Informacja o wynikach kontroli pomocy materialnej dla … · stypendium za osignicia w nauce i stypendium za wybitne osigni cia sportowe, a take skutecznoci nadzoru nad wykorzystaniem

Nr ewid. 67/2007/P/06/073/KNO KNO – 41004/2006

NAJWY�SZA IZBA KONTROLI

DEPARTAMENT NAUKI, O�WIATY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO

Informacja o wynikach kontroli pomocy materialnej dla studentów ze �rodków publicznych

W a r s z a w a c z e r w i e c 2 0 0 7

��

�

�� !��"��"� �� #��$��%�� "� �� "�&�%��"��'��"��%��#��

(��(��"��$�

)��(��

�

Grzegorz Buczy�ski Zatwierdzam: Józef Górny

Wiceprezes Najwy�szej Izby Kontroli Warszawa, dnia czerwca 2007 r.

�� *�+��,-�../0,.�1��*2'�34�./��'��/55/65,�77�68�

��*��*��9*��

Informacja o wynikach kontroli pomocy materialnej dla studentów ze �rodków publicznych

Spis tre�ci

1. Wprowadzenie ............................................. ............................................... 1

2. Podsumowanie wyników kontroli.............. ............................................... 2

2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalno�ci ............................................. 2 2.2. Synteza wyników kontroli ...................................................................... 3 2.3. Uwagi ko�cowe i wnioski ...................................................................... 6

3. Wa�niejsze wyniki kontroli ......................... ............................................... 8

3.1. Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowa� ekonomicznych i organizacyjnych ......................................................................................... 8

3.1.1. Charakterystyka stanu prawnego............................................... 8 3.1.2. Uwarunkowania ekonomiczno - organizacyjne......................... 13

3.2. Istotne ustalenia kontroli..................................................................... 15 3.2.1. Działalno�� ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego w zakresie pomocy materialnej dla studentów……....15

3.2.2. Organizacja pomocy materialnej dla studentów w uczelniach…18 3.2.3. Formy i zakres pomocy materialnej dla studentów.................... 21 3.2.4. Finansowanie pomocy materialnej dla studentów ..................... 27

3.2.5. Gospodarowanie – prowadzonymi przez uczelnie w ramach pomocy materialnej dla studentów - domami i stołówkami studenckimi…………………………………………………………..31

4. Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli ............................... 34

4.1.Przygotowanie kontroli......................................................................... 34 4.2.Post�powanie kontrolne i działania podj�te po zako�czeniu kontroli .................................................................................................. 34

5. Zał�czniki

5.1. Wykaz wa�niejszych aktów normatywnych.

5.2. Wykaz skontrolowanych jednostek oraz jednostek organizacyjnych NIK, które przeprowadziły kontrol�.

5.3. Formy i zakres pomocy materialnej w skontrolowanych uczelniach, w roku akademickim 2005/2006 (ł�cznie, uczelnie publiczne, uczelnie niepubliczne).

5.4. Struktura funduszu pomocy materialnej w skontrolowanych uczelniach (ł�cznie, uczelnie publiczne, uczelnie niepubliczne).

5.5. Liczba domów i stołówek studenckich w skontrolowanych uczelniach (ł�cznie, uczelnie publiczne, uczelnie niepubliczne).

5.6. Zestawienie dotycz�ce stwierdzonych finansowych efektów kontroli.

5.7. Lista osób zajmuj�cych kierownicze stanowiska, odpowiedzialnych za skontrolowan� działalno��.

5.8. Wykaz organów, którym przekazano informacj� o wynikach kontroli.

1. Wprowadzenie Temat kontroli

Kontrola pn. ,,Pomoc materialna dla studentów ze �rodków publicznych” (nr P/06/073), przeprowadzona w II półroczu 2006 r., została podj�ta z inicjatywy Najwy�szej Izby Kontroli.

Cel i zakres kontroli

Celem kontroli była ocena prawidłowo�ci wykorzystania �rodków publicznych na pomoc materialn� dla studentów w uczelniach publicznych i niepublicznych, w tym ocena:

1) działalno�ci ministra wła�ciwego ds. szkolnictwa wy�szego1, zwanego dalej ,,Ministrem”, na rzecz tworzenia warunków dla prawidłowego funkcjonowania systemu pomocy materialnej dla studentów,

2) okre�lania dotacji na pomoc materialn� dla studentów oraz udzielania przez Ministra stypendium za osi�gni�cia w nauce i stypendium za wybitne osi�gni�cia sportowe, a tak�e skuteczno�ci nadzoru nad wykorzystaniem �rodków na te cele,

3) ustalania i przyznawania �wiadcze� na rzecz studentów przez uczelnie oraz gospodarowania – prowadzonymi przez uczelnie w ramach pomocy materialnej dla studentów - domami i stołówkami studenckimi,

4) realizacji wniosków pokontrolnych sformułowanych po kontroli NIK w 2003 r.2

Kontrol� obj�to rok akademicki 2005/2006 oraz lata bud�etowe 2004, 2005 i pierwsz� połow� 2006 r. Kontrol� przeprowadzono w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wy�szego (Ministerstwo) oraz w 38 uczelniach (18 publicznych i 20 niepublicznych)3.

Kontrol� w Ministerstwie oraz wy�szych szkołach publicznych przeprowadzono na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwy�szej Izbie Kontroli4, zwanej dalej ,,ustaw� o NIK”, z uwzgl�dnieniem kryteriów okre�lonych w art. 5 ust. 1 ustawy o NIK, tj. pod wzgl�dem: legalno�ci, gospodarno�ci, celowo�ci i rzetelno�ci. Kontrol� w uczelniach niepublicznych przeprowadzono na podstawie art. 2 ust. 3 powołanej ustawy, z uwzgl�dnieniem kryteriów okre�lonych w art. 5 ust. 3 ww. ustawy, tj. pod wzgl�dem legalno�ci i gospodarno�ci. Ponadto w ramach kontroli rozpoznawczej skontrolowano 2 uczelnie, w tym 1 publiczn� i 1 niepubliczn�.

Uzasadnienie podj�cia kontroli

Podj�cie kontroli uzasadniały wyniki analizy przedkontrolnej i ustalenia kontroli rozpoznawczych oraz wyniki poprzednich kontroli NIK w podmiotowym zakresie.

Z kontroli tych wynikało m.in., �e uczelnie nie dostosowały uregulowa� wewn�trznych do ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wy�szym5 oraz niezgodnie z przepisami prawnymi dzieliły �rodki dotacji na poszczególne formy pomocy materialnej.

1 Do 31 sierpnia 2005 r. – Minister Edukacji Narodowej i Sportu, od 1 wrze�nia do 30 pa�dziernika

2005 r. – Minister Edukacji Narodowej, od 31 pa�dziernika 2005 r. do 4 maja 2006 r. - Minister Edukacji i Nauki, od 5 maja 2006 r. - Minister Nauki i Szkolnictwa Wy�szego.

2 Informacja o wynikach kontroli pn. ”Pomoc materialna dla studentów ze �rodków przeznaczonych na ten cel w bud�ecie pa�stwa” (nr P/03/075), w której NIK negatywnie oceniła funkcjonowanie systemu pomocy materialnej dla studentów, finansowej z bud�etu pa�stwa.

3 Wykaz skontrolowanych jednostek - zał�cznik nr 5.2. 4 Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937, ze zm. 5 Dz. U. Nr 164, poz. 1365, ze zm., zwana dalej ,,ustaw� – Prawo o szkolnictwie wy�szym”.

Podsumowanie wyników kontroli

2

2. Podsumowanie wyników kontroli

2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalno�ci Najwy�sza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działalno�� Ministra oraz

skontrolowanych uczelni w zakresie pomocy materialnej dla studentów, pomimo stwierdzonych nieprawidłowo�ci i uchybie�6.

Minister prawidłowo dysponował �rodkami bud�etowymi przeznaczonymi na pomoc materialn� dla studentów oraz prawidłowo przyznawał stypendia dla studentów za osi�gni�cia w nauce i za wybitne osi�gni�cia sportowe. Wykonana została równie� cz�� wniosków pokontrolnych, sformułowanych po kontroli NIK przeprowadzonej w 2003 r., dotycz�cych wyodr�bnienia finansowania �wiadcze� o charakterze socjalnym i �wiadcze� za wyniki w nauce oraz przyj�cia zasady, �e �rodki przeznaczone na �wiadczenia socjalne nie mog� by� ni�sze ni� �rodki na stypendia za wyniki w nauce.

W działalno�ci Ministerstwa stwierdzono uchybienia, polegaj�ce na: nierzetelnym okre�leniu w 2006 r. wysoko�ci dotacji na pomoc materialn� dla studentów niepełnosprawnych, niewyegzekwowaniu zwrotu dotacji od uczelni, która nie prowadziła działalno�ci od roku akademickiego 2005/2006 oraz niezapewnieniu skutecznego nadzoru nad prawidłowym funkcjonowaniem systemu pomocy materialnej dla studentów w nadzorowanych uczelniach.

Skontrolowane uczelnie wprowadziły nowe regulaminy pomocy materialnej dla studentów, informowały studentów o mo�liwo�ciach uzyskania tej pomocy oraz dzieliły dotacje na poszczególne formy pomocy.

W działalno�ci skontrolowanych szkół uczelni stwierdzono nieprawidłowo�ci i uchybienia, polegaj�ce na:

1) wprowadzeniu do regulaminów przyznawania pomocy materialnej dla studentów i stosowaniu w praktyce dodatkowych, nieprzewidzianych w ustawie - Prawo o szkolnictwie wy�szym kryteriów w zakresie prawa do otrzymywania pomocy materialnej (w 26 uczelniach, tj. 63,3% ),

2) niewła�ciwym składzie komisji stypendialnych (w 6 uczelniach, tj. 15,8%) i nieprawidłowym ich funkcjonowaniu (w 18 uczelniach, tj. 47,4%),

3) znacznym zró�nicowaniu, we wszystkich skontrolowanych uczelniach, stawek stypendiów (socjalnych, na wy�ywienie i mieszkaniowych), przy tych samych dochodach na członka rodziny studenta, a w 6 uczelniach (15,8%) równie� na wydziałach i kierunkach studiów,

4) niewła�ciwym gospodarowaniu funduszem pomocy materialnej w 8 uczelniach (21,0%) oraz niewykorzystywaniu �rodków funduszu na koniec roku (w ró�nej wielko�ci we wszystkich skontrolowanych uczelniach),

5) nierzetelnym sporz�dzaniu sprawozda� GUS, stanowi�cych m. in. podstaw� ustalania wysoko�ci dotacji na pomoc materialn� dla uczelni (w 11 uczelniach, tj. 28,9%).

6 W wyst�pieniach pokontrolnych NIK ocen� pozytywn�, pomimo stwierdzonych nieprawidłowo�ci

uzyskało 25 uczelni, a ocen� pozytywn� z uchybieniami – 13 uczelni.


3

2.2. Synteza wyników kontroli 1. Dotacja z bud�etu pa�stwa na pomoc materialn� dla studentów

wszystkich uczelni w kraju wyniosła: w 2004 r. - 1.487.245,3 tys. zł (79,4% dla uczelni publicznych i 20,6% dla uczelni niepublicznych), w 2005 r. – 1.504.209,5 tys. zł (81,4% dla uczelni publicznych i 18,6% dla uczelni niepublicznych), tj. wi�cej o 16.964,2 tys. zł (1,1%) ni� w 2004 r.

W roku akademickim 2004/2005 stypendia w ww. uczelniach otrzymało 471.372 studentów (24,6% ogółu studentów), a w roku akademickim 2005/2006 - 572.689 studentów (29,3% ogółu studentów), tj. wi�cej ni� w roku akademickim 2004/2005 o 101.317 studentów (o 21,2%)7. [str. 13-14]

Skontrolowane uczelnie otrzymały dotacje z bud�etu pa�stwa na pomoc materialn� dla studentów w nast�puj�cej wysoko�ci: w 2004 r. – 404.923,6 tys. zł (z tego uczelnie publiczne 88,7%), w 2005 r. – 412.004,9 tys. zł, tj. wi�cej ni� w 2004 r. o 1,7% (z tego uczelnie publiczne 89,7%), a w 2006 r. - 405.421,6 tys. zł, tj. mniej ni� w 2005 r. o 1,6% z tego uczelnie publiczne 92,1%).

W skontrolowanych uczelniach stypendia otrzymało: w roku akademickim 2005/2006 – 137.560 studentów (28,6% ogółu studentów), w tym 21.783 tylko stypendia socjalne, 19.684 tylko stypendia mieszkaniowe i 44.781 tylko stypendia na wy�ywienie (równocze�nie stypendia socjalne oraz za wyniki w nauce lub sporcie otrzymało 5.351 studentów).

Udział studentów otrzymuj�cych stypendia w poszczególnych skontrolowanych uczeniach był zró�nicowany. W roku akademickim 2005/2006 wahał si� od 16,5% w Politechnice Łódzkiej i 16,8% w Olszty�skiej Szkole Wy�szej im. J. Rusieckiego, do 38,1% w Uniwersytecie Warmi�sko – Mazurskim w Olsztynie i w Wy�szej Szkole Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku. [str. 21 - 22, 27 – 31]

2. NIK pozytywnie ocenia działania Ministra w zakresie dysponowania �rodkami bud�etowymi przeznaczonymi na pomoc materialn� dla studentów w nadzorowanych uczelniach.

W wyniku analiz przeprowadzanych na podstawie danych statystycznych GUS Ministerstwo corocznie modyfikowało zasady podziału dotacji, w sposób umo�liwiaj�cy skierowanie odpowiednio wi�kszych �rodków do tych uczelni, w których kształci si� wi�cej studentów o niskim dochodzie na osob� w rodzinie.

W 2006 r. uwzgl�dniono w ww. zasadach dotacje dla studentów niepełnosprawnych. Nale�y jednak podkre�li�, �e w Ministerstwie nierzetelnie okre�lono wysoko�� dotacji na pomoc materialn� dla studentów na 2006 r. w cz��ci odnosz�cej si� do liczby studentów niepełnosprawnych. [str. 15 - 16]

7 W roku akademickim 2004/2005 studiowało w Polsce 1.917,3 osób, a w roku akademickim

2005/2006 – 1.953,8 tys. osób, tj. wi�cej o 36,5 tys. osób (o 1,8%).


4

3. NIK pozytywnie ocenia przeznaczanie przez Ministra corocznie wi�kszych kwot na stypendia za osi�gni�cia w nauce i za wybitne osi�gni�cia sportowe oraz przyj�te w Ministerstwie procedury przyznawania tych stypendiów.

W latach 2004 – 2006 (I półrocze) Ministerstwo wydatkowało na ww. stypendia odpowiednio: 8.997 tys. zł (0,6% ogółu �rodków wydatkowanych na pomoc materialn�), 15.512 tys. zł (1,1%) i 13.185 tys. zł (1,3%).

W roku akademickim 2005/2006 zarówno stypendia za osi�gni�cia w nauce, jak i za wybitne osi�gni�cia sportowe przyznawane były w wysoko�ci 1.300 zł miesi�cznie. [str. 17]

4. W 26 skontrolowanych uczelniach (63,3%) niektóre uregulowania zawarte w regulaminach pomocy materialnej dla studentów, były sprzeczne z przepisami zawartymi w ustawie - Prawo o szkolnictwie wy�szym. Naruszało to prawa studentów, pozbawiaj�c ich uprawnie� do uzyskania stypendium.

W 19 uczelniach wprowadzono do regulaminów zasady sprzeczne z ustaw� – Prawo o szkolnictwie wy�szym, b�d� nie uwzgl�dniono zasad wymaganych przepisami ww. ustawy kryteriów przyznawania poszczególnych form pomocy materialnej, a w 7 uczelniach (18,4%) w regulaminach nie zawarto wymaganych przepisami prawnymi zasad przyznawania stypendiów. [str. 18 - 19]

5. W 6 skontrolowanych uczelniach (15,8%) komisje stypendialne nie były prawidłowo powołane, a w 18 uczelniach (47,4%) komisje te niewła�ciwie funkcjonowały.

W 6 uczelniach przy powoływaniu komisji stypendialnych nie przestrzegano zasady, zgodnie z któr� studenci powinni stanowi� wi�kszo�� składu komisji.

Najcz��ciej powtarzaj�ce si� nieprawidłowo�ci w funkcjonowaniu komisji stypendialnych w 18 skontrolowanych uczelniach, to przyznawanie stypendiów na podstawie niekompletnej dokumentacji lub według stawek innych ni� ustalone w regulaminie oraz brak pisemnego uzasadnienia decyzji o odmowie udzielenia �wiadcze�. [str. 19 - 20]

6. W skontrolowanych uczelniach stwierdzono znacz�ce zró�nicowanie wysoko�ci przyznanych stypendiów, przy tych samych dochodach na członka rodziny studenta, a w 6 uczelniach (15,8%) równie� na poszczególnych wydziałach i kierunkach studiów tych samych uczelni.

Wysoko�ci stypendiów socjalnych, przy tych samych dochodach na członka rodziny studenta, zró�nicowane były od 40 do 600 zł w ró�nych uczelniach.

O wysoko�ci stypendium decydowała nie tylko wielko�� dochodów na członka rodziny studenta, jak to okre�la art. 179 ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym, ale równie� miejsce studiowania. [str. 24 - 25]


5

7. NIK ocenia jako niegospodarne pozostawianie znacznej wysoko�ci niewykorzystanych �rodków funduszu pomocy materialnej dla studentów na koniec skontrolowanych lat bud�etowych (2004 i 2005). Dotyczy to zwłaszcza tych uczelni, w których jednocze�nie wypłacano stosunkowo niskie stypendia.

Na koniec roku skontrolowane uczelnie nie wykorzystały �rodków funduszu w ł�cznej kwocie 125.688.5 tys. zł w 2004 r. i 127.766,2 tys. zł w 2005 r., co stanowiło odpowiednio 23,7% i 19,7% ogółu �rodków funduszu, jakimi dysponowały w tych latach.

W uczelniach publicznych wska�niki niewykorzystanych �rodków w stosunku do ogółu �rodków funduszu na koniec roku 2004 i 2005 wynosiły odpowiednio 21,8% i 19,8% (najwi�kszy wska�nik niewykorzystanych �rodków stwierdzono w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudzkiego w Warszawie – odpowiednio 51,4% i 49,5% oraz w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu – 39,8% i 43,3%).

W uczelniach niepublicznych wska�niki te kształtowały si� odpowiednio: 43,2% i 19,3% (najwi�kszy wska�nik niewykorzystanych �rodków stwierdzono w Wy�szej Szkole Ekonomii i Administracji w Bytomiu – odpowiednio 79,3% i 54,7% oraz w Akademii Finansów w Warszawie – 67,9% i 63,4%). [str. 27 - 31]

8. W 8 uczelniach (21,0%) stwierdzono nieprawidłowo�ci w gospodarowaniu funduszem pomocy materialnej dla studentów, a w 11 uczelniach (28,9%) stwierdzono wykazanie nierzetelnych danych w sprawozdaniach GUS.

Nieprawidłowo�ci w gospodarowaniu funduszem pomocy materialnej dla studentów polegały najcz��ciej na wydatkowaniu �rodków finansowych na niewła�ciwe cele.

W 6 uczelniach, w sprawozdaniach GUS o pomocy materialnej i socjalnej dla studentów zawy�ono liczb� studentów otrzymuj�cych stypendia (ł�cznie o 1.512 osób). W 5 uczelniach, w sprawozdaniach GUS o przychodach, kosztach i wyniku finansowym szkół wy�szych, bł�dnie zakwalifikowano niektóre koszty i przychody [str. 22 - 23, 29-30].

9. NIK ocenia jako niegospodarne brak skutecznych działa� w cz��ci skontrolowanych uczelni publicznych, na rzecz lepszego wykorzystania domów studenckich, a tym samym zmniejszenia dopłat z funduszu pomocy materialnej dla studentów na utrzymanie tych domów.

W roku akademickim 2005/2006 skontrolowane uczelnie posiadały ł�cznie 145 domów akademickich (46.991 miejsc), w tym 6 akademików uczelnie niepubliczne (980 miejsc). Wykorzystanie miejsc w akademikach wynosiło �rednio 87,5%, od 51,9% w Akademii Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu i 60,9% na Uniwersytecie Wrocławskim, do 99,4% w Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie i 100% w Wy�szej Szkole Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku.

W latach 2004-2005 r. wpływy z opłat za korzystanie z domów studenckich pokrywały zaledwie 65,2% i 66,8% kosztów poniesionych na ich prowadzenie. [str. 31 – 33]


6

10. Minister nie zapewnił skutecznego nadzoru nad prawidłowym funkcjonowaniem systemu pomocy materialnej dla studentów w nadzorowanych uczelniach.

W badanym okresie Ministerstwo przeprowadziło zaledwie 7 kontroli w sprawie pomocy materialnej dla studentów.

Wniosek, dotycz�cy zapewnienia skutecznego nadzoru nad prawidłowym funkcjonowaniem pomocy materialnej dla studentów w nadzorowanych uczelniach skierowany został do Ministra równie� po kontroli przeprowadzonej przez NIK w 2003 r. [str. 17]

11. Kontrola ujawniła nieprawidłowo�ci dotycz�ce finansowania skontrolowanej działalno�ci, na ł�czn� kwot� 8.846,2 tys. zł.

Nieprawidłowo�ci te dotyczyły m. in. kwoty 4.241,5 tys. zł wydatkowanej z naruszeniem prawa, w tym m.in.:

1) sfinansowania bie��cych inwestycji i remontów w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie (wydatkowania 1.909,0 tys. zł m. in. na budow� Kompleksowego O�rodka Rehabilitacji),

2) dofinansowanie zawodów i imprez sportowych w Akademii Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu na kwot� 253,2 tys. zł,

3) wypłacenia zapomóg rektorskich w Akademii Rolniczej w Szczecinie na kwot� 132,8 tys. zł.

Inne nieprawidłowo�ci w wymiarze finansowym w ł�cznej kwocie 4.604,7 tys. zł dotyczyły m. in.:

1) zawy�onego obci��ania w latach 2004 – 2005 funduszu pomocy materialnej kosztami ogólnouczelnianymi, tj. kwot� 1.053 tys. zł w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie,

2) uzale�nienia wypłat stypendiów na wy�ywienie od wykupienia abonamentu w stołówce studenckiej, niewpłacania nale�nych stypendiów z powodu nieterminowej rejestracji indeksów, zakwalifikowanie kosztów i przychodów obiektu w Słoku na konto funduszu (podczas gdy w obiekcie tym nie kwaterowano studentów) w ł�cznej kwocie 1.590,9 tys. zł – w Politechnice Łódzkiej. [str. 29 – 30, 33 oraz zał�cznik 5.6.]

2.2. Uwagi ko�cowe i wnioski Od czasu poprzedniej kontroli NIK, przeprowadzonej w 2003 r.,

uporz�dkowany został system pomocy materialnej dla studentów, m.in.: zwi�kszono dost�pno�� do tych �wiadcze� dla studentów (poprzez obj�cie pomoc� materialn� studentów wszystkich typów szkół wy�szych), zwi�kszono dotacje bud�etu pa�stwa na ten cel oraz wydzielono �rodki przeznaczone na stypendia socjalne i za wyniki w nauce.

Kontrola wykazała, �e system ten wymaga dalszego doskonalenia w szczególno�ci w zakresie: precyzyjnego okre�lania warunków socjalnych studenta, uprawniaj�cych do otrzymania stypendium, zmniejszenia ró�nic w wysoko�ci stypendium, przy takich samych progach dochodowych na członka rodziny studenta, w poszczególnych uczelniach oraz na wydziałach i


7

kierunkach studiów w uczelni, a tak�e racjonalnego wykorzystania �rodków funduszu pomocy materialnej dla studentów w uczelni w danym roku.

Zdaniem NIK, minister wła�ciwy ds. szkolnictwa wy�szego powinien rozwa�y� podj�cie prac nad nowelizacj� przepisów dotycz�cych pomocy materialnej dla studentów, dotycz�cych:

1) wykorzystania, przy przyznawaniu �wiadcze� pomocy materialnej dla studentów, instytucji zajmuj�cych si� pomoc� społeczn�,

2) ograniczenia ró�nic w wielko�ci przyznawanych stypendiów, przy tych samych progach dochodu na członka rodziny studenta,

3) precyzyjnego planowania potrzeb na �rodki z bud�etu pa�stwa, przeznaczone na pomoc materialn� dla studentów,

Minister powinien równie� zwi�kszy� nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem systemu pomocy materialnej dla studentów, w tym poprzez zwi�kszenie liczby kontroli w nadzorowanych uczelniach w zakresie funkcjonowania tego systemu.

Rektorzy szkół wy�szych powinni w szczególno�ci zapewni�:

1) dostosowanie ustale� zawartych w regulaminach pomocy materialnej dla studentów do ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym,

2) powoływanie komisji stypendialnych oraz podejmowanie decyzji o odmowie udzielenia stypendium zgodnie z przepisami ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym,

3) lepsze wykorzystanie domów studenckich,

4) wła�ciwe gospodarowanie �rodkami funduszu stypendialnego dla studentów oraz terminowe wypłacanie stypendiów, a tak�e rzetelne sporz�dzanie sprawozda� GUS.

Wa�niejsze wyniki kontroli

8

3. Wa�niejsze wyniki kontroli

3.1. Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowa� ekonomicznych i organizacyjnych

3.1.1. Charakterystyka stanu prawnego 1. Podstawowym aktem prawnym reguluj�cym problematyk� pomocy materialnej dla studentów s� przepisy obowi�zuj�cej od dnia 1 wrze�nia 2005 r. ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym. Do dnia 31 sierpnia 2005 r. kwestie pomocy materialnej dla studentów regulowały przede wszystkim dwie ustawy: ustawa z dnia 12 wrze�nia 1990 r. o szkolnictwie wy�szym8, zwana dalej ,,ustaw� o szkolnictwie wy�szym” oraz ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o wy�szych szkołach zawodowych9. Zgodnie z dyspozycj� art. 1 ust. 1 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym ustaw� t� stosuje si� do publicznych i niepublicznych szkół wy�szych.

Według art. 173 ust. 1 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym student mo�e ubiega� si� o pomoc materialn� ze �rodków przeznaczonych na ten cel w bud�ecie pa�stwa. Formami pomocy materialnej dla studentów, przewidzianymi w ww. ustawie s�: stypendium socjalne, stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych, stypendium za wyniki w nauce lub sporcie, stypendium ministra za osi�gni�cia w nauce, stypendium ministra za wybitne osi�gni�cia sportowe, stypendium na wy�ywienie, stypendium mieszkaniowe i zapomogi (art. 173 ust. 1 pkt 1-8). Student mo�e ponadto ubiega� si� o zakwaterowanie w domu studenckim uczelni lub wy�ywienie w stołówce studenckiej uczelni (art. 173 ust. 2). Student mo�e równie� ubiega� si� o zakwaterowanie w domu studenckim uczelni mał�onka i dziecka (art. 173 ust. 3).

Uczelnia tworzy fundusz pomocy materialnej dla studentów i doktorantów (art. 103 ust. 1). Fundusz ten tworzy si� z dotacji bud�etu pa�stwa dla uczelni publicznej i uczelni niepublicznej na zadania zwi�zane z bezzwrotn� pomoc� materialn� dla studentów, a tak�e z opłat za korzystanie z domu studenckiego, z opłat za korzystanie ze stołówki studenckiej oraz z innych przychodów, w tym opłat za wynajem pomieszcze� w domach i stołówkach studenckich (art. 103 ust. 2 pkt 1-4). Fundusz pomocy materialnej dla studentów w cz��ci pochodz�cej z dotacji z bud�etu pa�stwa na zadania zwi�zane z bezzwrotn� pomoc� dla studentów (o której mowa w art. 94 ust. 1 pkt 7 i ust. 4)10 przeznacza si� na wypłaty stypendiów i zapomóg, a w przypadku uczelni publicznej tak�e na remonty domów i stołówek studenckich (art. 103 ust. 3). Fundusz pomocy materialnej dla studentów w pozostałej cz��ci przeznacza si� na pokrycie kosztów utrzymania domów i stołówek studenckich, a w przypadku uczelni publicznej tak�e na wynagrodzenia pracowników uczelni zatrudnionych w tych domach i stołówkach oraz na odpis na zakładowy fundusz �wiadcze� socjalnych dla tych pracowników (art. 103 ust. 4). Mo�e by� on równie� przeznaczony na wypłat� stypendiów i zapomóg oraz remonty i modernizacj� domów i stołówek studenckich (art. 103 ust. 5).

8 Dz. U. Nr 65, poz. 385, ze zm. 9 Dz. U. Nr 96, poz. 590, ze zm. 10 Zgodnie z art. 277 pkt 1 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym art. 94 wchodzi w �ycie z dniem

1 stycznia 2007 r. Jednocze�nie na podstawie art. 275 ust. 1 tej ustawy do dnia 31 grudnia 2006 r. zachowuje moc art. 24 ustawy o szkolnictwie wy�szym (przepisy te dotycz� rodzajów i sposobów udzielania dotacji z bud�etu pa�stwa dla uczelni pa�stwowych).


9

Fundusz pomocy materialnej dla studentów w cz��ci nieprzekraczaj�cej w danym roku bud�etowym 0,2% dotacji z bud�etu pa�stwa na zadania zwi�zane z bezzwrotn� pomoc� dla studentów mo�e by� przeznaczony na pokrywanie kosztów realizacji zada� zwi�zanych z przyznawaniem i wypłacaniem stypendiów i zapomóg dla studentów, ponoszonych przez uczelni� (art. 103 ust. 6). Niewykorzystane w danym roku bud�etowym �rodki funduszu pomocy materialnej dla studentów przechodz� na rok nast�pny na cele, na które były przeznaczone (art. 103 ust. 7).

Zgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym uczelnia mo�e utworzy�, ze �rodków innych ni� okre�lone w art. 94 ust. 1 i 6 ustawy, własny fundusz stypendialny dla pracowników i studentów oraz doktorantów. Stypendia z tego funduszu mog� by� przyznawane, je�eli statut uczelni tak stanowi, niezale�nie od stypendiów, o których mowa w art. 173 ust. 1. Powy�sze stypendia s� przyznawane studentom w uzgodnieniu z uczelnianym organem wykonawczym samorz�du studenckiego (art. 104 ust. 2).

Podziału dotacji z bud�etu pa�stwa na zadania zwi�zane z bezzwrotn� pomoc� dla studentów dokonuje rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorz�du studenckiego (art. 174 ust. 2). �rodki z ww. dotacji przeznaczone na stypendia socjalne, stypendia na wy�ywienie, stypendia mieszkaniowe i zapomogi nie mog� by� ni�sze ni� �rodki przeznaczone na stypendia za wyniki w nauce lub sporcie (art. 174 ust. 4).

W uczelni posiadaj�cej podstawowe jednostki organizacyjne11 �wiadczenia socjalne (z wył�czeniem stypendiów ministra) s� przyznawane na wniosek studenta przez kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej. Od decyzji kierownika przysługuje odwołanie do rektora. Stypendium za wyniki w nauce mo�e by� tak�e przyznane bez konieczno�ci składania wniosku przez studenta (art. 175 ust. 1 i 2). W uczelni nieposiadaj�cej podstawowej jednostki organizacyjnej oraz w uczelni zawodowej, �wiadczenia socjalne (z wył�czeniem stypendiów ministra) s� przyznawane na wniosek studenta przez rektora (art. 176 ust. 1). Od decyzji rektora studentowi przysługuje prawo zło�enia do rektora wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 176 ust. 2). Na wniosek wła�ciwego organu samorz�du studenckiego kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej lub rektor (w przypadku uczelni nieposiadaj�cej podstawowej jednostki organizacyjnej – rektor) uprawnienia w zakresie przyznawania �wiadcze� socjalnych, przekazuj� odpowiednio komisji stypendialnej lub odwoławczej komisji stypendialnej (art. 175 ust. 3 i art. 176 ust. 3).

Tryb powoływania, skład komisji stypendialnej oraz odwoławczej komisji stypendialnej, a tak�e zasady nadzoru sprawowanego przez kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej lub rektora okre�la art. 177 ust. 1-6 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym.

Przepisy art. 184 ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym stanowi�, �e student mo�e otrzyma� stypendia, o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 1 – 7, w danym roku akademickim przez okres do dziesi�ciu miesi�cy. Stypendia, o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 1 – 3, 6 i 7, przyznawane s� na semestr lub rok akademicki.

11 Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym, podstawow� jednostk�

organizacyjn� jest wydział lub inna jednostka organizacyjna uczelni okre�lona w statucie, prowadz�ca co najmniej jeden kierunek studiów lub studia doktoranckie co najmniej w jednej dyscyplinie naukowej.


10

Zgodnie z art. 179 ust. 1 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym stypendium socjalne ma prawo otrzymywa� student znajduj�cy si� w trudnej sytuacji materialnej. Wysoko�� dochodu na osob� w rodzinie studenta uprawniaj�c� do ubiegania si� o stypendium socjalne oraz stypendium na wy�ywienie i stypendium mieszkaniowe, ustala rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorz�du studenckiego (art. 179 ust. 2). Szczegółowe zasady ustalania wysoko�ci dochodu uprawniaj�cego studenta do ubiegania si� o ww. stypendia okre�laj� przepisy art. 179 ust. 3 -7 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym, przy czym przepis ust. 3 tego artykułu odsyła do art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej12, który stanowi, i� prawo do �wiadcze� pieni��nych z pomocy społecznej przysługuje ,,osobie w rodzinie, w której dochód na osob� nie przekracza kwoty 316 zł”.

Minister wła�ciwy do spraw szkolnictwa wy�szego, na wniosek rady podstawowej jednostki organizacyjnej, a w przypadku uczelni nieposiadaj�cej takiej jednostki oraz uczelni zawodowej, na wniosek senatu uczelni, przedstawiony przez rektora tej uczelni, przyznaje stypendia ministra za osi�gni�cia w nauce i za wybitne osi�gni�cia sportowe (art. 178 ust. 1). Stypendium ministra za osi�gni�cia w nauce mo�e by� przyznane studentowi szczególnie wyró�niaj�cemu si� w nauce oraz posiadaj�cemu osi�gni�cia naukowe, a stypendium ministra za wybitne osi�gni�cia sportowe studentowi, który osi�gn�ł wysoki wynik sportowy we współzawodnictwie mi�dzynarodowym lub krajowym i zaliczył kolejny rok studiów (art. 181 ust. 2). Student mo�e otrzymywa� stypendium za wyniki w sporcie, albo stypendium ministra za wybitne osi�gni�cia sportowe, o których mowa w przepisach ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym, albo stypendium przyznawane na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej13 – art. 181 ust. 5. Student wyró�niaj�cy si� w nauce nie mo�e otrzymywa� stypendiów za wyniki w nauce z ró�nych tytułów. Student mo�e otrzymywa� stypendium za wyniki w nauce, albo stypendium ministra za osi�gni�cia w nauce (art. 181 ust. 6).

Stypendium za wyniki w nauce lub sporcie mo�e otrzymywa� student, który uzyskał za rok studiów wysok� �redni� ocen� lub osi�gn�ł wysokie wyniki sportowe we współzawodnictwie mi�dzynarodowym lub krajowym (art. 181 ust. 1).

Według art. 180 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych mo�e otrzymywa� student z tytułu niepełnosprawno�ci potwierdzonej orzeczeniem wła�ciwego organu.

Student studiów stacjonarnych znajduj�cy si� w trudnej sytuacji materialnej mo�e otrzymywa� stypendium mieszkaniowe z tytułu zamieszkania w domu studenckim lub w obiekcie innym ni� dom studencki, je�eli codzienny dojazd z miejsca stałego zamieszkania do uczelni uniemo�liwiałby lub w znacznym stopniu utrudniał studiowanie (art. 182 ust. 1). Student znajduj�cy si� w trudnej sytuacji materialnej mo�e otrzymywa� stypendium na wy�ywienie (art. 182 ust. 3).

Studentowi, który z przyczyn losowych znalazł si� przej�ciowo w trudnej sytuacji materialnej, mo�e by� dwa razy w roku akademickim przyznana zapomoga (art. 183 ust. 1).

Ł�czna miesi�czna wysoko�� stypendiów: socjalnego, za wyniki w nauce lub sporcie, na wy�ywienie i mieszkaniowego, nie mo�e by� wi�ksza ni� 90%

12 Dz. U. Nr 64, poz. 593, ze zm. 13 Dz. U. z 2001 r. Nr 81, poz. 889, ze zm.


11

najni�szego wynagrodzenia zasadniczego asystenta w poprzednim miesi�cu, ustalonego w przepisach o wynagradzaniu nauczycieli akademickich (art. 184 ust. 6).

Szczegółowy regulamin ustalania wysoko�ci, przyznawania i wypłacania �wiadcze� pomocy materialnej dla studentów (poza stypendiami ministra), w tym szczegółowe kryteria i tryb udzielania �wiadcze� pomocy materialnej dla studentów, wzór wniosku o przyznanie stypendium socjalnego oraz sposób udokumentowania sytuacji materialnej studenta, ustala rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorz�du studenckiego (art. 186 ust. 1).

Szczegółowe unormowania dotycz�ce trybu przyznawania przez ministra stypendiów za osi�gni�cia w nauce oraz za wybitne osi�gni�cia sportowe zawarte zostały w rozporz�dzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 listopada 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków, trybu przyznawania i wypłacania stypendium ministra za osi�gni�cia w nauce oraz stypendium ministra za wybitne osi�gni�cia sportowe14.

Szczegółowe zasady wyst�powania uczelni niepa�stwowej o dotacje z bud�etu pa�stwa okre�laj� przepisy rozporz�dzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 sierpnia 2005 r. w sprawie warunków i trybu wyst�powania uczelni niepa�stwowej o dotacje z bud�etu pa�stwa15. Zgodnie z § 2 ust. 1 ww. rozporz�dzenia uczelnia niepa�stwowa mo�e wyst�pi� o przyznanie dotacji na pomoc materialn� dla studentów, je�eli posiada regulamin przyznawania pomocy materialnej. Zakres wniosku o przyznanie dotacji, zawiera zał�cznik nr 2 do rozporz�dzenia.

Uczelnia publiczna prowadzi samodzieln� gospodark� finansow� na podstawie planu rzeczowo – finansowego, zgodnie z przepisami o finansach publicznych i o rachunkowo�ci (art. 100 ust. 2 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym). Uczelnia publiczna przekazuje ministrowi, który sprawuje nad ni� nadzór, oraz ministrowi wła�ciwemu do spraw finansów publicznych plan rzeczowo – finansowy, w terminie 14 dni od jego uchwalenia (art. 100 ust. 3).

2. Szczegółowe kwestie dotycz�ce gospodarki finansowej uczelni, w tym równie� zwi�zane z finansowaniem pomocy materialnej dla studentów, reguluj� przepisy (wydanego na podstawie art. 30 ustawy o szkolnictwie wy�szym) rozporz�dzenia Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni16. W my�l § 12 tego rozporz�dzenia w ramach pomocy materialnej na rzecz studentów uczelnia prowadzi domy, stołówki i bufety studenckie, przy czym mo�e zleci� ich prowadzenie innym podmiotom gospodarczym, w tym równie� organizacjom studenckim.

14 Dz. U. Nr 245, poz. 2458. Rozporz�dzenie weszło w �ycie z dniem 17 listopada 2004 r.,

z wyj�tkiem § 5 i 6, § 7 pkt 2 oraz § 9-14 w cz��ci dotycz�cej stypendium ministra za wybitne osi�gni�cia sportowe, które weszły w �ycie z dniem 1 stycznia 2005 r.

15 Dz. U. Nr 166, poz. 1386. Rozporz�dzenie to obowi�zuje od dnia 31 sierpnia 2005 r., a na podstawie art. 275 ust. 3 ustawy - Prawa o szkolnictwie wy�szym utraci moc z dniem 1 stycznia 2007 r. Przed 31 sierpnia 2005 r. ww. kwestie regulowały przepisy rozporz�dzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 kwietnia 2003 r. w sprawie warunków i trybu wyst�powania uczelni niepa�stwowej o dotacje z bud�etu pa�stwa (Dz. U. Nr 62, poz. 558).

16 Dz. U. Nr 84, poz. 380, ze zm.


12

W my�l § 2 ust. 1 ww. rozporz�dzenia uczelnia prowadzi samodzieln� gospodark� finansow� w ramach �rodków pochodz�cych z dotacji bud�etowych, przychodów uzyskiwanych z tytułu odpłatnie prowadzonej działalno�ci oraz wpływów z innych �ródeł, na podstawie planu rzeczowo – finansowego uwzgl�dniaj�cego kierunki działalno�ci. W my�l § 16 ust. 4 – 6 tego rozporz�dzenia szczegółowe zasady rozliczania kosztów wydziałowych i ogólnych, w tym ustalanie narzutów kosztów ogólnych dotycz�cych domów, stołówek i bufetów studenckich – ustala rektor, w porozumieniu z uczelnianym organem samorz�du studenckiego.

Pomoc materialna na rzecz studentów jest finansowana z funduszu pomocy materialnej dla studentów, który tworzony jest w uczelni z: przyznanej na ten cel przez Ministra dotacji bud�etowej, opłat za korzystanie z domów studenckich, stołówek i bufetów studenckich oraz z innych przychodów, w tym równie� z opłat za wynajem pomieszcze� w domach i stołówkach studenckich (§ 13 ust. 1 i 2). Fundusz pomocy przeznacza si� na: wypłaty stypendiów i zapomóg, koszty utrzymania, w tym remonty domów i stołówek oraz bufetów studenckich (§ 13 ust. 3). Zgodnie z § 13 ust. 4 rozporz�dzenia w sprawie gospodarki finansowej nie wykorzystane �rodki funduszu pomocy przechodz� na rok nast�pny.

Zgodnie z § 2 ust. 4 ww. rozporz�dzenia – uczelnia prowadzi rachunkowo�� zgodnie z zasadami stosowanymi przez podmioty gospodarcze, okre�lonymi w odr�bnych przepisach (ustawa z dnia 29 wrze�nia 1994 r. o rachunkowo�ci17).

Dokumenty dotycz�ce przyznania studentowi pomocy materialnej powinny znajdowa� si� w teczce akt osobowych studenta, któr� zakłada i prowadzi uczelnia (§1 pkt 7 rozporz�dzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 lipca 2005 r. w sprawie dokumentacji przebiegu studiów18).

Minister wła�ciwy do spraw szkolnictwa wy�szego sprawuje nadzór nad zgodno�ci� działa� uczelni z przepisami prawa i statutem oraz z tre�ci� udzielonego pozwolenia na utworzenie uczelni niepublicznej, a tak�e nad prawidłowo�ci� wydatkowania �rodków publicznych. Minister wła�ciwy do spraw szkolnictwa wy�szego mo�e ��da� informacji i wyja�nie� od organów uczelni oraz zało�yciela uczelni niepublicznej, a tak�e dokonywa� kontroli działalno�ci uczelni (art. 33 ust. 1 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym). Powy�sza kontrola obejmuje badania zgodno�ci działania organów uczelni z przepisami prawa, statutem oraz uzyskanymi uprawnieniami, a w przypadku uczelni niepublicznej – równie� z tre�ci� udzielonego pozwolenia na jej utworzenie, a tak�e prawidłowo�ci wydatkowania �rodków publicznych (art. 34 ust. 1).

3. Zgodnie z art. 152 ust. 1 ustawy o szkolnictwie wy�szym (w brzmieniu obowi�zuj�cym od 24 lutego 2005 r. do 31 sierpnia 2005 r.) student mógł ubiega� si� o pomoc materialn� ze �rodków przeznaczonych na ten cel w bud�ecie pa�stwa w formie: stypendium socjalnego, stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych, stypendium za wyniki w nauce lub sporcie, stypendium ministra za osi�gni�cia w nauce, stypendium ministra za wybitne osi�gni�cia sportowe oraz zapomogi. Student mógł ubiega� si� o zakwaterowanie w domu studenckim uczelni

17 Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, ze zm. 18 Dz. U. Nr 149, poz. 1233. Rozporz�dzenie to obowi�zuje od dnia 17 sierpnia 2005 r. i uchyliło

z tym dniem przepisy rozporz�dzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 wrze�nia 2000 r. w sprawie dokumentacji przebiegu studiów (Dz. U. Nr 81, poz. 907, ze zm.).


13

i wy�ywienie w stołówce studenckiej uczelni oraz o zakwaterowanie w domu studenckim uczelni mał�onka i dziecka (art. 152 ust. 3)19.

3.1.2. Uwarunkowania ekonomiczno – organizacyjne20

1. W roku akademickim 2005/2006 w szkołach wy�szych wszystkich typów kształciło si� 1.953,8 tys. studentów (w tym 10.092 cudzoziemców), tj. o 1,8% wi�cej ni� w roku poprzednim, a w porównaniu z rokiem akademickim 1990/1991 liczba studentów wzrosła o 1.550,0 tys. osób, tj. o 384,0%. Studenci studiów stacjonarnych - w roku akademickim 2005/2006 - stanowili 48,6% wszystkich studiuj�cych, a w roku akademickim 1990/1991 wska�nik ten był znacznie wy�szy - wynosił bowiem 77,2%.

2. W roku akademickim 2005/2006 – według stanu z dnia 30 listopada 2005 r.- stypendia otrzymało 572.689 studentów (ł�cznie z cudzoziemcami), co stanowiło 29,3% ogółu studentów (tj. 1.953,8 tys.), w tym 290.507 osób otrzymało stypendia o charakterze socjalnym (tj. stypendia socjalne, mieszkaniowe i na wy�ywienie równie� ł�cznie z innymi stypendiami), 269.051 osób otrzymało stypendia za wyniki w nauce lub sporcie (tj. stypendia za wyniki: w nauce, sporcie, za wyniki w nauce i sporcie oraz ł�cznie z innymi stypendiami),1.423 – stypendia fundowane, 958 – stypendia ministra za osi�gni�cia w nauce oraz 15.006 osób otrzymały stypendia dla niepełnosprawnych.

Nale�y jednocze�nie zaznaczy�, �e w porównaniu do roku akademickiego 1990/91 procent ogółu studentów studiów dziennych (bez cudzoziemców) otrzymuj�cych stypendia w roku akademickim 2005/2006. znacznie si� zmniejszył, tj. z 54,3% do 36,9%.

Tabela 1

Dane dotycz�ce liczby studentów otrzymuj�cych stypendia i korzystaj�cych z domów studenckich lub burs w latach akademickich 1990/1991 – 2005/2006 (w tys. osób)

Wyszczególnienie 1990/91 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06

Studenci otrzymuj�cy stypendia (ogółem) 162,1 214,6 236,4 252,6 266,2 471,4 572,7

- w tym w szkołach publicznych - 202,2 214,6 227,1 235,6 344,0 397,7

Studenci korzystaj�cy z domów studenckich (ogółem) 122,5 143,5 142,5 144,1 143,5 132,3 128,7

- w tym w szkołach publicznych - 138,4 137,0 138,8 138,4 127,0 123,1

ródło danych: Szkoły wy�sze i ich finanse w 2005 r. GUS Warszawa 2006 r.

Z danych w tabeli wynika m. in., �e od roku akademickiego 2004/2005 znacznie zwi�kszyła si� liczba studentów otrzymuj�cych stypendia, co wynikało ze zmiany przepisów umo�liwiaj�cych otrzymywanie stypendiów przez studentów niestacjonarnych.

19 Do dnia 16 lipca 2004 r. zgodnie z art. 152 ust. 1 ustawy o szkolnictwie wy�szym, studentowi

przysługiwało prawo do pomocy materialnej, w tym do stypendium socjalnego, ze �rodków przeznaczonych na ten cel w bud�ecie pa�stwa. Według art. 152 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wy�szym, w brzmieniu obowi�zuj�cym do dnia 16 lipca 2004 r., student mógł otrzyma� pomoc materialn� tak�e dla niepracuj�cego mał�onka i dzieci.

20 Opracowano na podstawie: Szkoły wy�sze i ich finanse w 2005 r. GUS. Warszawa 2006 r.


14

W roku akademickim 2005/2006 zmniejszyła si� o 3,6 tys. liczba studentów korzystaj�cych z domów studenckich w porównaniu z rokiem poprzednim, a procent studentów korzystaj�cych z domów studenckich w roku akademickim 2005/2006 stanowił 13,4% ogółu studentów. Dla porównania w roku akademickim 1990/91 – 41,0% ogółu studentów mieszkało w domach studenckich. Spowodowane to było m. in. faktem, �e opłata za miejsce w domu studenckim była porównywalna z cen� za wynajem - wspólnie z innymi studentami – mieszkania ponadto stypendium mieszkaniowe nie obligowało do mieszkania w domu studenckim.

3. W 2005 r. fundusz pomocy materialnej dla studentów (fundusz) wynosił w sumie 1.881.513,2 t7ys. zł, z czego wydano 1.864.449,9 tys. zł, tj. 99,1%.

Tabela 2

Dane dotycz�ce wielko�ci �rodków funduszu pomocy materialnej we wszystkich typach szkół wy�szych w 2005 r. (w tys. zł).

zwi�kszenia Zmniejszenia

W tym

Wysz

cze

gólnie

nie

Stan

funduszu

na pocz�tku

roku

Ogółem

w tym

dotacja

z bud�etu

ogółem Stypendia

Socjalne

Stypendia za

wyniki w

nauce

Zapo-

mogi

Stan

funduszu

na koniec

roku

Ogółem 549.921,3 1.881.513,2 1.504.209,5 1 864.449,9 633.710,1 602.719,2 21.427,8 566.984,6

Szkoły publiczne 395.267,3 1.579.849,7 1.222.443,9 1.521.798,8 450663,0 475.213,4 16.327,3 453.318,2

Szkoły niepubli-

czne 154.654,0 301.663,5 281.765,6 342.651,1 183.047,1 127.505,8 51.00,5 13.666,4

ródło danych: Szkoły wy�sze i ich finanse w 2005 r. GUS Warszawa 2006 r.

Z danych w tabeli wynika, �e:

- dotacja z bud�etu stanowiła 79,9% zwi�kszenia funduszu w 2005 r. (77,4% w szkołach publicznych i 93,4% w szkołach niepublicznych),

- wielko�� funduszu na koniec 2005 r. w kwocie 566984,6 tys. zł stanowiła 23,3% ogółu �rodków funduszu w tym roku21 ,

- �rodki wydatkowane na stypendia za wyniki w nauce były ni�sze od �rodków na stypendia socjalne o 30.990,9 tys. zł, tj. o 5,1%.

W stosunku do roku 2004 ogół �rodków funduszu wzrósł o 525.473,8 tys. zł, tj. 21,6%, w tym warto�� dotacji z bud�etu wzrosła o 16.964,2 tys. zł, tj. o 1,1%. Nale�y zaznaczy�, �e stan funduszu na koniec 2004 r. wynosił 547.495,6 tys. zł, co stanowiło 28,7% ogółu �rodków funduszu w tym roku.

4. W wi�kszo�ci krajów europejskich pomoc finansowa dla studentów przybiera formy:

- stypendiów (grantów), b�d�cych form� pomocy bezzwrotnej,

21 Stan �rodków na pocz�tek roku oraz zwi�kszenia.


15

- kredytów nieoprocentowanych lub niskooprocentowanych, zazwyczaj b�d�cych uzupełnieniem stypendium albo form� pomocy dla studentów, nieuprawnionych do otrzymywania stypendium,

- ulg podatkowych dla rodziców studenta.

Wi�kszo�� krajów europejskich uznaje studentów za osoby zale�ne finansowo od rodziców (na ogół do wieku 25 lat), chyba �e s� to osoby które zało�yły własn� rodzin�. St�d te� pomoc uzale�niona jest od poziomu dochodu całej rodziny. Pomoc przyznawana jest do stosunkowo wysokiego limitu dochodów, a zatem du�y odsetek studentów jest uprawniony do pomocy stypendialnej. W wi�kszo�ci krajów europejskich system pomocy pa�stwa opiera si� głównie na stypendiach. Kredyty s� traktowane jako uzupełnienie stypendiów lub jako forma pomocy dla tych studentów, którzy nie otrzymuj� stypendiów z powodu wysokiego dochodu.

Do krajów o najwi�kszym odsetku studentów, pobieraj�cych stypendia nale�� kraje skandynawskie: Dania (91%), Szwecja (78%), Finlandia (66%), Norwegia (66%) oraz Holandia (78%) i Irlandia (58%). Najmniej studentów korzysta ze stypendiów we Włoszech i Grecji (3%). W Austrii, Belgii, Niemczech, Francji, Hiszpanii i Portugalii ze stypendiów korzysta od 14% do 21% studiuj�cych. W krajach tych podatnicy, którzy maj� na utrzymaniu studiuj�ce dzieci korzystaj� z ulg i odlicze� od podatków. Szacuje si�, �e pomoc w postaci ulg i odpisów stanowi ¾ ogólnej sumy pomocy udzielanej studiuj�cym przez pa�stwo22.

3.2. Istotne ustalenia kontroli

3.2.1. Działalno�� ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego w zakresie pomocy materialnej dla studentów

1. W latach 2004 – 2006 (stan na 30 pa�dziernika) nadzorowi ministra wła�ciwego ds. szkolnictwa wy�szego podlegało odpowiednio: 388, 406 i 412 uczelni, z tego odpowiednio 90, 94, 94 uczelni publicznych oraz 298, 312 i 318 uczelni niepublicznych.

Tabela 3

Stan liczbowy uczelni publicznych i niepublicznych podlegaj�cych nadzorowi ministra wła�ciwego ds. szkolnictwa wy�szego w latach 2004 – 2005 (stan na 30 grudnia) i w 2006 r. (stan na 30 pa�dziernika)

Rok Wyszczególnienie

2004 2005 2006 1. Liczba uczelni: - publicznych - niepublicznych

90 298

94 312

94 318

2.Liczba uczelni utworzonych w danym roku: - publicznych - niepublicznych

4 23

4 14

0 6

ródło danych: ustalenia kontroli w Ministerstwie

W roku akademickim 2004/2005 w ww. uczelniach studiowało 1.917.293 studentów, w roku akademickim 2005/2006 – 1.942.374 studentów, a ze �wiadcze�

22 M. Dziubi�ska- Michalewicz: Formy pomocy finansowej dla uczniów i studentów w wybranych

krajach Unii Europejskiej. Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu. Pa�dziernik 2004 r.


16

pomocy materialnej korzystało odpowiednio: 471.372 i 570.900 studentów, tj. 24,3% i 29,4% ogółu studiuj�cych, z tego w uczelniach publicznych ze �wiadcze� pomocy materialnej korzystało odpowiednio: 343.970 i 396.081 studentów, w uczelniach niepublicznych: 127.402 i 174.819.

2. Z ustale� kontroli wynika, �e w 2005 r. na pomoc materialn� dla studentów z bud�etu Ministra wydatkowano 1.425.448 tys. zł, tj. wi�cej o 19.904 tys. zł (o 1,1%) w stosunku do 2004 r., a z zaplanowanej w ustawie bud�etowej na rok 2006 kwoty 1.454.889 tys. zł do ko�ca czerwca zrealizowano 972.123 tys. zł, tj. 66,8%.

W 2005 r. przyj�to nast�puj�ce zasady podziału dotacji na pomoc materialn�:

- 50% proporcjonalnie do liczby studentów, - 10% proporcjonalnie do liczby studentów otrzymuj�cych stypendia socjalne, - 40% proporcjonalnie do liczby studentów uprawnionych do zakwaterowania.

W 2006 r. zmodyfikowano - w stosunku do 2005 r. - zasady podziału dotacji, przyjmuj�c nast�puj�cy jej podział:

- 47,8% proporcjonalnie do liczby studentów, - 30,0% proporcjonalnie do liczby studentów otrzymuj�cych �wiadczenia socjalne, - 20,0% proporcjonalnie do liczby studentów uprawnionych do zakwaterowania, - 2,2% proporcjonalnie do liczby studentów niepełnosprawnych.

W 2006 r. uwzgl�dniono w ww. zasadach dotacje dla studentów niepełnosprawnych. Nale�y jednak podkre�li�, �e w Ministerstwie nierzetelnie okre�lono wysoko�� dotacji na pomoc materialn� dla studentów na 2006 r. w cz��ci odnosz�cej si� do liczby studentów niepełnosprawnych. Jako element kalkulacyjny przyj�to liczb� studentów niepełnosprawnych otrzymuj�cych stypendia, co w konsekwencji zani�yło wysoko�� dotacji przyznanej tym uczelniom, w których nie wszyscy studenci niepełnosprawni otrzymywali stypendia.

3. Wielko�� dotacji w latach 2004 – 2006 (I półrocze) dla uczelni publicznych23 i niepublicznych nadzorowanych przez Ministra, na zasilenie uczelnianych funduszy pomocy materialnej przedstawia poni�sza tabela (w tys. zł).

Tabela 4

Liczba szkół Wielko�� dotacji planowanych i zrealizowanych %

z tego dla szkół: Rok Publicz-

nych Niepub licznych Ł�cznie

publicznych Niepublicznych 5 : 4 6 : 4

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

2004 90 298 1.396.546,3 1.070.781,5 325.764,8 76,7 23,3

2005 94 312 1.409.936,4 1.108.089,8 301.846,6 78,6 21,4

2006 (I

półrocze) 94 318 1.362.074,6 1.108.703,1 253.371,5 81,4 18,6

ródło danych: ustalenia kontroli w Ministerstwie

23 Wraz z KUL i PAT oraz studentami cywilnymi w uczelniach wojskowych: Akademii Obrony

Narodowej, Akademii Marynarki Wojennej, Wojskowej Akademii Technicznej.


17

4. W latach 2004 – 2006 dotacje z bud�etu Ministerstwa na pomoc materialn� dla studentów otrzymały wszystkie uczelnie publiczne (ł�cznie z KUL i PAT oraz 3 uczelniami wojskowymi) oraz uczelnie niepubliczne, które ubiegały si� o ta pomoc, z tym, �e:

1) w 2004 r. dotacje otrzymało 31 uczelni niepublicznych, które po raz pierwszy zło�yły wniosek o przyznanie dotacji (w 2005 r. było 21 takich uczelni),

2) w 2005 r. dotacji nie uzyskała Szkoła Wy�sza Rzemiosł Artystycznych w Warszawie, a w 2006 r. 11 uczelni ze wzgl�du na wysoki stan funduszu na koniec poprzedniego roku24, a tak�e w tym samym roku wniosek o dotacj� Schola Posnaniensis Wy�szej Szkoły Sztuki Stosowanej w Poznaniu został wstrzymany do czasu wyja�nienia sytuacji uczelni dotycz�cej jej dalszej działalno�ci.

5. W roku akademickim 2005/2006 �rednia wysoko�� stypendiów w porównaniu z rokiem akademickim 2004/2005 wzrosła. I tak wielko�� stypendiów za wyniki w nauce wzrosła o 25,8% ze 179,6 zł do 226 zł, stypendiów socjalnych o 39,2% ze 135,1 zł do 188,1 zł, wysoko�� zapomogi wzrosła z 344 do 462 zł, tj. o 34,3%.

Obni�eniu natomiast uległa wysoko�� stypendiów specjalnych dla osób niepełnosprawnych ze 175,6 do 103,4 zł, tj. o 41,1%.

6. W latach 2004 – 2006 (I półrocze) wydatki na stypendia Ministra za osi�gni�cia w nauce i za wybitne osi�gni�cia sportowe wyniosły odpowiednio: 8.997 tys. zł, 15.512 tys. zł i 13.185 tys. zł przeznaczone zostały.

W roku akademickim 2005/2006 uczelnie publiczne i niepubliczne przedstawiły Ministrowi 2.541 wniosków o przyznanie stypendiów Ministra, z tego 2.277 wniosków o stypendia za osi�gni�cia w nauce i 264 wnioski za wybitne osi�gni�cia sportowe. W wyniku przyj�tej procedury stypendia przyznano 1.459 studentom (57,4% zło�onych wniosków), z tego 1.300 za wyniki w nauce (57,1%) i 149 za wybitne osi�gni�cia sportowe (56,4%). Zarówno stypendia Ministra za osi�gni�cia w nauce, jak i za wybitne osi�gni�cia sportowe przyznawane były w miesi�cznej wysoko�ci 1.300 zł.

7. W latach 2004-2006 Ministerstwo przeprowadziło tylko 7 kontrole w sprawie pomocy materialnej dla studentów, w tym m.in.: Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Pa�stwowej Wy�szej Szkoły Zawodowej w Jarosławiu oraz w Szkole Wy�szej Rzemiosł Artystycznych w Warszawie. W wyniku kontroli zalecono uczelniom m. in.: uzupełnienie i dostosowanie regulaminu przyznawania pomocy materialnej do przepisów ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym.

Powodem niewielkiej liczby kontroli była zbyt mała obsada kadrowa zespołu zajmuj�cego si� pomoc� materialna dla studentów (4 osoby) oraz – według opinii Ministerstwa - zaanga�owanie tego zespołu w przygotowywanie nowych aktów prawnych i ich wdra�anie w uczelniach.

24 Szkoła Wy�sza Rzemiosł Artystycznych w Warszawie, Szkoła Wy�sza Warszawska, Wy�sza

Szkoła Dziennikarska im. Melchiora Wa�kowicza w Warszawie, Wy�sza Szkoła Ekonomiczno – Informatyczna w Warszawie, Wy�sza Szkoła Informatyki i Zarz�dzania w Bielsku Białej, Wy�sza Szkoła Mila College w Warszawie, Wy�sza Szkoła Społeczno – Ekonomiczna w Warszawie, Wy�sza Szkoła Ubezpiecze� w Krakowie, Wy�sza Szkoła Zarz�dzania i Bankowo�ci w Poznaniu, Wy�sza Szkoła Zarz�dzania Marketingowego i J�zyków Obcych w Katowicach, Wy�sza Szkoła Zarz�dzania w Warszawie.


18

3.2.2. Organizacja pomocy materialnej dla studentów w uczelniach 1. Zgodno�� regulaminów przyznawania i ustalania pomocy materialnej dla

studentów z przepisami normatywnymi

Wszystkie skontrolowane uczelnie wprowadziły nowe regulaminy pomocy materialnej dla studentów, w zwi�zku z wej�ciem w �ycie od 1 wrze�nia 2005 r. ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym z tym, �e 4 uczelnie (10,5%) wprowadziły je z opó�nieniem od 3 miesi�cy do 1 roku25.

Regulaminy okre�lały zasady przyznawania stypendiów oraz kompetencje poszczególnych organów przyznaj�cych �wiadczenia pomocy materialnej dla studentów, tj. komisji stypendialnych, odwoławczych komisji stypendialnych, rektora (prorektora) oraz jednostek administracyjnych obsługuj�cych �wiadczenia pomocy materialnej.

Regulaminy pomocy materialnej dla studentów w 19 uczelniach zawierały uregulowania sprzeczne z ustaw� – Prawo o szkolnictwie wy�szym, tj. zawierały zapisy, według których student traci prawo do stypendium socjalnego, gdy:

• został ukarany kar� upomnienia - w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie,

• nie zło�ył w ustalonym terminie indeksu – w Politechnice Łódzkiej,

• powtarza rok lub semestr (w regulaminach 12 uczelni)26 ,

• zalega z opłat� za studia - w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu i na Uniwersytecie Łódzkim.

W regulaminach zawarto równie� inne, sprzeczne z ustaw� uregulowania, tj.:

• mo�liwo�� wstrzymania wypłaty stypendiów studentom niestacjonarnym do czasu wyja�nienia spraw płatno�ci i rozlicze� za studia w Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie,

• zaliczanie przyznanej studentom pomocy w pierwszej kolejno�ci na poczet czesnego, bez uprzedniego uzyskania na to zgody studentów - w Puławskiej Szkoły Wy�szej w Puławach,

• przyj�cie zasady w Szkole Wy�szej im. Pawła Włodkowica w Płocku, �e ,,studenci, którzy uzyskali rejestracj� warunkow� z jednego przedmiotu otrzymuj� połow� przyznanego stypendium. Po zaliczeniu przedmiotu, student otrzymuje stypendium bez wyrównania za okres jaki upłyn�ł od zaliczenia warunku. (...) Uzyskanie rejestracji warunkowej z dwóch przedmiotów jest jednoznaczne z wstrzymaniem wypłat stypendium socjalnego. Po zaliczeniu jednego z warunków student otrzymuje połow�

25 Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu -13 grudnia 2005 r., Wy�sza

Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni -1 marca 2006, Akademia Rolnicza w Szczecinie -7 lipca 2006 r., Wy�sza Szkoła Handlu i Finansów Mi�dzynarodowych im. F. Skarbka w Warszawie -1 wrze�nia 2006 r.

26 W: Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytecie �l�skim w Katowicach, Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie, Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, Uniwersytecie Łódzkim, Politechnice Łódzkiej, Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Wy�szej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Wy�szej Szkole Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Akademii Finansów w Warszawie, Wy�szej Szkoły Informatyki i Zarz�dzania w Rzeszowie.


19

przyznanego �wiadczenia, a po zaliczeniu drugiego warunku pełne �wiadczenie bez wyrównania za okres jaki upłyn�ł do zaliczenia odpowiednio ka�dego z tych warunków”,

• uzale�nienie uzyskania stypendium na wy�ywienie od wykupienia bonu w stołówce uczelni w: Politechnice Łódzkiej i Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie,

• uzale�nienie uzyskania stypendium mieszkaniowego od zamieszkania w pierwszej kolejno�ci w domu studenckim w Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie, a na Uniwersytecie Wrocławskim przy ubieganiu si� o to stypendium wymagano m. in. po�wiadczenia zameldowania na pobyt czasowy, kopii umowy najmu lokalu, o�wiadczenia wła�ciciela wynajmowanego mieszkania o odprowadzeniu podatku od osób fizycznych, w Akademii Rolniczej w Poznaniu – kopii umowy najmu, za�wiadczenia o zameldowaniu,

• przyznawanie stypendium za wyniki w nauce wył�cznie na wniosek studenta w Wy�szej Szkole Biznesu w D�browie Górniczej,

• nieuwzgl�dnienie przy ustalaniu dochodu w rodzinie studenta wył�cze� dotycz�cych stypendiów uzyskiwanych przez uczniów i studentów w Wy�szej Szkole Administracji i Zarz�dzania w Przemy�lu.

Regulaminy w 7 uczelniach (18,4%) nie zawierały:

• zasad ustalania wysoko�ci stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych oraz stypendium na wy�ywienie – w: Akademii Rolniczej im. H. Kołł�taja w Krakowie, Wy�szej Szkole Administracji i Biznesu w Gdyni, Wy�szej Szkole Ekonomii i Administracji w Bytomiu,

• szczegółowych kryteriów i stawek stypendiów co spowodowało, �e stawki i kryteria ustalały komisje stypendialne – w Wy�szej Szkole Społeczno – Przyrodniczej w Lublinie,

• informacji o czternastodniowym terminie na zło�enie odwołania w sprawie przyznania �wiadczenia – w Wy�szej Szkole Administracji i Biznesu w Gdyni oraz w Szkole Wy�szej im. Pawła Włodkowica w Płocku,

• okresu na jaki przyznawane s� stypendia – w Politechnice Gda�skiej,

• wysoko�ci zapomogi losowej - w Politechnice Łódzkiej.

Ponadto w regulaminie w Wy�szej Szkole Humanistycznej we Wrocławiu w odniesieniu do stypendium specjalnego wprowadzono dodatkowy warunek dotycz�cy maksymalnej wysoko�ci dochodu uprawniaj�cego studentów do ubiegania si� o to stypendium, a w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu stypendium specjalne mógł uzyska� student, który oprócz stosownego za�wiadczenia o niepełnosprawno�ci zobowi�zany był zaliczy� semestr w regulaminowym terminie.

2. Powoływanie komisji stypendialnych i odwoławczych oraz prawidłowo�� przyznawania �wiadcze� pomocy materialnej.

1. Przy powoływaniu komisji stypendialnych w 6 uczelniach nie przestrzegano zasady wynikaj�cej z art. 177 ust. 3 ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym, �e studenci stanowi� wi�kszo�� składu komisji27.

2. W 18 uczelniach stwierdzono istotne nieprawidłowo�ci, dotycz�ce przyznawania pomocy materialnej przez komisje stypendialne. Nieprawidłowo�ci te polegały na:

27 Uniwersytet Łódzki, Akademia Rolnicza w Krakowie, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

w Warszawie, Akademia Finansów w Warszawie, Wy�sza Szkoła Handlu i Finansów Mi�dzynarodowych im. F. Skarbka w Warszawie, Szkoła Wy�sza im. Pawła Włodkowica w Płocku.


20

• podejmowaniu decyzji niespełniaj�cych wymogów okre�lonych w k.p.a. (zgodnie z art. 207 ust. 1 i 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym, komisje stypendialne maj� obowi�zek stosowania przepisów k.p.a.), w tym m. in. pisemnego uzasadniania decyzji o odmowie udzielenia �wiadcze� pomocy materialnej, niezachowanie 14 - dniowego terminu na odwołanie si� od decyzji w 7 uczelniach28 ,

• przyznawaniu stypendiów socjalnych na podstawie niekompletnej dokumentacji w 8 uczelniach29,

• odmowie przyznania stypendiów za wyniki w nauce studentom pierwszego roku studiów drugiego stopnia, w sytuacji wyst�powania ró�nic programowych, w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu30,

• przyznawaniu zapomóg w zawy�onej wysoko�ci, w stosunku do postanowie� regulaminowych, w 4 uczelniach31,

• udzieleniu, przez rektora Akademii Rolniczej w Szczecinie, zapomóg rektorskich z funduszu pomocy materialnej dla studentów, w ł�cznej kwocie 132,8 tys. zł,

• przyznaniu zapomóg w Akademii Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu w 40 przypadkach (spo�ród 120 udzielonych w roku akademickim 2005/2006 zapomóg) w ł�cznej kwocie 12,8 tys. zł dla studentów sportowców na pokrycie kosztów uczestnictwa w zawodach sportowych, przygotowanie do rozgrywek, zakup od�ywek i sprz�tu sportowego.

3. Informowanie studentów o warunkach i mo�liwo�ci uzyskania �wiadcze� pomocy materialnej oraz o przyznanych �wiadczeniach.

Uczelnie informowały studentów o formach i kryteriach uzyskania pomocy materialnej oraz o warunkach, jakie powinni spełnia� studenci ubiegaj�cy si� o jej przyznanie, zamieszczaj�c regulaminy w internecie, na tablicach ogłosze�, w dziekanatach, przekazuj�c szczegółowe dane podczas zebra� informacyjnych oraz dy�urów komisji stypendialnych.

Z analizy danych wynika, �e w roku akademickim 2005/2006 a� 21.783 studentów otrzymało stypendium socjalne, nie otrzymuj�c stypendium na wy�ywienie

28 W: Politechnice Gda�skiej, Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Uniwersytecie

Warmi�sko – Mazurskim w Olsztynie, Wy�szej Szkole Społeczno – Przyrodniczej w Lublinie, Puławskiej Szkole Wy�szej, Wy�szej Szkole Biznesu w Pile, Szkole Wy�szej im. P. Włodkowica w Płocku.

29 W: Politechnice Gda�skiej, Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Akademii Finansów w Warszawie, Wy�szej Szkole Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Wy�szej Szkole Ekonomiczno – Turystycznej w Szczecinie, Wy�szej Szkole Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, Wy�szej Szkole Humanistycznej we Wrocławiu.

30 W roku akademickim 2005/2006 studenci UMK w Toruniu zło�yli 2 skargi do Wojewódzkiego S�du Administracyjnego w Bydgoszczy na decyzje dotycz�ce odmowy przyznania stypendium za wyniki w nauce z uwagi na ró�nice programowe wyst�puj�ce mi�dzy wykazem przedmiotów branych pod uwag� do obliczenia �redniej za wyniki w nauce na UMK, a wykazem przedmiotów w uczelni, któr� student uko�czył poprzednio. W sprawie tych skarg WSA uchylił decyzje komisji stypendialnych, zarzucaj�c dowolno�� przy wydawaniu decyzji i wskazał m. in. na konieczno�� doprecyzowania kryteriów przyznawania tych stypendiów.

31 W: Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wy�szej Szkole Ekonomiczno – Turystycznej w Szczecinie, Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie, Wszechnicy Mazurskiej w Olecku.


21

(15,8% studentów otrzymuj�cych stypendia), pomimo niewykorzystania �rodków w poszczególnych latach na funduszu pomocy materialnej32.

W ocenie NIK, wskazuje to na niewystarczaj�ce poinformowanie studentów o mo�liwo�ci uzyskania stypendium na wy�ywienie.

Przykładowo:

• w roku akademickim 2005/2006 1.184 studentów KUL-u, uprawnionych do uzyskania stypendium socjalnego i równocze�nie spełniaj�cych kryterium otrzymania stypendium na wy�ywienie, otrzymywało wył�cznie stypendium socjalne z powodu niezło�enia wniosku o stypendium na wy�ywienie w sytuacji, gdy na koncie funduszu tej uczelni pozostawała na koniec 2004 r. kwota 6.096,2 tys. zł, a na koniec 2005 r. – 5.448,4 tys. zł niewykorzystanych �rodków,

• w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu tylko stypendium socjalne otrzymało 1.007 studentów, a niewykorzystane �rodki funduszu na koniec 2005 r. wynosiły 10.210,3 tys. zł,

• w Politechnice Łódzkiej tyko stypendium socjalne uzyskało 947 osób, a niewykorzystane �rodki funduszu na koniec 2005 r. wynosiły 5.261,9 tys. zł),

• w Uniwersytecie Warmi�sko – Mazurskim w Olsztynie tylko stypendium socjalne otrzymało 1.439 osób, a niewykorzystane �rodki funduszu na koniec 2005 r. wynosiły 1.196,3 tys. zł,

• w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu tylko stypendium socjalne otrzymało 1.128 osób, a niewykorzystane �rodki funduszu na koniec 2005 r. wynosiły 8.328,3 tys. zł,

• w Uniwersytecie Rzeszowskim 1.729 osób uzyskało tylko stypendia socjalne, podczas gdy na koniec 2005 r. niewykorzystane �rodki funduszu wyniosły 2.986,1 tys. zł,

• w Uniwersytecie Wrocławskim 974 osoby uzyskały tylko stypendia socjalne, podczas gdy na koniec 2005 r. niewykorzystane �rodki funduszu wyniosły 22.904,2 tys. zł.

Ponadto 11 uczelni33 wypłacało przyznane �wiadczenia z opó�nieniem. Najcz��ciej stypendia przyznane w semestrze zimowym wypłacano w grudniu, a w semestrze letnim - w kwietniu.

Spowodowane to było m. in.: przedłu�aj�cymi si� pracami nad skompletowaniem wniosków o stypendia, du�� liczb� tych wniosków oraz opieszało�ci� w funkcjonowaniu komisji stypendialnych.

3.2.3. Formy i zakres pomocy materialnej dla studentów 1. Liczba studentów otrzymuj�cych stypendia i inne formy pomocy

materialnej (zał. 5.3.).

W roku akademickim 2005/2006 w skontrolowanych uczelniach pomoc materialn� otrzymało 137.560 studentów, tj. 28,6% ogółu studentów studiuj�cych w tych uczelniach, z tego 91.858 studentów stacjonarnych - 36,1% i 45.702

32 Studenci pobieraj�cy stypendium socjalne spełniaj� te� warunki do uzyskania stypendium na

wy�ywienie, pod warunkiem, �e zło�� o nie stosowne wnioski. 33 Uniwersytet �l�ski w Katowicach, Akademia Rolnicza w Szczecinie, AWF we Wrocławiu, Wy�sza

Szkoła Handlu i Finansów Mi�dzynarodowych im. F. Skarbka w Warszawie, Wy�sza Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy, Wy�sza Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni, Wy�sza Szkoła Społeczno – Przyrodnicza w Lublinie, Puławska Szkoła Wy�sza, Olszty�ska Szkoła Wy�sza im. J. Rusieckiego, Wszechnica Mazurska w Olecku, Szkoła Wy�sza im. P. Włodkowica w Płocku.


22

studentów niestacjonarnych - 20,2%. W uczelniach publicznych wska�nik ten wynosił odpowiednio: 115.911, 85.664, 30.247, tj.: 28,5%, 36,1%, 17,9%, a w uczelniach niepublicznych: 21.649, 6.194, 15.455, tj.: 29,3%, 35,7% i 27,3%.

Ww. wska�niki otrzymanej pomocy materialnej były zró�nicowane zarówno w uczelniach publicznych jak i niepublicznych. Zró�nicowanie w tym zakresie w uczelniach publicznych kształtowało si� od:

• 16,5% studentów, którzy otrzymali pomoc materialn� w Politechnice Łódzkiej (20,0% studentów stacjonarnych i 7,2% niestacjonarnych),

• 18,0% studentów AWF-u we Wrocławiu (odpowiednio: 32,0% i 7,6%),

• 29,6% studentów w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (odpowiednio: 40,8% i 16,1%),

do:

• 33,7% studentów w Akademii Rolniczej w Krakowie (odpowiednio: 44,3% i 16,6%), - 37,3% studentów KUL-u (odpowiednio:41,0% i 27,4%0),

• 38,1% studentów w Uniwersytecie Warmi�sko – Mazurskim w Olsztynie (odpowiednio: 41,8% i 29,6%).

W uczelniach niepublicznych zró�nicowanie ww. wska�nika pomocy materialnej kształtowało si� od:

• 16,8% studentów Olszty�skiej Szkoły Wy�szej im. J. Rusieckiego (odpowiednio: 24,1% i 14,0%),

• 18,2% studentów Wy�szej Szkoły Humanistycznej we Wrocławiu (odpowiednio: 13,9% i 19,1%),

• 19,9% studentów Wy�szej Szkoły Administracji i Biznesu im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni (odpowiednio: 26,5% i 17,7%),

do:

• 38,0% studentów Puławskiej Szkoły Wy�szej (odpowiednio: 47,8% i 33,3%),

• 38,1% studentów Wy�szej Szkoły Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku (odpowiednio: 80,0% i 33,5%).

W 6 uczelniach (15,8%) stwierdzono wykazywanie nierzetelnych danych w sprawozdaniach GUS (S – 11 o pomocy materialnej i socjalnej dla studentów – stan według 30 listopada 2005 r.), poprzez zawy�enie liczby studentów otrzymuj�cych stypendia, ł�cznie o 1.512 osób.

• w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie zawy�ono liczb� studentów otrzymuj�cych stypendia w roku akademickim 2004/2005 o 64 osoby, w roku akademickim 2005/2006 o 102 osoby oraz liczb� studentów otrzymuj�cych stypendia o charakterze socjalnym odpowiednio o 31 i 130 osób;

• w Wy�szej Szkole Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku zawy�ono liczb� studentów otrzymuj�cych stypendia o 682 osoby, przy czym poprawion� wersj� tego sprawozdania przekazano do GUS w trakcie kontroli, tj. w dniu 23 sierpnia 2006 r.,

• w Wy�szej Szkole Handlu i Finansów Mi�dzynarodowych im. Fryderyka Skarbka w Warszawie we wniosku o przyznanie pomocy materialnej z dnia 6 grudnia 2004 r. zawy�ono liczb� studentów otrzymuj�cych pomoc materialn� o 236 osób, w tym liczb� studentów dziennych o 26 osób,


23

• w Wy�szej Szkole Społeczno – Przyrodniczej w Lublinie w sprawozdaniu S – 11 z dnia 30 listopada 2005 r. podano 2 – krotnie zawy�on� liczb� studentów otrzymuj�cych stypendia – podano bowiem 872 osoby, faktycznie za� było 435 osób. Zawy�one dane przekazano tak�e do Ministerstwa w informacji stanowi�cej zał�cznik do wniosku o dotacje na 2006 r. – podano 491 osób, a faktycznie było 255,

• w Wy�szej Szkole Ekonomiczno – Turystycznej w Szczecinie w danych sprawozdania S – 11 z dnia 30 listopada 2005 r. zawy�ono o 84 osoby liczb� studentów otrzymuj�cych stypendia, w tym o 21 osób zawy�ono liczb� osób otrzymuj�cych stypendium socjalne oraz o 21 osób stypendium za wyniki w nauce, wykazuj�c odpowiednio 197, 104 i 65 osób zamiast stanu faktycznego: 113, 48 i 44 osoby,

• w Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie w sprawozdaniu S – 11 z dnia 30 listopada 2005 r. zawy�ono liczb� studentów otrzymuj�cych stypendia o 9 osób,

Ponadto w Wy�szej Szkole Humanistycznej we Wrocławiu w sprawozdaniu S – 11 z dnia 30 listopada 2005 r. wykazano liczb� 233 studentów pobieraj�cych stypendia, a z raportów komisji stypendialnych wynikało, �e była to liczba 250 (w zestawieniu sporz�dzonym na podstawie list wypłat w trakcie kontroli ustalono, �e było 246 studentów pobieraj�cych stypendia).

2. Liczba wniosków w sprawie pomocy materialnej dla studentów oraz przyznanych stypendiów.

W semestrze zimowym roku akademickiego 2005/2006 w skontrolowanych uczelniach wnioski w sprawie �wiadcze� socjalnych zło�yło 210.371 studentów, tj. 43,8% ogółu studiuj�cych, z tego 176.872 studentów uczelni publicznych, tj. 43,5% w nich studiuj�cych i w uczelniach niepublicznych – 33.499, tj. 45,3% ogółu studentów skontrolowanych uczelni niepublicznych.

W rezultacie post�powania komisji stypendialnych odrzucono 35.320 wniosków, tj. 16,8% zło�onych, w tym 17.099 wniosków, tj. 48,4% odrzucono z powodu przekroczenia przyj�tego w uczelniach progu dochodów na członka rodziny studenta.

W uczelniach publicznych spo�ród 29.920 odrzuconych wniosków (tj. 16,9% zło�onych), 13.946 (tj. 46,6%) odrzucono z powodu przekroczenia progu dochodów, w uczelniach niepublicznych spo�ród 5.400 wniosków (tj. 16,1% zło�onych) 3.153, tj. 58,4% odrzucono z powodu przekroczenia progu dochodów. Odwoławcze komisje stypendialne rozpatrzyły 6.984 wnioski, odrzucono 3.986 wniosków (tj. 57,1%), z tego 1.283 wnioski (tj. 32,2%) z powodu przekroczenia progu dochodów.

W uczelniach publicznych komisje stypendialne rozpatrzyły 6.222 wniosków, z tego odrzuciły 3.737 wniosków (60,1%), w tym z powodu przekroczenia progu dochodów – 1.181 wniosków (31,6% odrzuconych), a w uczelniach niepublicznych komisje stypendialne rozpatrzyły 762 wnioski, z tego odrzuciły 249 wniosków (32,7%), w tym z powodu przekroczenia progu dochodów – 102 wnioski (41,0%).

Rektorzy lub odpowiedzialni za pomoc materialn� dla studentów prorektorzy rozpatrzył ogółem 447 wniosków, z tego odrzucili 139 wniosków (31,1%), w tym z powodu przekroczenia progu dochodów 67 wniosków (48,2% wniosków odrzuconych). Powodem odrzucenia pozostałych wniosków było m. in. niepełne ich udokumentowanie w 12,4%, zło�enie po przyj�tym terminie - 3,4%.


24

3. Kryteria uzyskania poszczególnych form pomocy materialnej.

Spo�ród 38 skontrolowanych uczelni, w 9 (23,7%) przyj�ło w roku akademickim 2005/2006 próg dochodu umo�liwiaj�cy uzyskanie stypendium socjalnego ni�szy od dopuszczalnego (w roku akademickim 2005/2006 próg ten wynosił 569 zł).

Ni�sze progi34 przyj�ły:

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu (bez Collegium Medium, które przyj�ło 569 zł) oraz Uniwersytet Łódzki – w wysoko�ci 400 zł,

• Wszechnica Mazurska w Olecku – w wysoko�ci 416 zł,

• Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu – w wysoko�ci 420 zł,

• Uniwersytet Rzeszowski (569 zł dla wychowanków z domów dziecka oraz sierot zupełnych) oraz Wy�sza Szkoła Humanistyczno – Ekonomiczna we Włocławku – w wysoko�ci 450 zł,

• Wy�sza Szkoła Administracji i Zarz�dzania w Przemy�lu – w wysoko�ci 450 zł.

• Uniwersytet Warmi�sko – Mazurski w Olsztynie – w wysoko�ci 453 zł,

• Puławska Szkoła Wy�sza w Puławach – w wysoko�ci 550 zł.

We wszystkich skontrolowanych uczelniach wysoko�ci stypendium socjalnego, odpowiadaj�ce tym samym progom dochodowym na członka rodziny studenta, była w znacz�cym stopniu zró�nicowana, a w 6 uczelniach równie� w poszczególnych wydziałach, latach studiów, a nawet kierunkach studiów. O wysoko�ci stypendium socjalnego nie decydowała zatem wielko�� dochodu na członka rodziny studenta, ale równie� miejsce studiowania.

Przykładowe stawki stypendium socjalnego, przy progu dochodowym:

• do 100 zł – stawki stypendium socjalnego wynosiły od 41 zł w Wy�szej Szkole Humanistycznej we Wrocławiu, do 750 zł w Wy�szej Szkole Handlu i Finansów Mi�dzynarodowych im. Fryderyka Skarbka w Warszawie,

• do 316 zł – stawki stypendium socjalnego wynosiły od 100 zł w Wy�szej Szkole Administracji i Biznesu im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni, do 600 zł w Wy�szej Szkole Ekonomii i Administracji w Bytomiu,

• do 569 zł – stawki stypendium socjalnego wynosiły od 50 zł na Politechnice Gda�skiej, do 600 zł w Akademii Finansów w Warszawie (w uczelni tej przyj�to, �e stypendium socjalne w kwocie 600 zł otrzymuje student, którego dochód nie przekroczył 569 zł).

Znacz�ce zró�nicowanie wielko�ci stypendiów socjalnych na wydziałach, rocznikach i kierunkach studiów tych samych uczelni, stwierdzono m. in.:

• w Akademii Rolniczej im. Hugona Kołł�taja w Krakowie - od 90 do 160 zł na Wydziale Rolniczo – Ekonomicznym, do 170 – 290 zł na Wydziale Technologii ywno�ci (przy tych samych progach dochodów);

34 art. 179 ust. 2 ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym stanowi, �e rektor, w porozumieniu

z uczelnianym organem samorz�du studenckiego, ustala wysoko�� dochodu na osob� w rodzinie studenta uprawniaj�c� do ubiegania si� o stypendium socjalne, stypendium na wy�ywienia i stypendium mieszkaniowe. Wysoko�� ustalanego dochodu nie mo�e by� ni�sza ni� kwota, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca o pomocy społecznej (tj. 316 zł) oraz wy�sza ni� suma kwot okre�lonych w art. 5 ust 1 i art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o �wiadczeniach rodzinnych (tj. 504 zł oraz 65 zł., ł�cznie 569 zł.).


25

• w Akademii Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu przy dochodzie do 569 zł stawki stypendium socjalnego dla studentów I-go roku Wydziału Wychowania Fizycznego (WF) i Wydziału Turystyki i Rekreacji (TiR) wynosiły 225 zł, dla studentów Zamiejscowego Wydziału Kultury Fizycznej w Gorzowie (ZWKF) – od 60 do 300 zł, studenci wy�szych roczników z Wydziału WF oraz TiR mieli stypendium socjalne w kwocie 150 zł, a studenci ZWKF – od 50 do 250 zł;

• na Uniwersytecie Rzeszowskim komisje stypendialne poszczególnych wydziałów ustaliły od jednego do trzech progów dochodu przy zało�eniu, �e górna wysoko�� dochodu uprawniaj�ca do ubiegania si� o stypendium socjalne wynosiła 450 zł, a dla wychowanków z domu dziecka oraz sierot – 569 zł. Dla przykładu: na Wydziale Wychowania Fizycznego stypendium socjalne w kwocie 390 zł otrzymywali studenci o dochodzie do 150 zł, 180 zł - przy dochodzie w przedziale od 301 do 450 zł, a studenci Wydziału Filologicznego - 120 zł przy dochodzie do 450 zł;

• w Wy�szej Szkole Społeczno – Przyrodniczej w Lublinie komisje stypendialne, działaj�ce na wydziałach i kierunkach studiów, ustalały stawki stypendium socjalnego dostosowuj�c je do otrzymanych �rodków, co w konsekwencji doprowadziło do zró�nicowania stawek od 120 – 290 zł na kierunku fizjoterapia do 380 – 400 zł na kierunku informatyka i ekonometria, czy od 320 do 420 zł na filologii angielskiej;

• w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie stypendium socjalne dla studentów studiuj�cych na wydziałach w Warszawie wynosiło od 50 do 200 zł w semestrze zimowym i od 190 do 340 zł w semestrze letnim, a na Zamiejscowym Wydziale Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej od 80 do 150 zł w obydwu semestrach przy dochodzie do 569 zł;

• odmienny sposób uzyskiwania stypendium socjalnego obowi�zywał studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz studentów Collegium Medicum funkcjonuj�cego w strukturze Uniwersytetu - otrzymuj�cym dotacje na pomoc materialn� z Ministerstwa Zdrowia. Wysoko�� dotacji uzyskanej z Ministerstwa Zdrowia w 2005 r. w przeliczeniu na jednego studenta (liczba studentów ustalona na dzie� 30 listopada 2005 r.) wyniosła kwot� 1.560 zł, natomiast wysoko�� dotacji uzyskanej z Ministerstwa Edukacji i Nauki dla pozostałych studentów UMK w przeliczeniu na jednego studenta wyniosła kwot� prawie o połow� ni�sz�, tj. 860 zł. Studenci Collegium Medicum maj�cy dochód do 150 zł mogli uzyska� 400 zł stypendium socjalnego, a pozostali studenci – 270 zł przy takim samym dochodzie. Ponadto studenci Collegium mogli otrzyma� stypendium socjalne w sytuacji, gdy dochód nie przekroczył 569 zł, natomiast pozostali studenci tracili prawo do tego rodzaju stypendium gdy dochód ten przekraczał 400 zł. Ponadto w roku akademickim 2005/2006 stypendium otrzymywało 27,2% studentów UMK (bez Collegium Medium) i 47,6% studentów Collegium Medium, w tym 38,2% stanowili studenci studiów stacjonarnych UMK, 60,4% - studenci Collegium.

4. Funkcjonowanie systemu pomocy materialnej dla studentów w �wietle przeprowadzonego sonda�u w�ród studentów.

W trakcie kontroli przeprowadzony został anonimowy sonda� ankietowy w�ród studentów, przede wszystkim pierwszego i ostatniego roku studiów, dotycz�cy funkcjonowania systemu pomocy materialnej w ich macierzystej uczelni.

Ankiety wypełniło 3.688 studentów, tj. 1,5% ogółu studiuj�cych w skontrolowanych uczelniach w roku akademickim 2005/2006 i 4,0% pobieraj�cych �wiadczenia pomocy materialnej (bez tych studentów, którzy otrzymywali stypendia ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego).


26

Z danych uzyskanych w sonda�u wynika, �e 61,7% ankietowanych studentów uwa�a, �e jest wystarczaj�co poinformowana o kryteriach i procedurze przyznawania pomocy materialnej, 17,5% uwa�a, �e nie i 20,6% nie ma zdania w tej sprawie.

Prawie 60,0% ankietowanych studentów wskazało, �e przyj�te w uczelni procedury przyznawania stypendium socjalnego i za wyniki w nauce s� przejrzyste i w sposób bezstronny zapewniaj� ich przyznanie, a 10,0%, �e nie, natomiast 30,0% ankietowanych nie miało zdania w tej sprawie.

Znacznie ni�szy odsetek badanych uznało, �e przejrzyste s� procedury przyznawania stypendium na wy�ywienie i mieszkaniowego, pozytywnie ocenia je odpowiednio 39,2% i 36,1%, negatywnie 9,6% i 9,3% i nie ma zdania 51,7% i 55,3% ankietowanych.

Pozytywnie działania komisji stypendialnej, odwoławczej komisji stypendialnej i jednostki administracyjne uczelni realizuj�cej pomoc materialn� oceniaj� odpowiednio: 45,9%, 31,2% i 43,8%, negatywnie: 6,4% , 4,4%, a 6,1%, nie ma zdania – 44,4% , 61,6% , i 53,1% ankietowanych.

Przeszło połowa studentów (53,6%) uznała, �e pomoc materialn� otrzymuj� studenci spełniaj�cy wymagane kryteria, 15,6% ankietowanych studentów uznała, �e nie, a 30,8% nie miało w tej sprawie zdania.

Tabela 5 Wyniki sonda�u przeprowadzonego na grupie 3 688 studentów skontrolowanych uczelni.

Tre�� pytania Liczba wskaza� %

Liczba odpowiedzi

Tak Nie Nie

mam zdania

3:2 4:2 5:2

1 2 3 4 5 6 7 8

Czy studenci Twojej uczelni s� wystarczaj�co poinformowani o kryteriach i procedurze przyznawania pomocy materialnej?

3.688 2.276 647 760 61.7 17.5 20.6

Czy przyj�te w uczelni procedury przyznawania stypendiów s� przejrzyste i w sposób bezstronny zapewniaj� przyznawanie:

Stypendium socjalnego 3.688 2.183 348 1.157 59.2 9.4 31.4

Stypendium za wyniki w nauce

3.688 2.202 354 1.132 59.7 9.6 30.7

Stypendium na wy�ywienia 3.688 1.444 342 1.906 39.2 9.3 51.7

Stypendium mieszkaniowego 3.688 1.333 305 2.039 36.1 8.3 55.3

Czy według Ciebie funkcjonuj� prawidłowo:

Komisja stypendialna 3.688 1.694 236 1.638 45.9 6.4 44.4

Odwoławcza komisja stypendialna 3.473 1.082 153 2.138 31.2 4.4 61.6

Jednostka administracyjna uczelni realizuj�ca pomoc materialn� dla studentów?

3.613 1.584 219 1.917 43.8 6.1 53.1


27

Czy uwa�asz, �e pomoc materialn� otrzymuj� wył�cznie studenci spełniaj�cy wymagane kryteria do jej otrzymania?

3.588 1.923 559 1.106 53.6 15.6 30.8

ródło danych: ustalenia w skontrolowanych uczelniach

W uzasadnieniach do odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie, studenci stwierdzili m. in.:

1) odno�nie tre�ci regulaminów: ,,Regulaminy opisuj� zasady w sposób zawikłany, trudno si� przez nie przebi�”, ,,Upro�ci� procedury”,

2) odno�nie sytuacji tych studentów, którzy otrzymuj� stypendiów, a nie powinni, poniewa�: ,,Maj� du�e dochody, których nie da si� wykaza�”, ,,Ukrywaj� rzeczywiste dochody członków rodziny prowadz�cych działalno�� gospodarcz�”,

3) odno�nie terminowo�ci wypłaty stypendium: „Czy kto� zastanawiał si�, jak ma prze�y� student znajduj�cy si� w trudnej sytuacji materialnej w pa�dzierniku i listopadzie, gdy stypendium wypłacane jest dopiero w grudniu”,

4) odno�nie wielko�ci stypendium: ,,Zbyt niskie stawki stypendium mieszkaniowego i na wy�ywienie”.

3.2.4. Finansowanie pomocy materialnej dla studentów (zał. 5.4.) 1. Wysoko�� i struktura funduszu pomocy materialnej dla studentów w latach

2004 – 2006 (I połowa) oraz stan niewykorzystanych �rodków na koniec roku 2004 i 2005.

1. Fundusz pomocy materialnej 38 skontrolowanych uczelni w 2005 r. w ł�cznej wysoko�ci 648.040,1 tys. zł był wy�szy ni� w 2004 r. o 116.785,6 tys. zł (tj. o 22,0%).

Głównym �ródłem finansowania funduszu były dotacje z bud�etu pa�stwa. W 2004 r. dotacje z bud�etu pa�stwa w kwocie 404.923,6 tys. zł stanowiły 79,6% �rodków funduszu (bez �rodków niewykorzystanych, pozostaj�cych na koncie funduszu z poprzedniego roku), w 2005 r. w kwocie 412.004,9 tys. zł – 78,9% i w pierwszej połowie 2006 r. w kwocie 284.340,1 tys. zł – 81,7%. W uczelniach publicznych wska�niki te wynosiły odpowiednio: 77,8% (359 368,9 tys. zł), 77,2% (369.737,6 tys. zł), 79,8% (258.662,7 tys. zł), a w uczelniach niepublicznych: 98,4% (45.554,7 tys. zł), 97,4% (42.267,3 tys. zł) , 98,4% (25.677,4 tys. zł).

Fundusz pomocy materialnej powi�kszany był o niewykorzystane �rodki pozostaj�ce na koniec badanych okresów. I tak na koniec 2004 r. niewykorzystane �rodki wynosiły 125.688,5 tys. zł, na koniec 2005 r. – 127.766,2 tys. zł., co stanowiło odpowiednio 23,7% i 19,7% ogółu �rodków funduszu, jakimi dysponowały uczelnie w tych latach.

Skontrolowane uczelnie jako przyczyny niewykorzystania �rodków w 2004 r. wskazywały m.in. trudno�ci w rozdysponowaniu dodatkowych �rodków z dotacji przyznanych uczelniom w drugiej połowie roku, w zwi�zku ze zmian� przepisów dotycz�cych rozszerzenia pomocy materialnej dla studentów niestacjonarnych. Ponadto kumulacja �rodków funduszu w uczelniach publicznych uzasadniana była d��eniem cz��ci uczelni do poprawy zarówno stanu technicznego, jak i standardu domów studenckich.


28

Skontrolowane uczelnie publiczne w 2004 r. nie wykorzystały �rodki funduszu w ł�cznej kwocie 105.552,3 tys. zł (21,8%), a w 2005 r. - 115.523,5 tys. zł (19,8%). W ocenie NIK, cz�� skontrolowanych uczelni publicznych pozostawiała szczególnie wysokie kwoty niewykorzystanych �rodków na pomoc materialn� dla studentów w kolejnych kontrolowanych latach:

• Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie �rodki funduszu wykorzystywała zaledwie w połowie, stan funduszu na koniec 2004 r. wynosił 6.136,2 tys. zł, a na koniec 2005 r. - 7.536,8 tys. zł, co stanowiło odpowiednio 51,4% i 49,5% �rodków funduszu, którymi dysponowała uczelnia w tych latach. Jednocze�nie stawki stypendium socjalnego były stosunkowo niskie, w roku akademickim 2005/2006 od 50 do 200 zł w semestrze zimowym i od 190 do 340 zł w semestrze letnim. Stypendium na wy�ywienie – 50 zł w semestrze zimowym i 120 zł w semestrze letnim, stypendium mieszkaniowe odpowiednio: 50 i 250 zł, stypendium za wyniki w nauce od 200 do 400 zł;

• w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu niewykorzystane �rodki funduszu na koniec 2004 r. w wysoko�ci 5.520 ty�. zł i na koniec 2005 r. - 8.328,3 ty�. zł (�rodki te stanowiły odpowiednio 39,8% i 43,3% �rodków funduszu). Stawki stypendium socjalnego w roku akademickim 2005/2006 wynosiły od 220 do 300 zł, stypendium mieszkaniowego – 120 zł, stypendium na wy�ywienie – 100 zł, stypendium za wyniki w nauce od 200 do 350 zł;

• w Akademii Rolniczej w Szczecinie na koniec 2004 r. pozostawiono na funduszu kwot� 4.148 tys. zł, a w 2005 r. – 6.548,3 tys. zł, co stanowiło odpowiednio: 36,8% i 39,9% �rodków funduszu. Stawki stypendium socjalnego w roku akademickim 2005/2006 wynosiły od 184 do 253 zł, stypendium mieszkaniowego – 160 zł, stypendium na wy�ywienie – od 80 do 160 zł, a stypendium za wyniki w nauce - od 185 do 370 zł;

• na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (bez Collegium Medicum) na koniec 2004 r. pozostawiono niewykorzystane �rodki funduszu w kwocie 7.947 tys. zł, w 2005 r. – 7.785,3 tys. zł, co stanowiło odpowiednio: 21,4% i 17,5% �rodków funduszu. W roku akademickim 2005/2006 z powodu przekroczenia progu dochodu, ustalonego w kwocie 400 zł (o 169 zł ni�szy od dopuszczalnego) stypendium socjalnego nie otrzymało 2.784 studentów, tj. 13,5% ogółu zgłoszonych (ł�cznie z wnioskami Collegium Medicum - na którym przyj�to dochód uprawniaj�cy do uzyskania stypendium socjalnego w wysoko�ci 569 zł). Wnioski odrzucone z powodu przekroczenia progu dochodów stanowiły 68,2% ogółu wniosków odrzuconych. Nale�y podkre�li�, �e stawki stypendium socjalnego wynosiły od 170 do 270 zł, stypendium mieszkaniowego 100 zł, na wy�ywienie 50 zł, za wyniki w nauce od 80 do 700 zł.

Skontrolowane uczelnie niepubliczne w 2004 r. nie wykorzystały �rodków funduszu w 43,2% (20.136,4 tys. zł), a w 2005 r. w 19,3% (12.242,7 tys. zł), w tym m.in.:

• Akademia Finansów w Warszawie niewykorzystała odpowiednio w 67,9% (2.410,3 tys. zł) i w 63,4% (3.584,7 tys. zł). Powodem niewykorzystania funduszu była prawie o połow� ni�sza liczba studentów w 2005 r. w stosunku do 2004 r. (odpowiednio 2.522 i 4.889) oraz ograniczenie wynikaj�ce z art. 174 ust. 4 ustawy, zgodnie z którym �rodki na �wiadczenia socjalne nie mog� by� ni�sze ni� �rodki na stypendia za wyniki w nauce lub sporcie. Uczelnia nie otrzymała dotacji na pomoc materialn� w 2006 r.;

• Wy�sza Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu w 2004 r. nie wykorzystała funduszu w 79,3% (2.990,4 tys. zł) i w 2005 r. w 54,7% (3.521 tys. zł). Uczelnia nie otrzymała dotacji na pomoc materialn� w 2006 r.

2. Poza dotacjami z bud�etu pa�stwa, fundusz pomocy materialnej dla studentów w skontrolowanych uczelniach zasilany był opłatami:


29

1) za korzystanie z domów studenckich: w 2004 r. opłaty te wyniosły kwot� 79.348,7 ty�. zł, w 2005 r. – 87.654,7 tys. zł, w pierwszej połowie 2006 r. – 54.735,9. Stanowiło to odpowiednio: 15,6%, 16,8% i 15,6% �rodków funduszu;

2) za korzystanie ze stołówek studenckich: w 2004 r. opłaty te wyniosły kwot� 5.783,9 tys. zł, w 2005 r. – 2.652,7 tys. zł, w pierwszej połowie 2006 r. – 887,8 tys. zł. Stanowiło to odpowiednio 1,1%, 0,3% i 0,3% �rodków funduszu;

3) za wynajem pomieszcze� w domach i stołówkach studenckich: w 2004 r. opłaty te wyniosły kwot� 12.262,5 tys. zł, w 2005 r. – 12.363,3 tys. zł, w pierwszej połowie 2006 r. – 5.030,5 tys. zł. Stanowiło to odpowiednio: 2,4%, 2,4% i 1,4% funduszu.

Powy�sze dochody uzyskiwały głównie uczelnie publiczne. Uczelnie niepubliczne (2 spo�ród 20 kontrolowanych) uzyskały zwi�kszenie funduszu jedynie z opłat za korzystanie z domów studenckich: w 2004 r. – 178,4 tys. zł, w roku 2005 – 440,5 tys. zł i w pierwszej połowie 2006 r. – 251,4 tys. zł, co stanowiło odpowiednio: 0,4%, 1,0% i 1,0% zwi�kszenia �rodków funduszu w uczelniach niepublicznych w tych latach.

3. W 8 uczelniach (21,0%) stwierdzono nieprawidłowo�ci w zakresie gospodarowania funduszem pomocy materialnej dla studentów, polegaj�ce na:

• niezaliczaniu odsetek w kwocie 40.389 zł od lokaty bankowej na powi�kszenie �rodków funduszu w Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie;

• niezwi�kszeniu stawek czynszu o wska�nik inflacji, przewidziany w umowie dotycz�cej wydzier�awienia 13 domów studenckich Fundacji AK, przez Uniwersytet Warmi�sko – Mazurski w Olsztynie oraz nienaliczeniu odsetek od nieterminowych płatno�ci, mimo �e w 2005 r. Fundacja opłaciła po terminie 353 faktury (w tym z opó�nieniem 100 lub wi�cej dni), za� w I półroczu 2006 r. po terminie opłacono 245 faktur (w sumie kwota nale�nych odsetek za ten okres wyniosła 131.731 zł);

• niezaliczeniu przychodów w wysoko�ci 102,3 tys. zł z tytułu najmu i dzier�awy pomieszcze� w domach studenckich na zasilenie funduszu w Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu. �rodki te zaliczono na przychody działalno�ci dydaktycznej;

• niezaliczeniu �rodków z tytułu wynajmu stołówki studenckiej w kwocie 14,3 tys. zł na zasilenie funduszu w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. �rodki te zaewidencjonowano jako przychody działalno�ci studenckiej, przy czym koszty poniesione na utrzymanie tej stołówki w kwocie 111,7 tys. zł obci��yły fundusz;

• wykonaniu ze �rodków funduszu remontu pomieszczenia po byłej stołówce studenckiej na Uniwersytecie Wrocławskim, która uległa likwidacji z dniem 31 marca 2005 r.;

• uszczupleniu fundusz o 149,8 tys. zł uzyskanych z najmu pomieszcze� domu studenckiego i stołówki w Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. �rodki te zaliczono do przychodów działalno�ci podstawowej.

Stwierdzono, �e ze �rodków funduszu pomocy materialnej dla studentów finansowano równie� wydatki niezwi�zane z pomoc� materialn� dla studentów:

• Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie ze �rodków funduszu finansowała bie��ce remonty oraz inwestycje, w tym m.in. budow� Kompleksowego O�rodka Rehabilitacji w kwocie 1.909 tys. zł,

• Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu w latach 2004 – 2006 (I półrocze) ze �rodków funduszu w kwocie 253,2 tys. zł sfinansowała m. in. zakup nagród rzeczowych w konkursach, dofinansowanie zawodów i imprez sportowych, koszty wypo�yczenia sprz�tu sportowego, zakup usług medycznych i piel�gniarskich, tog


30

studenckich, obuwia sportowego, strojów reprezentacyjnych, koszty wynagrodze� 7 pracowników ta�ca towarzyskiego, pieni��ne nagrody rektorskie,

• Akademia Ekonomiczna w Poznaniu sfinansowała ze �rodków funduszu koszty utrzymania archiwum i siłowni, zlokalizowanych w domach studenckich, w ł�cznej kwocie 114,7 tys. zł.

4. W 5 uczelniach (tj. 13,2%) stwierdzono, �e w danych sprawozda� GUS (F – 01/s o przychodach, kosztach i wyniku finansowym szkół wy�szych) wykazało bł�dne dane:

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu w sprawozdaniach F-01/s za rok 2004 i 2005 pod pozycj� ,,stypendia za wyniki w nauce” zawy�ył wydatki ł�cznie o 202,4 tys. zł, poprzez bł�dne uwzgl�dnienie w nich �rodków wydatkowanych na stypendia ministra za osi�gni�cia w nauce i za wybitne osi�gni�cia sportowe oraz stypendium Marszałka Województwa Kujawsko – Pomorskiego;

• w Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu w sprawozdaniu F-01/s stan funduszu - w zwi�zku z zaliczaniem �rodków pochodz�cych z najmu pomieszcze� domu studenckiego i stołówki do przychodów działalno�ci podstawowej - był ni�szy od faktycznego o 115,8 tys. zł. Ponadto sprawozdanie za 2004 r. sporz�dzone było niezgodnie z ewidencj� ksi�gow�, poniewa� wykazano w nim koszty utrzymania stołówki studenckiej w wysoko�ci o 257,3 tys. ni�sze ni� faktycznie poniesione, za� koszty utrzymania domu studenckiego o t� kwot� wy�sze;

• w Wy�szej Szkole Ekonomii i Administracji w Bytomiu w sprawozdaniu F-01/s za 2004 r. w kwocie dotacji uj�to odsetki bankowe w wysoko�ci 32,2 tys. zł, a wypłacone 3 zapomogi w kwocie 9 tys. zł wykazano jako stypendia za wyniki w nauce lub sporcie. Ponadto z kwoty 1,8 tys. zł dotycz�cej opłaty i prowizji bankowej - 1,1 tys. zł zaliczono do wypłaconych stypendiów socjalnych, a pozostałe 0,7 tys. zł do stypendiów za wyniki w nauce. W sprawozdaniu za 2005 r. �rodki otrzymane na stypendia ministra za osi�gni�cia w nauce w kwocie 3,9 tys. zł wykazano jako dotacj� na fundusz pomocy materialnej;

• w Wy�szej Szkole Społeczno – Przyrodniczej w Lublinie, w sprawozdaniu F-01/s za 2004 r., wykazane dane o wykorzystaniu funduszu w rozbiciu na poszczególne formy pomocy nie znajdowały podstaw w ewidencji ksi�gowej ani dokumentacji �ródłowej (dokumentach kasowych). Za 2005 r. sum� wykorzystanego funduszu zawy�ono o 4,5 tys. zł, zani�aj�c równocze�nie o t� sam� kwot� stan funduszu na koniec 2005 r.;

• w Wy�szej Szkole Humanistycznej we Wrocławiu, w sprawozdaniach za 2004 i 2005 r., wykazano zawy�one kwoty stypendium, odpowiednio o 5,9 i 34,4 tys. zł – w porównaniu z kwotami ustalonymi w trakcie kontroli.

2. Wielko�� rodków przeznaczonych na poszczególne formy pomocy materialnej dla studentów

W 2005 r. w skontrolowanych uczelniach na �wiadczenia socjalne (stypendia: socjalne, na wy�ywienie i mieszkaniowe oraz zapomogi) wydatkowano ł�cznie 182.057,6 tys. zł (tj. 34,9% ogółu wydatków funduszu), na stypendia za wyniki w nauce i sporcie – 166.758,6 tys. zł (tj. 32,1% wydatków funduszu).

�rodki funduszu wydatkowane na �wiadczenia socjalne były wi�ksze o 15.299 tys. zł, tj. o 9,2%. od �rodków wydatkowanych na stypendia za wyniki w nauce i sporcie. W uczelniach publicznych �rodki wydatkowane na �wiadczenia socjalne wi�ksze były o 8694,9 tys. zł, tj. o 6,0% od �rodków wydatkowanych, na stypendia za wyniki w nauce lub sporcie, w uczelniach niepublicznych – o 6.604,1 tys. zł, tj. o 30,3%.


31

W pierwszej połowie 2006 r. �rodki funduszu wydatkowane w skontrolowanych uczelniach na �wiadczenia socjalne były o 34.758,4 tys. zł wi�ksze od �rodków na stypendia za wyniki w nauce i sporcie, tj. o 34,8%, z tego w uczelniach publicznych o 29.053,1 tys. zł, tj. o 33,0%, w uczelniach niepublicznych o 5.705,3 tys. zł, tj. 48,5%.

Znacznie zwi�kszył si�, w zwi�zku z wej�ciem w �ycie ustawy – Prawo o szkolnictwie wy�szym, wska�nik wydatków na �wiadczenia socjalne w porównaniu do wska�nika wydatków na stypendia za wyniki w nauce i sporcie w pierwszej połowie 2006 r. w stosunku do analogicznego okresu 2005 r. – ł�cznie we wszystkich uczelniach: 34,8% do 9,2%, w uczelniach publicznych 33,0% do 6,0%, a w uczelniach niepublicznych nieznacznie zmniejszył si� z 48,5% do 30,3%.

W cz��ci skontrolowanych uczelni analizowane wska�niki zmieniły si� znacz�co m. in. w:

• Uniwersytecie �l�skim - w 2005 r. na stypendia za wyniki w nauce i sporcie wydatkowano wi�cej o 5.037,6 tys. zł, tj. o 51,3% ni� na �wiadczenia socjalne, a w pierwszej połowie 2006 r. na �wiadczenia socjalne wydatkowano o 2.566 tys. zł, tj. o 36,2% ni� na stypendia za wyniki w nauce i sporcie,

• Uniwersytecie Łódzkim – w 2005 r. na stypendia za wyniki w nauce i sporcie wydatkowano o 3.700 tys. zł, tj. o 29,7% wi�cej ni� na �wiadczenia socjalne, w pierwszej połowie 2006 r. – na stypendia za wyniki w nauce wydatkowano o 317 tys. zł, tj. 3,1% wi�cej ni� na �wiadczenia socjalne,

• Uniwersytecie Wrocławskim – w 2005 r. na stypendia za wyniki w nauce i sporcie wydatkowano o 9.159,7 tys. zł, tj. o 147,4% wi�cej ni� na �wiadczenia socjalne, w pierwszej połowie 2006 r. – na stypendia za wyniki w nauce i sporcie wydatkowano o 655,4 tys. zł, tj. o 9,7% wi�cej ni� na �wiadczenia socjalne,

• Wy�szej Szkole Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku – w 2005 r. na stypendia za wyniki w nauce i sporcie wydatkowano o 1.627,7 tys. zł , tj. o 52,4% wi�cej ni� na �wiadczenia socjalne, a w pierwszej połowie 2006 r. na �wiadczenia socjalne wydatkowano o 976,9 tys. zł wi�cej, tj. 55,9% ni� na stypendia za wyniki w nauce i sporcie.

3.2.5. Gospodarowanie - prowadzonymi przez uczelnie w ramach pomocy materialnej – domami i stołówkami studenckimi (zał. 5.5.).

1. Koszty prowadzenia domów studenckich w 2005 r. wyniosły 131.225,4 tys. zł, wi�cej o 9.530,5 tys. (tj. o 7,8%) w stosunku do kosztów z 2004 r., z tego na remonty i modernizacj� w 2005 r. wydano 34.795,4 tys. zł (tj. 26,5%), w 2004 r. – 13 566 tys. zł (tj. 11,1% ogółu �rodków wydanych na prowadzenie domów studenckich). W pierwszej połowie 2006 r. na prowadzenie domów studenckich wydano 50.692,3 tys. zł, w tym na remonty 4.040,2 tys. zł, tj. 8,0% tych �rodków.

Wpływy za korzystanie z domów studenckich nie pokrywały kosztów ich prowadzenia. W 2005 r. wpływy z opłat w kwocie 87.654,7 tys. zł stanowiły zaledwie 66,8% poniesionych na ich prowadzenie kosztów, wynosz�cych 131.225,4 tys. zł. W 2004 r. koszty te wyniosły 121.694,9 tys. zł, a wpływy z opłat – 79.348,7 tys. zł, tj. 65,2%. W pierwszej połowie 2006 r. opłaty za korzystanie z domów studenckich były wy�sze od poniesionych kosztów o 4.043,6 tys. zł, tj. o 8,0%.


32

W 5 (tj. 27,8%) spo�ród 18 uczelni publicznych opłaty za korzystanie z domów studenckich były wy�sze od kosztów poniesionych na ich prowadzenie35.

2. W roku akademickim 2005/2006 skontrolowane uczelnie posiadały ł�cznie 145 domów studenckich (akademików), z tego 139 domów – uczelnie publiczne i 6 -- uczelnie niepubliczne36. W akademikach tych było w sumie 46.991 miejsc, z tego 46.011 w akademikach b�d�cych własno�ci� uczelni publicznych i 980 – uczelni niepublicznych. W akademikach zakwaterowanych było 41.095 studentów, z tego w akademikach uczelni publicznych – 40.238, uczelni niepublicznych – 857.

Stopie� wykorzystania miejsc w akademikach wynosił odpowiednio: 87,5%, 87,5% i 87,4%.

Wykorzystanie miejsc w domach studenckich było zró�nicowane i wahało si� od 51,9% w Akademii Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu, 60,9% na Uniwersytecie Wrocławskim do 92,3% w Akademii Rolniczej im. H. Kołł�taja w Krakowie, 94,3% na Uniwersytecie Szczeci�skim, 94,8% na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, 96,9% na Politechnice Gda�skiej, 99,2% w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, 99,4% w Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie do 100% w Wy�szej Szkole Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku.

Wolne miejsca w domach studenckich wykorzystywane były m.in. na pokoje go�cinne (AWF w Poznaniu, Uniwersytet Wrocławski), potrzeby dydaktyki i administracji (AWF w Poznaniu).

Opłaty za korzystanie z miejsca w akademikach ustalane były na podstawie kalkulacji kosztów eksploatacyjnych poszczególnych akademików. Wysoko�� tych opłat zale�na była ponadto od liczby osób w pokoju:

• w Politechnice Łódzkiej opłata za miejsce w pokoju 1- osobowym wynosiła od 250 do 380 zł, w pokoju 2 – osobowym od 220 do 250 zł , w pokoju 3 – osobowym – 190 zł,

• w Uniwersytecie Warmi�sko – Mazurskim od 300 zł w pokoju 1 – osobowym do 235 w pokoju 4 – osobowym,

• w Uniwersytecie Rzeszowskim od 200 zł w pokoju 1-2 osobowym, 180 zł w pokoju 3 – osobowym i 170 zł w pokoju 4 – osobowym.

W cz��ci uczelni wyst�piły nieprawidłowo�ci w ustalaniu odpłatno�ci za miejsce w domach studenckich.

Przykładowo na Uniwersytecie Wrocławskim przy ustalaniu odpłatno�ci nie uwzgl�dniono wszystkich bezpo�rednich kosztów prowadzenia domów, w tym kosztów remontów, co spowodowało, �e odpłatno�ci za miejsca w domach nie pokrywały wydatków na ich prowadzenie. Taki stan rzeczy powodował konieczno�� dokonywania wysokich dopłat ze �rodków funduszu pomocy materialnej. Dopłaty te wynosiły 5.037,40 tys. zł (tj. 43,4% kosztów utrzymania domów studenckich) w 2004 r. i 5.275,60 tys. zł (tj. 44,2% kosztów utrzymania) w 2005 r. Jednocze�nie odpłatno�� za miejsce w akademikach nie była niska – od 261 do 318 zł w roku akademickim 2004/2005 i od 252 do 480 zł w roku akademickim 2005/2006.

35 Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,

Katolicki Uniwersytet Lubelski, Akademia Rolnicza w Szczecinie, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.

36 Wy�sza Szkoła Humanistyczna im. A. Gieysztora w Pułtusku, Wy�sza Szkoła im. P. Włodkowica w Płocku, Wy�sza Szkoła Administracji i Zarz�dzania w Przemy�lu po jednym akademiku i Wy�sza Szkoła Biznesu w Nowym S�czu – 3 akademiki


33

3. W roku akademickim 2005/2006 10 spo�ród 18 skontrolowanych uczelni publicznych prowadziło ł�cznie 19 stołówek studenckich (uczelnie niepubliczne nie prowadziły stołówek), w których było 4.612 miejsc. Z obiadów w stołówkach korzystało 4.002 studentów.

Koszty prowadzenia stołówek studenckich w 2005 r. były znacz�co ni�sze w porównaniu z kosztami poniesionymi w 2004 r. W 2005 r. koszty te wyniosły 3.643,2 tys. zł. i były ni�sze od kosztów poniesionych w 2004 r. o 6.753,8 tys. zł, tj. o 185,4%. W pierwszej połowie 2006 r. na prowadzenie stołówek wydano 1.708,2 tys. zł.

Na remonty stołówek wydano w 2004 r. – 1.713,4 tys. zł, w 2005 r. – 679,5 tys. zł i w pierwszej połowie 2006 r. – 451,2 tys. zł, tj. odpowiednio: 16,5%, 18,7% i 26,4% ogółu �rodków wydanych na prowadzenie stołówek. Spowodowane to było przede wszystkim faktem, �e stypendium na wy�ywienie nie obligowało studentów do korzystania ze stołówek studenckich.

Z uwagi na ograniczone zainteresowanie ze strony studentów �ywieniem w stołówkach, sukcesywnie likwidowano stołówki i bufety studenckie. W 8 spo�ród 18 skontrolowanych uczelni publicznych w roku akademickim 2005/2006 nie prowadziło stołówek37.

• Akademia Górniczo – Hutnicza w Krakowie w celu wykorzystanie bazy uczelni przyj�ła dodatkowe, niezgodne z ustaw� - Prawo o szkolnictwie wy�szym, uregulowania odno�nie stypendium mieszkaniowego i na wy�ywienie. Uprawnionymi do stypendium mieszkaniowego byli mieszka�cy domów studenckich, b�d�cych własno�ci� uczelni, a stypendium na wy�ywienie otrzymywali studenci korzystaj�cy ze stołówek studenckich. Władze uczelni uzasadniły to nast�puj�co: ,,W przeciwnym przypadku mieliby�my do czynienia z sytuacj�, w której własna baza materialna (powstała du�ym nakładem �rodków publicznych) nie byłaby w pełni wykorzystana a �wiadczenie to otrzymywałyby osoby wynajmuj�ce locum na zewn�trz.(…) Stypendium na wy�ywienie otrzymuj� studenci korzystaj�cy ze stołówek studenckich na terenie uczelni. Daje to gwarancj� wykorzystania �rodków zgodnie z przeznaczeniem, co w kontek�cie stanu zdrowia młodych ludzi ma du�e znaczenie”. W roku akademickim 2005/2006 wykorzystanie miejsc w domach studenckich w AGH wynosiło 99,4%, a z 702 miejsc w 2 stołówkach korzystało 978 studentów.

37 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Politechnika Gda�ska, Akademia Rolnicza w Krakowie,

Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu, Uniwersytet Rzeszowski, Uniwersytet Szczeci�ski, Uniwersytet Wrocławski, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.

Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli

34

4. Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli

4.1. Przygotowanie kontroli Kontrol� planow� pn. ,,Pomoc materialna dla studentów” poprzedziły -

przeprowadzone w pierwszym kwartale 2006 r. - dwie kontrole rozpoznawcze: jedn� w uczelni publicznej (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszy�skiego w Warszawie) i jedn� w uczelni niepublicznej (Prywatna Wy�sza Szkoła Businessu i Administracji w Warszawie), dotycz�ce pomocy materialnej ze �rodków publicznych w latach 2004 – 2005.

Przy opracowaniu tematyki i metodyki kontroli wykorzystano m. in. wyniki kontroli NIK w sprawie pomocy materialnej dla studentów z 2003 r., wyniki kontroli rozpoznawczych, a tak�e publikacje i wydawnictwa dotycz�ce kontrolowanej problematyki.

4.2. Post�powanie kontrolne i działania podj�te po zako�czeniu kontroli

Kontrole przeprowadził Departament Nauki, O�wiaty i Dziedzictwa Narodowego oraz Delegatury NIK w: Bydgoszczy, Gda�sku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu.

W zwi�zku z kontrol� zasi�gano informacji w trybie art. 29 pkt 2 lit. f ustawy o NIK w 13 jednostkach.

Zastrze�e� dotycz�cych ustale� zawartych w protokołach kontroli uczelni nie zgłoszono. Rektorzy skontrolowanych uczelni nie zgłosili równie� zastrze�e� do ocen, uwag i wniosków zawartych, w skierowanych do nich, wyst�pieniach pokontrolnych. W siedmiu uczelniach zorganizowano narady pokontrolne.

W wyst�pieniu pokontrolnym skierowanym w dniu 2 stycznia 2007 r. do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wy�szego NIK pozytywnie oceniła wykonywanie zada� zwi�zanych z pomoc� materialn� dla studentów ze �rodków publicznych. Izba wniosła o realizacj� nast�puj�cych wniosków pokontrolnych:

1) uzupełnienie bazy danych, stanowi�cych podstaw� do wyliczenia wysoko�ci dotacji podmiotowej na pomoc materialna dla studentów, o dane dotycz�ce liczby studentów niepełnosprawnych oraz dokonanie stosownych korekt kwot dotacji przyznanych poszczególnym uczelniom,

2) wyegzekwowanie od Wy�szej Szkoły Humanistycznej im. Alojzego Szubertowskiego w Lublinie zwrotu niewykorzystanych �rodków dotacji na pomoc materialn� dla studentów,

3) zwi�kszenie kontroli nad gospodarowaniem w nadzorowanych uczelniach publicznych i niepublicznych �rodkami dotacji podmiotowych, przeznaczonymi na pomoc materialn� dla studentów.

W odpowiedzi na to wyst�pienie z dnia 24 stycznia 2007 r. Minister poinformował o podj�tych działaniach w zakresie realizacji wniosków pokontrolnych, tj.:


35

1) dokonaniu korekty podziału dotacji – w lipcu i grudniu 2006 r. - na pomoc materialn� dla studentów niepełnosprawnych uczelni publicznych i niepublicznych,

2) kontynuowaniu działa� maj�ce na celu wyegzekwowanie nierozdysponowanej dotacji na pomoc materialn� dla studentów od Wy�szej Szkoły Humanistycznej im. A. Szubertowskiego w Lublinie, która zaprzestała kształcenia studentów,

3) zamiarze przeprowadzenia sze�ciu kontroli w uczelniach oraz w przypadku otrzymania sygnałów o nieprawidłowo�ciach przeprowadzone zostan� kontrole dora�ne.

W wyst�pieniach pokontrolnych do rektorów uczelni w szczególno�ci wnioskowano m.in. o:

1) dostosowanie postanowie� regulaminu przyznawania �wiadcze� pomocy materialnej do przepisów ustawy - Prawo o szkolnictwie wy�szym,

2) przestrzeganie trybu powoływania i funkcjonowania komisji stypendialnych oraz odwoławczych komisji stypendialnych, a tak�e zasad nadzoru nad tymi komisjami zgodnie z ustaw� – Prawo o szkolnictwie wy�szym,

3) prowadzenie ewidencji ksi�gowej funduszu w sposób zapewniaj�cy prawidłowe sporz�dzanie sprawozda� finansowych oraz sporz�dzanie tych sprawozda� wył�cznie na podstawie ksi�g rachunkowych,

5) przekazywanie przyznanych �wiadcze� pomocy materialnej do wył�cznej dyspozycji studentów i zaniechanie zaliczania tych �wiadcze� na poczet spłaty zobowi�za� studentów wobec uczelni bez pisemnej ich zgody w tej sprawie,

6) wyeliminowanie opó�nie� w wypłacaniu studentom przyznanej pomocy materialnej oraz przypadków nierzetelnego ujmowania danych w sprawozdaniach GUS,

8) bezwarunkowe wypłacanie stypendium na wy�ywienie w formie pieni��nej,

9) okre�lanie wysoko�ci dochodu przypadaj�cego na studenta, uprawniaj�cego do otrzymywania stypendium socjalnego i na wy�ywienie,

10) przeznaczanie na pokrycie kosztów zwi�zanych z przyznawaniem i wypłacaniem dotacji stypendiów oraz zapomóg dla studentów �rodków nieprzekraczaj�cych 0,2% dotacji w danym roku bud�etowym,

12) likwidacja zró�nicowania stawek stypendiów socjalnych przy tych samych dochodach,

13) dokonywanie podziału dotacji bud�etowej na poszczególne formy pomocy materialnej dla studentów w porozumieniu z organem samorz�du studenckiego i dokumentowanie tych czynno�ci,

14) podj�cie działa� zmierzaj�cych do wykorzystywania na pomoc materialn� dla studentów dotacji otrzymywanej w poszczególnych latach i tym samym zmniejszenie stanu funduszu pomocy materialnej na koniec okresów sprawozdawczych,

15) bezwzgl�dne przestrzeganie wydatkowania dotacji przeznaczonej na pomoc materialn� dla studentów wył�cznie na cele okre�lone w obowi�zuj�cych przepisach,


36

16) zapewnienie wła�ciwego kwalifikowania przychodów i kosztów funduszu pomocy materialnej,

17) ustalenie szczegółowych zasad rozliczania kosztów wydziałowych i ogólnych uczelni,

18) rzetelne weryfikowanie wniosków o pomoc materialn� składanych przez studentów,

19) podj�cie działa� zmierzaj�cych do takiego ustalania odpłatno�ci za miejsce w domach studenckich, które uwzgl�dniałyby wszystkie koszty prowadzenia tych domów, w tym i koszty remontów oraz podj�cie działa� sprzyjaj�cych obni�eniu kosztów prowadzenia domów studenckich i zwi�kszaj�cych stopie� wykorzystania w nich miejsc.

W odpowiedziach na wyst�pienia pokontrolne we wszystkich przypadkach poinformowano o podj�ciu działa� na rzecz realizacji wniosków pokontrolnych.

Z udzielonych odpowiedzi na wyst�pienia pokontrolne NIK wynikało, �e – według stanu z dnia 31 maja 2007 r. – ze 134 wniosków przekazanych kontrolowanym jednostkom, zrealizowanych zostało 87, dalsze 19 było w trakcie realizacji. W przypadku pozostałych 38 wniosków zapowiedziano podj�cie działa� na rzecz ich zrealizowania.

5. Zał�czniki

5.1. Wykaz wa�niejszych aktów normatywnych

1. Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wy�szym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, ze zm.).

2. Ustawa z dnia 12 wrze�nia 1990 r. o szkolnictwie wy�szym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, ze zm.).

3. Ustawa z dnia 28 maja 2004 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wy�szym, ustawy o wy�szych szkołach zawodowych, ustawy o po�yczkach i kredytach studenckich oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 1598).

4. Ustawa z dnia 7 stycznia 2005 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wy�szym, ustawy o wy�szych szkołach zawodowych oraz ustawy o po�yczkach i kredytach studenckich (Dz. U. Nr 23, poz. 187).

5. Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148, ze zm.)- uchylona z dniem 1 stycznia 2006 r.

6. Ustawa z dnia 29 wrze�nia 1994 r. o rachunkowo�ci (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, ze zm.).

7. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialno�ci za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114, ze zm.).

8. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, ze zm. ).

9. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 listopada 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków, trybu przyznawania i wypłacania stypendium ministra za osi�gni�cia w nauce oraz stypendium ministra za wybitne osi�gni�cia sportowe (Dz. U. Nr 245, poz. 2458).

10. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 sierpnia 2005 r. w sprawie warunków i trybu wyst�powania uczelni niepa�stwowej o dotacje z bud�etu pa�stwa (Dz. U. Nr 166, poz. 1386).

11. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 kwietnia 2003 r. w sprawie warunków i trybu wyst�powania uczelni niepa�stwowej o dotacje z bud�etu pa�stwa (Dz. U. Nr 62, poz. 558) – uchylone z dniem 31 sierpnia 2005 r.

12. Rozporz�dzenie Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1991 r. w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni (Dz. U. Nr 84, poz. 380, ze zm.).

13. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 lipca 2005 r. w sprawie dokumentacji przebiegu studiów (Dz. U. Nr 149, poz. 1233).

14. Rozporz�dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 wrze�nia 2000 r. w sprawie dokumentacji przebiegu studiów (Dz. U. Nr 81, poz. 907, ze zm. ) – uchylone z dniem 17 sierpnia 2005 r.

5.2. Wykaz skontrolowanych jednostek oraz jednostek organizacyjnych NIK, które przeprowadziły kontrole

Lp. Uczestnicy kontroli / nazwa kontrolowanej uczelni

Departament Nauki, O�wiaty i Dziedzictwa Narodowego

1. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy�szego

2. Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

3. Akademia Finansów w Warszawie

4. Wy�sza Szkoła Handlu i Finansów Mi�dzynarodowych im. Fryderyka Skarbka w Warszawie

Delegatura NIK w Bydgoszczy

1. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

2. Wy�sza Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy

3. Wy�sza Szkoła Humanistyczno – Ekonomiczna we Włocławku

Delegatura NIK w Gda�sku

1. Politechnika Gda�ska

2. Wy�sza Szkoła Administracji i Biznesu im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni

Delegatura NIK w Katowicach

1. Uniwersytet �l�ski w Katowicach

2. Wy�sza Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu

3. Wy�sza Szkoła Biznesu w D�browie Górniczej

Delegatura NIK w Krakowie

1. Akademia Górniczo – Hutnicza w Krakowie

2. Akademia Rolnicza im. H. Kołł�taja w Krakowie

3. Wy�sza Szkoła Biznesu w Nowym S�czu

Delegatura NIK w Lublinie

1. Katolicki Uniwersytet Lubelski

2. Wy�sza Szkoła Społeczno – Przyrodnicza w Lublinie

3. Puławska Szkoła Wy�sza w Puławach

Delegatura NIK w Łodzi

1. Uniwersytet Łódzki

2. Politechnika Łódzka

3. Wy�sza Szkoła Ekonomiczno –Humanistyczna w Skierniewicach

Delegatura NIK w Olsztynie

1. Uniwersytet Warmi�sko – Mazurski w Olsztynie

2. Olszty�ska Szkoła Wy�sza im. J. Rusieckiego w Olsztynie

3. Wszechnica Mazurska w Olecku

Delegatura NIK w Poznaniu

1. Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego w Poznaniu

2. Akademia Ekonomiczna w Poznaniu

3. Wy�sza Szkoła Biznesu w Pile

Delegatura NIK w Rzeszowie

1. Uniwersytet Rzeszowski

2. Wy�sza Szkoła Informatyki i Zarz�dzania w Rzeszowie

3. Wy�sza Szkoła Administracji i Zarz�dzania w Przemy�lu

Delegatura NIK w Szczecinie

1. Uniwersytet Szczeci�ski

2. Akademia Rolnicza w Szczecinie

3. Wy�sza Szkoła Ekonomiczno – Turystyczna w Szczecinie

Delegatura NIK w Warszawie

1. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

2. Szkoła Wy�sza Im. Pawła Włodkowica w Płocku

3. Wy�sza Szkoła Humanistyczna im. A. Gieysztora w Pułtusku

Delegatura NIK we Wrocławiu

1. Uniwersytet Wrocławski

2. Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

3. Wy�sza Szkoła Humanistyczna we Wrocławiu

5.3. Formy i zakres pomocy materialnej w skontrolowanych uczelniach, w roku akademickim 2005/2006

A) Uczelnie publiczne i niepubliczne ł�cznie

Liczba studentów

Liczba studentów otrzymuj�cych poszczególne rodzaje stypendiów

(z liczby w kolumnie 3)

Liczba studentów korzystaj�cych z innych form pomocy materialnej: %

Rok

Aka

dem

icki

ogół

em

otrz

ymuj�c

ych

styp

endi

a

3:2

tylk

o so

cjal

ne

tylk

o sp

ecja

lne

dla

osób

ni

epeł

nosp

raw

nych

tylk

o za

wyn

iki w

nau

ce lu

b sp

orci

e

rów

nocz

e �ni

e so

cjal

ne

i za

wyn

iki w

nau

ce lu

b sp

orci

e

rów

nocz

e�ni

e sp

ecja

lne

i za

wyn

iki w

nau

ce lu

b sp

orci

e

zapo

móg

zakw

ater

owan

ia

w d

omac

h st

uden

ckic

h

obia

dów

w s

tołó

wka

ch

stud

enck

ich

styp

endi

um m

iesz

kani

owe

styp

endi

um n

a w

y�yw

ieni

e

�wia

dcze�

na r

zecz

nie

prac

uj�c

ych

mał�o

nków

i dz

ieci

5:2 6:2 7:2 8:2 9:2 10:2 11:2 12:2 13:2 14:2

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25.

studiów stacjonarnych 2005/ 2006

254 674 91 858 36.1 9 023 1 433 35 534 2 536 774 14 007 38 370 3 737 19 643 34 739 51 3.5 0.6 14.0 1.0 0.3 5.5 15.1 1.5 7.7 13.6

studiów niestacjonarnych 2005 /2006

225 801 45 702 20.2 12 760 961 18 816 2815 589 2 319 413 289 41 10 042 1 5.7 0.4 8.3 1.2 0.3 1.0 0.2 0.1 0.0 4.4

ł�cznie –studiów stacjonarnych i niestacjonarnych 2005/ 2006

480 475 137 560 28.6 21 783 2394 54 350 5351 1363 16 326 38 783 4 026 19 684 44 781 52 4.5 0.5 11.3 1.1 0.3 3.4 8.1 0.8 4.1 9.3

B) Uczelnie publiczne

Liczba studentów




Rok

Aka

dem

icki

ogół

em

otrz

ymuj�c

ych

styp

endi

a

3:2

tylk

o so

cjal

ne

tylk

o sp

ecja

lne

dla

osób

ni

epeł

nosp

raw

nych

tylk

o za

wyn

iki w

nau

ce lu

b sp

orci

e

rów

nocz

e �ni

e so

cjal

ne

i za

wyn

iki w

nau

ce lu

b sp

orci

e

rów

nocz

e�ni

e sp

ecja

lne

i za

wyn

iki w

nau

ce lu

b sp

orci

e

zapo

móg

zakw

ater

owan

ia

w d

omac

h st

uden

ckic

h

obia

dów

w s

tołó

wka

ch

stud

enck

ich

styp

endi

um m

iesz

kani

owe

styp

endi

um n

a w

y�yw

ieni

e

�wia

dcze�

na r

zecz

nie

prac

uj�c

ych

mał�o

nków

i dz

ieci

5:2 6:2 7:2 8:2 9:2 10:2 11:2 12:2 13:2 14:2

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25.


237 339 85 664 36.1 6 991 1 256 33 710 2 018 704 13 814 38 115 3 737 18 861 33 242 51 2.9 0.5 14.2 0.9 0.3 5.8 16.1 1.6 7.9 14.0


169 249 30 247 17.9 5 598 643 14 011 978 291 1785 413 289 32 7 646 1 3.3 0.4 8.3 0.6 0.2 1.1 0.2 0.2 0.0 4.5


406 588 115 911 28.5 12 589 1 899 47 721 2 996 995 15 599 38 528 4 026 18 893 40 888 52 3.1 0.5 11.7 0.7 0.2 3.8 9.5 1.0 4.6 10.1

C) Uczelnie niepubliczne

Liczba studentów




Rok

Aka

dem

icki

ogół

em

otrz

ymuj�c

ych

styp

endi

a

3:2

tylk

o so

cjal

ne

tylk

o sp

ecja

lne

dla

osób

ni

epeł

nosp

raw

nych

tylk

o za

wyn

iki w

nau

ce lu

b sp

orci

e

rów

nocz

e �ni

e so

cjal

ne

i za

wyn

iki w

nau

ce lu

b sp

orci

e

rów

nocz

e�ni

e sp

ecja

lne

i za

wyn

iki w

nau

ce lu

b sp

orci

e

zapo

móg

zakw

ater

owan

ia

w d

omac

h st

uden

ckic

h

obia

dów

w s

tołó

wka

ch

stud

enck

ich

styp

endi

um m

iesz

kani

owe

styp

endi

um n

a w

y�yw

ieni

e

�wia

dcze�

na r

zecz

nie

prac

uj�c

ych

mał�o

nków

i dz

ieci

5:2 6:2 7:2 8:2 9:2 10:2 11:2 12:2 13:2 14:2

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25.


17 335 6 194 35.7 2 032 177 1 824 518 70 193 255 0 782 1 497 0 111.7 1.0 10.5 3.0 0.4 1.1 1.5 0.0 4.5 8.6


56 552 15 455 27.3 7 162 318 4 805 1 837 298 534 0 0 9 2 396 0 12.7 0.6 8.5 3.2 0.5 0.9 0.0 0.0 0.0 4.2


73 887 21 649 29.3 9 194 495 6 629 2355 368 727 255 0 791 3 893 0 12.4 0.7 9.0 3.2 0.5 1.0 0.3 0.0 1.1 5.3

5.4. Struktura funduszu pomocy materialnej w skontrolowanych uczelniach (ł�cznie, uczelnie publiczne, uczelnie niepubliczne).

A) Uczelnie publiczne i niepubliczne (ł�cznie) – w tys. zł

Wyszczególnienie 2004 r. 2005 r. 2006 r. % plan wykonanie (do ko�ca 06)

1. 2. 3. 4. 5. 3:2 4:3 Stan funduszu na pocz�tek roku 22 783.2 125 680.7 127 179.9 120 573.7 551.6 101.2

Zwi�kszenia ogółem 508 471.5 522 359.6 512 674.6 350 073.6 102.7 98.1 W tym: Dotacje z bud�etu 404 923.6 412 004.9 405 421.6 284 340.1 101.7 98.4

Opłaty za korzystanie z domów studenckich 79 348.7 87 654.7 92 436.0 54 735.9 110.5 105.5

Opłaty za korzystanie ze stołówek studenckich 5 783.9 2 652.7 1 508.6 887.8 45.9 56.9

Opłat z wynajem

pomieszcze� w domach i stołówkach studenckich

12 262.5 12 363.3 11 676.5 5 030.5 100.8 94.4

Zmniejszenia ogółem 405 507.9 520 204.7 575 668.2 304 809.7 128.3 110.7

W tym: Stypendia socjalne 92 411.9 156 259.6 163 669.2 97 201.3 169.1 104.7

w tym: dodatkowe zwi�kszenia z tytułu - zakwaterowania

2 253.9 6 326.6 0.0 26.7 280.7 0.0

- niepełnosprawno�ci 143.8 1 231.1 0.0 0.0 856.1 0.0

Stypendia specjalne dla osób Niepełnosprawnych 2 846.2 5 166.8 7 404.8 5 241.0 181.5 143.3

Stypendia za wyniki w nauce lub sporcie 127 375.8 166 758.6 161 477.2 99 737.9 130.9 96.8

Stypendia na wy�ywienie 37.9 9 731.7 27 510.6 21 251.1 25 677.3 282.7

Stypendia mieszkaniowe 341.3 9 359.5 17 829.8 12 068.7 2 742.3 190.5

Zapomogi 3 623.2 6 706.8 7 345.5 3 975.2 185.1 109.5

Koszty prowadzenia domów studenckich, 121 694.9 131 225.4 156 702.4 50 692.3 107.8 119.4

w tym �rodki

wydatkowane na ich remonty i modernizacj�

13 566.0 34 795.4 45 594.4 4 040.2 256.5 131.0

Dopłaty do zakwaterowania 15 552.2 586.7 0.0 0.0 3.8 0.0

Koszty prowadzenia stołówek studenckich, 10 397.0 3 643.2 4 147.1 1 708.2 35.0 113.8

w tym �rodki


1 713.4 679.5 355.0 451.2 39.7 52.2

Dopłaty do posiłków 5 948.8 217.6 220.0 101.0 3.7 101.1

Wynagrodzenia pracowników 34 244.4 31 033.4 30 519.5 13 350.3 90.6 98.3

Stan funduszu na koniec okresu sprawozdawczego 125 688.7 127 766.2 53 215.6 174 031.5 101.7 41.7

B) Uczelnie publiczne (w tys. zł)

Wyszczególnienie 2004 r. 2005 r. 2006 r. %

plan wykonanie (do ko�ca 06)

1 2 3 4 5 3:2 4:3

Stan funduszu na pocz�tek roku 22 458.0 105 552.3 115 523.5 108 375.3 470.0 109.4

Zwi�kszenia ogółem 462 193.3 478 977.8 482 659.5 323 972.7 103.6 100.8

W tym: Dotacje z bud�etu 359 368.9 369 737.6 373 503.5 258 662.7 102.9 101.0

Opłaty za korzystanie z domów studenckich 79 170.3 87 214.2 91 956.0 54 484.5 110.2 105.4

Opłaty za korzystanie ze stołówek studenckich 5 783.9 2 652.7 1 508.6 887.8 45.9 56.9

Opłat za wynajem


12 262.5 12 363.3 11 676.5 5 030.5 100.8 94.4


W tym:

Stypendia socjalne

78 455.4 129 871.2 150 408.6 82 206.4 165.5 115.8


2 244.8 22 783.2 0.0 0.0 1 014.9 0.0

- niepełnosprawno�ci 87.7 1 088.2 0.0 0.0 1 240.8 0.0

Stypendia specjalne dla osób Niepełnosprawnych 2 704.3 4 653.5 6 673.7 4 566.1 172.1 143.4


Stypendia na wy�ywienie 33.7 8 843.3 25 636.8 19 389.1 26 241.2 289.9

Stypendia mieszkaniowe 328.4 9 174.8 17 320.3 11 721.4 2 793.8 188.8

Zapomogi 3 326.8 5 756.1 7 014.3 3 718.7 173.0 121.9

Koszty prowadzenia domów Studenckich, 121 397.1 130 828.1 156 277.4 50 508.9 107.8 119.5

w tym �rodki


13 566.0 34 795.4 45 594.4 4 040.2 256.5 131.0

Dopłaty do zakwaterowania 15 483.3 586.7 0.0 0.0 3.8 0.0

Koszty prowadzenia stołówek studenckich, 10 397.0 3 643.2 4 147.1 1 708.2 35.0 113.8

w tym �rodki


1 713.4 679.5 355.0 451.2 39.7 52.2

Dopłaty do posiłków 5 948.8 217.6 220.0 101.0 3.7 101.1

Wynagrodzenia pracowników 34 243.4 31 016.2 30 506.1 13 327.0 90.6 98.4


B) Uczelnie niepubliczne (w tys. zł)

Wyszczególnienie 2004 r. 2005 r. 2006 r. % plan wykonanie (do ko�ca 06) 1 2 3 4 5 3:2 4:3

Stan funduszu na pocz�tek roku 325.2 20 128.4 11 656.4 12 198.4 6189.7 57.9

Zwi�kszenia ogółem 46 278.2 43 381.8 30 015.1 26 100.9 93.7 69.2

W tym: Dotacje z bud�etu 45 554.7 42 267.3 31 918.1 25 677.4 92.8 75.5

Opłaty za korzystanie z domów studenckich 178.4 440.5 480.0 251.4 246.9 109.0

Opłaty za korzystanie ze stołówek studenckich 0.0 0.0 0.0 0.0

Opłat z wynajem


0.0 0.0 0.0 0.0


W tym: Stypendia socjalne 13 956.5 26 388.4 13 260.6 14 994.9 189.1 50.3


9.1 40.5 0.0 26.7 445.1 0.0

- niepełnosprawno�ci 56.1 142.9 0.0 0.0 254.7 0.0

Stypendia specjalne dla osób Niepełnosprawnych 141.9 513.3 731.1 674.9 361.7 142.4


Stypendia na wy�ywienie 4.2 888.4 1 873.8 1 862.0 21 152.4 210.9

Stypendia mieszkaniowe 12.9 184.7 509.5 347.3 1 431.8 275.9

Zapomogi 296.4 950.7 331.2 256.5 320.7 34.8

Koszty prowadzenia domów Studenckich 297.8 397.3 425.0 183.4 133.4 107.0

Dopłaty do zakwaterowania 68.9 0.0 0.0 0.0 0.0

Koszty prowadzenia stołówek studenckich, w tym �rodki


0.0 0.0 0.0 0.0

Dopłaty do posiłków 0.0 0.0 0.0 0.0

Wynagrodzenia pracowników 1.0 17.2 13.4 23.3 1 720.0 77.9


5.5. Liczba

domów

i

stołówek

studenckich w

skontrolow

anych uczelniach

(ł�cznie, uczelnie

publiczne, uczelnie

niepubliczne).

A. U

czelnie publiczne i niepubliczne (ł�cznie)

Liczba:

Liczba studentów

: %

Liczba:

%

Rok akademicki

domów studenckich

miejsc w domach studenckich

Uprawnioych do korzystania z

domów studenckich

zakwa terowanych w domach studen ckich

5:3 5:4

Stołó wek studen ckich

miejsc w stołów kach studen ckich

studen tów korzystaj�cych z obiadów w stołów kach studen ckich

10:9

1. 2.

3. 4.

5. 6.

7. 8.

9. 10.

11. 2005/2006

145.0 46 991.0

141 929.0 41 095.0

87.5 29.0

19.0 4 612.0

4 002.0 86.8

B. U

czelnie publiczne

Liczba:

Liczba studentów

: %

Liczba:

%

Rok akademicki

domów studenckich



domów studenckich

zakwa terowanych w domach

studen ckich

5:3 5:4

Stołó wek studen

ckich

miejsc w stołów kach studen

ckich

studen tów

korzystaj�cych z obiadów w stołów

kach studen ckich

10:9

1. 2.

3. 4.

5. 6.

7. 8.

9. 10.

11. 2005/2006

139.0 46 011.0

138768.0 40238.0

87.5 29.0

19.0 4 612.0

4 002.0 86.8

C. U

czelnie niepubliczne

Liczba:

Liczba studentów

: %

Liczba:

%

Rok akademicki

domów studenckich



domów studenckich

zakwaterowanych w domach

studenckich

5:3 5:4

Stołó wek studen

ckich

miejsc w stołów kach studen

ckich

studentów korzystaj�cych z obiadów w stołów

kach studen ckich

10:9

1. 2.

3. 4.

5. 6.

7. 8.

9. 10.

11. 2005/2006

6.0 980.0

3161.0 857.0

87.4 27.1

0.0 0.0

0.0

5.6 Zestawienie dotycz�ce stwierdzonych finansowych efektów kontroli Lp. Kategorie Jednostka kontrolowana Kwota w zł 1. Uszczuplenia �rodków

publicznych UMK w Toruniu 2 937,72

UW – M w Olsztynie 131 731,0 Razem 134 668,72

2. Kwoty wydatkowane z naruszeniem prawa

1.UMK w Toruniu 274 800,0

2. Politechnika Gda�ska 16 115,0 3. KUL 1 122 222,64 4. PSW w Puławach 375 693,0 5. AWF w Poznaniu 253 161,52 6. AE w Poznaniu 114 729,87 7. WSH w Pułtusku 21 500,0 8. Uniwersytet �l�ski 10 998,40 9. WSEiA w Bytomiu 10 450,0 10. AR w Szczecinie 132 800,0 11. AWF w Warszawie 1 909 000,0 Razem 4 241 470,43

3. Kwoty wydatkowane w nast�pstwie działa� niezgodnych z prawem

1.UMK w Toruniu 3 314,33

4. Kwoty odpowiadaj�ce nierzetelnym danym w ewidencji finansowo – ksi�gowej lub sprawozdawczo�ci

1. UMK w Toruniu 202 400,0

2.WSSP w Lublinie 4 500,0 3. UW M w Olsztynie 139 100,0 4. AWF w Poznaniu 102 255,16 5. AWF we Wrocławiu 843 000,0 Razem 1 291 255,16

5. Po�ytki finansowe w postaci nale�nych �rodków publicznych lub innych składników

1.UW – M w Olsztynie 110 291,0

Po�ytki finansowe w postaci nale�nych �rodków publicznych lub innych składników i aktywów

1.UW – M w Olsztynie 252 580,0

6. Inne nieprawidłowo�ci w wymiarze finansowym

1.Politechnika Łódzka 1 590 900,0

2.W M w Olecku 1 400,0 3.WSA w Gdyni 1 027,0 4. AGH Kraków 40 389,0 5. AWF we Wrocławiu 1 906 900,0 6. AWF w Warszawie 1 052 996,0 7. WSHF w Warszawie 11 100,0 Razem 4 604 712,0

5.7. Lista osób zajmuj�cych kierownicze stanowiska, odpowiedzialnych za skontrolowan� działalno��

Za skontrolowan� działalno�� w zakresie posiadanych uprawnie� i kompetencji, okre�lonych odr�bnymi przepisami, odpowiadał na szczeblu centralnym minister wła�ciwy do spraw szkolnictwa wy�szego, a zadania te w okresie obj�tym kontrol� realizował Minister Nauki i Szkolnictwa Wy�szego.

Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wy�szego od dnia 5 maja 2006 r. jest prof. dr hab. Michał Sewery�ski. Poprzednio funkcj� ministra wła�ciwego do spraw szkolnictwa wy�szego pełnili: Mirosław Sawicki – od 1 wrze�nia 2005 r. do 31 pa�dziernika 2005 r. stanowisko Ministra Edukacji Narodowej i od 2 maja 2004 r. do 1 wrze�nia 2005 r. stanowisko Ministra Edukacji Narodowej i Sportu oraz Krystyna Łybacka – od 19 pa�dziernika 2001 r. do 2 maja 2004 r. – stanowisko Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.

Za skontrolowan� działalno��, w ramach posiadanych uprawnie� i kompetencji okre�lonych odr�bnymi przepisami, odpowiadali rektorzy szkół wy�szych, a mianowicie: 1. prof. dr hab. Henryk Soza�ski - Akademia Wychowania Fizycznego J. Piłsudskiego

w Warszawie, 2. prof. dr hab. Andrzej Jamiołkowski - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 3. prof. dr hab. in�. Janusz Racho� - Politechnika Gda�ska, 4. prof. dr hab. Janusz Janeczek - Uniwersytet �l�ski w Katowicach, 5. prof. dr hab. in�. Antoni Tajdu� - Akademia Górniczo – Hutnicza w Krakowie, 6. prof. dr hab. Janusz mija - Akademia Rolnicza im. H. Kołł�taja w Krakowie, 7. ksi�dz prof. dr hab. Stanisław Wilk – Katolicki Uniwersytet Lubelski, 8. prof. dr hab. Wiesław Pu� – Uniwersytet Łódzki, 9. prof. dr hab. in�. Jan Krysi�ski – Politechnika Łódzka, 10. prof. dr hab. Ryszard Górecki – Uniwersytet Warmi�sko– Mazurski w Olsztynie, 11. prof. dr hab. Tadeusz Rychlewski – Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego

w Poznaniu, 12. prof. dr hab. Witold Jurek – Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, 13. prof. dr hab. Włodzimierz Bonusiak – Uniwersytet Rzeszowski, 14. prof. dr hab. Waldemar Tarczy�ski – Uniwersytet Szczeci�ski, 15. prof. dr hab. Jan Bronisław Dawidowski – Akademia Rolnicza w Szczecinie, 16. prof. dr hab. Tomasz Borecki– Szkoła główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 17. prof. dr hab. Leszek Pacholski – Uniwersytet Wrocławski, 18. prof. dr hab. Tadeusz Koszczyc – Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, 19. prof. dr in�. Mirosław Zdanowski - Akademia Finansów w Warszawie, 20. prof. dr hab. S. Ryszard Doma�ski – Wy�sza Szkoła Handlu i Finansów Mi�dzynarodowych

im. Fryderyka Skarbka w Warszawie, 21. pan Krzysztof Sikora – Wy�sza Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy, 22. dr Wojciech Gulin – Wy�sza Szkoła Humanistyczno – Ekonomiczna we Włocławku, 23. prof. dr hab. Jerzy Młynarczyk – Wy�sza Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni, 24. prof. dr hab. Leszek Borcz – Wy�sza Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu, 25. prof. dr hab. in�. Andrzej Grzywak – Wy�sza Szkoła Biznesu w D�browie Górniczej, 26. dr Krzysztof Pawłowski –Wy�sza Szkoła Biznesu–National Luis Uniwersity w Nowym S�czu, 27. prof. dr hab. Witold Kłoczewski – Wy�sza Szkoła Społeczno – Przyrodnicza w Lublinie, 28. dr in�. Janusz Kalbarczyk – Puławska Szkoła Wy�sza w Puławach, 29. dr Zbigniew Wilczy�ski – Wy�sza Szkoła Ekonomiczna w Skierniewicach, 30. prof. dr hab. Henryk Kostyra - Olszty�ska Szkoła Wy�sza im. J. Rusieckiego w Olsztynie, 31. prof. dr Józef Krajewski – Wszechnica Mazurska w Olecku, 32. prof. dr hab. Włodzimierz Okrasa – Wy�sza Szkoła Biznesu w Pile, 33. prof. dr hab. Tadeusz Pomianek – Wy�sza Szkoła Informatyki i Zarz�dzania w Rzeszowie, 34. prof. dr hab. Jerzy Posłuszny – Wy�sza Szkoła Administracji i Zarz�dzania w Przemy�lu, 35. pani El�bieta Marszałek – Wy�sza Szkoła Ekonomiczno – Turystyczna w Szczecinie, 36. prof. dr hab. Bogdan Grzelo�ski – Szkoła Wy�sza Im. P. Włodkowica w Płocku, 37. prof. dr hab. Adam Kosecki – Wy�sza Szkoła Humanistyczna im. A. Gieysztora w Pułtusku, 38. prof. dr hab. in�. Tadeusz Chrzan – Wy�sza Szkoła Humanistyczna we Wrocławiu.

5.8. Wykaz organów, którym przekazano informacj� o wynikach kontroli

Prezydent RP

Marszałek Sejmu

Marszałek Senatu

Prezes Rady Ministrów

Wiceprezesi Rady Ministrów

Rzecznik Praw Obywatelskich

Prezes Trybunału Konstytucyjnego

Minister Nauki i Szkolnictwa Wy�szego

Minister Edukacji Narodowej

Przewodnicz�ca Komisji Edukacji, Nauki i Młodzie�y Sejmu RP

Przewodnicz�ca Komisji ds. Kontroli Pa�stwowej Sejmu RP

Przewodnicz�cy Komisji Edukacji, Nauki i Sportu Senatu RP

Documents

Informacja o wynikach kontroli pomocy materialnej dla … · stypendium za osignicia w nauce i stypendium za wybitne osigni cia sportowe, a take skutecznoci nadzoru nad wykorzystaniem