar bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi hükmüne, bu bent kapsamında yer almayan

mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde ise Kanunun diğer hükümlerine tâbi olurlar. (Ek

cümle: 22/12/2005-5436/13 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendinde yer alan parasal

limit, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinin anılan bent kapsamındaki mal ve hizmet

alımları ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının Türkiye karasuları ile uluslararası sular

dahilinde petrol ve doğalgaz arama, sondaj, üretim ve taşıma faaliyetleri ile ilgili olarak

yapılacak her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde uygulanmaz.

(Ek fıkra: 14/7/2004-5226/24 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (i) bendine ilişkin

esas ve usuller Maliye Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu ve Bakanlık tarafından çıkarılacak bir

yönetmelikle belirlenir.

41

(Ek fıkra: 3/3/2005-5312/26 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (j) bendine ilişkin

esas ve usûller, Maliye Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu ve Denizcilik Müsteşarlığının görüşleri

alınarak Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 27/12/2007-5726/24 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (l) bendine ilişkin

esas ve usuller Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Adalet ve

İçişleri bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 20/2/2008-5737/79 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (k) bendine ilişkin

usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Vakıflar Genel

Müdürlüğü tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/29 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi

gereğince Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından uygulanacak usul ve

esaslar Maliye Bakanlığı ve Kurumun görüşleri alınarak Türkiye Bilimsel ve Teknolojik

Araştırma Kurumu tarafından; (n) bendine ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığı ve Kurumun

görüşleri alınarak ilgili bakanlıklar tarafından hazırlanacak yönetmeliklerle belirlenir.

(Ek fıkra: 6/2/2014-6518/52 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (u) bendine ilişkin

usul ve esaslar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından, Kurum ile diğer ilgili kurum

ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir.”

Maddeye bakıldığında, 3 üncü maddede sayılan istisnaların bazıları için Geçici 4 üncü

maddede ikincil mevzuat çıkarılmasına ilişkin hüküm bulunmadığı görülecektir. Bu durum;

ikincil mevzuat çıkarılması öngörülmemiş istisnalarla ilgili olarak farklı fikir ve uygulamaların

ortaya çıkmasına neden olmuştur. Kimi otoriteler, her istisna için bir düzenleme yapılmasının

hukuk devleti olmanın bir gereği olduğunu söylemekte, kimileri de Kanunda ikincil mevzuat

çıkarmaya ilişkin hüküm bulunmayan hallerde idarelerin serbest olduğunu belirtmektedir.

Kanımızca serbest olsalar bile idare içinde uygulama birliği ve hesap verilebilirlik bakımından

bu serbestilerini disipline edecek bir iç düzenleme şeklinde de olsa, uygulayıcıların dikkate

alacakları bir mevzuatın olması işin doğası gereği zorunludur. Bu alımlarla ilgili olarak söz

konusu idarelerin Kanundan önce tabi oldukları mevzuatı uygulamaları mümkün olduğu gibi,

bu hususta yeni bir mevzuat çıkarmaları da mümkündür. Uygulamada idarelerin yeni bir

mevzuat düzenlemesi veya iç uygulama genelgesi yolunu izledikleri görülmektedir. Örneğin

3üncü maddenin (g) bendinde belirtilen alımlara ilişkin olarak ilgili idarelerin ya usul

42

esas/yönetmelik çıkardıkları ya da yönetim kurulu kararıyla bu alımlara ilişkin bir iç düzenleme

yaptıkları görülmektedir.

3.2. Kanun Kapsamında Alım

Kanun kapsamında alım seçeneği, Kanunda belirtilen şartlar çerçevesinde;

a) İhale,

b) Doğrudan temin,

c) Tasarım yarışması,

Seçeneklerinden birinin uygulanması suretiyle kullanılır.

3.2.1. İhale Yoluyla Alım

Kanunun 3 üncü maddesinde ihale; “Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet

alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren

ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemler”

olarak tanımlanmıştır. Bu tanım ihale sürecinin sözleşmenin imzalanmasıyla sonuçlandığını

göstermekle birlikte ne zaman başladığının cevabını vermemektedir. Ancak “Kanunda yazılı

usul ve şartlarla” ibaresinden ihalenin teknik şartname hazırlığı ile başladığını söylemek

mümkündür. Zira ihaleye ilişkin usul ve şartlardan kronolojik olarak ilk sırada olan, 12 nci

maddede hükme bağlanan teknik şartnamedir. İhale süreci her ne kadar “İhaleler Yönelik İdari

Başvurular Hakkında Yönetmelik”te (Md 3/a); ihale süreci; “İhale yetkilisince ihale onayının

verildiği tarihten itibaren başlayan, sözleşmenin veya çerçeve anlaşmanın taraflarca imzalanıp

notere onaylattırılması ve tescili ile noter onayı ve tescili gerekmeyen hallerde ise sözleşmenin

veya çerçeve anlaşmanın taraflarca imzalanmasıyla tamamlanan süreç” olarak tanımlanmış

olsa da, görünürde karşımıza çıkan bu çelişkinin bir açıklaması vardır. Zira Kanunun 7 nci

maddesinde ihale onay belgesinin ekinde yaklaşık maliyet hesap cetvelinin bulunduğu kabul

edilmiştir. Yaklaşık maliyetin hesabı için de teknik şartnamenin hazır olması işin doğası gereği

zorunlu olduğundan sürecin teknik şartname ile başladığı hususu kesindir. Söz konusu

Yönetmelikteki tanımda sürecin ihale onayından başlatılmasının ise; onaydan önceki

aşamaların ancak ihale onayı ile hukuk aleminde var olacağına ilişkin haklı kabulden

kaynaklandığı düşünülmektedir. Diğer bir deyimle; ihale onayından önceki ihale hazırlık

çalışmaları ve ürünleri, ihale yetkilisi ihale onay belgesini imzalamazsa hukuki açıdan

sonuçsuzdur.

43

Yukarıdaki bu teorik tartışma, Kanunun 58-60 ıncı maddeleri ve bu kapsamda 17 nci

maddesindeki hükümlerin hangi aşamalardaki fiil ve davranışlara ilişkin olduğunun tespiti

açısından önemlidir.

Sonuç olarak sürecin teknik şartname hazırlanması ile başladığı ve sözleşmenin

imzalanması ile sona erdiğinin kabulü gerekir.

3.2.1.1 İhale Usulleri

Kanunun 18 inci maddesi ihale usullerini belirlemiştir.

Açık ihale:

Kanunun 19 uncu maddesinde ; bütün isteklilerin teklif verebildiği usul olarak

tanımlanmış olup öncelikli ihale usulüdür. Kanunun 13 üncü maddesine göre ilan yapılan bir

ihale türüdür. Teklifler kapalı zarflar içinde hazırlanır. İhaleye katılım için istenen bütün

belgeler ile teklif mektubu ve geçici teminat tek zarfa konularak teklif verilir. 10’uncu maddeye

uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre

yeterliği tespit edilenlerin teklifleri değerlendirmeye alınır.

Belli istekliler arasında ihale:

Kanunun 20 nci maddesinde; işin özelliğinin uzmanlık ve/veya ileri teknoloji

gerektirmesi nedeniyle açık ihale usulü-nün uygulanamadığı işlerin (mal/hizmet/yapım) ihalesi

ile yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısını aşan her türlü yapım işi ihaleleri bu usule göre

yaptırılabileceği belirtilmektedir. Bu usul, yapılacak ön yeterlik değerlendirmesi sonucuna

göre, idare tarafından davet edilen isteklilerin teklif verebildiği bir usuldür.

İhale iki aşamalıdır:

a- Ön Yeterlik Aşaması,

b- İhale Aşaması.

- Ön yeterlik için başvuruda bulunanlara “aday” denmektedir.

- Bu yöntemin uygulanmasında, Ön Yeterlik Dokümanı ve İhale Dokümanı olmak

üzere, her iki aşama için ayrı doküman hazırlanır.

- Ön yeterlik için 13. maddeye uygun olarak ilan yapılmalıdır.

44

- Ön yeterlik değerlendirmesi 10. maddeye uygun olarak yapılmalıdır.

- İstenmiş olan asgari yeterlik koşullarını sağlamayanlar yeterli kabul edilmez.

- Ön yeterlik ilanında ve dokümanında belirtilmek kaydıyla; yeterlikleri tespit

edilenler arasından dokümanda belirtilen sıralama kriterleri ile puanlama yöntemine göre

sıralanarak listeye alınan belli sayıda istekli (kısa liste) veya yeterli bulunan isteklilerin tamamı

teklif vermeye davet edilebilir.

- Ön yeterlik kriterlerini sağlayan adaylardan listeye alınacakların belirlenmesinde

adayların ekonomik ve mali yeterlikleri ile mesleki ve teknik yeterlikleri, ön yeterlik

dokümanında belirtilen kriterlere göre puanlanmak suretiyle en yüksek puandan başlanarak

liste oluşturulur. Uygulama yönetmeliklerinde özel puanlama kriterleri belirlenmiştir.

- Yeterliği belirlenen aday sayısının, beşten az olmaması kaydıyla, listeye alınarak

teklif vermeye davet edilecek aday sayısından daha az olması durumunda, yeterliği tespit edilen

tüm adaylar teklif vermeye davet edilir.

- Puanların eşit olması nedeniyle listeye alınacak aday sayısının öngörülen sayıyı

aşması halinde, eşit puana sahip adayların tamamı liste ye alınarak teklif vermeye davet edilir.

- İhaleye davet edilecek aday sayısının 5’den az olmaması gerekir.

- Teklif vermeye davet edilmeyenlere davet edilmeme gerekçeleri yazılı olarak

bildirilir.

- İhale aşamasına sadece ön yeterlik aşamasını geçen adaylar çağrılır.

- Hazırlanan teklifler 30 ve 31 inci maddeye uygun olarak idareye sunulur.

- İhaleye teklif veren istekli sayısı 3’ten az olmamalı.

- Teklif sayısı 3’ten az olursa ihale iptal edilir. İptalden önce gerekirse ihale

dokümanı gözden geçirilerek, teklif verme aşaması tekrarlanabilir.

- İhale dokümanında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre ihale sonuçlandırılır.

45

İhalenin iptal edilerek belli istekliler arasında ihale usulü ile yeniden ihaleye çıkılması

durumunda, ön yeterlik dokümanında yeterlikleri tespit edilenler arasından davet edilmesi

öngörülecek aday sayısı, iptal edilen ihalede öngörülen sayıdan az olamaz.

Pazarlık usulü:

Pazarlık usulü Kanunun 21 inci maddesinde düzenlenmiş olup bu usule başvurulacak

haller maddenin birinci fıkrasında aşağıdaki şekilde sayılmıştır:

1) Açık ihale ve belli istekliler arasında İhale usulleriyle yapılan ihalelerde teklif

çıkmaması,

2) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi veya ani ve

beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olaylar,

3) Savunma ve güvenlik ile ilgili özel durumlar,

4) İhalenin araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu

olmayan nitelikte olması,

5) İhale konusunun özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve mali

özelliklerinin yeterince belirlenememesi,

6) İdarelerin yaklaşık maliyeti 50 milyar liraya kadar (2017 yılı için 195.205-TL’ye)

olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımları.

İhalelerin gerçekleştirilmesi süreci açısından pazarlık usulü ihaleyi bentler itibarıyla

ikiye ayırmak gerekir.

i- (b), (c) ve (f) bentleri: Bu bentlere göre yapılan ihaleler açık ihalenin ilansız hali

olarak kabul edilmelidir. Teklif mektubu ve geçici teminat ile diğer teklif belgeleri tek bir zarfa

konularak teklif verilecek ve yeterlik şartlarını taşıyan teklif sahiplerinin mali teklifleri

değerlendirilecektir. İsteklilerin teklif zarfı içinde verdikleri ilk tekliflerini aşmamak üzere

yazılı olarak son tekliflerini vermeleri istenecek verilen tekliflerden ekonomik açıdan en

avantajlı olan istekliye ihale verilecektir.

ii- (a), (d) ve (e) bentleri: Bu bentlere göre yapılan ihalelerde teknik şartname ve diğer

ihale dokümanı hazırlanmakla birlikte teknik şartname olgunlaştırılmamıştır. Bu nedenledir ki;

yeterlik koşullarını taşıyan isteklilerden önce teknik tekliflerini vermeleri istenir. Verilen teknik

46

teklifler üzerinde ihale komisyonu her bir istekli ile tek tek görüşür. Bu görüşmeler sonucunda

ihale komisyonu teknik şartnameyi olgunlaştırarak kesinleştirir. Böylece işin teknik şartları

netleştirilmiş ve ne için teklif isteneceği belirlenmiş olur. İkinci aşama; şartları netleştirilmiş

teknik şartnamedeki şartları taşıyan isteklilerden bedel içeren mali tekliflerini isteneceği ve

ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren istekliye ihalenin verildiği aşamadır. (b), (c) ve (f)

bentlerinde olduğu gibi, isteklilerin teklif zarfı içinde verdikleri ilk tekliflerini aşmamak üzere

yazılı olarak son tekliflerini vermeleri istenecek verilen tekliflerden ekonomik açıdan en

avantajlı olan istekliye ihale verilecektir.

Görüleceği üzere; bu bentlere göre yapılan ihaleler iki aşamalıdır ve bu aşamalar

uygulama yönetmeliklerinde ayrı süreçler olarak kurgulanmış ve bu bentlere göre yapılacak

ihaleler için ayrı tip idari şartname oluşturulmuştur.

Uygulamada idarelerin yanlış değerlendirme yapma potansiyelinin en yüksek olduğu

usul bu usuldür. Bu nedenle, söz konusu 6 halin ayrı ayrı irdelenmesinde fayda olduğu

değerlendirilmektedir.

1) Açık İhale Usulü veya Belli İstekliler Arasında İhale Usulü ile Yapılan İhale

Sonucunda Teklif Çıkmaması

Bu bendin uygulanabilmesi için, açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale

usulü ile yapılan ihalelerde teklif çıkmaması nedeniyle ihalenin sonuçlandırılamamış olması

gerekmektedir. 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde teklif; “bu Kanuna göre yapılacak

ihalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyat teklifi ile değerlendirmeye esas belge ve/veya

bilgiler” olarak tanımlanmıştır.

Açık ihale usulünde ihalenin sonuçlandırılabilmesi için herhangi bir asgari teklif sayısı

öngörülmemiştir. Yani ihaleye bir adet teklif verilmiş olsa dahi, ihale komisyonunun uygun

görmesi hâlinde ihale, bu teklif sahibi üzerine bırakılabilecektir. Bu durumda pazarlık usulünün

uygulanabilmesi için açık ihale usulünde hiç teklif çıkmaması gerekmektedir.

Ancak iki aşamada (ön yeterlik ve ihale aşaması) yapılan belli istekliler arasında ihale

usulünde asgari teklif sayıları öngörülmüş ve ihaleye (ikinci aşamaya) davet edilebilecek aday

sayısının beşten az olması veya yapılan davete rağmen ikinci aşamada teklif veren istekli

sayısının üçten az olması hâlinde bu ihale iptal edilecektir. Dolayısıyla, bu usulün uygulandığı

47

ihaleler, bahsedilen nedenlerden dolayı iptal edilmiş ise, 21 inci maddenin (a) bendi gereğince

pazarlık usulü ihaleye çıkılabilecektir.

Burada sorulması gereken soru; teklif çıkmayan ihalenin neden aynı usulle

tekrarlanmadığı olmalıdır. Bu soruya şu şekilde cevap verilebileceği kanaatineyiz:

İdare elbette ki aynı usulle ihaleyi tekrarlayabilir. Buna bir engel yoktur ve idarelerin

sıklıkla bu yolu kullandığı görülmektedir. Ancak eğer idare ihalesine teklif çıkmaması ile ilgili

olarak bir neden veya nedenler bulamamışsa aynı dokümanla ihaleyi tekrarlaması halinde

ihalesine yine teklif verilmemesi riski ile karşı karşıyadır. Zaten nedeni bulmuşsa bu nedeni

gidererek aynı usulle çıkması doğru bir uygulama olacaktır. Ancak teklif çıkmaması

durumunun idarece aşılamayacağına kanaat getirilmesi durumunda bu usul kullanılmalıdır. Zira

bir ihaleye teklif çıkmaması için ya piyasada olmayan bir şey ihale edilmekte veya isteklileri

teklif vermekten kaçındıran ancak idarenin fark edemediği bir ihale dokümanı probleminin

olması gerekmektedir. Aksi durumda idare ihalesini teklif verilebilecek hale getirir ve ihaleyi

de yapardı. Dolayısıyla, bu bende göre ihale yapılması durumu, neredeyse tamamiyle, ihale

dokümanındaki teklif vermeyi engelleyen hususların bulunduğunu idare tarafından anlaşıldığı

ancak ne olduğunun ve nasıl giderileceğinin bilinmediği durumlarda söz konusu olacaktır.

Aşağıda (a), (d) ve (e) bendinde ihale sürecinin nasıl işlediğine ilişkin açıklamalara

bakıldığında bu usulden ne beklendiği daha iyi anlaşılacaktır. Zira (a), (d) ve (e) bendine göre

yapılacak ihalelerin süreçlerinin aynı olduğu maddede hükme bağlanmıştır.

Her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde bu bendin kullanılabilmesi

mümkündür. Bu bendin uygulanabilmesi için, ayrıca ivedilik şartı aranmamakta, herhangi bir

parasal üst limit bulunmamaktadır. Ancak, bu bende göre ihaleye çıkılması halinde, Kanunun

13 üncü maddesindeki esaslara göre ilan yapılma mecburiyeti bulunmaktadır.

2) Ani ve Beklenmeyen veya İdare Tarafından Önceden Öngörülemeyen Olayların

Ortaya Çıkması Üzerine İhalenin İvedi Olarak Yapılmasının Zorunlu Olması

Uygulamada çok tartışılmakta olan bu bende göre işlerin ihalesinin yapılabilmesi için:

i) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı gibi bir tehlikenin ortaya

çıkması veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların vuku bulması,

ii) Yukarıdaki nedenlerden dolayı ihalenin ivedi (acil, acele) olarak yapılmasının

zorunlu olması,

48

gerekmektedir. Dolayısıyla Kanun, iki şartın bir arada mevcut olmasını ve bu şartların

birbirleri arasında sebep-sonuç ilişkisinin bulunmasını şart koşmuştur.

Bentte, birbirinden iki farklı/bağımsız durumun “veya” bağlacı ile birbirinden

ayrıldığına dikkat etmek gerekir:

1-a) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı gibi bir tehlikenin ortaya

çıkması,

1-b) İdare tarafından önceden öngörülemeyen olayların vuku bulması.

Ancak her iki durum için de ihalenin pazarlık usulü ile yapılabilmesi için “ivedilik”

şartı aranacaktır. Dolayısıyla 1/a veya 1/b de belirtilen şartların tek başına gerçekleşmiş olması,

bu bende göre pazarlık ihalesine çıkılması için yeterli gerekçe olmayacaktır.

Kamu İhale Kurumu (KİK) kararlarına göre; bu bende dayanılarak yapılacak ihalenin

sözleşme süresinin ve/veya işin miktarının, acil ihtiyaç süresini/miktarını karşılamakla sınırlı

tutulması, fazlasına tekabül eden sürenin/miktarın ise açık ihale ile karşılanması gerekmektedir.

Dolayısıyla bu bentteki bütün şartlar birlikte gerçekleşmiş olsa bile, yapılacak olan alım

miktarının işin aciliyet durumu ile orantılı olması, aciliyet durumunun ortadan kalkacağı

muhtemel tarihten sonraki ihtiyaçların açık ihale usulü ile ayrıca karşılanması gerekmektedir.

Bu konuda aşağıda detaylı örnekler verilecektir.

Bu bendin uygulaması ile ilgili olarak KİK’e çok sayıda şikâyet başvurusu yapılmış

ve bu bende göre yapılan ihalelerin büyük bölümünün, bentteki şartları taşımadığı için iptaline

karar verilmiştir. Bu nedenle, bu bentteki şartların gerçekleştiğine ilişkin idare gerekçesinin

kabul edilebilir olması ve bu konudaki Kurul kararlarının dikkate alınmasında kamu görevlileri

açısından fayda bulunmakta olup, denetimlerde de bu hususların irdelenmesi gerektiği

değerlendirilmektedir.

(1/a) Doğal afetler salgın hastalıklar, can veya mal kaybı gibi bir durumun ortaya

çıkması durumu:

Önlenmesi insan eliyle mümkün olmayan, sel, fırtına, deprem, dolu gibi bir felaket

nedeniyle, örneğin bir kamu binasında meydana gelen ve ivedi olarak onarılması gereken

hasarlar için pazarlık usulü ile ihaleye çıkılabilecektir. Buna karşılık yukarıda bahsedildiğinin

tersine, bu hasarlar beklenmedik doğal afetler nedeniyle değil de, binanın uzun süredir veya

49

hatalı kullanılmasından dolayı ortaya çıkmış ise, (ortaya çıkan hasarın ivedi olarak giderilmesi

zorunlu olsa bile), ihalenin bu bende göre yapılması mümkün olamayacaktır. Çünkü bu tür

hasarlar, idareciler tarafından zamanında fark edilerek, gerekli önlemlerin önceden alınmasını

gerektirecek niteliktedir. İdareciler bu Kanunda yer alan ilkeler (yatırım programı, uygulama

projesi, vb.) çerçevesinde, bu tür hasarların ihalesini önceden planlayarak zamanında

çözümleme yolunu bulmak zorundadır.

Öte yandan bu hasarlar beklenmedik bir doğal afet nedeniyle ortaya çıkmış olsa da,

şayet ivedi olarak onarılması gerekmeyen nitelikte ise yine bu usulün kullanılması mümkün

olmayacaktır. Örneğin aşırı yağış ve sel nedeniyle kamu binasının bahçe duvarının sıvaları

dökülmüş ise, bu durum sunulan kamu hizmetinin aksamasına normal şartlarda yol açmaya-

cağından, hasarın giderilmesi de ivedi bir ihtiyaç olarak maddenin (b) bendine dayanılarak

pazarlık usulüyle yaptırılamayacaktır.

Yangın çıkması olayının doğal afet kapsamına girip girmediği konusunda tereddüt

olmakla birlikte, yangının kasten idare tarafından çıkartılmış olmayacağı (öngörülmez bir olay

olduğu) düşünüldüğünde, bu olayın önceden öngörülemeyen olaylar kapsamında

değerlendirilebileceği düşünülmektedir.

(1/b) Öngörülemeyen olayların vuku bulması durumu:

İdarelerin bu bende dayalı olarak ihaleye çıkabilmesi için, ihtiyaç doğmadan yeterli

bir süre önce gerekli hazırlıkları yapmalarını engelleyen bir durumun ortaya çıkması

gerekmektedir. Bu durum, madde metninde önceden öngörülemeyen olay olarak ifade

edilmiştir.

Öngörülmezlik kavramı, Kamu İhale Kurulu kararlarında şu şekilde açıklanmıştır:

“Öngörülmezlik kavramı, idari sözleşmelerin akdedilmesinden sonra ortaya çıkan

olağanüstü durumlar nedeniyle ve kamu hizmetlerinin devamlılığı ilkesine dayanılarak

oluşturulmuştur. Her ne kadar öngörülemezlik teorisi idari sözleşmeler için geliştirilmiş bir

kavram ise de, 4734 sayılı Kanun da yer verilen kavramların idare hukuku esasları içerisinde

yorumlanması/ uygulanması/ anlaşılması gerektiğinden ve benzer olaylarda aynı şekilde

uygulanması zorunlu olduğundan “öngörülemeyen olay” kavramı açıklığa kavuşturulmalıdır.

Kamu İhale mevzuatı ve 4734 sayılı Kanunun 21/b maddesi açısından “idarece öngörülemeyen

olay” içerisine, bir durumun girebilmesi için; Ortaya çıkan olay, ihale yapılmasını gerektiren

50

durumdan önce idare tarafından “öngörülemez” ve “anormal” nitelikte olmalıdır. Söz konusu

olay, idarenin iradesinden bağımsız olmalıdır.”

Yine bu bende göre pazarlık ihalesine çıkılabilmesinin şartlarından olan ivedilik

şartının, mantıklı ve makul bir şekilde gerekçelendirilmesi gerekmektedir. İhalenin yapılış

tarihi, sözleş-menin uygulama süresi, beklenilmeyen durumun ortaya çıkış zamanı, alımın

miktarı gibi hususlar, işin gerçekten ivedi olup olmadığı hususunda objektif ipuçları

verebilecektir. Örneğin öngörülemeyen durumun üzerinden çok uzun bir süre geçtikten sonra

pazarlık ihalesine çıkılması, işin gerçekten ivedi olduğu konusunda kuşku doğuracaktır. Buna

benzer şekilde, ivedi olduğu ileri sürülen ihtiyaç için çok uzun süreli bir alım yapılması da

makul görülmeyecektir.

Bu şekilde sıkça karşılaşılabilecek bir başka durum da, yeni çıkan bir mevzuat

düzenlemesi nedeniyle, idarelerin kısıtlı bir süre içinde bazı görevleri yerine getirmek

durumunda kalmalarıdır. Burada, yeni mevzuatın yürürlüğe girmesi öngörülemeyen durum,

mevzuatın tanıdığı sürenin kısıtlı olması ise ivedilik şartının gerçekleşmesini sağlamaktadır.

Dolayısıyla böyle bir mevzuat değişikliği, 21 inci maddenin (b) bendi çerçevesinde ihaleye

çıkılmasına imkân verebilecektir .

Benzer şekilde, idareleri ivedi olarak bir görevi yapmaya zorlayan bir başka etken ise,

idarelerin bağlı ya da ilgili oldukları üst makamlarca gönderilen yazılı talimatlar gereğince,

daha önce yapılma gereği söz konusu olmayan yeni bir görevin ivedi olarak yapılması

zorunluluğunun ortaya çıkmasıdır.

Bu bağlamda dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da, bir ihtiyacın karşılanmasına

yönelik açık ihalenin, mümkün olduğu kadar yılın ilk aylarında gerçekleştirilmesi gereğidir.

Aksi halde yılın ilk aylarında açık ihale ile temin edilebileceği halde, açık ihalenin yılın son

aylarında yapılması ve bu ihalenin herhangi bir nedenle uzun sürmesi ya da iptal edilmesi

durumunda, yılsonu yaklaştığı ve ödeneğin yanacağı gerekçesiyle pazarlık ihalesine karar

verilmesi, Kamu İhale Kurumunca kabul edilmemektedir.

Öte yandan Kanunun 62 nci maddesinin (b) bendinde ertesi mali yılda

gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için; ihale ile ilgili ilan süresi ve

ihale sürecinin belirli bir zaman alacağı da dikkate alınarak, ertesi yılda gerçekleştirilecek bu

tür mal ve hizmet alımı ihalelerine bir önceki mali yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilmesine

imkân tanınmıştır. Dolayısıyla kurumların bu tür mal/hizmet alımlarına ilişkin ihalelerini,

51

muhtemel gecikmeleri de dikkate alarak, bir önceki mali yıl sona ermeden açık ihale usulü ile

gerçekleştirme yoluna gitmeleri önem arz etmektedir.

Ancak süreklilik arz eden bu tür mal/hizmet alımlarında, açık ihale sürecinin uzadığı

ya da ihalenin iptal edildiği durumlarda idareler, işin aciliyetini gerekçe göstererek 21 inci

maddenin (b) bendi uyarınca pazarlık ihalesine yönelmekte ve 12 aylık ihtiyacın tamamı bu

bende göre ihale edilmektedir ki, KİK tarafından bu tür pazarlık ihaleleri, maddenin amacına

ve Kanunun 5 inci maddesindeki ilkelere uymadığı gerekçesiyle iptal edilmektedir. Bu nedenle,

açık ihale usulü ile yapılan ihalenin herhangi bir nedenle sonuçlandırılamaması ya da sürecinin

uzaması durumunda, hizmetin kesintiye uğratılmamasını teminen; mevcut açık ihale usulü ile

yapılan ihale sonuçlandırılıncaya veya açık ihale usulüyle yeni ihale yapılıncaya kadar geçecek

süre içindeki ihtiyaçların, 21 inci maddenin (b) bendi kullanılarak karşılanması mümkün

olmakla birlikte, bu ihalenin sözleşme süresinin de asıl ihale sonuçlandırılıncaya (veya

yenileninceye) kadar geçecek muhtemel süreyle sınırlı tutulması gerekmektedir. KİK

tarafından alınan kararların incelenmesinden, bu sürenin 2-3 ayı geçmemesi gerektiği sonucuna

varılmaktadır.

İlan yapılması zorunlu olmayıp, ilan yapılmadığı takdirde ihaleye en az üç isteklinin

davet edilmesi gerekmektedir. Öte yandan bu bendin kullanılabilmesi için parasal herhangi bir

limit bulunmamaktadır. Her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde bu bent

kullanılabilecektir.

3) Savunma ve Güvenlikle İlgili Özel Durumların Ortaya Çıkması Üzerine İhalenin

İvedi Olarak Yapılmasının Zorunlu Olması

Bu bent kapsamında ihalenin pazarlık usulü ile yapılabilmesi için (önceki bentte

olduğu gibi) iki şartın birlikte ortaya çıkmış olması ve iki şart arasında sebep-sonuç ilişkisi

bulunması gerekmektedir:

i) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması,

ii) Bu nedenle ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.

Kanunun “istisnalar” başlıklı 3. Maddesinin (b) bendi gereğince; “Savunma, güvenlik

veya istihbarat alanları ile ilişkili olduğuna … gerektiren hallerle ilgili olan mal ve hizmet

alımları ile yapım işleri”, bu Kanunun kapsamı dışında tutulduğu için, 21 inci maddenin (c)

52

bendinin, sayılan bu istisnai durumlar dışındaki diğer “savunma ve güvenlikle” ilgili durumlar

için geçerli olduğunu kabul etmek gerekecektir.

Sadece savunma ve güvenlikle ilgili kurumlar değil, bütün idareler şartların var olması

halinde ihalelerini bu bende göre yapabileceklerdir.

Savaş veya yüksek savaş ihtimali, ani ve beklenmedik terörist eylemler, düşman

güçlere karşı sınır içi ve sınır dışı ani operasyon yapılması, kritik önemi haiz kamu binalarının

güvenliğini sağlayan cihazların arızalanması gibi özel durumların ortaya çıkması ön şart olarak

belirlenmiştir. Aksi halde örneğin, kamu binalarının güvenliği için günümüzde sürekli yapılan

(mutat) özel güvenlik personeli istihdamı, güvenlik güçlerinin normal barış zamanlarında

yaptıkları tatbikat, hazırlık ve ihtiyat faaliyetleri çerçevesinde ihtiyaç duydukları mal ve hizmet

alımları ile yapım işleri gibi ihtiyaçlar bu usulün kapsamına girmemektedir. Bunun gibi, bir

savaş çıkması hâlinde, orduya ait bir binanın iç kısımlarının boya-badana işlerinin ivedi olarak

yaptırılması da zorunlu olmayacaktır. Ancak hava taarruzundan korunmak için, binanın dış

cephesinin kamuflaj amacıyla farklı bir renge boyanması gerekiyorsa, bu durum ivedi olarak

yapılması gereken bir iş olarak kabul edilebilecektir.

Kısacası, savunma ve güvenlikle ilgili; beklenen, planlı, mutat olayların bu kapsamda

değerlendirilmesi mümkün olmayıp, bu kapsamda ihaleye çıkan idarelerin, ihaleye çıkarken

savunma ve güvenlikle ilgili beklenmeyen, somut gerekçelerini ortaya koymaları

gerekmektedir.

İlan yapılması zorunlu olmayıp, ilan yapılmadığı takdirde ihaleye en az üç isteklinin

davet edilmesi gerekmektedir. Öte yandan bu bendin kullanılabilmesi için parasal herhangi bir

limit bulunmamaktadır. Her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde bu bendin

kullanılabilmesine imkân tanınmıştır.

4) İhalenin, Araştırma ve Geliştirme Sürecine İhtiyaç Gösteren ve Seri Üretime Konu

Olmayan Nitelikte Olması

Bu bende göre ihaleye çıkılabilmesi için de yine iki şartın birlikte gerçekleşmiş olması

öngörülmüştür:

i-İhtiyaç duyulan şey (mal, hizmet veya yapım işi) araştırma ve geliştirme (AR-GE)

sürecine ihtiyaç gösteren nitelikte olmalıdır: Yani henüz piyasada mevcut olmayacak ve üretim

53

şekli ve şartları da henüz bilinmeyecektir. Dolayısıyla sadece bu ihtiyaç için özel bir AR-GE

çalışmasının yapılması gerekecektir.

ii-İhtiyaç duyulan şey seri üretime konu olmamalıdır: Yapılan bu AR-GE çalışmaları

sonucunda ortaya çıkan ihale konusu ihtiyaç, sadece bu ihale için kullanılacak olup, bundan

sonra seri olarak üretilmeye gerek ve ihtiyaç olmayacaktır. Dolayısıyla bu iş için yapılacak AR-

GE çalışmaları da sadece bu iş için kullanılacaktır. Ancak idarenin bu geliştirilen şeyi sonradan

seri üretime konu etme hakkı saklıdır.

Örneğin; devlete ait bir hizmette kullanılacak olan ve başka bir yerde kullanılma

ihtimali bulunmayan bir cihaz veya donanım, ancak bir AR-GE faaliyeti sonucunda

üretilebilecek nitelikte olması hâlinde, bu bent kapsamında değerlendirilerek pazarlık usulüyle

yaptırılabilecektir.

Her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde bu bendin kullanılabilmesi

mümkündür. Bu bendin uygulanabilmesi için ivedilik veya öngörülemez durum şartı ve parasal

limit bulunmamaktadır. İlan yapılması zorunludur.

5) İhale Konusu Mal veya Hizmet Alımları ile Yapım İşlerinin Özgün Nitelikte ve

Karmaşık Olması Nedeniyle Teknik ve Malî Özelliklerinin Gerekli Olan Netlikte

Belirlenememesi

Bu bent için de, diğerlerinde olduğu gibi, birbiriyle sebep-sonuç ilişkisi olan iki şart

aranmaktadır:

1- İhale konusu şey özgün nitelikte ve karmaşık olacak,

2- İhale konusu şeyin teknik ve malî özellikleri yeterince belirlenememiş olacak.

Örneğin endüstriyel tesis, teleferik sistemi, arıtma tesisi gibi farklı teknoloji ve yapım

gerekliliğinin söz konusu olduğu işlerin ihale edilmesinde; idare hangi teknolojilerin mevcut

olduğuna ve bu teknolojilerden hangisinin kendisine daha uygun olduğuna ve/veya bu

teknolojilere göre işin teknik koşullarının ayrıntılı şekilde tespit edilmesine karar verecek

yeterlikte değilse bu bende göre ihale yapmak suretiyle ihtiyacını en uygun şekilde

karşılayabilir.

54

Öte yandan bu bendin, Kanunun 12 nci maddesiyle birlikte değerlendirilmesinde fayda

bulunmaktadır. Söz konusu 12 nci maddede;

“İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini belirten

idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanması esastır. Ancak, mal veya hizmet alımları

ile yapım işlerinin özelliği nedeniyle idarelerce hazırlanmasının mümkün olmadığının ihale

yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla, teknik şartnameler bu Kanun hükümlerine göre

hazırlattırılabilir...” hükmü yer almış olup, ihtiyaç duyulan şeyin özellikleri nedeniyle teknik

şartnamelerin hazırlanamamasından bahsedilmiştir. Esasen bu hüküm ile 21 inci maddenin (e)

bendinde sayılan hüküm arasında büyük benzerlik bulunmaktadır. Her ikisinde de ihale konusu

şeyin kendine özgü bir yapısı olacak ve işin teknik şartnamesinde teknik ve mali özellikleri

yeterince açıklığa kavuşturulamamış olacaktır. Öyleyse, böyle bir durumda idarenin önüne iki

seçenek çıkmaktadır: Ya 12 nci maddenin birinci fıkrasına göre işin teknik şartnamesi, bu

Kanun hükümlerine (48 inci madde/ Danışmanlık ihalesi) göre ihaleye çıkılarak

hazırlattırılacak (ve ardından işin yaptırılması için normal yollardan ihaleye çıkılacak); ya da

21 inci maddenin (e) bendine dayanılarak, ihtiyaç duyulan şey pazarlık usulü ile karşılanacaktır.

Tıpkı maddenin (d) bendinde olduğu gibi, bu bendin uygulanabilmesi için ivedilik

veya öngörülemez durum şartı ve parasal limit bulunmamaktadır. İlan yapılması zorunludur.

6) İdarelerin Yaklaşık Maliyeti Belli Bir Tutara Kadar Olan Mamul Mal, Malzeme

veya Hizmet Alımları:

İdarelerin yaklaşık maliyeti, her yıl KİK tarafından belirlenen parasal limite kadar olan

mamul mal, malzeme veya hizmet alımlarının pazarlık usulü ile ihale edilebilmesi imkânı

getirilmiştir. Böylece yaklaşık maliyeti bentteki bu miktara kadar olan mal ve hizmet

alımlarının prosedürü kolaylaştırılmıştır. Buna karşılık, bu bende göre yapılacak ihalelerde de,

10 uncu maddeye uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanında belirtilen değerlendirme

kriterlerine göre ihale sonuçlandırılacaktır.

Yaklaşık maliyeti bu bentte belirtilen limitin altında olsa dahi yapım işlerinin ihalesi

bu bende göre yapılamayacaktır.

Bu bende göre yapılacak ihaleler için ilan yapılması zorunlu olmayıp bu durum,

idarelerin takdirine bırakılmıştır. Ancak, ilan yapılmadığı takdirde ihaleye en az üç isteklinin

davet edilmesi gerekmektedir.

55

Bent ile ilgili unutulmaması gereken bir başka husus da, bu Kanunun 62 inci

maddesine 4964 sayılı Kanunun 38 inci maddesi ile eklenen (ı) bendi gereğince, maddenin (f)

bendine göre (Kanunun 22/d maddesi uyarınca doğrudan teminle yapılacak alımlarla birlikte)

yapılacak alımların yıllık toplamı, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça idarelerin

bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10 unu aşamayacağıdır.

Doğrudan temin

4734 sayılı Kanunun ilk halinde bir ihale şekli olarak belirlenen doğrudan temin usulü,

4964 sayılı Kanun’la bir ihale usulü olmaktan çıkarılarak ve ilave bentler eklenerek, gerek

kapsam, gerekse uygulama usulü açısından yeniden düzenlenmiştir. Madde metni aşağıdadır.

“Doğrudan temin

Madde 22- (Değişik: 30/7/2003-4964/15 md.)

Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın

doğrudan temini usulüne başvurulabilir:

a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit

edilmesi.

b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.

c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun

sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek

ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden

alınması.

d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar

(Ellisekizbinbeşyüzellibeş Türk Lirası)*, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını

(Ondokuzbinbeşyüzyedi Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri

kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.

e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.

f) (Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma

zorunluluğundan dolayı stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak

olan ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında

hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf

malzemeleri alımları.

g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda,

Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu

avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları.

56

h) (Ek: 12/12/2003-5020/28 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) 8/1/1943 tarihli ve

4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan

hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde

tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet alımları.

ı) (Ek: 15/5/2008-5763/35 md.) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904

sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet

alımları ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin

yedinci fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları,

i) (Ek: 20/11/2008-5812/8 md.; Değişik: 19/11/2013-6504/1 md.) Cumhurbaşkanının

halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması,

milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar

heyetleri genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim Kurulunun ihtiyacı için yapılacak

filigranlı oy pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı

yapımı hizmetleri ile bu seçimlere yönelik her türlü seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı

seçim harcamaları, il seçim kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti

alımı.

Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede

sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince

görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar

temin edilir.”

Yukarıdaki hükümler çerçevesinde konu değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlara

ulaşılmaktadır:

4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde belirtilen hallerde ihtiyaçların; Kanunun 18

inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan

yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu

maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince

görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin

edilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak; idarenin işin niteliğine göre söz konusu işlemleri

yapmasında da hukuki bir engel bulunmamaktadır. Örneğin, idare işin niteliğine göre gerekli

görüyorsa teminat alabilir, belirlediği yeterlik kriterlerini uygulayabilir veya satın almak

istediği bir bina için ilan verebilir.

Doğrudan temin uygulamasına ilişkin olarak Kamu İhale Kurumunca ayrıntılı

düzenlemeler yapılmamış idarelerce uygulanabilecek tip şartname, tip sözleşme, standart form

gibi hukuki metinler üretilmemiştir.İdareler, diğer ihale usulleri için öngörülmüş bulunan

57

şartname ve sözleşme içeriklerinden yararlanarak kendi tercihleri doğrultusunda uygun

metinler hazırlayıp uygulayabileceklerdir.

Doğrudan temin suretiyle yapılacak alımlarda belge düzeni bakımından uyulması

gereken kurallar konusunda Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği (MYHBY)/

Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği (MİHBY) hükümlerinin de gözetilmesi

gerekir. Bu Yönetmeliklere tabi bulunmayan idareler ise kendi harcama mevzuatlarının

öngördüğü belgeleri ödeme evrakına eklemek zorundadırlar.

Doğrudan temin uygulamasında onay belgesi düzenlenmesi zorunludur. Nitekim bu

zorunluluk Kamu İhale Genel Tebliğinde de;

“…..22 nci maddeye göre ihtiyaçların karşılanmasında onay belgesi düzenlenmesi,

onayı takiben ihale yetkilisince görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat

araştırması yapılması ve buna ilişkin belgelerin dayanakları ile birlikte onay belgesine

eklenmesi zorunludur.” şeklinde ifade edilmiştir.

İhale usullerine göre yapılacak alımlarda uygulanmak üzere ihale uygulama

yönetmelikleri ekinde “ihale onay belgesi” standart formuna yer verilmişken, ne uygulama

yönetmeliklerinde ne de Kamu İhale Genel Tebliği ve MYHBY’ de doğrudan temin suretiyle

yapılacak alımlarda kullanılmak üzere üretilmiş “onay belgesi” standart formu

bulunmamaktadır. Doğrudan teminle yapılan alımlarda Yönetmelikte ifade edilen bilgileri

taşıyan bir belgenin kullanılması yeterli olmakta, ayrıca bir formata uygunluk şartı

aranmamaktadır. Bunu temin için uygulama yönetmelikleri ekinde yer alan İhale Onay Belgesi

(KİK001.0/M-H), (KİK001.1/Y) standart formundan yararlanılarak belge düzenlenmesi de

mümkündür.

Doğrudan temin uygulamasında yaklaşık maliyet hazırlanması zorunlu değildir.

Ancak idarenin takdiri doğrultusunda hazırlanabilir.

Doğrudan temin uygulamasında şartname ve/veya istisnai haller dışında sözleşme

düzenlenmesi zorunlu değildir. Doğrudan temin uygulamasında kural olarak şartname ve

sözleşme düzenlenmesi zorunlu olmayıp idarenin takdirindedir. Ancak belli nitelikli alımlarda

sözleşme düzenlenmesi zorunluluğu bulunmaktadır.

Konuya ilişkin olarak Kamu İhale Genel Tebliğinin 22 nci maddesinde;

“22.1.1.3. Bu madde kapsamında alımı yapılacak malın teslimi veya hizmetin ya da

yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanması

zorunlu olup bir defada yapılacak alımlarda sözleşme yapılması idarelerin takdirindedir. Buna

karşılık, 22 nci maddenin (c) bendi kapsamında yapılan alımlarda ise madde metninde

belirtildiği üzere sözleşme yapılması zorunludur.” denilmektedir. Bu bağlamda örneğin; tek

58

seferde teslim tesellüm işlemi gerçekleştirilen ve bedeli ödenen alımlarda sözleşme

düzenlenmesi gerekmezken; teslimi belli bir süreyi gerektiren mal alımlarında, belli bir süreye

yayılan hizmet sunumlarında ve yapım işlerinde ise sözleşme düzenlenme zorunluluğu

bulunmaktadır. Belli bir ifa süresine ihtiyaç gösteren alımlarda sözleşme düzenlenme

zorunluluğu getirilmesinin nedeninin, sözleşmenin başta süresi olmak üzere genel kurallarını

ve bu süre içerisinde gerçekleşecek karşılıklı edimleri yazılı kural haline getirmek suretiyle

idare ile yüklenici arasındaki bu süreli ilişkiye ispat keyfiyeti kazandırmak olduğu

değerlendirilmektedir.

Şartname ve sözleşme düzenlenecek hallerde;

-Uygulama Yönetmelikleri ekinde yer alan Tip Sözleşme ve Tip Şartnamelerin

kullanılma zorunluluğu,

-4734 sayılı Kanunun 27 nci maddesinde düzenlenen idari şartnamede bulunması

zorunlu hususlara uyma zorunluluğu,

-4735 sayılı Kanunun 7 nci maddesinde düzenlenen sözleşmede bulunması zorunlu

hususlara uyma zorunluluğu,

Olmaksızın, işin niteliğine göre; sözleşmenin konusunu, bedelini, süresini, tarafların

hak ve yükümlülüklerini belirleyen amaca uygun bir sözleşme metni kullanılabilecektir.

Doğrudan teminde teminat alınması idarenin takdirindedir. İdare hiç teminat

almayabileceği gibi, geçici ve kesin teminatın her ikisini ya da sadece geçici veya sadece kesin

teminat da alabilecektir.

Doğrudan temin yönteminin kullanıldığı durumlarda Kanunun 10 uncu maddesinde

sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak idare isterse bu

yöntemle karşılanacak ihtiyacın özelliğinin elverdiği durumlarda kendi belirleyeceği yeterlik

kriterlerini uygulama imkanı da bulunmaktadır. Böylece belli bir yeterlik seviyesinin

üzerindeki piyasa aktörlerinden piyasa araştırması yapmak suretiyle ihtiyaç temini de idarenin

takdirindedir. Esasen piyasa araştırması sırasında piyasa araştırma komisyonunun araştırması

sırasında fiili bir yeterlik değerlendirmesi yaptığı ve herkesten fiyat sormadığı da bir realitedir.

Doğrudan teminde ihale komisyonu kurulması zorunlu değildir. Ancak bazı idarelerin

doğrudan teminde ihale komisyonu kurduğu ve bu komisyonun piyasa araştırması sonuçlarını

karara bağladığı da görülmüştür. Bu durumda 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu açısından ihale

komisyonu kararından kaynaklı olarak damga vergisi doğduğu hususuna dikkat etmek gerekir.

Zira aksi durumda damga vergisi doğmayacağı tabiidir.

Doğrudan temin uygulamasında piyasa fiyat araştırması yapacak kişilerin

görevlendirmesini ihale yetkilisinin veya yetki devrettiği kişinin bizzat yapması gereklidir.

59

İhale yetkilisi Kanunun 4 üncü maddesinde tanımlanmıştır. Görevlendirilen kişi veya kişilerin

temin sürecinden (piyasa fiyat araştırması, teslim veya kabul sürecinden sorumlu olması gibi)

doğrudan sorumlu olmaları, ihale komisyonu görevini ikame edecek şekilde bir görev ve yetkiyi

kullanmaları bu kişilerin yazılı olarak görevlendirilmesi gereğini ortaya koymaktadır.

Görevlendirme her bir alım için yapılabileceği gibi, yılın tamamını kapsayacak biçimde tek bir

seferde de yapılabilir.

Piyasa fiyat araştırmasında uyulması gereken yöntem ve esaslara ilişkin olarak 22 nci

maddenin son fıkrasında, maddenin farklı durumları düzenleyen bütün bentleri için geçerli

olmak üzere;

“....ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat

araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir” denilmektedir. Görüleceği üzere madde; piyasa

araştırması için belli bir yöntem yönlendirmesi yapmamıştır. Bu kapsamda, ihtiyaca ilişkin elde

edilen fiyatların ispat mükellefiyetini sağlayacak şekilde kaydedilmesinin yeterli olduğu

söylenmelidir.

Doğrudan temin ile ilgili olarak Kamu İhale Genel Tebliğinin 22 nci maddesinde geniş

açıklamalar ve belirlemeler yer almakta olup konunun anlaşılması için söz konusu hükümlerin

özümsenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Maddenin fıkra ve bentlerine ilişkin açıklamalar aşağıdadır.

3.2.2.1. Doğrudan Temin Usulünün Uygulanabileceği Haller

Kanun’da doğrudan temin usulünün sadece aşağıdaki durumların varlığı hâlinde

kullanılabilmesi öngörülmüştür:

a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin

tespit edilmesi

Özellikle tekel niteliğinde üretilmekte veya satılmakta olan mal ve hizmetler, bu

fıkranın en bariz örneğidir. Bu tür durumlarda ihtiyacın giderilmesi açısından idarenin başka

alternatifi bulunmamaktadır. Ancak bu bentteki tek üreticilik veya satıcılık, kanunla verilmiş

özel bir haktan kaynaklanmamaktadır. Böyle bir kanuni sınırlama olmasa da piyasada bu

ihtiyacı karşılayabilecek tek bir kişi bulunmaktadır. (Kanunla korunan özel bir haktan

kaynaklanan tek satıcılık yetkisi, müteakip fıkrada açıklanmıştır.)Bu bendin uygulanması

açısından ölçeğin ne olacağı konusunda doktrinde tartışma olmakla birlikte Kamu İhale

Kurumunun genel kabulü ölçeğin Türkiye olarak alınması yönündedir. Ancak bazı ihtiyaçlar

açısından ölçeğin dünya olması da söz konusu olabilir. Örneğin Türkiye’den temini mümkün

60

olmayan bir ihtiyaç için farklı ülkelerde satıcıların olması durumunda bu ihtiyaç için ihale

yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.

İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceği hususunun

genel kabul görmüş bir belge ile tevsik edilmesinin mümkün olmadığı durumlarda ise, bu

tespitin ne şekilde yapıldığına dair bir tutanağın idare personeli tarafından düzenlenerek onay

belgesi ekine konulması da yeterli olabilecektir. Bu hususlar; Mal ve Hizmet Alım İhaleleri

Uygulama Yönetmelikleri ekinde yer alan Standart Form ⎯ KİK022.0/M veya Standart Form ⎯

KİK021.0/H, 4734 Sayılı Kanun’un 22nci Maddesinin (a)/(b)/(c) Bentleri Kapsamında Tek

Kaynaktan Temin Edilen Mallara/ Hizmetlere İlişkin Form’da yer alacak ve onay belgesine

eklenecektir.

b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması

4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (b) bendi; sadece gerçek veya tüzel tek

kişinin ihtiyaç ile ilgili bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal vb. nedenlerle hukuken özel bir

hakka sahip olmasını ifade etmektedir.

Bu nedenle, ihale konusu mal veya hizmet alımı; bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal

vb. nedenlerle ve münhasır hakların korunması nedeniyle sadece belirli bir mal tedarikçisi veya

hizmet sunucusu tarafından gerçekleştirilebiliyorsa, ilan yapılmaksızın anılan madde hükmüne

göre doğrudan temin yoluyla ihtiyaçların karşılanması mümkün bulunmaktadır. Örneğin,

idarelerin diğer usullerle temini mümkün olmayan; bilimsel yayın, fikir ve sanat eseri, belirli

bir akademik kişiden eğitim vb. mal veya hizmet alımları bu bent kapsamında temin

edilebilecektir.

Benzer şekilde, günümüzde bazı mal ve hizmetler, özel bir kanun veya özel bir

düzenlemeyle sadece tek bir kişi tarafından üretilebilmekte veya satılabilmektedir. Örneğin:

- Bir ürün üzerindeki patent hakları, bu ürünü üreten kişiye tek üretici /satıcı hakkını

vermektedir.

- Yurt dışında üretilen bazı mal veya hizmetlerin Türkiye’de satışı için sadece tek bir

mümessile satış yetkisi verilmekte, örneğin özellikle bazı tıbbi cihazların servis yetkisi, bu

yetkili kişiler dışında bu mal ve hizmeti başkasının -kanuni yollardan- satması mümkün

olamamaktadır.

Bu bent kapsamında yapılacak alımlarda; Standart Form KİK022.0/M veya

Standart Form KİK021.0/H, 4734 Sayılı Kanun’un 22nci Maddesinin (a)/(b)/(c) Bentleri

Kapsamında Tek Kaynaktan Temin Edilen Mallara/ Hizmetlere İlişkin Form kullanılacaktır.

61

Her ne kadar açıkça ifade edilmese de, bu fıkraya göre yapılacak alımlarda, tek üretim

ve/veya satış hakkının belgelendirilmesi gerekecektir (Kanunla verilenlerde ise bunun

belgelendirilmesine ihtiyaç olmayacaktır.). Söz konusu belge bu hakkın alındığı kişi veya

kurumdan alınan tek satıcılık yetki belgesi, patent belgesi vs. olabilecektir.

Mevzuatın verdiği yetki çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşlarınca veya kamu

kurum ve kuruluşlarının denetim ve gözetimi altında bir imtiyaz hakkı dâhilinde özel hukuk

tüzel kişilerince sunulan tekel niteliğindeki su, doğalgaz, resmi posta, resmi gazete gibi mal ve

hizmetlerin, bu nitelikleri devam ettiği sürece, 4734 sayılı Kanun’da yer alan ihale usulleri

uygulanmaksızın ait oldukları mevzuat çerçevesinde temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Söz konusu mal ve hizmetlerin temini ile ilgili olarak daha önce tesis edilmiş abonelik

sözleşmeleri uyarınca yapılan alımlar, gerek bu mal ve hizmetleri sunan kurum ve kuruluşların

ve gerekse alımı yapan idarelerin kendi mevzuatları doğrultusunda abonelik sözleşmelerinin

uygulanması ile ilgili periyodik ödemeler niteliğinde değerlendirilmelidir.

Ancak her durumda;

- anılan mal veya hizmetlerin belirtilen niteliklerinin değişmesi,

- bu çerçevede; mevzuatın veya imtiyaz hakkının verdiği üretim ve sunum yetkisinin

kalkması,

- tekel niteliklerinin kalmaması,

gibi değişiklikler sonucu, ihale edilebilir nitelik kazanmaları hâlinde, 4734 sayılı

Kanun hükümlerine göre temin edilmelerinin zorunlu olacağı hususu açıktır.

c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve

standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye

dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım

yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması

Bu fıkraya göre doğrudan temin usulünün uygulanabilmesi için; satın alınacak mal

veya hizmetin, mevcut kurulu sistemle uyumlu olması ve bu konuda bir standardizasyon

sağlanmasının zorunlu olması gerekmektedir. Böyle bir zorunluluk yoksa bu fıkra hükmü

işletilemeyecektir.

Doğrudan temin usulünün uygulanabileceği durumlardan birisini düzenleyen (c)

bendinin değişiklikten önceki hâlinde: “Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle

uyumun ve standardizasyonun sağlanması için ilk alımı izleyen üç yıl içinde ihtiyaç duyulan

yedek parça, ek malzeme veya hizmetin ilk alım yapılanın dışında başka gerçek veya tüzel

kişiden temin edilememesi” gibi bir zorunluluk halinde bu usulün kullanılabileceği ifade

62

edilmişken, 4964 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile “Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya

hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl

sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk

alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması” durumlarında doğrudan temin yönteminin

uygulanabilmesi imkanı öngörülmüş bulunmaktadır.

Doğrudan temin usulünde, genel olarak sözleşme yapıp yapmamakta idarelere

inisiyatif tanınmış olmasına rağmen, bu bendin uygulanması hâlinde idarelerin sözleşme yapma

mecburiyeti bulunmaktadır. Bentteki düzenlemeden, yapılacak sözleşmelerin (3) yıla kadar

yaygın (yıllara sari) olabilmesine açık bir izin verildiği anlamı çıkartılmamalıdır. Yıllara sari

sözleşme yapılabilmesi konusunda, idarelerin tabi olduğu diğer mevzuat hükümlerinde

kısıtlayıcı bir hüküm bulunduğu takdirde, kendi mevzuatındaki hükümler geçerli olacaktır.

Bu kapsamda yapılacak alımlarda;

i) Daha önce sözleşmeye bağlanmış asıl işin kapsam ve miktarının, idarenin ihtiyacını

karşılayacak şekilde tespit edilmesi;

ii) Toplam süreleri üç yılı geçmemek üzere asıl sözleşmeye dayalı olarak yapılacak

alımların ise, ihtiyaca ilişkin asıl sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımıyla ilgili olarak

önceden öngörülmemekle birlikte ihtiyacın gereği olarak ortaya çıkmasına ve tamamlayıcı

nitelikte bir alım olmasına dikkat edilmesi,

iii)Temine konu olacak mal ve hizmet alımları arasında kabul edilebilir doğal bir

bağlantı bulunması,

Gerekmektedir.

İhtiyaçların 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (c) bendi kapsamında temini için,

alımı gerçekleştirilecek mal ve hizmetin, mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle

uyumun ve standardizasyonun sağlanması için ilk alım yapılan yükleniciden alım yapılmasının

zorunlu olduğunun tespiti hukuki değil teknik bir husustur. Bu nedenle olsa gerek, Kamu İhale

Genel Tebliğinin 22 nci maddesinde bu hususun idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili

kuruluşlardan teknik yardım alınarak saptanması gerektiği hükme bağlanmıştır.

Bu bent kapsamında yapılacak alımlarda; Uygulama Yönetmeliklerinin ekindeki

standart formlar arasında bulunan Standart Form - KİK022.0/M veya Standart Form-

KİK021.0/H, 4734 Sayılı Kanun’un 22nci Maddesinin (a)/(b)/(c) Bentleri Kapsamında Tek

Kaynaktan Temin Edilen Mallara/ Hizmetlere İlişkin Formun düzenlenerek ihtiyaç konusunda

ilk alım yapılan yükleniciden başkasından alım yapılmasının mevcut mal veya teknoloji

açısından uyum ve standardizasyon sorunu oluşturacağının ispat edilmesi gerekmektedir.

63

d) İdarelerin belli bir tutarı aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri

kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar

Bu bent idarelerin en çok kullandığı alım yöntemini düzenlemektedir. Bu bendin

madde gerekçesinde, belirtilen parasal tutarlara kadar özellikle kâğıt, kırtasiye, elektrik

malzemeleri gibi küçük ölçekli günlük ihtiyaçların karşılanması ile küçük bakım onarım

işlerinin yaptırılmasında kolaylık sağlamak üzere, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya

kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin yönteminin benimsendiği

belirtilmektedir.

Maddenin bu bendinde Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin

onbeş milyar ( 1.2.2017-31.1.2018 arası için Ellisekizbinbeşyüzellibeş Türk Lirası), diğer

idarelerin beşmilyar Türk Lirasını (1.2.2017-31.1.2018 arası için Ondokuzbinbeşyüzyedi Türk

Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama,

seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar, doğrudan temin usulüyle temin edilebilecek ihtiyaçlar arasında

sayılmış bulunmaktadır. Bentte tereddüt uyandırabilecek bir husus belki, ihaleyi yapacak olan

idarenin büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunup bulunmadığı konusunda yaşanabilir

ki, böyle bir tereddüt ortaya çıktığı durumlarda, ihaleyi yapacak olan idarenin merkezinin

bulunduğu yer belirleyici olacaktır. Örneğin bir kurumun hem büyükşehir belediyesi sınırları

dâhilinde, hem de bu sınırların dışında olan birimleri bulunduğu takdirde, idare merkezinin

bulunduğu birim dikkate alınarak parasal limit belirlenecektir.

Öte yandan, herhangi bir parasal limite bağlı olmaksızın, temsil ağırlama faaliyetleri

kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar da doğrudan temin

kapsamına alınmıştır. Burada dikkat edilmesi gereken husus; temsil/ağırlama kapsamındaki her

harcamanın değil, konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin harcamaların bu kapsamda olacağıdır.

İşin niteliğine göre idareler bu bende göre yapacakları günlük ve küçük ölçekli alımlar

için genel bir onay belgesi düzenleyebilecekleri gibi, her bir alım için de onay belgesi

düzenleyebilirler. Ayrıca ilgili mevzuatı çerçevesinde düzenlenmesi gerekli olan harcama

belgeleri onay belgesine eklenir.

Bu bentte belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde,

piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit

edilmesi hâlinde, ihtiyacın, Kanun’un ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi

gerekmektedir.

Ayrıca, 4734 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini

gereken ihtiyacın, Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında

kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve

64

hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun

22 nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil

ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi

gereklidir. (KİK Genel Tebliği Madde 22.5.1.2.)

Öte yandan, 4734 sayılı Kanun’un 62’ nci maddesinin (ı) bendinde yer alan “idarelerin

bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin” ifadesinden, bu bentte belirtilen % 10’luk

sınırlamaya 5018 sayılı Kanun’un 20’ nci maddesinde belirtilen ödeneklerin kullanılması ile

ilgili düzenlemeye tabi ödenekler konu olabilecektir. Buna karşılık orduevleri, askeri gazinolar

ve sosyal tesislere bütçeden ödenek aktarılmadığı sürece, Kanun’un 21’ inci maddesinin (f)

bendi ile 22’ nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları alımlar için % 10’luk

sınırlamaya tabi tutulmayacaklardır. Ancak bütçeden ödenek aktarılması hâlinde, aktarılan

ödeneklerin harcanması sırasında Kanun’un 21’ inci maddesinin (f) bendi ile 22’ nci

maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları alımlar % 10’luk sınırlamaya tabi olacaklardır.

e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz malın alımı veya kiralanması

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda (madde 704), taşınmaz mal mülkiyetine konu

olan mallar şu şekilde sayılmıştır:

1. Arazi,

2. Tapu kütüğünde ayrı sayfaya yazılan bağımsız ve sürekli haklar,

3. Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler.

Taşınmaz mal alımı ve kiralanması, idarelerin diğer mal, hizmet ve yapım

ihtiyaçlarından çok farklı boyutları olan, bu nedenle de kendine has özellikleri olan

ihtiyaçlardır. İhtiyaç duyulan taşınmazın büyüklüğü, mimari plan ve özellikleri, mevkisin, imar

durumu, ulaşım imkanları, ortak kullanım alanları, vb. hususlar değerlendirmede dikkate

alınacak kriterlerden sadece bazıları olup, idarelerin bu şekildeki ihtiyaçlarının belli bir süre

içerisinde, normal ihale yollarıyla ve ilan edilerek karşılanması neredeyse imkansızdır. Bu

nedenle bu tür ihtiyaçların piyasada araştırma yapılarak, mevcut taşınmazlar içinden idare için

en uygununun seçilmesi şeklinde giderilmesi gerekecektir.

Yapılacak taşınmaz mal alımı ve kiralamalarında; alım veya kiralamaya ihtiyaç

duyulmasına ilişkin gerekçenin belirtilmesi, alınması veya kiralanması düşünülen taşınmazın

yeri ve sahip olması gereken özelliklerin belirlenmesi, alım veya kiralamaya ilişkin rayiçlerin

tespit edilmesi, bu konudaki bilgilerin alıma veya kiralamaya ilişkin onay belgesine eklenmesi,

ayrıca tabi olunan mevzuatının öngördüğü diğer zorunlulukların da yerine getirilmesi

gerekmektedir.

65

f) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma zorunluluğundan dolayı

stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak olan ilaç, aşı, serum,

anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında hastaya göre

belirlenebilen ve has-taya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf malzemeleri

alımları.

Bu bent kapsamında yapılacak alımların şartları:

1-Bentte sayılan malzemelerden olacak:

a) Test ve tetkik sarf malzemeleri

b) İlaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri

c) Ortez, protez gibi hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri,

2- a) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma zorunluluğundan dolayı stoklanması

ekonomik olmayacak veya

b) Acil durumlarda kullanılacak.

İdareler, bu tür alımlarının acil bir durum sebebiyle gerçekleştirildiğine ve alım konusu

ihtiyacın stoklanmasının mümkün olmadığına ilişkin tevsik edici belgeleri harcama belgelerine

eklerler.

g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili

davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı

uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları

4964 sayılı Kanun’un 15’inci maddesi ile 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesine (g)

bendi olarak eklenen hüküm çerçevesinde, milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen

uyuşmazlıklarla ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil etmek ve savunmak

üzere Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından doğrudan temin

yoluyla hizmet alınması mümkün hâle gelmiştir. Ancak bu kapsamda yapılacak hizmet alımları

milletlerarası tahkim yoluyla çözülecek anlaşmazlıklara münhasır olduğundan,

anlaşmazlıkların milletlerarası tahkim dışındaki çözümü yollarında idarelerin Kanun’un genel

hükümlerine göre hareket etmeleri gerekmektedir.

h) 08/01/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanun’un 22 ve 36’ncı maddeleri uyarınca

Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet

haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde tescilini sağlamak için

gerçekleştirilen hizmet alımları

4353 sayılı Kanun’un ilgili maddeleri şunlardır:

“İdari Davalarda Temsil

66

Madde 22 – (...) İhtisas gerektiren ve ihtiyaç duyulan hallerde; ilgili Bakanlığın teklifi

üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin (h)

bendi hükmüne göre serbest avukatlardan veya avukatlık ortaklıklarından hizmet satın

alınabilir.

Avukatlık hizmeti satın alınması

Madde 36 – (...) Milletlerarası yargı organlarında Devletin taraf olduğu davalar ile

millet-lerarası tahkim yoluyla çözümlenmesi öngörülen ve Hazine avukatlarınca takibine imkân

bulunamayan uyuşmazlıklarla ilgili davalarda da; Devleti ve genel bütçeli daireleri temsil

etmek ve savunmak üzere, Türk ve yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık

ortaklıklarından ilgili idarelerce 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (h) bendi hükmüne

göre hizmet satın alınabilir.”

ı) Türkiye İş Kurumunun, 25/06/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanun’un 3’üncü

maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları ile 25/08/1999

tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 48’inci maddesinin yedinci fıkrasında

sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları

Bu hizmet alımları sadece Türkiye İş Kurumunu ilgilendiren alımlardır.

i) Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin

kanunların halkoyuna sunulması, milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile

mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim

Kurulunun ihtiyacı için yapılacak filigranlı oy pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı

alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı yapımı hizmetleri ile bu seçimlere yönelik her türlü

seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı seçim harcamaları, il seçim kurulu başkanlıkları

tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti

Bu bentteki alımlar seçimlere ilişkin özellikli alımlara ilişkin olup bette sayılan alımlar

için doğrudan temin yetkisi kullanılabilecektir.

İDARİ ŞARTNAME VE SÖZLEŞME TASARISI HAZIRLANIRKEN

KARAR VERİLECEK TEMEL HUSUSLAR

67

İstekliler tekliflerini idareler tarafından hazırlanan ihale dokümanını dikkate alarak

vereceklerdir. Dolayısıyla tekliflerin nasıl verileceği ve işin nasıl yapılacağı konusunda idarenin

ihale dokümanında yapacağı belirlemeler hayati önemi haizdir. İhale dokümanının

oluşturulmasına ilişkin olarak KİK tarafından ihale uygulama yönetmeliklerinin ekinde tip

şartnameler , tip sözleşmeler ve standart formlar üretilmiştir. Bu metinlerde, KİK tarafından

yazılmış değiştirilemez hükümler olduğu gibi, işin niteliğine göre idarelerin doldurması

gereken boşluklar bırakılmış ve bunların nasıl doldurulacağına ilişkin dipnotlar yazılmıştır.

Yapılacak satın almanın başarılı olabilmesi için idare tarafından doldurulması gereken

boşluklara ilişkin idare tercihlerinin doğru olması hayati bir öneme sahiptir. Bu alanlar aynı

zamanda sıklıkla hata yapılan alanlar olduğu için irdelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir. Bu

çerçevede bunlardan en önemli olduğu düşünülenler aşağıda başlıklar halinde açıklanmıştır.

Teklif Türünün Belirlenmesi:

Teklif türü 4734 sayılı Kanunda irdelenmiş bir husus değildir. 4735 sayılı Kanunun 6

ncı maddesinde de dolaylı olarak belirtilmiş bir husustur. Anılan maddede;

“Sözleşme türleri

Madde 6- Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihaleler sonucunda;

a) Yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine

dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi

götürü bedel sözleşme,

b) Mal veya hizmet alımı işlerinde, ayrıntılı özellikleri ve miktarı idarece

belirlenen işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden götürü bedel sözleşme,

c) Yapım işlerinde; ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim

fiyat tariflerine, mal veya hizmet alımı işlerinde ise işin ayrıntılı özelliklerine dayalı olarak;

idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için istekli

tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim

fiyat sözleşme,

d) (Ek: 1/6/2007-5680/3 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/32 md.) Yapım işlerinde;

niteliği itibarıyla iş kalemlerinin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, bir kısmı için birim

fiyat teklifi alma yöntemleri birlikte uygulanmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleler sonucunda

karma sözleşme,

e) (Ek: 20/11/2008-5812/32 md.) Çerçeve anlaşmaya dayalı olarak idare ile yüklenici

arasında imzalanan münferit sözleşme,

68

Düzenlenir.

(Ek Fıkra: 1/6/2007-5680/3 md.) Çerçeve anlaşma ve münferit sözleşmede belirtilmesi

zorunlu olan hususları belirlemeye Kurum yetkilidir.”

Hükmü bulunmaktadır. Bu hükümlere göre;

i- Mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde birim fiyat teklif,

ii- Mal ve hizmet alımlarında götürü bedel teklif,

iii-Yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif,

iv- Yapım işlerinde karma teklif,

Olmak üzere dört tür teklif söz konusudur. Yapılacak ihalede bu teklif türlerinden

hangisinin tercih edilmesi gerektiği hususu, ihale öncesi karar verilmesi gereken önemli bir

husustur.

Bu konuda söylenmesi gereken;

-Alım miktarında değişme ihtimali olan mal ve hizmet alımlarında birim fiyat teklif,

-Alım miktarının kesin olduğu ve artma/azalma ihtimali olmayan mal ve hizmet

alımlarında götürü bedel teklif,

-4734 sayılı kanunun 62 nci maddesinin (c) bendine göre; uygulama projesi ile ihale

edilen yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif,

-4734 sayılı kanunun 62 nci maddesinin (c) bendine göre ön veya kesin proje

üzerinden ihale edilen yapım işlerinde birim fiyat teklif,

-4734 sayılı kanunun 62 nci maddesinin (c) bendine göre yapım işinin uygulama

projesi yapılabilen kısım/kısımları için anahtar teslimi, ön veya kesin proje yapılmış kısımlar

için birim fiyat teklif olmak üzere karma teklif,

Alınarak ihalenin yapılması gerektiğidir. Bu gereklilik yapım işleri açısından Kanunun

62 nci maddesinin (c) bendinden kaynaklı olmakla birlikte, mal ve hizmet alımları açısından

hangi teklif türünün benimsenmesi gerektiğine ilişkin bir kanuni gereklilik bulunmamaktadır.

Bu alımlarda idare alımın niteliğine bakarak teklif türünü belirlemelidir. Nitekim yapım

işlerinde, teklif türü belirlemesine ilişkin olarak Yapım İşleri haleleri Uygulama Yönetmeliği

ekindeki “Teklif Türünün Belirlenmesine İlişkin Form”un ihale onayı aşamasında idarelerce

doldurulması ve bu formda birim fiyat teklif alınmasının gerekçesinin belirtilmesi

gerekmektedir.

69

Teklif Geçerlilik Süresi

Teklif geçerlik süresi, 4734 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde düzenlenen bir

husustur. Maddede;

“Tekliflerin geçerlilik süresi ihale dokümanında belirtilir. İdarece ihtiyaç duyulması

halinde bu süre, teklif ve sözleşme koşulları değiştirilmemek ve isteklinin kabulü kaydıyla, en

fazla ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabilir.”

Hükmü bulunmaktadır. Ancak bu sürenin ne kadar olacağına ilişkin bir düzenleme

olmayıp ihalenin alacağı tahmin edilen süre dikkate alınarak idarece belirleme yapılması

gereklidir. Aksi durumda ihale süreci bitmeden geçerlik süresi bitmiş tekliflerle karşılaşılması

ve teklif sahiplerinin (istekli) süre uzatma çağrısına olumsuz cevap vermesi nedeniyle avantajlı

tekliflerin kaçırılması riski ortaya çıkacaktır.

Yeterlik Kriterleri (Genel ilkeler)

3.1. Ekonomik ve Mali-Mesleki ve Teknik Yeterlik

İhaleye katılabilmek için istenen belgeler ve bunlara ilişkin yeterlik kriterleri ihalenin

ve bu kapsamda idari şartnamenin en önemli konusudur. 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi

bu hususa ilişkindir. Maddenin ekonomik ve mali-mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin ilk üç

fıkrasının hükmü aşağıdadır:

“İhaleye katılımda yeterlik kuralları

Madde 10 - İhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve

teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler

istenebilir:

a) Ekonomik ve malî yeterliğin belirlenmesi için;

1) Bankalardan temin edilecek isteklinin malî durumu ile ilgili belgeler,

2) (Değişik: 30/7/2003-4964/7 md.) İsteklinin, ilgili mevzuatı uyarınca yayınlanması

zorunlu olan bilançosu veya bilançosunun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer

belgeleri,

3) İsteklinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü

altındaki ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgeler.

b) Mesleki ve teknik yeterliğin belirlenmesi için;

70

1) İsteklinin, mevzuatı gereği ilgili odaya kayıtlı olarak faaliyette bulunduğunu ve

teklif vermeye yasal olarak yetkili olduğunu kanıtlayan belgeler,

2) (Değişik: 20/11/2008-5812/3 md.) İstekli tarafından kamu veya özel sektöre bedel

içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;

a) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri

tamamlanan yapımla ilgili hizmet işleriyle ilgili deneyimi gösteren belgeler,

b) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri

tamamlanan yapımla ilgili hizmet işlerinde sözleşme bedelinin en az % 80'i oranında

denetlenen ya da yönetilen işlerle ilgili deneyimi gösteren belgeler,

c) Devam eden yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde; ilk sözleşme bedelinin

tamamlanması şartıyla, son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en

az % 80'ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen, denetlenen veya yönetilen işlerle ilgili

deneyimi gösteren belgeler,

d) Son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarına ilişkin

deneyimi gösteren belgeler,

e) Devredilen işlerde sözleşme bedelinin en az % 80’inin tamamlanması şartıyla, son

onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili

hizmet işleri ve son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarıyla ilgili

deneyimi gösteren belgeler.

f) (Ek: 6/2/2014-6518/46 md.) Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-

Ge merkezlerinde, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla

kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik

projelerinde, rekabet öncesi iş birliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden

yararlananlara, yararlandıkları destekler çerçevesinde yürüttükleri proje sonucu ortaya çıkan

mal ve hizmetlerin ve bunlar dışında özkaynaklarla geliştirilmiş ve değerlendirilmesi için

gerekli usulleri Bilim. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen ve Türkiye Bilimsel ve

Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından Ar-Ge projesi neticesinde ortaya çıktığı

belgelendirilen ürünlerin piyasaya arz edilmesinden sonra proje sonucu ortaya çıkan hizmetler

ile yerli malı belgesine sahip ürünler için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından

Kurumca belirlenen esaslar çerçevesinde düzenlenen ve piyasaya arz tarihinden itibaren beş

yıl süreyle kullanılabilecek olan belgeler,

71

3) İsteklinin üretim ve/veya imalat kapasitesine, araştırma-geliştirme faaliyetlerine ve

kaliteyi sağlamasına yönelik belgeler,

4) İsteklinin organizasyon yapısına ve ihale konusu işi yerine getirmek için yeterli

sayıda ve nitelikte personel çalıştırdığına veya çalıştıracağına ilişkin bilgi ve/veya belgeler,

5) İhale konusu hizmet veya yapım işlerinde isteklinin yönetici kadrosu ile işi yürütecek

teknik personelinin eğitimi ve mesleki niteliklerini gösteren belgeler,

6) İhale konusu işin yerine getirilebilmesi için gerekli görülen tesis, makine, teçhizat

ve diğer ekipmana ilişkin belgeler,

7) İstekliye doğrudan bağlı olsun veya olmasın, kalite kontrolden sorumlu olan ilgili

teknik personel veya teknik kuruluşlara ilişkin belgeler,

8) İhale konusu işin ihale dokümanında belirtilen standartlara uygunluğunu gösteren,

uluslar arası kurallara uygun şekilde akredite edilmiş kalite kontrol kuruluşları tarafından

verilen sertifikalar,

9) İdarenin talebi halinde doğruluğu teyit edilmek üzere, tedarik edilecek malların

numuneleri, katalogları ve/veya fotoğrafları.

İhale konusu işin niteliğine göre yukarıda belirtilen bilgi veya belgelerden

hangilerinin yeterlik değerlendirmesinde kullanılacağı, ihale dokümanında ve ihale veya ön

yeterliğe ilişkin ilân veya davet belgelerinde belirtilir.

(Ek fıkra: 12/6/2002-4761/13 md.) Birinci fıkranın (b) bendinin (2) numaralı alt

bendinde belirtilen belgelerden, yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde, denetleme veya

yönetme görevi nedeniyle alınanlarda gerçek kişinin mühendis veya mimar olma şartı aranır.

İş bitirme, yönetim veya denetim suretiyle elde edilecek belgeler, belge sahibi kişi veya

kuruluşların dışındaki istekliler tarafından kullanılamaz, belgeler devredilemez, kiraya

verilemez ve satılamaz. Bu belge sahiplerinin kuracakları veya ortak olacakları tüzel

kişiliklerin ihaleye girebilmesinde en az bir yıldır tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip

olmaları, her ihalede bu oranın aranması ve teminat süresince bu oranın muhafaza edilmesi

zorunludur. (Değişik son cümle: 20/11/2008-5812/3 md.; Değişik son cümle: 6/2/2014-

6518/46 md.) Denetim ve yönetim faaliyetleri nedeniyle alınacak belgeler beşte bir oranında

dikkate alınır. Ancak, yapımla ilgili hizmet işlerinden elde edilen belgeler yapım işlerinde

kullanılamaz.

Görüleceği üzere maddenin ilk üç fıkrası ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve

teknik yeterlik için istenebilecek belgeleri ve bu belgelerle ilgili özel durumları

düzenlemektedir. Maddenin ilk fıkrası; “aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler istenebilir” ibaresi

ile sona ermektedir. Bu ibare uyarınca, istenebilecek belgeler bu maddede sayılanlar ile sınırlı

72

olup, idareler burada sayılan belgelere ek olarak başka bilgi ve belge isteyemez. Görüleceği

üzere madde, hangi bilgi ve belgelerin istenebileceğini belirtmekle birlikte hangi durumlarda

bu belgelerden hangilerinin istenebileceğini, nasıl istenebileceğini, belgenin yeterlik kriterlerini

belirlenmemiştir. Bu konudaki ayrıntılı düzenlemeler KİK tarafından çıkarılan “ihale uygulama

yönetmelikleri”nde ve Kamu İhale Genel Tebliğinde bulunmaktadır. Burada uygulama

yönetmeliklerinde yapılan düzenlemeler çerçevesinde söz konusu belgelerin neler olduğu

hakkında kısa bilgiler verilmekle yetinilecektir.

a) Ekonomik ve Mali Yeterlik Belgeleri

1- Bankalardan temin edilecek isteklinin malî durumu ile ilgili belgeler:

Bu belge “Banka referans mektubudur. Banka referans mektubu uygulama

yönetmeliklerinin ekinde standart form olarak üretilmiş olup ihalelerde bu belge istenmekte ve

kullanılmaktadır.(Bkz: Uygulama Yönetmelikleri eki Standart Formlar)

2- İsteklinin, ilgili mevzuatı uyarınca yayınlanması zorunlu olan bilançosu veya

bilançosunun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer belgeleri:

Bu belgeler üç türlüdür:

-Sermaye piyasası mevzuatı uyarınca bilançosunu yayınlamak zorunda olan şirketler

açısından bilanço

- Bilançosunu yayınlamak zorunda olmayan şirketler için bilançolarının idari

şartnamede istenen rasyoları sağlayıp sağlamadığını gösteren bölümleri

- Bilançosunu yayınlamak zorunda olmayan şirketler için bilanço ve bilançonun

gerekli görülen bölümlerinden bulunacak rasyoları gösteren ve SM, SMM veya YMM

tarafından düzenlenen standart form .(Bkz: Uygulama Yönetmelikleri eki Standart Formlar)

3- İsteklinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü

altındaki ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgeler:

Bu belgeler ikiye ayrılırlar:

-Gelir tablosu : Toplam ciroyu göstermek üzere istenir.

-İhale konusu işle ilgili olarak bitirdiği veya devam eden işlerden elde edilen gelirleri

gösteren belgeler.(Fatura, fatura ve hekediş, VUK uyarınca kabul edilen diğer ödeme belgeleri)

b) Mesleki ve Teknik Yeterliğe İlişkin Belgeler

1- İsteklinin, mevzuatı gereği ilgili odaya kayıtlı olarak faaliyette bulunduğunu ve

teklif vermeye yasal olarak yetkili olduğunu kanıtlayan belgeler:

Bu belgeler temel olarak ikiye ayrılır.

73

- Faaliyette bulunmaya ilişkin belgeler olarak oda kayıt belgesi(ticaret odası, sanayi

odası, ticaret ve sanayi odası, meslek odası, esnaf ve sanatkar odaları, mühendislik odaları,

vs.oda kayıt belgesi)

- Teklif vermeye yetkili olunduğuna ilişkin belgeler kapsamında; Türkiye Ticaret

Sicili Gazetesi veya istenen bilgileri içeren tüzel kişiliğin ilgili defterleri, gerçek kişiler için

imza beyannamesi, tüzel kişiler için imza sirküleri, vekaleten katılma için vekaletname,

2- İş deneyimini gösteren belgeler:

İş deneyimini gösteren belgeler temel olarak üç türlü olup uygulama

yönetmeliklerindeki düzenlemelerden hareketle aşağıda başlıklar halinde belirtilmiştir.

a) Kamuya yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin olarak iş deneyim

belgesi,

b) Özel sektöre yapılan yapım işlerine ilişkin olarak yetkili mercilerce (belediye,

valilik, organize sanayi bölge müdürlüğü,vb.-YİİUY’ye bakınız.) düzenlenmiş iş deneyim

belgesi ile özel sektöre yapılan mal ve hizmet alımı işlerine ilişkin olarak ise, işe ilişkin

sözleşme ile birlikte fatura/faturalar ile hizmetler için ek olarak Hizmet Alımı İhaleleri

Uygulama Yönetmeliğinde belirtilen SGK belgeleri,

c) Ar-ge faaliyeti sonucunda üretilerek piyasaya arz edilen hizmetler için TÜBİTAK

tarafından, ar-ge faaliyeti sonucunda üretilen mallar için Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

tarafından verilen belgeler.

Maddede iş deneyim belgelerinin türleri ve geçerlik süreleri de düzenlenmiştir. Buna

göre;

İş deneyim belgeleri dört çeşittir.

i- İş bitirme belgesi: 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 numaralı alt

bendinin (a), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen durumlarda düzenlenir.

ii- İş durum belgesi: 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 numaralı alt

bendinin (c) bentlerinde belirtilen durumlarda düzenlenir.

iii-İş denetleme belgesi: 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 numaralı

alt bendinin (b) ve (c) bentlerinde belirtilen durumlarda düzenlenir.

iv- İş yönetme belgesi: 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 numaralı alt

bendinin (b) ve (c) bentlerinde belirtilen durumlarda düzenlenir.

İhale uygulama yönetmeliklerindeki hükümler değerlendirildiğinde bu belgelerin

kimlere verileceğine ilişkin olarak aşağıdaki sonuca ulaşılmaktadır.

İş bitirme belgesi: Yüklenici ve alt yüklenicilere verilir.

74

İş durum belgesi: Yapım işleri ile sınırlı olmak üzere yüklenicilere verilir.

İş yönetme belgesi: Yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde işi idare veya yüklenici

adına yöneten mühendis veya mimarlara verilir.

İş denetleme belgesi: Yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde işi idare veya yüklenici

adına denetleyen mühendis veya mimarlara verilir.

Maddede bu belgelerin kullanımına ilişkin hükümler üçüncü fıkrada yer almaktadır.

Madde hükümlerine göre;

a) İş bitirme, yönetim veya denetim suretiyle elde edilecek belgeler, belge sahibi kişi

veya kuruluşların dışındaki istekliler tarafından kullanılamaz, belgeler devredilemez, kiraya

verilemez ve satılamaz.

b) Bu belge sahiplerinin kuracakları veya ortak olacakları tüzel kişiliklerin ihaleye

girebilmesinde en az bir yıldır tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip olmaları, her

ihalede bu oranın aranması ve teminat süresince bu oranın muhafaza edilmesi zorunludur.

c) Denetim ve yönetim faaliyetleri nedeniyle alınacak belgeler beşte bir oranında

dikkate alınır.

d) Yapımla ilgili hizmet işlerinden elde edilen belgeler yapım işlerinde kullanılamaz.

(b) bendi hükümlerine bakıldığında yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinden elde

edilen belgelerin 15 yıl, mal ve hizmet alımlarından elde edilen belgelerin ise 5 yıl süreyle

geçerli olduğu anlaşılmaktadır.

İş deneyimini gösteren belgelerin elde edilme ve kullanım koşulları, belge düzemeye

yetkili kuruluşlar ve bu kuruluşların uyması gereken kurallar, ihale komisyonlarınca iş

deneyimini gösteren belgelerin değerlendirilmesi ve diğer hususlara ilişkin ayrıntılı

düzenlemeler ihale uygulama yönetmeliklerinden incelenmelidir.

3- İsteklinin üretim ve/veya imalat kapasitesine, araştırma-geliştirme faaliyetlerine ve

kaliteyi sağlamasına yönelik belgeler:

Bu belgelerin ayrıntıları ihale uygulama yönetmeliklerinde açıklanmıştır. Bu

kapsamdaki en önemli ve uygulama yönetmeliklerinde düzenlenmiş belge “kapasite

raporu”dur. Kapasite raporu özetle; bir işletmenin, mevcut makine-ekipman ve personel

yapısıyla beli bir zamanda hangi iş/üründen ne kadar üretebileceğini gösteren ve işletmenin

üyesi olduğu sanayi/ticaret ve sanayi/ticaret odası tarafından verilen bir hesap raporudur.

4- .Maddede sayılan diğer mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgelere (b/4-5-6-7-8-9

bentleri) ilişkin ayrıntılı hükümler ihale uygulama yönetmeliklerinde bulunmaktadır.

75

Maddenin ikinci fıkrasında ihale konusu işin niteliğine göre yukarıda belirtilen bilgi

veya belgelerden hangilerinin yeterlik değerlendirmesinde kullanılacağının, ihale dokümanında

ve ihale veya ön yeterliğe ilişkin ilân veya davet belgelerinde belirtileceği hükme bağlanmakla

birlikte, bu belirlemeler KİK tarafından hem işin niteliği hem de yaklaşık maliyet dikkate

alınarak ihale uygulama yönetmeliklerinde yapılmış olup, idarelerin bu belirlemelere uyması

zorunludur.

3.2. İhale Dışı Bırakılmayı Gerektiren Haller ve Sonuçları

Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü ve izleyen fıkraları, ekonomik ve mali ve

mesleki ve teknik olarak yeterli olsalar bile hangi isteklilerin ihale dışı bırakılacağı ile buna

ilişkin yaptırımlar ve bu konuya ilişkin düzenleme yapma yetkisini düzenlemektedir. Söz

konusu fıkralarda;

“(4)Aşağıda belirtilen durumlardaki istekliler ihale dışı bırakılır:

a) İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato

ilân eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre

benzer bir durumda olan.

b) İflası ilân edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara karşı borçlarından

dolayı mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine

göre benzer bir durumda olan.

c) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal

güvenlik prim borcu olan.

d) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi

borcu olan.

e) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı

kararıyla hüküm giyen.

f) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında

iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat

edilen.

g) İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki

faaliyetten men edilmiş olan.

h) Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte

belge verdiği tespit edilen.

i) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılan.

j) 17 nci maddede belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen.

(5)Kurum, dördüncü fıkranın; (c) bendi ile ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu

Başkanlığının uygun görüşünü alarak sosyal güvenlik prim borcunun kapsamı ve tutarını; (d)

bendi ile ilgili olarak, Gelir İdaresi Başkanlığının uygun görüşünü alarak vergi borcu

kapsamına girecek vergileri; tür ve tutar itibariyle belirlemeye yetkilidir.

76

(6)Bu madde kapsamında istenen belgelerden hangilerinin taahhütname olarak

sunulabileceği Kurum tarafından belirlenir. Gerçeğe aykırı hususlar içeren taahhütname

sunulması veya ihale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik eden

belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde bu durumda olanlar ihale dışı

bırakılarak geçici teminatları gelir kaydedilir.”

Hükümleri bulunmaktadır. Dördüncü fıkra ihale dışı bırakılma hallerini

belirtmektedir. Beşinci fıkrada bu hallerden kesinleşmiş vergi ve kesinleşmiş SGK prim borcu

bulunma hallerine ilişkin düzenleme yetkisinin KİK’de olduğu belirtilmekte, altıncı fıkrada ise

dördüncü fıkradaki durumlara ilişkin yaptırımlar hüküm altına alınmış olmaktadır.

Öncelikle bu konuya ilişkin geniş açıklamanın Kamu İhale Genel tebliğinin 17 nci

maddesinde bulunduğunu belirtmek gerekir. Konuya ilişkin ayrıntıların iyi anlaşılması için

gerekli olan bu açıklamalar, hem idareler hem de Denetçiler açısından uygulamanın nasıl

yapılması gerektiğine ilişkin önemli hususları içermektedir. Dolayısıyla, söz konusu durumlar

ihaleye katılan isteklilerin değerlendirilmesine ilişkin kritik hususlar olup, idarelerin hatalı

işlem yapma riskinin yüksek olduğu bu alanın denetimlerde hassasiyetle incelenmesi gerektiği

değerlendirilmektedir.

İhale dışı bırakılmaya ilişkin olarak maddenin dördüncü fıkrasında bentler halinde

sayılan durumlar, maddenin son fıkrasındaki yaptırımlar nedeniyle önemlidir. Zira; son

fıkradaki; “Gerçeğe aykırı hususlar içeren taahhütname sunulması veya ihale üzerinde kalan

istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik eden belgelerin sözleşme imzalanmadan

önce verilmemesi halinde bu durumda olanlar ihale dışı bırakılarak geçici teminatları gelir

kaydedilir.” hükmünün uygulanması ancak isteklilerin dördüncü fıkrada sayılan hallerinin

tespit edilmesi halinde mümkündür. Kanunun 36-40 ıncı maddelerindeki düzenlemelere

bakıldığında ise, isteklilerin söz konusu durumlarda olup olmadığının ihale komisyonunca

kontrol edilmesi gerektiğine ilişkin açık bir hüküm yoktur. Hatta dördüncü fıkra dahi ihale

komisyonuna bu yönde bir görev vermemektedir. Maddede “aşağıda belirtilen durumlardaki

istekliler ihale dışı bırakılır” demek suretiyle bu konudaki sorumluluğu istekliye bırakmış

görünmektedir. Dolayısıyla ihale komisyonunun isteklilerin bu durumlarını araştırma

zorunluluğu olmadığından ihaleye katılan istekliler yönünden bu durum ancak ihbar/şikayet

yoluyla kontrol edilebilmektedir. Ancak ihale komisyonunun bu durumları araştırmasına bir

engelin de bulunmadığı değerlendirilmektedir.

İhaleyi kazanan istekli açısından ise durum biraz daha değişiktir. Çünkü son fıkra

hükmüne göre bu isteklinin söz konusu hallerde bulunmadığına ilişkin belgeleri sözleşme

77

imzalanmadan önce idareye vermesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Kamu İhale Genel

Tebliğinin 17 nci maddesinde, hangi durumlarda isteklinin bu durumlarda olduğunun kabul

edileceği ile bu durumlarda olunup olunmadığına ilişkin belgelerin hangi mercilerden

alınacağına ve belgelerin içeriklerinin nasıl olması gerektiğine ilişkin ayrıntılar belirlenmiştir.

İsteklilerin bu durumlarda olduğunun tespit edilmesi veya ihaleyi kazanan isteklinin

bu durumlarda olmadığına ilişkin belgeleri getirememesinin yaptırımı ise geçici teminatın gelir

kaydedilmesi ve ihale dışı bırakılmadır. İhaleyi kazanan isteklinin söz konusu belgeleri

getirememesi ise; belgeleri getirmesi ancak, belgelerin söz konusu durumlardan herhangi

birinin isteklide bulunduğunu göstermesi olarak anlaşılmalıdır. Aksi durum; Kanunun 58 inci

maddesindeki; “….üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre

sözleşme yapmayanlar hakkında ise altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar, 2 nci ve 3 üncü

maddeler ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan

yasaklama kararı verilir.” hükmü uyarınca usulüne göre sözleşme yapmama olarak

değerlendirilir. Zira söz konusu son fıkraya göre bu durumlarda olmadığına ilişkin belgeleri

sözleşmeden önce idareye vermek sözleşme imzalamaya ilişkin usulün kanuni bir parçasıdır.

Nitekim bu hassas durum Kamu İhale Genel Tebliğinde;

“17.6.2.1. (Değişik: 07/06/2014-29023 R.G./ 4.md.)Anılan belgelerin isteklilerin “ihale

tarihindeki” durumunu göstermesi gerektiğinden, isteklilerin ilgili idarelere (vergi daireleri,

sosyal güvenlik il müdürlükleri vb.) yaptığı başvurularda bu belgeleri ihale tarihindeki

durumlarını gösterecek şekilde istemeleri, adı geçen idarelerin de isteklilerin ihale tarihindeki

durumunu gösterecek şekilde belgeleri düzenleyerek vermeleri gerekmektedir.

17.6.3. 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d),

(e) ve (g) bentleri gereğince, ihaleye katılan isteklinin teklifinin başka bir sebeple

değerlendirme dışı bırakılıp bırakılmadığı, bu isteklinin teklifinin ekonomik açıdan en avantajlı

teklif olup olmadığı veya ihalenin iptal edilip edilmediğine bakılmaksızın, isteklilerin taahhüt

edilen duruma aykırı hususlarının bulunduğunun anlaşılması (sosyal güvenlik prim veya vergi

borcu bulunması gibi) halinde, bu durumda olanların ihale dışı bırakılarak geçici

teminatlarının gelir kaydedilmesi, ancak haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı

verilmemesi gerekmektedir.

17.6.4. İhale üzerinde kalmasına rağmen süresi içinde sözleşme imzalamaya

gelmeyenlerin ise Kamu İhale Kanununun 44 üncü maddesi gereğince geçici teminatının gelir

kaydedilmesi ve anılan Kanunun 58 inci maddesi uyarınca kamu ihalelerinden yasaklanması

gerekmektedir. Bu çerçevede; sözleşme imzalamaya davet edilen istekli tarafından taahhüt

edilen hususlara ilişkin yukarıda belirtilen belgelerin sözleşme imzalama süresi içinde

78

sunulmaması halinde, bu istekli hakkında 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin birinci

fıkrasında yer alan “üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre

sözleşme yapmayanlar” kapsamında değerlendirme yapılacak ve ayrıca anılan Kanunun 44

üncü maddesi gereğince geçici teminatı gelir kaydedilecektir. Ancak, 4734 sayılı Kanunun 10

uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerine ilişkin belgelerin

ihale üzerinde kalan istekli tarafından ilgili yerlerden temin edilerek süresi içerisinde ihaleyi

yapan idareye sunulması ve bu belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda belgelerin

taahhüt edilen duruma aykırı hususlar içerdiğinin anlaşılması (sosyal güvenlik prim veya vergi

borcu bulunması gibi) halinde, sonradan ihalenin iptal edilip edilmediğine bakılmaksızın, bu

durumda olanların ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının gelir kaydedilmesi, fakat

haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmemesi gerekmektedir.”

Hükümleriyle açıklanmaktadır.

İhalenin Kısmi Teklife Açık Olup Olmaması

4734 sayılı Kanunun 27 nci maddesinde idari şartnamede bulunması zorunlu hususlar

arasında sayılan ihalede kısmi teklif verilip verilemeyeceği hususu, rekabet ve ihtiyaçların

uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ilkesi ile doğrudan ilgili bir husustur.

İhale uygulamasında kısım kısaca; idarenin ihtiyaçlarının teklif verilebilir şekilde

bölündüğü parçalar olarak anlaşılmalıdır. İhale uygulamalarında işin kısımlara ayrılması, her

bir kısma ayrı olarak teklif verme imkanı sağladığı için kısımların tamamı dikkate alındığında

yeterli olmayan isteklilerin, bütüne göre daha küçük yeterlik isteneceğinden kısımlara teklif

vermesini sağlayacak ve bu da rekabeti yani teklif sayısını artıracaktır. Bu nedenledir ki;

bölünebilir ihtiyaçların kısmi teklife açılarak ihale edilmesi idarelerin çıkarınadır.

İhalenin kısmi teklife açılmasına ilişkin özel hükümler ihale uygulama

yönetmeliklerinde bulunmakta olup, bu hükümlere bakıldığında özet olarak; idarenin teklif

verilebilecek kısımları birbirine yakın büyüklükte belirlemesi ve bu kısımlar için ortak veya

birbirine çok yakın yeterlik koşulları öngörmesi gerektiği, bu çerçevede ilan ve ihale

dokümanında gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Ayrıca kısmi teklife

açık ihalelerde her bir kısım için ayrı değerlendirme yapılarak kısımlar itibarıyla ekonomik

açıdan en avantajlı teklifin belirleneceği, her bir kısımda ihaleyi kazanan isteklilerle ayrı ayrı

sözleşme imzalanacağı , aynı istekli üzerinde birden fazla kısım kalmış ise tek sözleşme

imzalanmasının şartları ve bu durumun istisnası da düzenlenmiştir.

79

Fiyat Farkı

Fiyat farkı, ihale uygulamalarının en dikkat çeken ve yoğun kullanılan alanlarından

biridir. Ana mantığı, sözleşme imzalandıktan sonra işin kapsamındaki girdilerin fiyatlarında

meydana gelecek değişimlere karşı belli ölçüler içinde yükleniciyi ve idareyi korumaktır. Bu

çerçevede tıpkı önceki ihale düzeninde olduğu gibi 4734 ve 4735 sayılı Kanunlarla düzenlenen

şimdiki ihale sisteminde de fiyat farkı hesaplanmasına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bu

düzenlemelerin kaynağı 4735 sayılı Kanunun 8 inci maddesi olup, bu madde hükümleri

çerçevesinde KİK tarafından hazırlanan ve Bakanlar Kurulu kararlarıyla yürürlüğe giren fiyat

farkı esas ve usulleri uygulanmaktadır. Bu düzenlemelerin ortak noktası, fiyat farkı verilip

verilmeyeceği hususunda idarelere yetki vermesidir.

4735 sayılı Kanunun temel ilklerinden olan sözleşmenin değişmezliği ilkesi uyarınca,

idare işte fiyat farkı ödenip ödenmeyeceğine karar verip bu karar çerçevesinde ihale

dokümanında gerekli belirlemeleri yapmalı ve bu çerçevede gerçekleştirilen ihaleden sonra

imzalanan sözleşme de bu şartlarla yürütülmelidir. İhale konusu işte fiyat farkı ödenip

ödenmeyeceği hususunun hem idari şartnamede hem de sözleşmede ve dolayısıyla sözleşme

tasarısında bulunması zorunlu hususlar arasında sayılmış olması kanun koyucunun konuya

verdiği önemi göstermektedir.(Bkz: 4734 s. K. Md: 27/s, 4735 s. K Md:7/g)

Avans (5018 sayılı Kanun madde 35)

5018 sayılı Kamu Mali yönetim ve Kontrol Kanununun 35 inci maddesi ile “ön

ödeme” olarak terimsel ifadesini bulmuş olan avans uygulaması, yükleniciye işle ilgili ilk

masraflarında destek olmak için ve sözleşme sürecinde sonradan geri almak üzere iş karşılığı

olmadan yapılan ödemedir. Bu uygulamaya ilişkin ayrıntılı hükümler 5018 sayılı Kanun ve

ikincil mevzuatı ile ihale uygulama yönetmelikleri ekindeki tip sözleşmelerde düzenlenmiştir.

Bu çerçevede idare ihale konusu işte avans verip vermeyeceğini, verecekse oranını tabi olduğu

mali mevzuat çerçevesinde belirlemek ve idari şartname ve sözleşme tasarısında belirtmek

zorundadır. (Bkz: 4734 s. K Md: 27/s, 4735 s. K. Md: 7/f)

Cezalar :

Cezalarla ilgili hususlar 4735 sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin bir konu olmakla

birlikte, hangi cezaların hangi durumlarda nasıl uygulanacağına ilişkin belirlemelerin sözleşme

tasarısında yapılması yoluyla isteklilerin ihale aşamasında bilgilendirilmesi gerektiği de açıktır.

80

Bu çerçevede 4735 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin (n), (p) ve (t) bentleri uyarınca işlerin nasıl

denetleneceği, gecikme ve diğer ceza durumları ile sözleşmenin fesih şartlarının sözleşmede ve

dolayısıyla sözleşme tasarısında bulunması zorunludur. Bu hususlara ilişkin ayrıntılı

düzenlemeler ihale uygulama yönetmelikleri ekindeki tip sözleşmelerin dipnotlarında

bulunmaktadır.

Yerli İstekli veya Yerli Malı Lehine Fiyat Avantajı

4734 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi yerli ,isteklilere ve yerli malına ilişkin avantajın

hangi koşullarda uygulanacağına ilişkin hükümler içermektedir. Maddede;

“Yerli istekliler ile ilgili düzenlemeler

MADDE 63- İhalelere sadece yerli isteklilerin katılması ile yerli istekliler ve yerli malı

teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı tanınmasına ilişkin olarak aşağıdaki düzenlemeler

esas alınır:

a) Yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan ihalelerde sadece yerli isteklilerin

katılabileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir.

b) Hizmet alımı ve yapım işi ihalelerinde yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar

fiyat avantajı sağlanabilir.

c) (Değişik: 18/06/2017-7033/74. Md.) Mal alımı ihalelerinde yerli malı teklif eden

istekliler lehine, %15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir. Ancak Bilim, Sanayi ve

Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak orta ve yüksek

teknolojili sanayi ürünleri arasından belirlenen ve Kurum tarafından ilan edilen listede yer

alan malların ihalelerinde, yerli malı teklif eden istekliler lehine %15 oranında fiyat avantajı

sağlanması mecburidir. Yerli yazılım ürünü teklif eden istekliler lehine de %15 oranında fiyat

avantajı sağlanması mecburidir.

d) (Ek: 18/06/2017-7033/74. Md. ) Yapım işlerinde kullanılacak makine, malzeme ve

ekipman ile yazılımın tamamının veya belli bir kısmının yerli malı olması şartı getirilebilir.

Ancak, malzemelere ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, makinelere ve

ekipmanlara ilişkin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların

görüşleri alınarak orta düşük, orta yüksek ve yüksek teknolojili makine, malzeme ve ekipman

arasından belirlenen, Kurum tarafından ilan edilen listede yer alan ve ihale konusu işte

kullanılacak makine, malzeme ve ekipmanın yerli malı olması şarttır.

e)Yerli malı belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir. İsteklilerce teklif edilen

81

malın yerli malı olduğu, bu usul ve esaslara uygun olarak düzenlenen yerli malı belgesi ile

belgelendirilir.

f)Ortak girişimlerin yerli istekli sayılabilmesi için bütün ortaklarının yerli istekli

olması gereklidir.”

Hükümleri bulunmaktadır. Madde hükümlerinden aşağıdaki sonuçlara ulaşılmaktadır:

-Yaklaşık maliyeti eşik değerin altındaki ihalelere sadece yerli isteklilerin

katılabilmesine ilişkin sınırlama yapılabilir.

- Yaklaşık maliyetin eşik değerin altında olup olmadığına bakılmaksızın hizmet alımı

ve yapım işi ihalelerinde yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.

- Yaklaşık maliyetin eşik değerin altında olup olmadığına bakılmaksızın mal alımı

ihalelerinde yerli malı teklif eden istekliler lehine %15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.

- Yaklaşık maliyetin eşik değerin altında olup olmadığına bakılmaksızın KİK

tarafından ilan edilen orta ve yüksek teknolojili malların ihalelerinde yerli malı teklif eden

istekli lehine %15 oranında fiyat avantajı tanınması zorunludur.

- Yaklaşık maliyetin eşik değerin altında olup olmadığına bakılmaksızın yazılım

ihalelerinde yerli yazılım ürünü teklif eden istekli lehine %15 oranında fiyat avantajı tanınması

zorunludur.

-Yapım işlerinde kullanılacak makine, malzeme ve ekipman ile yazılımın tamamının

veya belli bir kısmının yerli malı olması şartı getirilebilir. Ancak, malzemelere ilişkin Çevre ve

Şehircilik Bakanlığı tarafından, makinelere ve ekipmanlara ilişkin Bilim, Sanayi ve Teknoloji

Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak orta düşük, orta yüksek ve

yüksek teknolojili makine, malzeme ve ekipman arasından belirlenen, Kurum tarafından ilan

edilen listede yer alan ve ihale konusu işte kullanılacak makine, malzeme ve ekipmanın yerli

malı olması şarttır.

Yapım işlerinde kullanılacak makine, malzeme ve yazılımlara ilişkin listeler henüz

KİK tarafından ilan edilmemiştir.

-Ortak girişimin yerli sayılabilmesi için ortak girişimi oluşturan gerçek ve tüzel

kişilerin yerli istekli olması gerekir. (Yerli istekli tanımı için Bkz: 4734 s.k. Md: 4)

Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklif Esasının Belirlenmesi:

4734 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesine göre ekonomik açıdan en avantajlı teklif

sadece fiyat esasına göre ya da fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak belirlenebilir.

Maddede konuya ilişkin olarak;

82

“…

Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte

işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki

unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki

unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların

parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir…”

Hükmü bulunmaktadır.

Eğer ekonomik açıdan en avantajlı teklif sadece fiyat esasına göre belirlenecekse bu

durumda bu teklif verilen tekliflerden tutarı en düşük olandır.

Ancak kimi durumlarda fiyat en doğru alım için yeterli bir kriter olmayabilir ve böyle

durumlarda Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca fiyatla birlikte fiyat dışı unsurların da

değerlendirilerek en avantajlı teklifin bulunması gerekebilir. Fiyat dışı unsurların dikkate

alınması yoluyla, ihale dokümanındaki asgari şartları taşıyan teklifler arasında daha iyi

özelliklere sahip olanın alınabilmesi mümkün olabilmektedir. Madde hükmüne bakıldığında

ekonomik açıdan en avantajlı teklif esasının belirlenmesi hususunda idarelerin serbest oldukları

görülecektir. Diğer bir deyişle sadece fiyat veya fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar üzerinden en

avantajlı teklifi belirleme konusunda idareler alımın niteliğine göre istediği esası belirleyerek

ilan ve idari şartnamede belirtebilir.

Eğer idare fiyat dışı unsur kullanmak isterse bu unsurların parasal değerlerini veya

nispi oranlarını ihale dokümanında (idari şartnamede) belirtmek zorundadır.

Seçilecek yöntemin belirlenmesi ve konuyla ilgili yapılması gerekenler, uygulama

yönetmeliklerinde, Kamu İhale Genel Tebliğinde ve tip şartnamelerde düzenlenmiştir. Fiyat

dışı unsurlara yönelik düzenlemeyi yapan birim veya görevliler tarafından gerekçeli bir

açıklama belgesi hazırlanması ve bu belgenin ihale onay belgesinin ekinde ihale yetkilisine

sunulması gerekmektedir.

Fiyat dışı unsurların, Kanun’un 5’inci maddesinde belirtilen ilkelere uygun bir

biçimde, idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir. İdari şartnamede

fiyat dışı unsur olarak belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının

belirlenmesi gerekmektedir. Fiyat dışı unsurlar, bir marka veya model esas alınarak rekabeti

ortadan kaldırıcı bir şekilde belirlenemez.

Fiyat dışı unsur olarak yalnızca işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, kalite ve

teknik değer gibi niceliksel unsurların belirlenmesi zorunlu olmayıp bu kapsamda niteliksel

belirlemeler de yapılabilir. Bu bağlamda, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak

gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik parametreler, kamuya karşı yükleniminde bulunan

83

işlerin miktarı veya tutarı bakımından kapasite durumu ya da ihale konusu işi oluşturan

bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi

hususlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilecektir.

Örneğin bir taşıt tanıma sistemli akaryakıt alımı ihalesinde, taşıt tanıma sisteminin

bulunduğu il sayısı fiyat dışı unsur olabilecekken, yapım işi ihalesinde de isteklinin uhdesinde

devam eden yapım işlerinin sözleşme bedellerinin toplamı da fiyat dışı unsur olarak

belirlenebilecektir.

Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması

4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesindeki hükümlere göre diğer tekliflere veya

yaklaşık maliyete göre çok düşük olan tekliflere aşırı düşük teklif denir. Maddedeki ifadeye

göre ihale komisyonu, teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenlere ilişkin olarak ayrıntılı

açıklama ister. Bu çerçevede istekliler tarafından;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım

işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

Gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamalar ihale komisyonu tarafından dikkate

alınarak, aşırı düşük teklifler değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli

görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Maddenin üçüncü fıkrasında;

“Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne

göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin

belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede

öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci

maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri

ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama

istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu

maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”

Hükmü bulunmakta olup, bu hüküm Kamu İhale Kurumuna aşırı düşük teklif

sorgulama sistemine ilişkin esasları belirleme konusunda geniş bir yetki vermiştir. KİK bu

yetkisini Kamu İhale Genel Tebliğinde düzenleme yapmak yoluyla kullanmıştır. Genel

84

Tebliğin 45 inci maddesi yapım işlerinde, 79 uncu maddesi ise hizmet alımlarında aşırı düşük

teklif sorgulamasına ilişkin ayrıntılı kurallar ve açıklamalar getirmiştir.

Alt Yükleniciye Açık Olup Olmama:

Kanunun 15 inci maddesi alt yüklenicilik hususunu düzenlemiştir. Ancak alt

yüklenicinin Kanunda bir tanımı bulunmamaktadır. Kanaatimizce bu terimin anlamı konusunda

idareler ve isteklilerde herhangi bir tereddüt olmadığından hareketle bu tanım yapılmamıştır.

Ancak Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve Hizmet İşleri genel Şartnamesinde alt yüklenici tanımı

yapılmıştır.

Hizmet İşleri genel Şartnamesindeki tanım:

Alt Yüklenici: İdarenin onayıyla sözleşme konusu işin nev’i itibarıyla bir kısmını

yüklenici adına ve ona bağlı olarak gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişi

Yapım İşleri Genel Şartnamesindeki tanım:

Alt yüklenici: Sözleşme konusu işin nev’i itibariyle bir kısmını yüklenici ile yaptığı

sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişi

Yukarıdaki tanımların içerdiği kelimeler tamamen aynı olmamakla birlikte, Genel

Şartnamelerin alt yükleniciliğe ilişkin uygulama hükümleri de dikkate alındığında alt yüklenici

tanımının Kanun kapsamındaki uygulamalar açısından net olduğu görülmektedir. Bu çerçevede

alt yüklenicinin; sözleşme konusu işin nev’i itibarıyla bir kısmını bir alt yüklenicilik

sözleşmesine dayalı olarak ve yükleniciye bağlı olarak, onun adına yapan gerçek veya tüzel kişi

olduğunu söylemek gerekir.

Kanunun 15 inci maddesinde;

“İhale konusu işin özelliği nedeniyle ihtiyaç görülmesi halinde, ihale aşamasında

isteklilerden alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmeleri, sözleşme

imzalamadan önce de alt yüklenicilerin listesini idarenin onayına sunmaları istenebilir. Ancak

bu durumda, alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu yüklenicinin sorumluluğunu

ortadan kaldırmaz.”

Hükmü bulunmaktadır. Bu hükme göre;

İdarece ihtiyaç görülmesi halinde;

-İhale aşamasında isteklilerden, alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri yazılı

olarak belirtmeleri,

-Sözleşme imzalamadan önce ise alt yüklenicilerin listesini idarenin onayına sunmaları

istenebilir.

85

Ancak bu durumda, alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu yüklenicinin

sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.

Ancak uygulamada mal ve hizmet alımları ile yapım işleri açısından bazı farklılıklar

söz konusu olup bu farklılıklar, idari şartnameler, tip sözleşmeler ve Genel Şartnamelerin ilgili

hükümleri incelendiğinde anlaşılabilecektir. Bu hükümlerdeki farklılıklardan hareketle

idarelerin alt yüklenicilik hususunda karar vermesi gereken en önemli husus; mal ve hizmet

alımlarında alt yüklenici çalıştırılmasına izin verilip verilmeyeceğidir. Zira alt yüklenici

çalıştırılmasına izin verilmesi halinde istekliler teklif aşamasında alt yükleniciye yaptırmayı

düşündükleri iş kısımlarını beyan etmek, sözleşme aşamasında da bu kısımları yaptıracakları

alt yüklenici listesini idareye vermek durumundadırlar. Teklif aşamasında bunları yapmayan

isteklinin sözleşmenin yürütülmesi sırasında alt yüklenici kullanmayacağını beyan ettiği

anlaşılır.

Ancak yapım işleri açısından durum bundan farklıdır. Şöyle ki;

Yapım işlerinde idarenin işi alt yükleniciye kapatması söz konusu değildir. Bu nedenle

yapım işlerine ilişkin idari şartnamenin ilgili maddesinin dipnotuna bakıldığında iki seçeneğin

mevcut olduğu görülecektir. İlgili dipnotta;

“(1) İsteklilerden alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmelerinin

istenmesi durumunda aşağıdaki metne yer verecektir:

“18.1. İhale konusu işte idarenin onayı ile alt yüklenici çalıştırılabilir. Ancak işin

tamamı alt yüklenicilere yaptırılamaz. İstekliler, ihale konusu yapım işinde alt yüklenicilere

yaptırmayı düşündükleri işlere ait listeyi teklif ekinde vereceklerdir. İhalenin bu şekilde teklif

veren istekli üzerinde kalması durumunda isteklinin işe ait sözleşme imzalanmadan önce alt

yüklenicilerin listesini İdarenin onayına sunması gerekir. Bu durumda alt yüklenicilerin

yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu yüklenicinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.”

(2) İsteklilerden alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmelerinin

istenmemesi durumunda aşağıdaki metne yer verecektir:

“18.1. İhale konusu işte idarenin onayı ile alt yüklenici çalıştırılabilir. Ancak işin

tamamı alt yüklenicilere yaptırılamaz. Alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu

yüklenicinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.”

Hükmü bulunmakta olup idarenin bunlardan birini seçmesi gerekecektir. Ancak

Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 20 nci maddesinde;

“(6) İdarece onaylanmayan alt yükleniciler hiçbir suretle iş yerinde çalışamaz. Ancak;

ihale dokümanında alt yüklenicilere yaptırılması düşünülen işlerin belirtilmesi istenmekle

86

birlikte yüklenici teklifi kapsamında liste vermese dahi işin yürütülmesi sırasında yüklenici

tarafından ihtiyaç duyulması halinde idarenin onayı ile alt yüklenici çalıştırılabilir.”

Hükmü bulunmakta olup bu hükme göre liste istenen bir yapım işinde liste vermeyen

istekli ile sözleşme yapılması halinde yüklenici ihale aşamasındaki bu eylemsizliğine rağmen

sözleşme sürecinde idarenin onayıyla alt yüklenici çalıştırabilecektir.

Kimlerin alt yüklenici olarak seçileceğine ilişkin olarak Kanun ve ikincil mevzuatta

bir hüküm bulunmamakta olup bu konuda inisiyatif idarededir. Alt yüklenici, idarenin onayıyla

iş yapabilir. Ancak kimlerin alt yüklenici olamayacağıyla ilgili olarak Kanunun 11 inci

maddesinde hüküm bulunduğunu belirtmek gereklidir. Maddenin birinci fıkrasında;

“Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya

başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:”

Hükmü bulunmakta olup bu hüküm uyarınca 11 inci maddede sayılanlar alt yüklenici

olamazlar. Diğer taraftan Kamu İhale Kurulunun 2013 DK.D/96 sayılı Kararındaki gerekçeler

uyarınca sözleşmenin tarafı olan iş ortaklığının herhangi bir ortağının diğerine/diğerlerine alt

yüklenici olamayacağı da söylenmelidir.

Alt yüklenici uygulamasına ilişkin ayrıntılı bilgiler mal alımları için “Mal Alımlarına

Ait Tip Sözleşme”de, hizmet ve yapım işlerinde ise “Hizmet Alımları Genel Şartnamesi” ve

“Yapım İşleri Genel Şartnamesi”nde bulunmaktadır.

4735 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi uyarınca, yapım işlerinde yüklenici ve alt

yükleniciler, yapıda ortaya çıkan zarar ve ziyandan, kesin kabul onay tarihini takip eden 15 yıl

süreyle müteselsilen sorumludur. Bu zarar ve ziyan genel hükümlere göre yüklenici ve alt

yüklenicilere ikmal ve tazmin ettirilir. Ayrıca haklarında 4735sayılı Kanunun 27 nci maddesi

hükümleri uygulanır.

4- İHALE ÖNCESİ YAPILACAK İŞLEMLER

4.1. İhale Dokümanının EKAP Üzerinden Oluşturulması

4734 sayılı Kanunun Ek 1 inci maddesinde;

“Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerde; bu Kanunun 13 üncü maddesi hükümleri

saklı kalmak üzere, ilan, ihale dokümanının hazırlanması ve verilmesi, katılım ve yeterliğe

ilişkin belgelerin sunulması, tekliflerin hazırlanması, sunulması ve değerlendirilmesi, ihalenin

87

karara bağlanması ve onaylanması, kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi ve sözleşmenin

imzalanması gibi ihale süreciyle ilgili aşamalar ile her türlü bildirimler kısmen veya tamamen,

Kurum tarafından oluşturulan Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden

gerçekleştirilebilir.

Elektronik Kamu Alımları Platformunun kurulması ve işletilmesi ile ihale sürecinde

elektronik araçların kullanımına ilişkin esas ve usuller Kurum tarafından belirlenir.

Bu Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca yapılacak bütün ilanlar aynı zamanda

Elektronik Kamu Alımları Platformunda da yayımlanır.

Bu Kanun kapsamındaki alımlarda aday veya isteklilerin yeterliğinin tespitine ilişkin

olarak Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden sistemler kurulabilir. Bu sistemlerin

kurulması, kurdurulması, denetlenmesi, yetkilendirilen kuruluşların yetkilerinin iptal edilmesi

veya tedbir niteliğinde kararlar alınması hususlarında Kurum yetkilidir.”

Hükmü bulunmakta olup, bu hüküm öncesinde kullanıma açılmış olan Elektronik

Kamu Alımları Platformu (EKAP) bu madde ile kanuni dayanağa kavuşmuştur. Bu madde

çerçevesinde KİK tarafından hem Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği çıkarılmış hem de

diğer ihale uygulama yönetmeliklerine ihale süreçlerinde EKAP’ın kullanılacağına ilişkin

hükümler konulmuştur.

Bugün itibarıyla hem idareler hem de ihalelere girmek isteyen isteklilerin EKAP’a

kayıt olmaları zorunludur. İhalelere ilişkin bütün işlemler EKAP üzerinde kayıt altına

alınmakta, idarelerin isteklilere bildirimleri ve KİK kararlarının idarelere tebliği de EKAP

üzerinden yapılmaktadır.

İhale ile ilgili temel kararların (alımın türü, ihale usulü, teklif türü, kısmi teklife açık

olup olmama vb.) işlenmesi ve yaklaşık maliyetin kaydedilerek İhale Kayıt Numarasının (İKN)

alınması ile başlayan EKAP işlemleri, şartname ve sözleşme tasarısının oluşturulması ve teknik

şartnamenin/projelerin elektronik versiyonunun yüklenmesi ile devam etmekte, EKAP’a girilen

bu bilgiler yoluyla ihalenin ilanı ve ihaleye ilişkin standart formlar da otomatik olarak

oluşmaktadır. İhale sürecindeki bütün iş ve işlemlerin buraya kaydedilmesi zorunlu olup, aksi

durumda ihale sonrası alınması gereken yasaklılık teyidinin alınması mümkün değildir. Zira,

yasaklılık teyidi sadece EKAP’tan alınabilmektedir.

88

4.2. İhale Onayının Alınması

İhale onayının alınması ile bu aşamadan önce yapılan çalışmalar geçerli ve sonuç

doğurur bir hale gelmiş olur. İhale onayı ihale yetkilisi tarafından yapılır. İhale uygulama

yönetmeliklerinde; yaklaşık maliyet hesap cetveli ile ihale dokümanının ihale onay belgesinin

ekine konulacağı belirtilmektedir. İhale onay belgesi standart formu, ihale uygulama

yönetmelikleri ekindeki standart formları arasında yayımlanmıştır. Standart formdaki bilgiler,

ihale yetkilisinin bu şartlarda ihaleye çıkılmasını onayladığı anlamına geldiğinden önemlidir.

Zira bu bilgiler ihale ile ilgili temel belirlemeleri içermektedir.

4.3. İhale İlan Süreleri ve Kuralları ile Ön İlan

İhale ilanlarına ilişkin hükümler Kanunun 13, 24, 25 ve 26 ncı maddelerinde

bulunmaktadır. 13 ncü madde ilanların hangi yollarla, nerelerde ve hangi sürelerde yapılacağını

düzenlemektedir.

- İlanların yapılış şekli ile süresi, ihale konusu işin yaklaşık maliyeti ve uygulanacak

ihale usulüne göre 13 üncü maddede düzenlenmiştir.

- İhale ilanları, ihale dokümanında yer alan bilgiler esas alınmak suretiyle; ihale

uygulama yönetmelikleri ekinde çıkarılmış olan ilan standart formlarına uygun olarak

hazırlanır. Ancak ihale dokümanı EKAP’ta hazırlanmakta olduğundan, doküman EKAP’ta

oluşturulduğunda ilan otomatik olarak oluşmaktadır. Dolayısıyla idarelerin ayrıca ilan

oluşturmasına gerek kalmamaktadır. İlanların yayınlandığı yer Kanunun 13 ncü maddesinde;

“Kamu İhale Bülteni” olarak adlandırılmıştır.

- Kanunun 62/f maddesi uyarınca ihale dokümanı hazırlanmadan ilân yapılamaz. İlân

sürelerinin hesaplanmasında ilânın yayımlandığı gün dikkate alınır, ihale günü veya son

başvuru günü dikkate alınmaz. 13 üncü maddede belirtilen ilân sürelerine uyulmak üzere, ilân

yapılmasına kadar geçecek süre de gözönüne alınarak ilân yapılacak yerlere yeterli süre

öncesinde ilân metinlerinin gönderilmesi zorunludur.

- Kanunun 24 üncü maddesi uyarınca ihale/ön yeterlik dokümanında belirtilmeyen

hususlara ilanlarda yer verilmez. Maddede ilanda belirtilmesi zorunlu hususlar bentler halinde

sayılmıştır.

Kanunun 26 ncı maddesinde düzeltme ilanı yapılmasının şartları ve şekli belirtilmiştir.

Buna göre yer ve süre konusunda düzeltme yapılması mümkün değildir, ilanın doğru yerde ve

süresinde tekrar yayınlanması zorunludur. Ancak ilan metninde; 24 ve 25 inci madde

hükümlerine uygun olmayan hatalar bulunması durumunda, 13 üncü maddeye göre yirmibeş ve

89

kırk günlük ilan süresi bulunan ihalelerde ilânların yayımlanmasını takip eden onbeş gün diğer

ihalelerde ise on gün içinde hatalı hususlar için düzeltme ilânı yapılmak suretiyle ihale veya ön

yeterlik gerçekleştirilebilir.

İhale ilanlarına ilişkin ayrıntılı belirlemeler Kamu İhale Genel Tebliğinde

bulunmaktadır. Özellikle KİB dışında yapılan ilanların doğru yerde ve süresinde yapılıp

yapılmadığı hususu denetimlerde risk taşıyan alan olarak kabul edilmekte olup, bu duruma

dikkat edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Kanunun 13 üncü maddesinde yapılan düzenlemeye göre ilan süreleri ve yayınlandığı

yerler aşağıdaki tablolarda özetlenmiştir.

Tablo: Yaklaşık maliyeti eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihaleler

İHALE ŞEKLİ İLAN ŞEKLİ İLAN SÜRESİ

1)Açık İhale: Kamu İhale Bülteni-KİB (EN AZ 1 DEFA) İhaleden 40 gün önce

Açık İhale: (İlanın KİB’de elektronik olarak yayını-EKAP)

+ İhale dokümanına elektronik araçlarla ulaşım

(EKAP)

İhaleden 28 gün önce

: 2)B.İ.A.İ KİB (EN AZ 1 DEFA)

Teklif vermeye davet

İhaleden 14 gün önce

Son teklif verme

tarihinden 40 gün önce

davet

B.İ.A.İ Teklif vermeye davet (Önyeterlik ilanının

KİB’de elektronik yolla yayını -EKAP) + İhale

dokümanına elektronik araçlarla ulaşım (EKAP)

Son teklif verme

tarihinden 35 gün önce

davet

3)Pazarlık KİB (EN AZ 1 DEFA) İhaleden 25 gün önce

Tablo: Yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan ihaleler

90

YAKLAŞIK MALİYETİ İLAN ŞEKLİ İLAN

SÜRESİ

Mal/Hizmet= 117.120.-TL’den

Yapım= 234.251.-TL’den

Küçük

- İhalenin yapılacağı ve

- İşin yapılacağı

yerde çıkan gazetelerin en az ikisinde (İlan sayısı=2)

İhaleden 7

gün önce

Mal/Hizmet= 117.120-234.251.-TL

Yapım= 234.251 - 1.952.189.-TL

arasında

- Kamu İhale Bülteninde

- İşin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde

(İlan sayısı=2)

İhaleden 14

gün önce

Mal/Hizmet= 234.251-TL’den büyük-

eşik değerden küçük ,

Yapım = 1.952.189.-TL’den büyük

eşik değerden küçük

- Kamu İhale Bülteninde

- İşin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde

(İlan sayısı=2)

İhaleden 21

gün önce

4.4. İhale Komisyonunun Oluşturulması, Görev ve Sorumlulukları

İhale komisyonunun kurulması, çalışma ve karar alma şekline ilişkin hükümler

Kanunun 6 ncı maddesinde bulunmaktadır. Buna göre;

a) Komisyonun Kurulması:

•Komisyon ihale yetkilisinin onayıyla kurulur.

•İhale işlem dosyasının birer örneği, Kanunun 7 nci maddesi uyarınca ilân veya daveti

izleyen 3 gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir. Dolayısıyla komisyon, ilk ilan veya

davet tarihini izleyen en geç 3 gün içinde kurulur.

•Tek sayıda olmak üzere başkan dahil en az beş kişiden oluşur.

•İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde,

kapsamdaki diğer idarelerden üye alınabilir.

•İhale komisyonunun görevlendirilmesi sırasında, asıl üyeler ile bu üyelerin yerine

geçecek aynı niteliklere sahip yeterli sayıda yedek üyenin isimleri ve bu üyelerin komisyonda

hangi sıfatla yer alacakları belirtilir.

b) Üyelerin nitelikleri:

91

•Personelden birisi başkan olarak görevlendirilir.

•Personelden ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması gerekir.

•Personelden birisinin muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir kişi olması gerekir.

•Memur, işçi, sözleşmeli personel veya geçici işçi görevlendirilebilir. Seçimle işbaşına

gelmiş personel katılamaz.

•İhale yetkilisi ihale komisyonunda görev alamaz. Kurulların ihale yetkilisi olduğu

durumlarda da kurul üyeleri ihale komisyon üyesi olamaz.

•Aynı şekilde başkan ve üyelerin her biri için yedek üye görevlendirilir.

•Yedek üyelerin asıl üyelerin taşıması gereken özellikleri haiz olması gerekir.

•Yedek üyeler tespit edilirken ihale konusu işin uzmanları ile muhasebe veya mali

işlerden sorumlu personel yerine geçecek en az birer yedek üye belirlenmelidir.

•Herhangi bir nedenle asıl üyenin yerine geçen yedek üyenin ihale sonuçlanıncaya

kadar komisyon üyeliğine devam etmesi gerekmektedir.

•Bir makamdaki görevi nedeniyle ihale komisyonunda görevlendirilen kişinin o

görevinden herhangi bir şekilde ayrılması sonucu komisyon üyeliğinden de ayrılmak zorunda

kalması halinde ayrılan personelin yerine atanan kişi değil, o asıl üyenin yedeği ile ihaleye

devam edilmesi gerekmektedir.

c) Çalışma şekli:

•İhale komisyonu eksiksiz toplanır. Komisyon kararları çoğunlukla alınır.

•Kararlarda çekimser kalınmaz. Tüm üyeler kararı imzalar. Karşı oy kullanan üye

gerekçesini karara yazmak ve imzalamak zorundadır.

•İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve

üyelerinin adları ve soyadları, unvanları ve komisyondaki sıfatları belirtilerek imzalanır (İhale

uygulama yönetmelikleri).

•Komisyonca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, başkan ve üyelerin adları,

soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.

•Komisyon başkan ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur. Sorumlulukları 60.

maddede düzenlenmiştir.

•İhale komisyonu dışında başka adlar altında yeterlik komisyonu, karne komisyonu

gibi komisyonlar kurulamaz; ihale sürecindeki bütün değerlendirmeler ihale komisyonu

tarafından yapılır.

92

•İhaleyi gerçekleştiren ihale komisyonu üyeleri söz konusu ihale ye ilişkin olarak

yapılan sözleşme sonucunda teslim edilecek mal ve hizmet alımları ile yapım işleriyle ilgili

muayene ve kabul komisyonunda veya kontrol teşkilatında görev alabilir.

•İhale komisyonu, teklif veya başvuru kapsamında yer alan belgelerin doğruluğunu

teyit için gerekli gördüğü belge ve bilgileri isteyebilir. Komisyon tarafından bu doğrultuda

yapılan talepler, ilgililerce ivedilikle yerine getirilir (İhale uygulama yönetmelikleri).

4.5. Doküman Satılması-Alınması (e-imza ile EKAP’tan indirilmesi)

İhale ve önyeterlik dokümanı EKAP’ta hazırlandıktan sonra, ihaleden ilan veya davet

yoluyla haberdar olanların bu dokümanı inceleyerek tekliflerini hazırlaması mümkün

olabilecektir. Kanunun 28 inci maddesi ihale/ önyeterlik dokümanının verilmesine ilişkin

hükümler içermektedir. Maddede;

“İhale ve ön yeterlik dokümanı idarede bedelsiz görülebilir. Ancak, ön yeterlik veya

ihaleye katılmak isteyen isteklilerin bu dokümanı satın almaları zorunludur. İlan yapılmayan

ihalelerde, ihale dokümanı sadece idare tarafından davet edilenlere satılır. Doküman bedeli,

basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek şekilde idarelerce tespit edilir.”

Hükmü bulunmaktadır. Madde hükmüne bakıldığında ilk söylenmesi gereken husus

dokümanın basım maliyetinden daha yüksek bir bedelle satılmaması gerektiğidir. Nitekim ihale

uygulama yönetmeliklerinde bedel hesabına ilişkin hesap cetvelinin hazırlanması ve ihale işlem

dosyasında bulundurulması gerektiği belirtilmektedir.

İhaleye katılmak isteyenlerin ihale dokümanını satın almaları zorunlu olup, ilan

yapılmayan hallerde sadece ihaleye davet edilenlere doküman satılması gerekmektedir. Zira

dokümanı alanlar istekli olabilecek sıfatını kazandıklarından teklif verme, açıklama isteme ve

şikayet/itirazen şikayet gibi çeşitli haklara sahip olacaklardır.

Uygulamada, ihaleye girmek isteyenler EKAP’a kayıtlı olmak zorunda olduğundan ve

EKAP’tan elektronik imza veya mobil imza ile doküman indirilmesi imkanı bulunduğundan,

bu yolu kullananlar basılı doküman almadıklarından basım maliyeti söz konusu olmayan

dokümanı bedelsiz olarak satın alabilirler. Bu husus ihale uygulama yönetmeliklerinde hükme

bağlanmış olup bu hükümlere göre, bu şekilde dokümanın indirilmesi hali, dokümanın satın

alınması sayılmaktadır. Ancak ilansız ihalelerde ihale dokümanına EKAP üzerinden erişmek

mümkün olmadığından bu ihalelerde basılı olarak satın alınan doküman için idarenin belirlediği

bedelin ödenmesi gerekmektedir.

93

Dokümanın posta yoluyla satışı da uygulama yönetmeliklerindeki hükümler

çerçevesinde mümkün olmakla birlikte e-imza veya mobil imza ile doküman indirme seçeneği

çok daha kullanışlı olduğundan, uygulamada pek tercih edilmemektedir.

4.6. Dokümanda Değişiklik Yapılması (Zeyilname)

Yayınlanmış ve hatta satılmış dokümanda değişiklik yapılması durumu, eğer buna

ilişkin bir mekanizma olmazsa ancak ilan/davet ve doküman satım sürecinin tekrarı ile mümkün

olabilir. Bu da zaman kaybına neden olacağından Kanunun 29 uncu maddesinde dokümanda

değişiklik yapılması hususu düzenlenmiştir. Maddede konuya ilişkin olarak;

“İlân yapıldıktan sonra ihale dokümanında değişiklik yapılmaması esastır. Değişiklik

yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar bir tutanakla tespit edilerek

önceki ilânlar geçersiz sayılır ve iş yeniden aynı şekilde ilân olunur.

Ancak, ilân yapıldıktan sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini

etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya

isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler yapılabilir.

Yapılan bu değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan zeyilname, son

teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde

ihale dokümanı alanların tamamına gönderilir. Zeyilname ile yapılan değişiklikler nedeniyle

tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, ihale tarihi bir defaya

mahsus olmak üzere en fazla yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir. Zeyilname düzenlenmesi

halinde, teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere tekliflerini geri çekerek, yeniden

teklif verme imkanı sağlanır.”

Hükümleri bulunmaktadır. Bu hükümlerin uygulanmasına ilişkin ayrıntılar ihale

uygulama yönetmelikleri ve Kamu İhale Genel Tebliğinde bulunmaktadır.

İhale dokümanı EKAP’ta oluşturulduğundan, bu dokümanda yapılacak değişikliğin de

EKAP üzerinde yapılması ve kaydedilmesi gerekir. Zeyilnamenin yapılabileceği durumlar

olarak sayılan; tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi

veya teknik hatalar veya eksikliklerin neler olduğu konusunda genel-geçer bir belirleme

bulunmaması uygulamada ihale dokümanındaki her hükmün zeyilname ile değiştirilebileceğine

ilişkin anlayışın yerleşmesine neden olmuştur. Bu anlayışın çok da reddedilemeyeceği, aksi bir

sınırlamanın idareye sadece zaman kaybettireceği ve idareyi yapmak istediği değişiklik

bakımından engelleyemeyeceği de düşünüldüğünde esas üzerinde durulması gereken hususun;

94

zeyilnamenin maddede belirtilen zamanda doküman almış bütün istekli olabileceklere

ulaştırılıp ulaştırılmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

Diğer taraftan ilanların ihale dokümanından otomatik olarak oluşturulduğu

düşünüldüğünde ihale dokümanında yapılacak zeyilnamenin ilanda değişikliği gerektirip

gerektirmediği önem kazanmaktadır. Zira ihale dokümanında bulunmayan bir hususa ilanda yer

verilemeyeceği Kanunun 24 ve 25 inci maddelerinde açıkça belirtilmiştir. Zeyilname ilanda da

olan bir hususu değiştiriyorsa ilanın düzeltilmemesi durumunda ihale dokümanında artık

olmayan bir hükmün ilanda bulunması sonucu ortaya çıkacak ve bu da 24 ve 25 inci maddelere

aykırılık oluşturacaktır. Bu yüzden böyle bir durumda düzeltme ilanı yapılması için sürenin

geçip geçmediği kontrol edilmelidir. Eğer süre geçmemiş ise düzeltme ilanı yapılmalı, fakat

süre geçmiş ise ihale iptal edilmelidir.

Madde metnine bakıldığında her zeyilname yapıldığı durumda ihale tarihinin de 20

güne kadar ertelenmesinin gerekmediği de görülmektedir. Dolayısıyla istekli olabilecekler

tarafından yapılan her zeyilname talebinin karşılanması zorunlu olmadığı gibi, zeyilname

yapıldığı durumda bu durumun ihale tarihini ertelemeyi gerektirip gerektirmediğine ilişkin

değerlendirme yetkisi de aynı şekilde idarededir. Ancak diğer takdirler ve işlemler gibi bu

husustaki takdir ve işlemler de Kanunun 54-56 ncı maddeleri uyarınca şikayet/itirazen şikayet

konusu olabilecektir.

4.7. Doküman Hakkında Açıklama İstenilmesi ve Açıklama Yapılması

Kanunun 29 uncu maddesinde düzenlenmiş bir husustur. Maddede konuya ilişkin

olarak;

“Ayrıca, istekliler tekliflerini hazırlarken ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç

duyulan hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı

olarak açıklama talep edebilir. Bu talebin idarece uygun görülmesi halinde yapılacak

açıklama, bu tarihe kadar ihale dokümanı alan bütün isteklilere son teklif verme gününden on

gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde ve açıklama talebinde bulunan

istekli belirtilmeksizin yazılı olarak gönderilir.”

Hükmü bulunmaktadır.

Açıklama; ihale dokümanında değişiklik yapılmadan, mevcut bir hükmün, bir

durumun idarece açıklığa kavuşturulması, ayrıntılı bilgi verilmesidir. Açıklamalar idareyi

bağlar, idare ihalede yaptığı açıklamaya uygun olarak işlem yapmak durumundadır.

95

İstekliler, ihale dokümanındaki hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden 20

gün öncesine kadar yazılı olarak açıklama talep ede bilirler. Dolayısıyla ilan/davet süresi 20

günden az olan ihalelerde açıklama istenmesi fiili olarak mümkün bulunmamaktadır.

İdarece açıklama yapılması halinde, bu tarihe kadar ihale dokümanı alan bütün

isteklilere son teklif verme gününden 10 gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek

şekilde yazılı olarak açıklama gönderilir.

Gönderilen açıklama yazısında, açıklama talebinde bulunan isteklinin belirtilmemesi,

ihalede kimlerin doküman satın aldığının açıklanmaması amacıyla olduğu

değerlendirilmektedir.

5- İHALEYE KATILAMAYACAK OLANLAR, YASAK FİİL VE

DAVRANIŞLAR, İSTEKLİLERİN CEZA SORUMLULUĞU

5.1. İhaleye Katılamayacak Olanlar

Kanunun ve ikincil mevzuatın ihaleye katılım için aradığı yeterlik koşullarını sağlasa

bile ihaleye katılamayacak olanlara ilişkin olarak Kanunun 11 inci maddesinde düzenlemeler

bulunmaktadır. Maddede;

“Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya

başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:

a) Bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak

idarelerce veya mahkeme kararıyla kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar ile

12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan veya

örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir ülkede kamu görevlilerine rüşvet

verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar.

b) İlgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler.

c) İhaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli

kişiler.

d) İhaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak,

yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar.

e) (c) ve (d) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve

ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenleri.

96

f) (c), (d) ve (e) bentlerinde belirtilenlerin ortakları ile şirketleri (bu kişilerin yönetim

kurullarında görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10'undan fazlasına sahip

olmadıkları anonim şirketler hariç).

g) (Ek bent: 22/11/2016-KHK-678/30 md.; Değişik bent: 23/1/2017-KHK-684/3 md.)

Terör örgütlerine iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından

bildirilen gerçek ve tüzel kişiler ile bu kapsamda olduğu Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı

tarafından bildirilen yurt dışı bağlantılı gerçek ve tüzel kişiler.

İhale konusu işin danışmanlık hizmetlerini yapan yükleniciler bu işin ihalesine

katılamazlar. Aynı şekilde, ihale konusu işin yüklenicileri de o işin danışmanlık hizmeti

ihalelerine katılamazlar. Bu yasaklar, bunların ortaklık ve yönetim ilişkisi olan şirketleri ile bu

şirketlerin sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketleri için de geçerlidir.

(Değişik üçüncü fıkra: 30/7/2003-4964/8 md.) İhaleyi yapan idare bünyesinde

bulunan veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek, birlik, sandık

gibi kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketler bu idarelerin ihalelerine

katılamazlar.

Bu yasaklara rağmen ihaleye katılan istekliler ihale dışı bırakılarak geçici teminatları

gelir kaydedilir. Ayrıca, bu durumun tekliflerin değerlendirmesi aşamasında tespit edilememesi

nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa, teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir.

(Ek fıkra: 22/11/2016-KHK-678/30 md.) Birinci fıkranın (g) bendi kapsamındaki

bildirimlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca belirlenir. Söz konusu bent kapsamında

olduğu tespit edilen istekliler ihale dışı bırakılır, ancak bunların teminatları hakkında dördüncü

fıkrada yer alan hüküm uygulanmaz. (Ek cümleler: 06/01/2017-KHK-680/65 md.) Aynı bent

kapsamındaki işlemlerin yürütülmesinde görev alan kamu görevlilerinin, yaptıkları iş ve

işlemler nedeniyle hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluğu doğmaz. Söz konusu bent

hükümlerine göre yürütülen faaliyetler çerçevesinde elde edilen bilgi ve kayıtları, hukuka aykırı

olarak kullanan, bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, 26/9/2004 tarihli ve 5237

sayılı Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre cezalandırılır.”

Hükmü bulunmaktadır. Maddenin ilk fıkrasının kapsamının çok geniş olduğu

görülmektedir. Bu nedenle doğrudan veya dolaylı ya da alt yüklenici olarak kendileri veya

başkaları adına ihaleye katılamama durumunun tespiti önem arz etmektedir. Bunlar aşağıda

sıralanmıştır:

- Gerçek kişinin kendisinin kendisi adına veya vekaletle başka bir gerçek veya tüzel

kişi adına teklif mektubu veya diğer belgeleri imzalaması,

97

- Gerçek kişinin ihalede sözleşme öncesi istekli tarafından idareye verilen alt

yüklenici listesinde adının/ticaret unvanının bulunması veya sözleşme sürecinde alt yüklenici

olması

- Gerçek kişinin ihaleye giren bir tüzel kişinin yönetim kurulu üyesi olması,

- Bir gerçek veya tüzel kişinin, yarıdan fazla hissesine sahip olduğu bir tüzel kişiliğin

ihaleye katılması,

- Bir gerçek veya tüzel kişinin ortak girişimin bir ortağı (üyesi) olarak ihaleye

katılması

Maddede ihaleye katılamayacak olanlar 7 bent halinde sayılmakla birlikte maddenin

ikinci ve üçüncü fıkralarında sayılanları da eklediğimizde uzun bir listeye ulaşılmaktadır.

Ancak Kanunun 59 uncu maddesi hükmünden hareketle bu listeye ekleme yapılması gereklidir.

Şöyle ki;

59 uncu maddenin ikinci fıkrasında;

“Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı haklarında birinci fıkra gereğince

ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına karar verilenler ve 58 inci maddenin

ikinci fıkrasında sayılanlar yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum

ve kuruluşlarının ihalelerine katılamaz. Haklarında kamu davası açılmasına karar verilenler,

Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirilir.”

Hükmü bulunmakta olup, bu hüküm uyarınca; 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan

ihalelerden dolayı haklarında kamu davası açılanlar ile; Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci

fıkrasındaki;

“Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde şirket

ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından

fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne göre

yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi

olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi

hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına

sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir”

Hükmünde sayılan; hakkında kamu davası açılmış olanların şahıs şirketleri ile

sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu sermaye şirketleri de ihaleye katılamaz.

İhaleye katılamayacağı halde katılanlara uygulanacak yaptırım maddenin son

fıkrasında ihale dışı bırakılma ve geçici teminatın gelir kaydedilmesi olarak belirlenmiştir.

Ancak Kanunun 17 nci maddesi uyarınca, ihaleye katılamayacağı belirtilenlerin ihaleye

katılması yasak fiil ve davranış olduğundan bu yasak fiil nedeniyle ilgilinin 58 inci madde

98

uyarınca ihalelere katılmaktan yasaklanması da gereklidir. Burada dikkat edilmesi gereken

husus; haklarında kamu davası açılanlar 11 inci maddede sayılmadığından bunların ihaleye

katılması halinde sadece 59 uncu madde uyarınca ihale dışı bırakılma yaptırımının söz konusu

olabileceğidir.

Konu, maddedeki her bir bendin kapsamının ve bununla orantılı olarak

karşılaşılabilecek durumların çokluğu nedeniyle ayrıntılı incelemeyi gerektirmekte olup, söz

konusu ayrıntılar için Kamu İhale Genel Tebliğinin 17.7 maddesinin ve bu konuda alınmış KİK

kararlarının incelenmesi faydalı olacaktır.

5.2. Yasak Fiil ve Davranışlar

Kanunun 17 nci maddesi ihale aşamasına ilişkin yasak fiil ve davranışları

düzenlemektedir. Maddede;

“İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:

a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle

veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.

b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde

bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.

c) Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.

d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi

veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif

vermek.

e) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak.

Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında

belirtilen hükümler uygulanır.”

Hükmü bulunmaktadır. Maddenin, yaptırıma ilişkin olarak Kanunun Dördüncü

Kısmına atıf yaptığı görülmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus; bu fiil ve

davranışların ille de istekli tarafından işlenmesi gerekmediğidir. Ancak uygulamada bu fiil veya

davranışlarda bulunanların bir veya daha çok istekli lehine hareket ettikleri de görülmektedir.

Fiili işleyen ile istekli arasındaki ilişki durumu Kanunun 58 inci maddesinde belirtilen hisse ve

sahiplik sınırları içindeyse tüzel kişiden gerçek kişiye veya gerçek kişiden tüzel kişiye sirayet

eden yasaklılık cezalarının verilmesi gerekmekte olup bu hususlar bu maddede belirtilmiştir

(Bkz: Md: 58).

99

Maddede sayılan fiil veya davranışlara bakıldığında bunların bir kısmının 5237 sayılı

Türk Ceza Kanunu’na göre ceza kovuşturmasını gerektirdiği görülmekte olup bu durumlarda

ayrıca 59 uncu madde uyarınca ilgili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulması ve

Savcılık tarafından gerek görülmesi halinde de kamu davası açılması gereklidir.

Hangi fiil ve davranışların bu maddede bentler halinde belirtilen fiil ve davranışlara

girdiğine ilişkin olarak KİK ve Yargıtay kararlarına bakılmasının faydalı olacağı

değerlendirilmektedir.

5.3. Yasaklama

Kanunun Dördüncü Kısmı yasaklama ve ceza sorumluluğuna ilişkindir. 58 inci madde

ihalelere katılmaktan yasaklamaya ilişkin olup, maddenin ilk fıkrasına göre; 17 nci maddede

sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar ile sözleşme yapmaya çağrılmakla birlikte

süresi içinde usulüne uygun olarak sözleşme yapmayanların Kanunun 2 nci ve 3 üncü maddeleri

ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan

yasaklama kararı verilmesi gerekmektedir. Katılma yasakları, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili

veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan

idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik,

müessese ve işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı tarafından verilecektir.

Maddenin ikinci fıkrası haklarında yasaklama kararı verilenlerle birlikte kimlerin

yasaklanması gerektiğine ilişkin hükümleri içermektedir. Buna göre;

Haklarında yasaklama kararı verilen eğer şahıs şirketi ise şirket ortaklarının tamamı

hak-kında, sermaye şirketi ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel

kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilir.

Hakkında yasaklama kararı verilen kişi; ayrıca başka bir şahıs şirketinde ortak ise bu

şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketine ortak ise bu sermaye şirketinin sermayesinin

yarısından fazlasına sahip olması kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde

yasaklama kararı verilir.

Maddeye göre;

- İdareler, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir durumla karşılaştıkları

takdirde, gereğinin yapılması için bu durumu ilgili veya bağlı bulunulan bakanlığa bildirirler.

İlgili veya bağlı değillerse yasaklama işlemini kendileri gerçekleştirirler.

100

- Yasaklama kararları, yasak fiil veya davranışın tespit edildiği tarihten itibaren en geç

45 gün içinde verilir. Tespit tarihi; Danıştay kararlarına göre, ihale yetkilisinin bu durumu

Bakanlığa bildirdiği yazının tarihi olarak kabul edilir. Zira idaredeki bir görevlinin tespiti idare

için yeterli olmayıp bunun ihale yetkilisi tarafından da kabul edilmesi durumunda ancak idare

açısından durum kesinleşmiş olur.

- Karar, Resmi Gazetede yayımlanmak üzere en geç 15 gün içinde gönderilir ve yayımı

tarihinde yürürlüğe girer.

- Bu kararlar Kamu İhale Kurumunca izlenerek, yasaklı olanlara ilişkin siciller tutulur.

- Bu kişiler, yasaklama kararının yürürlüğe girdiği (R.G.’de yayımlandığı) tarihe kadar

aynı idare tarafından yapılacak sonraki ihalelere de iştirak ettirilmezler.

5.4. İsteklilerin Ceza Sorumluluğu

Kanunun 59 uncu maddesinin birinci fıkrasına göre, taahhüt tamamlandıktan ve kabul

işlemi yapıldıktan sonra tespit edilmiş olsa dahi, 17 nci maddede belirtilen fiil veya

davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunan gerçek

veya tüzel kişiler ile o işteki ortak veya vekilleri hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre

ceza kovuşturması yapılmak üzere yetkili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda

bulunulması gerektiği belirtilmektedir. Bu hükmün uygulanması için idarenin, işlenmiş olan

yasak fiil veya davranışın Türk Ceza Kanununa göre suç olduğuna ilişkin değerlendirme

yapması gerekecektir.

Cumhuriyet Savcılığının ilgililer hakkında kamu davası açılması üzerine görülecek

davada sanıklar hakkında cezaya hükmedilmesi halinde, hükmolunacak cezanın yanısıra,

idarece 58 inci maddeye göre verilen yasaklama kararının bitiş tarihini izleyen günden itibaren

uygulanmak şartıyla bir yıldan az olmamak üzere üç yıla kadar bu Kanun kapsamında yer alan

bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan mahkeme kararıyla Kanunun 58

inci maddesinin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklama kararı verileceği de ayrıca

hükme bağlanmıştır.

Maddenin ikinci fıkrasında; bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı

haklarında birinci fıkra gereğince ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına karar

verilenler ve 58 inci maddenin ikinci fıkrasında sayılanların yargılama sonuna kadar Kanun

kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılamayacakları belirtilmekte,

101

haklarında kamu davası açılmasına karar verilenlerin, Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine

işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirileceği hüküm altına alınmaktadır.

Bu madde hükümlerinin önemi; hakkında kamu davası açılanlar ile Kanunun 58 inci

maddesinin ikinci fıkrasında sayıldığı üzere hisselerinin yarısından fazlasına sahip olduğu

şirketlerinin yargılama sonuna kadar 4734 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelere katılamayacağı

düşünüldüğünde anlaşılacaktır. Bununla birlikte, bir ihaleye, hakkında kamu davası açılmış bir

kişinin veya onun hisselerinin yarısından fazlasına sahip olduğu bir şirketin katılıp

katılmadığının anlaşılmasının özel bir araştırma gerektirdiğini belirtmek gerekir. Zira EKAP’da

haklarında kamu davası açılanlara ilişkin yayımlanmakta olan bir liste yoktur. Bir kişi hakkında

4734 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin olarak kamu davası açılıp açılmadığı ancak

bu kişi hakkında “yasaklılık teyidi” yapıldığında anlaşılabilecektir. Diğer bir veri kaynağı da

Adalet Bakanlığı (UYAP) ve ilgili Cumhuriyet Savcılıklarıdır.

Diğer taraftan; hakkında kamu davası açılmış olduğu halde ihaleye katılmanın tek

yaptırımının ihale dışı bırakılmak olduğunu belirtmek gerekir. Zira bu kişiler Kanunun 11 inci

maddesinde sayılanlar arasında bulunmamaktadır.

6- TEKLİFLERİN HAZIRLANMASI VE İDAREYE SUNULMASI

6.1. Teklif Zarfı ve Teklif Mektuplarının Hazırlanması ve Sunulması

6.1.1 Teklif Zarfının Hazırlanması

Kanunun 30 uncu maddesi hem teklif zarflarını hem de teklif mektuplarını

düzenlemektedir. Maddenin birinci fıkrasında zarflara ilişkin olarak;

“Teklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme şartı olarak

istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı veya ticaret

unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve ihaleyi yapan idarenin açık

adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir.”

Hükmü bulunmaktadır. Bu hükümlere göre ihalede teklif kapsamında sunulacak bütün

belgeler aynı zarfa konulmalıdır. 2886 sayılı Kanun dönemindeki çift zarf (Teklif mektubunun

ayrı bir zarfa konulduktan sonra bu zarf dahil diğer belgelerin ikinci bir zarfa konulması ve

yeterli bulunmayan isteklinin teklif zarfının açılmaması)

uygulaması terkedilmiştir.

102

Zarfın nasıl kapatılacağına ilişkin olarak madde hükmüne bakıldığında; açık olan

tarafın belgeler konulduktan sonra kapatılarak istekli tarafından kapatılan yerin imzalanması ve

mühürlenmesinin öngörüldüğü görülmektedir. Hükmün uygulanmasında “mühür” ibaresinden

“istekli kaşesi” anlaşılmakta olup, uygulama bu yönde yerleşmiştir. Burada dikkat edilmesi

gereken husus; zarfın kapatılan yerindeki imzanın, zarfın içinden çıkan yetki belgesindeki imza

sahiplerinden birine ait olup olmadığının kontrolüdür. Bu kontrol zarfın istekli dışında biri

tarafından kapatılıp kapatılmadığının kontrolü açısından hayatidir. Ancak imza ile imza

sirküleri veya beyannamesindeki imzanın uyuşmadığı her halde, kişiye imzanın kendisine ait

olup olmadığı da sorulmalıdır. Nitekim Türk Medeni Kanununa göre, kişi imzasını inkar

etmediği sürece imza kendisinindir.

Zarfın üzerindeki belgelere ilişkin olarak ise maddeye bakıldığında üç tür bilginin

zarfın üzerinde olması gerektiği görülecektir. Bunlar; istekliye ait bilgiler, işe ait bilgiler ve

idarenin adres bilgileridir.

Uygulamada bu hükmün yorumlanmasına ilişkin farklı görüşler örnek olay bazlı

olarak ortaya çıkmakla birlikte KİK ve yargı kararları çerçevesinde;

- İşe ait bilgilerde ihale komisyonunu tereddüt ettirecek, gelen zarfın başka bir işin

ihalesine de ait olabileceğine ilişkin duraksamasına yol açabilecek bir durum yoksa işe ait

bilgilerin doğru/yeterli olduğunun,

- İdarenin açık adresinin ilan ve ihale dokümanında yazılı olandan farklı olduğu

durumda da, ihale komisyonuna ulaşabilmesinden hareketle bu adresin de yeterli olduğu,

nitekim açık adres tanımını yapan Posta Tüzüğü hükmü uyarınca muhatabına ulaşmaya yeterli

adresin açık adres olarak kabulünün gerektiği,

Değerlendirilmektedir.

6.1.2- Teklif Mektuplarının Hazırlanması

Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası teklif mektuplarına ilişkindir. İkinci

fıkrada;

“Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale

dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı

ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve

teklif mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış

olması zorunludur. Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif teklif verilebileceğine

dair hüküm bulunması halinde, alternatif teklifler de aynı şekilde hazırlanarak sunulur.”

103

Hükmü bulunmaktadır.

Fıkra hükmüne bakıldığında, fıkrada sayılan şartları taşıyan teklif mektuplarının

ihaleye katılım açısından yeterli olduğu düşünülse bile, KİK tarafından çıkarılan teklif mektubu

standart formları incelendiğinde, fıkrada sayılanlar dışında çok sayıda bilgi içerdiği de

görülecektir. Bu bağlamda burada söylenmesi gereken husus, hangi teklif mektubunun kabul

edilemeyeceğine ilişkin tereddütlerle ilgili olarak KİK ve yargı yeri kararları çerçevesinde KİK

tarafından çıkarılan standart formun usulüne uygun teklif için gerekli olduğu, bu usule aykırı

bir durum var ise bu durumun yukarıdaki hükümde istenen şartlara bir zarar verip vermediği

veya tereddüt oluşturup oluşturmadığına göre durum bazında karar verilmesi gerektiğidir.

6.1.3- Teklif Mektuplarının Sunulması

Kanunun 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrası tekliflerin sunulmasına ilişkindir.

Fıkrada;

“Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar sıra numaralı alındılar

karşılığında idareye verilir. Bu saatten sonra verilen teklifler kabul edilmez ve açılmaksızın

iade edilir. Teklifler iadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir. Posta ile gönderilecek tekliflerin

ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye ulaşması şarttır. Postadaki gecikme

nedeniyle işleme konulmayacak olan tekliflerin alınış zamanı bir tutanakla tespit edilir.

Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri

alınamaz ve değiştirilemez.”

Hükmü bulunmaktadır. Bu hükme göre ihale saatine kadar idarece teklif zarfı kabulü

zorunludur. Bu aynı zamanda isteklinin de yükümlülüğünü belirlemektedir. Zira ihale saatinden

sonra sunulan teklif mektupları idarelerce kabul edilemez ve getiren kişiye iade edilir.

Teklif zarflarının iadeli taahhütlü olarak da idareye ulaştırılması mümkündür. Ancak

ihale saatine kadar idareye ulaşmaması durumunda gönderene iadesi için iadeli taahhütlü posta

yoluyla idareye ulaşması gerekmektedir. Fıkra hükmünden adi posta yoluyla gelen teklif

zarfının zamanında gelse bile açılmayacağı ve iade edileceği sonucuna ulaşılmaktadır.

6.2- Teminatlar:

Teminatlar, Kanunun 33, 34. ve 35 inci maddelerinde düzenlenmiştir. 33 üncü

maddede ihalelerde teklif edilen bedelin %3’ünden az olmamak üzere istekli tarafından

belirlenecek tutarda geçici teminat alınacağı, dokümanda belirtilmek şartıyla danışmanlık

104

hizmet alımı ihalelerinde ise alınmayabileceği hükme bağlanmıştır. Bu düzenleme uygulamada

tartışmalara yol açmış, geçici teminatın gelir kaydedilmesi gereken durumlarda geçici teminatın

tamamının mı, yoksa teklif edilen bedelin %3’lük kısmını karşılayan kısmının mı gelir

kaydedileceği konusunda farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Geçen zaman içinde Danıştay’ın konu

ile ilgili verdiği karar uyarınca; geçici teminatın gelir kaydedilmesi gereken durumlarda geçici

teminatın teklif edilen bedelin %3’lük kısmını karşılayan kısmının gelir kaydedilmesi, varsa

artan kısmının istekliye iade edilmesi gerektiğini söylemek gereklidir.

6.2.1-Teminat Olarak Kabul Edilecek Değerler

Kanunun 34 üncü maddesindeki hükümlere göre;

a) Tedavüldeki Türk Parası.

b) (Değişik: 30/7/2003-4964/21 md.) Bankalar ve özel finans kurumları tarafından

verilen teminat mektupları.

c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri ve bu senetler

yerine düzenlenen belgeler.

Teminat olarak verilebilir. Ayrıca; ilgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette

bulunmasına izin verilen yabancı bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye

dışında faaliyette bulunan banka veya benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine

Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların veya özel finans kurumlarının düzenleyecekleri

teminat mektupları da teminat olarak kabul edilir.

(c) bendinde belirtilen senetler ve bu senetler yerine düzenlenen belgelerden nominal

değere faiz dahil edilerek ihraç edilenler, anaparaya tekabül eden satış değeri üzerinden teminat

olarak kabul edilir.

Nakit olarak sadece “tedavüldeki Türk Parası”nın sayılması nedeniyle (yabancı para

birimi üzerinden teklif alınsa dahi) yabancı para birimi cinsinden nakit teminat verilmesi

mümkün değildir. Nakit verilen teminat dışındaki teminatlar ise ihalede isteklilerce teklif edilen

bedel hangi para birimi ise teminat olarak sunulacak değerin de o para birimi cinsinden olması

gerektiğinden, teklif edilen bedel ile teminat olarak getirilecek bedelin farklı para birimi olarak

sunulması mümkün değildir. Dolayısıyla, idari şartnamenin “teklif ve ödemelerde geçerli para

birimi” başlıklı maddesinde yabancı para birimi veya yabancı para birimleri cinsinden teklife

izin verilmesi durumunda; istekliler, “teminat mektuplarını” tekliflerine esas para birimi

üzerinden düzenleyeceklerdir.

105

Teminat mektupları dışındaki teminatlar ihale komisyonlarınca teslim alınamaz.

Bunların saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine yatırılması ve yatırıldığına ilişkin vezne

alındısı veya dekont vs.nin teklif zarfına konulması zorunludur.

İhale üzerinde kalan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi

istekliye ait teminat mektupları ihaleden sonra saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine

teslim edilir. Diğer isteklilere ait teminatlar ise hemen iade edilir. İhale üzerinde kalan istekli

ile sözleşme imzalanması halinde, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine ait

teminat sözleşme imzalandıktan hemen sonra iade edilir.

Teminatlar, teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilir.

Türk Lirası dışındaki geçici teminat olarak kabul edilen değerlerin isteklilere iadesi

sırasında, teminata ilişkin belgenin aslına uygunluğu idarece onaylı bir sureti ihale işlem

dosyasında muhafaza edilir. Geçici teminatın iadesi, istekliye veya temsilcisine imza karşılığı

elden teslim edilerek yapılır.

Her ne suretle olursa olsun, idarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati

tedbir konulamaz. Kanunun buna ilişkin hükmünün, teminatın ihale açısından istekliyi veya iş

açısından yükleniciyi motive edici özelliğinin ihale/iş sonuna kadar devam etmesi için

getirildiği değerlendirilmektedir. Zira haczedilme veya üzerine ihtiyati tedbir konulması

halinde idare artık fiilen bu teminatın muhatabı olmaktan çıkacaktır. Bu durumda ihale/iş fiilen

teminatsız olarak devam edecek ve ihalenin/işin ihale dokümanı/sözleşme hükümlerine göre

devamı konusunda idarenin elinde mevcut olan önemli bir enstrüman kaybedilmiş, teminatın

gelir kaydedilmesi gereken bir durum ortaya çıksa bile fiilen gelir kaydedilememiş olacaktır.

6.2.2- Teminat Mektupları:

Kanun kapsamındaki ihalelerde kullanılacak teminatlar cinslerinden biri de teminat

mektubudur. Kanun kapsamındaki ihalelerde kullanılacak teminat mektuplarına ilişkin hususlar

Kanunun 35 inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;

Teminat mektuplarının kapsam ve şeklini tespite KİK yetkili olup, bu yetki

çerçevesinde teminat mektuplarının standart formları ilgili uygulama yönetmeliği ekindeki

standart formlar arasında çıkarılarak yürürlüğe konulmuştur. Standart formlara ve ilgili

mevzuatına uygun olarak düzenlenmemiş teminat mektupları geçerli kabul edilmez.

İlgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı

bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye dışında faaliyette bulunan banka

106

veya benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine Türkiye’de faaliyette bulunan

bankaların düzenleye-cekleri teminat mektupları da teminat mektubu olarak kabul edilecektir.

İdari şartnamenin “teklif ve ödemelerde geçerli para birimi” başlıklı maddesinde

yabancı para birimi veya yabancı para birimleri cinsinden teklife izin verilmesi halinde;

istekliler, teminat mektuplarını tekliflerine esas para birimi üzerinden düzenleyeceklerdir.

Geçici teminat mektuplarında, tekliflerin geçerlilik süresinden en az 30 gün fazla

olmak üzere süre belirtilir. Teklif geçerlilik süresinin uzatılması halinde, geçici teminat

mektuplarının süresi de aynı süre ile uzatılır. Kesin teminat mektuplarının süresi ihale konusu

işin bitiş tarihi dikkate alınmak suretiyle idare tarafından belirlenir.

Ortak girişimde toplam teminat miktarı, ortaklık oranına veya işin uzmanlık gerektiren

kısımlarına verilen teklif tutarlarına bakılmaksızın ortaklardan biri veya birkaçı tarafından

karşılanabilir.

6.3-Belgelerin Sunuluş Şekli

Kanun kapsamındaki ihalelerde istekliler tarafından sunulan belgelerin geçerlik

şartları, ihale uygulamasının en tartışmalı alanlarındandır. Bu hususta Kanunda herhangi bir

düzenleme bulunmamaktadır. KİK tarafından çıkarılan ihale uygulama yönetmeliklerinde

“Belgelerin sunuluş şekli” başlıklı maddeler bulunmakta olup bu maddelerde; hangi belgelerin

hangi şekilde sunulabileceği, yabancı ülkede düzenlenmiş belgelerin geçerlik koşulları ile

tercüme şekilleri, kalite ve standarda yönelik belgelerin geçerlik şartları gibi hususlar ayrıntılı

olarak düzenlenmiştir. Bu maddelerdeki düzenlemelerin önemi, istekli tarafından sunulan

hemen hemen her belgenin bu hükümlere tam olarak uyamama riski taşıması ve bu nedenle

isteklinin ihale dışı kalma ihtimalinin söz konusu olmasıdır. Örnek olarak Yapım İşleri İhale

Yönetmeliğinin ilgili maddesi aşağıda aktarılmıştır:

“Belgelerin sunuluş şekli

MADDE 31 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında idareler; belgelerin aslını veya

aslına uygunluğu noterce onaylanmış örneklerini isterler. Bu kapsamda sunulan fatura

örnekleri de asıl olarak kabul edilir. Adaylar veya istekliler, istenen belgelerin aslı yerine ihale

veya son başvuru tarihinden önce idare tarafından “aslı idarece görülmüştür” veya bu anlama

gelecek şerh düşülen suretlerini başvuruları veya teklifleri kapsamında sunabilirler. Bu yönde

yapılacak başvuruların, ihaleden önce idarenin ilgili birim yetkilisi veya bu hususta

görevlendirilmiş personelince karşılanması zorunludur.

107

(2) Noter onaylı belgelerin aslına uygun olduğunu belirten bir şerh taşıması zorunlu

olup, sureti veya fotokopisi görülerek onaylanmış olanlar ile “ibraz edilenin aynıdır” veya bu

anlama gelecek bir şerh taşıyanlar geçerli kabul edilmez. Ancak, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi

Nizamnamesinin 9 uncu maddesinde yer alan hüküm çerçevesinde, Gazete idaresince veya

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı odalarca “aslının aynıdır” şeklinde onaylanarak

verilen Ticaret Sicili Gazetesi suretleri veya bunların noter onaylı suretleri de kabul edilir.

(3) (Değişik:29.06.2017-30109 R.G./1.md.) Türkiye Cumhuriyetinin yabancı ülkelerde

bulunan temsilcilikleri tarafından düzenlenen belgeler dışında yabancı ülkelerde düzenlenen

belgeler ile yabancı ülkelerin Türkiye’deki temsilcilikleri tarafından düzenlenen belgelerin

tasdik işlemi aşağıdaki şekilde yapılır:

a) Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf

ülkelerde düzenlenen ve bu Sözleşmenin 1 inci maddesi kapsamında bulunan resmi belgeler,

“apostil tasdik şerhi” taşıması kaydıyla Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu veya Türkiye

Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tasdik işleminden muaftır. Apostil tasdik işleminden, belgedeki

imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığının ve varsa

üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi işlemi anlaşılır. Belgedeki

imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığının ve varsa

üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun; düzenlendiği ülkedeki yetkili diğer

mercilerce teselsülen tasdik edilmiş olması ve apostil tasdik şerhinin tasdik silsilesindeki bir

önceki merciye ilişkin olması halinde de belgenin usulüne uygun olarak sunulduğu kabul

edilecektir.

b) Türkiye Cumhuriyeti ile diğer devlet veya devletler arasında, belgelerdeki imza,

mühür veya damganın tasdik işlemini düzenleyen hükümler içeren bir anlaşma veya sözleşme

bulunduğu takdirde, bu ülkelerde düzenlenen belgelerin tasdik işlemi, bu anlaşma veya

sözleşme hükümlerine göre yaptırılabilir.

c) (a) veya (b) bendi kapsamında sunulmayan belgeler ise aşağıdaki yöntemlerden biri

ile tasdik edilmelidir:

1) Belge, doğrudan düzenlendiği ülkenin Dışişleri Bakanlığı ya da düzenlendiği

ülkedeki yetkili diğer mercilerin tasdikini müteakip o ülkenin Dışişleri Bakanlığı tarafından

tasdik edildikten sonra o ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu tarafından tasdik

edilmelidir. Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunun bulunmadığı ülkelerde ise tasdik işlemi bu

ülkeyle ilişkilerden sorumlu Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu tarafından yapılır.

Düzenlendiği ülkedeki yetkili diğer mercilerin tasdiki ile belgenin düzenlendiği ülke Dışişleri

Bakanlığı tasdik işleminden; belgedeki bir önceki imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan

108

kişinin hangi sıfatla imzaladığının ve varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı

olduğunun teyidi işlemi anlaşılır. Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu tasdik işleminden ise;

imzanın doğruluğunun ve varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi

işlemi anlaşılır.

2) Belge, sırasıyla düzenlendiği ülkenin Türkiye’deki temsilciliği ile Türkiye

Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik edilmelidir. Düzenlendiği ülkenin

Türkiye’deki temsilciliğinin tasdik işleminden; belgedeki bir önceki imzanın doğruluğunun,

belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığının ve varsa üzerindeki mühür veya damganın

aslı ile aynı olduğunun teyidi işlemi anlaşılır. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tasdik

işleminden ise; imzanın doğruluğunun ve varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı

olduğunun teyidi işlemi anlaşılır.

ç) Teselsülen yapılan tasdik işlemlerinde teyit edilecek unsurlara ilişkin eksikliklerin

veya hataların sonraki merciler tarafından tasdik kapsamında giderilmesi veya düzeltilmesi

halinde de belgenin usulüne uygun olarak sunulduğu kabul edilir.

d) Yabancı ülkenin Türkiye’deki temsilciliği tarafından düzenlenen belgeler, Türkiye

Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik edilmelidir. Bu tasdik işleminden belgedeki

imzanın doğruluğunun ve varsa üzerindeki mühür veya damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi

işlemi anlaşılır.

e) Fahri konsolosluklarca düzenlenen belgelere dayanılarak işlem tesis edilemez.

f) İdare, tasdik işleminden muaf tuttuğu resmi niteliği bulunmayan belgeleri ön yeterlik

şartnamesinde veya idari şartnamede belirtir.

(4) Başvuru veya teklif kapsamında sunulacak belgelerin tercümeleri ve bu

tercümelerin tasdik işlemi aşağıdaki şekilde yapılır:

a) Yerli istekliler ile Türk vatandaşı gerçek kişi ve/veya Türkiye Cumhuriyeti

kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişi ortağı bulunan iş ortaklıkları veya konsorsiyumlar

tarafından sunulan ve yabancı dilde düzenlenen belgelerin tercümelerinin Türkiye’deki yeminli

tercümanlar tarafından yapılması ve noter tarafından onaylanması zorunludur. Bu tercümeler

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tasdik işleminden muaftır.

b) Yabancı istekliler tarafından sunulan ve yabancı dilde düzenlenen belgelerin

tercümeleri ile bu tercümelerin tasdik işlemi aşağıdaki şekilde yapılır:

1) Tercümelerin tasdik işleminden, tercümeyi gerçekleştiren yeminli tercümanın

imzası ve varsa belge üzerindeki mührün ya da damganın aslı ile aynı olduğunun teyidi işlemi

anlaşılır.

109

2) Belgelerin tercümelerinin, düzenlendiği ülkedeki yeminli tercüman tarafından

yapılmış olması ve tercümesinde “apostil tasdik şerhi” taşıması halinde, bu tercümelerde

başkaca bir tasdik şerhi aranmaz. Bu tercümelerin “apostil tasdik şerhi” taşımaması

durumunda ise tercümelerdeki imza ve varsa üzerindeki mühür veya damga, bu ülkedeki ilgili

Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu tarafından veya sırasıyla belgenin düzenlendiği ülkenin

Türkiye’deki temsilciliği ile Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik

edilmelidir.

3) Türkiye Cumhuriyeti ile diğer devlet veya devletler arasında belgelerdeki imza,

mühür veya damganın tasdik işlemini düzenleyen hükümler içeren bir anlaşma veya sözleşme

bulunduğu takdirde, belgelerin tercümelerinin tasdik işlemi de anlaşma veya sözleşme

hükümlerine göre yaptırılabilir.

4) Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunun bulunmadığı ülkelerde düzenlenen

belgelerin tercümelerinin, o ülkedeki yeminli tercüman tarafından yapılmış olmakla birlikte,

“apostil tasdik şerhi” taşımaması durumunda ise; söz konusu tercümedeki imza ve varsa

üzerindeki mühür veya damganın, sırasıyla bu ülkenin Dışişleri Bakanlığı, bu ülkeyle

ilişkilerden sorumlu Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu veya bu ülkenin Türkiye’deki

temsilciliği ve Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdik edilmesi gereklidir.

(5) Yabancı dilde düzenlenen belgelerin tercümelerinin, Türkiye’deki yeminli

tercümanlar tarafından yapılması ve noter tarafından onaylanması halinde ise, bu

tercümelerde başkaca bir tasdik şerhi aranmaz.

(6) Kalite ve standarda ilişkin belgelerin tasdik işlemi aşağıdaki şekilde yapılır:

a) Uluslararası Akreditasyon Forumu Karşılıklı Tanınma Antlaşmasında yer alan

ulusal akreditasyon kurumlarınca akredite edilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından

yabancı ülkede düzenlenen belgeler, Türk Akreditasyon Kurumundan alınan teyit yazısı ile

birlikte sunulması durumunda tasdik işleminden muaftır. Bu belgelerden yabancı dilde

düzenlenenlerin tercümelerinin, Türkiye’deki yeminli tercümanlar tarafından yapılması ve

noter tarafından onaylanması zorunludur. Bu tercümeler Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri

Bakanlığı tasdik işleminden muaftır.

b) Türk Akreditasyon Kurumundan bir teyit yazısı alınmadan sunulabilen ve yabancı

ülkede düzenlenen kalite ve standarda ilişkin belgelerin tasdik işlemi ve tercümelerinin

yapılması dördüncü ve beşinci fıkralardaki esaslara tabidir.

(7) (Ek fıkra: RG-16/3/2011-27876; Değişik fıkra: RG-16/7/2011-27996; Değişik

fıkra: 25/01/2017-29959 R.G./2. md.) İhaleye katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin sunulan

belgelerin, EKAP üzerinden veya kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki

110

meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden temin edilebilmesi ve teyidinin yapılabilmesi

durumunda, bu belgeler için belgelerin sunuluş şekline ilişkin şartlar aranmaz.”

7. TEKLİFLERİN ALINMASI VE AÇILMASI

Tekliflerin alınması ve açılması ve belge kontrolünün yapılması hususları Kanunun 36

ncı maddesinde düzenlenmiştir. Maddede;

“Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale

komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit

edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif

zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan

zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır

bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.

İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının

usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici

teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve

yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca

imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan

belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek

üzere oturum kapatılır.”

Hükmü bulunmaktadır. Bu hükümler çerçevesinde idare ve ihale komisyonu

tarafından yapılan işlemler aşağıda açıklanmıştır.

Başvuru veya teklif mektuplarının alınması ve açılması işlemleri 4734 sayılı Kanun ve

tip idari şartnamelerde belirtilen hükümler çerçevesinde gerçekleştirilir.

Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. Zarfları

teslim alan idare görevlisi tarafından teklif zarflarının teslim tarihi ve zarfın üzerinde yer alan

bilgiler EKAP’a girilir. İhale komisyonunca açıklanıncaya kadar, teklif verenlerin sayısı ve

kimlikleri gizli tutulur.

- Teklif Verenlerin Açıklanması

İdare görevlisi tarafından teslim alınan teklifler, ilgili standart form kullanmak

suretiyle bir tutanakla ihale komisyonuna teslim edilir. İhale komisyonu, teklif zarflarını ilk kez

bu aşamada görür.

111

İhale komisyonunca, o anda hazır bulunanlara teklif sayısı duyurulur.

- Zarfların Şekil Yönünden İncelenmesi

İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30’uncu maddenin birinci

fıkrasına uygun olmayan zarflar için bir tutanak düzenlenir ve bunlar açıklanmaksızın

değerlendirme dışı tutulur.

Başvuru ya da teklif zarfının Kanunun 30’uncu maddesinin birinci fıkrasına uygun

olmadığının anlaşılması halinde, söz konusu zarfın ön ve arka yüzünün fotokopisi çekildikten

sonra başvuru veya teklif zarfı açılmaksızın iade edilir. Başvuru veya teklif zarfının fotokopisi

ise idare tarafından ihale işlem dosyasında muhafaza edilir.

Her ne kadar maddede tekli fiyatları ile birlikte yaklaşık maliyetin açıklanması

öngörülmüş ise de “birlikte” ibaresi ile ilgili yapılan değerlendirme çerçevesinde uygulama

yönetmeliklerindeki düzenlemeler uyarınca teklif zarfları açılmadan önce yaklaşık maliyet

açıklanmak zorundadır.(Pazarlık ihalelerinde yaklaşık maliyet, ikinci (son) fiyat teklifleri

alındıktan sonra açıklanır). Kısmi teklife açık ihalelerde, toplam yaklaşık maliyet tutarı ile her

bir kısım için belirlenen yaklaşık maliyet tutarı ayrı ayrı açıklanır. Ancak, teklif zarflarının

hiçbirinin Kanunun 30’uncu maddesinin birinci fıkrasına uygun olmaması halinde yaklaşık

maliyet açıklanmaz.

-İsteklilerin Belgelerinin Kontrolü

Yaklaşık maliyet açıklandıktan sonra zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar

önünde alınış sırasına göre açılır (Zarf Açma ve Belge Kontrol Tutanağı). Daha sonra teklif

veren istekliler ve verdikleri teklif fiyatları hazır bulunanların önünde açıklanır ve bu işlemlere

ilişki tutanak (Teklif Edilen Fiyatlara ve Yaklaşık Maliyetin Açıklanmasına İlişkin Tutanak)

düzenlenir.

Uygulama yönetmeliklerindeki hükümler uyarınca; ilk oturumda ihale komisyonu

tarafından düzenlenerek imzalanması zorunlu olan Zarf Açma ve Belge Kontrol Tutanağı’nın,

ihale dokümanında istenen belgeler ve bu belgelere ilgili mevzuat uyarınca eklenmesi zorunlu

olan belgelerin her birine bir sütun ayrılmış şekilde düzenlenmesi zorunludur. Bu bağlamda

tutanaklarda “ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler”, “katılım belgeleri”, “mesleki ve

teknik yeterlik belgeleri” gibi gruplar için değil, istenen her bir belge için ayrı sütunlar ihdas

edilecek, ihale aşamasında da her bir belgenin varlığı ayrı ayrı değerlendirilmek suretiyle bu

tutanağa işlenecektir.

Kanunda olmamakla birlikte uygulama yönetmeliklerindeki düzenlemelere göre; Zarf

Açma ve Belge Kontrol Tutanağı ile Teklif Edilen Fiyatlara İlişkin Tutanağın onaylı bir sureti

112

de isteyenlere verilir. Yine Yönetmeliklerdeki hükümlere göre; bu iki tutanağın ve yaklaşık

maliyetin isteyenlere verildiğine ilişkin tutanak da tutulur.

Görüleceği üzere bu oturum bir tespit oturumudur ve hiçbir istekli veya sunulan belge

ile ilgili bir karar verilmez.

Bu oturumun önemi; oturumda ihale komisyonunun yaptığı bütün işlemlerin hazır

bulunanlar önünde gerçekleşmesi ve bu nedenle tekrarlanamaz olmasıdır. Bu oturumda yapılan

işlemler oturum kapatıldıktan sonra geri alınamaz ve değiştirilemez. İhale komisyonu bu

oturumda yaptığı tespitler üzerinden değerlendirmesine devam etmek durumundadır.

8. TEKLİFLERİN KAPALI OTURUMDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Kanunun 37 nci maddesinde düzenlenen teklif değerlendirmesi işlemleri, 36 ncı

maddede yapılan tespitler üzerine inşa edilen işlemleri içerir. Maddede;

“İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve

değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı

olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında

değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun

hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.

Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu

ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen

isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını

değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece

belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir.

Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici

teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve

teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı

değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini

belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup

olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir.

Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata

bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.”

Hükümleri bulunmaktadır.

113

8.1- Bilgi Eksikliğinin Tamamlatılması ve Aritmetik Hata Kontrolü

Maddenin ilk fıkrasındaki tekliflerde açıklama istenmesi hususu, KİK tarafından

çıkarılan uygulama yönetmeliklerinde işletilen sistem içinde pek gerek duyulmayan bir

uygulamadır. Zira ihale dokümanı ve tekliflerde kullanılacak belgeler neredeyse standart

olduğundan, verilen tekliflerle ilgili açıklama yapılması gereken durumlarla pek karşılaşılmaz.

Ancak bu durum ihale komisyonlarının hiçbir zaman böyle bir ihtiyaç içinde olmayacağı

anlamına da gelmemelidir.

Maddedeki sistematiğe bakıldığında;

-Öncelikle ilk oturumda belgesi eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı

usulüne uygun olmayan isteklilerin değerlendirme dışı bırakıldığı, daha sonra;

-Belgelerinde bilgi eksikliği bulunan tekliflerle ilgili olarak bu eksikliğin teklifin

esasını değiştirecek mahiyette önemli mi yoksa önemsiz mi olduğunun değerlendirildiği,

önemsiz bilgi eksikliği olduğuna karar verilmesi halinde istekliye süre verilip bu eksikliği

tamamlamasının istendiği,

-İstenen sürede bilgi eksikliğini tamamlamayan isteklinin geçici teminatının gelir

kaydedilerek teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı,

- Belgeleri tamam olan isteklilerin belgelerinin ihale dokümanında yazılı şartları

taşıyıp taşımadığı ve bu kapsamda isteklinin yeterlik koşullarını taşıyıp taşımadığı, yeterli

bulunmayan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı

-Teklif birim fiyatlı ihalelerde birim fiyat cetvellerinin kontrol edilerek aritmetik hata

yapan isteklilerin tekliflerinin ihale dışı bırakıldığı,

Ayrıntılı bir değerlendirme sürecinin öngörüldüğü görülmektedir. Maddedeki bu

hükümler uygulama yönetmelikleri ve Kamu İhale Genel Tebliğindeki düzenlemeler ile daha

da ayrıntılandırılmış ve yorumlanmak suretiyle nasıl uygulanacağı düzenlenmiştir. Diğer

taraftan tekliflerin kapalı oturumda değerlendirilmesine ilişkin çok sayıda KİK kararı da

incelendiğinde, ayrıntıda çok sayıda değişik durumla karşılaşılmasının mümkün olduğu da

görülmektedir. Ancak aritmetik hata ile belgelerdeki bilgi eksikliğinin tamamlatılmasına ilişkin

olarak Kamu İhale Genel Tebliğinin 16.5 ve 16.6 maddelerindeki hüküm ve açıklamalar

önemine binaen aşağıda aktarılmıştır:

“16.5. Aritmetik hata ve yuvarlama

16.5.1. Birim fiyat teklif cetvelindeki çarpım ve toplamlarda hata olması durumunda

aritmetik hata olduğu kabul edilecek ve teklif doğrudan değerlendirme dışı bırakılacaktır.

114

Kısmi teklif verilmesine imkan tanınan ihalelerde, isteklinin aritmetik hata yapılan kısma ilişkin

teklifi değerlendirme dışı bırakılarak, teklif verdiği diğer kısımlar üzerinden ihale

sonuçlandırılacaktır.

16.5.2.(Değişik:RG-20/4/2011-27911)(Değişik: 20/8/2011-28031 R.G./ 8 md.) Kısmi

teklife izin verilip verilmediğine bakılmaksızın, birim fiyat üzerinden teklif alınan tüm

ihalelerde istekliler, hizmet alımı ihalelerinde işçi sayısı üzerinden teklif alınan işçilik kalemleri

hariç, birim fiyatları ve birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarları, virgülden

sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde verebileceklerdir. Ancak, toplam teklif

tutarı virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır.

Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım

kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.

Kısmi teklifin tek kalemden oluşması durumunda birim fiyatla miktarın çarpılması

sonucu bulunan tutar, en fazla virgülden sonra iki ondalık basamaklı olacak şekilde

verilebilecektir. Kısmi teklifin birden çok kalemden oluşması halinde ise bu kalem tutarlarının

toplanması sonucu bulunan kısım toplam tutarı en fazla virgülden sonra iki ondalık basamaklı

olacak şekilde verilebilecektir. Bir başka ifadeyle kısmi teklifin birden çok kalemden oluşması

halinde her bir kalemin birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarı, virgülden

sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde verilebilecek, ancak kısım toplam

tutarı en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde

yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler

ise dikkate alınmayacaktır.

Yuvarlama işlemine ilişkin örnek:

Hesaplanan

toplam/kısım toplamı

teklif tutarı

Yuvarlama sonucu

500.815,414 500.815,41

500.815,4149 500.815,41

500.815,41582 500.815,42

500.815,4169 500.815,42

115

16.5.2.1. (Ek: 20/8/2011-28031 R.G./ 8 md.) İşçilik ücreti, yol ve yemek bedeli ile

bunlar üzerinden alınan prim tutarları gibi işçilik kalemlerini oluşturan maliyet unsurlarına

ilişkin hesaplama yöntemi, sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında kanunla ve idari

düzenlemelerle belirlenmiş olup, bu çerçevede 1 TL (Bir Türk Lirası)’nin altındaki tutarlar iki

ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılmaktadır. Sosyal güvenlik mevzuatındaki

düzenlemelerin emredici nitelikte olması nedeniyle isteklilerin ilgili mevzuatı gereğince

yapacakları işçilik hesaplamalarında da anılan yöntemin uygulanması zorunluluğu

bulunmaktadır. Bu sebeple, hizmet alımı ihalelerinde birim fiyat teklif cetvelinde yer alan ve

işçi sayısı üzerinden teklif alınan işçilik kalemlerinin birim fiyatları ile birim fiyatla miktarın

çarpılması sonucu bulunan tutarları, virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya

yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa

tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.

16.5.3. (Ek madde: 25/01/2017-29959 R.G./3. md.) Elektronik araçlar yardımıyla

tablolama programları (MS Excel, Numbers, LibreOffice Calc ve benzerleri) kullanılarak

oluşturulan teklif mektubu eki cetvelin çarpım ve toplamlarında yazılımdan kaynaklanan

yuvarlamalar nedeniyle oluşan hesaplama farklılıkları, toplam teklif fiyatının binde birine eşit

veya daha az olması ve ihalenin sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasının değişmemesi

kaydıyla aritmetik hata olarak kabul edilmeyecek ve bu farklılıklar isteklinin teklif cetvelinde

yazılı birim fiyatlar esas alınarak ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilecektir. Yapılan bu

düzeltme sonucu bulunan tutar, sınır değer hesabı hariç, isteklinin teklif ve yeterlik

değerlendirmesine esas nihai teklif fiyatı olarak kabul edilecektir.

16.6. İdarelerce belgelerdeki eksik bilgilerin tamamlatılması

16.6.1 İhale dokümanında başvuru veya teklif zarfı içinde sunulması istenilen belgeler

ve bu belgelere ilgili mevzuat gereğince eklenmesi zorunlu olan eklerinden herhangi birinin,

aday veya isteklilerce sunulmaması halinde, bu eksik belgeler ve ekleri idarelerce

tamamlatılmayacaktır. Ancak,

a) Geçici teminat ve teklif mektuplarının Kanunen taşıması zorunlu hususlar hariç

olmak üzere, sunulan belgelerde ihale sonucu açısından teklifin esasını değiştirecek nitelikte

olmayan bilgi eksikliklerinin bulunması halinde, bu tür bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin

belgeler,

b) Aday ve isteklilerce sunulan ve başka kurum, kuruluş ve kişilerce düzenlenen

belgelerde, belgenin taşıması zorunlu asli unsurlar dışında, belgenin içeriğine ilişkin tereddüt

yaratacak nitelikte olan ve belgeyi düzenleyen kurum, kuruluş veya kişilerden kaynaklanan bilgi

eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,

116

İdarelerce tamamlatılacaktır. Bu çerçevede, bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin

belgeler, idarece ilgili kurum veya kuruluştan re’sen istenebilir. Söz konusu belgelerin aday

veya istekliler tarafından tamamlatılmasının istenilmesi halinde ise bilgi eksikliklerinin

giderilmesine ilişkin belgelerin niteliği dikkate alınarak idarelerce aday veya isteklilere iki iş

gününden az olmamak üzere makul bir tamamlama süresi verilecektir.

16.6.2. İdarelerce bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin olarak verilen süre

içinde aday veya isteklilerce sunulan belgelerin, başvuru veya ihale tarihinden sonraki bir

tarihte düzenlenmesi halinde, bu belgeler, aday veya isteklinin başvuru veya ihale tarihi

itibarıyla ihaleye katılım şartlarını sağladığını tevsik etmesi halinde kabul edilecektir.

16.6.3. Bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin belgelerin yazılı olarak

istenilmesi ve aday ve isteklilerce bir dilekçe ekinde sunulması gerekmektedir. İdarece

belirlenen sürede eksik bilgileri tamamlamayan aday ve isteklilerin başvuruları veya teklifleri

değerlendirme dışı bırakılır ve isteklilerin geçici teminatları gelir kaydedilir.

16.6.4. İlgili mevzuatına göre ihaleye katılma şartı olarak istenmesi gereken belge

veya bilgilerin idarece istenmediği ve bu durumun tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında

tespit edildiği hallerde, idarelerce bu tür belge veya bilgiler başvuruların ya da tekliflerin

değerlendirilmesi aşamasında aday veya isteklilerden talep edilemeyecek ve

tamamlatılamayacaktır.”

İhale komisyonlarının kapalı oturumda yapacakları değerlendirmelerde Tebliğin

yukarıda aktarılan hükümlerine uygun hareket edip etmedikleri hususu denetimlerde de dikkat

edilecek hususların başında gelmektedir.

8.2- Yeterlik Değerlendirmesi

Kapalı oturumda yapılan en önemli ve nispeten karmaşık işlem, isteklilerin

yeterliklerinin değerlendirilmesidir. Esasen ihale dokümanında ve özellikle idari şartnamede

ihaleye katılım için gerekli olduğu belirtilen belgeler ve bu belgelerin geçerlik ve yeterlik

şartlarına ilişkin ikincil mevzuattaki hükümler ile isteklinin sunduğu belgelerin durumlarının

karşılaştırılması işlemi olması nedeniyle basit gibi görünse de, ikincil mevzuattaki

düzenlemelerin ayrıntısının çokluğu nedeniyle bu konuda idareler ile istekliler arasında çıkan

ihtilafların çözümüne yönelik KİK ve yargı kararlarının çokluğu, bu değerlendirmede ne kadar

dikkatli olunması gerektiğini ortaya koymaktadır.

Yeterlik değerlendirmesi isteklinin sunduğu belgeler üzerinden olacağından bu

belgelerin yeterlik kriterlerini taşımadığına ilişkin değerlendirmenin açık ve objektif olarak

117

yapılması ve uygulama yönetmelikleri ekindeki standart formlar arasında bulunan “Uygun

Olmayan Belgelerin Uygun Sayılmama Gerekçelerine İlişkin Tutanak” ile kayıt altına alınması

zorunludur. Bu tutanak Kanunun öngördüğü bir tutanak olmamakla birlikte, Kanunun 40 ıncı

maddesinde belirtilen ihale komisyon kararının dayanağı olan tutanaklardan biri olup,

tutanaklardaki tespitlerin ihale komisyonu kararına aktarılması gereklidir.

Kapalı oturumda yapılması gereken diğer önemli bir işlem de Kamu İhale Genel

Tebliğinin 28.3 maddesi gereğince; bütün aday veya isteklilerin ve bu kapsamda tüzel kişi aday

veya isteklilerin % 50’den fazla hissesine sahip ortakları ile başvuru veya teklifi imzalayan

yetkililerinin de 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesine göre İhale Kontrol Sisteminden kontrol

edilmesidir. Zira bu kontrol yoluyla 11 nci madde uyarınca ihaleye katılmaması gereken bir

gerçek veya tüzel kişinin ihaleye katılıp katılmadığı anlaşılabilecektir.

8.3. Aşırı Düşük Teklif Değerlendirmesi:

Aşırı düşük tekliflerle ilgili hükümler Kanunun 38 inci maddesinde bulunmaktadır.

Maddede;

“İhale komisyonu verilen teklifleri (Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.) değerlendirdikten

sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük

olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden

teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım

işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri

değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı

açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne

göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin

belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede

öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci

118

maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri

ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama

istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu

maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.”

Hükümleri bulunmaktadır. Bu hükümlere ve özellikle ikinci fıkrada sayılan üç hususa

bakıldığında bu hususların; isteklinin zarar etmeksizin verdiği teklifle iş nasıl yapabileceğine

ilişkin açıklamalar gerektirdiği görülmektedir. Diğer bir deyişle bu hükümlere göre; herhangi

bir saikle de olsa zarar ettiğine ilişkin istekli açıklaması kabul edilmeyecektir. Burada dikkat

çekilmesi gereken bir husus da; yazılı açıklamada bulunmayan veya yaptığı açıklama kabul

edilmeyen istekliye uygulanacak tek yaptırımın onun teklifinin reddedilmesi olduğu, başkaca

bir yaptırıma maruz kalmayacağıdır.

Maddenin üçüncü fıkrasında KİK’e verilen düzenleme yetkisi kapsamında; yapım ve

hizmet işlerinde yaklaşık maliyet tutarı ve ihale usulü dikkate alınarak hangi ihalelerde aşırı

düşük teklif sorgulaması yapılmasının zorunlu olduğu, hangilerinde idarelerin bu hususta tercih

haklarının olduğu, hangilerinde de KİK tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde bulunan

sınır değerin altında kalan isteklilerin tekliflerinin açıklama istenmeksizin reddedileceği

hususları, ilgili uygulama yönetmeliklerinde düzenlenmiştir.

Aşırı düşük teklif hususu ihale uygulamalarının en ihtilaflı alanları arasındaki

önceliğini halen korumaktadır. Zira maddenin ikinci ve üçüncü fıkrasının uygulaması yıllar

içinde çeşitli değişikliklere uğramıştır. 5812 sayılı Kanunla değişik hali çerçevesinde

22.08.2009 tarihinde çıkarılan ve halen yürürlükte olan Kamu İhale Genel Tebliğinde; hem

yapım hem de hizmet işleri ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin nasıl tespit edileceği (sınır

değerin nasıl bulunacağı) , isteklilerin hangi yollarla tekliflerini nasıl açıklayacağı ve bu

açıklamaların nasıl değerlendirileceğine yönelik ayrıntılı hükümler getirilmiştir. Halen

yürürlükte olan sistemi iyi anlayabilmek için bu konuya ilişkin itirazen şikayet üzerine alınan

KİK kararlarının incelenmesinde fayda olduğu değerlendirilmektedir.

9 -İhalenin Karara Bağlanması ve Onaylanması

9.1. Bütün Tekliflerin Reddedilmesi

İhale komisyonunun Kanunun 36-38 inci maddelerine göre yapacağı değerlendirme,

ihale komisyonu kararı ile sonuca ulaşmış olur. İhale komisyonu bu değerlendirmeler

sonucunda iki türlü karar verebilir:

-İhaleyi iptal etme (yapmama)

-İhaleyi yaparak bir istekli üzerinde bırakma

119

Kanunun 39 uncu maddesinde ihale komisyonunun ihaleyi yapmama durumu

düzenlenmiştir. İhale uygulamalarında istisnai olarak da olsa ihale komisyonunun bütün

teklifleri reddederek ihalenin iptalini ihale yetkilisinin onayına sunduğu durumlarla

karşılaşılabilir. Maddede;

“İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek

ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere

derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına

girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini

talep eden isteklilere bildirir.”

Hükmü bulunmaktadır. Hükme bakıldığında ihale komisyonunun bütün teklifleri

reddetme yetkisinin bulunduğu ancak ihaleyi bu karar üzerine iptal etme yetkisinin idarede

olduğu anlaşılmaktadır. Maddede ihale komisyonunun hangi hallerde böyle bir karar

alabileceğine ilişkin belirleme bulunmamakla birlikte madde gerekçesinde; tekliflerin yaklaşık

maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte

mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan

durumların tespiti gibi durumlar örnek olarak sayılmıştır. Hükümden aynı zamanda; bütün

tekliflerin reddedilmesine yönelik ihale komisyon kararı üzerine idarenin iptalden başka bir

seçeneğinin olmadığı da anlaşılmaktadır.

İhalenin iptali nedeniyle idarenin herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceğine ilişkin

hüküm, bir yargı kararı olmaksızın idarenin iptal nedeniyle istekliler karşı bir yükümlülüğe

girmiş olmayacağı olarak anlaşılmalıdır. Zira; Anayasa’mıza göre idarenin her türlü eylem ve

işlemine karşı yargıya başvurulabilir. Bu bağlamda bu iptal nedeniyle idare kendiliğinden veya

kendisine yapışan başvuru üzerine herhangi bir iptal cezası ödememekle birlikte, bu iptale karşı

4734 sayılı Kanunun 55 ve 56 ncı maddelerinde belirtilen yollar izlenerek idari başvuru

yapılması mümkün olup buna ilişkin olarak 39 uncu madde için herhangi bir istisna

bulunmamaktadır.

Kanunun 5 inci maddesindeki saydamlık ilkesine de uygun olarak iptalin bütün

isteklilere derhal bildirilmesi gerektiği, iptal sebebinin sebebinin ise, talep etmeleri halinde

isteklilere bildireceği hükme bağlanmıştır. Nitekim ihale uygulama yönetmeliklerinde daha da

ileri bir seviye düzenlenerek, ihalenin iptali bildiriminin gerekçeyi de içerecek bir şekilde

yapılması öngörülmüş , buna ilişkin bildirim standart formu ihdas edilmiştir.

120

9.2. İhalenin Yapılması

9.2.1. Ekonomik açıdan En Avantajlı Teklif Esasları

İhale komisyonu 37 ve 38 inci maddelere göre teklifleri değerlendirdikten sonra

ihaleyi ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren istekli üzerinde bırakmak üzere karar alır.

Görüleceği üzere bu aşama fiyat değerlendirmesinin yapıldığı aşamadır. İhalenin karara

bağlanması Kanunun 40 ıncı maddesinde hükme bağlanmıştır. Maddede;

“37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik

açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/13 md.) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif,

sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği,

verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir.

Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği

ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.

Bu Kanunun 63 üncü maddesine göre ihale dokümanında yerli istekliler lehine fiyat

avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, bu fiyat avantajı da uygulanmak suretiyle ekonomik

açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.

En düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirildiği

ihalelerde, birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik

açıdan en avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, ikinci fıkrada belirtilen fiyat dışındaki

unsurlar dikkate alınmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale

sonuçlandırılır.

İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar.

Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve

hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar

veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz

sayılır.

İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan

istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan

yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır.

İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.”

121

Hükmü bulunmaktadır. Maddedeki sistematiğe bakıldığında; önce teklif fiyatları,

sonra varsa fiyat dışı unsurlar değerlendirilerek teklifler sıralanır, sonrasında yerli istekliler

lehine fiyat avantajı uygulanacağı öngörülmüşse bu avantaj da tekliflere uygulanarak ekonomik

açıdan en avantajlı teklif bulunur.

9.2.2. Fiyat Dışı Unsurlar ile Yerli İstekliler Lehine Avantajın Değerlendirilmesi

Fiyat dışı unsurların fiyata etkisinin artma mı eksilme mi olacağı, unsurların

niteliklerine göre idarece belirlenmiş olmalıdır. Kimi fiyat dışı unsurlar istenmeyen niteliklere

ilişkin olduğundan fiyatı yükseltici, kimileri de arzulanan niteliklere ilişkin olduğundan fiyatı

azaltıcı olarak değerlendirilir. Diğer bir deyişle olumlu fiyat dışı unsurlar toplam teklif

maliyetini düşürür, olumsuzlar ise teklif maliyetini artırır. Önemli olan fiyat dışı unsurların

objektif ve ölçülebilir şekilde seçilmesi ve bu unsurların fiyata etkisinin, toplam maliyete

etkisine yaklaşık olmalı, fiyat dışı unsurlara hak etmediği bir etki atfedilmemelidir. İşte fiyat

dışı unsur belirlemesindeki bu risklerin sorgulamaya değer olması ve idarenin kendini ifade

etmede yaşamayı beklediği zorluklar ve bunlardan kaynaklı denetim riski nedeniyle fiyat dışı

unsur uygulaması ihalelerde sıklıkla kullanılan bir uygulama değildir.

Yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulaması da ekonomik açıdan en avantajlı

teklifin belirlenmesinde dikkate alınması da madde hükmünün gereğidir. Maddenin 3 üncü

fıkrasında; 63 üncü madde uyarınca yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanacağı

belirtilmişse bu avantajın da uygulanacağı belirtilmektedir. Bu uygulamanın ayrıntıları ihale

uygulama yönetmeliklerinde açıklanmış olup özetle; varsa fiyat dışı unsurlar da dikkate

alındıktan sonra ortaya çıkan tutarlara fiyat avantajı uygulanması gerektiği, fiyat avantajının

yabancı isteklinin fiyatının avantaj oranı kadara artırılması suretiyle uygulama yapılacağı

düzenlenmiştir.

Bu uygulamayı örnekle açıklamak gerekirse;

ÖRNEK 1: Pompadan akaryakıt alımı için teklif değerlendirmesi

“İhaleye verilen tekliflerin değerlendirilmesinde, teklif veren isteklilerin istasyonunun

idarenin işyerine olan uzaklığı, fiyat dışı unsur olarak değerlendirilecek ve değerlendirmede,

idarenin bir aracının deposunu doldurmak üzere istasyona gidişgeliş için yapacağı ortalama

akaryakıt sarfiyatı (OY) 0,10 L/km olarak dikkate alınmak suretiyle, ihale kapsamındaki toplam

alım miktarının (TM) (20.000 L) tamamının pompadan peyderpey çekilmesi için sarf edilecek

toplam akaryakıt miktarı, isteklinin teklif birim fiyatı ile çarpılmak suretiyle fiyat dışı unsuru (FDU)

122

hesaplanacak ve toplam teklifine eklenecektir.

FDU= 2 x M x OY x TD/MD x BF

Değerlendirmede dikkate alınacak parametreler şunlardır:

DM=Bir seferde araç deposunun alabileceği maksimum yakıt miktarı (bir aracın depo

kapasitesi): 50 L

M= İstasyonun idarenin işyerine uzaklığı (Mesafe; km.)

OY= Aracın 1 km’de tükettiği ortalama yakıt miktarı: 0,10 (L/km) TM= İhalede alınacak

toplam yakıt miktarı: 20.000 L

TM/DM= Ortalama sefer sayısı= 20.000/50 BF= İsteklinin teklif birim fiyatı”

(A) isteklisi

BF= 3,00.TL/L

M = 4 km

FDU= 2 x 4 x 0,10 x (20.000/50) x 3,0 = 960.TL

(B) isteklisi

BF= 2,95.TL/L

M = 9 km

FDU= 2 x 9 x 0,10 x (20.000/50) x 2,95= 2.124.TL

Tekliflerin idareye getirdiği toplam maliyetler;

(A) isteklisi F+FDU= (20.000 x 3,00) + 960 = 60.960.-TL

(B) isteklisi F+FDU= (20.000 x 2,95) + 2.124 = 61.124.-TL

ÖRNEK 2: Ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenmesi:

Yerli istekli lehine fiyat avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, yabancı isteklilerin

fiyat teklifleri, uygulanacak fiyat avantajı oranı kadar artırılır.

123

Varsayım: Yerli istekliler lehine (Yabancı istekli aleyhine) uygulanacak fiyat avantajı =

0,10 olsun;

İsteklinin

Adı

Yerli/

Yabancı

Teklif Fiy. (TL) Fiyat Dışı

Uns. Top.

Değ. (TL)

Fiyat Dışı Uns.

Dahil Teklif Fiyatı

(TL)

Y. İstekliler lehine

fiyat avantajı

uygulanması

A Yerli 1.100.000 170.000 930.000 930.000

B Yerli 1.150.000 150.000 1.000.000 1.000.000

C Yabancı 900.000 50.000 850.000 935.000

Yabancı istekli aleyhine %10 fiyat dezavantajı uygulanması=850 x 1,10= 935.000-TL.

Fiyat dışı unsurlar ile yerli istekliler lehine sağlanan fiyat avantajı uygulandıktan sonra,

tekliflerin son durumu;

(A) firmasının teklifi = 930.000TL.

(B) firmasının teklifi = 1.000.000 TL.

(C) firmasının teklifi = 935.000TL.

İhale komisyonu, yukarıda belirtildiği üzere tekliflerle ilgili tüm değerlendirmeleri

yaptıktan sonra gerekçeli kararını belirleyip, tutanağa bağlar.

Belirtilen örnekte, en düşük teklif fiyatı (A) firmasına ait olduğundan, ihale o firmanın

üzerine yapılır

İhale komisyonu, yukarıda belirtildiği üzere tekliflerle ilgili tüm değerlendirmeleri

yaptıktan sonra gerekçeli kararını belirleyip, tutanağa bağlar.

9.2.3. Tekliflerin Eşit Çıkması Durumu

40 ıncı maddede bütün bu değerlendirmelerden sonra birden fazla teklifin ekonomik

açıdan en avantajlı olması durumunda ne yapılması gerektiği de belirtilmektedir. Böylesi bir

124

durum ihalelerde sıklıkla ortaya çıkmamaktadır. Ancak özellikle personel çalıştırılmasına

dayalı hizmet alımı ihalelerinde geçmişte sık karşılaşıldığı dönemler yaşanmıştır. Maddenin

dördüncü fıkrasında en düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlendiği

ihalelerde en düşük teklifin birden fazla istekli tarafından verilmesi halinde ihalenin hangi

istekliye verileceğine ilişkin olarak fiyat dışı unsurların kullanılması öngörülmektedir. Ancak

bunun gerçekleşebilmesi için ihale dokümanında, tekliflerin eşitliği halinde hangi fiyat dışı

unsurların kullanılacağı ve bunların değerlendirme kriterlerinin belirtilmiş olması gerektiği

açıktır. Bu hükmün uygulaması ihale uygulama yönetmeliklerinde ve tip idari şartnamelerde

gösterilmiştir.

9.2.4. Geçerli Bütün Tekliflerin Yaklaşık Maliyetin Üzerinde Olması

Kanunun 40 ıncı maddesine bakıldığında ihalenin verileceği ekonomik açıdan en

avantajlı teklifin yaklaşık maliyete nazaran durumuna ilişkin bir değerlendirmenin yapılmasının

öngörülmediği görülecektir. Ancak bu konuda bir düzenleme olmaması, yaklaşık maliyetin

üzerindeki teklife ihalenin verilmesi açısından ihale komisyonunun sınırsız bir takdir hakkının

bulunduğu anlamına da gelmemelidir. Zira yaklaşık maliyet Kanunun 9 uncu maddesi uyarınca

her türlü piyasa araştırması yapılarak bulunmuş olmalı ve piyasa rayici ile uyumlu olmalıdır.

İhale komisyonu da Kanunun 5 inci maddesindeki kaynakların verimli kullanılması ilkesine

uymak durumunda olduğundan, piyasa rayiçlerine uygun olmadığı ispatlanmamış olan ve bu

haliyle doğru olduğu karine kabul edilmiş olan bir yaklaşık maliyetin üzerindeki teklife ihaleyi

vermemelidir.

Uygulamaya bakıldığında; yaklaşık maliyetin piyasa rayicinden daha düşük olduğu

durumlarla karşılaşılmaktadır. İhale komisyonu kimi durumlarda bu konuda kanaate

ulaşabilmektedir. Söz konusu durum Kamu İhale Genel Tebliğinde de yerini bulmuş ve bu

duruma ilişkin düzenleme yapılmıştır. Tebliğin 16.3 maddesinde;

“16.3. Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler

16.3.1. Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği hususunda

tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale komisyonu;

a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup

olmadığını,

b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp

yapılmadığını,

125

c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,

Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe

ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik

açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun

bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahiptir.

16.3.2. Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte

görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek

aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate

alınarak kabul edilebilir. Bu durumda sorumluluk idareye aittir.”

Hükümleri bulunmakta olup, bu hükümlere göre tekliflerden daha düşük olan yaklaşık

maliyetin yanlış olduğunun görülmesi halinde tekliflerin de ihale tarihindeki piyasa rayicine

uygun olduğunun anlaşılması üzerine ihalenin yapılması ve ekonomik açıdan en avantajlı teklif

sahibi istekli üzerine ihalenin yapılması mümkündür. Nitekim böyle durumlar çoğunlukla

sehven değil, yaklaşık maliyetin hesaplandığı tarihten sonra ihale konusunun piyasa fiyatında

ciddi sayılabilecek değişiklikler olmasından kaynaklanabilmektedir. Örneğin, akaryakıtın fiyatı

kısa dönemde ciddi sayılabilecek şekilde değişebileceği gibi, alım konusu şeyin fiyatının dövize

bağlı olması halinde döviz fiyatlarındaki değişiklikler de piyasa fiyatını değiştirebilmekte, bu

da yaklaşık maliyet ile gelen teklifler arasında lehte veya aleyhte farklılıklara yol

açabilmektedir.

Kimi zaman ise yaklaşık maliyet hesaplanırken sehven ihale konusunun bazı

unsurlarının fiyatının yaklaşık maliyete eklenmediği ve eksik yaklaşık maliyetle ihaleye

çıkıldığı veya önceki ihalenin yaklaşık maliyeti güncellenerek yaklaşık maliyet hesaplanırken

güncellemenin yanlış yapıldığı durumlarla da karşılaşılmaktadır. İhale komisyonu geçerli

tekliflerin yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu böylesi durumlarda yaklaşık maliyeti

sorguladıktan sonra, teklif fiyatlarının piyasa rayiçlerine uygun olduğu ve yaklaşık maliyetin

düşük kaldığı kanaatine ulaşırsa sorumluluk kendinde olmak üzere ihaleyi yapabilecek olup bu

konunun geçmişte şikayet ve itirazen şikayet üzerinden KİK kararlarına konu olduğu ve bu

haliyle denetimlerde dikkat edilmesi gereken bir husus olduğu söylenmelidir.

9.2.5. İhalenin Karara Bağlanması

Maddenin beşinci fıkrasında ihale komisyonunun alacağı kararda bulunması gereken

asgari bilgiler (isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve

126

hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri ) düzenlenmiş

olmakla birlikte, ihale uygulama yönetmeliklerindeki hükümlere ve ekindeki standart forma

bakıldığında ihalenin başından sonuna kadar yapılan iş ve işlemlerin tamamının bu kararda

bulunmasının öngörüldüğü görülmektedir.

9.3. Yasaklılık Teyidi

Maddenin son fıkrası uyarınca; ihale komisyon kararı ihale yetkilisine sunulmadan

önce idarece ekonomik açıdan en avantajlı ve varsa ikinci en avantajlı teklif sahibi isteklilerle

ilgili yasaklılık teyidinin yapılması zorunludur. Bu teyidin EKAP’tan yapılması gereklidir.

Bilindiği üzere ihale uygulama yönetmeliklerindeki hükümler uyarınca ihale süreçlerinin

EKAP üzerinden yürütülmesi zorunludur. İhale komisyon kararı ve bu çerçevede ekonomik

açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahipleri ihale modülüne kaydedildikten sonra modül

yasaklılık teyidi alınmadan sürecin ilerletilmesine izin vermemektedir. Dolayısıyla bu teyit

atlanarak işlem yapılması mümkün değildir. Ayrıca, 4734 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesi

uyarınca istisna kapsamında yapılan alımlarda da aynı şekilde ihale üzerinde kalan isteklinin

ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının EKAP’tan teyit ettirilmesi gerektiği de

unutulmamalıdır.

Maddenin son fıkrasında her iki isteklinin de yasaklı çıkması halinde ihalenin iptal

edileceği hükme bağlanmıştır. Bu hükümden, bu isteklilerden bir tanesinin yasaklı olmaması

durumunda ihale yetkilisinin onaylama yetkisini kullanması gerektiği anlaşılmaktadır. Ancak

bu durumda ihale yetkilisinin önünde, ikinci avantajlı teklif olmayan bir ihale olacağı açıktır.

Teyidin hangi hususları kapsadığı, istekli ile birlikte kimler için teyit alınması gerektiği

gibi hususların ayrıntısı Kamu İhale Genel Tebliğinde düzenlenmiş olup yasaklılık teyidinin,

denetimlerde dikkat edilmesi gereken önemli bir konu olduğu unutulmamalıdır.

9.4. İhale Kararının Onaylanması

İhale komisyonunun ihale kararı ancak ihale yetkilisi tarafından onaylanması halinde

geçerli olur. Eğer ihale yetkilisi ihale komisyonunun kararına katılmıyorsa bu durumda

onaylamaz ve ihale hükümsüz kalmış olur. Burada dikkat edilmesi gereken önemli husus; ihale

yetkilisinin ihale komisyonu kararına müdahale edemeyeceği, onu değiştiremeyeceğidir.

Mevcut haliyle kararı ya onaylayacak ya da onaylamayacaktır. Konuya ilişkin olarak maddenin

altıncı ve yedinci fıkraları bu hususları düzenlemekte ve ihale yetkilisinin bu yetkisini beş

127

işgünü içinde kullanmasını öngörmektedir. Ancak ihale yetkilisine tanınan bu sürenin disipliner

bir süre olarak kabul edilmesi gerektiği söylenmelidir. Zira bu süre bazen fiili olarak

aşılabilmektedir. Özellikle ihale yetkilisinin görev başında olmaması veya kurul şeklindeki

ihale yetkilisinin (Örn: yönetim kurulu) toplantı günlerinin bu beş işgününe denk gelmemesi

gibi durumlarla karşılaşılabilmektedir.

9.5. Kesinleşen İhale Kararının İsteklilere Bildirimi

İhale komisyon kararı ihale yetkilisi tarafından onaylanınca kesinleşmiş olur. Kanunun

41 inci maddesi uyarınca; ihale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı

günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif

veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye

alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilmelidir. İhale kararının ihale

yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle

bildirim yapılması gerektiği hükme bağlanmıştır. Ancak ihale uygulama yönetmeliklerinde

yapılan düzenlemeler uyarınca kesinleşen ihale sonucu, 40 ıncı madde çerçevesinde alınan ihale

komisyon kararı eklenen bir ihale sonucu bildirim formu ile isteklilere bildirilmektedir. Böylece

ihaleyi kazanamayan isteklilerin tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama

gerekçelerine yer verilirken, isteklilerin ihalenin nasıl gerçekleştiği, hangi istekli ile ilgili olarak

ihale komisyonunun nasıl değerlendirme yaptığı, ihalenin iptal edilmesi durumunda ise,

ihalenin ihale yetkilisinin kararıyla mı, yoksa ihale komisyonunun bütün teklifleri reddetmesi

üzerine ihale yetkilisi kararıyla mı iptal edildiği de her istekliye bildirilmiş olmaktadır. Söz

konusu form, ihale uygulama yönetmelikleri ekindeki standart formlardan biridir.

İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c)

bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme

imzalanamayacağına ilişkin son fıkra hükmü, 55 inci maddede düzenlenen idareye şikayet

süresini güvenceye almayı amaçlayan bir hükümdür. Zira idare yanlış bir ihale kararı almışsa

ve yanlış istekli ile sözleşme imzalarsa, buna itiraz eden isteklinin hakkının korunmasına

yönelik olarak önceden imzalanmış sözleşmenin feshedilmesi uygulamada problemlere yol

açtığından, bu hüküm ile söz konusu sıkıntılar önlenmeye çalışılmıştır.

128

10- Sözleşmeye Davet ve sözleşmenin İmzalanması

10.1 Sözleşmeye Davet:

Kesinleşen ihale kararının bildiriminden sonraki bekleme süresinin içinde idareye

herhangi bir şikayet başvurusu olmamışsa artık ihaleyi kazanan istekli ile sözleme imzalama

sürecine girilmiş demektir. Kanunun 42 nci maddesi sözleşmeye davet işlemini açıklamaktadır.

Maddeye göre; 41 inci maddede belirtilen sürelerin bitimini (5 ve 10 günlük bekleme süreleri),

ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden

itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde

kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilmelidir. Yabancı

istekliler için bu süreye oniki gün ilave edilir.

Ancak Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrası uyarınca; KİK tarafından anılan

maddede istenen belgelerden taahhütname olarak sunulabilecekleri belirlenerek teklif mektubu

standart formunda belirtilen durumlara ilişkin belgelerin de sözleşme imzalama davetine icabet

edilirken idareye verilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Bilindiği üzere; anılan maddenin

dördüncü fıkrasının (a),(b),(c),(d),(e) ve (g) bentlerinde belirtilen durumlarda olunmadığına

ilişkin belgelerin sözleşme imzalanmadan önce sunulacağı, isteklilerin teklif mektuplarında

belirtilmektedir. Bu çerçevede ihale uygulama yönetmelikleri ekinde standart form olarak ihdas

edilen “İhale Üzerinde Kalan İsteklinin Sözleşme İmzalamaya Davet Edilmesine İlişkin ”

standart formda kesin teminatın yanında bu hususlara ilişkin belgelerin de idareye verilmesi

gerektiği belirtilmektedir.

İhale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik eden

belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde bu durumda olanlar ihale dışı

bırakılarak geçici teminatlarının gelir kaydedilmesi gerekeceğinden; bu belgelerin neler olduğu,

nerelerden alınacağı, hangi şartları taşıması gerektiği hususları önem arz etmekte olup buna

ilişkin ayrıntılar Kamu İhale Genel Tebliğinden incelenmelidir.

Diğer taraftan ihale kararının ihale yetkilisinin onayından önce alınan teyidin

üzerinden zaman geçtiği ve bu sürede sözleşme imzalanacak isteklinin yasaklanma ihtimaline

karşı sözleşmenin imzalanacağı tarihte, ihale sonuç bilgileri Kuruma gönderilmek suretiyle

ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit edilmesi

hususu da maddede hükme bağlanmış, böylece yasaklı bir istekliyle sözleşme imzalanması riski

giderilmiş olmaktadır.

Maddede sözleşme imzalanacak isteklinin kesin teminat getirmesi durumuna

danışmanlık hizmet alımları için bir istisna getirilmiş olup, 43 üncü madde hükmü gereğince

129

sözleşmeden önce kesin teminat alınmayan danışmanlık hizmet ihalelerinde sözleşmeye

davetin, kesin teminat istenilmeksizin birinci fıkra hükümlerine göre yapılması gerekmektedir.

10.2. Sözleşme Yapılmasında İsteklinin Sorumluluğu

Kanunun 42 nci maddesi uyarınca sözleşmeye davet edilen istekli, davet tarihinden

itibaren 10 gün içinde, taahhüt ettiği durumlara ilişkin belgeler ile birlikte kesin teminatı idareye

vererek sözleşme imzalamak zorundadır.

Kesin teminata ilişkin belirlemeler Kanunun 43 üncü maddesinde hükme bağlanmıştır.

Buna göre kesin teminat prensip olarak isteklinin teklifinin % 6’sıdır. Ancak maddede bunun

ötesinde düzenlemeler bulunmaktadır. Buna göre danışmanlık hizmet alımlarında ihale

dokümanında belirtilmesi şartıyla sözleşme aşamasında istekli kesin teminat vermeyebilir. Bu

durumda kesin teminat hakkedişlerden kesinti yapılarak tahsil dilecektir. Diğer taraftan

maddenin son fıkrasında; KİK’in, ihale üzerinde kalan isteklinin teklifinin sınır değerin altında

olması hâlinde, bu istekliden yaklaşık maliyetin % 6’sından az ve % 15’inden fazla olmamak

üzere alınacak kesin teminat oranına ilişkin düzenlemeler yapabileceği hükme bağlanmış olup,

bu yetki çerçevesinde bu oran % 9 olarak belirlenerek ihale uygulama yönetmeliklerinde hükme

bağlanmıştır.

İsteklinin davet tebligatını aldıktan itibaren on gün içinde idareye vermesi gereken

belgeler ve teminatla idareye başvurarak sözleşme imzalamaması halinde ise; protesto çekmeye

ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı gelir

kaydedilir ve Kanunun 58. maddesi gereğince altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar

ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir. Ancak, diğer yasal yükümlülükler yerine

getirildiği halde, Kanunun 10 uncu maddesi kapsamında taahhüt altına alınan durumu tevsik

etmek üzere idareye sunulan belgelerin taahhüt edilen duruma aykırı hususlar içermesi

nedeniyle sözleşmenin imzalanamaması halinde, ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı

gelir kaydedilir. Ancak, ihalelere katılma yasağı verilmez.

Bu durumda idare, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale

yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla, bu teklif sahibi istekli ile de Kanunda belirtilen esas ve

usullere göre sözleşme imzalayabilir. Ancak ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi

istekli ile sözleşme imzalanabilmesi için, 42 nci maddede belirtilen on günlük sürenin bitimini

izleyen üç gün içinde ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye 42 nci maddede

belirtilen şekilde tebligat yapılması gereklidir.

130

Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin de sözleşmeyi imzalamaması

durumunda ise, bu teklif sahibinin de geçici teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir ve bu

istekli hakkında da Kanunun 58. maddesi gereğince altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar

ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir. Ancak, diğer yasal yükümlülükler yerine

getirildiği halde, Kanunun 10 uncu maddesi kapsamında taahhüt altına alınan durumu tevsik

etmek üzere idareye sunulan belgelerin taahhüt edilen duruma aykırı hususlar içermesi

nedeniyle sözleşmenin imzalanamaması halinde bu isteklinin de geçici teminatı gelir

kaydedilir. Ancak, bu istekli için de ihalelere katılma yasağı verilmez.

10.3. Sözleşme Yapılmasında İdarenin Sorumluluğu:

Kanunun 45 inci maddesine göre sözleşme yapılması konusunda idare de üzerine

düşenleri yapmalıdır. İdarenin bu konudaki görevi; 42 nci maddeye göre sözleşmeye davet

etmek ve 44 üncü maddeye göre sözleşme yapmak üzere başvuru yapmış istekli ile sözleşme

imzalamaktır. Bu yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle sözleşmenin

imzalanamaması halinde istekli sürenin bitmesini izleyen günden itibaren en geç beş gün içinde,

on gün süreli bir noter ihbarnamesi ile bildirmek şartıyla, taahhüdünden vazgeçebilir. Bu

takdirde geçici teminat geri verilir ve istekli teminat vermek için yaptığı belgelendirilmiş

giderleri istemeye hak kazanır. Bu zarar, sebep olanlara tazmin ettirilir ve ayrıca haklarında 60

ıncı madde hükümleri uygulanır.

10.4. Sözleşmenin İmzalanması

Kanunun 46 ncı maddesi uyarınca her ihalenin sözleşmeye bağlanması zorunludur.

Sözleşmeler idarece hazırlanır ve ihale yetkilisi ile yüklenici tarafından imzalanır. Yüklenicinin

ortak girişim olması halinde, sözleşmeler ortak girişimin bütün ortakları tarafından imzalanır.

İhale dokümanında aksi belirtilmedikçe sözleşmelerin notere tescili ve onaylattırılması zorunlu

değildir.

488 sayılı Damga Vergisi Kanununa göre; sözleşmenin yapılmasına ait vergi, resim ve

harçlarla diğer sözleşme giderleri, anılan Kanununun “resmi kurum” olarak saydığı idareler söz

konusu olduğunda yükleniciye aittir. 488 sayılı Kanun, diğer durumlarda bu konunun taraflarca

kararlaştırılacağını, kararlaştırılmaması halinde herbir tarafın doğacak damga vergisinin

yarısından sorumlu olduğunu belirtmektedir.

131

Sözleşme bedeli Kanunun 53/(j)-1 maddesinde belirlenen tutarı aşan sözleşmelerde,

onbindebeş (%0,05) Kamu İhale Kurumu payı yüklenici tarafından sözleşme imzalanmadan

önce Kurum hesaplarına yatırılacaktır.

İhale yetkilisi ve yüklenici tarafından imzalanan sözleşmenin kaç nüsha olacağının

sözleşme tasarısında belirtilmesi gereklidir. Zira imzalanan sözleşmenin her nüshası damga

vergisine tabidir ve bu maliyet teklif fiyatını etkileyeceğinden isteklinin bu konuda bilgi sahibi

olması gerekli olup, bu konudaki idare iradesi sözleşme tasarısında ortaya konmalıdır. Nitekim

bu husus tip sözleşmelerin son maddesinde, idarece doldurulacak bir alan olarak

düzenlenmiştir. Uygulamada sözleşmeler genellikle bir nüsha olarak imzalanmakta ve idarece

onaylı bir örneği de yükleniciye verilmektedir. Ancak yüklenici tarafından imza aşamasında

sözleşmenin birden fazla nüsha olarak düzenlenmesi talep edilirse, talep edilen sayı kadar

sözleşme nüshası düzenlenebilir.

Maddenin son fıkrasında ihale dokümanında belirtilen şartlara aykırı sözleşme

düzenlenemeyeceği hükme bağlanmış olup, teorik olarak aksi bir durumun, yapılmış ihaleyi

anlamsız hale getireceği söylenmelidir.

10.5. İhale Sonuç Bildirimi:

Kanunun 47 nci maddesi; 5 inci maddesindeki saydamlık ilkesine uygun olarak ihale

sonuçlarının kamuoyuna ilan yoluyla duyurulmasına ilişkin hükümleri içermektedir. Ancak

bunun ötesinde, KİK’in kamu alımlarına ilişkin istatistik üretme ve yayınlama görevini yerine

getirebilmesi için de bu sonuç bildirimleri önem taşımaktadır. Maddede;

“Bu Kanun kapsamında yer alan idarelerin yapım işleri ile mal ve hizmet alımlarının

sonuçları, 42 nci maddeye göre gönderilenler hariç, en geç onbeş gün içinde Kuruma bildirilir.

Bu sonuçlardan Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin olanlar Kurum tarafından Kamu İhale

Bülteninde yayımlanır. Sonuç bildirimlerinde yer verilecek bilgiler ile savunma, güvenlik ve

istihbarat alanlarında görev yapan idarelerin Kanun kapsamında yaptıkları mal ve hizmet

alımları ile yapım işlerine ilişkin ihale sonuçlarından hangilerinin yayımlanacağı ilgili

idarenin görüşü alınarak Kurum tarafından belirlenir.”

Hükmü bulunmaktadır. Maddede 42 nci maddeye gönderilen ihale sonuçlarının hariç

tutulduğu gözden kaçmamalıdır. Zira ihale sonuçları 42 nci maddeye göre sözleşme

imzalanacağı gün sözleşme imzalanacak istekli için yapılacak yasaklılık teyit işlemi

kapsamında zaten KİK’e gönderilmek durumundadır. Maddede mal ve hizmet alımları ile

yapım işlerinden söz edilmekte olup, bu alımların yöntemine ilişkin bir ayrıma gidilmemiştir.

132

Bu durumda; 42 nci maddeye göre gönderilen ihale sonuçları dışında, istisna kapsamında

yapılan alım ve işler ile doğrudan temin kapsamında yapılan alım ve işlerle ilgili bildirimlerin

madde kapsamında olduğu anlaşılmaktadır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin olarak Kamu İhale Genel Tebliğinde gerekli

açıklamalar bulunmakta olup, sonuç bildiriminde yer verilecek bilgiler ile maddede belirtilen

savunma, güvenlik ve istihbarat alanında görev yapan idarelerin Kanun kapsamındaki

alımlarına ilişkin belirlemeler anılan Tebliğde açıklanmıştır.

ŞİKAYET VE İTİRAZEN ŞİKAYET SÜRECİ

Genel Bilgiler

Kanun kapsamında yapılan ihalelerde idarenin gerçekleştirdiği eylem ve işlemlere

ilişkin idari başvuru sistemi Kanunun 54-57 nci maddelerinde düzenlenmiştir. İhaleye katılan

birden fazla istekli arasından sadece biri ihaleyi kazanacağından, diğerlerinin yaptığı her türlü

maddi ve manevi masraf karşılıksız kalacak, gelecekle ilgili kar beklentileri boşa çıkmış

olacaktır. Bu nedenle, ihale sürecinde, mevzuata aykırı şekilde hak kaybına uğratıldığını

düşünenlerin haklarının korunması önem taşımaktadır. İhale sürecindeki eylem ve işlemler

kategorik olarak idare hukukunun konusu olmakla idari yargının görev alanına girmekle

birlikte, hukuki süreçlerin uzun olması nedeniyle, kamu hizmetinin kesintiye uğratılmaması

veya hızlı şekilde sunulabilmesi için mahkeme öncesi idari bir ihtilaf çözme mekanizmasının

faydalı olacağı düşüncesiyle mevcut sistem Kanuna işlenmiştir.

Kanunun 54 üncü maddesinde özetle; şikayet ve itirazen şikayetin ne olduğu,

başvuruların şekil şartları ile nerelere nasıl başvuruda bulunulacağı ile bu başvurular üzerine

hangi tür kararlar alınacağı,

Kanunun 55 inci maddesinde genel olarak; idareye yapılacak şikayet başvurusunun

konuları ve süreleri ile idarenin şikayet üzerine yapacağı işlemler, idarenin alacağı kararın

sonuçları ve KİK’e başvuru süreleri,

Kanunun 56 ncı maddesinde ise itirazen şikayet yoluyla KİK’e başvuru halinde KİK’in

inceleme ve karar süreçlerinin neleri içerdiği, KİK’in yetkileri ve KİK kararlarının uygulanması

hususları,

Kanunun 57 nci maddesinde ise; KİK kararlarına karşı yargıya başvurma hususu,

133

Düzenlenmiştir. KİK tarafından ise, Kanunda yazılı hükümlerin uygulanmasını

göstermek üzere “İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik”(İYBHY) ve bu

Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik olarak da “İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında

Tebliğ” çıkarılmış olup, bu düzenlemeler şikayet ve itirazen şikayet sistemiyle ilgili Kanundaki

hükümlerin uygulamasına ilişkin ayrıntıları göstermektedir.

Tanımlar:

İYBHY’nin 3 üncü maddesinde;

a) İhale süreci: İhale yetkilisince ihale onayının verildiği tarihten itibaren başlayan,

sözleşmenin veya çerçeve anlaşmanın taraflarca imzalanıp notere onaylattırılması ve tescili ile

noter onayı ve tescili gerekmeyen hallerde ise sözleşmenin veya çerçeve anlaşmanın taraflarca

imzalanmasıyla tamamlanan süreci,

b) İlk ilan: Kamu İhale Bülteni ile birlikte işin ve/veya ihalenin yapılacağı yerde

yapılan ilanlardan Kamu İhale Bülteninde yapılmış olan ilanı, Kamu İhale Bülteninde

yayımlanmayan ilanlarda ise önce yapılmış olan ilan,

c) İş günü: Ulusal bayram ve genel tatil günleri ile hafta tatili günleri dışında kalan ve

idari izin günlerini de kapsayan günler,

ç) Kanun: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu,

d) Nihai karar: Bu Yönetmelikte yer alan usul ve esaslar çerçevesinde Kurul tarafından

başvuruyu sonuçlandıran karar,

(e) İstekli: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi,

hizmet sunucusu veya yapım müteahhidi veya kendisiyle çerçeve anlaşma imzalanan gerçek

veya tüzel kişiyi ya da bunların oluşturdukları iş ortaklığı,

(f) Münferit sözleşme süreci: Çerçeve anlaşma kapsamında alım veya iş yapılmasına

ihale yetkilisince onay verildiği tarihten itibaren başlayan ve münferit sözleşmenin

imzalanmasıyla tamamlanan süreç,

Olarak tanımlanmıştır. Bu tanımlar başvuruların değerlendirilmesi ve

sonuçlandırılması açısından esas alınacak tanımlar olduğundan önem arz etmektedir.

Başvuru Yolları

İhalelere yönelik başvuru yolları şikayet ve itirazen şikayettir.

134

Şikayet; ihale sürecindeki işlem ve eylemlerin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla aday,

istekli veya istekli olabilecekler tarafından idareye yapılan başvurudur.

İtirazen şikayet ise;

a) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya

süresi içinde karar alınmaması halinde,

b) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından şikayet dilekçesinin kayıtlara alındığı

tarih veya sonrasında herhangi bir nedenle alınan ihalenin iptali kararına karşı,

c) İtirazen şikayet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem

belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından verilen ihalenin iptali kararına karşı,

Kuruma yapılan başvurudur.

Başvuru Ehliyeti

İYBHY’nin 5 inci maddesine göre;

İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya

zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden;

a) İstekli olabilecekler; ön yeterlik ve/veya ihale dokümanının verilmesi, ön yeterlik

ve/veya ihale ilanında veya ön yeterlik ve/veya ihale dokümanında yer verilen düzenlemeler

ve/veya bu düzenlemeler ile idari uygulamalar arasındaki uyumsuzluklar,

b) Adaylar; belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihalelerde ön yeterlik

başvurularının sunulması, değerlendirmesi ve sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem ve

eylemler; belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde

ise kısa listeye alınmış olmaları kaydıyla ayrıca ihale daveti ve/veya ihale dokümanının

gönderilmesi, ihale dokümanında yer verilen düzenlemeler ve/veya bu düzenlemeler ile idari

uygulamalar arasındaki uyumsuzluklar,

c) İstekliler; yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve

ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler,

hakkında başvuruda bulunabilir.

Başvuru Süreleri

İYBHY’nin 6 ncı maddesine göre,

İdareye şikayet süresi; ihale sürecindeki şikayete konu işlem veya eylemlerin farkına

varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanunun 21 inci

135

maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda

beş gün, diğer hallerde on gündür.

Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikayetler, birinci fıkradaki

süreleri aşmamak kaydıyla başvuru veya teklif sunulmadan önce en geç ihale veya son başvuru

tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.

Kuruma itirazen şikayet süresi; şikayet veya itirazen şikayet üzerine idare tarafından

alınan iptal kararına karşı yapılacak başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.

Sürelerin hangi gün başlayıp hangi gün sona ereceğine ilişkin genel esaslar ise

İYBHY’nin 7 nci maddesinde düzenlenmiştir.

Başvurunun Şekil Unsurları

Şekil unsurları idari başvurular açısından hayati önemi haizdir. Zira ancak bu sayede

bir başvurunun işleme alınıp alınamayacağına ilişkin sağlıklı karar verilmesi ve ihtilaf halinde

de bu kararın sorgulanması mümkün olabilecektir. İYBHY’nin 8 inci maddesinde bu şekil

unsurları sayılmış olup aşağıda özetlenmiştir.

Şikayet başvuruları idareye, itirazen şikayet başvuruları ise Kuruma hitaben yazılmış

imzalı dilekçelerle yapılır.

Dilekçelerde aşağıdaki hususlara yer verilir;

a) Başvuru sahibinin, varsa vekil ya da temsilcisinin; adı, soyadı veya unvanı ve adresi

ile (…) faks numarası.

b) İhaleyi yapan idarenin ve ihalenin adı veya ihale kayıt numarası.

c) Başvuruya konu olan durumun farkına varıldığı veya bildirildiği tarih.

ç) Başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı deliller.

d) İtirazen şikayet başvurularında ayrıca idareye yapılan şikayetin tarihi ve varsa

şikayete ilişkin idare kararının bildirim tarihi.

İlana yönelik başvurularda ilk ilan tarihi başvuruya konu olan durumun farkına

varıldığı veya bildirildiği tarih olarak belirtilir. Ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana

yansımayan hükümlerine yönelik başvurularda, dokümanın satın alındığı, belli istekliler

arasında ihale usulü ile yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde ise ihale dokümanının

teslim alındığı tarih, başvuruya konu olan durumun farkına varıldığı veya bildirildiği tarih

olarak belirtilir.

Şikayet dilekçelerine başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgeler ile imza

sirkülerinin aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneğinin eklenmesi zorunludur. Ancak aday

136

veya isteklinin başvuru belgeleri veya teklif zarfı içerisinde bu belgelerin bulunması

durumunda, dilekçe ekinde söz konusu belgeler aranmaz.

İtirazen şikayet dilekçelerine, başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgeler

ile imza sirkülerinin aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneklerinin, (Ek ibare: 25/01/2017-

29959 R.G./1. md.) idareye verilen şikayet dilekçesinin bir örneği varsa şikayete idarece verilen

cevabın bir örneği ile başvuru bedelinin, teminat alınan hallerde başvuru teminatının Kurum

hesaplarına yatırıldığına dair belgenin eklenmesi zorunludur.

Ortak girişim adına yapılacak şikayet veya itirazen şikayet başvurularının, pilot

ortak/koordinatör ortak veya temsil yetkisi verilen özel ortak ya da ortakların tamamı tarafından

yapılması zorunludur. Bu başvurulara, ortak girişim beyannamesinin veya sözleşmesinin, özel

ortak tarafından yapılan başvurularda ayrıca özel ortağa temsil yetkisi verildiğine ilişkin

belgenin eklenmesi gerekir.

Aynı kişi tarafından birden fazla ihaleye, birden fazla kişi tarafından aynı ihaleye veya

birden fazla ihaleye tek dilekçe ile başvuruda bulunulamaz.

İdarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirtilen hususlar hariç, şikayet başvurusunda

belirtilmeyen hususlar itirazen şikayet başvurusuna konu edilemez.

İlana ve ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik başvurularda, şikayet dilekçesi

ekine ihale konusu alanda faaliyet gösterildiğine ilişkin belge eklenmesi zorunludur.

Başvuruların Yapılacağı Yerler

İYBHY’nin 9 uncu maddesine göre şikayet başvuruları idareye, itirazen şşikayet

başvuruları ise KİK’e yapılır. Ancak uygulamada kimi zaman idare yerine başka bir idari

mercie veya KİK yerine mahkemeye veya başka bir mercie başvuru yapıldığı da görülmüş olup,

bu durumlara ilişkin düzenlemelere de maddede yer verilmiştir.

İdarece Yapılacak İşlemler:

İYBHY’nin 10 uncu maddesi şikayet başvurularının idarelerce nasıl değerlendirileceği

ve hangi süreler içinde ne tür işlemler yapacakları hususlarını düzenlemektedir. Maddedeki

düzenlemelere göre;

İdare, şikayet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak 10 gün içinde gerekçeli

bir karar alır. Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikayet başvurularının

ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması esastır.

137

Alınan karar, şikayetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar

tarihini izleyen 3 gün içinde bildirilir (tebligata çıkarır).

İlan ile ihale veya ön yeterlik dokümanına yönelik başvurular dışında istekli

olabileceklere bildirim yapılmaz.

Şikâyet süresi boyunca, İdarece, sözleşmenin imzalanması dışında kalan diğer ihale

işlemlerine devam edilebilecektir. Esasen bu süreç içinde idarenin sözleşme imzalaması halinde

idareye uygulanabilecek bir yaptırım Kanunda bulunmamaktadır. Sadece; Kanunun 56 ncı

maddesinde;

“Kanunda belirtilen sürelere ve usule uyulmadan sözleşme imzalanmış olması veya

itirazen şikayet başvurusundan feragat edilmesi itirazen şikayet başvurusunun incelenmesine

ve 54 üncü maddede sayılan kararlardan birinin alınmasına engel teşkil etmez.”

Hükmü bulunmakta olup, bu hükme göre, süreye ve usule uyulmadan sözleşme

imzalanması halinde, başvuru sahibi KİK’e başvuru yapmışsa KİK bu itirazen şikayeti

sözleşmenin imzalanmış olması nedeniyle reddetmeyecek ve inceleyip karar verebilecektir. İşte

idare için risk, KİK’in düzeltici işlem veya iptal kararı vermesi nedeniyle imzalanmış

sözleşmenin feshedilmesi zorunluluğundan kaynaklı olarak yüklenici ile yaşayacağı sorunlar

ve eğer ödeme yapılmış ise geçersiz bir sözleşmeye dayalı yapılan ödemeden dolayı üstleneceği

mali sorumluluktur. Bu nedenle idareler hemen hemen hiçbir zaman kendilerine şikayet olmuş

bir ihalede Kanun ve İYBHY hükümleri dışında bir uygulamaya girmemektedirler. İdareler

kendilerine bir şikayet başvurusu yapılmışsa; sözleşmeyi aşağıdaki şartların gerçekleşmesi

halinde imzalamalıdırlar:

i-Kurula başvuru süresi olan 10 gün geçmesine rağmen, Kurula itirazen şikayet

başvurusunda bulunulmadığının tespit edilmesi;

ii-İtirazen şikayet başvurusunda bulunulması halinde ise Kurul tarafından nihai karar

verilmesi.

İdare eğer şikayet başvurusunu haklı bulmuş ise buna ilişkin olarak düzeltici işlemi

uygular. Burada, ilan ve ihale dokümanına yönelik şikayetin haklı bulunması durumunda

yapılması gereken özel bir işlemden bahsetmek gereklidir. Kanunun 55 inci maddesinin 2 nci

fıkrasında;

“İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetler birinci fıkradaki süreleri

aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.

Bu yöndeki başvuruların idarelerce ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması

esastır. Şikayet üzerine yapılan incelemede tekliflerin hazırlanmasını veya işin

gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin bulunması

138

ve idarece ihale dokümanında düzeltme yapılmasına karar verilmesi halinde, gerekli düzeltme

yapılarak 29 uncu maddede belirtilen usule göre son başvuru veya ihale tarihi bir defaya

mahsus olmak üzere ertelenir. Ancak belirlenen maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin

ilanda da bulunması halinde 26 ncı maddeye göre işlem tesis edilir.”

Hükmü bulunmaktadır. Bu hüküm çerçevesinde uygulama yapmak üzere idarenin

zeyilname ile ilan veya dokümanda düzeltme yapmak ve 29 uncu maddedeki süreyi koruyacak

şekilde ihale/ön yeterlik tarihini ertelemesi gerektiğine dikkat edilmelidir.

KİK’e İtirazen Şikayet Başvurusu

İdarece Kanunun 55 inci maddesinde kendisine tanınan süre içinde bir karar

alınmaması durumunda başvuru sahibi tarafından karar verme süresinin bitimini, süresinde

alınan kararın uygun bulunmaması durumunda ise başvuru sahibi dahil aday, istekli veya istekli

olabilecekler tarafından idarece alınan kararın bildirimini izleyen 10 gün içinde Kuruma

itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir.

İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikayet ve itirazen şikayet üzerine

alınanlar itirazen şikayete konu edilebilir ve bu kararlara karşı 5 gün içinde doğrudan Kuruma

başvuruda bulunulabilir.

Kanunun 56 ncı maddesine göre; KİK, itirazen şikayet başvurularını başvuru sahibinin

iddiaları ile idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemlerle

sınırlı olarak, eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler.

Eşit muamele ilkesi yönünden yapılacak incelemede; dayanağı bakımından, itiraz

edilen işlemin diğer aday veya isteklilere ilişkin olarak Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine

uygun şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine bakılır.

Sözleşmenin, Kanun’da belirtilen sürelere ve usule uyulmadan imzalanmış olması

veya itirazen şikayet başvurusundan feragat edilmesi, Kurum tarafından itirazen şikayet

başvurusunun incelenip sonuçlandırılmasına engel teşkil etmez.

Kurul tarafından gerekli görüldüğü takdirde, başvuru dilekçesi ve eklerinin bir

örneğinin ilgisi nedeniyle idareye veya idarenin bağlı veya ilgili/ilişkili olduğu merciye yahut

yetkili Cum-huriyet Başsavcılığına gönderilmesine ve/veya yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına

suç duyurusunda bulunulmasına karar verilebilir.

Kurum, itirazen şikayete ilişkin nihai kararını, incelenen ihaleye ilişkin gerekli bilgi

ve belgeler ile ihale işlem dosyasının kayıtlara alındığı tarihi izleyen yirmi gün içinde vermek

zorundadır. Bu süre 21’inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihaleler ile şikayet ve

139

itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet

başvurularında on iş günü olarak uygulanır.

Kurul tarafından verilen bütün kararlar, karar tarihini izleyen beş iş günü içinde

taraflara tebligata çıkarılır ve tebligata çıkarıldığı tarihi izleyen beş gün içinde Kurumun

internet sayfasında yayınlanır.

Kurul Kararlarının Uygulanması ve Yargısal İnceleme

Kanunun 56 ncı maddesinin son fıkrasına göre idareler, hukuki durumda değişiklik

yaratan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorundadır. Bu

bağlamda Kanunun 57 nci maddesindeki; şikâyetler ile ilgili Kurum tarafından verilen nihai

kararların Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinde dava konusu edilebileceği ve bu davaların

öncelikle görüleceğine ilişkin hüküm çerçevesinde durum değerlendirildiğinde,;itirazen

şikayete konu olmuş bir ihaleye ilişkin olarak KİK tarafından verilen nihai kararın gereğini

yerine getiren idarenin, bu nihai karar yargı yerine taşınmış ve yargı yeri de KİK kararını iptal

etmiş ise, KİK kararını yerine getiren idarenin sorumlu olup olmayacağı hususu tartışmaya

değer bir husustur. Kanaatimizce idare KİK kararlarını uygulamak zorunda olduğundan,

sonradan iptal edilene kadar KİK kararı uyarınca yaptığı işlemlerden dolayı sorumlu

olmamalıdır.

Burada denetim riski açısından durum değerlendirildiğinde; ihaleye ilişkin bir şikayet

olduğunun tespit edilmesi halinde sürecin dikkatle takip edilmesi ve idarenin yetkili mercilerin

kararlarının gereğini yerine getirip getirmediğinin incelenmesi gerektiği görülmektedir.

140

KAMU İHALE KANUNU (01.01.2018 Tarihi İtibarıyla Geçerli Metin)

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Uygulama İlkeleri

Amaç Madde 1- Bu Kanunun amacı, kamu hukukuna tâbi olan veya kamunun denetimi altında

bulunan veyahut kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde

uygulanacak esas ve usulleri belirlemektir.

Kapsam

Madde 2- Aşağıda belirtilen idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan

karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre

yürütülür:

a) (Değişik: 1/6/2007-5680/1 md.) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel

bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar,

birlikler (meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç), tüzel

kişiler.

b) (Değişik: 30/7/2003-4964/1 md.) Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet

teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri.

141

c) (Değişik: 30/7/2003-4964/1 md.) Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla

kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslekî

kuruluşlar ve vakıf yüksek öğretim kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar.

d) (Değişik: 12/6/2002-4761/10 md.) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan

veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları

her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler.

e) (Değişik: 13/2/2011-6111/176 md.) 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ile bu bankaların doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları şirketlerin yapım ihaleleri.

(Değişik ikinci fıkra: 13/2/2011-6111/176 md.) Ancak, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve bu Fonun hisselerine kısmen ya da tamamen sahip olduğu bankalar, 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ve bu bankaların doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları şirketler ((e) bendinde belirtilen yapım ihaleleri hariç) 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankaların 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tabi gayrimenkul yatırım ortaklıkları ile enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler bu Kanun kapsamı dışındadır.

İstisnalar

Madde 3- (Değişik: 30/7/2003-4964/2 md.) a) Kanun kapsamına giren kuruluşlarca, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek,

değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından

yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları ile 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince

orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden ve köylülerden yapılacak hizmet alımları,

b) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile

ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine ilgili bakanlık tarafından karar

verilen veya mevzuatı uyarınca sözleşmenin yürütülmesi sırasında özel güvenlik tedbirleri

alınması gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasını gerektiren

hallerle ilgili olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,

c) Uluslararası anlaşmalar gereğince sağlanan dış finansman ile yaptırılacak olan ve

finansman anlaşmasında farklı ihale usul ve esaslarının uygulanacağı belirtilen mal veya hizmet

alımları ile yapım işleri; uluslararası sermaye piyasalarından yapılacak borçlanmalara ilişkin

her türlü danışmanlık ve kredi derecelendirme hizmetleri; (Değişik ibare: 23/1/2017-KHK-

684/2 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7074/2 md.) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının

teknolojiye, güvenliğe, banknot ve kıymetli evrak üretimi ve basımına ilişkin mal ve hizmet

alımları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının dış kaynak temini ve danışmanlık hizmeti

alımları; (Ek İbareler: 27/4/2004 – 5148/2 md.) özelleştirme uygulamaları için 24.11.1994

tarihli ve 4046 sayılı Kanun çerçevesinde yapılacak her türlü danışmanlık hizmet alımları; hava

taşımacılığı yapan teşebbüs, işletme ve şirketlerin ticari faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet

alımları,

d) İdarelerin yabancı ülkelerdeki kuruluşlarının mal veya hizmet alımları ile yapım

işleri; yurt dışında bulunan nakil vasıtalarının o yerden sağlanması zorunlu mal veya hizmet

alımları,

e) Bu Kanun kapsamına giren kuruluşların; Adalet Bakanlığına bağlı ceza infaz

kurumları, tutukevleri işyurtları kurumları, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna

bağlı huzurevleri ve yetiştirme yurtları, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı üretim yapan okullar ve

142

merkezler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı enstitü ve üretme istasyonları ile

Başbakanlık Basımevi İşletmesi tarafından bizzat üretilen mal ve hizmetler için anılan

kuruluşlardan, Devlet Malzeme Ofisi Ana Statüsünde yer alan mal ve hizmetler için Devlet

Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünden, yük, yolcu veya liman hizmetleri için Türkiye

Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünden, akaryakıt ve taşıt için

Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar (Ek İbare:

20/11/2008-5812/1 md.) ile araştırma-geliştirme faaliyetleri kapsamında Türkiye Bilimsel ve

Teknolojik Araştırma Kurumundan yapacakları mal, hizmet ve danışmanlık hizmet alımları, et

ve et ürünleri için Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünden, ray üstünde çeken ve çekilen

araçlarda kullanılan monoblok tekerlek ve tekerlek takımları için Makine ve Kimya Endüstrisi

Kurumu Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar, 1

f) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Ulusal araştırma-geliştirme kurumlarının

yürüttüğü ve desteklediği araştırma-geliştirme projeleri için gerekli olan mal ve hizmet alımları

ile finansmanının tamamı Kanun kapsamındaki bir idare tarafından karşılanarak elde edilen

sonuçların bu idare tarafından sadece kendi faaliyetlerinin yürütülmesinde faydalanıldığı haller

hariç, her türlü araştırma ve geliştirme hizmeti alımları,

g) 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî ve

sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine

yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer

tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme

bedeli ikitrilyon üçyüzmilyar Türk Lirasını (Onmilyonüçyüzaltmışdokuzbinüçyüzkırkdört

Türk Lirası)* aşmayan mal veya hizmet alımları,

h) Bu Kanun kapsamındaki idarelerin kendi özel mevzuatı uyarınca hak sahiplerine

sağlayacakları teşhis ve tedaviye yönelik hizmet alımları ile tedavisi kurumlarınca üstlenilen

kişilerin ayakta tedavisi sırasında reçeteye bağlanan ilaç ve tıbbî malzemelerin kişilerce

alımları, (Ek İbare: 20/11/2008-5812/1 md.) sağlık hizmeti sunan bu Kanun kapsamındaki

idarelerin teşhis ve tedaviye yönelik olarak birbirlerinden yapacakları mal ve hizmet alımları,

i) (Ek: 14/7/2004-5226/21 md.) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat

Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının rölöve,

restorasyon, restitüsyon ve konservasyon projeleri, sokak sağlıklaştırma, çevre düzenleme

projeleri ve bunların uygulamaları ile değerlendirme, muhafaza, nakil işleri ve kazı

çalışmalarına ilişkin mal ve hizmet alımları,2

j) (Ek: 3/3/2005-5312/25 md.) Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle

Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun

hükümleri kapsamında, acil müdahale plânlarının hazırlanması ve bir olay meydana geldikten

sonra kirliliğe müdahale ve acil müdahale plânlarının icrası için acil olarak ihtiyaç

duyulabilecek hizmet alımı ile araç, gereç ve malzeme alımı,

1 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle; bu bentte yer alan “malzemeler” ibaresi,

“hizmetler” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir. * Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

2 28/12/2010 tarihli ve 6093 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle; bu bentte yer alan “kapsamındaki” ibaresinden

sonra gelmek üzere “taşınır ve taşınmaz” ibaresi ve “restitüsyon” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve

konservasyon” ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

143

k) (Ek: 20/2/2008-5737/79 md.) Vakıf kültür varlıklarının onarımları ve restorasyonları

ile çevre düzenlemesine ilişkin mal veya hizmet alımları,

l) (Ek: 27/12/2007-5726/24 md.) Tanıkların korunmasına ilişkin mevzuat hükümlerine

göre alınacak koruma tedbirlerinin uygulanması için gerekli olan mal ve hizmet alımları,

m) (Ek: 9/7/2008-5784/28 md.) Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ)

tarafından ithalat yoluyla yapılacak spot sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımları,

n) (Ek: 20/11/2008-5812/1 md.; Değişik: 13/07/2013-6496/38 md.) Erbaş ve erler ile

askerî malzemelerin hava yoluyla taşıtılması için Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığından

yapılacak hizmet alımları, (Ek ibare: 07/04/2015-29319-6637/7 md.) Türkiye Radyo-

Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünün her türlü program, haber, yapım ve yayınlarla ilgili

olarak Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketinden yapacağı mal ve hizmet alımları ile

uluslararası mükellefiyetlerden doğan veya ulusal amaçlı; savunma, güvenlik, insani yardım

gibi durumlarda ortaya çıkabilecek acil ihtiyaçların, süratli ve etkin bir biçimde temini

amacıyla, önceden güvenceler alınmasına olanak sağlayan anlaşmalar veya sözleşmeler

yapmak suretiyle mal ve hizmet alımları,

o) (Ek: 25/6/2009-5917/31 md.; Değişik:04/06/2016-6719/11 md.) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının bağlı, ilgili veya ilişkili kurum veya kuruluşlarının, faaliyetleri ile ilgili olarak birbirlerinden veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarından karşılanan enerji, yakıt, mal, hizmet, danışmanlık alımları ve büyük onarım işleri, TETAŞ tarafından tedarik amaçlı yapılacak elektrik enerjisi alımları,

p) (Ek: 22/2/2007-5583/9 md.; Değişik: 3/6/2011-KHK-638/31 md.) Gençlik ve Spor Bakanlığının uluslararası gençlik faaliyetleri ile Spor Genel Müdürlüğü ve bağımsız spor federasyonlarının ulusal ve uluslararası sportif faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları,3

r) (Ek: 13/2/2011-6111/177 md.) Fakir ailelere kömür yardımı yapılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararnameleri kapsamında; işleticisi kim olursa olsun, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğünün kendisine veya bağlı ortaklık veya iştiraklerine ait olan kömür sahalarından yapacağı mal ve hizmet alımları,

s) (Ek: 31/3/2012-6288/5 md.; Değişik: 24/4/2013-6461/10 md.) Türkiye Cumhuriyeti

Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketinin, Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii Anonim Şirketi, Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi ve Türkiye Vagon Sanayii Anonim Şirketinden yapacağı mal veya hizmet alımları,

t) (Ek: 4/7/2012-6353/27 md.) Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığının kurduğu veya iştirak ettiği şirketten (ÖSYM’nin yapacağı mal ve hizmet alımlarında Yükseköğretim Kurulunun uygun görüşü alınmak kaydıyla) sınav faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak yapılacak mal ve hizmet alımları,

u) (Ek: 6/2/2014-6518/45 md.; Değişik: 18/06/2017-7033/73. Md.) Yenilik, yerlileşme

ve teknoloji transferini sağlamaya yönelik sanayi iş birliği (Mülga ibare: 16/2/2016-6676/16 md.)(…) uygulamalarını içeren mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,

3 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 177 nci maddesiyle; 22/2/2007 tarihli ve 5583 sayılı Kanunun 9

uncu maddesi ile eklenen “(k)” bendi “(p)” bendi olarak teselsül ettirilmiştir.

144

v) (Ek: 1/11/2017-7060/13 md.) Helal Akreditasyon Kurumunun akreditasyon

hizmetlerine ilişkin olarak yapacağı hizmet alımları,

Ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna tâbi değildir.

Tanımlar

Madde 4- Bu Kanunun uygulanmasında;

Mal : Satın alınan her türlü ihtiyaç maddeleri ile taşınır ve taşınmaz mal ve hakları,

Hizmet : (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme,

sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım,

basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme,

koruma ve güvenlik, meslekî eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine

yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve

benzeri diğer hizmetleri, 4

Yapım : Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü,

tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı,

baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi

her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük

onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri

yapım işlerini,

Tedarikçi : Mal alımı ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya bunların

oluşturdukları ortak girişimleri,

Hizmet sunucusu : Hizmet alımı ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya

bunların oluşturdukları ortak girişimleri,

Danışman : Danışmanlık yapan, bilgi ve deneyimini idarenin yararı için kullanan,

danışmanlığını yaptığı işin yüklenicileri ile hiçbir organik bağ içinde bulunmayan, idareden

danışmanlık hizmeti karşılığı dışında hiçbir kazanç sağlamayan ve danışmanlık hizmetlerini

veren hizmet sunucularını,

Yapım müteahhidi : Yapım işi ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişileri veya

bunların oluşturdukları ortak girişimleri,

Aday: Ön yeterlik için başvuran gerçek veya tüzel kişileri veya bunların oluşturdukları

ortak girişimleri,

Ortak girişim : (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) İhaleye katılmak üzere birden fazla

gerçek veya tüzel kişinin aralarında yaptıkları anlaşma ile oluşturulan iş ortaklığı veya

konsorsiyumları,

İstekli : Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi,

hizmet sunucusu veya yapım müteahhidini,

4 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle; bu tanımda yer alan “mimarlık ve mühendislik,

etüt ve proje, harita ve kadastro, imar uygulama, her ölçekte imar planı” ibareleri metinden çıkarılmıştır.

145

İstekli olabilecek : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) İhale konusu alanda faaliyet gösteren

ve ihale veya ön yeterlik dokümanı satın almış gerçek veya tüzel kişiyi ya da bunların

oluşturdukları ortak girişimi,

Yerli istekli : (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gerçek

kişiler ile Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilikleri,

Yüklenici : Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan istekliyi,

İdare : İhaleyi yapan bu Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşları,

İhale yetkilisi : (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) İdarenin, ihale ve harcama yapma

yetki ve sorumluluğuna sahip kişi veya kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış

görevlilerini,

Başvuru belgesi : Belli istekliler arasında ihale usulünde ön yeterliğe katılan aday

tarafından yeterliğinin tespitinde kullanılmak üzere sunulan belgeleri,

İhale dokümanı : İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde; isteklilere

talimatları da içeren idari şartnameler ile yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik

şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgileri,

Ön proje : Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin

araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme

ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve

profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projeyi,

Kesin proje : Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve

zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat

sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projeyi,

Uygulama projesi : Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü

ayrıntısının belirtildiği projeyi,

(…)5

İhale : Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin

istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını

müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri,

Teklif : Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyat teklifi ile

değerlendirmeye esas belge ve/veya bilgileri,

Açık ihale usulü : Bütün isteklilerin teklif verebildiği usulü,

Belli istekliler arasında ihale usulü : Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda idare

tarafından davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usulü,

5 14/7/2004 tarihli ve 5226 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle; bu maddede yer alan “Rölöve projesi”, “Restorasyon

projesi” ve “Restitüsyon projesi” tanımları metinden çıkarılmıştır.

146

Pazarlık usulü : Bu Kanunda belirtilen hallerde kullanılabilen, ihale sürecinin iki

aşamalı olarak gerçekleştirildiği ve idarenin ihale konusu işin teknik detayları ile gerçekleştirme

yöntemlerini ve belli hallerde fiyatı isteklilerle görüştüğü usulü,

Doğrudan temin : Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet

edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usulü,

Sözleşme : Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde idare ile yüklenici arasında

yapılan yazılı anlaşmayı,

Kurum : Kamu İhale Kurumunu,

Kurul : Kamu İhale Kurulunu,

Ön ilan : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) Yıl içerisinde ihale edilmesi planlanmış işlere

ilişkin olarak, mali yılın başlangıcını izleyen mümkün olan en kısa sürede yapılan duyuruyu,

Elektronik Kamu Alımları Platformu : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) İdareler ile

kamu alımları sürecine taraf olanların bu sürece ilişkin işlemleri internet üzerinden

gerçekleştirebilecekleri ve Kurum tarafından yönetilen elektronik ortamı,

Dinamik alım sistemi : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) İhale dokümanına uygun ön

teklif veren ve sistemin geçerlik süresi içerisinde yeterlik kriterlerini sağlayan bütün isteklilerin

sisteme kabul edildiği, piyasada mamul olarak bulunan malların tedarikine yönelik tamamen

elektronik ortamda gerçekleştirilen alım sürecini,

Elektronik eksiltme : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) Tekliflerin değerlendirilmesinin

ardından elektronik ortamda eksiltme şeklinde sunulan yeni fiyatların veya belirli teklif

unsurlarına ilişkin yeni değerlerin bir elektronik araç marifetiyle otomatik değerlendirme

metotları kullanılarak yeniden değerlendirilmesi ve sıralandırılması şeklinde tekrar eden

işlemleri,

Çerçeve anlaşma : (Ek: 20/11/2008-5812/2 md.) Bir veya birden fazla idare ile bir

veya birden fazla istekli arasında, belirli bir zaman aralığında gerçekleştirilecek alımların

özellikle fiyat ve mümkün olan hallerde öngörülen miktarlarının tespitine ilişkin şartları

belirleyen anlaşmayı,

Teminat mektubu: (Ek: 28/11/2017-7061/65 md.) Bankalar tarafından verilen

teminat mektupları ile Türkiye’de yerleşik sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası

kapsamında düzenlenen kefalet senetlerini,

İfade eder.

Temel ilkeler

Madde 5- İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit

muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve

zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

147

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı

ve yapım işleri birarada ihale edilemez.

Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri

kısımlara bölünemez.

Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale

usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.

Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.

(Değişik altıncı fıkra: 30/7/2003-4964/4 md.) İlgili mevzuatı gereğince Çevresel Etki

Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu

belgesinin alınmış olması zorunludur. Ancak, doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek

yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz.

İhale Komisyonu Madde 6- İhale yetkilisi, biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı

olması şartıyla, ilgili idare personelinden en az dört kişinin ve muhasebe veya malî işlerden

sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale

komisyonunu, yedek üyeler de dahil olmak üzere görevlendirir. 6

(Değişik ikinci fıkra: 30/7/2003-4964/5 md.) İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya

nitelikte personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye

alınabilir.

Gerekli incelemeyi yapmalarını sağlamak amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneği,

ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.

İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır. Komisyon kararları çoğunlukla alınır.

Kararlarda çekimser kalınamaz. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur.

Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yazmak ve imzalamak

zorundadır.

İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve

üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.

İhale işlem dosyası

Madde 7- İhalesi yapılacak her iş için bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada ihale

yetkilisinden alınan onay belgesi ve eki yaklaşık maliyete ilişkin hesap cetveli, ihale dokümanı,

ilân metinleri, adaylar veya istekliler tarafından sunulan başvurular veya teklifler ve diğer

belgeler, ihale komisyonu tutanak ve kararları gibi ihale süreci ile ilgili bütün belgeler bulunur.

İKİNCİ BÖLÜM

İhaleye Katılım Kuralları

Eşik değerler

6 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunun 13 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan ",genel ve katma bütçeli

kuruluşlarda maliye memurunun, diğerlerinde ise" ibaresi, "ve" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

148

Madde 8- Bu Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinin uygulanmasında yaklaşık maliyet

dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler aşağıda belirtilmiştir:

a) (Değişik: 12/6/2002-4761/12 md.) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli

idarelerin mal ve hizmet alımlarında üçyüzmilyar Türk Lirası.

(Birmilyonikiyüzotuzdokuzbinbeşyüzdoksandokuz Türk Lirası)*

b) (Değişik: 12/6/2002-4761/12 md.) Kanun kapsamındaki diğer idarelerin mal ve

hizmet alımlarında beşyüzmilyar Türk Lirası. (İkimilyonaltmışaltıbindört Türk Lirası)*

c) (Değişik: 12/6/2002-4761/12 md.) Kanun kapsamındaki idarelerin yapım işlerinde

onbirtrilyon Türk Lirası. (Kırkbeşmilyondörtyüzelliikibinüçyüzaltmışüç Türk Lirası)*

(Mülga son fıkra: 12/6/2002-4761/12 md.)

Yaklaşık maliyet

Madde 9- (Değişik: 30/7/2003-4964/6 md.)

Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü

fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve

dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik

ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere

açıklanmaz.

İhaleye katılımda yeterlik kuralları

Madde 10 - İhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve

teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler

istenebilir:

b) Ekonomik ve malî yeterliğin belirlenmesi için;

1) Bankalardan temin edilecek isteklinin malî durumu ile ilgili belgeler,

2) (Değişik: 30/7/2003-4964/7 md.) İsteklinin, ilgili mevzuatı uyarınca yayınlanması

zorunlu olan bilançosu veya bilançosunun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer

belgeleri,

3) İsteklinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü

altındaki ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgeler.

b) Mesleki ve teknik yeterliğin belirlenmesi için;

1) İsteklinin, mevzuatı gereği ilgili odaya kayıtlı olarak faaliyette bulunduğunu ve teklif

vermeye yasal olarak yetkili olduğunu kanıtlayan belgeler,

2) (Değişik: 20/11/2008-5812/3 md.) İstekli tarafından kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak; a) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili hizmet işleriyle ilgili deneyimi gösteren belgeler,

* Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

149

b) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili hizmet işlerinde sözleşme bedelinin en az % 80'i oranında denetlenen ya da yönetilen işlerle ilgili deneyimi gösteren belgeler,

c) Devam eden yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80'ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen, denetlenen veya yönetilen işlerle ilgili deneyimi gösteren belgeler, d) Son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarına ilişkin deneyimi gösteren belgeler, e) Devredilen işlerde sözleşme bedelinin en az % 80’inin tamamlanması şartıyla, son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili hizmet işleri ve son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarıyla ilgili deneyimi gösteren belgeler.

f) (Ek: 6/2/2014-6518/46 md.) Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi iş birliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlara, yararlandıkları destekler çerçevesinde yürüttükleri proje sonucu ortaya çıkan mal ve hizmetlerin ve bunlar dışında özkaynaklarla geliştirilmiş ve değerlendirilmesi için gerekli usulleri Bilim. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından Ar-Ge projesi neticesinde ortaya çıktığı belgelendirilen ürünlerin piyasaya arz edilmesinden sonra proje sonucu ortaya çıkan hizmetler ile yerli malı belgesine sahip ürünler için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Kurumca belirlenen esaslar çerçevesinde düzenlenen ve piyasaya arz tarihinden itibaren beş yıl süreyle kullanılabilecek olan belgeler.7

3) İsteklinin üretim ve/veya imalat kapasitesine, araştırma-geliştirme faaliyetlerine ve

kaliteyi sağlamasına yönelik belgeler,

4) İsteklinin organizasyon yapısına ve ihale konusu işi yerine getirmek için yeterli

sayıda ve nitelikte personel çalıştırdığına veya çalıştıracağına ilişkin bilgi ve/veya belgeler,

5) İhale konusu hizmet veya yapım işlerinde isteklinin yönetici kadrosu ile işi yürütecek

teknik personelinin eğitimi ve mesleki niteliklerini gösteren belgeler,

6) İhale konusu işin yerine getirilebilmesi için gerekli görülen tesis, makine, teçhizat ve

diğer ekipmana ilişkin belgeler,

7) İstekliye doğrudan bağlı olsun veya olmasın, kalite kontrolden sorumlu olan ilgili

teknik personel veya teknik kuruluşlara ilişkin belgeler,

7 16/2/2016 tarihli ve 6676 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle; bu fıkrada yer alan “Ar-Ge merkezlerinde,”

ibaresinden sonra gelmek üzere “Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde,” ibaresi, “ortaya çıkan mal ve hizmetlerin”

ibaresinden sonra gelmek üzere “ve bunlar dışında özkaynaklarla geliştirilmiş ve değerlendirilmesi için gerekli

usulleri Bilim. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

tarafından Ar-Ge projesi neticesinde ortaya çıktığı belgelendirilen ürünlerin” ibaresi eklenmiş ve metne

işlenmiştir.

150

8) İhale konusu işin ihale dokümanında belirtilen standartlara uygunluğunu gösteren,

uluslar arası kurallara uygun şekilde akredite edilmiş kalite kontrol kuruluşları tarafından

verilen sertifikalar,

9) İdarenin talebi halinde doğruluğu teyit edilmek üzere, tedarik edilecek malların

numuneleri, katalogları ve/veya fotoğrafları.

İhale konusu işin niteliğine göre yukarıda belirtilen bilgi veya belgelerden hangilerinin

yeterlik değerlendirmesinde kullanılacağı, ihale dokümanında ve ihale veya ön yeterliğe ilişkin

ilân veya davet belgelerinde belirtilir.

(Ek fıkra: 12/6/2002-4761/13 md.) Birinci fıkranın (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde belirtilen belgelerden, yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde, denetleme veya yönetme görevi nedeniyle alınanlarda gerçek kişinin mühendis veya mimar olma şartı aranır. İş bitirme, yönetim veya denetim suretiyle elde edilecek belgeler, belge sahibi kişi veya kuruluşların dışındaki istekliler tarafından kullanılamaz, belgeler devredilemez, kiraya verilemez ve satılamaz. Bu belge sahiplerinin kuracakları veya ortak olacakları tüzel kişiliklerin ihaleye girebilmesinde en az bir yıldır tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip olmaları, her ihalede bu oranın aranması ve teminat süresince bu oranın muhafaza edilmesi zorunludur.8 (Değişik son cümle: 20/11/2008-5812/3 md.; Değişik son cümle: 6/2/2014-6518/46 md.) Denetim ve yönetim faaliyetleri nedeniyle alınacak belgeler beşte bir oranında dikkate alınır. Ancak, yapımla ilgili hizmet işlerinden elde edilen belgeler yapım işlerinde kullanılamaz.

Aşağıda belirtilen durumlardaki istekliler ihale dışı bırakılır:

a) İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato ilân

eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda

olan.

b) İflası ilân edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara karşı borçlarından dolayı

mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir

durumda olan.

c) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal

güvenlik prim borcu olan.

d) Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi

borcu olan.

e) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla

hüküm giyen.

f) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş

veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen.

8 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle; bu fıkrada yer alan “tüzel kişiliğin” ibaresinden

önce gelmek üzere “en az bir yıldır” ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

151

g) İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki

faaliyetten men edilmiş olan.

h) Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte

belge verdiği tespit edilen.

i) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılan.

j) 17 nci maddede belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilen.

(Ek fıkra: 28/3/2007-5615/23 md.) Kurum, dördüncü fıkranın; (c) bendi ile ilgili olarak

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının uygun görüşünü alarak sosyal güvenlik prim borcunun

kapsamı ve tutarını; (d) bendi ile ilgili olarak, Gelir İdaresi Başkanlığının uygun görüşünü

alarak vergi borcu kapsamına girecek vergileri; tür ve tutar itibariyle belirlemeye yetkilidir.

(Ek fıkra: 28/3/2007-5615/23 md.) Bu madde kapsamında istenen belgelerden

hangilerinin taahhütname olarak sunulabileceği Kurum tarafından belirlenir. Gerçeğe aykırı

hususlar içeren taahhütname sunulması veya ihale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt

altına alınan durumu tevsik eden belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde

bu durumda olanlar ihale dışı bırakılarak geçici teminatları gelir kaydedilir.

İhaleye katılamayacak olanlar

Madde 11- Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak,

kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:

a) (Değişik: 20/11/2008-5812/4 md.) Bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler

gereğince geçici veya sürekli olarak idarelerce veya mahkeme kararıyla kamu ihalelerine

katılmaktan yasaklanmış olanlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu

kapsamına giren suçlardan veya örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir

ülkede kamu görevlilerine rüşvet verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar.9

b) İlgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler.

c) İhaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli

kişiler.

d) İhaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak,

yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar.

e) (c) ve (d) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve

ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenleri.

f) (c), (d) ve (e) bentlerinde belirtilenlerin ortakları ile şirketleri (bu kişilerin yönetim

kurullarında görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10'undan fazlasına sahip olmadıkları

anonim şirketler hariç).

9 1/11/2012 tarihli ve 6359 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle; bu bentte yer alan “olarak” ibaresinden sonra

gelmek üzere “idarelerce veya mahkeme kararıyla” ibaresi eklenmiştir.

152

g) (Ek bent: 22/11/2016-KHK-678/30 md.; Değişik bent: 23/1/2017-KHK-684/3 md.;Aynen kabul:1/2/2018-7071/29 md.) Terör örgütlerine iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bildirilen gerçek ve tüzel kişiler ile bu kapsamda olduğu Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından bildirilen yurt dışı bağlantılı gerçek ve tüzel kişiler.

İhale konusu işin danışmanlık hizmetlerini yapan yükleniciler bu işin ihalesine

katılamazlar. Aynı şekilde, ihale konusu işin yüklenicileri de o işin danışmanlık hizmeti

ihalelerine katılamazlar. Bu yasaklar, bunların ortaklık ve yönetim ilişkisi olan şirketleri ile bu

şirketlerin sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketleri için de geçerlidir.

(Değişik üçüncü fıkra: 30/7/2003-4964/8 md.) İhaleyi yapan idare bünyesinde bulunan

veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek, birlik, sandık gibi

kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketler bu idarelerin ihalelerine katılamazlar.

Bu yasaklara rağmen ihaleye katılan istekliler ihale dışı bırakılarak geçici teminatları

gelir kaydedilir. Ayrıca, bu durumun tekliflerin değerlendirmesi aşamasında tespit edilememesi

nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa, teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir.

(Ek fıkra: 22/11/2016-KHK-678/30 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7071/29 md.)

Birinci fıkranın (g) bendi kapsamındaki bildirimlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca belirlenir. Söz konusu bent kapsamında olduğu tespit edilen istekliler ihale dışı bırakılır, ancak bunların teminatları hakkında dördüncü fıkrada yer alan hüküm uygulanmaz. (Ek cümleler: 06/01/2017-KHK-680/65 md. Aynen kabul:1/2/2018-7071/29 md.) Aynı bent kapsamındaki işlemlerin yürütülmesinde görev alan kamu görevlilerinin, yaptıkları iş ve işlemler nedeniyle hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluğu doğmaz. Söz konusu bent hükümlerine göre yürütülen faaliyetler çerçevesinde elde edilen bilgi ve kayıtları, hukuka aykırı olarak kullanan, bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre cezalandırılır.

Şartnameler

Madde 12- İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini

belirten idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanması esastır. Ancak, mal veya hizmet

alımları ile yapım işlerinin özelliği nedeniyle idarelerce hazırlanmasının mümkün olmadığının

ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla, teknik şartnameler bu Kanun hükümlerine göre

hazırlattırılabilir.

İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale

dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler,

verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak, rekabeti engelleyici hususlar

içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacaktır.

Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu

sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamelerde teknik özelliklere ve

tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez

ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilmeyecektir.

Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik

özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde "veya dengi" ifadesine yer verilmek

şartıyla marka veya model belirtilebilir.

153

İhale ilan süreleri ve kuralları ile ön ilan 10 11

Madde 13- (Değişik: 30/7/2003-4964/9 md.) Bütün isteklilere tekliflerini hazırlayabilmeleri için yeterli süre tanımak suretiyle;

a) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan

ihalelerden;

1) Açık ihale usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az kırk gün önce,

2) Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak olanların ön yeterlik ilânları, son

başvuru tarihinden en az ondört gün önce,

3) Pazarlık usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az yirmibeş gün

önce,

Kamu İhale Bülteninde en az bir defa yayımlanmak suretiyle yapılır.

Yaklaşık maliyeti eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan belli istekliler arasında

yapılacak ihalelerde ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale

gününden en az kırk gün önce davet mektubu gönderilmesi zorunludur.

b) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik değerlerin altında kalan ihalelerden;

1) Yaklaşık maliyeti otuzmilyar Türk Lirasına (Yüzotuzbeşbinikiyüzotuzsekiz Türk

Lirasına)* kadar olan mal veya hizmet alımları ile altmışmilyar Türk Lirasına

(İkiyüzyetmişbindörtyüzseksendokuz Türk Lirasına)* kadar olan yapım işlerinin ihalesi,

ihale tarihinden en az yedi gün önce ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin en az

ikisinde,

2) Yaklaşık maliyeti otuzmilyar (Yüzotuzbeşbinikiyüzotuzsekiz Türk Lirası)* ile

altmışmilyar Türk Lirası (İkiyüzyetmişbindörtyüzseksendokuz Türk Lirası)* arasında olan

mal veya hizmet alımları ile altmışmilyar (İkiyüzyetmişbindörtyüzseksendokuz Türk

Lirası)* ile beşyüzmilyar Türk Lirası (İkimilyonikiyüzellidörtbinyüzdoksaniki Türk

Lirası)* arasında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az ondört gün önce Kamu

İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,

3) Yaklaşık maliyeti altmışmilyar Türk Lirasının

(İkiyüzyetmişbindörtyüzseksendokuz Türk Lirasının)* üzerinde ve eşik değerin altında olan

mal veya hizmet alımları ile beşyüzmilyar Türk Lirasının

(İkimilyonikiyüzellidörtbinyüzdoksaniki Türk Lirasının)* üzerinde ve eşik değerin altında

10 Bu madde başlığı “İhale ilan süreleri ve kuralları” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 5 inci

maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir. 11 Bu maddede yer alan “Resmi Gazetede” ibareleri, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle

“Kamu İhale Bülteninde” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

* Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

154

olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yirmibir gün önce Kamu İhale Bülteninde ve

işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,

En az birer defa yayımlanmak suretiyle ilân edilerek duyurulur.

Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlerin altında kalan belli istekliler

arasında yapılacak ihalelerde ön yeterlik ilânlarının son başvuru tarihinden en az yedi gün önce

(b) bendindeki süre hariç diğer usullere göre yapılması ve ön yeterlik değerlendirmesi

sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden önce (b) bendindeki sürelere göre davet

mektubu gönderilmesi zorunludur.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) İlanların, elektronik araçlar ile hazırlanması ve gönderilmesi halinde, birinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı alt bendindeki ilan süresi yedi gün kısaltılabilir. İlan ile ihale ve ön yeterlik dokümanına Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden doğrudan erişimin temin edilmesi halinde, birinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı alt bendindeki ilan süresi ile belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak ihalelerde ön yeterliği belirlenen adaylara yapılacak kırk günlük davet süresi beş gün kısaltılabilir. (Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) İdareler, yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihaleler için Kamu İhale Bülteninde ön ilan yapabilirler. Uluslararası ilan yapılan haller dahil ön ilan yapılması halinde kırk günlük ilan ve davet süresi yirmidört güne kadar indirilebilir. (Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilanda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:

a) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası ile elektronik posta adresi.

b) İhalenin adı, niteliği, türü ile mal ve hizmet alımlarında kalemler ve tahmini miktarlar, yapım işlerinde ise işin yapılacağı yer, yapı tekniği ve ihtiyaç programına göre tahmin edilen fiziki miktarı veya kapsamı.

c) Çerçeve anlaşma yapılıp yapılmayacağı. d) İhalenin yapılacağı yer. e) İhale ilanının yılın hangi çeyreğinde yayımlanacağı. (Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilan yapılan hallerde, dördüncü fıkrada belirtilen süre indiriminden faydalanılabilmesi için ihale ilanının ön ilan tarihinden itibaren en az kırk gün sonra yayımlanması gerekir. Ön ilan yapılmış olması idareye ihale yapma yükümlülüğü getirmez.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilan yapılan hallerde ihalenin açık ihale veya belli istekliler arasında ihale usullerinden biriyle gerçekleştirilmesi zorunludur. (Ek fıkra: 20/11/2008-5812/5 md.) Ön ilanlar Kamu İhale Bülteninde ücretsiz yayımlanır. İlân edilecek ihalelerden hangilerinin, ayrıca Basın İlân Kurumu aracılığıyla Türkiye

çapında dağıtımı olan gazetelerin birinde ilân edileceğini belirlemeye Kurum yetkilidir.

İhalenin yapılacağı yerde gazete çıkmaması halinde ilân, aynı süreler içinde ilgili idare

ile hükümet ve belediye binalarının ilân tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları

ile yapılır. Bu işlemler bir tutanakla belgelenir.

155

İdareler, yukarıda belirtilen zorunlu ilânların dışında işin önem ve özelliğine göre

ihaleleri, uluslararası ilân veya yurt içinde çıkan başka gazeteler veya yayın araçları, bilgi işlem

ağı veya elektronik haberleşme (internet) yolu ile de ayrıca ilân edebilir. Ancak, uluslararası

ilân yapılması halinde yukarıda belirtilen asgarî ilân sürelerine oniki gün eklenir.

Ortak girişimler

Madde 14- (Değişik: 30/7/2003-4964/10 md.) Ortak girişimler birden fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından iş ortaklığı veya

konsorsiyum olarak iki türlü oluşturulabilir. İş ortaklığı üyeleri, hak ve sorumluluklarıyla işin

tümünü birlikte yapmak üzere, konsorsiyum üyeleri ise, hak ve sorumluluklarını ayırarak işin

kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili kısımlarını yapmak üzere ortaklık yaparlar. İş ortaklığı her

türlü ihaleye teklif verebilir. Ancak idareler, işin farklı uzmanlıklar gerektirmesi durumunda,

ihaleye konsorsiyumların teklif verip veremeyeceğini ihale dokümanında belirtirler. İhale

aşamasında ortak girişimden kendi aralarında bir iş ortaklığı veya konsorsiyum yaptıklarına

dair anlaşma istenir. İş ortaklığı anlaşmalarında pilot ortak, konsorsiyum anlaşmalarında ise

koordinatör ortak belirtilir. İhalenin iş ortaklığı veya konsorsiyum üzerinde kalması halinde,

sözleşme imzalanmadan önce noter tasdikli iş ortaklığı veya konsorsiyum sözleşmesinin

verilmesi gerekir. İş ortaklığı anlaşma ve sözleşmesinde, iş ortaklığını oluşturan gerçek veya

tüzel kişilerin taahhüdün yerine getirilmesinde müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları,

konsorsiyum anlaşma ve sözleşmesinde ise, konsorsiyumu oluşturan gerçek veya tüzel

kişilerin, işin hangi kısmını taahhüt ettikleri ve taahhüdün yerine getirilmesinde koordinatör

ortak aracılığıyla aralarındaki koordinasyonu sağlayacakları belirtilir.

Alt yükleniciler

Madde 15 - İhale konusu işin özelliği nedeniyle ihtiyaç görülmesi halinde, ihale

aşamasında isteklilerden alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmeleri, sözleşme

imzalamadan önce de alt yüklenicilerin listesini idarenin onayına sunmaları istenebilir. Ancak

bu durumda, alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu yüklenicinin sorumluluğunu

ortadan kaldırmaz.

İhale saatinden önce ihalenin iptal edilmesi 12

Madde 16- İdarenin gerekli gördüğü veya ihale dokümanında yer alan belgelerde

ihalenin yapılmasına engel olan ve düzeltilmesi mümkün bulunmayan hususların

bulunduğunun tespit edildiği hallerde ihale saatinden önce ihale iptal edilebilir.

Bu durumda, iptal nedeni belirtilmek suretiyle ihalenin iptal edildiği isteklilere hemen

ilân edilerek duyurulur. Bu aşamaya kadar teklif vermiş olanlara ihalenin iptal edildiği ayrıca

tebliğ edilir. İhalenin iptal edilmesi halinde, verilmiş olan bütün teklifler reddedilmiş sayılır ve

bu teklifler açılmaksızın isteklilere iade edilir. İhalenin iptal edilmesi nedeniyle isteklilerce

idareden herhangi bir hak talebinde bulunulamaz.

İhalenin iptal edilmesi durumunda, iptal nedenleri gözden geçirilerek yeniden ihaleye

çıkılabilir.

12 Bu maddenin başlığında ve birinci fıkrasındaki “gününden” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun

11 inci maddesiyle “saatinden” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

156

Yasak fiil veya davranışlar

Madde 17- İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:

a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle

veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.

b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde

bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.

c) Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.

d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi

veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif

vermek.

e) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak.

Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında

belirtilen hükümler uygulanır.

İKİNCİ KISIM

İhale Süreci

BİRİNCİ BÖLÜM

İhale Usulleri ve Uygulaması

Uygulanacak ihale usulleri

Madde 18- İdarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde

aşağıdaki usullerden biri uygulanır:

a) Açık ihale usulü.

b) Belli istekliler arasında ihale usulü.

c) Pazarlık usulü.

d) (Mülga: 30/7/2003-4964/12 md.)

Açık ihale usulü

Madde 19- Açık ihale usulü, bütün isteklilerin teklif verebildiği usuldür.

Belli istekliler arasında ihale usulü Madde 20- Belli istekliler arasında ihale usulü, yapılacak ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda idarece davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usuldür. (Değişik son cümle: 20/11/2008-5812/6 md.) Yapım işleri, hizmet ve mal alım ihalelerinden işin özelliğinin uzmanlık ve/veya ileri teknoloji gerektirmesi nedeniyle açık ihale usulünün uygulanamadığı işlerin ihalesi ile yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısını aşan yapım işi ihaleleri bu usule göre yaptırılabilir.

(Mülga ikinci fıkra: 30/7/2003-4964/13 md.)

157

10 uncu maddeye uygun olarak belirlenen ve ön yeterlik dokümanı ile ön yeterlik ilânında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre adayların ön yeterlik değerlendirmesi yapılır. Belirtilen asgari yeterlik koşullarını sağlayamayanlar yeterli kabul edilmez. (Mülga son cümle: 30/7/2003-4964/13 md.) (Ek cümle: 20/11/2008-5812/6 md.) Ön yeterlik ilanında ve dokümanında belirtilmek kaydıyla; yeterlikleri tespit edilenler arasından dokümanda belirtilen kriterlere göre sıralanarak listeye alınan belli sayıda istekli veya yeterli bulunan isteklilerin tamamı teklif vermeye davet edilebilir.

(Değişik ilk cümle: 20/11/2008-5812/6 md.) Teklif vermeye davet edilmeyenlere davet edilmeme gerekçeleri yazılı olarak bildirilir. İşin niteliğine göre rekabeti engellemeyecek şekilde 40 ıncı maddeye uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanı ile davet mektubunda belirtilen değerlendirme kriterlerine göre tekliflerin değerlendirmesi yapılarak ihale sonuçlandırılır. İhaleye davet edilebilecek aday sayısının beşten az olması veya teklif veren istekli sayısının üçten az olması halinde ihale iptal edilir. 13

Teklif veren istekli sayısının üçten az olması nedeniyle ihalenin iptal edilmesi

durumunda, ihale dokümanı gözden geçirilerek varsa hatalar ve eksiklikler giderilmek

suretiyle, ön yeterliği tespit edilen bütün istekliler tekrar davet edilerek ihale

sonuçlandırılabilir.

Pazarlık usulü

Madde 21- Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir:

a) Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda

teklif çıkmaması.

b) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen

veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi

olarak yapılmasının zorunlu olması.

c) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi

olarak yapılmasının zorunlu olması.

d) İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu

olmayan nitelikte olması.

e) İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özgün nitelikte ve karmaşık

olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi.

f) (Ek: 30/7/2003-4964/14 md.) İdarelerin yaklaşık maliyeti ellimilyar Türk Lirasına

(İkiyüzyirmibeşbindörtyüzüç Türk Lirasına)* kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet

alımları.

(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.) (b), (c) ve (f) bentlerinde belirtilen hallerde ilan yapılması zorunlu değildir. İlan yapılmayan hallerde en az üç istekli davet edilerek, yeterlik belgelerini ve fiyat tekliflerini birlikte vermeleri istenir.

(Mülga üçüncü fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.)

13 Bu fıkrada yer alan “10 uncu maddeye” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 13 üncü maddesiyle“40

ıncı maddeye” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir. * Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

158

(Değişik dördüncü fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.) (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılacak ihalelerde, ihale dokümanında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre yeterliği tespit edilen istekliler, öncelikle ihale konusu işin teknik detayları ve gerçekleştirme yöntemleri gibi hususlarda fiyatı içermeyen ilk tekliflerini sunar. İdarenin ihtiyaçlarını en uygun şekilde karşılayacak yöntem ve çözümler üzerinde ihale komisyonu her bir istekli ile görüşür. Teknik görüşmeler sonucunda şartların netleşmesi üzerine bu şartları karşılayabilecek isteklilerden, gözden geçirilerek şartları netleştirilmiş teknik şartnameye dayalı olarak fiyat tekliflerini de içerecek şekilde tekliflerini vermeleri istenir.

(Değişik beşinci fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.) Bu madde kapsamında yapılacak ihalelerde, ilk fiyat tekliflerini aşmamak üzere isteklilerden ihale kararına esas olacak son yazılı fiyat teklifleri alınarak ihale sonuçlandırılır.

(Mülga altıncı fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.)

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/14 md.; Değişik yedinci fıkra: 20/11/2008-5812/7 md.)

(b), (c) ve (f) bendi kapsamında yapılan mal alımlarında, malın sözleşme yapma süresi içinde

teslim edilmesi ve bunun idarece uygun bulunması halinde, sözleşme yapılması ve kesin

teminat alınması zorunlu değildir.

Doğrudan temin

Madde 22- (Değişik: 30/7/2003-4964/15 md.)

Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın

doğrudan temini usulüne başvurulabilir:

a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit

edilmesi.

b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.

c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun

sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek

ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden

alınması.

d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar

(Altmışyedibinaltıyüzonüç Türk Lirası)*, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını

(Yirmiikibinbeşyüzyirmidört Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama

faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.

e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.

f) (Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma

zorunluluğundan dolayı stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak olan

ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında

hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf

malzemeleri alımları.

* Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

159

g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda,

Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu

avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları.

h) (Ek: 12/12/2003-5020/28 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) 8/1/1943 tarihli ve

4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan

hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde

tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet alımları.

ı) (Ek: 15/5/2008-5763/35 md.) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı

Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları

ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin yedinci

fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları,

i) (Ek: 20/11/2008-5812/8 md.; Değişik: 19/11/2013-6504/1 md.) Cumhurbaşkanının

halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması,

milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri

genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim Kurulunun ihtiyacı için yapılacak filigranlı oy

pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı yapımı hizmetleri

ile bu seçimlere yönelik her türlü seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı seçim harcamaları, il

seçim kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti alımı.

Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede

sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince

görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar

temin edilir.

Tasarım yarışmaları

Madde 23- İdareler gerekli gördükleri mimarlık, peyzaj mimarlığı, mühendislik, kentsel

tasarım projeleri, şehir ve bölge plânlama ve güzel sanat eserleri ile ilgili bir plân veya tasarım

projesi elde edilmesine yönelik olarak, ilgili mevzuatında belirlenecek usul ve esaslara göre

rekabeti sağlayacak şekilde ilân yapılmak suretiyle, jüri tarafından değerlendirme yapılmak

üzere ödüllü veya ödülsüz yarışma yaptırabilir.

İKİNCİ BÖLÜM

İhalenin ve Ön Yeterliğin İlânı, İhale Dokümanının Verilmesi

İhale ilânlarında bulunması zorunlu hususlar

Madde 24- İhale dokümanında belirtilmeyen hususlara ilânlarda yer verilemez. İhale

ilânlarında aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:

a) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası.

b) İhalenin adı, niteliği, türü, miktarı.

c) Mal alımı ihalelerinde teslim yeri, hizmet alımı ve yapım ihalelerinde ise işin

yapılacağı yer.

d) İhale konusu işe başlama ve işi bitirme tarihi.

160

e) Uygulanacak ihale usulü, ihaleye katılabilme şartları ve istenilen belgelerin neler

olduğu.

f) Yeterlik değerlendirmesinde uygulanacak kriterler.

g) İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat

avantajı uygulanıp uygulanmayacağı.

h) İhale dokümanının nerede görülebileceği ve hangi bedelle alınacağı.

i) (Değişik: 30/7/2003-4964/16 md.) İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte yapılacağı.

j) Tekliflerin ihale saatine kadar nereye verileceği.

k) Teklif ve sözleşme türü.

l) (Değişik: 30/7/2003-4964/16 md.) Teklif edilen bedelin % 3'ünden az olmamak

üzere, isteklice belirlenecek tutarda geçici teminat verileceği.

m) Tekliflerin geçerlilik süresi.

n) (Ek: 30/7/2003-4964/16 md.) İhaleye konsorsiyumların teklif verip veremeyeceği.

Ön yeterlik ilânlarında bulunması zorunlu hususlar

Madde 25- Ön yeterlik dokümanında belirtilmeyen hususlara ilânlarda yer verilemez.

Ön yeterlik ilânlarında aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:

a) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası.

b) İhalenin adı, niteliği, türü, miktarı.

c) Mal alımı ihalelerinde teslim yeri, hizmet alımı ve yapım ihalelerinde ise işin

yapılacağı yer.

d) İhale konusu işin başlama ve bitirme tarihi.

e) Ön yeterliğe katılabilme şartları ve istenilen belgelerin neler olduğu.

f) Ön yeterlik değerlendirmesinde uygulanacak kriterler.

g) İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat

avantajı uygulanıp uygulanmayacağı.

h) Ön yeterlik dokümanının nerede görülebileceği ve hangi bedelle alınacağı.

i) Ön yeterlik başvurusunun sunulacağı yer ile son başvuru tarih ve saati.

j) (Ek: 30/7/2003-4964/17 md.) İhaleye konsorsiyumların teklif verip veremeyeceği.

161

İlânın uygun olmaması

Madde 26- 13, 24 ve 25 inci maddelerdeki hükümlere uygun olmayan ilânlar

geçersizdir. Bu durumda, ilân bu maddelere uygun bir şekilde yenilenmedikçe ihale veya ön

yeterlik yapılamaz.

(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/9 md.) Ancak, 13 üncü maddede belirtilen

ilânın yapılmaması veya ilân sürelerine uyulmaması halleri hariç, yapılan ilânlarda 24 ve 25

inci madde hükümlerine uygun olmayan hatalar bulunması durumunda, 13 üncü maddeye göre

yirmibeş ve kırk günlük ilan süresi bulunan ihalelerde ilânların yayımlanmasını takip eden

onbeş gün diğer ihalelerde ise on gün içinde hatalı hususlar için düzeltme ilânı yapılmak

suretiyle ihale veya ön yeterlik gerçekleştirilebilir.

İhale ve ön yeterlik dokümanının içeriği ve idari şartnamede yer alması zorunlu

hususlar

Madde 27- İhale dokümanında; isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile

yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer

belge ve bilgiler bulunur. Ön yeterlik dokümanında ise adaylarda aranılan şartlara, ön yeterlik

kriterlerine ve gerekli diğer belge ve bilgilere yer verilir.

İdari şartnamede ihale konusuna göre asgari aşağıdaki hususların belirtilmesi

zorunludur:

a) İşin adı, niteliği, türü ve miktarı, hizmetlerde iş tanımı.

b) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası.

c) İhale usulü, ihale tarih ve saati ile tekliflerin nereye verileceği.

d) İsteklilere talimatlar.

e) İsteklilerde aranılan şartlar, belgeler ve yeterlik kriterleri.

f) İhale dokümanında açıklama isteme ve yapılma yöntemleri.

g) Tekliflerin geçerlilik süresi.

h) (Değişik: 30/7/2003-4964/18 md.) İhaleye konsorsiyumların teklif verip

veremeyeceği, ihale konusu işin tamamına veya bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olup

olmadığı, mal alımı ihalelerinde alternatif teklif verilip verilemeyeceği, verilebilecekse

alternatif tekliflerin nasıl değerlendirileceği.

i) Ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderlerinden hangisinin teklif fiyatına dahil

olacağı.

j) Tekliflerin alınması, açılması ve değerlendirilmesinde uygulanması gereken ve bu

Kanunda belirtilen usul ve esaslar.

k) İhale kararının alınmasından sözleşmenin imzalanmasına kadar uygulanması gereken

ve bu Kanunda belirtilen usul ve esaslar.

162

l) İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat

avantajı uygulanıp uygulanmayacağı.

m) Teklif ve sözleşme türü.

n) Geçici ve kesin teminat oranları ile teminatlara ait şartlar.

o) (Değişik: 30/7/2003-4964/18 md.) İhale saatinden önce ihalenin iptal edilmesinde

idarenin serbest olduğu.

p) Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesinde idarenin serbest olduğu.

r) İhale konusu işin başlama ve bitirme tarihi, yapılma yeri, teslim şartları ve gecikme

halinde alınacak cezalar.

s) Ödeme yeri ve şartlarıyla avans verilip verilmeyeceği, verilecekse şartları ve miktarı

ile sözleşme konusu işler için eğer ödenecekse fiyat farkının ne şekilde ödeneceği.

t) (Değişik: 30/7/2003-4964/18 md.) Süre uzatımı verilebilecek haller ve şartları ile

sözleşme kapsamında yaptırılabilecek iş artışları ile iş eksilişi durumunda karşılıklı

yükümlülükler.

u) Vergi, resim ve harçlar ile sözleşme ile ilgili diğer giderlerin kimin tarafından

ödeneceği.

v) Yapım işlerinde iş ve işyerinin sigortalanması ile yapı denetimi ve sorumluluğuna

ilişkin şartlar.

y) Denetim, muayene ve kabul işlemlerine ilişkin şartlar.

z) Anlaşmazlıkların çözümü.

İhale ve ön yeterlik dokümanının verilmesi Madde 28- İhale ve ön yeterlik dokümanı idarede bedelsiz görülebilir. Ancak, ön yeterlik veya ihaleye katılmak isteyen isteklilerin bu dokümanı satın almaları zorunludur. (Ek cümle: 4/7/2012-6353/28 md.) İlan yapılmayan ihalelerde, ihale dokümanı sadece idare tarafından davet edilenlere satılır. Doküman bedeli, basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek şekilde idarelerce tespit edilir.14

İhale dokümanında değişiklik veya açıklama yapılması

Madde 29- İlân yapıldıktan sonra ihale dokümanında değişiklik yapılmaması esastır.

Değişiklik yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar bir tutanakla tespit

edilerek önceki ilânlar geçersiz sayılır ve iş yeniden aynı şekilde ilân olunur.

Ancak, ilân yapıldıktan sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini

etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya

isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler yapılabilir.

Yapılan bu değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan zeyilname, son

14 Bu maddenin son cümlesinde geçen “hazırlanma maliyetini” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun

19 uncu maddesiyle, “basım maliyetini” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

163

teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde

ihale dokümanı alanların tamamına gönderilir. Zeyilname ile yapılan değişiklikler nedeniyle

tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, ihale tarihi bir defaya

mahsus olmak üzere en fazla yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir. Zeyilname düzenlenmesi

halinde, teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere tekliflerini geri çekerek, yeniden

teklif verme imkanı sağlanır.

Ayrıca, istekliler tekliflerini hazırlarken ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç

duyulan hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı

olarak açıklama talep edebilir. Bu talebin idarece uygun görülmesi halinde yapılacak açıklama,

bu tarihe kadar ihale dokümanı alan bütün isteklilere son teklif verme gününden on gün

öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde ve açıklama talebinde bulunan istekli

belirtilmeksizin yazılı olarak gönderilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Tekliflerin ve Başvuruların Sunulması

Tekliflerin hazırlanması ve sunulması

Madde 30- Teklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme

şartı olarak istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı veya

ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve ihaleyi yapan idarenin

açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir.

Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale dokümanının

tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine

uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve teklif

mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış

olması zorunludur. Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif teklif verilebileceğine

dair hüküm bulunması halinde, alternatif tekliflerde aynı şekilde hazırlanarak sunulur.

Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar sıra numaralı alındılar

karşılığında idareye verilir. Bu saatten sonra verilen teklifler kabul edilmez ve açılmaksızın iade

edilir. Teklifler iadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir. Posta ile gönderilecek tekliflerin ihale

dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye ulaşması şarttır. Postadaki gecikme

nedeniyle işleme konulmayacak olan tekliflerin alınış zamanı bir tutanakla tespit edilir.

Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri alınamaz

ve değiştirilemez.

Başvuru belgelerinin sunulması

Madde 31- Ön yeterliğe katılabilme şartı olarak istenilen bütün belgeler 30 uncu

maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen esas ve usullere uygun olarak idareye

sunulur.

Tekliflerin geçerlilik süresi

Madde 32- Tekliflerin geçerlilik süresi ihale dokümanında belirtilir. İdarece ihtiyaç

duyulması halinde bu süre, teklif ve sözleşme koşulları değiştirilmemek ve isteklinin kabulü

kaydıyla, en fazla ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabilir.

164

Geçici teminat

Madde 33- (Değişik: 30/7/2003-4964/20 md.)

İhalelerde, teklif edilen bedelin % 3'ünden az olmamak üzere, istekli tarafından

verilecek tutarda geçici teminat alınır. İhale dokümanında belirtilmesi şartıyla, danışmanlık

hizmeti ihalelerinde geçici teminat alınması zorunlu değildir.

Teminat olarak kabul edilecek değerler

Madde 34- Teminat olarak kabul edilecek değerler aşağıda gösterilmiştir:

a) Tedavüldeki Türk Parası.

b) (Değişik: 30/7/2003-4964/21 md.; Değişik: 28/11/2017-7061/66 md.) Teminat

mektupları.

c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri ve bu senetler

yerine düzenlenen belgeler.

İlgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı

bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye dışında faaliyette bulunan banka

veya benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine Türkiye’de faaliyette bulunan

bankaların veya özel finans kurumlarının düzenleyecekleri teminat mektupları da teminat

olarak kabul edilir. 15

(c) bendinde belirtilen senetler ve bu senetler yerine düzenlenen belgelerden nominal

değere faiz dahil edilerek ihraç edilenler, anaparaya tekabül eden satış değeri üzerinden teminat

olarak kabul edilir.

Teminat mektupları dışındaki teminatlar ihale komisyonlarınca teslim alınamaz.

Bunların saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine yatırılması zorunludur.

İhale üzerinde kalan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye

ait teminat mektupları ihaleden sonra saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine teslim edilir.

Diğer isteklilere ait teminatlar ise hemen iade edilir. İhale üzerinde kalan istekli ile sözleşme

imzalanması halinde, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine ait teminat sözleşme

imzalandıktan hemen sonra iade edilir.

Teminatlar, teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilir.

Her ne suretle olursa olsun, idarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati

tedbir konulamaz.

Teminat mektupları 16

15 Bu fıkrada yer alan “veya özel finans kurumlarının” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 21 inci

maddesiyle eklenmiş ve metne işlenmiştir.

16 Bu maddenin başlığındaki “Banka” ibaresi 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle metinden

çıkarılmıştır.

165

Madde 35- Bu Kanun kapsamında verilecek teminat mektuplarının kapsam ve şeklini

tespite Kamu İhale Kurumu yetkilidir. 17

32 nci maddeye göre belirlenen tekliflerin geçerlilik süresinden en az otuz gün fazla

süreli olmak kaydıyla, geçici teminat mektuplarında süre belirtilir. Teklif geçerlilik süresinin

uzatılması halinde, geçici teminat mektuplarının süresi de aynı süre ile uzatılır. Kesin teminat

mektuplarının süresi ihale konusu işin bitiş tarihi dikkate alınmak suretiyle idare tarafından

belirlenir.

İlgili mevzuatına aykırı olarak düzenlenmiş teminat mektupları kabul edilmez.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Tekliflerin Değerlendirilmesi

Tekliflerin alınması ve açılması

Madde 36- (Değişik birinci cümle: 30/7/2003-4964/23 md.) Teklifler ihale

dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale

dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır

bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif zarflarını alınış

sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan zarflar bir tutanak ile

belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde

alınış sırasına göre açılır.

İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının

usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici

teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve

yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca

imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan

belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen

değerlendirilmek üzere oturum kapatılır. 18

Tekliflerin değerlendirilmesi

Madde 37- İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi,

karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili

isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir

şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun

olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.

17 Bu maddenin birinci fıkrasındaki “bankalarca” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 22 nci

maddesiyle metinden çıkarılmıştır.

18 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle; bu fıkrada yer alan “teklif fiyatları açıklanır”

ibaresi, “teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı açıklanır” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

166

(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/11 md.) Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.

(Mülga son fıkra: 20/11/2008-5812/11 md.)

Aşırı düşük teklifler

Madde 38- İhale komisyonu verilen teklifleri (Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.)

değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif

fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde

teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı

olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım

işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

(Değişik: 6/2/2014-6518/47 md.) gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate

alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli

görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/12 md.; Değişik fıkra: 6/2/2014-6518/47 md.) Kurum,

ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük

tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi

amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen

açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede

öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır

değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine

ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında

Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.

Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali

Madde 39- İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri

reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün

isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir

yükümlülük altına girmez. (Değişik son cümle: 30/7/2003-4964/24 md.) Ancak, idare

167

isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere

bildirir. 19

İhalenin karara bağlanması ve onaylanması

Madde 40- 37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale,

ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

(Değişik ikinci fıkra: 20/11/2008-5812/13 md.) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.

Bu Kanunun 63 üncü maddesine göre ihale dokümanında yerli istekliler lehine fiyat

avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, bu fiyat avantajı da uygulanmak suretiyle ekonomik

açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.

En düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirildiği ihalelerde,

birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik açıdan en

avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, ikinci fıkrada belirtilen fiyat dışındaki unsurlar

dikkate alınmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.

İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar.

Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve

hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya

gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder. 20

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.

(Değişik son fıkra: 20/11/2008-5812/13 md.) İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.

Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi

Madde 41- (Değişik: 20/11/2008-5812/14 md.) İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere

19 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 24 üncü maddesiyle; bu maddede yer alan, “İhale dokümanında

belirtilmiş olması kaydıyla, ihale yetkilisinin onayından önceki herhangi bir aşamada,” ibaresi metinden

çıkarılmıştır.

20 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle; bu maddede yer alan “yirmi gün” ibaresi, “beş

iş günü” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

168

bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir. İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır. İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz. Sözleşmeye davet Madde 42- (Değişik birinci fıkra: 20/11/2008-5812/15 md.) 41 inci maddede belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilir. Yabancı istekliler için bu süreye oniki gün ilave edilir. Sözleşmenin imzalanacağı tarihte, ihale sonuç bilgileri Kuruma gönderilmek suretiyle ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit edilmesi zorunludur.

43 üncü madde hükmü gereğince sözleşmeden önce kesin teminat alınmayan

danışmanlık hizmet ihalelerinde sözleşmeye davet ise, kesin teminat istenilmeksizin birinci

fıkra hükümlerine göre yapılır.

Kesin teminat

Madde 43- Taahhüdün sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine

getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin yapılmasından önce ihale üzerinde kalan

istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat alınır.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/16 md.; Mülga fıkra: 6/2/2014-6518/48 md.)

Ancak, danışmanlık hizmet ihalelerinde ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, kesin

teminat sözleşme yapılmadan önce alınmayabilir. Bu durumda, düzenlenecek her hakedişten %

6 oranında yapılacak kesintiler teminat olarak alıkonulur.

(Ek fıkra: 6/2/2014-6518/48 md.) Kurum, ihale üzerinde kalan isteklinin teklifinin sınır

değerin altında olması hâlinde, bu istekliden yaklaşık maliyetin % 6’sından az ve % 15’inden

fazla olmamak üzere alınacak kesin teminat oranına ilişkin düzenlemeler yapabilir.

Sözleşme yapılmasında isteklinin görev ve sorumluluğu

Madde 44- İhale üzerinde kalan istekli 42 ve 43 üncü maddelere göre kesin teminatı

vererek sözleşmeyi imzalamak zorundadır. Sözleşme imzalandıktan hemen sonra geçici

teminat iade edilir.

Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek

kalmaksızın ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı gelir kaydedilir. Bu durumda idare,

ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla,

bu teklif sahibi istekli ile de Kanunda belirtilen esas ve usullere göre sözleşme imzalayabilir.

Ancak ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli ile sözleşme imzalanabilmesi

için, 42 nci maddede belirtilen on günlük sürenin bitimini izleyen üç gün içinde ekonomik

açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye 42 nci maddede belirtilen şekilde tebligat yapılır.

Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin de sözleşmeyi imzalamaması

durumunda ise, bu teklif sahibinin de geçici teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir.

169

Sözleşme yapılmasında idarenin görev ve sorumluluğu

Madde 45- İdare, 42 ve 44 üncü maddede yazılı süre içinde sözleşme yapılması

hususunda kendisine düşen görevleri yapmakla yükümlüdür. İdarenin bu yükümlülüğü yerine

getirmemesi halinde, istekli sürenin bitmesini izleyen günden itibaren en geç beş gün içinde,

on gün süreli bir noter ihbarnamesi ile bildirmek şartıyla, taahhüdünden vazgeçebilir. Bu

takdirde geçici teminat geri verilir ve istekli teminat vermek için yaptığı belgelendirilmiş

giderleri istemeye hak kazanır. Bu zarar, sebep olanlara tazmin ettirilir ve ayrıca haklarında 60

ıncı madde hükümleri uygulanır.

İhalenin sözleşmeye bağlanması

Madde 46- (Değişik birinci fıkra: 30/7/2003-4964/28 md.)Yapılan bütün ihaleler bir

sözleşmeye bağlanır. Sözleşmeler idarece hazırlanır ve ihale yetkilisi ile yüklenici tarafından

imzalanır. Yüklenicinin ortak girişim olması halinde, sözleşmeler ortak girişimin bütün

ortakları tarafından imzalanır. İhale dokümanında aksi belirtilmedikçe sözleşmelerin notere

tescili ve onaylattırılması zorunlu değildir.

İhale dokümanında belirtilen şartlara aykırı sözleşme düzenlenemez.

Sonuç bildirimi 21

Madde 47- (Değişik: 20/11/2008-5812/17 md.) Bu Kanun kapsamında yer alan idarelerin yapım işleri ile mal ve hizmet alımlarının sonuçları, 42 nci maddeye göre gönderilenler hariç, en geç onbeş gün içinde Kuruma bildirilir. Bu sonuçlardan Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin olanlar Kurum tarafından Kamu İhale Bülteninde yayımlanır. Sonuç bildirimlerinde yer verilecek bilgiler ile savunma, güvenlik ve istihbarat alanlarında görev yapan idarelerin Kanun kapsamında yaptıkları mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin ihale sonuçlarından hangilerinin yayımlanacağı ilgili idarenin görüşü alınarak Kurum tarafından belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Danışmanlık Hizmet İhaleleri ile İlgili Özel Hükümler

Danışmanlık hizmetleri

Madde 48- (Değişik: 20/11/2008-5812/18 md.) Mimarlık ve mühendislik, etüt ve proje, harita ve kadastro, her ölçekte imar planı, imar uygulama, ÇED raporu hazırlanması, plan, yazılım geliştirme, tasarım, teknik şartname hazırlanması, denetim ve kontrolörlük gibi teknik, mali, hukuki veya benzeri alanlardaki hizmetler, danışmanlık hizmet sunucularından alınır.

Danışmanlık hizmetleri, bu bölümde yer alan hükümlere uygun olarak sadece belli istekliler arasında ihale usulü ile ihale edilir. (Değişik son cümle: 31/3/2012-6288/6 md.) Ancak yaklaşık maliyeti 13 üncü maddenin (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarının dört katının altında kalan danışmanlık hizmetleri, hizmet alımı ihalesiyle gerçekleştirilebilir.

Ön yeterlik ve isteklilerin belirlenmesi

Madde 49 - Ön yeterlik ilânları 13 üncü maddede belirlenen süre ve esaslar dahilinde

yapılır.

21 Bu madde başlığı “İhale sonucunun ilânı” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle

metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

170

Bu Kanun hükümlerine göre yapılan ön yeterlik ilânında, adayların genel

uygunluklarını, malî kapasitelerini ve teknik yeteneklerini değerlendirmek üzere belirlenen ön

yeterlik kriterlerine ilişkin bilgiler yer alır. Ayrıca bu ilânda, kısa listeye alınmak ve teklif

vermek üzere davet edilecek adayların sayısı veya sayı aralığı belirtilir.

Ön yeterlik ilânı sonucunda başvuru sunan adayların, ön yeterlik dokümanı ve ilânında

belirtilen ön yeterlik kriterlerine göre değerlendirilmesi sonucunda, yeterlikleri tespit edilenler

arasından en az üç en fazla on adayın yer alacağı kısa liste oluşturulur.

İhaleye davet

Madde 50- 49 uncu maddeye göre oluşturulan listede yer alan adaylara, teknik ve malî

tekliflerini hazırlayabilmeleri için en az 13 üncü maddedeki süreler verilerek, ihale dokümanı

ile birlikte ihaleye davet mektubu gönderilir. Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterli

bulunmayanlar ile kısa listede yer verilmeyen adaylara yazılı olarak bildirim yapılır. İhaleye

davet edilebilecek aday sayısının üçten az olması halinde davet mektubu gönderilmez ve ihale

yapılmaz. 22

İstekliler tekliflerini hazırlarken ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç duyulan

hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı olarak

açıklama talep edebilir. İdarece açıklama yapılması halinde yapılan açıklama, kısa listede yer

alan bütün isteklilere son teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını

temin edecek şekilde yazılı olarak gönderilir.

Davet mektubu gönderildikten sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin

gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit

edilmesi veya isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler

yapılabilir. Yapılan bu değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan

zeyilname kısa listede yer alan bütün isteklilere, son teklif verme gününden en az on gün

öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde gönderilir. Zeyilname ile yapılan

değişiklikler nedeniyle tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde,

ihale tarihi bir defaya mahsus olmak üzere en fazla yirmi gün ertelenebilir. Zeyilname

düzenlenmesi halinde, teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere tekliflerini geri

çekerek, yeniden teklif verme imkanı sağlanır.

Tekliflerin hazırlanması ve verilmesi

Madde 51- İhale konusu danışmanlık hizmeti için teklif edilen bedelin yer aldığı teklif

mektubu ile geçici teminat isteklinin malî teklifini oluşturur. Bu teklif, üzerine malî teklif

olduğu yazılmak suretiyle bir zarfa konulur. Teklif mektuplarının 30 uncu maddede belirtilen

şartlara uygun olması zorunludur.

Teknik değerlendirme için istenilen diğer bütün belgeler isteklinin teknik teklifini

oluşturur. Bu teklif, üzerine teknik teklif olduğu yazılmak suretiyle ayrı bir zarfa konulur.

22 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle; bu fıkrada yer alan “kırk gün süre” ibaresi “13

üncü maddedeki süreler” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

171

Her iki zarfın üzerine de isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık

adresi ve teklifin hangi işe ait olduğu yazılır. Zarfların yapıştırılan yerleri istekli tarafından

imzalanır ve mühürlenir.

Malî ve teknik teklife ait zarflar birlikte ayrı bir zarf veya paket içerisine konularak,

üzerine isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait

olduğu ve ihaleyi yapan idarenin açık adresi yazılmak suretiyle sunulur.

Tekliflerin değerlendirilmesi ve ihalenin yapılması

Madde 52- İhale komisyonunca ihalenin yapılacağı saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir

tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale

komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına

uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Teknik tekliflere

ait zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılarak, istenilen

belgelerin tam olarak verilmiş olup olmadığı kontrol edilir ve durum bir tutanakla tespit olunur.

Malî teklifleri içeren zarflar ise bir tutanağa bağlanarak açılmaksızın ihale komisyonunca toplu

halde paketlenir, mühürlenip imzalanarak muhafaza altına alınır. Bu aşamada; hiçbir teklifin

reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve

tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.

Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç herhangi bir sebeple geri alınamaz

ve değiştirilemez.

Danışmanlık hizmet ihalelerinde tekliflerin değerlendirilmesi, teknik ve malî

değerlendirme olmak üzere iki aşamada yapılır. İlk aşamada teknik teklif, ikinci aşamada ise

malî teklif değerlendirilir ve her iki aşama için ayrı puanlama yapılır. Teknik ve malî puan için

belirlenen ağırlık katsayıları dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda toplam puan tespit

edilir. Teknik ve malî puan ağırlık katsayıları, teknik puan ağırlığı daha yüksek olmak üzere

hizmetin niteliği ve özgünlüğüne göre farklı oranlarda belirlenebilir.

Bu ihalelerde teknik değerlendirme kriterleri, 10 uncu Maddede belirtilen kriterlere

uygun olarak belirlenir. İhale dokümanı ve davet mektubunda belirtilen bu kriterlerin

belirlenmesinde; benzer nitelik ve ölçekteki sözleşmeleri yerine getirme deneyimi, iş için

önerilen yöntem, organizasyon yapısı, yönetici kadrosu ile işi yürütecek teknik personelinin

eğitimi ve mesleki nitelikleri esas alınır.

Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle isteklilerin teknik değerlendirmeye esas bütün belgelerinin ihale dokümanında istenilen şartlara uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği incelenir. Belgeleri eksik olan veya istenilen şartlara uygun olmadığı tespit edilen isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. (Değişik üçüncü ve dördüncü cümle: 20/11/2008-5812/19 md.) Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde, idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede eksik bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir.

İhale komisyonu ihale dokümanında ve davet mektubunda belirtilen teknik

değerlendirme kriterleri ve puanlara göre teknik değerlendirme yaparak isteklilerin teknik

puanlarını belirler. İhale dokümanında belirlenen asgari teknik puanın altında puan alan

isteklilere ait teklifler değerlendirme dışı bırakılır.

172

Belgeleri eksik olan veya istenilen şartlara uygun olmadığı tespit edilen veya asgari

teknik puanın altında puan alan isteklilere, değerlendirme dışı bırakıldığı ve malî tekliflerinin

açılmadan malî tekliflerin açılacağı tarih ve saatte kendilerine veya vekillerine elden iade

edileceği yazılı olarak bildirilir. Aynı tarihte, asgari teknik puan ve üzerinde puan alan

isteklilere de malî tekliflerin açılacağı tarih ve saat yazılı olarak bildirilir.

İhale komisyonunca bildirilen tarih ve saatte öncelikle teknik değerlendirme sonuçları ile teknik puanlar hazır bulunanlar önünde açıklanır. İhale komisyonunca toplu halde muhafaza altına alınmış olan ve malî teklifleri içeren paket açılır. Teklifleri değerlendirme dışı bırakılan isteklilerin malî teklif zarfları açılmaksızın kendilerine veya vekillerine elden iade edilerek, bu istekliler ihale salonundan çıkarılır. (Değişik dördüncü cümle: 20/11/2008-5812/19 md.) Bu işlemlerden sonra, asgari teknik puan ve üzerinde puan alan isteklilerin mali teklif zarfları açılır ve teklif edilen fiyatlar ile yaklaşık maliyet açıklanarak bir tutanakla tespit edilir. İade edilemeyen malî tekliflere ait zarflar ihalenin sonuçlandırılmasından hemen sonra posta ile gönderilir.

Malî teklif içerisinde teklif mektubu ile geçici teminatı bulunmayan veya usulüne uygun

olmayan istekliler değerlendirme dışı bırakılarak tutanakla tespit edilir. Teklif mektubu ile

geçici teminatı uygun olan isteklilere ait malî puanlar belirlenir.

Bu isteklilere ait teknik ve malî puanlar ihale dokümanında belirlenen ağırlık

katsayılarıyla çarpılarak toplam puanlar tespit edilir. Toplam puanı en yüksek olan istekli iş

tanımı, sözleşme şartları, personel ve malî teklif ile ilgili görüşme yapmak üzere davet edilir.

Ancak bu görüşme, ihale dokümanında yer alan şartları önemli ölçüde değiştirecek nitelikte

olmamalıdır. Görüşme sonucunda şartların netleştirilerek anlaşmaya varılması halinde, bu

istekliye ihale yapılır.

İhale komisyonu tarafından alınan karar ihale yetkilisinin onayına sunulur.

Yapılan görüşmede anlaşma sağlandığı halde ihale üzerinde kalan isteklinin sözleşme

imzalama yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde, idarece geçici teminatı gelir kaydedilir.

Bu durumda, teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla, ikinci en yüksek

toplam puana sahip istekli ile de görüşme yapmak suretiyle sözleşme imzalanır. İkinci

isteklinin sözleşme imzalama yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde, idarece geçici

teminatı gelir kaydedilir.

Gerek ön yeterlik sonucunda gerekse teknik veya malî değerlendirme sonucunda üçten

az aday veya isteklinin kalması halinde ihale yapılmaz.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Kamu İhale Kurumu, Şikâyetlerin İncelenmesi ve Anlaşmazlıkların Çözümü

BİRİNCİ BÖLÜM

Kamu İhale Kurumu

Kamu İhale Kurumu

Madde 53- a) Bu Kanunla verilen görevleri yapmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz,

idari ve malî özerkliğe sahip Kamu İhale Kurumu kurulmuştur. Kamu İhale Kurumu, bu

Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve

yetkilidir.

173

Kurumun ilişkili olduğu Bakanlık Maliye Bakanlığıdır. Kurumun merkezi Ankara'dadır.

Kurum görevini yerine getirirken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci ve kişi

Kurumun kararlarını etkilemek amacıyla emir ve talimat veremez.

Kamu İhale Kurumu; Kamu İhale Kurulu, Başkanlık ve hizmet birimlerinden oluşur.

b) Bu Kanuna göre yapılacak ihaleler ile ilgili olarak Kurumun görev ve yetkileri

aşağıda sayılmıştır:

1) İhalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde

idarece yapılan işlemlerde bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin

şikayetleri inceleyerek sonuçlandırmak.

2) Bu Kanuna ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa ilişkin bütün mevzuatı, standart

ihale dokümanlarını ve tip sözleşmeleri hazırlamak, geliştirmek ve uygulamayı yönlendirmek.

3) İhale mevzuatı ile ilgili eğitim vermek, ulusal ve uluslararası koordinasyonu

sağlamak.

4) Yapılan ihaleler ve sözleşmelerle ilgili Kurum tarafından belirlenen şekilde bilgi

toplamak, adet, tutar ve diğer konular itibariyle istatistikler oluşturmak ve yayımlamak.

5) Haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilenlerin sicillerini tutmak.

6) Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunmak.

7) İhale ilânları ile ilgili esas ve usulleri düzenlemek, basılı veya elektronik ortamda

Kamu İhale Bültenini yayımlamak.

8) Yerli isteklilerin, yabancı ülkelerde açılan ihalelere katılmalarına engel olunduğunun

tespit edilmesi halinde, bu uygulamanın yapıldığı ülkenin isteklilerinin de, bu Kanun

kapsamında yapılan ihalelere katılmalarının önlenmesine yönelik tedbirlerin alınmasını ve

gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamak üzere Bakanlar Kuruluna teklifte bulunmak.

9) Kurumun yıllık bütçesi ile kesin hesabını ve yıllık çalışma raporlarını hazırlamak,

Kurum bütçesinin uygulanmasını, gelirlerin toplanmasını ve giderlerin yapılmasını sağlamak.

(Mülga paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.)

Kurum, görevlerinin yerine getirilmesinde resmi ve özel bütün kurum, kuruluş ve

kişilerden belge, bilgi ve görüş isteyebilir. Belge, bilgi ve görüşlerin istenilen süre içinde

verilmesi zorunludur.

Kurum, Kurul kararıyla bu Kanunun ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun

uygulanmasına ilişkin standart ihale dokümanı, tip sözleşme, yönetmelik ve tebliğler çıkarmaya

yetkilidir. Kurul ve Kurum yetkilerini, düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar

alarak kullanır. Standart ihale dokümanları, tip sözleşmeler, yönetmelik ve tebliğler Resmî

Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulur.

174

c) (Değişik: 24/10/2011-KHK-661/57 md.) Kurumun karar organı biri başkan, biri ikinci başkan olmak üzere dokuz üyeden oluşan Kamu İhale Kuruludur. Kamu İhale Kurulu üyeleri Maliye Bakanının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca atanır. Bakanlar Kurulu, atamayla birlikte Kurul Başkanını ve İkinci Başkanı da görevlendirir. Kurul Başkanı, Kurumun da başkanıdır.

(Değişik: 24/10/2011-KHK-661/57 md.) Üyelerin en az dört yıllık öğrenim veren

hukuk, iktisat, siyasal bilgiler, işletme, iktisadi ve idari bilimler, mimarlık ve mühendislik fakülteleri ile bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmaları gerekir. Kurul üyeliğine atanacak kişilerin; kamu kurum ve kuruluşlarında en az oniki yıl hizmetinin bulunması, kamu ihale mevzuatı ile ilgili yargılama, inceleme, denetleme, uygulama veya danışma konularında fiilen en az dört yıl çalışarak ulusal veya uluslararası ihale mevzuatı açısından kanıtlanmış niteliğe ve deneyime sahip olmaları, geçmişte ve halen bir siyasi parti ile aday gösterilme dâhil üyelik ve görev alma ilişkilerinin bulunmaması gerekir.

(Değişik: 12/6/2002-4761/15 md.) (Değişik birinci ve ikinci cümle: 24/10/2011-

KHK-661/57 md.) Kurul üyelerinin görev süresi dört yıldır. Bir üye bir defadan fazla seçilebilir. Kurul üyelerinin görev süresi dolmadan görevlerine son verilemez. Ancak üyeler, ciddi bir hastalık veya engellilik nedeniyle iş görememeleri veya atamaya ilişkin şartları kaybetmeleri halinde atandıkları usule göre süresi dolmadan görevden alınır. Üyeler görevi kötüye kullanmaktan veya yüz kızartıcı bir suçtan mahkûm olmaları halinde ise Başbakan onayıyla görevden alınır. Görevden alma nedeniyle veya süresi dolmadan herhangi bir sebeple boşalan Kurul üyeliklerine bir ay içerisinde yukarıda belirtilen esaslara göre yeniden atama yapılır. 23 (Mülga son cümle: 20/11/2008-5812/20 md.)

Kurumun genel yönetim ve temsili ile Kurulca alınan kararların yürütülmesi başkana

aittir. Başkanın izin, hastalık, yurt içi veya yurt dışı görevlendirme ve görevden alınma

hallerinde ikinci başkan başkana vekalet eder.

(Ek paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.) Dava açma, icra takibi yapma ve

mahkemelerce verilen kararlara karşı üst mercilere başvurmaktan vazgeçme yetkisi ile üst

dereceli mahkemelerce verilen kararlara karşı karar düzeltme yoluna gidilmesinden vazgeçme

yetkisi Kurula aittir.

d) Kurul üyeleri, Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu huzurunda üyeliklerinin devamı

süresince görevlerini tarafsız ve dürüst olarak yerine getireceklerine, bu Kanun hükümlerine ve

ilgili mevzuata aykırı hareket etmeyeceklerine ve ettirmeyeceklerine dair yemin ederler. Yemin

için yapılan başvuru Yargıtay’ca acele işlerden sayılır. Kurul üyeleri yemin etmedikçe göreve

başlayamazlar.

e) (Değişik birinci cümle: 20/11/2008-5812/20 md.) Kurul Başkan ve üyeleri, asli

görevlerini aksatmamak kaydıyla telif ücreti karşılığı bilimsel amaçlı yayın yapabilir, ücret

karşılığı ders verebilir, bunun dışında özel bir kanuna dayanmadıkça resmi veya özel hiçbir

görev alamaz, dernek, vakıf, kooperatif ve benzeri yerlerde yöneticilik yapamaz, ticaretle

uğraşamaz, serbest meslek faaliyetinde bulunamaz. Kurul üyeleri, göreve başlamadan önce

sahip oldukları Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan borçlanmaya ilişkin menkul kıymetler

dışındaki, piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilere veya bunların iştiraklerine ait her türlü

hisselerini ya da menkul kıymetlerini üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın

23 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle; bu fıkrada yer alan “sakatlık” ibaresi “engellilik”

olarak değiştirilmiştir.

175

hısımlar ve evlatlıkları dışındakilere, görev sürelerinin başlamasını izleyen otuz gün içinde

satmak veya devretmek suretiyle elden çıkarmak zorundadır. Bu hükme uygun hareket etmeyen

üyeler üyelikten çekilmiş sayılır.

(Ek paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.) Kurul kararları yerindelik denetimine tabi

tutulamaz.

(Ek paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.) Kurul Başkan ve üyeleri ile Kurum personeli

hakemlik ve bilirkişilik yapamazlar.

Kurul üyeleri ile Kurum personeli görevlerini yerine getirmeleri sırasında ilgililere ve

üçüncü kişilere ait edindikleri gizli kalması gereken bilgi ve belgeleri, bu konuda kanunen

yetkili kılınan mercilerden başkasına açıklayamazlar, kendilerinin veya üçüncü şahısların

yararına kullanamazlar. Bu yükümlülük görevden ayrılmalarından sonra da devam eder.

(Değişik üçüncü ve dördüncü cümle: 20/11/2008-5812/20 md.) Kurul üyeleri ve Kurum

personeli, görevleri nedeniyle işledikleri ve kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından Devlet

memuru sayılırlar. Kurul üyeleri ile Kurum personelinin cezai ve hukuki sorumluluğuna ilişkin

olarak 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 104 üncü maddesi hükümleri

uygulanır.

f) Kurul üyeleri göreve başlama ve görevden ayrılma tarihlerini izleyen bir ay içinde ve

görevleri devam ettiği sürece her yıl genel mal beyanında bulunmak zorundadır.

g) Kurul, başkanın veya başkanın bulunmadığı durumda ikinci başkanın çağrısı üzerine

üye tam sayısı ile toplanır ve çoğunlukla karar alır. Oyların eşit olması halinde Başkanın

bulunduğu taraf çoğunlukta kabul edilir. Kurul üyeleri çekimser oy kullanamaz. Kurul üyeleri

oy ve kararlarından sorumludur. İzin, rapor, görevlendirme veya boşalan üyeliğe henüz atama

yapılmaması hallerinde en az altı üye ile toplanılabilir.24

Kurul üyeleri, kendilerini ve üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın

hısımları ile evlatlıklarını ilgilendiren kararlarla ilgili toplantı ve oylamaya katılamaz.

Bu maddede belirtilen haller dışında bir nedenle bir takvim yılında beş toplantıya

katılmayan üyeler üyelikten çekilmiş sayılır.

h) (Değişik birinci cümle: 20/11/2008-5812/20 md.) Başkana görevlerinde yardımcı

olmak üzere Başkanın önerisi üzerine Bakan tarafından dört başkan yardımcısı atanabilir.

Başkan yardımcıları, Kurul üyeliğine atanacaklarda aranan niteliklere sahip olanlar arasından

veya en az dört yıllık öğrenim veren hukuk, iktisat, siyasal bilgiler, işletme, iktisadi ve idari

bilimler, mimarlık ve mühendislik fakülteleri ile bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul

edilen yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olduktan sonra aralıksız olarak en

az on yıldan beri Kurumda meslek personeli olarak çalışmakta bulunanlar arasından atanır.2526

24 24/10/2011 tarihli ve 661 sayılı KHK’nın 57 nci maddesiyle; bu bentte yer alan “yedi üye” ibaresi “altı üye”

şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir. 25 24/10/2011 tarihli ve 661 sayılı KHK’nın 57 nci maddesiyle; bu bentte yer alan “Kurul kararı ile” ibaresi “Bakan

tarafından” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir. 26 4/7/2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle; bu paragrafta yer alan “üç” ibaresi “dört” olarak

değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

176

Kurumun hizmet birimleri, kurumun görev ve yetkilerinin gerektirdiği sayıda daire başkanlıkları şeklinde teşkilatlanmış ana hizmet birimleri, danışma birimleri ve yardımcı hizmet birimlerinden oluşur. (Ek cümle: 24/10/2011-KHK-661/57 md.) Kurumda; Baş Hukuk Danışmanı kadrosuna atanacakların hukuk fakültesi mezunu olması ve mesleki açıdan yeterli bilgi ve deneyime sahip olmaları ve meslekleri ile ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarında oniki yıl ve üzeri kamu hizmetinde bulunmaları; Kurum Müşaviri ve Başkanlık Müşaviri kadrolarına atanacakların en az dört yıllık öğretim veren fakülteler ile bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurtiçi ve yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmaları ve memuriyete esas kamu kurum ve kuruluşlarında en az oniki yıl ve üzeri kamu hizmetinde bulunmaları; Daire Başkanı kadrosuna atanacakların en az dört yıllık öğretim veren fakülteler ile bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurtiçi ve yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmaları ve memuriyete esas kamu kurum ve kuruluşlarında en az on yıl ve üzeri kamu hizmetinde bulunmaları gerekir. (Ek cümle: 20/11/2008-5812/20 md.; Değişik: 24/10/2011-KHK-661/57 md.) Daire Başkanlarının ve diğer personelin ataması Başkan tarafından yapılır.

Kurum hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, kamu ihale uzman ve uzman

yardımcılarından oluşan meslek personeli ve diğer personel eliyle yürütülür. Bunlar, sözleşmeli

olarak istihdam edilir.

Kamu ihale uzman yardımcılığına atanacakların; yönetmelikte belirlenen yabancı

dillerden en az birini iyi derecede bilmeleri, en az dört yıllık eğitim veren hukuk, iktisat, siyasal

bilgiler, işletme, iktisadi ve idari bilimler, mimarlık ve mühendislik fakülteleri ile bunlara

denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun

olmaları, yönetmelikte belirtilen özel yarışma sınavında başarılı olmaları ve sınavın yapıldığı

yılın Ocak ayının ilk gününde otuz yaşını doldurmamış olmaları gerekir. Bu şekilde kamu

ihale uzman yardımcılığına atananlardan, en az üç yıl fiilen çalışan, her yıl olumlu sicil alan ve

katılmış olduğu eğitim faaliyetleri ile görevdeki performansı gibi yönetmelikle belirlenen esas

ve kriterler dahilinde kamu ihale uzmanlığı görevini başarılı bir şekilde yürütebileceği

anlaşılanlar kamu ihale uzmanlığı yeterlik sınavına girmeye hak kazanır. Yeterlik sınavında

başarılı olanlar kamu ihale uzmanı olarak atanırlar, kamu ihale uzmanlığı yeterlik sınavına

girmeye hak kazanamayanlar ile bu sınavda başarılı olamayanların Kurumda durumlarına

uygun başka bir göreve atamaları yapılır. 27 Kamu ihale uzmanlarının mesleğe giriş ve yeterlik

sınavlarına, görev, yetki ve sorumluluklarına, çalışma esas ve usullerine ilişkin hususlar Kurul

kararıyla yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.

Kurumun hizmet birimleri ile bunların görev ve sorumlulukları, personelin atanma ve

çalışma usul ve esasları ile çalıştırılacak sözleşmeli personelin unvanı, sayısı, nitelikleri

Kurulun önerisi ve Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak

yönetmelikle düzenlenir.

Kurum personeli, bu Kanunda öngörülen hükümler saklı kalmak kaydıyla 657 sayılı

Devlet Memurları Kanununa tâbidir.

i) Kurul başkan ve üyelerinin aylık ücretleri Maliye Bakanının önerisi üzerine Bakanlar

Kurulunca belirlenir.

27 12/6/2002 tarihli ve 4761 sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle; bu fıkrada geçen “Kurum ile ilişikleri kesilir.”

ibaresi “Kurumda durumlarına uygun başka bir göreve atamaları yapılır” olarak değiştirilmiş ve metne

işlenmiştir.

177

Kurum personelinin ücretleri ile diğer malî ve sosyal hakları, Kurulun önerisi ve Maliye

Bakanlığının görüşü üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenecek miktar, usul ve esaslar

çerçevesinde Kurul tarafından belirlenir.

Kurul üyeliklerine atananlar ile Kurum personeli 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti

Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tâbidir. Emeklilik açısından Kurul Başkanına Bakanlık

Müsteşarı, Kurul üyelerine Bakanlık Müsteşar Yardımcısı, Kurum Başkan Yardımcılarına

Bakanlık Genel Müdürü, Kurum Daire Başkanlarına Bakanlık Genel Müdür Yardımcısı için

tespit edilen ek gösterge, makam ve temsil tazminatları ile diğer malî hükümler uygulanır. Bu

görevlerde geçirilen süreler makam tazminatı ve yüksek hakimlik tazminatı ödenmesini

gerektiren görevlerde geçmiş sayılır.

Kurul Başkan ve üyeliklerine atananlardan atama yapılmadan önce kanunla kurulmuş

diğer sosyal güvenlik kurumlarına bağlı olanların istekleri halinde bu kurumlara bağlılıkları

devam eder ve bunlar hakkında yukarıdaki hükümler uygulanmaz.

(Değişik: 12/6/2002-4761/15 md.) Kurul Başkan ve üyeliklerine atananların Kurulda

görev yaptıkları sürede eski görevleriyle olan ilişikleri kesilir. Ancak kamu görevlisi iken

üyeliğe atananlar, memuriyete giriş şartlarını kaybetme dışındaki herhangi bir nedenle

görevlerinin sona ermesi, görevden ayrılma isteğinde bulunması veya görev sürelerinin dolması

durumunda otuz gün içinde eski kurumlarına başvurmaları halinde ilgili bakan veya atamaya

yetkili diğer makamlar tarafından mükteseplerine uygun bir kadroya atanırlar. Belirtilen atama

yapılırken Kurul Başkan ve üyelerinin Kurumda geçirdikleri süreler makam veya hâkim

sınıfından olup da yüksek hâkimlik tazminatını almaya başladıktan sonra atananlar için yüksek

hâkimlik tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde geçmiş olarak değerlendirilir. Kurumda

görev alanlar görevden ayrılma isteğinde bulunmaları halinde, durumları daha önce tâbi

oldukları Kanun hükümlerine göre hizmetlerinde değerlendirilmek suretiyle mükteseplerine

uygun bir kadroya, yetkili makamlarca atanır. Bu hükümler akademik unvanların

kazanılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla üniversitelerden gelen personel hakkında

da uygulanır.

(Ek paragraf: 20/11/2008-5812/20 md.) Mükteseplerine uygun bir kadroya atamaları

gerçekleşinceye kadar süresi dolması sebebiyle görevi sona eren Kurul Başkan ve üyelerine

almakta oldukları aylık ücret ile sosyal hak ve yardımların Kurum tarafından yapılmasına

devam olunur. Mükteseplerine uygun kadrolara atananlara, atama yapıldığı tarih itibarıyla

Kurum tarafından ödemede bulunulmasına son verilir. Bir kamu kurumunda çalışmayanlardan

Kurul Başkan ve üyeliğine atanıp süresi dolması sebebiyle görevi sona erenlere herhangi bir

göreve veya işe başlayıncaya kadar, görevlerinin sona erdiği tarihte almakta oldukları aylık

ücret ile sosyal hak ve yardımların Kurum tarafından yapılmasına devam olunur. Kurum

tarafından bu kapsamda yapılacak ödemeler üç ayı geçemez.

(Ek: 12/6/2002-4761/15 md.) Kamu ihale uzmanlığı hariç olmak üzere Kurumun

görev alanı ile ilgili konularda genel bütçeye dahil daireler ile katma bütçeli idareler ve kamu

iktisadi teşebbüslerinde çalışanlar kurumlarının, hâkimler ve savcılar ise kendilerinin

muvafakatı ile Kurumda görevlendirilebilir. Bu personel, kurumlarından maaşsız izinli sayılır

ve aylık, ödenek, her türlü zam ve tazminatları ile diğer malî ve sosyal hak ve yardımları

Kurumla ilgili arasında imzalanacak sözleşmede belirlenir. İzinli oldukları sürece

memuriyetleri ile ilgili özlük hakları devam ettiği gibi, bu süreler terfi ve emekliliklerinde

hesaba katılır, terfileri başkaca bir işleme gerek duyulmadan süresinde yapılır. Üniversite

öğretim elemanları uzmanlıklarına uyan işler için, 4.11.1981 tarihli ve 2547 sayılı Yüksek

178

Öğretim Kanununun 38 inci maddesine göre Kurumda görevlendirilebilir. Bu şekilde

görevlendirilecek personel sayısı toplam kadro sayısının % 10’unu aşamaz. 28

j) Kurumun gelirleri aşağıda belirtilmiştir:

1) (Değişik: 30/7/2003-4964/32 md.) Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin

düzenlenecek sözleşmelerden, bedeli yüzmilyar Türk Lirasını (Dörtyüzellibinsekizyirmiüç

Türk Lirasını)* aşanlar için yükleniciden tahsil edilecek sözleşme bedelinin onbinde beşi

(İdareler ve noterler bu tutarın yüklenici tarafından Kurum hesaplarına yatırıldığını

sözleşmelerin imzalanması aşamasında aramak zorundadır.)

2) (Değişik: 20/11/2008-5812/20 md.; Değişik: 6/2/2014-6518/49 md.) Yaklaşık

maliyeti beş yüz bin Türk Lirasına (Yediyüzonüçbinaltıyüzellibeş Türk Lirasına)* kadar

olan ihalelerde üç bin Türk Lirası (Dörtbinikiyüzseksen Türk Lirası)*, beş yüz bin Türk

Lirasından (Yediyüzonüçbinaltıyüzellibeş Türk Lirasından)* iki milyon Türk Lirasına

(İkimilyonsekizyüzellidörtbinaltıyüzyirmialtı Türk Lirasına)* kadar olanlarda altı bin Türk

Lirası (Sekizbinbeşyüzaltmışiki Türk Lirası)*, iki milyon Türk Lirasından

(İkimilyonsekizyüzellidörtbinaltıyüzyirmialtı Türk Lirasından)* on beş milyon Türk

Lirasına (Yirmibirmilyondörtyüzdokuzbinaltıyüzdoksanyedi Türk Lirasına)* kadar

olanlarda dokuz bin Türk Lirası (Onikibinsekizyüzkırküç Türk Lirası)*, on beş milyon Türk

Lirası (Yirmibirmilyondörtyüzdokuzbinaltıyüzdoksanyedi Türk Lirası)* ve üzerinde

olanlarda on iki bin Türk Lirası (Onyedibinyüzyirmialtı Türk Lirası)*

tutarındaki itirazen şikâyet başvuru bedeli.

3) Eğitim, kurs, seminer ve toplantı faaliyetlerinden elde edilecek gelirler.

4) (Değişik: 20/11/2008-5812/20 md.) Her türlü basılı evrak, form, ilan, doküman ve

yayınlar ile Elektronik Kamu Alımları Platformunun işletilmesinden elde edilecek gelirler.

5) Gerektiğinde genel bütçeden yapılacak yardımlar.

6) Diğer gelirler.

Kuruma ait gelirler T.C. Merkez Bankası veya Türk bankalarından birisi nezdinde

açılacak bir hesapta toplanır.

Kurumun mal ve varlıkları Devlet malı sayılır, haczedilemez, rehnedilemez. Kurumun

tahsil edilemeyen gelirleri 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun

hükümlerine göre mal sandıklarınca tahsil edilerek bir ay içerisinde Kurum hesaplarına

aktarılır.

28 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 20 nci maddesiyle; bu paragrafın başına “Kamu ihale

uzmanlığı hariç olmak üzere” ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

* Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır.

179

k) Kurumun giderleri, Kurul kararıyla yürürlüğe giren yıllık bütçeye göre yapılır.

Kurumun bütçe yılı takvim yılıdır. Bütçe, bütçe yılının başlamasından önceki otuz gün içinde

hazırlanır.

Kurumun bütçe uygulama sonuçlarına ilişkin yıllık malî raporu ve bütçe kesin hesabı

Bakanlar Kurulu Kararı ile ibra edilir.

Kurumun yıllık hesapları ile gelir ve harcamalarına ilişkin iş ve işlemleri, Sayıştay

denetimine tâbidir.

İKİNCİ BÖLÜM

İhalelere Yönelik Başvurular ve İnceleme 29

İhalelere yönelik başvurular 30 Madde 54 - (Değişik: 20/11/2008-5812/21 md.) İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler. Şikayet ve itirazen şikayet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır. Şikayet başvuruları idareye, itirazen şikayet başvuruları Kuruma hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle yapılır. Dilekçelerde aşağıdaki hususlara yer verilir:

a) Başvuru sahibinin, varsa vekil ya da temsilcisinin adı, soyadı veya unvanı ve adresi. b) İhaleyi yapan idarenin ve ihalenin adı veya ihale kayıt numarası. c) Başvuruya konu olan durumun farkına varıldığı veya bildirildiği tarih. d) Başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı deliller. e) İtirazen şikayet başvurularında idareye yapılan şikayetin ve varsa şikayete ilişkin idare kararının bildirim tarihi. Şikayet dilekçelerine, başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgeler ile imza sirkülerinin aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneğinin eklenmesi zorunludur. Aday veya isteklinin başvuru belgeleri veya teklif zarfı içerisinde bu belgelerinin bulunması durumunda, dilekçe ekinde söz konusu belgeler aranmaz. İtirazen şikayette bulunanlardan 53 üncü maddenin (j) bendinin (2) nolu alt bendinde belirtilen bedelin dört katı tutarına kadar başvuru teminatı alınmasına Bakanlar Kurulunca karar

29 Bu bölüm başlığı “İnceleme Talebinde Bulunulması ve Şikâyetlerin İncelenmesi” iken, 20/11/2008 tarihli ve

5812 sayılı Kanunun 21 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

30 Bu madde başlığı “İnceleme talebinde bulunulması” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 21 inci

maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

180

verilebilir. Başvuru teminatları Kurum hesaplarına yatırılır. Bu teminatlar Kurum gelirleri ile ilişkilendirilmeksizin ayrı hesaplarda tutulur. İtirazen şikayet dilekçelerine, başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgeler ile imza sirkülerinin aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneklerinin, varsa şikayete idarece verilen cevabın bir örneği ile başvuru bedeli ve teminatının Kurum hesaplarına yatırıldığına dair belgenin eklenmesi zorunludur. Aynı kişi tarafından birden fazla ihaleye, birden fazla kişi tarafından ise aynı ihaleye tek dilekçe ile başvuruda bulunulamaz.

(Ek: 6/2/2014-6518/50 md.) Başvuruların ihaleyi yapan idare veya Kurum dışındaki idari mercilere ya da yargı mercilerine yapılması ve başvuru dilekçelerinin bu merciler tarafından ilgisine göre idareye veya Kuruma gönderilmesi hâlinde, dilekçelerin idare veya Kurum kayıtlarına girdiği tarih, başvuru tarihi olarak kabul edilir.

Belirtilen hususlara aykırılık içeren ve henüz başvuru süresi dolmamış olan başvurulardaki eksiklikler, idare veya Kurumun bildirim yapma zorunluluğu bulunmaksızın, başvuru süresinin sonuna kadar başvuru sahibi tarafından giderilebilir. Başvurular üzerine ihaleyi yapan idare veya Kurum tarafından gerekçeli olarak; a) İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline, b) İdare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda, düzeltici işlem belirlenmesine, c) Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşme imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde hukuka aykırılığın tespit edilememesi veya itirazen şikayet başvurusuna konu hususun Kurumun görev alanında bulunmaması hallerinde başvurunun reddine, karar verilir. Kurumun görev alanında bulunmaması hali hariç, itirazen şikayet başvurusunun reddedilmesi durumunda, başvuru teminatı yatırılan hallerde teminatın gelir kaydedilmesine de karar verilir. Dinamik alım sistemi, elektronik eksiltme ve çerçeve anlaşmalara ilişkin başvuru esas ve usulleri Kurum tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir. İdareye şikayet başvurusu 31 Madde 55 - (Değişik: 20/11/2008-5812/22 md.) Şikayet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır. İlanda yer alan hususlara yönelik başvuruların süresi ilk ilan tarihinden, ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların süresi ise dokümanın satın alındığı tarihte başlar. İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetler birinci fıkradaki süreleri aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir. Bu yöndeki başvuruların idarelerce ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması esastır. Şikayet üzerine yapılan incelemede tekliflerin hazırlanmasını veya işin

31 Bu madde başlığı “İdare tarafından inceleme” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle

metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

181

gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin bulunması ve idarece ihale dokümanında düzeltme yapılmasına karar verilmesi halinde, gerekli düzeltme yapılarak 29 uncu maddede belirtilen usule göre son başvuru veya ihale tarihi bir defaya mahsus olmak üzere ertelenir. Ancak belirlenen maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin ilanda da bulunması halinde 26 ncı maddeye göre işlem tesis edilir. İdare, şikayet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak on gün içinde gerekçeli bir karar alır. Alınan karar, şikayetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar tarihini izleyen üç gün içinde bildirilir. İlan ile ihale veya ön yeterlik dokümanına yönelik başvurular dışında istekli olabileceklere bildirim yapılmaz. Belirtilen süre içinde bir karar alınmaması durumunda başvuru sahibi tarafından karar verme süresinin bitimini, süresinde alınan kararın uygun bulunmaması durumunda ise başvuru sahibi dahil aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından idarece alınan kararın bildirimini izleyen on gün içinde Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. İdareye şikayet başvurusunda bulunulması halinde, başvuru üzerine alınan kararın son bildirim tarihini, süresi içerisinde bir karar alınmaması halinde ise bu sürenin bitimini izleyen tarihten itibaren on gün geçmeden ve itirazen şikayet başvurusunda bulunulmadığı hususuna ilişkin sorgulama yapılmadan veya itirazen şikayet başvurusunda bulunulması halinde ise Kurum tarafından nihai karar verilmeden sözleşme imzalanamaz.

Kuruma itirazen şikayet başvurusu 32 Madde 56 - (Değişik: 20/11/2008-5812/23 md.)

İdareye şikayet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hallerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınanlar itirazen şikayete konu edilebilir ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma başvuruda bulunulabilir. Kurum itirazen şikayet başvurularını başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler. İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir. Kanunda belirtilen sürelere ve usule uyulmadan sözleşme imzalanmış olması veya itirazen şikayet başvurusundan feragat edilmesi itirazen şikayet başvurusunun incelenmesine ve 54 üncü maddede sayılan kararlardan birinin alınmasına engel teşkil etmez. Kurul tarafından gerekli görülen hallerde tarafların ve ilgililerin dinlenmesine karar verilir. Bu durumda, Kurul tarafından tespit edilen tarihte taraflar ve ilgililer dinlenir. Kurum, itirazen şikayete ilişkin nihai kararını, incelenen ihaleye ilişkin gerekli bilgi ve belgeler ile ihale işlem dosyasının kayıtlara alındığı tarihi izleyen yirmi gün içinde vermek zorundadır. Bu süre 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihaleler ile şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvurularında on iş günü olarak uygulanır. Kurum, gerekli gördüğü takdirde özel uzmanlık gerektiren teknik hususlarla ilgili olarak ihtisas sahibi kamu veya özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilerin görüşüne başvurabilir. Görüşüne başvurulan özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilere (8000) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçmemek üzere Kurul tarafından belirlenen miktarda ödeme yapılır. Kamu görevlilerinin görüşüne 32 Bu madde başlığı “Kamu İhale Kurulu tarafından inceleme” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 23

üncü maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

182

başvurulması halinde ise personele diğer mevzuatta yer alan kısıtlamalara bağlı olmaksızın (5000) gösterge rakamı esas alınmak suretiyle aynı esaslar çerçevesinde ödeme yapılır. Bu fıkra uyarınca yapılacak ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Kurul tarafından verilen bütün kararlar, karar tarihini izleyen beş iş günü içinde taraflara tebligata çıkarılır ve tebligata çıkarıldığı tarihi izleyen beş gün içinde Kurumun internet sayfasında yayınlanır. Kararlara erişim ücrete tabi tutulamaz. İdareler hukuki durumda değişiklik yaratan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorundadır.

Yargısal inceleme

Madde 57- Şikâyetler ile ilgili Kurum tarafından verilen nihai kararlar Türkiye

Cumhuriyeti Mahkemelerinde dava konusu edilebilir ve bu davalar öncelikle görülür.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Yasaklar ve Ceza Sorumluluğu

İhalelere katılmaktan yasaklama

Madde 58- (Değişik birinci fıkra: 30/7/2003-4964/ 35 md.) 17 nci maddede belirtilen

fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında fiil veya davranışlarının özelliğine

göre, bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep

halleri dışında usulüne göre sözleşme yapmayanlar hakkında ise altı aydan az olmamak üzere

bir yıla kadar, 2 nci ve 3 üncü maddeler ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve

kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilir. Katılma yasakları, ihaleyi yapan

bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı

kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler ile

bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı tarafından verilir.

Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde

şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin

yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne

göre yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi

olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi

hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına

sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir.

İhale sırasında veya sonrasında bu fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler,

idarelerce o ihaleye iştirak ettirilmeyecekleri gibi yasaklama kararının yürürlüğe girdiği tarihe

kadar aynı idare tarafından yapılacak sonraki ihalelere de iştirak ettirilmezler.

Yasaklama kararları, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarihi

izleyen en geç kırkbeş gün içinde verilir. Verilen bu karar Resmi Gazetede yayımlanmak üzere

en geç onbeş gün içinde gönderilir ve yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Bu kararlar Kamu İhale

Kurumunca izlenerek, kamu ihalelerine katılmaktan yasaklı olanlara ilişkin siciller tutulur.33

33 Bu fıkrada geçen “en geç otuz gün” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun 35 inci maddesiyle “en

geç kırkbeş gün” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

183

İhaleyi yapan idareler, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir durumla

karşılaştıkları takdirde, gereğinin yapılması için bu durumu ilgili veya bağlı bulunulan

bakanlığa bildirmekle yükümlüdür.

İsteklilerin ceza sorumluluğu

Madde 59- Taahhüt tamamlandıktan ve kabul işlemi yapıldıktan sonra tespit edilmiş

olsa dahi, 17 nci maddede belirtilen fiil veya davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç

teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile o işteki ortak veya

vekilleri hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre ceza kovuşturması yapılmak üzere

yetkili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur. Hükmolunacak cezanın yanısıra,

idarece 58 inci maddeye göre verilen yasaklama kararının bitiş tarihini izleyen günden itibaren

uygulanmak şartıyla bir yıldan az olmamak üzere üç yıla kadar bu Kanun kapsamında yer alan

bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan mahkeme kararıyla 58 inci

maddenin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklanırlar.

Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı haklarında birinci fıkra gereğince ceza

kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına karar verilenler ve 58 inci maddenin ikinci

fıkrasında sayılanlar yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum ve

kuruluşlarının ihalelerine katılamaz. Haklarında kamu davası açılmasına karar verilenler,

Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirilir.

Bu Kanunda belirtilen yasak fiil veya davranışları nedeniyle haklarında mükerrer ceza

hükmolunanlar ile bu kişilerin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu sermaye

şirketleri veya bu kişilerin ortağı olduğu şahıs şirketleri, mahkeme kararı ile sürekli olarak kamu

ihalelerine katılmaktan yasaklanır.

Bu madde hükümlerine göre; mahkeme kararı ile yasaklananlar ve ceza hükmolunanlar,

Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna, meslek

sicillerine işlenmek üzere de ilgili meslek odalarına bildirilir.

Sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlara ilişkin mahkeme

kararları, Kamu İhale Kurumunca, bildirimi izleyen onbeş gün içinde Resmî Gazetede

yayımlanmak suretiyle duyurulur.

Görevlilerin ceza sorumluluğu

Madde 60- İhale yetkilisi ile ihale komisyonlarının başkan ve üyeleri ile ihale

işlemlerinden sözleşme yapılmasına kadar ihale sürecindeki her aşamada görev alan diğer

ilgililerin; 17 nci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulunduklarının, görevlerini kanuni

gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak

ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde, haklarında ilgili mevzuatları

gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında

ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve

ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilir. (Değişik son cümle: 30/7/2003-

4964/36 md.) Bu Kanuna aykırı fiil veya davranışlardan dolayı hüküm giyen idare görevlileri,

bu Kanun kapsamına giren işlerde görevlendirilemezler.

Bu Kanun kapsamına giren işlerden dolayı yargı organlarınca herhangi bir ceza verilmiş

olanlar, bu Kanun kapsamına giren bütün kamu kurum ve kuruluşlarınca bu Kanunun ve ilgili

diğer mevzuatın uygulanması ile görevli ve yetkili kadrolara atanamaz ve görev alamazlar.

184

(Değişik üçüncü fıkra: 30/7/2003-4964/36 md.) 5 inci maddede belirtilen ilkelere ve

62 nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale

yapanlar hakkında da yukarıda belirtilen müeyyideler uygulanır.

Bilgi ve belgeleri açıklama yasağı

Madde 61- (Değişik: 30/7/2003-4964/37 md.)

Bu Kanunun uygulanmasında görevliler ile danışmanlık hizmeti sunanlar; ihale süreci

ile ilgili bütün işlemlere, isteklilerin iş ve işlemleri ile tekliflerin teknik ve malî yönlerine ilişkin

olarak gizli kalması gereken bilgi ve belgelerle işin yaklaşık maliyetini ifşa edemezler,

kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamazlar. Aksine hareket edenler hakkında

ilgisine göre 58 ve 60 ıncı maddelerde belirtilen müeyyideler uygulanır.

BEŞİNCİ KISIM

Çeşitli Hükümler

İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar

Madde 62- Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri

için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:

a) Yatırım projelerinin plânlanan sürede tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi

amacıyla, birden fazla yılı kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun

olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın

yapılmış olması zorunludur. İlk yıl için öngörülen ödenek, (Ek ibare: 24/11/2016-6761/6 md.)

yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen stratejik öneme sahip yatırımlar veya projeler

hariç olmak üzere, proje maliyetinin % 10’undan az olamaz ve başlangıçta daha sonraki yıllar

için programlanmış olan ödenek dilimleri sonraki yıllarda azaltılamaz.

b) Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak,

idarelerce ihalelerin zamanında yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan

işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk dokuz ayında ihalenin

sonuçlandırılması esastır. (Ek ibare: 30/7/2003-4964/38 md.) Ancak ertesi malî yılda

gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki malî yıl sona

ermeden ihaleye çıkılabilir.

c) (Değişik: 18/4/2007-5625/5 md.) Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet,

kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri

yapılmadan ihaleye çıkılamaz. İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması

nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya

kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar

teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler

nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya

kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve

zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması

nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım işlerinde ise

kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Bu işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımlar için

anahtar teslimi götürü bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için

birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir. Arsa temini, mülkiyet ve kamulaştırma

işlemlerinin tamamlanması şartı, baraj ve büyük sulama, içmesuyu isale hattı, enerji nakil hattı,

trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri, kaptajlar, su depoları, karayolu, liman ve havaalanı,

demiryolu, petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmaz.

185

d) (Değişik: 30/7/2003-4964/38 md.) İdarelerce bütçesinin programlanmasında,

ihalede ise isteklilerce verilen tekliflerin karşılaştırılmasında kullanılmak üzere tespit edilen

yaklaşık maliyet isteklilere duyurulmaz.

e) (Değişik: 20/11/2008-5812/24 md.; Değişik: 10/9/2014-6552/10 md. .; Değişik:

24/12/2017-KHK 696/83 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7079/78 md.) 1) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.

2) Bu bendin uygulanmasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; bu Kanun

ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konuşu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale

dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı,

yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol

giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin

hizmet alımlarını ifade eder. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca

devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare

için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve

benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı

olarak kabul edilir. Hizmet alım sözleşmesi kapsamında niteliği birbirinden farklı hizmet

türlerinin bulunması halinde personel çalıştırılmasına dayalı olup olmama yönünden yapılacak

değerlendirme her hizmet türü için ayrı ayrı yapılır. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi

yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin alımlar personel

çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmez.

3) Kurum, hizmet alımının personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı ya da niteliği

itibarıyla bu sonucu doğurup doğurmadığı hususunda (2) numaralı alt bentte sayılan kriterleri

ayrı ayrı ya da birlikte dikkate almak suretiyle usul ve esaslar belirlemeye yetkilidir.

f) İhale dokümanı hazırlanmadan ilân yapılamaz. İlân sürelerinin hesaplanmasında

ilânın yayımlandığı gün dikkate alınır, ihale günü veya son başvuru günü dikkate alınmaz. 13

üncü maddede belirtilen ilân sürelerine uyulmak üzere, ilân yapılmasına kadar geçecek süre de

gözönüne alınarak ilân yapılacak yerlere yeterli süre öncesinde ilân metinlerinin gönderilmesi

zorunludur.

g) İhale için tespit olunan tarih tatil gününe rastlamışsa ihale, tekrar ilâna gerek

kalmaksızın tatili takip eden ilk iş gününde aynı yer ve saatte yapılır ve bu saate kadar verilen

teklifler kabul edilir. İhale saati çalışma saati dikkate alınarak tespit edilir. İlândan sonra

çalışma saati değişse de ihale ilân edilen saatte yapılır.

h) (Değişik: 20/11/2008-5812/24 md.) İş deneyimi bulunmayan mühendis veya mimarların, aldıkları lisans eğitimine uygun yapım işi ihalelerine başvurularında, toplam süresi onbeş yılı geçmemek kaydıyla mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl,

186

yüzyirmiikibinüçyüzseksenyedi Yeni Türk Lirası (İkiyüzellibinikiyüzbir Türk Lirası)* olarak hesaplanmak üzere 10 uncu madde kapsamındaki benzer iş deneyimi olarak dikkate alınır. Bu süre iş deneyimi bulunan mimar ve mühendisler için uygulanmaz. Bu bent kapsamında elde edilen deneyim mühendis ve mimarın beş yıldır en az % 51 hissesine sahip olduğu34 tüzel kişiler tarafından da kullanılabilir.

ı) (Ek: 30/7/2003-4964/38 md.) Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal

limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla

konulacak ödeneklerin %10'unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.

Yerli istekliler ile ilgili düzenlemeler MADDE 63- (Değişik: 13/2/2011-6111/178 md.; Değişik: 6/2/2014-6518/51 md.) İhalelere sadece yerli isteklilerin katılması ile yerli istekliler ve yerli malı teklif eden

istekliler lehine fiyat avantajı tanınmasına ilişkin olarak aşağıdaki düzenlemeler esas alınır:

a) Yaklaşık maliyeti eşik değerin altında kalan ihalelerde sadece yerli isteklilerin

katılabileceğine ilişkin düzenleme yapılabilir.

b) Hizmet alımı ve yapım işi ihalelerinde yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat

avantajı sağlanabilir.

c) (Değişik: 18/06/2017-7033/74. Md.) Mal alımı ihalelerinde yerli malı teklif eden

istekliler lehine, %15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir. Ancak Bilim, Sanayi ve

Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak orta ve yüksek

teknolojili sanayi ürünleri arasından belirlenen ve Kurum tarafından ilan edilen listede yer alan

malların ihalelerinde, yerli malı teklif eden istekliler lehine %15 oranında fiyat avantajı

sağlanması mecburidir. Yerli yazılım ürünü teklif eden istekliler lehine de %15 oranında fiyat

avantajı sağlanması mecburidir.

d) (Ek: 18/06/2017-7033/74. Md. ) Yapım işlerinde kullanılacak makine, malzeme ve

ekipman ile yazılımın tamamının veya belli bir kısmının yerli malı olması şartı getirilebilir.

Ancak, malzemelere ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, makinelere ve

ekipmanlara ilişkin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili kurum ve

kuruluşların görüşleri alınarak orta düşük, orta yüksek ve yüksek teknolojili makine, malzeme

ve ekipman arasından belirlenen, Kurum tarafından ilan edilen listede yer alan ve ihale konusu

işte kullanılacak makine, malzeme ve ekipmanın yerli malı olması şarttır.

e)* Yerli malı belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir. İsteklilerce teklif edilen

malın yerli malı olduğu, bu usul ve esaslara uygun olarak düzenlenen yerli malı belgesi ile

belgelendirilir.

f)* Ortak girişimlerin yerli istekli sayılabilmesi için bütün ortaklarının yerli istekli olması

gereklidir.

Sürelerin hesabı

* Kamu İhale Kurumu’nun 2018/1 sayılı Tebliği ile 19/01/2018 tarihli ve 30306 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanmış olup 01.02.2018 – 31.01.2019 dönemini kapsamaktadır. 34 Daha önce madde metninde yer alan “veya her iki ortağın da mühendis olup % 50-% 50 ortak olduğu” şeklindeki

ibare, 10/12/2013 tarih ve 28847 sayılı RG’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 10.07.2013 tarihli ve

E:2012/104;K: 2013/87 sayılı Kararı ile 10/06/2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere iptal edilmiştir.

187

Madde 64- Bu Kanunda yazılı sürelerin hesaplanmasında hüküm bulunmayan hallerde

Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.

Bildirim ve tebligat esasları 35

Madde 65- (Değişik: 20/11/2008-5812/25 md.) Aday, istekliler ve istekli olabileceklere yapılacak her türlü bildirim ve tebligatlarda aşağıdaki hususlara uyulması zorunludur: a) Tebligatlar idareler veya Kurum tarafından aşağıdaki yöntemler kullanılarak yapılabilir: 1) İmza karşılığı elden. 2) İadeli taahhütlü mektupla. 3) Elektronik ortamda. 4) Faksla. … yabancı isteklilerde ise ondokuzuncu gün. …36 Tebligatın bu tarihten önce muhataba ulaşması halinde ise fiili tebliğ tarihi esas alınır. b) İdareler veya Kurum tarafından elektronik ortamda veya faks ile yapılan tebligatlar ile çerçeve anlaşmaya dahil olan istekliler tarafından elektronik ortamda sunulan fiyat tekliflerinin aynı gün teyit edilmesi zorunludur. Elektronik ortamda veya faks ile yapılan bildirimlerde bildirim tarihi tebliğ tarihi sayılır. Ancak, idareler veya Kurum ile aday, istekli ve istekli olabilecekler tarafından, elektronik imza kullanılarak yapılan işlemlerde ve şikayet başvurularına ilişkin işlemler dahil Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden yapılacak ihale sürecine ilişkin işlemlerde teyit aranmaz. c) Elektronik haberleşmede kullanılacak araçlar ile bunların teknik özellikleri, yaygın olarak kullanılan haberleşme ve bilgi teknolojisi ürünleri ile uyumlu ve kolay erişilebilir olmalı ve eşit muamele ilkesini sağlamalıdır. d) Her türlü bilgi alışverişi ile bilginin muhafazasında; verilerin bütünlüğü ile tekliflerin ve başvuru belgelerinin gizliliğinin sağlanması esastır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde yapılacak tebliğler hakkında Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır.

Değişiklik yapılması

Madde 66- Bu Kanun hükümlerine ilişkin değişiklikler, ancak bu Kanuna hüküm

eklenmek veya bu Kanunda değişiklik yapılmak suretiyle düzenlenir.

35 Bu madde başlığı “Tebligat” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle metne işlendiği

şekilde değiştirilmiştir.

* 18/06/2017-7033/74. Md. ile yeni (d) bendi eklenmiş ve bundan dolayı sonraki bentler (e) ve (f) olarak teselsül

ettirilmiştir. 36 Daha önce 5812 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle getirilmiş bulunan “İadeli taahhütlü mektupla yapılan

tebligatlarda mektubun postaya verilmesini takip eden yedinci gün, yabancı isteklilerde ise ondokuzuncu gün kararın istekliye tebliğ tarihi sayılır.” cümlesindeki “İadeli taahhütlü mektupla yapılan tebligatlarda mektubun

postaya verilmesini takip eden yedinci gün, … kararın istekliye tebliğ tarihi sayılır” hükmü, 26/07/2013 tarih ve

28719 sayılı RG’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 27/09/2012 tarihli ve E:2012/20, K:2012/132 sayılı kararı

ile iptal edilmiştir.

188

Eşik değerler ve parasal limitlerin güncellenmesi

Madde 67- Bu Kanunda belirtilen eşik değerler ve parasal limitler bir önceki yılın

Toptan Eşya Fiyat Endeksi esas alınarak Kamu İhale Kurumu tarafından güncellenir ve her yıl

1 Şubat tarihinden geçerli olmak üzere aynı tarihe kadar Resmî Gazetede ilân edilir. Ancak

güncellemede bir milyon Türk Lirasının altındaki tutarlar dikkate alınmaz. Bu Kanunda

belirtilen eşik değerler ve parasal limitler, olağanüstü hallerde, belirtilen tarihin dışında da

Kurumun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile güncellenebilir.

ALTINCI KISIM

Son Hükümler

Uygulanmayacak hükümler

Madde 68- a) Bu Kanun kapsamında yer alan işlerin ihalelerinde 8.9.1983 tarihli ve

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmaz.

b) Diğer kanunların 8.9.1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunundan muafiyet

tanıyan hükümleri ile bu Kanuna uymayan hükümleri uygulanmaz.

c) (Ek: 30/7/2003-4964/39 md.) 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu kapsamındaki

projelerde, 5 inci maddenin beşinci ve altıncı fıkraları, 62 nci maddenin (a) ve (b) bentleri ile

(c) bendindeki kamulaştırma, mülkiyet, arsa temini, imar işlemleri ve uygulama projesine

ilişkin şartlar aranmaksızın ihaleye çıkılabilir. Ancak, ÇED raporu zorunluluğu bulunan

hallerde sözleşme imzalanmadan önce bu raporun alınması zorunludur.37

Elektronik Kamu Alımları Platformu 38

EK MADDE 1- (Ek: 30/7/2003-4964/41 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/26 md.)

Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerde; bu Kanunun 13 üncü maddesi hükümleri saklı

kalmak üzere, ilan, ihale dokümanının hazırlanması ve verilmesi, katılım ve yeterliğe ilişkin

belgelerin sunulması, tekliflerin hazırlanması, sunulması ve değerlendirilmesi, ihalenin karara

bağlanması ve onaylanması, kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi ve sözleşmenin

imzalanması gibi ihale süreciyle ilgili aşamalar ile her türlü bildirimler kısmen veya tamamen,

Kurum tarafından oluşturulan Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden

gerçekleştirilebilir.

Elektronik Kamu Alımları Platformunun kurulması ve işletilmesi ile ihale sürecinde

elektronik araçların kullanımına ilişkin esas ve usuller Kurum tarafından belirlenir.

Bu Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca yapılacak bütün ilanlar aynı zamanda Elektronik

Kamu Alımları Platformunda da yayımlanır.

Bu Kanun kapsamındaki alımlarda aday veya isteklilerin yeterliğinin tespitine ilişkin

olarak Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden sistemler kurulabilir. Bu sistemlerin

kurulması, kurdurulması, denetlenmesi, yetkilendirilen kuruluşların yetkilerinin iptal edilmesi

veya tedbir niteliğinde kararlar alınması hususlarında Kurum yetkilidir.

37 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 179 uncu maddesiyle; bu fıkrada yer alan “toplu konut projelerinde”

ibaresi “projelerde” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir. 38 Bu madde başlığı 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinin hükmüdür.

189

Çerçeve anlaşmalar 39 EK MADDE 2 - (Ek: 1/6/2007-5680/2 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/27 md.) İdareler ihtiyaç duydukları mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin olarak açık ihale veya belli istekliler arasında ihale usulünü uygulamak kaydıyla çerçeve anlaşmalar yapabilir. Çerçeve anlaşmalar rekabeti engelleyici, sınırlayıcı veya bozucu şekilde kullanılamaz. Çerçeve anlaşma kapsamında temin edilecek mal ve hizmet alımları ile yapım işleri Kanunun 13 üncü maddesine göre ilan edilir. Çerçeve anlaşma kapsamında karşılanması planlanan tahmini ihtiyaç miktarları ilanda gösterilir. Teminat alınmasına ilişkin hükümler hariç olmak üzere, ihalelerin sözleşmeye bağlanması hakkında bu Kanunda yer alan hükümler çerçevesinde, süresi kırksekiz ayı geçmemek üzere çerçeve anlaşma imzalanır ve sonuçlar Kamu İhale Bülteninde ilan edilir. Çerçeve anlaşmalar, koşulların tamamının baştan belirlendiği hallerde, bir istekli ile de yapılabilir. Birden fazla istekli ile yapılacak çerçeve anlaşmalarda istenilen şartları karşılayan yeterli sayıda teklif sunulması kaydıyla çerçeve anlaşmaya taraf olacak istekli sayısı üçten az olmamak üzere ihale dokümanında belirtilir. Çerçeve anlaşmaların bir istekli ile yapıldığı haller hariç, yapılan değerlendirme sonucunda teklifleri geçerli kabul edilen istekliler, ekonomik açıdan en avantajlı tekliften başlanmak suretiyle sıralanarak listeye alınır. Çerçeve anlaşmaya taraf olan istekli sayısının üçün altına inmesi halinde, mevcut çerçeve anlaşmanın sona erdiği taraflara bildirilir. Koşulların tamamının baştan belirlendiği çerçeve anlaşma kapsamında yapılacak alımlarda isteklilerden ilk tekliflerini aşmamak kaydıyla yeniden teklif alınabilir. Koşulların tamamının baştan belirlenmediği hallerde ise çerçeve anlaşma koşullarında esaslı değişiklik yapılmaması kaydıyla isteklilerden yeniden teklif alınır. İsteklilere ihale konusu işin karmaşıklığı ve özgünlüğü gibi hususlar dikkate alınarak tekliflerini sunmaları için yeterli süre tanınır. İstekliler yeterliklerinin devam ettiğini oniki ayda bir belgelendirir. Yeterliği devam etmeyenler ile teklif vermeye davet edildiği halde iki kez geçerli teklif vermeyen isteklilerin çerçeve anlaşmaları feshedilir. Münferit sözleşmeye davet edildiği halde ihale dokümanında belirtilen süre içerisinde sözleşme imzalamayan istekliyle yapılan çerçeve anlaşma feshedilir ve istekli hakkında 58 inci madde hükümleri uygulanır. Münferit sözleşme aşamasına ilişkin olarak bu Kanunun 6, 38, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 54, 55 ve 56 ncı maddeleri uygulanmaz. Bu maddelerde belirtilen hususlar dahil çerçeve anlaşma kapsamında yapılacak alımların usul ve esasları ile nitelik ve kapsamını belirlemeye, ve sınırlar koymaya, sözleşme düzenlenmesine gerek görülen durumlarda sözleşmelerin şeklini ve kapsamını belirlemeye Kurum yetkilidir. Çerçeve anlaşma yapılmış olması, idareye alım yapma yükümlülüğü getirmez. İdare, çerçeve anlaşma kapsamındaki ihtiyaçlarını bu Kanunda yer alan diğer usulleri kullanmak suretiyle de temin edebilir. EK MADDE 3- (Ek: 15/5/2008-5763/36 md.)

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü maddesinin (c) bendi kapsamındaki işler ile

aynı kapsamda olup 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu dışında, ihalesi ilgili mevzuat

39 Bu madde başlığı “Çerçeve sözleşme kapsamında mal ve hizmet alımı” iken, 20/11/2008 tarihli ve 5812 sayılı

Kanunun 27 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

190

hükümlerine göre bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar yapılmış olanlar ile bu tarihten

sonra yapılacak olan ve bedeli yabancı para cinsinden sabit fiyatlarla sözleşmeye bağlanan

yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerine uygulanmak üzere; fiyat farkı esasları belirlemeye,

sözleşmelerin tadil veya tasfiye edilmesine imkân veren kararnameler çıkarmaya Bakanlar

Kurulu yetkilidir.

Dinamik alım sistemi

EK MADDE 4- (Ek: 20/11/2008-5812/28 md.) Dinamik alım sistemi, piyasada mamul olarak bulunan malların elektronik ortamda

alımında kullanılabilir. Sistemin kurulmasında açık ihale usulü uygulanır. Dinamik alım sistemi

rekabeti engelleyici, sınırlayıcı veya bozucu şekilde işletilemez.

Sistemin tesis edileceği hususu Kamu İhale Bülteninde ilan edilmek suretiyle duyurulur.

İhale dokümanında; planlanan alımın niteliği, türü ve miktarının yanı sıra satın alma sistemine,

bu sistemin işletilmesinde kullanılacak elektronik ekipmana, sisteme teknik olarak

bağlanabilmek için gerekli düzenlemelere, sistemin işleyişini düzenleyen kurallara ve diğer

hususlara ilişkin bilgilere yer verilir.

Yeterlik kriterlerini sağlayan ve ihale dokümanında yer alan şartlara uygun ön teklif

veren bütün isteklilere sisteme dahil olma imkanı verilir. Ön teklifler ihale dokümanında yer

alan şartlara uygun olduğu sürece sürekli olarak geliştirilebilir.

Ön tekliflerin değerlendirilmesi, verildikleri tarihten itibaren onbeş gün içinde

tamamlanır. Teklif vermeye davetin henüz yapılmamış olması halinde değerlendirme süresi

onbeş güne kadar bir defa uzatılabilir.

Dinamik alım sisteminin tesis edildiği veya sistemin kurulmasından vazgeçildiği ile ön

tekliflerin sisteme kabul veya reddedildikleri hususu isteklilere karar alındıktan sonra en geç üç

gün içinde bildirilir.

Her bir alım için sisteme kabul edilmiş istekliler teklif vermeye davet edilir. Yapılacak

alımlar bu davetten en az onbeş gün önce basitleştirilmiş ilan yoluyla duyurulur. Sisteme kabul

edilen bütün istekliler, tekliflerini sunmaları için yeterli süre tanınmak suretiyle teklif vermeye

davet edilir.

Teklifler, ihale dokümanında belirtilen esaslara göre değerlendirilmek suretiyle alım

sonuçlandırılır ve sözleşmeye bağlanır.

Dinamik alım sisteminin süresi kırk sekiz aydan fazla olamaz.

Dinamik alım sisteminde yapılacak ihalelerde Elektronik Kamu Alımları Platformu

kullanılır. Sisteme kabul edilmeye ve sistemin yürütülmesine ilişkin olarak herhangi bir ücret

talep edilmez.

Dinamik alım sistemi dahilinde yapılacak alımlara ilişkin sözleşme düzenlenmesi

gerekli haller ile bu sözleşmelerin şeklini ve kapsamını belirlemeye Kurum yetkilidir.

Elektronik eksiltme

EK MADDE 5- (Ek: 20/11/2008-5812/28 md.)

191

İlan ve ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, açık ihale, belli istekliler arasında ihale

ve 21 inci maddenin (a), (d) ve (e) bentleri uyarınca yapılan pazarlık usulü ihalede tekliflerin

değerlendirilmesi aşamasının tamamlanmasından sonra elektronik eksiltme yapılabilir.

Dinamik alım sistemi ve çerçeve anlaşma kapsamında yapılan ihalelerde de elektronik eksiltme

uygulanabilir. 48 inci madde uyarınca yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde ise

elektronik eksiltme uygulanmaz.

Elektronik eksiltme ancak ihale konusu alımın bütün teknik özelliklerinin net olarak

belirlendiği hallerde kullanılabilir.

Elektronik eksiltmeye başlamadan önce ihale dokümanında belirlenen şartlara göre

tekliflerin ilk değerlendirmesi yapılır.

Yeterli kabul edilen istekliler elektronik ortamda yeniden teklif vermeye aynı anda davet

edilir. Davette, eksiltmenin başlama tarihi ve saati ile kullanılmakta olan elektronik araca

isteklinin bağlantı kurabilmesi için gerekli bütün bilgilere yer verilir. Elektronik eksiltmenin

her aşamasını gösteren bir zaman çizelgesi davet ile birlikte iletilir. Birbirini izleyen birden

fazla aşamada elektronik eksiltme yapılabilir. Davetin gönderildiği tarihten iki iş günü

geçmeden eksiltmeye başlanamaz.

Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlendiği

hallerde, yapılan ilk değerlendirme sonucu ile eksiltmede verilen yeni tekliflere göre sıralamayı

düzenleyen matematiksel formül de davette bildirilir. Bu formül, ihale ilanında veya ihale

dokümanında belirtildiği şekilde ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tespitinde kullanılan

bütün unsurların varsa nispi ağırlıklarını da içerir.

Elektronik eksiltmenin her aşamasında, o andaki sıralamalarını öğrenebilmeleri için

gerekli bilgiler anında isteklilere ulaştırılır. İhale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, diğer

isteklilerin teklifleri hakkında bilgiler ve eksiltmenin herhangi bir aşamasındaki istekli sayısı

da duyurulabilir. Ancak elektronik eksiltme süresince isteklilerin kimlikleri açıklanamaz.

Elektronik eksiltme aşağıdaki durumlardan biri veya birkaçının gerçekleşmesi halinde

sona erdirilir:

a) Eksiltmeye katılım için yapılan davette eksiltmenin tamamlanacağı belirtilen tarih ve

saatin dolması.

b) Yeni tekliflerin verilebilmesine ilişkin olarak davette bildirilen bekleme süresi içinde

asgari fark aralığını sağlayan tekliflerin alınamaması.

c) Davette bildirilen tur sayısının tamamlanması.

Finansal kiralama

EK MADDE 6- (Ek: 20/11/2008-5812/28 md.)

Kanun kapsamındaki idarelerin finansal kiralama suretiyle yapacakları mal alımlarında

uygulanacak esas ve usuller Kurum tarafından belirlenir.

Birden fazla idarenin ortak ihtiyaçları için ihale yapılması

192

EK MADDE 7- (Ek: 6/2/2014-6518/53 md.) Birden fazla idarenin ortak ihtiyaçlarının

karşılanmasına yönelik mal ve hizmet alımları ile bakım ve onarım işlerine ilişkin, bu Kanunda

yer alan ihale usulleri uygulanarak tek bir ihale yapılabilir.

Birinci fıkra kapsamındaki işler için idareler, düzenlenecek bir protokol ile kendi

aralarından bir idareyi, kesin teminatın alınması ve sözleşmenin imzalanması hariç olmak üzere

diğer ihale işlemlerini bu idareler adına gerçekleştirmek üzere görevlendirir.

Protokole taraf olan her bir idare ile ihalenin üzerine bırakılmasına karar verilen

istekli/istekliler arasında ayrı ayrı sözleşme imzalanır.

Protokole taraf diğer idarelerin ihalelerinde bu Kanunun 10 uncu ve 11 inci maddelerine

göre ihale dışı bırakılacak ve ihaleye katılamayacak olanlar ile 58 inci maddesinin üçüncü

fıkrası gereğince ihaleye iştirak ettirilmeyecek olanlar, görevlendirilen idarenin yapacağı

ihaleye de katılamaz.

Bu madde kapsamındaki ihale işlemlerinde görev alanlar, yürüttükleri işlemlerle sınırlı

olmak kaydıyla işlemlerin mevzuata uygunluğundan sorumludur.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.

Uygun görüş alınması ve görevlilerin sorumlulukları EK MADDE 8 - (Ek: 10/9/2014-6552/11 md.)40 (Değişik: 24/12/2017-KHK 696/84

md.; Aynen kabul:1/2/2018-7079/79 md.) 62 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında personel çalıştırılmasına dayalı hizmetler (danışmanlık hizmet alımları hariç) için ihaleye çıkılmadan önce; 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca yayımlanan Genel Yatırım ve Finansman Programı Kararı çerçevesinde, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının Hazine Müsteşarlığından, 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirme programında bulunanlardan sermayesinin %50'sinden fazlası kamuya ait işletmeci kuruluşların ise Özelleştirme İdaresi Başkanlığından uygun görüş alması zorunludur. Uygun görüş, bu kapsamda çalıştırılacak personel sayısı ile idareler, hizmet türleri, işin yapıldığı yer gibi ücret düzeyini etkileyen unsurlardan biri, birkaçı veya tamamı dikkate alınarak ihale dokümanında belirlenecek ücret ve benzeri mali ödemelere ilişkin tavanların tespitini de kapsar.

Uygun görüş alınmadan bu hizmetler için ihaleye çıkılamaz. (Mülga ikinci cümle:

24/12/2017-KHK 696/84 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7079/79 md.) 62 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan personel çalıştırılmasına

dayalı hizmet alımı ihaleleri çerçevesinde çalıştırılan personel, ihale ve sözleşme konusu iş dışında başka bir işte çalıştırılamaz ve görevlendirilemez. Bu kapsamda, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesine çıkılmaması gerektiği hâlde ihaleye çıkılması, uygun görüş alınması gereken hâllerde alınmadan ihaleye çıkılması, ihale kapsamında çalıştırılan personelin sözleşme konusu işler dışında çalıştırılması, 4857 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin yedinci fıkrası hükmüne aykırılık teşkil edecek şekilde işlem ve eylemler yapılması nedeniyle idare aleyhine zarar ortaya çıkması hâlinde, oluşan bu zararlar, bu zarara neden olduğu tespit edilenlere rücu edilmek suretiyle tahsil edilir. Ayrıca, bu kişiler hakkında uygulanacak ceza ve disiplin hükümleri saklı kalmak üzere, bu kişilere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemelerin beş katı tutarında idari para cezası

40 4/4/2015 tarihli ve 6645 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrasıyla, bu maddenin üçüncü fıkrası

hükümlerinin 31/12/2015 tarihine kadar uygulanmayacağı hüküm altına alınmış olup, daha sonra 30/12/2015

tarihli ve 6656 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle “31/12/2015” ibaresi “30/6/2016” şeklinde değiştirilmiştir.

193

uygulanır. 4857 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen itiraz veya diğer kanun yollarına başvurmayan kişilere ise her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir.

Kamu alımlarının bölgesel kalkınma ve teknolojik gelişme amaçlı kullanımı EK MADDE 9- (Ek: 22/11/2016-KHK-678/31 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7071/30

md.) Mal alımlarının; bölgesel kalkınmanın sağlanması, stratejik sektörlerin ve teknoloji transferine dayalı yerli üretimin geliştirilmesi, proje bazlı yatırımlar ile araştırma, geliştirme ve yenilikçiliğin teşvik edilmesi amaçlarına yönelik olarak temin edilmesi halinde bu madde hükümleri uygulanır.

İhtiyaçlar, ilan yapılmak ya da davet edilmek suretiyle bir veya birden fazla alım

kapsamında, bir veya daha fazla istekliden süre, miktar ya da kısımlar bakımından bölünerek de karşılanabilir. İhtiyacın özelliğine göre teknik şartlar, maliyet ile performans kriterleri ve sözleşme koşulları müzakere edilebilir ve gerekli hallerde idareler ile istekliler arasında işbirliği yapılabilir.

Yerli üretim yapma şartı ile yerli katkı şartının öngörüldüğü alımlarda bu şartların nasıl

yerine getirileceğine ilişkin hususlara dokümanda yer verilir. Bu madde kapsamındaki mal alımları, sadece yurtiçinde üretilen malları teklif eden

isteklilerin veya bölgesel kalkınma programı uygulanan illerde üretilen malları teklif eden isteklilerin katılımına açık gerçekleştirilebilir. Yurtiçinde üretilen malları teklif eden isteklilerin katılımına açık olan mal alımlarında, bölgesel kalkınma programı uygulanan illerde üretilen malları teklif eden istekliler lehine %15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanabilir.

Mal alımlarında, ihtiyacın belli kısmının yüklenici tarafından, bölgesel kalkınma

programı uygulanan illerde üretim yapan veya faaliyet gösteren diğer gerçek veya tüzel kişilerden tedarik edilmesi veya sağlanması yönünde dokümanda düzenleme yapılabilir.

Stratejik sektörlerde ve yurtiçinde üretimi bulunmayan veya sınırlı bulunan orta-yüksek

ve yüksek teknoloji transferine dayalı yerli üretimin geliştirilmesi, araştırma, geliştirme ve yenilikçiliğin teşvik edilmesi, bölgesel kalkınmanın sağlanması amaçlarına ve proje bazlı yatırımlara yönelik mal alımlarında yerli üretim, yerli katkı, yatırım, istihdam, ihracat ve teknoloji transferi gibi şartların bir veya birkaçının yerine getirilmesi ve ayrıca maliyet ve performans kriterlerinin karşılanması şartıyla alım garantisi verilebilir. Ayrıca, Milli Eğitim Bakanlığının eğitim ve öğretime yönelik bilgi ve iletişim teknolojilerine ilişkin mal ve hizmet alımlarında da alım garantisi verilebilir.

Bölgesel kalkınma programları kapsamında Devlet Malzeme Ofisi, idarelerin

ihtiyaçlarını ana statüsünde yer alan mallarla sınırlı kalmaksızın temin edebilir ve bu alımlarda bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendinde yer alan parasal limit iki kat olarak uygulanır.

Bu madde kapsamında yapılacak alımlara ilişkin; alım yapacak idareler, alım yapılacak

ürünler, alım garantisi verilecek ürünler ve garanti süreleri, ürünün yerli katkı oranı, uygulanacak fiyat avantajı oranı ve süresi, yüklenme süresi, miktar, parasal limitler, alım yöntem ve kuralları, fiyat farkı, iş artışı ve eksilişi ile sözleşmeye ilişkin hususları da kapsayan uygulama usul ve esasları ile sınırlamalar Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir.

Bu madde kapsamında yapılacak alımlarda, ceza, ihalelerden yasaklama ve sonuç

bildirimine ilişkin hükümleri hariç olmak üzere bu Kanun ve 4735 sayılı Kanun hükümleri ile ilgili mevzuatında yüklenmeyle ilgili süre, konu ve diğer sınırlamalar uygulanmaz.

194

Diğer kanunlarda yer alan kamu alım garantisi ile ilgili sınırlamalar ve şartlar, bu madde kapsamında kamu alım garantisi yoluyla yapılacak alımlarda uygulanmaz. Aynı şekilde bu maddede yer alan kamu alım garantisi ile ilgili hükümler, diğer kanunların kamu alım garantisi ile ilgili hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmez.

FATİH Projesi kapsamında mal ve hizmet alımları ile yapım işleri

EK MADDE 10- (Ek: 9/12/2016-6764/52 md.) Yurt içi üretimin ve katma değerin

artırılması, teknoloji kazanımının sağlanması, daha önce yurt içinde üretimi bulunmayan

ürünlerin üretilebilmesi, yeni teknoloji ve ürünlere yönelik araştırma-geliştirme faaliyetlerinin

sürdürülmesi ve bilgi toplumuna geçiş hedefleriyle, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okulöncesi,

ilköğretim ve ortaöğretim kademelerindeki okulların dersliklerine bilişim teknolojisi donanımı,

yazılımı, ağ altyapısı ve internet erişim imkânının sağlanması, dersler için çevrim içi ve çevrim

dışı ortamlarda e-içerik temin edilmesi ve e-içerik altyapısının oluşturulması, Millî Eğitim

Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan öğretmenlere ve örgün eğitim gören öğrencilere e-

kitap, tablet bilgisayar ve benzeri ihtiyaçların sağlanması amaçlarıyla Eğitimde Fırsatları

Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi kapsamında, Millî Eğitim

Bakanlığı tarafından yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve ihalelerden

yasaklama hükümleri hariç, bu Kanun hükümlerine tabi değildir. Bu madde uyarınca yapılacak

alımlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşü alınarak

Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan yönetmelikle rekabete açık olacak şekilde

düzenlenir.

Standart ihale dokümanları ve yönetmelikler

GEÇİCİ MADDE 1- Bu Kanunun uygulanmasına yönelik olarak çıkarılacak standart

ihale dokümanları ve yönetmelikler, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Kamu İhale

Kurumu tarafından Kanunun yürürlüğe gireceği tarihe kadar hazırlanır ve Resmî Gazetede

yayımlanır.

Bunların yürürlüğe konulmasına kadar idareler, mevcut esaslar ve yönetmelik

hükümlerini uygulamaya devam eder.

Başlanmış olan ihaleler

GEÇİCİ MADDE 2- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ihale edileceği yazılı

olarak duyurulmuş veya ilân edilmiş olan işler ilgili olduğu kanun ve usullere göre

sonuçlandırılır.

Güncelleme

GEÇİCİ MADDE 3- Bu Kanunda yer alan eşik değerler ve parasal limitler, Kanunun

Resmî Gazetede yayımlandığı tarih ile yürürlüğe girdiği tarih arasında geçen süre için Kurum

tarafından 67 nci maddede belirtilen şekilde güncellenir.

İstisnalara ilişkin esas ve usuller

GEÇİCİ MADDE 4- a) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendine ilişkin esas ve

usuller ilgili kurumlar tarafından,

b) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendine ilişkin esas ve usuller, Kamu İhale

Kurumunun uygun görüşü üzerine, Dışişleri, Millî Savunma, Maliye ve Bayındırlık ve İskân

Bakanlıkları tarafından,

195

c) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi gereğince yapılacak mal ve hizmet

alımlarına ilişkin esas ve usuller, Kamu İhale Kurumunun uygun görüşü üzerine, ilgili kurumlar

tarafından,

İlgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınmak suretiyle Kanunun yürürlüğe gireceği

tarihe kadar hazırlanarak, Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulur.

Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (e) bendi gereğince (Ek ibare: 12/6/2002-4761/18

md.) yapılacak alımlarda uygulanacak esas ve usuller Kurum tarafından, Devlet Malzeme

Ofisinden yapılacak alımlara ilişkin esas ve usuller ise gerekli görülmesi halinde Maliye

Bakanlığı tarafından belirlenebilir. 41

(Ek: 12/6/2002-4761/18 md.; Değişik: 30/7/2003-4964/40 md.) Bu Kanunun 3 üncü

maddesinin (g) bendi kapsamındaki mal ve hizmetler, ilgili kuruluşların talebi üzerine Kurum

tarafından belirlenir.

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/40 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (h) bendine ilişkin

esas ve usuller, Sağlık Bakanlığı ve Kurumun görüşleri alınarak Maliye Bakanlığı tarafından

hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 30/7/2003-4964/40 md.) Enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon

sektöründe faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler, özel kanunları yürürlüğe girinceye

kadar bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi hükmüne, bu bent kapsamında yer almayan

mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde ise Kanunun diğer hükümlerine tâbi olurlar. (Ek

cümle: 22/12/2005-5436/13 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendinde yer alan parasal

limit, (Ek ibare: 9/5/2013-6475/31 md.; Mülga ibare: 24/12/2017-KHK 696/85 md.; Aynen

kabul:1/2/2018-7079/80 md.)(…) Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının Türkiye karasuları

ile uluslararası sular dahilinde petrol ve doğalgaz arama, sondaj, üretim ve taşıma faaliyetleri

ile ilgili olarak yapılacak her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde uygulanmaz.42

(Ek fıkra: 14/7/2004-5226/24 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (i) bendine ilişkin

esas ve usuller Maliye Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu ve Bakanlık tarafından çıkarılacak bir

yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 3/3/2005-5312/26 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (j) bendine ilişkin

esas ve usûller, Maliye Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu ve Denizcilik Müsteşarlığının görüşleri

alınarak Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 27/12/2007-5726/24 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (l) bendine ilişkin

esas ve usuller Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Adalet ve

İçişleri bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

41 Bu fıkrada bulunan “yapılacak alımlarda uygulanacak esas ve usuller Kurum tarafından,” ibaresi 12/6/2002

tarihli ve 4761 sayılı Kanunla eklenmiştir. 42 9/5/2013 tarihli ve 6475 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan “Bu Kanunun 3 üncü Maddesinin

(g) bendinde yer alan parasal limit,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinin

anılan bent kapsamındaki mal ve hizmet alımları ile” ibaresi eklenmiş, 24/12/2017 tarihli ve 696 sayılı Kanun

Hükmünde Kararnamenin 85 inci maddesi ile aynı ibare yürürlükten kaldırılmıştır.

196

(Ek fıkra: 20/2/2008-5737/79 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (k) bendine ilişkin

usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Vakıflar Genel

Müdürlüğü tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

(Ek fıkra: 20/11/2008-5812/29 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi

gereğince Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından uygulanacak usul ve

esaslar Maliye Bakanlığı ve Kurumun görüşleri alınarak Türkiye Bilimsel ve Teknolojik

Araştırma Kurumu tarafından; (n) bendine ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığı ve Kurumun

görüşleri alınarak ilgili bakanlıklar tarafından hazırlanacak yönetmeliklerle belirlenir.

(Ek fıkra: 6/2/2014-6518/52 md.) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (u) bendine ilişkin

usul ve esaslar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından, Kurum ile diğer ilgili kurum

ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir.

Kamu İhale Kurumunun kurulması

GEÇİCİ MADDE 5- Bu Kanunun 53 üncü maddesinde belirtilen Kamu İhale Kurulu,

Kanunun Resmî Gazetede yayımlandığı tarihi takip eden otuz gün içinde atanır. Kamu İhale

Kurulu üyeliğine yapılacak ilk atamalarda, Maliye Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskân

Bakanlığının önereceği adaylar arasından seçilecek üyelerden Bakanlar Kurulunca belirlenecek

birer üye yedi yıl süreyle görev yapar.

Kurul, Kanunda yer alan görevleri yerine getirmek üzere atandığı tarihi izleyen altmış

gün içinde Kurum teşkilatını oluşturarak bu tarihe kadar Kurumun faaliyete geçmesini sağlar.

Kurumun bu Kanunun yürürlüğe gireceği tarihe kadar yapacağı ihalelerle ilgili esas ve

usuller Kurulun önerisi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Bu Kanunun 53 üncü maddesinde belirtilen yönetmelikler ile üçüncü fıkrada belirtilen

yönetmelik Kurumun faaliyete geçeceği tarihe kadar çıkarılır.

Kurumun her türlü giderleri, gelirleri ile karşılanacak aşamaya gelinceye kadar, genel

bütçeden sağlanacak yardımlardan finanse edilir.

GEÇİCİ MADDE 6- (Ek: 12/6/2002-4761/19 md.) Bu maddenin yürürlüğe girdiği

tarihten itibaren bir yıl içinde;

a) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli personelden, 53 üncü maddenin (h) fıkrasında

sayılan yüksek öğretim kurumlarını bitirerek mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen ve belirli

süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda atanmış olanlar ile hâkimler,

savcılar ve bu meslekten sayılanlar,

b) Kurumun görev alanı ile ilgili dallardan olmak kaydıyla en az lisans üstü eğitimini

tamamlamış üniversite öğretim elemanları,

c) Mühendislik veya mimarlık fakültelerinde lisans eğitimi yapmış olanlardan en az beş

yıl, lisans eğitimini müteakip yine bu dallardan herhangi birinde lisans üstü eğitim yapmış

olanlardan ise en az üç yıl süre ile kamu kurum ve kuruluşlarında kendi görev alanıyla ilgili

konularda çalışmış olanlar,

197

Kırk yaşından gün almamış olmaları, (a) ve (c) bentlerinde sayılanların kamu ihale

mevzuatı ile ilgili yargılama, inceleme, denetleme, uygulama veya danışma konularında

çalışmış olmaları koşuluyla kurumlarının muvafakatı alınmak suretiyle, Kurulca kamu ihale

uzmanı olarak atanabilirler.

31.12.2003 tarihine kadar Kurumun kamu ihale uzman ve uzman yardımcısı dışındaki

kadrolarına, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve

bunların bağlı ortaklıkları, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel

kişiliğe sahip kuruluşlar ile bağımsız bütçeli kuruluşlarda çalışan personel kendilerinin isteği

ve kurumlarının muvafakati ile atanabilirler.

GEÇİCİ MADDE 7- (Ek: 10/11/2004-5255/15 md.) 2005 yılında İzmir Kentinde yapılacak Dünya Üniversitelerarası Spor Oyunları ile ilgili

olarak İcra Kurulunca ve bu Kurulun talebi üzerine diğer kamu kurum ve

kuruluşlarınca yapılacak her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve

ihalelerden yasaklama hükümleri hariç, bu Kanun hükümlerinden müstesnadır.

Başlanmış olan ihaleler

GEÇİCİ MADDE 8- (Ek: 20/11/2008-5812/30 md.)

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar ilan edilmiş veya yazılı olarak duyurulmuş

ihaleler hakkında, bu Kanunun yayımlandığı tarihte yürürlükte bulunan kanun hükümlerinin

uygulanmasına devam edilir.

Bu Kanunun 35 inci maddesinin (b) bendinde sayılanların yürürlüğe girdiği tarihe kadar

yapılmış olan şikayet başvuruları ile bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık iddiaları

içeren başvurular, başvurunun yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre

sonuçlandırılır.

Mevcut görevlendirmeler

GEÇİCİ MADDE 9- (Ek: 20/11/2008-5812/30 md.)

31/5/2008 tarihinden önce 53 üncü maddenin (i) fıkrasının son paragrafına göre

Kurumda kamu ihale uzmanı olarak görevlendirilenlerden fiilen görev yapanların

görevlendirmeleri Kurumun ihtiyacına göre devam ettirilebilir.

Kurul başkan ve üyelerinin görev süreleri

GEÇİCİ MADDE 10- (Ek: 20/11/2008-5812/30 md.)

Kurulun mevcut başkan ve üyelerinden bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce

başka bir üyenin görev süresini tamamlamak üzere atanmış olanların görev süreleri atandıkları

tarihten itibaren beş yıl olarak uygulanır.

Üyeliğin devamı GEÇİCİ MADDE 11- (Ek: 24/10/2011-KHK-661/58 md.) Mevcut Kurul üyeleri, görev sürelerini tamamlayıncaya kadar görevlerine devam eder. Başkanlık Müşavirliğine atanmış sayılma GEÇİCİ MADDE 12- (Ek: 24/10/2011-KHK-661/58 md.) Kurumda; Başkan Yardımcısı, Baş Hukuk Danışmanı ve Daire Başkanı unvanlı

görevlerde bulunanların görevleri bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihte sona erer. Bunlar ekli (3) sayılı liste ile ihdas edilen Başkanlık Müşaviri unvanlarına hiçbir işleme gerek kalmaksızın atanmış sayılırlar. Bu fıkra ile ihdas edilen Başkanlık Müşaviri

198

unvanları, herhangi bir sebeple boşalması halinde hiçbir işleme gerek kalmaksızın iptal edilmiş sayılır.43

Birinci fıkraya göre Başkanlık Müşaviri unvanlarına atanmış sayılanların atanmış

sayıldıkları tarih itibarıyla eski unvanlarına ilişkin olarak ilgili mevzuatı uyarınca en son ayda aldıkları her türlü ödemelerin toplam net tutarının (bu tutar sabit bir değer olarak esas alınır), atanmış sayıldıkları yeni unvana ilişkin olarak ilgili mevzuatı uyarınca aldıkları her türlü ödemelerin toplam net tutarından fazla olması hâlinde aradaki fark tutarı, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın fark kapanıncaya kadar ayrıca fark tazminatı olarak ödenir. Atanmış sayıldıkları unvanlarında isteklerine bağlı olarak herhangi bir değişiklik olanlarla, kendi istekleriyle başka kurumlara atananlara fark tazminatı ödenmesine son verilir.

Birinci fıkraya göre Başkanlık Müşaviri olarak atanmış sayılanlar, Başkan tarafından

belirlenen birimlerde, Başkan tarafından belirlenen görevleri yürütür.

GEÇİCİ MADDE 13- (Ek: 30/3/2012-6287/24 md.) Yurt içi üretimin ve katma değerin artırılması, teknoloji kazanımının sağlanması, daha önce yurt içinde üretimi bulunmayan ürünlerin üretilebilmesi, yeni teknoloji ve ürünlere yönelik araştırma-geliştirme faaliyetlerinin sürdürülmesi ve bilgi toplumuna geçiş hedefleriyle, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kademelerindeki okulların dersliklerine bilişim teknolojisi donanımı, yazılımı, ağ altyapısı ve internet erişim imkânının sağlanması, dersler için çevrim içi ve çevrim dışı ortamlarda e-içerik temin edilmesi ve e-içerik altyapısının oluşturulması, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan öğretmenlere ve örgün eğitim gören öğrencilere e-kitap, tablet bilgisayar ve benzeri ihtiyaçların sağlanması amaçlarıyla Eğitimde Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi kapsamında, Millî Eğitim Bakanlığı ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından 2015 yılı sonuna kadar yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç, bu Kanun hükümlerine tabi değildir. Bu madde uyarınca yapılacak alımlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşü alınarak Millî Eğitim Bakanlığı ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından müştereken hazırlanacak yönetmelikle, rekabete açık olacak şekilde düzenlenir.

Başlanmış olan ihaleler GEÇİCİ MADDE 14- (Ek: 6/2/2014-6518/54 md.) Bu maddenin yürürlüğe girdiği

tarihe kadar ilan edilmiş veya yazılı olarak duyurulmuş ihaleler hakkında, ilanın veya

duyurunun yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan hükümlerin uygulanmasına devam olunur.

GEÇİCİ MADDE 15- (Ek: 6/2/2014-6518/55 md.) Bu maddenin yürürlük tarihinden

itibaren bir yıl içinde kamu ihale uzmanlığına, kamu kurum ve kuruluşlarında 53 üncü

maddenin (h) fıkrasında sayılan yükseköğretim kurumlarını bitirerek mesleğe özel yarışma

sınavı ile giren ve meslek içi eğitim sonrasında yapılan yeterlik sınavı sonucunda başarılı olarak

atanmış personelden kamu ihale mevzuatı ile ilgili inceleme, denetleme, uygulama veya

danışma konularında görevi bulunanlar ile mühendislik veya mimarlık fakültelerinde lisans

43 (3) SAYILI LİSTE

KAMU İHALE KURUMU

UNVAN SAYI

Başkanlık Müşaviri 14

TOPLAM 14

199

eğitimini tamamladıktan sonra en az dört yıl kamu kurum ve kuruluşlarında kendi görev

alanıyla ilgili konularda çalışmış olanlar arasından, kurumlarının muvafakati alınmak ve meslek

personeli kadro sayısının % 5’ini geçmemek kaydıyla, 53 üncü maddenin (i) fıkrasının son

paragrafındaki diğer esaslar çerçevesinde Başkanlıkça görevlendirme

yapılabilir. Görevlendirme işlemi herhangi bir süreye bağlı olmaksızın Başkanlıkça her zaman

sonlandırılabilir. Bu şekilde görevlendirilenler bir defaya mahsus olmak üzere, meslek

personeli sınavına giriş için aranan öğrenim şartını taşımak ve sınava alındığı tarihte kırk yaşını

doldurmamış olmak kaydıyla, Kurum tarafından yapılacak sınavda başarılı olmaları hâlinde

kamu ihale uzmanı kadrosuna, başkaca bir izin ve işleme gerek kalmaksızın atanabilir.

Kurumda görevlendirme, kurum kadrolarına atanmada kazanılmış hak veya herhangi bir

öncelik hakkı teşkil etmez.

GEÇİCİ MADDE 16- (Ek: 10/9/2014-6552/12 md.) (1) Türkiye’nin 2015 yılında

üstleneceği Yirmiler Grubu (G-20) Dönem Başkanlığı kapsamında, 2014 ve 2015 yıllarında

yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna

ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa tabi değildir. Bu fıkra kapsamında

yapılacak alımlara ve yapım işlerine ilişkin esas ve usuller ile diğer hususlar, Maliye

Bakanlığının görüşü alınarak Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından müştereken

hazırlanır ve Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulur.

(2) İşyerlerinin aynı yerde olup olmadığına bakılmaksızın; bir mahallî idarenin ya da

bağlı kuruluşunun kendi birimleri arasında veya bir mahallî idare ile bağlı kuruluşu arasında

veya aynı mahallî idarenin farklı bağlı kuruluşları arasında olmak kaydıyla, mahallî idarelerde

veya bağlı kuruluşlarında çalışan işçiler, ilgili mahallî idarenin en üst amirinin onayı alınarak

bu maddenin yayımlandığı tarihi izleyen yüz yirmi gün içinde kadroları veya geçici iş

pozisyonlarıyla birlikte aynı veya benzeri iş ya da işyeri değişikliğine tabi tutulabilir. Bu fıkra

uyarınca aynı veya benzeri iş ya da işyeri değişikliğine tabi tutulan işçilerin ücret ile diğer mali

ve sosyal hakları ile kıdem tazminatları ve kıdeme bağlı diğer hususlarda, 12/11/2012 tarihli ve

6360 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin durumlarına uygun hükümleri aynı şekilde

uygulanır.

GEÇİCİ MADDE 17- (Ek: 22/11/2016-KHK-678/32 md.) (Mülga madde:

24/12/2017-KHK 696/85 md.; Aynen kabul:1/2/2018-7079/80 md.)

GEÇİCİ MADDE 18- (Ek: 23/1/2017-KHK-684/3 md.; Aynen kabul:1/2/2018-

7074/3 md.) 11 inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendi hükümleri, 10/11/2016 tarihli ve

6758 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun

Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanunun 19 uncu maddesi

kapsamında kayyımlık yetkisi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilen veya Tasarruf

Mevduatı Sigorta Fonunun kayyım olarak atandığı şirketler hakkında uygulanmaz.

GEÇİCİ MADDDE 19- (Ek: 28/11/2017-7061/68 md.) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı

resmi ve özel okullarda öğrenim gören öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılacak ders kitabı,

öğrenci çalışma kitabı ve ilgili öğretmenlere ücretsiz olarak dağıtılacak kılavuz kitaplara ilişkin

31/12/2019 tarihine kadar yapılacak mal ve hizmet alımları, ceza ve ihalelerden yasaklama

hükümleri hariç bu Kanunun diğer hükümlerine tabi olmaksızın 20 nci maddenin birinci ve

beşini fıkraları uygulanmak suretiyle yapılabilir.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Maliye Bakanlığı ve Kurumun

görüşü alınarak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenir.

200

Yürürlük

Madde 69- Bu Kanunun 53 üncü maddesi ile geçici 1 ve geçici 5 inci maddeleri yayımı

tarihinde, diğer maddeleri 1.1.2003 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 70- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

201

4/1/2002 TARİHLİ VE 4734 SAYILI KANUNA

İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER

1) 12/6/2002 tarihli ve 4761 sayılı Kanunun hükmüdür:

Madde 20 – Özel kanunlarla kamu tüzel kişiliğini ve idarî ve malî özerkliği haiz olarak

kurulmuş veya 31.12.2006 tarihine kadar kurulacak kurul, üst kurul, kurum ve kuruluşların

Başkan ve üyelerinin aylık ücretleri ile malî ve sosyal hak ve yardımları, bu kurul, üst kurul,

kurum ve kuruluşların fonksiyonları, ücret adaleti ve 631 sayılı Kanun Hükmünde

Kararnamenin geçici 1 inci maddesi uygulaması dikkate alınarak Bakanlar Kurulu tarafından

belirlenir. Bakanlar Kurulu gerektiğinde ücret adaletini sağlamak amacıyla kamu görevlilerine

ödenmekte olan temsil ve görev tazminatı tavan gösterge rakamlarını üç katına kadar artırmaya

ve artırılan miktar içerisinde kadro ve görev unvanı itibarıyla düzenlemeler yapmaya yetkilidir.

Yukarıdaki fıkradaki düzenleme yapılıncaya kadar, Kamu İhale Kurulu Başkanına,

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanına aylık olarak ödenen net ücret ve diğer ödemeler

toplamı kadar, Kamu İhale Kurulu üyelerine ise Kurul Başkanına yapılan toplam ödemelerin

yüzde doksanyedisi oranında aylık net ödeme yapılır.

2) 30/7/2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunun hükmüdür: Geçici Madde 1- 4734 ve 4735 sayılı kanunlarda bu Kanunla yapılan değişikliklerden

dolayı yeniden düzenlenmesi gereken standart ihale dokümanı, Tip Sözleşme ve yönetmelikler,

bu Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren altmış gün içinde Kurum tarafından hazırlanarak

yürürlüğe konulur. 4734 sayılı Kanundaki parasal limitlerde bu Kanunla yapılan değişiklikler

ve yeni eklenen parasal limitler, 22.1.2002 tarihinde geçerli kabul edilerek 1.1.2003 tarihine

göre 4734 sayılı Kanunun 67 nci maddesindeki esaslar dahilinde Kurum tarafından güncellenir.

Bu düzenlemelerin yürürlüğe konulmasına kadar, idareler, mevcut usul, esas ve yönetmelik

hükümlerini uygulamaya devam ederler.

4734 sayılı Kanunun 3 üncü ve geçici 4 üncü maddelerinde bu Kanunla yapılan

değişikliklerden dolayı hazırlanması ve yürürlüğe konulması gereken esas ve usuller, bu

Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren otuz gün içinde hazırlanır ve yürürlüğe konul

ur. Bu düzenlemelerin yayımlanmasına kadar idareler, 4734 sayılı Kanunun bu Kanunla

değiştirilmeden önce yürürlükte bulunan 3 üncü ve geçici 4 üncü maddeleri gereği hazırlanan

ve yürürlüğe konulan esas ve usulleri uygulamaya devam ederler.

4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendindeki istisna hükmünden yararlanan

kuruluşların sözleşme altında yüklenici oldukları yapım işi alımları da on yıl süreyle aynı bentte

öngörülen istisna hükümlerine tâbidir.

3) 3/7/2005 tarihli ve 5398 sayılı Kanunun hükmüdür:

Geçici Madde 2 – İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Radyo ve Televizyon Üst

Kurulu, Rekabet Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme

Kurumu, Telekomünikasyon Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Kamu İhale

Kurumu ile Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumunca elde

edilen her türlü gelirin 30.6.2005 tarihine kadar birikmiş tutarlarından Maliye Bakanının teklifi

ve Başbakanın onayı ile kurum ve kuruluşlar itibarıyla belirlenecek oranlara göre hesaplanacak

kısmı; bütçenin (B) işaretli cetveline gelir kaydedilmek üzere Maliye Bakanı tarafından

belirlenecek süre içinde Maliye Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğünün Türkiye

Cumhuriyet Merkez Bankası nezdindeki hesabına yatırılır. Ayrıca, anılan kurum ve

202

kuruluşların 31.12.2005 tarihine kadar kasalarında oluşacak nakit fazlaları da bunların görüşü

alınmak suretiyle bu fıkrada belirlenen esaslara göre kesilerek ilgili hesaba aktarılır.

Söz konusu kurum ve kuruluşlar 30.6.2005 tarihine kadar birikmiş gelir tutarları ile kasa

ve banka mevcutlarını 15.7.2005 tarihine kadar; her ayın gelir ve giderleriyle kasa ve banka

mevcutlarını gösterir malî bilgileri ise izleyen ayın yedinci günü sonuna kadar Maliye

Bakanlığına bildirirler. Bu maddede belirtilen tutarların süresi içinde ödenmemesi halinde,

ödenmeyen tutarlar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun

hükümlerine göre gecikme zammı da uygulanmak suretiyle takip ve tahsil edilir.