inDruk MBO zomer 2009

Hoe krachtig

is de digitale

contentketen?

inDrukMBO zomer 2009

Succesvolle slotmanifestatie

Actieplan ‘Verbonden met

ICT’

Digitaalleermateriaal

TH

EMA:

van de redactie

Vijftien tot twintig jaar geleden. U zocht in tijdschriften

en boeken. Typte, knipte en plakte. U liet het materiaal stencilen

of wellicht nog innovatiever: kopiëren. U stelde daarmee nieuw leermateriaal samen. En om de aandacht van de studenten vast te houden koos u af en toe voor een videoband. Dat kon niet altijd omdat het vinden van geschikt videomateriaal een tijdrovende klus was.

2009. U zoekt via internet in digitale bronnen. U arrangeert. U kopieert en plakt digitaal materiaal in een arrangement. U maakt een digitaal arrangement met de Content Corner. Zonder conciërge die voor u moet stencilen kunt u voor meerdere klassen uw arrangement in de elektronische leeromgeving klaarzetten. Om de aandacht van studenten vast te houden kiest u in uw arrangement bewust voor digitale video. Gelukkig zijn er nu meerdere collecties met geschikt materiaal binnen handbereik zoals Teleblik.

Er is dus inhoudelijk niets veranderd. U bent nog steeds degene die passend leermateriaal samenstelt. Maar nu met tools en een digitale contentketen die het veel gemakkelijker, goedkoper en sneller voor u maakt. Alleen maar winst voor u. En toch maakt u niet massaal gebruik van deze nieuwe omgevingen, tools en middelen. Waar ligt dat aan? Werkt het echt zo makkelijk als schaar en lijm? Heeft u binnen uw instelling voldoende ondersteuning om uw “stencils” te krijgen? En is het arrangeren van digitaal leermateriaal een vanzelfsprekendheid? Laat het ons weten, zodat uw instelling samen met ons kan werken aan de nieuwe digitale leer- en werkomgeving.

Jan Kees Meindersmasectormanager mbo

Wilt u meer informatie of heeft u vragen?Mail de redactie: [email protected]

Even voorstellen: Leo Bakker, Programmamanager MBO Voor Programmamanager Leo Bakker is één ding duidelijk: “Als we willen dat digitale leermiddelen een wezenlijke bijdrage aan onderwijsvernieuwing leveren, dan zullen instellingen bereid moeten zijn om in samenwerking en kennisdeling te investeren.” Leo laat dan ook geen gelegenheid voorbijgaan om zijn netwerk – onder meer opgedaan als Hoofd ict bij het Nova College en bij ROC-i-partners – te mobiliseren en mensen enthousiast te maken voor het uitwisselen van leermiddelen.

Verbinden als speerpunt“Dat samenwerken de sleutel tot succes is, merkte ik al toen ik betrokken was bij de opzet van ROC-i-partners. En als je het hebt over digitaal leermateriaal, dan heb je het natuurlijk over een ketenproces. Om die contentketen optimaal in te richten, moeten alle deelnemers dezelfde standaarden hanteren en bereid zijn om informatie en materiaal uit te wisselen. We hebben, samen met de instellingen, uitgevers en ondersteunende partijen, inmiddels een werkbaar concept, inclusief standaarden en uitwisselingsmogelijkheden vormgegeven. Bovendien is er al heel veel digitaal materiaal ontwikkeld. Nu verschuift de focus naar het efficiënt en effectief beschikbaar maken en inzetten van dat materiaal. Het is mijn persoonlijke ambitie om dat proces te stroomlijnen, zodat onderwijsvernieuwing optimaal gefaciliteerd kan worden. Om die ambitie werkelijkheid te laten worden, moet de wil om samen te werken en te delen worden gestimuleerd. Verbinden is dus hét speerpunt van de komende periode!”

2 Kennisnet • inDruk MBO • zomer 2009

inhoud zomer 2009

van de redactie 2auteurstools 3contentketen 4 regelingen 6arrangeren 7

verbonden met ict 8column 10ontsluiten 11nieuws 12

Hoe maakt u uw keuze voor een auteurstool?Video’s met instructiemateriaal, digitale schoolborden, laptopklassen… digitaal leermateriaal is niet meer weg te denken uit het onderwijs. Er zijn allerlei programma’s om zelf digitaal leermateriaal te maken of te arrangeren. Dergelijke programma’s worden auteurstools genoemd. Het aanbod is groot, maar welke tool sluit het beste op uw wensen en situatie aan? Welke mogelijkheden bieden de diverse tools ? En voldoet het met deze tool ontwikkelde digitale leermateriaal inderdaad aan de juiste standaarden? Om docenten en schoolmanagers te helpen bij het beantwoorden van deze lastige vragen, heeft Kennisnet een infowijzer ontwikkeld waarin de belangrijkste auteurstools en hun mogelijkheden worden beschreven.

Een goede auteurstool helpt u op wegMet een auteurstool kunt u snel een aanvullend arrangement maken op uw lesstof en makkelijk inspelen op de actualiteit. Ook hoeft u bij het maken en arrangeren van digitaal leermateriaal geen technische kennis te hebben. Een goede auteurstool helpt u op weg. Daarnaast maakt een auteurstool het mogelijk om makkelijk het digitaal leermateriaal in uw ELO af te spelen.

Een mbo docent over

auteurtools:

Henri Foole werkt bij ROC Eindhoven. Hij maakt met Wimba Create digitaal leermateriaal. Henri : “Wimba Create is een toevoeging aan Microsoft Word, die heel gebruiksvriendelijk is. De achter-liggende techniek wordt bijna onmerkbaar geregeld, zodat je je als docent kunt concentreren op je deskun-digheid als samensteller van het leermateriaal. Kennis van Word is voldoende om met Wimba Create te kunnen werken. Aan het Wordbestand kan eenvoudig een video of animatie toegevoegd worden. Door het toevoegen van metadata, kan het digitale leer-materiaal gevonden worden door anderen en kunnen ze er gebruik van maken. Ook kunnen ze het materiaal aanpassen en nieuwe digitale leerstof eraan toevoegen.

Ik heb de volgende tips voor scholen die willen gaan werken met een auteurstool:

• Kies voor een auteurstool die zo laagdrempelig mogelijk is en waarin het materiaal eenvoudig aan te passen is;

• Ontwikkel materiaal dat in allerlei elektronische leeromgevingen te gebruiken is;

• Maak gebruik van de vele video’s, afbeeldingen en animaties die op internet beschikbaar zijn. Door deze te combineren met de juiste ondersteunende tekst en vragen maak je aantrekkelijk materiaal!”

Meer informatieWilt u weten welke auteurstools er zijn en wat de verschillen tussen deze tools zijn? En met welke tools u materiaal maakt dat af te spelen is in een elektronische leeromgeving? Bezoek de site over digitaal leermateriaal. Op deze site staat een overzicht van de verschillende auteurstools en hun mogelijk-heden. De keuze voor een auteurstool is afhankelijk van uw wensen en van de ICT-omgeving in uw school. Het overzicht van auteurstools biedt handvatten om een auteurstool te kiezen.

Via bestellen.kennisnet.nl kunt u de algemene informatiefolder ‘Tools voor het zelf arrangeren en ontwikkelen van digitaal leermateriaal’ aanvragen.

digitaalleermateriaal.kennisnet.nl/auteurstools

Kennisnet • inDruk MBO • zomer 2009 3

auteurstools

Hoe krachtig is de digitaleDe invoering van de ‘gratis’ schoolboeken betekent dat de discussie over ‘boeken of digitale content’ in het voortgezet

onderwijs in een plotselinge stroomversnelling is geraakt. Maar ook binnen de mbo sector is de vraag zeer actueel. “De

laatste jaren ging het vooral over functionaliteit. Nu komt daar een financiële dimensie bij. Welke keuze is kostenefficiënt?

Hoe zorgen we er voor dat commerciële aanbieders de bedragen ontvangen waar ze recht op hebben? En is het technisch

gezien haalbaar om informatie bijvoorbeeld op hoofdstukniveau te ontsluiten, zodat je echte maatwerkpakketten kunt

afnemen?”

Aan het woord is Bert van Daalen, Informatiemanager bij Wellantcollege, één van de twaalf AOC’s die ons land rijk is. Als Informatiemanager vertaald Bert klantvragen naar oplossingen, is hij aanjager van verandertrajecten en creëert hij hiervoor commitment. Met zo’n 13.000 studenten is Wellantcollege een forse instelling én een organisatie die op het gebied van het ontsluiten van digitale content voorop loopt. “De AOC’s hebben jaren geleden voor een centrale omgeving, Livelink, gekozen. Ook content werd steeds vaker via dit systeem ontsloten. Wellantcollege heeft echter nooit achter die keuze gestaan en is vrij snel aangehaakt bij Edurep. Daar ligt in principe een uitstekend idee aan ten grondslag, want Edurep staat ‘boven de partijen’ en je hebt dus niet te maken met uitgever X of eigenaar Y, grijs of groen onderwijs. Idealiter fungeert Edurep als een TomTom voor content. Het navigatiesysteem is niet de eigenaar van de diverse wegen en bestemmingen, maar regelt wel de verwijzingen.”

Philips 2000, iemand?Volgens Bert is er nog wel een lange weg te gaan voordat Edurep synoniem is voor digitale content. “Misschien wel de meest fundamentele vraag is of Edurep breed door de markt wordt geaccepteerd. Vijftien jaar terug bestonden er drie videosystemen. Het kwalitatief superieure Video 2000, het uiterst betaalbare Betamax en het net niet helemaal geslaagde VHS. Toch werd de concurrentiestrijd door VHS gewonnen. Waarom? Omdat de markt het als standaard accepteerde. Hoewel ik zelf in Edurep geloof en wij er volop in investeren, moet het zichzelf nog bewijzen. Als de markt straks, om wat voor reden dan ook, massaal voor iets anders kiest, houdt het op.” Henk Nijstad, productmanager bij Kennisnet, onderschrijft het belang van voldoende draagvlak, maar verwacht dat de manier waarop de digitale contentketen momenteel wordt ingericht, de meest ‘toekomstvaste’ oplossing is. “Het monopolie dat uitgevers op content hadden, wordt in sneltreinvaart doorbroken. Er komt steeds meer content beschikbaar en er zullen zich ook nieuwe aanbieders aan het digitale front melden: van kleine commerciële partijen tot docenten en onderwijsexperts. Als we willen dat die een kans krijgen, moet er een ‘open playing field’ worden gerealiseerd. Edurep is die open omgeving. Overigens is wel degelijk sprake van toenadering, van convergentie. Zo zijn we intensief in gesprek met partijen als Groen Kennisnet, Edupoort en SLO. Alle magneetjes gaan langzamerhand dezelfde kant op wijzen, maar ik kan me best voorstellen dat sommige instellingen hier nog wat sceptisch tegenover staan.”


contentketen

Uitgevers zijn gevoelig Bert: “Ik ben daar inderdaad wat terughoudender in. Er moeten allerlei hobbels worden genomen, bijvoorbeeld op financieel gebied. Zo zullen de betaalmodellen straks goed geregeld moeten worden. Kies je voor abonnementen, strippenkaarten, incasso’s? Bovendien: zodra het digitaal is, denken mensen dat alles kan en dat alles beschikbaar is. Dat is een misvatting. Ook voor Edurep geldt dat niet alle bronnen worden ontsloten. Dat er met aanbieders over ontsluiting wordt gesproken, is mooi. Maar als de supermarkt mijn favoriete pot jam niet verkoopt, ben ik toch geneigd om ergens anders mijn geluk te beproeven. Overigens kunnen scholen hier wel een voortrekkersrol in spelen. Als je het lef hebt om tegen een uitgever te zeggen dat je alleen zaken met ze wilt doen als het materiaal via Edurep te ontsluiten is, dan zijn ze daar best gevoelig voor. Zeker als je een grote speler bent. Henk: “Dat is een goed voorbeeld van de druk die je als keten kunt uitoefenen. Daar staan jullie niet alleen in, want ook een partij als Teletop kiest er voor om uitsluitend aan te haken als er met Edurep en Entree, dat het mogelijk maakt om voor een single sign in te kiezen, wordt gewerkt.”

AardverschuivingHenk benadrukt dat het inrichten en optimaliseren van een complexe keten “veel bloed, zweet en tranen kost. Dat geldt voor het verkrijgen van content, maar ook voor de techniek. Een goede infrastructuur bouw je niet binnen een paar jaar. Dat is echt een pad. Ik vergelijk het altijd met de introductie van de eerste generatie modems bij de kabel-maatschappijen. Die waren bijna niet vooruit te branden. Inmiddels surfen we allemaal razendsnel over het internet. Bert: “Wat ik als een potentieel probleem zie, is dat mensen vaak denken dat digitaal ‘altijd werkt’. Maar we hebben te maken met een heleboel schijven; stuk voor stuk kritische stationnetjes. Als één schakel niet functioneert, kun je niet bij de content. “Dat probleem onderschrijf ik,” zegt Henk. Maar het vinden van de oplossing is een kwestie van tijd, hoewel het natuurlijk grote uitdagingen zijn.” Bert: “Eindgebruikers hebben natuurlijk ook niet altijd zicht op de complexiteit van het traject, ze willen dat het werkt. Als dat even niet het geval is, moeten we ons misschien maar bedenken dat digitale content een aard-verschuiving betekent voor de traditionele verhoudingen en manier van werken. Een aardverschuivingen gaan altijd met de nodige ophef gepaard.”

Bert van Daalen (Informatiemanager

Wellantcollege) in gesprek met Kennisnet

‘ketenspecialist’ Henk Nijstad

contentketen?



regelingen

Bert Plaat (AOC Friesland):

“De stimuleringsregeling daagde docenten uit om digitaal leermateriaal daadwerkelijk in te zetten”

Als onderdeel van het MBO actieplan bogen een groot

aantal scholen zich de afgelopen periode over de vraag

hoe digitale leermiddelen optimaal kunnen worden

ingezet. De projectaanpak was helder en laagdrempelig:

iedere opleiding moest minimaal tien arrangementen –

pasklare digitale ‘lespakketjes’ – samenstellen uit de grote

hoeveelheid beschikbare bronnen. Deze arrangementen

krijgen een plek binnen de competentiegerichte

kwalificatiestructuur en worden vrijgegeven voor gebruik

door andere opleidingen.

Combinaties van ‘oud’ en ‘nieuw’ lerenVolgens Bert zijn digitale leermiddelen niet meer uit de onderwijspraktijk weg te denken. “Moderne studenten voelen zich instinctief thuis in de digitale wereld en ervaren nauwelijks een drempel als materiaal op de computer wordt aangeboden. Compacte, informatierijke teksten met veel fotomateriaal en printbare overzichtlijsten blijken goed te werken. Maar ook instructie- of informatiefilmpjes en interactieve toetsen zijn populair. Wel is het belangrijk om voor goede combinaties tussen ‘oud’ en ‘nieuw’ leren te kiezen. Zo is het zeer de vraag of het zinvol is om traditioneel lesmateriaal als pdf aan te bieden, want het lezen van lange lappen tekst op een beeldscherm is vermoeiend.”

Expertise slim benutten“Een succesfactor is de structuur. Het is van belang dat arrangementen logisch en consequent worden ingericht en aangeboden. Die eenduidigheid is binnen de eigen instelling vereist, maar moet de creativiteit van de docenten niet in de weg zitten. We zijn nu binnen een werkgroep aan het onderzoeken of we op het vakgebied ‘groene ruimte’ landelijk kunnen samenwerken. Zo kunnen we tijd besparen en de landelijke expertise op een slimme manier benutten.”

Uiteindelijk levert de regeling ruim 300 arrangementen op, die voor iedereen beschikbaar zijn via bijvoorbeeld de ContentCorner, Take Shape Share en vergelijkbare opslagplaatsen. De arrangementen zijn even divers als de deelnemende opleidingen. Soms werden er aantrekkelijke, korte lessen gecreëerd. Andere instellingen maakten omvangrijke arrangementen, inclusief diagnostische en eindtoetsen. Hoewel de stimuleringsregeling pas recentelijk is afgesloten, lijkt het project de drempel om zelf te arrangeren fors te hebben verlaagd.

Flexibel inspelen op individuele leerwensenEén van de deelnemende instellingen was het AOC Friesland. Ict-coördinator Bert Plaat is tevreden over de resultaten: “We werken al sinds 2000 met digitaal leermateriaal. Deze stimuleringsregeling bood ons de kans om eerder ontwikkeld materiaal beter te ontsluiten en docenten uit te dagen om het ook daadwerkelijk in te zetten. Belangrijk, want met intelligente arrangementen kan flexibel worden ingespeeld op individuele leerwensen en -stijlen.”

“Iedere docent wil eigen accenten leggen. Met

de vernieuwde ContentCorner lukt dat ook!”Arie van der Graaf heeft van onderwijsvernieuwing letterlijk zijn beroep gemaakt. Als voormalig mbo docent, is hij bovendien

goed bekend met de digitale uitdagingen waar docenten en studenten mee worden geconfronteerd. De vraag hoe de juiste

leermiddelen gevonden én gebruikt kunnen worden, is zo’n uitdaging.

Arie van der Graaf (AOC Oost):

“Als docent wil je invulling geven aan competentiegericht onderwijs en zo veel mogelijk tegemoet komen aan individuele leerwensen. Digitale leermiddelen kunnen daarbij helpen. Maar dan moeten die materialen wel goed toegankelijk zijn. En dat was binnen ‘ons’ groene onderwijs een heikel punt, want er waren veel leermiddelen aanwezig, maar die konden niet makkelijk worden ontsloten. Als docent kon je twee routes volgen; studenten in een grote, matig georganiseerde ‘bak’ laten zoeken of zelf materiaal naar speciale mappen kopiëren. Beide trajecten waren zeer inefficiënt en tijdrovend.”

Hoger ambitieniveau Om die knelpunten weg te nemen, besloten de AOC’s materiaal via de ContentCorner – een online systeem voor het zoeken, vinden, arrangeren en delen van content – te ontsluiten. “Dat was een succesvolle zet, want het gebruik van de digitale leermiddelen nam meteen explosief toe.” Maar de samenwerkende AOC’s hadden een hoger ambitieniveau. “Bied een docent een arrangement aan en je krijgt vrijwel altijd de vraag of het aangepast kan worden. Begrijpelijk, want mensen willen persoonlijke accenten leggen of beschikken over andere voorzieningen – denk aan elo’s of beamers – dan de oorspronkelijke ‘maker’. Dat probleem hebben wij, met steun van Kennisnet en Groen Kennisnet, ondervangen door de arrangementen zo in te richten dat die op onderdelen kunnen worden gewijzigd.”

Unieke arrangementenDie aanpassing is volgens Arie ook interessant voor de studenten, want zij kunnen het arrangement nu volledig op hun leervragen afstemmen. Een voorbeeld? “Iedere student is wettelijk verplicht om een trekkerrijbewijs te behalen. Dat wordt dus een vast onderdeel van het arrangement. Andere delen kunnen ze, al naar gelang hun niveau en leerdoel, aanpassen.” Hoewel sommige docenten vreesden dat alle studenten dezelfde (of geen) selectie zouden maken, bleek het tegendeel waar. “Twintig studenten bleken twintig unieke arrangementen samen te stellen. Dat toont dus aan dat deze methode tegemoet komt aan de individuele leerwensen.”

www.contentcorner.nlwww.aoc-oost.nl

ContentCorner ‘nieuwe stijl’ straks breed beschikbaarDe nieuwe versie van ContentCorner is momenteel alleen voor AOC’s toegankelijk. Achter de schermen wordt echter hard gewerkt om de nieuwe functionaliteit volledig te integreren, zodat alle mbo-instellingen straks van de innovaties kunnen profiteren.

arrangeren


Feestelijke slotmanifestatie MBO Actieplan

Studenten die hun vorderingen zelf op video vastleggen? Educatieve games die de lessen verlevendigen? Leermiddelen die

flexibel op de behoeften van individuele studenten kunnen worden afgestemd? Wat tien jaar geleden ondenkbaar was, is op

veel instellingen inmiddels een dagelijkse realiteit. De conclusie dat innovatieve tools een bijdrage kunnen leveren aan

aantrekkelijk, competentiegericht onderwijs, lijkt dan ook gerechtvaardigd. Maar om optimaal van ict te profiteren, moeten

scholen wel over een stevige visie en de juiste middelen beschikken. Bovendien is het belangrijk dat

docenten goed worden gefaciliteerd, zodat zij enthousiast met ict aan de slag willen én kunnen gaan.

Door het ministerie van OCW is samen met de MBO-sector geïnventariseerd hoe ict-instrumenten het beste ingezet kunnen worden en welke knelpunten scholen in de praktijk ervaren. Een voortvloeisel van deze inventarisatie is het MBO Actieplan ‘Verbonden met ICT’, waarbinnen een groot aantal streaming media, gaming, repository, web 2.0 en ankerprojecten op de instellingen zijn uitgevoerd. Tijdens de sfeervolle slot-manifestatie, die op 13 mei in Madurodam werd georganiseerd, blikten de betrokkenen op hun ervaringen terug. Opvallend was dat veel deelnemers het belang van ‘een cultuuromslag’ benadrukten.

Zachte kantOok dagvoorzitter Marc van Leeuwen (Twynstra Gudde) zoomt tijdens zijn opening op de ‘zachte kant van verandertrajecten’ in. In hoeverre zijn innovatiestrategieën vooraf te bedenken? Hoe krijg je mensen mee? En hoe kun je inzichtelijk maken welke bijdrage ict levert aan de leerresultaten? “Dat is de ict paradox: je ziet ict overal terug, behalve in de productiviteitscijfers.” Na een korte

Borrelbabbelen met: Els Tielbeke, Teammanager ROC Aventus

“Voor mij was het echt nieuw en een hele mooie kennismaking. Wat me is opgevallen, is dat het Actieplan zo compleet is. Van tools tot en met verankering. Dat laatste is belangrijk, want je moet uiteindelijk natuurlijk alle teamleden meekrijgen en enthousiasmeren.”

videopresentatie van een aantal concrete projecten die binnen de ROC’s zijn uitgevoerd, vatten Kennisnet directeur Toine Maes en Ben Geerdink (ROC-i-partners en ROC Mondriaan) de opbrengsten van drie jaar ‘actieplan’ kort samen. Toine: “De grootste winst is dat we nu weten hoe innovatie verankerd kan worden, zodat verander-trajecten niet eenmalig pieken, maar beklijven. Dit programma heeft zo goed gewerkt, omdat we vanaf het begin hebben ingezet op samenwerking en gekozen hebben voor een vraaggestuurde aanpak.” Verankeren is een sleutelwoord binnen het MBO Actieplan, vandaar dat er naast gaming, repository, streaming media en web 2.0, ook zogenaamde ‘ankerprojecten’ werden uitgevoerd. Ben: “Heel belangrijk, want verankeren is en blijft lastig. In het kader van een ankerproject werken we binnen het Mondriaan bijvoorbeeld al drie jaar aan het integreren van ict binnen de volledige organisatie. Om daar een succes van te maken, moet je er doorlopend in investeren.”

Loodzware resultatentasHoeveel het actieplan uiteindelijk heeft opgeleverd, blijkt uit de loodzware ‘resultatentas’ die wordt uitgereikt aan Jeanette Noordijk, directeur BVE, OCW. Gelukkig hoeft zij de fysieke variant niet van het podium af te tillen, want de bevindingen zijn virtueel op usb sticks vastgelegd, die iedere bezoeker aan het einde van de dag mee naar huis neemt. Ook Jeanette onderschrijft dat het ‘laten landen’ van innovaties een tijdrovend proces is. Daarnaast signaleert zij dat steeds meer docenten en studenten zelf leermiddelen gaan ontwikkelen. “De vraag voor de toekomst is hoe het management dat kan stimuleren,


verbonden met ict

Borrelbabbelen met: Martijn Bijleveld, Procescoördinator ROC A12

“Wat ik boeiend vind, is om te zien hoe andere ROC’s het aanpakken en waar ze tegenaan lopen. Ik herken daar veel in. Je kunt wel mooie dingen bedenken, maar de echte realisatie zit bij de docent. Het is best moeilijk om sommige docenten te ‘masseren’, zodat ze ermee aan de slag willen. Daar moet veel aandacht naar uitgaan. We hopen dat Kennisnet daarbij kan helpen, bijvoorbeeld door samen met ons een ambitieplan op te stellen.”

zonder grip op de processen te verliezen.” Uit de interactieve presentatie van een aantal onderzoeksresultaten, blijkt dat studenten, docenten en managers vrijwel unaniem enthousiast zijn over de kansen van streaming media. Over de vraag hoe educatieve games optimaal kunnen worden ingezet, bestaat minder consensus, vooral omdat de resultaten moeilijk meetbaar zijn.

‘De docent’ bestaat niet Tijdens het tweegesprek tussen Jan Kees Meindersma (Kennisnet) en Jan Bartling (ROC Aventus) benadrukken beiden dat ‘dé docent’ niet bestaat en dat sprake is van meerdere ‘doelgroepen’. Jan: “Innovators spreken een andere taal dan ‘late adapters’. Het is belangrijk om daar rekening mee te houden. Enthousiastelingen haken niet af als de techniek even niet helemaal perfect functioneert, maar de meeste docenten willen de garantie hebben dat het werkt.

Bovendien kun je die grote middengroep alleen meekrijgen als je concreet kunt aantonen wat het oplevert.”

Betere communicatie met studentenNa een ludiek intermezzo, waarin trainer Hugo Vos (Furore) de deelnemers de fijne kneepjes van het ‘borrelbabbelen’ bijbrengt (netwerken en het delen van kennis maken intelligent innoveren mogelijk), brandt een interessante paneldiscussie los. Projecteigenaren van een drietal ROC’s vertellen over hun persoonlijke ervaringen, hits en misses. Nova directeur Ed van den Berg stelt dat “de docent de belangrijkste succesfactor is.” Op het Nova wordt dan ook volop geïnvesteerd in professionalisering. “De zachte kant van innovaties verdienen extra aandacht. Zo zijn we nu bezig om de blackboards uit te faseren. Dat is een ingrijpend proces en moet dus goed worden begeleid.” Dat ict soms een onverwachte meerwaarde kan hebben, blijkt onder andere uit de ervaringen van Docent Laura Woning (Aventus): “De communicatie met studenten is sterk verbeterd, bijvoorbeeld door het inzetten van een weblog, dat de prikborden inmiddels volledig heeft vervangen.” Hoewel de bekende ‘olievlekwerking’ door een bezoeker wordt genuanceerd (“Dan moet je wel constant olie blijven toevoegen, want anders komt het tot stilstand”) hebben de projecteigenaren allemaal het idee dat ict ‘werkt’. Ruud Teutelink (Helicon): “Onze studenten bleken echt verfrissende video’s te maken.” Helicon Directeur Marleen Lemstra ziet bovendien kansen om de studenten als ‘aanjager’ in te zetten: “Hun enorme enthousiasme werkt aanstekelijk!”

‘Onderwijs en ict op de vierkante meter’

‘Verbonden met ict’ in Madurodam


Uw eigen zoekmachine naar digitaal

leermateriaal op het intranet van uw

instelling? Zelf bepalen in welke collecties

u zoekt? En zelf instellen welke filters

gebruikt worden? Dit is mogelijk met de

Zoekwidget van Edurep.

Edurep is een centrale voorziening die (digitaal) leermateriaal op internet vindbaar maakt. Het is dus ideaal als het mogelijk is om via de site of het intranet van uw instelling op zoek te gaan naar leermateriaal. De Edurep Zoekwidget faciliteert dit.

Met de Edurep Zoekwidget kunnen websitebeheerders met enkele muiskliks een zoekmachine integreren op de eigen website. Om de zoekmachine te creëren kunt u een stukje code kopiëren in uw website.

Meer informatie? syndicatie.edurep.nl/componentbuilder

Edurep:

Zoeken naar

digitaal

leermateriaal

vanuit uw

eigen website


column

Gelukkig is de docent nog onze spil in onderwijsland, maar we zijn toe aan vervanging! Net zo belangrijk dus als een nieuwe straaljager voor de krijgsmacht en ook stukken goedkoper. De meesten zijn nog goed in te zetten voor allerlei taken en kunnen eigenlijk nog 15 jaar mee. Het huidige model Docent BVE 2009 vertoont een sterke persoonlijkheid, kent zijn pappen- heimers, beschikt over een flinke dosis gezond verstand en dito humor, kent zijn vak en onderwijswerkvormen. Aan Docent Model BVE 2020 zou ik de volgende aanvullende specificaties willen meegeven. Allereerst grondige kennis van onderwijsfilosofen die hebben nagedacht over leren in de praktijk, aan leren aan het leven zelf als het ware, denk aan Dewey. Verder beheersing van de elementaire vaardigheden in het gebruik van een computer als mindtool, zoals onder andere Jonassen dat beschrijft. Als derde wil ik dat de 2020 inzicht heeft in de verschillende manieren om kennis te presenteren, zoals musea, dierentuinen, themaparken en spelontwikkelaars dat al doen. Tenslotte dat het nieuwe model dit alles integraal kan toepassen in de schepping van leeromgevingen die de aandacht vast houden, de student tarten om het uiterste te geven en ze tenslotte vermoeid maar tevreden achterlaat in het bewustzijn echt iets geleerd te hebben. Maar dan mag het ook best wat kosten…..toch!?

Docent Model 2020, a joint approach

COLU

MN

Joop van Schie houdt zich als senior

adviseur voor CVB bezig met onderzoek en ontwikkeling op het

gebied van Educatieve Technologie en Innovatiemanagement en is als freelancer

sinds 1986 betrokken bij allerlei nationale en internationale initiatieven rond de inzet van ict in onderwijsleerprocessen. Op dit moment is hij in opdracht van Kennisnet bezig met de

ontwikkeling van een workshop digitale didaktiek voor managers in de

mbo – sector.

Het aantal digitale leermiddelen groeit explosief. Maar hoe zorg je ervoor dat al die bronnen effectief worden ontsloten? Hoe

kunnen betalingsprocessen worden gestroomlijnd, zodat de administratieve lasten worden teruggedrongen? En hoe richt je

de digitale leeromgeving ‘toekomstbestendig’ in? Het Horizon College ging niet over één nacht ijs en

testte N@tSchool tijdens een driejarige pilot.

Klaas Wever, N@tSchool coördinator: “Dat traject viel samen met de ingebruikname van drie nieuwe hoofdlocaties. We wilden die moderne fysieke leeromgeving complementeren met een mooie virtuele wereld. Het schoolbestuur besloot N@tSchool strategisch breed in te zetten en een uitgebreide pilot te doorlopen. Ik denk dat die insteek veel voordelen biedt. Internet en ict ontwikkelen zich snel, maar je moet als instelling keuzes durven maken en niet met alle winden willen meewaaien. Een herkenbare structuur en een omgeving die je langere tijd kunt gebruiken, vormen een stevige basis.”

StroomlijnenVolgens Klaas is dat niet alleen belangrijk voor studenten en docenten, maar ook voor externe belanghebbenden, zoals bedrijfsleven, collega ROC’s en vmbo instellingen. “Iedereen moet weten waar hij aan toe is. Om de professionalisering te bevorderen, werken we bijvoorbeeld nauw samen met vijf andere ROC’s. Zo kunnen we elkaar een spiegel voorhouden en eventuele knelpunten naar de leverancier terugkoppelen.” Een uitdaging is het versnipperde aanbod. “Content komt overal en nergens vandaan, is soms gratis en kost soms geld. De vraag is hoe je trajecten zodanig kunt stroomlijnen dat partijen die betaald moeten worden, inderdaad betaald worden, zonder grote administratieve lasten.”

“Succesvol ontsluiten van digitale leermiddelen vereist een heldere strategie”

Digitaal leermateriaal: zoeken, vinden & gebruiken

Regie voerenBinnen het Horizon College is dit opgelost door te kiezen voor ‘single sign on’. “Studenten vinken op leverancierssites aan welk materiaal – boeken en digitale leermiddelen – zij nodig hebben. Als ze vervolgens op N@tSchool inloggen, is dat materiaal dankzij Eduroute direct toegankelijk. Al het andere materiaal is niet zichtbaar. Dat werkt goed, want je hoeft nooit meer te controleren of er is betaald en geen ellenlange lijsten met wachtwoorden bij te houden.” Tevens wordt binnen het Horizon College gebruik gemaakt van de nieuwe Single-Sign-On-oplossing tussen N@tschool en Entree om toegang te krijgen tot publiek materiaal. Hoewel Klaas enthousiast is over digitale tools en leermiddelen, plaatst hij wel een kanttekening bij de manier waarop dat soms wordt aangeboden. “De realiteit is dat een heleboel partijen – uitgevers, consortia et cetera – allemaal ‘eigen’ tools introduceren. Neem ‘360 graden feedback’: dat is standaard binnen onze ELO geïntegreerd, maar aanbieders willen natuurlijk hun eigen tool ‘pushen’. Dat werkt verwarrend en leidt tot onnodige interne discussies. Ik denk dat het belangrijk is dat ROC’s, distributeurs, uitgevers, consortia en kenniscentra regie gaan voeren over deze ontwikkelingen, zodat in goede harmonie de juiste keuzes worden gemaakt.”

www.horizoncollege.nl

Kennisnet ondersteunt het onderwijs op het gebied van het vindbaar maken en ontsluiten van digitaal leermateriaal met verschillende diensten. De onderwijsdienst Edurep, zorgt ervoor dat digitaal leermateriaal gevonden kan worden. Via Entree wordt digitaal leermateriaal uit verschillende bronnen ontsloten door slechts 1 login te gebruiken. Geïnteresseerd in zo’n single sign in

oplossing? Met behulp van de nieuwe dienst van Kennisnet: de Entreefederatie, kunt u via uw eigen ELO eenvoudig toegang krijgen tot een schat aan leermiddelen en tools.

Kijk voor meer informatie op entree.kennisnet.nl


COLU

MN

ontsluiten

colofon > Kennisnet inDruk PO is een gratis blad voor leer-krachten werkzaam in het basisonderwijs. In het blad staat de praktische gebruikswaarde van Kennisnet centraal. Kennisnet inDruk is een uitgave van stichting Kennisnet en verschijnt vier keer per jaar. Van de Kennisnet inDruk bestaat ook een aparte uitgave voor het voortgezet onderwijs en het beroepsonderwijs en volwasseneducatie. Het blad is ook digitaal (PDF-file) beschikbaar op indruk.kennisnet.nl

Hoofdredactie: Kathleen Loods > Eindredactie en coördinatie: Kathleen Loods en Jiska Verschoor > Tekstbijdragen: GOfor Productions, Bram Litjens, Jan-Kees Meindersma, Joop van Schie, Mariëtte Siemons, Esther van der Zwalm > Fotografie: GOfor Photos, Michiel Fokkema, Kennisnet > Vormgeving: GOfor Design > Druk: Koninklijke De Swart, Den Haag > Issn: 1571-2427 Reacties en suggesties: [email protected] van teksten is toegestaan met bronvermelding. Op reportages en interviews, foto’s en illustraties berusten auteursrechten.

colofon > Kennisnet inDruk MBO is een gratis blad voor docenten werkzaam in het middelbaar beroepsonderwijs. In het blad staat de praktische gebruikswaarde van Kennisnet centraal. Kennisnet inDruk is een uitgave van Stichting Kennisnet en verschijnt vier keer per jaar. Van de Kennisnet inDruk bestaat ook een aparte uit gave voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Het blad is ook digitaal (pdf-file) beschikbaar op indruk.kennisnet.nl

Abonneer u gratis op de Kennisnet Onderzoeksreeks!De Kennisnet Onderzoeksreeks ‘Ict in het onderwijs’, is bedoeld voor management en docenten in het onderwijs en voor instellingen en organisaties die het onderwijs ondersteunen bij effectief en efficiënt ict-gebruik. Wat weten we uit wetenschappelijk onderzoek over ict in het onderwijs? Hoe kunnen instellingen samen met onderzoekers voort-bouwen op beschikbare resultaten uit eerder uitgevoerd onderzoek? De Kennisnet Onderzoeksreeks is de verzamelplaats voor antwoorden op deze vragen. U kunt hiervoor een gratis abonnement afsluiten. Bij het uitkomen van een nieuwe publicatie ontvangt u deze automatisch. Zo bent u altijd op de hoogte van de nieuwste onderzoeks-resultaten wat betreft ict in het onderwijs.

Een greep uit de onderwerpen:• Betrouwbaarheid van

internetbronnen• Web 2.0• Leren in Second Life

Kijk snel op onderzoek.kennisnet.nl

Innoveren en visie komen samen in InnoVisieInnoVisie is het vakblad voor onderwijsmanagers in het mbo op het gebied van ict. Kennisnet wil managers in het mbo op effectieve wijze informeren over de ontwikkelingen en innovaties op het gebied van ict en onderwijs. En managers helpen bij het realiseren van hun onderwijsvisie. Een gratis proefnummer is aan te vragen via managermbo.kennisnet.nl.

Teleblik vernieuwt!De hoeveelheid materiaal in Teleblik, de site met actueel en historisch videomateriaal voor het onderwijs, neemt sterk toe en blijft de komende jaren groeien. Naast videomateriaal kunt u vanaf het nieuwe schooljaar ook audiomateriaal vinden op Teleblik. De site wordt in een nieuw jasje gestoken en er gaat nog meer veranderen.

Dossiers, thema’s, vakindexen en de gesneden fragmenten van Teleblik gaan over naar de nieuwe betaalde dienst ED*IT. Met ingang van komend schooljaar vindt u in Teleblik alleen de complete uitzendingen uit het archief van de publieke omroepen en het journaal. U kunt in Teleblilk zelf fragmenten maken, deze delen met anderen en gebruiken in presentaties.

Bent u al gebruiker van Teleblik, dan wordt u via e-mail op de hoogte gehouden over de veranderingen. Bent u nog geen gebruiker, maak dan gratis een account aan voor Teleblik, zodat ook voor u video- en audiomateriaal makkelijk toegankelijk is.

Meer weten of aanmelden? Kijk op www.teleblik.nl

Documents

inDruk MBO zomer 2009