Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
2
Inhoudsopgave
Voorwoord Raad van Bestuur 3
1. Profiel van de organisatie en enkele kerngegevens 5
Algemene identificatiegegevens 5
Kernprestaties 6
Structuur van het concern 7
Organisatiestructuur 8
2. De patiëntenzorg 10
Onze visie en missie 10
Speerpunten in het beleid van Altrecht 11
Ontwikkelingen in 2016 13
Kwaliteit en Veiligheid 15
GGZ voor jeugd 21
Wetenschappelijk onderzoek 23
Maatschappelijk verantwoord ondernemen 25
3. De medewerkers 27
4. Bestuur, toezicht en medezeggenschap 29
Governance code 29
Klokkenluidersregeling 29
Raad van Toezicht 29
Raad van Bestuur 32
Medezeggenschap 33
5. Financiën 34
Bijlagen
Bijlage 1: Hoofd- en nevenfuncties Raad van Bestuur
Bijlage 2: Hoofd- en nevenfuncties Raad van Toezicht
3
Voorwoord Raad van Bestuur
“It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent that survives. It is the one that is
the most adaptable to change” - Charles Darwin
Het streven van Altrecht is er onverminderd op gericht om hoogwaardige specialistische patiëntenzorg te
blijven bieden, maar wel op een andere, meer eigentijdse manier die voldoet aan de wensen van de patiënt,
diens naasten, de standaarden, nieuwe ontwikkelingen en aan de wensen van alle andere stakeholders,
zoals netwerkpartners, verzekeraars, politiek en financiers. Dat kan alleen met doorlopende en ingrijpende
veranderingen, want het gehele zorglandschap lijkt wel vloeibaar: de wens van de patiënt als het gaat om
herstelondersteunende en gemakkelijk toegankelijke zorg wordt sterker en zichtbaarder. Wet- en
regelgeving nemen toe, het aantal financiers neemt toe, de positionering en segmentering van de ggz
verandert. Er is niet één passend antwoord op al deze veranderingen; wel is duidelijk dat de ggz-
organisaties zich hiertoe willen verhouden. Altrecht heeft daarom in 2016 ingezet op doorontwikkeling van de
zorg en de organisatie. Niemand heeft al een duidelijk ‘eindplaatje’ van de ggz en dus ook niet van Altrecht.
Wel is duidelijk dat de zorg meer gericht moet zijn op herstelondersteuning, dichter bij de patiënt moet zijn,
met meer eigen regie voor de patiënt en specialistisch alleen daar waar nodig.
Het is evident dat bestaande organisatievormen hierin volgend moeten zijn en niet meer ‘in beton gegoten’.
Een succesvolle transitie, in de richting zoals hierboven beschreven, vereist een hoge mate van
aanpassingsvermogen. En om die reden is in 2016 op meerdere momenten met leidinggevenden en
medewerkers bovengenoemde uitspraak van Darwin gedeeld.
Altrecht dichterbij de patiënt en collega-hulpverleners
In 2015 zijn de plannen, gemaakt in het kader van Duurzaam Altrecht, ook daadwerkelijk in de praktijk
gebracht en vormgegeven. In 2016 heeft de doorontwikkeling hiervan plaatsgevonden, waarbij veel
aandacht is uitgegaan naar zorginhoudelijke ontwikkelingen die passen bij een duurzame ggz: de zorg
dichtbij de patiënt en de voor hem of haar belangrijke netwerken. De eerste proeve van deze ontwikkeling is
gedaan samen met patiënten- en familieorganisaties, Kwintes, Lister, Victas (inmiddels Jellinek),
zorgverzekeraar Zilveren Kruis (voorheen Achmea), gemeente Utrecht en andere gemeenten.
Naast het feit dat wij de hoogspecialistische zorg blijven borgen, vraagt het meer wijk- en netwerkgericht
vormgeven van de zorg, waarbij de zorgvraag van de patiënt leidend is, veel van het vermogen van
zorgaanbieders en gemeentelijke partijen om goed samen te werken. Het vraagt om erkennen en inzetten
van een ieders expertise, goede samenwerkingsafspraken, loslaten van bestaande en gevestigde
structuren, innovatief omgaan met regelgeving, en dergelijke. Grote veranderingen dus voor de ggz en zeker
ook voor Altrecht. Het vereist van medewerkers een instelling die past bij pionierswerk. Gezien de impact en
de omvang van de ontwikkelingen is het goed voorstelbaar dat medewerkers vragen hebben en kampen met
steeds meer onzekerheden. Als Raad van Bestuur zetten wij ons in om steeds bereikbaar te zijn en hier
goed oor voor te hebben. In alle gesprekken met medewerkers inspireert het ons steeds weer met hoeveel
inzet en passie onze medewerkers zich inzetten voor de patiënt en Altrecht. Een dankwoord is daarvoor op
zijn plaats.
4
Wij zijn ervan overtuigd dat de ontwikkeling van meer wijkgericht werken de zorg voor onze kwetsbare
patiënten ten goede komt en ook bijdraagt aan meer eigen regie voor de patiënt. Ook zullen de
bereikbaarheid en toegankelijkheid van Altrecht voor verwijzers, waaronder huisartsen, naar verwachting
hiermee aanzienlijk verbeteren.
Transitie jeugd
De transitie van de jeugdzorg naar de gemeenten heeft verder vorm gekregen. In 2016 heeft Altrecht een
organisatiestructuur ontwikkeld waarmee we in 2017 van op stoornis gerichte teams naar een meer
gebiedsgericht aanbod in specialistische teams gaan. Daarnaast blijft Altrecht ook bovenregionaal
hoogspecialistische behandeling bieden (groepen, deeltijd), juist voor die stoornissen waarvoor andere jeugd
ggz-instellingen geen aanbod hebben. Deze ontwikkeling heeft plaatsgevonden in overleg met de
verschillende regio’s waar Altrecht een contract mee heeft, zodat ons aanbod zo goed mogelijk aan zal
sluiten bij de regionale en lokale omstandigheden. Meer hierover leest u op pagina 21.
Wisseling van bestuurder en toezichthouders
In het voorjaar van 2016 nam Richard Janssen afscheid van Altrecht als lid Raad van Bestuur. Hij is 6 jaar
bestuurslid geweest van Altrecht. Altrecht is hem veel dank verschuldigd voor zijn inzet, innovatieve ideeën
en toewijding. In september 2016 is Richard Janssen opgevolgd door Lex de Grunt.
In de Raad van Toezicht van Altrecht heeft zich in 2016 eveneens een wisseling voorgedaan. De heer
Wim Moerman heeft zijn functie als toezichthouder in het voorjaar van 2016 vanwege persoonlijke redenen
moeten neerleggen. Altrecht betreurt zijn vertrek en dankt hem voor zijn inspanningen en betrokkenheid.
Per november 2016 zijn 2 nieuwe leden toegetreden met ieder een eigen aandachts- en expertisegebied.
Dit zijn mevrouw Ditri Zandstra en de heer Hein Abeln. Mevrouw Zandstra treedt toe als lid Raad van
Toezicht en lid van de financiële commissie. De heer Abeln is naast lid Raad van Toezicht ook lid van de
commissie kwaliteit en veiligheid en lid van de personele commissie.
Incident De Kijvelanden
Het afschuwelijke incident dat begin dit jaar in De Kijvelanden gebeurde, heeft ons wederom zeer
nadrukkelijk geconfronteerd met de risicovolle omstandigheden waarin veel van onze medewerkers dagelijks
moeten werken. Een uiterst zware opgave die duidelijk maakt dat wij ons allemaal moeten blijven inzetten
voor een veilige ggz. Een goede risico-inschatting en de veiligheid van medewerkers blijven topprioriteit in
de ggz.
Roxanne Vernimmen en Lex de Grunt, Raad van Bestuur Altrecht
5
1. Profiel van de organisatie
Algemene identificatiegegevens
Naam verslagleggende rechtspersoon Stichting Altrecht
Adres Lange Nieuwstraat 119
Postcode 3512 PG
Plaats Utrecht
Telefoonnummer 030-230 8585
Identificatienummer Kamer van Koophandel 30161681
E-mailadres [email protected]
Internetpagina www.altrecht.nl
Rechtsvorm Stichting
Altrecht is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg waar mensen met complexe psychiatrische
hulpvragen terecht kunnen voor specialistische behandeling. Wij behandelen zowel jeugdigen, volwassenen
en ouderen met ADHD, angststoornissen, autisme, bipolaire stemmingsstoornissen, depressie, dwang-
stoornissen, eetstoornissen, gedragsstoornissen bij kinderen en jongeren, niet aangeboren hersenletsel,
onverklaarde lichamelijke klachten, persoonlijkheidsstoornissen, psychose en schizofrenie, trauma-
gerelateerde stoornissen en verslaving. Ook biedt Altrecht consultatie aan collega-professionals, zoals
huisartsen en andere instellingen op het gebied van de gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg.
Werkgebied
Altrecht werkt voornamelijk in de regio Midden Westelijk Utrecht, met uitzondering van de 4 TOPGGz-
afdelingen die landelijk opereren, te weten Altrecht academisch angstcentrum, Altrecht bipolair, Altrecht
psychosomatiek Eikenboom en Altrecht eetstoornissen Rintveld.
2016 in beeld
Een beknopte weergave van onze missie en visie, speerpunten en gebeurtenissen in 2016, vindt u in onze
uitgave ‘Altrecht in beeld 2016’: https://www.altrecht.nl/over-ons/jaardocumenten/.
6
Kernprestaties Altrecht 2016
Patiënten
Aantal patiënten in zorg per 31 december 2016 12.207
Capaciteit regulier
Aantal beschikbare bedden/plaatsen voor verblijfszorg per
31 december 2016 (ZVW, WLZ en Justitie)
593
Productie
Zorgverzekeringswet
Aantal in 2016 geopende DBC's 16.212
Aantal in 2016 gesloten DBC's 16.438
Aantal dagen met verblijfszorg in 2016 101.943
Jeugdwet
Aantal in 2016 geopende DBC's 2.775
Aantal in 2016 gesloten DBC's 2.072
WLZ
Aantal zzp-dagen met verblijfszorg in 2016 65.511
Justitie
Aantal in 2016 geopende DBBC's 537
Aantal in 2016 gesloten DBBC's 533
Aantal dagen met verblijfszorg Justitie in 2016 (incl. tender) 31.024
Personeel
Aantal fte personeelsleden in loondienst op 31 december 2016 1.454
Bedrijfsopbrengsten
Totaal bedrijfsopbrengsten geconsolideerd in 2016 184.837.000
Financiers
Gezien de grote diversiteit aan financiers van Altrecht in 2016 treft u hieronder een overzicht aan van de
verschillende financiers van de zorg:
Verzekeraars: zorg vallend onder de Zorgverzekeringswet en de langdurige zorg (LGGZ)
- Zilveren Kruis
- VGZ
- CZ
- Menzis (eveneens uitvoerder van de Regeling Zorg Asielzoekers)
- DSW
- Multizorg
Zorgkantoor als uitvoerder van de Wet Langdurige zorg (WLZ):
- Zorgkantoor Utrecht
Gemeenten: zorg op basis van de Jeugdwet
- Utrecht Stad
- Utrecht Zuidoost
o Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede, Zeist
- Utrecht West
o De Ronde Venen, Montfoort, Oudewater, Stichtse Vecht, Weesp, Wijdemeren, Woerden
- Lekstroom
o Houten, IJsselstein, Lopik, Nieuwegein, Vianen
- Gooi en Vechtstreek
o Blaricum, Gooise Meren (Bussum / Naarden / Muiden), Hilversum, Huizen, Laren
7
- FoodValley
o Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal
- Rivierenland
o Buren, Culemborg, Geldermalsen, Lingewaal, Maasdriel, Neder-Betuwe, Neerijnen, Tiel &
West Maas en Waal
- Eemland
o Amersfoort, Baarn, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Soest, Woudenberg
- Landelijk contract eetstoornissen
o Rintveld kliniek
Justitie: zorg voor patiënten met een strafrechtelijke titel
Verder heeft Altrecht nog kleine contracten voor WMO (Utrecht stad), illegalen en onverzekerden en een
subsidieregeling van het Zorginstituut Nederland.
Structuur van het concern
Algemeen
Altrecht is een organisatie met een lange historie. Wat begon als ‘dolhuis’ aan de Lange Nieuwstraat te
Utrecht in 1461, is met de jaren uitgegroeid tot een professionele, innovatieve en (maatschappelijk)
betrokken organisatie. Altrecht is in 2000 ontstaan uit een samengaan van de toenmalige H.C. Rümke
Groep met de beide RIAGG-vestigingen in Utrecht (RIAGG Stad Utrecht en RIAGG Westelijk Utrecht).
Met ingang van 1 januari 2011 heeft Altrecht haar generalistische zorg ondergebracht in AZmn (Ambulante
Zorggroep Midden Nederland). Per 12 juni 2015 is AZmn gefuseerd met GGZ Centraal tot Indigo Midden
Nederland. Dit onderdeel richt zich op de basis GGZ die per 2014 een wettelijke basis heeft gekregen.
Samenwerking in Fivoor
De drie zorglijnen van Aventurijn (forensische psychiatrie, Wier/SGLVG¹ en ACT² Jeugd) zijn een vergaande
samenwerking aangegaan met De Kijvelanden en Palier Forensische Psychiatrie (onderdeel van de
Parnassia Groep) in de nieuwe organisatie Fivoor. Partijen zijn in 2016 een bestuurlijke fusie aangegaan.
Door samen te werken, kunnen aan een grotere groep patiënten betere trajecten en perspectief geboden
worden. Bovendien kunnen wetenschappelijke activiteiten gebundeld worden en kan gezamenlijk gebouwd
worden aan top-specialistische zorg. Streven van partijen is een juridische fusie uiterlijk per 1 januari 2018.
Juridische structuur
De activiteiten van de stichting Altrecht bestaan voornamelijk uit outreachende ambulante behandeling en
klinische behandeling van mensen met psychiatrische stoornissen.
¹ SGLVG = sterk gedragsgestoorde licht verstandelijk gehandicapte.
² ACT = Assertive Community Treatment
8
Per 1 januari 2014 is Altrecht Participaties BV ingericht waar alle participaties van Altrecht zijn
ondergebracht.
Altrecht Participaties BV 100% belang
Fivoor BV (Altrecht Aventurijn BV) 27% aandelenbelang
Indigo Midden Nederland BV, Utrecht 75% aandelenbelang
Al Service BV, Den Dolder 100% aandelenbelang
Al Schoon BV, Den Dolder 51% aandelenbelang
Stichting Centrum voor Arbeid en Gezondheid
Midden Nederland (A&G), Zeist
100%
Stichtingen waarmee Altrecht een relatie heeft (de genoemde stichtingen zijn als steunstichtingen te
beschouwen):
Stichting Cliënten-Steunfonds Altrecht, Zeist
Stichting Beheer Cliëntengelden
Stichting Het Vijfde Seizoen, Zeist
Stichting Kunstenaarsverblijf, Zeist
Organisatorische structuur
Altrecht heeft een organisatiestructuur met zorgeenheden en ondersteunende eenheden die rechtstreeks
onder de Raad van Bestuur vallen.
9
Altrecht heeft 16 zorgeenheden:
Acute psychiatrie: Snel hulp in een crisissituatie
F-ACT: Rehabilitatie, crisiszorg, behandeling en hulp bij herstel door één team
Eetstoornissen Rintveld: Behandeling van eetstoornissen
Psychosomatiek Eikenboom: Behandeling van somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijk
klachten
Kinder-, jeugd- en jongvolwassenenpsychiatrie: Behandeling voor kinderen en jongeren van 0
tot 18 jaar en van jongvolwassenen van 18 tot 24 jaar
Vroege psychose ABC: Voor jongeren en jongvolwassenen met een kwetsbaarheid voor psychose
Psychiatrie en verslaving: Hulpverlening voor mensen met een psychiatrische ziekte en
verslavingsproblemen
Persoonlijkheidsstoornissen: Hulp voor mensen met een ernstige persoonlijkheidsstoornis
Trauma TRTC: Voor volwassenen met een vroegkinderlijk chronisch trauma
Stemmingsstoornissen: Hulp bij ernstige en lang durende depressie
Voortgezette klinische behandeling: Geïntegreerde behandeling, ondersteuning en activering
vanuit een veilige omgeving
Neuropsychiatrie Vesalius: Voor mensen met psychiatrische problemen door niet aangeboren
hersenletsel
Autisme: Voor (zeer jonge) kinderen, jongeren en volwassenen
Academisch angstcentrum: Behandeling van ernstige angst- en dwangstoornissen
Bipolair: Behandeling van bipolaire stoornissen
Ouderenpsychiatrie: Voor ouderen met psychiatrische problemen en levensfaseproblematiek
Altrecht Aventurijn (onderdeel van Fivoor): specialistische behandeling op het gebied van
orthopsychiatrie, forensische psychiatrie, verslavingszorg en de zorg voor patiënten met een
verstandelijke beperking in combinatie met een psychiatrische en/of gedragsstoornis.
TOPGGz
Altrecht beschikt over het TOPGGz-keurmerk voor de doelgroepen Bipolaire Stoornissen, Eetstoornissen,
Psychosomatiek en Angststoornissen. Meer informatie op www.topggz.nl.
Entree
Altrecht Entree bestaat uit een team van specialisten, waaronder sociaal psychiatrisch verpleegkundigen en
(GZ-)psychologen, dat de eerste screening van alle reguliere aanmeldingen verzorgt. De medewerkers
hebben een brede beroepsachtergrond en overzien het complete zorgaanbod van Altrecht.
10
2. Patiëntenzorg
Mensen met een psychiatrische ziekte kunnen bij Altrecht terecht voor specialistische geestelijke
gezondheidszorg. Geestelijke gezondheidszorg wordt ook verleend door de huisarts of de basis ggz.
Pas als deze hulp niet voldoende is, kunnen mensen bij Altrecht (verder) behandeld worden. Altrecht is er
dus voor de ingewikkelde aandoeningen en problemen die meestal invloed hebben op verschillende
levensgebieden van de mens, zoals wonen, werken, leren en sociale contacten. Tevens is bij onze patiënten
vaak sprake van comorbiditeit¹. Jaarlijks komen zo’n 23.000 mensen bij Altrecht in behandeling. Een
verwijzing naar Altrecht gaat altijd via de huisarts en in sommige gevallen via de medisch specialist of de
wijk- en buurtteams.
Visie en missie
Onze visie
Bij Altrecht gaan we uit van de eigen kracht van mensen. Met specialistische diagnostiek en behandeling
helpen we kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen met een psychiatrische aandoening de regie over
hun leven te behouden en hun rol in de samenleving weer op te pakken. Samen werken we aan ontwikkeling
en herstel in al zijn facetten, ook als dat soms ingewikkeld of zelfs onmogelijk lijkt.
Onze missie: Samen werken aan ontwikkeling en herstel
Het herstel van de patiënt met een psychiatrische aandoening staat bij Altrecht centraal. Onze professionals
sluiten hier met specialistische diagnostiek en herstelondersteunende behandeling zo goed mogelijk bij aan,
waarbij we vooral naar mogelijkheden kijken in plaats van beperkingen. Dat doen we samen met de patiënt,
naastbetrokkenen en ketenpartners. Ervaringsdeskundigheid is daarbij belangrijk: niemand kan immers
beter vertellen over de mogelijkheden om het leven weer op te pakken dan degene die het zelf heeft
meegemaakt.
¹ Comorbiditeit = is het tegelijkertijd voorkomen van twee of meer stoornissen of aandoeningen.
11
Vernieuwing, onderzoek en opleiding
We hebben de ambitie om vernieuwend te zijn en de zorg steeds te verbeteren. We blijven ons ontwikkelen
door behandelingen samen met patiënten te evalueren, door op de praktijk gericht wetenschappelijk
onderzoek te doen en mensen op te leiden.
Speerpunten in het beleid van Altrecht
Altrecht probeert voortdurend haar zorgaanbod te verbeteren en te vernieuwen. Daarbij vinden wij het
volgende belangrijk:
Kracht door verbinding
Met haar beleid wil Altrecht naar een nieuwe werkelijkheid waarin de patiënt en zijn naasten veel meer
kunnen meepraten en meebepalen. Een werkelijkheid waarin wij als ggz-organisatie een belangrijke bijdrage
leveren aan het herstel van de patiënt. En waarbij de patiënt steeds meebeslist over zijn of haar
behandeling; het principe van shared decision making.
We stellen ons steeds kritisch de vraag of bij datgene wat we doen, de patiënt wel echt baat heeft. Moeten
we blijven behandelen of kan de patiënt meer zelf en wat kan beter door een andere instantie geboden
worden? Alleen kunnen we het in elk geval niet, verbinding is van groot belang. Verbinding met patiënten,
diens naasten, onze samenwerkingspartners, met alle andere belanghebbenden en tussen onze eigen
professionals.
Complexe problemen
Altrecht kiest als instelling in de specialistische en TOPGGz voor de behandeling van complexe
psychiatrische stoornissen. Met de lichtere problemen kunnen mensen vaak terecht bij hun huisarts of in de
basis ggz bij een organisatie als Indigo (www.indigo.nl). Bij ernstige psychiatrische ziekten die een sterke,
negatieve invloed hebben op één of meerdere levensgebieden, zoals wonen, werk en inkomen en sociale
relaties, zal de huisarts voor behandeling doorverwijzen naar Altrecht, evenals bij comorbiditeit. Altrecht
biedt vervolgens in samenwerking met de huisarts en andere gezondheidszorginstellingen de meest juiste
behandeling waarvan bewezen is dat die resultaat heeft.
Belangrijk uitgangspunt van Altrecht is dat de zorg zo nodig snel geïntensiveerd kan worden, maar ook snel
afgeschaald. Dat wil zeggen: niet meer zorg dan nodig.
Herstel
Bij alles wat Altrecht doet, wordt de vraag gesteld: ‘Wat heeft de patiënt hieraan en draagt dit bij aan zijn
herstel?’ Met andere woorden: Altrecht stelt de patiënt en zijn of haar herstel centraal. Onder herstel
verstaan we dat de patiënt weer meer grip heeft op zijn leven en als burger optimaal deelneemt aan de
samenleving, hetgeen niet perse betekent dat alle klachten niet meer voorkomen. We stellen de patiënt in
staat persoonlijke doelen te realiseren en te blijven geloven in herstelmogelijkheden en veerkracht. In
samenspraak tussen patiënt, behandelaar en familie wordt een herstelplan opgesteld dat bestaat uit die
zaken die bijdragen aan het herstel van de patiënt.
12
Ervaringsdeskundigheid
Eén van de dingen die Altrecht doet, is het in dienst nemen van ervaringsdeskundigen, medewerkers met
een speciale opleiding die zelf patiënt in de geestelijke gezondheidszorg zijn geweest. Het streven is dat op
termijn zo’n 5% van de medewerkers van Altrecht ervaringsdeskundige is. Ervaringsdeskundigen zijn
belangrijk, omdat:
ervaringsdeskundigen een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de hulpverlening. Zij kunnen zich
inleven in en contact maken met patiënten en zo aangeven hoe een behandeling beter kan; de inzet
van ervaringsdeskundigen helpt de communicatie tussen patiënten en hulpverleners verbeteren;
we ex-patiënten de mogelijkheid willen bieden om met hun ervaring model te staan voor optimale
behandeling en daarmee opnieuw trots te kunnen zijn op zichzelf en zelfvertrouwen te kunnen
winnen;
ervaringsdeskundigen die als medewerker in dienst treden, een belangrijke bijdrage leveren aan de
destigmatisering van de psychiatrie.
Ambulante behandeling, tenzij…
Omdat de patiënt centraal staat, kiest Altrecht voor het uitgangspunt van ambulante behandeling, tenzij
gevaar dreigt voor de patiënt en/of zijn omgeving, een therapeutisch leermilieu nodig is en in het geval van
een terugval. In die gevallen biedt Altrecht hoogwaardige klinische zorg.
Van 2008 tot heden heeft Altrecht het aantal klinische bedden afgebouwd met ruim 50%.
E-health
Altrecht investeert veel in e-health: dat is hulpverlening via internet. In alle gevallen gaat het daarbij om een
combinatie van face-to-face-contact en online-contact. Voor veel patiënten is e-health een effectieve
aanvulling op de ‘gewone’ behandeling en het is ook nog eens goedkoper.
Altrecht maakt gebruik van het platform ‘Karify’. In de volgende grafieken de gebruikscijfers over het
verslagjaar 2016:
2011 2012 2013 2014 2015 2016
30
270
390 380
559
713
AANTAL BEHANDELAARS MET TOEGANG TOT E-HEALTH
2011 2012 2013 2014 2015 2016
150
1300
2275 2150 2370
3102
AANTAL PATIËNTEN DAT GEBRUIKMAAKT VAN E-HEALTH
13
Familiebeleid
Als iemand een psychiatrische ziekte heeft, is dat ook voor de familie en andere naastbetrokkenen een
ingrijpende gebeurtenis. Altrecht betrekt daarom ook de familie en andere naasten bij de
behandeling via een uitgebreid familiebeleid.
In 2016:
spraken familieleden, leidinggevenden en familieambassadeurs van de zorgeenheden met elkaar
om het familiebeleid verder te verbeteren;
werden familieleden en patiënten steeds meer betrokken bij kwaliteitsaudits;
kwam een e-healthmodule voor familieleden beschikbaar;
bestond de Familieraad van Altrecht 10 jaar en vierde dat in de traditionele ‘Maand van de Familie’
met workshops en een vertoning van de documentaire ‘Ver van Daan’;
besteedde de pers aandacht aan Familiecoaching, het hulpaanbod dat we beschikbaar hebben
speciaal voor familieleden en andere naasten van de patiënt.
Professionals en teams in de lead
De patiëntenzorg vindt plaats in de behandelteams. Om snel te kunnen inspelen op de wensen van
patiënten en de eisen die vanuit de samenleving aan ons worden gesteld, kent Altrecht een hoge mate van
autonomie toe aan de behandelteams en professionals, binnen het kader van het professioneel reglement.
Dit gebeurt onder meer door het vergroten van de ‘regelruimte’ voor teams en professionals, waarbij
aandacht is voor het duidelijk beleggen van het eigenaarschap van zaken bij professionals.
Ontwikkelingen in 2016
Centraal in 2016 stond de doorontwikkeling van de plannen gemaakt in het kader van het project ‘Duurzaam
Altrecht’. De eerste proeve van deze ontwikkeling is gedaan samen met patiënten- en familieorganisaties, de
gemeente Utrecht en andere gemeenten, Kwintes, Lister, Jellinek en zorgverzekeraar Zilveren Kruis
(voorheen Achmea). Zij hebben de handen ineen geslagen en zich verenigd in de Task-Force EPA (Ernstige
Psychiatrische Aandoeningen). Deze Taskforce heeft zich ten doel gesteld om na te gaan op welke wijze
zorg aan de doelgroep EPA zo kan worden geboden dat zij gericht is op ′Herstellen doe je in de
samenleving′. In het rapport ‘Volwaardig burgerschap en psychiatrie’, dat medio 2015 verscheen, worden de
nieuwe ontwikkelingen binnen de psychiatrie en de zorg beschreven en wordt de ambitie geformuleerd om
'proeftuinen' te creëren: lokale ggz-teams in de wijken die passende hulp bieden aan mensen met ernstige
psychiatrische problematiek. De zorg die de 'proeftuinen' leveren, is aanvullend aan de zorg van het Sociaal
Domein. Bijvoorbeeld de buurtteams in het Sociaal Domein van Utrecht kunnen bij complexe zorgvragen de
zorg tijdelijk overdragen aan een lokaal ggz-team. Deze ontwikkeling tot proeftuinen is onder project-
leiderschap van Altrecht eind 2015 in gang gezet. In 2016 waren er 4 proeftuinen actief: 2 in Utrecht, één in
Zeist en één in Woerden.
2012 2013 2014 2015 2016
3600
17000 19000 22415
34376
AANTAL BERICHTEN VIA E-HEALTH
14
Hierbij is inmiddels duidelijk dat deze proeftuinen niet alleen ingezet worden voor de EPA-doelgroep, maar
op termijn ook voor de overige ggz-doelgroepen. Het zoeken van meer aansluiting bij huisartsen, basis ggz
en het sociale domein is in dit kader een ontwikkeling die zeer relevant is en waar Altrecht in 2016 verder op
heeft ingezet. Doel is in 2018 in ons hele verzorgingsgebied op deze wijze te werken.
Ook onze jeugdzorg maakt een dergelijke transitie door. Over de ontwikkeling van een gebiedsgerichte
jeugd-ggz leest u meer vanaf pagina 20.
Kansen en risico’s
Door alle transities in de ggz en de ontwikkelingen waar ook Altrecht zich in bevindt, is het monitoren van
strategische en ook operationele risico’s op het gebied van kwaliteit van zorg en bedrijfsvoering van
essentieel belang. De monitoring van risico’s en beheersmaatregelen op alle niveaus in de organisatie
vinden plaats via de reguliere planning- en controlcyclus, maar eveneens door vooraf bij majeure
ontwikkelingen de risico’s in kaart te brengen en te volgen. De audits die zowel intern als extern uitgevoerd
worden, dragen ook bij aan het voeren van een risicomanagementbeleid. Geconstateerde risico’s in deze
audits zijn zowel op eenheidsniveau als op instellingsniveau opgenomen in een integrale verbetercyclus.
Zoals aangegeven vindt de monitoring van risico’s plaats via de reguliere planning- en controlcyclus. De in
2016 ingezette transitie van Altrecht naar wijk- en gebiedsgericht werken, is echter een ontwikkeling die
meer dan alleen monitoring via de planning- en controlcyclus vereist. Het betreft hier een strategische
ontwikkeling, waarvan de contouren en de denkrichting zijn bepaald; de dagelijkse invulling moet nog vorm
krijgen. In deze invulling zitten veel kansen evenals risico’s. Zowel de kansen als de risico’s worden
nauwlettend gevolgd door deze te bespreken in verschillende werkgroepen rondom het thema wijk- en
gebiedsgericht werken, evenals het bespreken van de kansen en risico’s tijdens de strategiesessie met de
Raad van Toezicht.
Gebiedsvisie Willem Arntsz Hoeve Den Dolder Door de veranderingen in de zorg en de bekostiging hiervan, heeft Altrecht te veel vierkante meters zorg,
waardoor een groot deel van de gebouwen overbodig is geworden. Gefaseerd verdwijnen alle zorgfuncties
van Altrecht uit het gebied van de Willem Arntsz Hoeve in Den Dolder. Een deel van de gebouwen is direct
beschikbaar voor herontwikkeling en een ander deel pas over enkele jaren.
De gemeente Zeist heeft een gebiedsvisie Den Dolder Noord Oost opgesteld voor het hele gebied. Deze in
januari 2017 door de Gemeenteraad van Zeist goedgekeurde gebiedsvisie maakt het mogelijk dat de Willem
Arntsz Hoeve van zorgterrein ontwikkeld kan worden tot een levendig gebied met een mix van verschillende
soorten woningen, bewoners, zorg en ondernemers. Altrecht gaat op basis daarvan de noodzakelijke verkoop van panden en gronden verder invulling geven.
De komende jaren worden op delen van het terrein woningen gebouwd en worden in sommige leegstaande
monumentale panden andere functies gerealiseerd.
15
Kwaliteit en Veiligheid
Altrecht borgt de kwaliteit van zorg onder andere door de zorg te bieden volgens de laatste weten-
schappelijke inzichten en volgens de vastgestelde richtlijnen voor behandeling van de beroepsverenigingen
van psychiaters, psychologen en psychotherapeuten. We gebruiken ook de richtlijnen van bijvoorbeeld
kenniscentra en het Trimbos-instituut.
Ook in 2016 is het ingezette en aangescherpte beleid ten aanzien van specifieke zorginhoudelijke
onderwerpen, zoals medicatieveiligheid, suïcidepreventie en het terugdringen van separatie voortgezet.
In- en externe audits droegen bij aan het vaststellen van prioriteiten en verbeterpunten.
Altrecht beschikt over een geïntegreerd kwaliteit- en veiligheidsmanagementsysteem. Dit behelst onder
andere het beheer van documenten en informatie, de registratie en evaluatie van incidenten, de planning en
uitvoering van audits, evaluaties en verbetertrajecten.
Veiligheid
De veiligheid van patiënten en medewerkers staat in alle activiteiten centraal. In 2016 is gestart met het
doorontwikkelen van de BHV-opleidingen, trainingen en oefeningen en is BHV-beleid geactualiseerd.
Belangrijk uitgangspunt hierbij is maatwerk dat uitgaat van de omgeving waarin de patiënten leven en de
medewerkers werkzaam zijn. Parallel hieraan is gestart met het herijken van alle ontruimingsplannen.
In het kader van de doorontwikkeling van de crisisorganisatie is opleidingsbeleid vastgelegd en een
opleidings-, trainings- en oefenjaarplan vastgesteld.
In het kader van de aangescherpte Wet bescherming persoonsgegevens is een meldpunt datalekken
ingericht en is de Commissie datalekken ingesteld.
HKZ-certificering en externe audit HKZ/DEKRA
Het kwaliteitsmanagement van Altrecht is sinds 2007 HKZ-gecertificeerd. Altrecht beschikte in 2016 over
HKZ-certificaat nr. 2137824. Deze is geldig tot 15 september 2018. Dan moeten alle instellingen over op de
vernieuwde HKZ 2015-norm. Altrecht neemt deze overgang mee in de externe audit van 2017.
In 2016 is Altrecht voor de derde keer gehercertificeerd. De externe audit is afgerond zonder tekortkomingen
en de openstaande tekortkomingen uit 2015 zijn alle afgesloten. Dit is vrij uniek voor een grote instelling.
Altrecht heeft een duidelijke groei doorgemaakt met betrekking tot helderheid over de missie en visie,
cultuur en leidende principes en de verbeterprocessen aan de hand van de jaarplannen in een A3, de
viermaandelijkse rapportages en gesprekken hierover en de verbeterregisters die gehanteerd worden.
Dit geldt voor alle ‘lagen’ in de organisatie.
De 7 FACT- en ACT-teams van Altrecht zijn gecertificeerd door het CCAF (www.ccaf.nl).
Patiënttevredenheid
Altrecht evalueert doorlopend de kwaliteit van de zorg- en dienstverlening aan de hand van onderzoek naar
de tevredenheid en de ervaringen van patiënten. 2016 was het overgangsjaar van de oude CQ-index
ambulant naar de vernieuwde CQ-index voor ambulante zorg en CQ-index voor klinische zorg. Ook was
2016 het eerste jaar dat de tevredenheidsmeting op klinische afdelingen niet door een extern bureau
afgenomen hoefde te worden. De rapportages met de uitkomsten van de CQ- instrumenten zijn eind 2016
beschikbaar gekomen.
16
Onze patiënten gaven Altrecht de volgende gemiddelde waardering:
Instrument Respons Cijfer
CQ ambulant (oud) 633 7,3
CQ ambulant (nieuw) 283 7,5
CQ klinisch geen gegevens bekend door overgangsjaar naar andere methode
Uitkomsten tevredenheidsmetingen patiënten 2016
Naast het onderzoek onder patiënten, wordt ook de tevredenheid van familieleden en betrokkenen gemeten.
Ook hier was 2016 een overgangsjaar, van de papieren vragenlijst naar de digitale vragenlijst. In 2016 is
uitgewerkt hoe de betrokkenen-vragenlijst geautomatiseerd kan worden. Er moeten nog enkele besluiten
genomen worden om het proces te optimaliseren.
De uitkomsten van de onderzoeken worden met de Patiëntenraad en Familieraad en de betreffende
eenheden besproken. De resultaten van de tevredenheidmetingen worden enerzijds gebruikt voor interne
sturing en kwaliteitsverbetering en anderzijds voor de externe verantwoording (aan de hand van
vastgestelde prestatie-indicatoren).
ROM
Een belangrijk doel van ROM (Routine Outcome Monitoring; in Nederlands: regelmatig uitkomsten meten) is
de patiënt inzicht te geven in de resultaten van de behandeling en behandelaren een terugkoppeling te
geven over het effect van hun werk, zodat zij hun werkwijze, indien nodig, bij kunnen stellen. Altrecht levert
maandelijks gegevens aan de Stichting benchmark GGZ (SBG).
ROM-responspercentages afgesloten DBC’s
2016 Voor- en
nameting
Alleen
voormeting
Alleen
nameting
Geen
meting
N=
Altrecht 54% 18% 10% 19% 10.970
Landelijk 47% 23% 8% 22% 476.310
De ROM-respons neemt toe binnen Altrecht, maar wat wij nog belangrijker vinden is dat de resultaten van
de ROM-metingen benut worden in het individuele behandelproces. De doelstelling voor 2017 is om de
delta T onderdeel te laten zijn van de besprekingen met de patiënt, waardoor inzicht ontstaat in de mate
waarin een behandeling effect heeft. Tevens kan dit inzicht bijdragen aan het leveren van doelmatige en
gepaste zorg.
17
Interne audits
De volgende interne audits zijn in 2016 uitgevoerd:
Separatienormen Inspectie voor de Gezondheidszorg
HACCP
Actualiteit documenten Informatisering en Zorgadministratie (IZA)
Overlegstructuur IZA
Somatische jaarscreening klinisch
Somatische screening na opname
CONO-registratie (CONO = Coördinerend Orgaan Nascholing en Opleiding in de ggz)
VRH-bekwaamheidsregistratie (VRH = Voorbehouden en Risicovolle Handelingen)
Zelfevaluatie medicatieveiligheid
Medicatie/parenterale geneesmiddelen
Controle medicatie/opiaten Psychiatrie en verslaving
HIC-audit (HIC = High en Intensive Care)
De verslagen worden verspreid onder de belanghebbenden. De opvolging van verbeterpunten wordt belegd
bij de verantwoordelijke(n) van de eenheid waar de uitkomsten betrekking op hebben.
De monitoring van de opvolging van verbeteracties uit audits is geborgd in het verbeterregister van de
T-rapportages. Hierin leggen de leidinggevenden verantwoording af aan de Raad van bestuur over wat er
met de uitkomsten en opvolging is gedaan.
Medicatieveiligheid
Ook in het verslagjaar is door de Geneesmiddelencommissie van Altrecht, in samenwerking met de
medicatiefunctionarissen van de zorgeenheden, gewerkt aan de medicatieveiligheid. Wat gebeurde onder
meer in 2016?
Er zijn 11 FTO’s (Farmaco Therapeutisch Overleg) georganiseerd.
Er vonden 2 x 3 (locatie) scholingsmomenten voor de medicatiefunctionarissen plaats met als
onderwerpen ‘resultaten quickscans’, ‘geactualiseerde handleiding medicatieproces’ en evaluatie
‘Medimo door toedieners’.
QuickScan ‘Opslag, bewaring en verantwoording OW (Opium Wet) geneesmiddelen’.
Tevens zijn de noodvoorraden medicatie ANW-hoofden in Utrecht en Den Dolder bezocht.
Medicatiereviews van patiënten die langdurig (langer dan 1 jaar aansluitend) opgenomen zijn.
De medicatie-reviews vonden plaats in 4 klinische eenheden van Altrecht.
Begin 2016 is besloten over te stappen naar een ander elektronisch voorschrijfsysteem.
Na een zorgvuldige selectieprocedure is in augustus gestart met de gefaseerde implementatie van
Medimo. Vanaf 15 december werken alle artsen (voorschrijvers) en toedieners van Altrecht en de
medewerkers van Brocacef Ziekenhuisfarmacie met deze applicatie.
In het eerste kwartaal van 2016 werd de geactualiseerde versie van de Handleiding Medicatieproces
Altrecht gepubliceerd. De implementatie van Medimo in het laatste kwartaal van 2016 heeft als
consequentie dat deze handleiding op verschillende thema’s opnieuw aangepast moet worden.
Dit zal plaatsvinden in het eerste kwartaal van 2017.
18
Separatiepreventie
Binnen Altrecht is veel aandacht voor het terugdringen van dwang- en drangmaatregelen, waaronder
separatie. Eind 2015 is de High en Intensive Care in Utrecht geopend. De meeste separaties vinden plaats
op deze afdeling (75% van het totaal). Na een moeizame opstartperiode (nieuwe teams die aan elkaar
moeten wennen, veel vacatures) lukte het aanvankelijk niet om minder te separeren. Daarbij willen we
opmerken dat de start van een High en Intensive Care overal in Nederland aanvankelijk moeizaam verloopt
met in het begin een terugval.
Afgelopen jaar is er geïnvesteerd in de samenwerking binnen de teams en in de samenwerking tussen de
HIC-teams onderling op de verschillende bouwlagen. Met elkaar zijn zij tot nieuwe werkafspraken en
interventie-afspraken gekomen. De resultaten daarvan werden de laatste maanden van 2016 ook zichtbaar.
De verwachting is dat de separeercijfers in 2017 beduidend lager zullen zijn.
12 grote ggz-instellingen, waaronder ook Altrecht, ondertekenden in juni 2016 een convenant waarin ze
aangeven in 2020 geen gebruik meer te zullen maken van de minimalistisch ingerichte separeercellen zoals
we die vandaag de dag kennen. In het convenant, het zogenaamde Dolhuys Manifest, wordt deze
doelstelling als volgt gemotiveerd: ‘Wij verklaren dat separeren geen zorg of hulp is: het wordt gebruikt uit
onmacht en ervaren als straf. Angsten, wanen en destructieve gedachten kunnen worden versterkt.
Separeren is ook belastend voor de hulpverleners: het ondermijnt een respectvolle relatie met de patiënt en
belemmert effectieve hulp en zorgverlening.’ Met de inzet van de kennis van ervaringsdeskundigen en
(ex-)patiënten en de inzet van humane alternatieven, kan adequaat hulp geboden worden aan patiënten die
in een crisissituatie verkeren en gebruik van de separeerruimte worden voorkomen.
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
45000
Separatie totaalduur in uren
19
Suïcidepreventie
In 2016 was er sprake van een toename van het aantal suïcides: 35 tegenover 22 in 2015. Overigens is
deze stijging ook in het landelijke beeld te zien. Altrecht is in 2017 onderzoek gestart, dat kort voor de zomer
moet leiden tot de noodzakelijke verbeterpunten.
In 2016 is de suïcidecommissie 4 keer bij elkaar geweest. Eind 2015 heeft een extern deskundige een
onderzoek gedaan naar de implementatie van het suïcidepreventiebeleid in Altrecht. De conclusie was dat
Altrecht steeds meer vooruitgang boekt in haar suïcidepreventiebeleid. Maar er waren ook een aantal
aanbevelingen. Deze aanbevelingen zijn in 2016 verder uitgewerkt:
Ontwikkelen van een vervolgtraining op de basis training EHBS (Eerste Hulp Bij Suïcidepreventie).
Twee psychiaters hebben de training ‘Omgaan met chronische suïcidaliteit’ ontwikkeld. In 2017 zit
deze training in het scholingsprogramma.
Richtlijnen ontwikkelen wanneer een structuurdiagnose opgesteld moet worden. De suïcidecommissie
heeft hiervoor een richtlijn geschreven.
Ontwikkelen van een structuurdiagnose ‘light’ in het basisonderzoek bij de intake. De suïcidecommissie
heeft in het format basisonderzoek een aantal vaste items toegevoegd bij de uitvraag suïcidaliteit.
Begin 2017 zullen deze in het Elektronisch Patiëntendossier opgenomen zijn.
De voorzitter van de suïcidecommissie is actief in Supranet. Supranet is het lerend netwerk waaraan
14 ggz-instellingen deelnemen. Door uitwisseling van informatie over suïcides en voorbeelden van goede
preventieve zorg, zullen zij het aantal suïcides en pogingen onder hun patiënten fors terug dringen.
Klachtenbehandeling 2016
De Commissie Klachtenbehandeling Cliënten/Patiënten Altrecht (CKC/P) behandelde ook dit verslagjaar
zowel klachten op basis van de Wet Klachtrecht Cliënten Zorginstellingen (WKCZ) als de Wet Bijzondere
Opneming Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ).
Op verzoek van de Raad van Bestuur behandelt de klachtencommissie ook klachten die door familie of
naastbetrokkenen zijn ingediend. Het betreft hier klachten van familie over de wijze waarop zijzelf worden
geïnformeerd of worden betrokken bij de behandeling van hun familielid.
De commissie bestaat uit een externe voorzitter, externe juristen en Altrechtmedewerkers uit verschillende
disciplines, waaronder psychiaters, psychologen en anderen en wordt ondersteund door een ambtelijk
secretaris. De commissie behandelt klachten op grond van het ‘Altrecht-klachtenreglement WKCZ/BOPZ’
(herzien in augustus 2015) en publiceert ieder jaar een eigen jaarverslag, waarmee wordt voldaan aan de
verplichting uit artikel 2, lid 7 van de WKCZ.
Op de website van Altrecht, www.altrecht.nl, is alle informatie over de klachtenbehandeling voor patiënten
beschikbaar, inclusief het Altrecht-klachtenreglement. Hier is ook een digitale folder beschikbaar. Een en
ander kan ook in papieren versie op aanvraag aan patiënten en andere belangstellenden worden
toegezonden.
20
Voorbereiding nieuwe wet Wkkgz
Aandacht is in dit verslagjaar besteed aan de ontwikkelingen in het kader van nieuwe wetgeving.
Met ingang van 1 januari 2016 is de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in werking getreden.
Tot 1 januari 2017 hadden organisaties de tijd om de uitvoering van deze wet te implementeren. Deze wet
beoogt ‘zowel de klachtopvang in de zorg als de afwikkeling van medische schadeclaims te verbeteren’,
onder andere door het verplicht stellen van een klachtenfunctionaris en een 'vereenvoudigde' afhandeling
van medische schadeclaims door een externe geschilleninstantie. De wet vervangt de WKCZ (Wet
klachtrecht cliënten zorgsector).
Altrecht heeft in dit verslagjaar voorbereidingen getroffen voor een nieuwe klachtregeling, aanpassing van
het klachtenreglement van de klachtencommissie en de invulling van de vacature van klachtenfunctionaris.
Altrecht heeft met ingang van 1 januari 2017 een klachtenfunctionaris aangesteld, die - laagdrempelig en
dicht bij de patiënten - klachten zoveel mogelijk zal opvangen en oplossen. Als dit ‘informele traject’ niet lukt,
dient de klachtenfunctionaris een klager alsnog door te verwijzen naar de klachtencommissie die de klacht in
een ‘formeel traject’ in behandeling neemt. Hoewel de nieuwe Wkkgz een klachtencommissie niet meer
verplicht stelt, heeft de Raad van Bestuur ervoor gekozen toch de huidige klachtencommissie te handhaven,
mede vanwege ‘het lerende effect van een eigen klachtencommissie’ en vanwege het feit dat - ook in de
toekomst - een klachtencommissie voor behandeling van BOPZ-klachten noodzakelijk blijft.
Onderstaande cijfers hebben betrekking op klachten die de Commissie Klachtenbehandeling
Cliënten/Patiënten Altrecht in behandeling heeft genomen voor Altrecht (zonder Aventurijn; voor zorgeenheid
Aventurijn is een afzonderlijk jaarverslag samengesteld, aangezien Aventurijn sinds januari 2016 formeel
verbonden is aan het nieuwe samenwerkingsverband Fivoor).
In 2016 heeft de CKC/P voor Altrecht in totaal 87 klachtmeldingen in behandeling genomen. Een
klachtmelding kan meerdere klachten bevatten; in totaal ging het in dit verslagjaar om 154 klachten.
Afhandeling van klachtmeldingen 2016
BOPZ WKCZ Familieklachten Totaal
Aantal klachtmeldingen 51 34 2 87
Aantal klachten 75 77 2 154
Hoorzittingen 32 15 0 47
- gegronde klachten 13 16 0 29
- ongegronde klachten 42 30 0 72
Bemiddelingsgesprekken 3 5 0 8
- geslaagd 2 8 0 10
- niet geslaagd 3 2 0 5
Anders* 15 21 2 38
* Anders (38):
BOPZ: Klacht ingetrokken nadat hoorzitting/bemiddeling al was georganiseerd (6); klacht ingetrokken na stop dwangbehandeling (1);
klacht ingetrokken na ontslag (3); klacht ingetrokken (3); klacht niet ontvankelijk (1); klacht intern opgelost (1).
WKCZ: Klager reageert niet meer op verzoeken klachtencommissie (3); klacht ingetrokken na schriftelijk verweer (5); klacht niet
ontvankelijk (1); klacht ingetrokken na ontslag (2); klacht ingetrokken (8); klacht verwezen naar Raad van Bestuur in verband met
schadeclaim (1); nog in behandeling (1). Familie: klacht ingetrokken na schriftelijk verweer (1); klacht ingetrokken (1).
21
Termijn afhandeling klachten 2016
BOPZ-klachten WKCZ-klachten
Binnen 2 weken behandeld (=
wettelijke termijn BOPZ voor
lopende dwang
Binnen 4 weken behandeld (=
wettelijke termijn BOPZ voor reeds
afgelopen dwang)
Binnen 6 weken behandeld
(= wettelijke termijn WKCZ)
2016 87% 96% 76%
2015 87% 98% 68%
2014 55% 85% 55%
GGZ voor Jeugd
Welke waren de belangrijkste algemene ontwikkelingen bij jeugd en welke transitie is doorgemaakt in 2016?
In 2016 is een organisatiestructuur ontwikkeld waarmee Altrecht als het gaat om de ggz voor jeugd in 2017
van op stoornis gerichte teams naar een meer gebiedsgericht aanbod in specialistische teams gaat.
Daarnaast blijft Altrecht ook bovenregionaal hoogspecialistische behandeling bieden (groepen, deeltijd) voor
de patiënten waarvoor andere jeugd ggz-instellingen geen aanbod hebben. Dit is gedaan in overleg met de
verschillende regio’s waar Altrecht een contract mee heeft, zodat ons aanbod zo goed mogelijk aansluit bij
de regionale en lokale omstandigheden.
Dit alles heeft geleid tot een blauwdruk van de gebiedsgerichte specialistische jeugd-ggz, zoals we die in de
regio’s willen bieden. Naast de beweging richting de wijk, is ook gekeken of het aanbod dat wij bieden past
bij de vraag uit de regio. Dit heeft ertoe geleid dat we, naast het poliklinisch aanbod, het aanbod van
outreachende hulp gaan uitbreiden, zodat we de zorg, indien nodig, ook in de directe omgeving van de
patiënt kunnen aanbieden. Ook is er dit jaar veel aandacht besteed aan het verbeteren van de samen-
werking met de buurt- en wijkteams en met de zorgaanbieders in de regio. Doel is om een bijdrage te
kunnen leveren aan een integraal aanbod van specialistische jeugdhulp in de directe omgeving van de
patiënt.
Contact met gemeenten
Altrecht heeft regelmatig overleg met de verschillende regio’s waar zij een contract mee heeft. In deze
contacten leren we elkaar beter kennen met als gevolg een verbetering van de afstemming en
samenwerking met de gemeenten. Nog niet alle knelpunten zijn opgelost, maar de verwachting is dat we
deze uiteindelijk samen gaan oplossen.
Ontwikkelingen in 2017 met betrekking tot de regio-indeling De voorbereidingen die in 2016 zijn getroffen in de beweging naar meer gebiedsgericht werken, zullen in
2017 geconcretiseerd worden. In maart 2017 is een regionaal pilotteam gestart in de regio Lekstroom. In alle
overige regio’s zijn kwartiermakers gestart die de voorbereidingen treffen voor de start van de regioteams
die eind 2017 operationeel worden. In totaal komen er 4 regioteams voor de regio’s Stad Utrecht, Lekstroom,
West-Utrecht en Gooi en Vechtstreek, Zuidoost-Utrecht, Rivierenland en Food Valley. Naast de regioteams
zal er nog een bovenregionaal aanbod zijn, zoals de polikliniek Het Jonge kind, de deeltijdbehandeling voor
Autisme, groepsbehandelingen (ADHD, agressie-regulatie, identiteitsontwikkeling) en het DGT-team dat zich
specifiek richt op patiënten met ernstige persoonlijkheidsstoornissen. Dit aanbod bieden we bovenregionaal
aan, omdat dit een aanbod is voor een hele specifieke doelgroep, waarvoor vanuit de verschillende regio’s
onvoldoende vraag is om dit regionaal aan te bieden.
22
Kwaliteit van zorg
De kwaliteit van zorg waarborgen wij onder andere door de zorg te bieden volgens de laatste
wetenschappelijke inzichten en volgens de vastgestelde richtlijnen voor behandeling van de
beroepsverenigingen van psychiaters, psychologen en psychotherapeuten. We gebruiken ook de Richtlijnen
van het Kenniscentrum Kinder- en jeugdpsychiatrie en het Trimbos Instituut. Dit doen we zowel voor de
groep van 0 tot 18 jaar als voor de doelgroep jongvolwassenen van 18 tot 24 jaar.
Wij behandelen alle voorkomende psychiatrische stoornissen. Bij een aantal stoornissen, zoals ADHD bij
jongvolwassenen, ernstige eetstoornissen, bipolaire stoornissen, complexe psychotische stoornissen,
somatoforme stoornissen en complexe persoonlijkheids- en angststoornissen, verwijzen wij patiënten door
naar de specialistische afdelingen binnen Altrecht.
Wanneer een patiënt wordt doorverwezen naar of in behandeling komt bij Altrecht, stellen wij regelmatig
samen met de patiënt en de familie vast of de doelen die zijn opgesteld zijn behaald en of er nog een
andere, aanvullende behandeling nodig is. Het kwaliteitsbeleid van Altrecht wordt verder vooral
vormgegeven door regelmatige effectmetingen met behulp van de Routine Outcome Monitoring (ROM).
Afhankelijk van de zorgeenheid en de behandelmodule vragen wij patiënt of ouders of de behandelaar om
onder andere vragenlijsten in te vullen over de uitkomsten van de zorg.
Naast de ROM-metingen wordt met regelmaat de patiënttevredenheid gemeten door middel van een
enquête, een meetinstrument dat landelijk is ontwikkeld en binnen veel ggz-instellingen wordt gebruikt.
Gevraagd wordt naar de tevredenheid van de patiënt over:
• de ontvangen informatie;
• de mate van inspraak bij de behandeling;
• de hulpverlener;
• het resultaat van de behandeling.
Daarnaast wordt aan de patiënt gevraagd een rapportcijfer te geven voor de totale behandeling en eventuele
aanvullende suggesties te doen. Gemiddeld gaven de patiënten een 6,5.
De uitkomst van deze metingen geeft ons informatie die ons kan helpen onze zorg en service aan onze
patiënten te verbeteren.
Klachtenbehandeling Jeugd In 2016 zijn er op de afdelingen waar jeugdigen tot 18 jaar onder behandeling zijn, geen officiële klachten
binnengekomen bij de Klachtencommissie. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat onze patiënten altijd tevreden
zijn over de zorg die zij ontvangen, maar in de praktijk wordt dit altijd goed opgepakt door de behandelaren.
In de behandelfase wordt met regelmaat de behandeling met de patiënt en de naastbetrokkenen, zoals
bijvoorbeeld de ouders en verzorgers, geëvalueerd en wordt, indien gewenst, op basis van deze evaluatie
het behandelplan aangepast. Zodoende proberen wij zo goed mogelijk aan te sluiten bij de vraag van onze
patiënten. Mocht een patiënt of ouder/verzorger een klacht hebben, dan gaan we als behandelaren in
gesprek, waarbij er desgewenst een leidinggevende, patiënten- of familievertrouwenspersoon aanwezig is.
We wijzen hen ook op de klachtenprocedure van Altrecht.
23
Wetenschappelijk onderzoek verslagjaar 2016
Het wetenschappelijk onderzoek dat bij Altrecht wordt uitgevoerd staat ten dienste van de kwaliteit van de
patiëntenzorg, kennisontwikkeling en de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden.
Maar een klein deel van onze medewerkers is enkel bezig met onderzoek. De meeste van onze ruim 100
onderzoekers zijn ook werkzaam als behandelaar. Daardoor is er een continue wisselwerking tussen het
onderzoek en de praktijk. Altrecht werkt hierin samen met universiteiten en hogescholen – onder andere
voor studenten die in het kader van hun opleiding wetenschappelijk onderzoek moeten doen -, andere
zorginstellingen en onderzoeksinstituten.
Onderzoekslijnen
Altrecht heeft vijf onderzoekslijnen die het merendeel van de wetenschappelijke onderzoeksprojecten
beslaan. Vanwege de vorming van het samenwerkingsverband Fivoor van Altrecht Aventurijn met Palier en
FPC De Kijvelanden is de onderzoekslijn Agressie en Gedrag geen Altrecht-onderzoekslijn meer. Wel blijven
de goede samenwerkingsrelaties met deze onderzoeksgroep in stand.
De onderzoekslijnen zijn:
Angst- en OCD spectrumstoornissen (Obsessieve Compulsieve Stoornissen);
Bipolaire Stoornissen;
Eetstoornissen;
Psychosomatiek;
Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA) - Rehabilitatie, Behandeling en Zingeving.
Ook behandelaren van andere stoornissen zijn betrokken bij wetenschappelijk onderzoek. Zij werken dan
samen met (onderzoek binnen) een Altrecht onderzoekslijn of met onderzoek onder regie vanuit een andere
instelling, veelal een universiteit of universitair medisch centrum.
TOPGGz
De stichting Topklinische GGz wil de hoogspecialistische zorg binnen de geestelijke gezondheidszorg
bevorderen en faciliteren. Zij doet dit onder andere door het TOPGGz-keurmerk uit te reiken aan afdelingen
die voldoen aan strenge criteria. De vier eerstgenoemde onderzoekslijnen omvatten de vier TOPGGz-
afdelingen van Altrecht: Altrecht Academisch Angstcentrum, Altrecht Bipolair, Altrecht Eetstoornissen
Rintveld en Altrecht Psychosomatiek Eikenboom. Dit betekent dat deze afdelingen hooggespecialiseerde
patiëntenzorg bieden volgens de laatste wetenschappelijke inzichten, in combinatie met wetenschappelijk
onderzoek, innovatieve behandelingen en verspreiding van kennis door onder meer een scholingsaanbod
voor andere zorgprofessionals. TOPGGz-afdelingen richten zich op patiënten die vanwege ernstige,
complexe en/of zeldzame aandoeningen onvoldoende resultaat hebben van een behandeling in de
specialistische geestelijke gezondheidszorg. Het TOPGGz-keurmerk heeft een geldigheidsduur van vier jaar.
In het verslagjaar hebben geen hervisitaties plaatsgevonden voor prolongatie van het keurmerk; deze zullen
in 2017 voor drie van de vier TOPGGz-afdelingen plaatsvinden.
Altrecht hecht veel belang aan de continuïteit van de TOPGGz-afdelingen vanwege de toegevoegde waarde
van deze hoogspecialistische zorg aan het aanbod van Altrecht en de bijdrage van Altrecht aan
praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek en zorginnovatie.
24
Hoogleraren
Vanwege de samenwerking tussen Altrecht en de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit
Utrecht zijn er in samenwerking met de Universiteit Utrecht twee 'academiseringshoogleraren' bij Altrecht:
Prof. dr. Annemarie (A.A.) van Elburg, hoogleraar Klinische Psychopathologie in het bijzonder
Eetstoornissen, kinder- en jeugdpsychiater bij Altrecht Eetstoornissen Rintveld.
Tot 1 september 2016: prof. dr. Iris (I.M.) Engelhard, leerstoel Academisering van de GGZ, psycholoog
en cognitief gedragstherapeut.
Per 1 september 2016 is prof. Engelhard als academiseringshoogleraar opgevolgd door prof. dr. Marcel
(M.A.) van den Hout, hoogleraar Klinische psychologie in het bijzonder Experimentele Psychopathologie,
klinisch psycholoog en 2 dagen per week werkzaam bij het Altrecht Academisch Angstcentrum.
Met de benoeming van een derde academiseringshoogleraar per 1 oktober 2016 heeft de academisering
van Altrecht een verdere impuls gekregen:
Prof. dr. W. (Wiepke) Cahn, leerstoel Psychiatrie in het bijzonder Lichamelijke Gezondheid bij
Psychiatrische Aandoeningen, is vanuit het UCMU Hersencentrum voor 1 dag per week bij Altrecht
werkzaam.
Daarnaast zijn er enkele andere medewerkers van Altrecht die een (bijzondere) leerstoel bekleden en er zijn
externe hoogleraren die samenwerken met (meestal TOPGGz) afdelingen van Altrecht. Dergelijke
samenwerkingsverbanden stimuleren het wetenschappelijk onderzoek en het onderzoeksklimaat bij Altrecht.
Prof. dr. A.W. (Arjan) Braam, psychiater bij Altrecht Acute Psychiatrie en A-opleider Altrecht.
Bijzondere leerstoel Levensbeschouwing en Geestelijke Volksgezondheid, met bijzondere aandacht
voor de Psychiatrie, Universiteit voor Humanistiek.
Prof. dr. R.W. (Ralph) Kupka, psychiater bij Altrecht Bipolair en GGZ Ingeest.
Leerstoel Bipolaire stoornissen, VU Medisch Centrum.
Prof. dr. R.A.H. (Roger) Adan, leerstoel Moleculaire farmacologie, UMCU. Samenwerking met Altrecht
Eetstoornissen Rintveld.
Prof. dr. M.J.M. (Rinie) Geenen, bijzondere leerstoel Psychosociale aspecten van reumatische
aandoeningen, Universiteit Utrecht faculteit Sociale Wetenschappen. Samenwerking met Altrecht
Psychosomatiek Eikenboom.
Prof. dr. H. (Henk) Nijman, hoofdonderzoeker, Altrecht Aventurijn/Fivoor.
Bijzondere leerstoel Forensische psychologie, Radboud Universiteit Nijmegen.
Kwaliteit en beleid
Commissie Wetenschappelijk Onderzoek (CWO)
De CWO bewaakt de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek dat bij Altrecht wordt uitgevoerd en ziet
erop toe dat wordt voldaan aan de (wettelijke en interne) eisen en regels omtrent wetenschappelijk
onderzoek. Ook levert de CWO input voor het onderzoeksbeleid van Altrecht.
Alle onderzoeksactiviteiten waar patiënten van Altrecht bij betrokken zijn, binnen Altrecht of extern, moeten
door de CWO worden goedgekeurd voordat er kan worden gestart met een onderzoek. Het aantal
onderzoeken dat jaarlijks bij de CWO wordt ingediend ligt rond de 25 à 30.
In 2016 is de vernieuwde CWO-beoordelingsprocedure vastgesteld. Dit was enerzijds nodig vanwege de
nieuwe organisatiestructuur die in 2015 is doorgevoerd. Anderzijds maken strengere regels en
privacywetgeving het ook noodzakelijk dat de procedure regelmatig tegen het licht wordt gehouden.
25
Adviesraad Wetenschappelijk Onderzoek (AWO)
In 2016 is de AWO van start gegaan. Deze adviesraad heeft een tweeledige taak: hij adviseert de Raad van
Bestuur over het Altrechtbrede onderzoeksbeleid en de onderzoekslijnen kunnen adviezen krijgen van deze
raad. De onderwerpen en thema’s die bij de AWO ter tafel komen, sluiten dan ook nauw aan bij de praktijk
van de onderzoekslijnen. De AWO bestaat uit een vertegenwoordiger en een hoogleraar van elke Altrecht-
onderzoekslijn, de drie ‘academiseringshoogleraren’ en de voorzitter van de CWO.
Ter ondersteuning van de onderzoekers en het wetenschappelijk onderzoek bij Altrecht is er Altrecht
Science, bestaand uit een klein centraal bureau dat onder andere de ambtelijk secretariaten van de
Commissie Wetenschappelijk Onderzoek en de Adviesraad Wetenschappelijk Onderzoek voert.
In 2016 vond de HKZ-audit plaats van Altrecht Science, waarbij ook over de onderzoeksprocessen binnen
Altrecht is gesproken. Er zijn geen bijzonderheden of tekortkomingen naar voren gekomen.
Publicaties
In 2016 hebben veel Altrechtmedewerkers bijgedragen aan het uitdragen van de resultaten van
(wetenschappelijk) onderzoek en de implementatie ervan in het klinische proces. Dit komt ten goede aan de
kwaliteit van de behandeling en de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden. Er is gepubliceerd in
internationale en nationale wetenschappelijke tijdschriften, presentaties zijn gegeven bij (inter-)nationale
congressen of er is bijgedragen aan scholingen.
Onze medewerkers waren ook zichtbaar in de populaire media en op regionale en nationale televisie en
radio. Er zijn presentaties gehouden voor patiëntenverenigingen en er is gepubliceerd in tijdschriften van
patiëntenverenigingen. De publicatielijst 2016, die wij in juli op onze website www.altrecht.nl zullen plaatsen,
geeft een beeld van al deze publicatieactiviteiten.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
Het inkoopbeleid van Stichting Altrecht heeft in 2015 een update gehad. Maatschappelijk verantwoord
ondernemen en duurzaamheid zijn aspecten die zijn toegevoegd aan het beleid. Voor inkooptrajecten >
€ 100.000,- aan inkoopomzet per jaar zal Altrecht altijd de eis stellen dat de leverancier 5% van de
inkoopomzet zal besteden aan Social Return.
In 2016 is Altrecht actief aan de slag gegaan met de wettelijke verplichtingen vanuit de Wet Milieubeheer en
de European Energy Directive (EED-audits). Voor onze instellingsterreinen in Utrecht en Zeist zijn de EED-
audits opgesteld en in overleg met het bevoegd gezag besproken. Voor 2017 staan energiebesparende
maatregelen vanuit deze EED-audits in de planning. Eén van de energiebesparende maatregelen is het
toepassen van zonne-energie. Hiervoor is eind 2016 vanuit de SDE+ subsidie, subsidie verkregen. In 2017
zullen haalbaarheidsonderzoeken plaatsvinden en de business cases voor realisatie worden uitgewerkt.
In de contracten voor drukwerk en koffieautomaten worden duurzaamheidsaspecten meegenomen, het
drukwerk van Altrecht voldoet aan het EU- Ecolabel en de koffiebekers in de automaten zijn van rietsuiker
gemaakt en hierdoor 100% herbruikbaar en/of composteerbaar. In 2016 heeft Altrecht ook deelgenomen aan
de aanbesteding Energie die door het inkoopcollectief van Intrakoop is uitgevoerd. Hiermee heeft Altrecht
per januari 2019 gerealiseerd dat zij 100% Nederlandse Windenergie en CO2 gecompenseerd aardgas
inkoopt. Dit is momenteel één van de hoogste standaarden van duurzame energie die voor Altrecht
realiseerbaar is.
In 2016 heeft Altrecht haar lidmaatschap van het Milieu Platform Zorg weer actief opgepakt en deelgenomen
aan een aantal ledenbijeenkomsten en werkgroepen rondom Afval en duurzame Inkoop. Dit heeft
geresulteerd in het feit dat Altrecht een vervolg heeft gegeven aan het convenant ‘Verduurzamen en energie
besparen in de Utrechtse Zorg’, door met de gemeente Utrecht, Milieu Platform Zorg en 8 andere Utrechtse
26
zorginstellingen de samenwerkingsovereenkomst ‘Werken aan een goede zorg voor een gezond milieu’ af te
sluiten. Het doel van dit samenwerkingsverband is dat de deelnemende partijen in 2018 door middel van het
behalen van het Bronzen certificaat van de Milieuthermometer Zorg laten zien dat ze hun bedrijfsvoering
duurzaam inrichten om hiermee de CO2-uitstoot te reduceren. Het doel op de korte termijn is om in 2020
30% minder CO2-uitstoot te hebben en 20% van de verbruikte energie zelf duurzaam op te wekken.
De ambitie is om in 2030 CO2-neutraal te zijn. Vanuit deze samenwerking hebben de aangesloten partijen
ook de Green Deal Zorginstellingen Nederland ondertekend. Hiermee sluiten wij ons aan bij een
kennisnetwerk in Nederland om duurzaam te ondernemen binnen de zorg.
27
3. De medewerkers
In de visie van Altrecht staan de patiënt en zijn/haar naasten voorop. Daarbij wordt uitgegaan van het
individuele proces van herstel en wordt de autonomie van de patiënt bevorderd. Om dit te bereiken zetten
onze medewerkers hun expertise ten volle in, stellen zich professioneel bescheiden, gelijkwaardig en
hoffelijk op, zowel in de relatie met de patiënt als in de relatie met ketenpartners. Wij vinden het van belang
dat de medewerkers zich ondersteund voelen, gewaardeerd en tevreden, waardoor zij met toewijding naast
de patiënt staan in zijn/haar herstelproces. Mede door onze opleidings- en onderzoeks-functie dragen de
medewerkers actief bij aan het evalueren, uitdragen en verder ontwikkelen van ggz-expertise, zowel intern
als aan ketenpartners door middel van consultatie en deskundigheidsbevordering. De zorg die geboden
wordt is gepast, waarbij de keuze van de interventie bepaald wordt door criteria als doelbewust, doelgericht
en doelmatig.
Visie HRM
Altrecht stelt de eigen kracht van mensen centraal. Altrecht staat voor een goede balans tussen
werkgeverschap en werknemerschap, door het beste uit de mensen te halen en door duurzame
inzetbaarheid, passend bij de ontwikkelingen die verankerd zijn binnen Duurzaam Altrecht en binnen
financieel gezonde kaders. De HRM-thema’s die daarbij horen zijn: - zelfregie;
- talentontwikkeling en opleiding;
- duurzame inzetbaarheid en vitaliteit;
- mobiliteit en flexibiliteit;
- plezier, bevlogenheid en betrokkenheid;
- verantwoordelijkheden en regelmogelijkheden zo dicht mogelijk bij het patiënt-proces;
- leiderschapsontwikkeling;
- organisatieontwikkeling (inrichting, besturing en cultuur).
HRM-thema’s in 2016
Altrecht heeft het fundament gelegd voor een adaptieve organisatie, die én in control is én voorbereid op de
ontwikkelingen in de ggz. In 2016 zijn hiertoe de HRM-thema’s nader uitgewerkt, door thema's uit te werken
in een visie/kader per thema (wat is de bedoeling, waarom doen we wat we doen, wat is nut en noodzaak),
ze vervolgens te verwerken tot een interventietoolbox per thema om leidinggevenden en medewerkers in
maatwerkvorm optimaal te faciliteren. Ten slotte hebben we gemonitord of we de gestelde doelen hiermee
ook daadwerkelijk hebben behaald (helpende hand en wakend oog).
In 2016 zijn stappen gezet om ook onze teamleiders intensief te betrekken bij de doorontwikkeling van
Altrecht als adaptieve organisatie. Door middel van dialoogtafels is inspiratie opgehaald en geluisterd naar
de dilemma’s en uitdagingen van de leidinggevenden bij Altrecht. Voor 2017 betekent dit een vervolg: we
gaan invulling geven aan de verdere doorontwikkeling van de groep teamleiders/teamcoördinatoren.
28
Duurzame inzetbaarheid
Eind 2016 is een voorzichtige start gemaakt om Duurzame Inzetbaarheid vorm te geven binnen Altrecht.
Initiatieven op dit gebied zijn de deelname aan de week van de werkstress en de borging van praktische
maatregelen in de RI&E. Ook is er een pilot gestart om de jaargesprekken in de vorm van 360-graden-
feedback vorm te geven.
Met betrekking tot het thema Arbeidsomstandigheden was het doel om het beleid te ontwikkelen en gereed
te maken voor implementatie. Dit is gereed en zal in 2017 vervolg krijgen in uitvoerende zin. Medio 2016 is
met de aanstelling van een projectleider preventie begonnen met het opstellen van een vernieuwd
Arbobeleidsplan. De belangrijkste thema’s in het beleidsplan zijn:
- een werkende Risico Inventarisatie & Evaluatie;
- kaders en een praktische basis bieden voor duurzame inzetbaarheid en medewerkersveiligheid;
- actuele en toegankelijk informatie organiseren met betrekking tot Arbo en veiligheid voor
medewerkers.
Altrecht heeft een relatief hoog ziekteverzuim. Doel was én is om het beleid rondom ziekteverzuim verder te
ontwikkelen zodat het verzuim structureel verlaagt en ontwikkelingen in verzuim beter beheersbaar worden.
Een aantal maatregelen is gerealiseerd:
- eind 2016 is er een contract afgesloten met een nieuwe arbodienstverlener. Dit is één van de
stappen in het proces om ziekteverzuim structureel te verlagen door de toegankelijkheid en
slagkracht van de leidinggevenden en de bedrijfsarts te vergroten.
- daarnaast zijn in het najaar trainingen ‘oplossingsgericht verzuimmanagement’ aangeboden aan het
management. Deze trainingen zullen ook in 2017 aangeboden worden, evenals bijeenkomsten voor
de medewerkers.
Op dit moment daalt het verzuim. Ziekteverzuim blijft in 2017 een belangrijk onderdeel van de A3-cyclus van
HRM.
Professionalisering
De ontwikkelingen op het gebied van professionalisering en registratie van zorgprofessionals heeft ook in
2016 zijn vervolg gekregen. Dit proces is een onderstreping van de interne bewegingen op het gebied van
kwaliteitsverbetering en bekrachtiging van het proces van zelfregie. De essentie van dit proces is
bevordering en onderhoud van deskundige beroepsuitoefening en een bij de professie aansluitende
taaktoewijzing.
Participatie in besluitvorming en uitvoering
Altrecht hecht veel waarde aan de stem van de medewerker. Samen met de OR heeft zij een project
vormgegeven om medewerkers vroegtijdig te betrekken en een actieve rol te geven in besluitvorming en
uitvoering van deze besluiten. Dit doen we aan de hand van de Danthe-methodiek. Er is een toolbox
ontwikkeld om participatie handen en voeten te geven. Voor 2017 hebben we de ambitie uitgesproken om
elk project, elke ontwikkeling en elk thema participatief aan te vliegen.
Tenslotte stond 2016 in het teken van voorbereiding op een nieuw personeelsinformatiesysteem per 01-01-
2017. Veel effort is gestoken in het nog beter op orde krijgen van onze werkprocessen en digitale systemen.
29
4. Bestuur, toezicht en medezeggenschap
Governance code
Altrecht onderschrijft de normen met betrekking tot goed bestuur, goed toezicht en adequate
verantwoording, zoals die zijn neergelegd in de Zorgbrede Governance Code en past deze toe. Tevens zijn
eerste voorbereidingen in 2016 getroffen om de Governance code Zorg 2017 toe te gaan passen in 2017 en
verder.
Klokkenluidersregeling
Altrecht wil graag openheid en transparantie betrachten bij al haar activiteiten. Toch kunnen er zich situaties
voordoen waarbij openheid niet vanzelfsprekend is. Altrecht kent daarom een klokkenluidersregeling.
De klokkenluidersregeling maakt dat Altrecht aanspreekbaar is op te goeder trouw gedane meldingen van
redelijke vermoedens van onregelmatigheden respectievelijk van misstanden binnen de organisatie door
werknemers, zonder dat de melder daardoor wordt geschaad in zijn of haar positie. De klokkenluiders-
regeling bestaat naast de klachtenregeling medewerkers. Er is dan ook een verschil tussen een klacht en
een misstand. Een klacht betreft kritiek op - of grensoverschrijdend gedrag binnen - de organisatie
(waaronder ongewenste intimiteiten) die kunnen worden gemeld bij de leidinggevende en/of vertrouwens-
persoon en/of de klachtencommissie individuele medewerkers. Een misstand daarentegen is een
(vermoeden van) onregelmatigheden van ernstige aard buiten de reguliere werkprocessen, zoals strafbare
feiten als fraude en diefstal of ernstige gevaren voor de volksgezondheid, milieu of veiligheid. Een melding
hiervan kan worden gedaan bij de leidinggevende en/of Raad van Bestuur en/of bij een daartoe intern
aangewezen vertrouwenspersoon zijnde de bedrijfsmaatschappelijk werker van Altrecht of een melding bij
een externe vertrouwenspersoon.
In het verslagjaar hebben geen meldingen plaatsgevonden uit hoofde van de regeling.
Raad van Toezicht
Bestuur en toezicht
De taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden en werkzaamheden van de Raad van Bestuur zijn statutair
en in het bestuursreglement vastgelegd. De Raad van Bestuur legt verantwoording af aan de Raad van
Toezicht. De Raad van Toezicht werkt volgens een reglement Raad van Toezicht. Beide documenten
dragen zorg voor een schriftelijke en inzichtelijke vastlegging van de verantwoordelijkheidsverdeling
(informatieprotocol) tussen beide organen. De leden van de Raad van Toezicht hebben geen directe
belangen bij de instelling. Jaarlijks voert de Raad van Toezicht evaluatie- en functioneringsgesprekken met
de Raad van Bestuur.
Samenstelling en onafhankelijkheid
De Raad van Toezicht bestond begin 2016 uit 5 personen en vanaf november 2016 uit 6 personen.
De leden van de Raad van Toezicht zijn onafhankelijk. De heer Büller is benoemd in de Raad van Toezicht
op voordracht van de Patiëntenraad. Bij de aanstellingsprocedure van de twee nieuwe leden in 2016 waren
de drie medezeggenschapsorganen betrokken.
De Raad van Toezicht voldoet qua deskundigheid in totaliteit aan het profiel dat gesteld is in de statuten van
Altrecht. Wijzigingen in nevenfuncties van Raad van Toezichtleden worden gedeeld in de vergadering van
de Raad van Toezicht. Daarmee worden mogelijke belangenverstrengelingen voorkomen.
30
Evaluatie Raad van Bestuur
De Raad van Toezicht ziet toe op het functioneren van het bestuur en beoordeelt in dat kader ook expliciet
het functioneren van beide leden van de Raad van Bestuur.
Overleg met medezeggenschapsorganen
Een delegatie van de Raad van Toezicht heeft tweemaal overlegd met de Ondernemingsraad (conform de
WOR) en een vergadering bijgewoond van de Patiëntenraad.
Informatievoorziening van leden Raad van Toezicht
Naast het deelnemen van een delegatie van de Raad van Toezicht aan overleggen met Patiëntenraad en
Ondernemingsraad, wordt de raad per vergadering voorzien van schriftelijke informatie vanuit de (zorg)-
eenheden van Altrecht. Hierin zijn de voornaamste ontwikkelingen, de voortgang van de ontwikkelingen en
eventuele strategische knelpunten benoemd vanuit de eenheden. Voorts is er 1 keer per jaar een
bijeenkomst waarin de leden van de Raad van Toezicht en de leidinggevenden elkaar ontmoeten en
spreken.
In 2016 heeft verder nog een strategiesessie plaatsgevonden waarin uitgebreid is stilgestaan bij het
strategisch beleid van Altrecht en haar positionering in de markt. Hierbij is de richting naar wijkgericht
werken met andere partners in samenhang met onze hoogspecialistische expertise uitgebreid aan bod
gekomen. Het bespreekbaar maken van keuzen daarin, risico’s, evenals de visie van de Raad van Toezicht
hierop zijn aan bod geweest. Het jaarlijks organiseren van een dergelijke sessie zonder aanvullende
agendapunten komt voort uit een zelfevaluatie van de Raad van Toezicht.
Het inhoudelijk informeren van Raad van Toezichtleden geschiedt tevens door nagenoeg iedere vergadering
te starten met een presentatie van een zorgeenheid of over een inhoudelijke ontwikkeling. Onderstaand treft
u een kort overzicht van thema’s die 1 of meerdere keren aan de orde zijn geweest in de Raad van
Toezichtvergaderingen:
- strategische voortgang (Fivoor, Jeugd, wijkgericht werken, en dergelijke).
- financiële en zorginhoudelijke thema’s (T-rapportage).
- bestuurscontract en de evaluatie van de voortgang van de afspraken.
- vastgoedontwikkelingen binnen Altrecht (waaronder gebiedsvisie terrein Den Dolder).
- werving van Raad van Bestuur- en Raad van Toezichtleden.
Ook vindt eenmaal per jaar dialoog en discussie plaats tussen Raad van toezicht, Raad van bestuur en alle
leidinggevenden en zijn er de uitgebreide overlegvergaderingen waaraan ook de
medezeggenschapsorganen deelnemen.
31
Rooster van aftreden en zittingstermijnen
Conform de Zorgbrede Governancecode staat in de statuten beschreven dat een lid van de Raad van
Toezicht voor een periode van vier jaar wordt benoemd, met de mogelijkheid tot herbenoeming van nog
eens vier jaar:
Naam Datum begin Datum (def.) aftreden Herbenoembaar
ja/nee
Drs. M.J.C. Heeremans 1 januari 2011 1 januari 2019 Nee
Dr. H.A. Büller
5 oktober 2010
5 oktober 2018 Nee
Mw. I. de Jong
9 oktober 2012 9 oktober 2020 Nee
Dhr. W. van Winden
9 oktober 2012 9 oktober 2020 Nee
Dhr. W. Moerman 22 september 2014 1 mei 2016 Nvt
Mw. S.D.T. Zandstra 1 november 2016 1 november 2020 Ja
Ir. H. Abeln 1 november 2016 1 november 2020 Ja
Verslagjaar 2016
De voltallige Raad van Toezicht is in het verslagjaar zes keer bijeen geweest, steeds in aanwezigheid van
de Raad van Bestuur. De Raad van Toezicht heeft overleg met de Raad van Bestuur over de strategie-
bepaling, de keuzen daarin en de risico’s die daaraan verbonden zijn voor de organisatie. Het perspectief
van de patiënt en de continuïteit van de zorgverlening zijn daarbij leidende perspectieven. Tevens is de
bedrijfsvoering en de sturing daarop iedere vergadering onderwerp van gesprek.
De Raad van Toezicht kent drie commissies:
de financiële commissie;
de personele commissie;
de commissie kwaliteit en veiligheid.
De financiële commissie bestaat uit de heer Van Winden (voorzitter), mevrouw De Jong en mevrouw
Zandstra. Deze commissie heeft in 2016 zeven keer vergaderd.
De personele commissie bestaat uit mevrouw Heeremans (voorzitter), de heer van Winden en de heer
Abeln. In het verslagjaar is deze commissie twee maal bijeen geweest.
De commissie kwaliteit en veiligheid bestaat uit de heer Büller (voorzitter), mevrouw de Jong en de heer
Abeln. Deze commissie is in 2016 twee keer bijeen geweest.
32
Raad van Bestuur
In het verslagjaar bestond de Raad van Bestuur uit twee personen, mevrouw R.H.M. Vernimmen (voorzitter)
en de heer R.T.J.M. Janssen (tot 1 mei 2016) en de heer A.C. de Grunt (vanaf 1 september 2016). De Raad
van Bestuur bestuurt op strategische, financiële, inhoudelijke en organisatorische aangelegenheden. De
Raad van Bestuur is collegiaal en integraal verantwoordelijk, maar beschikt wel over een verdeling van
aandachtsgebieden/portefeuilleverdeling. Deze is met de komst van het nieuwe lid herijkt.
De portefeuilleverdeling is als volgt:
R. Vernimmen (voorzitter) L. de Grunt
Raad van Toezicht Financiële commissie Raad van Toezicht
Commissie Kwaliteit en veiligheid Raad van Toezicht Bedrijfsvoering
Bestuursbureau/secretariaat Vastgoed en facilitair
Kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid Informatisering
Herstelondersteunende zorg Financiën, zorgcontractering en inkoop
Specialistische opleidingen (A,P,GGZ,VS) Ondernemingsraad
Patiëntenraad EPD
Familieraad Participatie: Indigo
Participatie: Fivoor HRM
Altrecht Science
Daarnaast dragen beide Raad van Bestuursleden gezamenlijk zorg voor een directe aansturing van de
zorgeenheden.
Ten aanzien van de besturing zijn de volgende uitgangspunten leidend:
verantwoordelijkheden zo dicht (als) mogelijk bij het primair proces.
horizontale naast verticale gerichtheid en gerichtheid op belanghebbenden: patiënt, familie,
medewerkers, verzekeraars, gemeenten, verwijzers, Inspectie, Raad van Toezicht.
gerichte samenwerking.
gebruik van de Danthe-methodiek.
De aansturing van de zorgeenheden wordt vormgegeven door iedere 4 maanden resultaatgesprekken
(T-gesprekken) te hebben met de leidinggevenden van de (zorg)eenheid over de resultaten van de eenheid.
Daarbij ligt de focus op behaalde resultaten, maar zeker ook op het bereiken van nog te behalen resultaten
en de wijze waarop. Dit betreft zowel de (zorg)inhoudelijke als de financiële en bedrijfsvoeringsresultaten.
De ontwikkelingen binnen de eenheid worden besproken, evenals de knelpunten of dilemma’s die ervaren
worden. Daarnaast wordt specifiek aandacht besteedt aan de verbeteracties per (zorg)eenheid. Deze
verbeteracties kunnen voortkomen uit in- of externe audits, klachten of anderszins geconstateerde
verbeterpunten. Deze gesprekken zijn in aanwezigheid van een delegatie van de medezeggenschap.
Deze resultaatgesprekken zijn onderdeel van de planning- en controlcyclus en worden vormgegeven
conform de A3-managementgesprekken. De A3-managementgesprekken zijn onderdeel van de
A3-methodiek die in 2015 is omarmd door Altrecht. In 2016 is gestart met een A3 op Altrecht-niveau en
vervolgens zijn de eenheden aan de slag gegaan met het opstellen van een eigen A3. Deze A3, die gezien
kan worden als jaarplan, focust op de zaken die nog groeiende zijn. Het betreft die thema’s die nog in
ontwikkeling zijn of waar verbeteringen nodig zijn. De A3- methodiek gaat uit van 'Meer focus, meer sturing
en minder papier'. Het vertaalt de missie en visie van de organisatie/eenheid eenvoudig naar concrete
actieplannen en ondersteunt bij de realisatie daarvan. Per april 2016 was de afspraak dat alle
(zorg)eenheden over een eigen A3 zouden beschikken. Naast alle eenheden zijn er ook meerdere teams
33
binnen Altrecht die op basis van de eenheid-A3 een eigen team-A3 hebben opgesteld. De doelstelling voor
2017 is om het gebruik van de A3-methodiek verder door te ontwikkelen, waarbij de A3 digitaal mogelijk in
de vorm van rapportages kan faciliteren.
Belangenverstrengeling
Bij de benoeming van bestuurders beziet de Raad van Toezicht de nevenfunctie(s) van de kandidaat op
mogelijke belangenverstrengeling/verenigbaarheid met de bestuursfunctie. Voor nieuwe nevenfuncties geldt
dat vooraf toestemming gegeven moet zijn door de Raad van Toezicht. Zie voor een overzicht van hoofd- en
nevenfuncties van de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht de bijlagen 1 en 2.
Beoordeling en bezoldiging Raad van Bestuur
De bezoldiging van de bestuurders is gebaseerd op de zogenaamde WNT-norm. De personele commissie
van de Raad van Toezicht bespreekt jaarlijks de aanpassingen in de remuneratie van beide bestuurders,
draagt er daarbij zorg voor dat in geen geval de grenzen van de in deze adviesregeling vermelde normen
(waaronder het Totaal Vast Inkomen) worden overschreden en informeert de Raad van Toezicht hierover.
In de jaarrekening is, conform de door de wet voorgeschreven informatie over de hoogte en de structuur van
de bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur, informatie opgenomen. Planning en control
De Raad van Bestuur vergadert wekelijks. De Raad van Bestuur overlegt periodiek, conform de planning- en
controlcyclus van Altrecht, iedere 4 maanden met alle leidinggevenden van de zorgeenheden. Indien sprake
is van speciale aandachtspunten bij een zorgeenheid, wordt hier maandelijks over gesproken met de Raad
van bestuur totdat de situatie verbeterd is. Iedere maand vindt er een leidinggevendendag plaats onder
leiding van de Raad van Bestuur, waarop actuele inhoudelijke thema’s en ontwikkelingen in gezamenlijkheid
worden besproken en om daar waar mogelijk gezamenlijke besluitvorming te bewerkstelligen. De agenda
wordt vanuit de groep van leidinggevenden voorbereid. Voorts bezoekt de Raad van Bestuur afdelingen en
houdt lunchbijeenkomsten, waaraan medewerkers uit alle geledingen kunnen deelnemen.
Medezeggenschap
Het jaar 2016 heeft vooral in het teken gestaan van de overgang van de tijdelijke Ondernemingsraad met
3 OR’en naar 1 OR. Deze structuur van medezeggenschap sluit goed aan bij de organisatiestructuur van
Altrecht. De nieuw gekozen OR bestaat uit 15 leden en 1 toegevoegd lid vanuit de OR Aventurijn. De OR
wordt ondersteund door 2 ambtelijk secretarissen van bureau medezeggenschap.
De OR heeft 2 commissies ingesteld om zich te verdiepen in een bepaald thema of onderwerp. Het gaat om
de commissie Sociaal Beleid en Veiligheid-Gezondheid-Welzijn-Milieu (commissie SB-VGWM) en de
commissie PR en communicatie, die zich bezighoudt met de communicatie naar de medewerkers toe.
De OR is gaan werken met aandachtsfunctionarissen, een tweetal personen uit de OR die contact houden
met een aantal (zorg)eenheden. Onderwerpen die spelen op een afdeling kunnen bij deze aandachts-
functionarissen onder de aandacht worden gebracht. Vanuit de (zorg)eenheden zijn er ambassadeurs die
contact hebben met de aandachtsfunctionarissen over wat er speelt op hun eigen afdeling. Voor de OR is
participatie een zeer belangrijk onderdeel in de bedrijfsvoering van Altrecht. De OR werkt daarom met de
‘Danthe-methode’, een dynamisch procesmodel voor besluitvorming en participatie in organisaties, waarvan
driehoekgesprekken tussen medewerkers, leidinggevende en OR een belangrijk onderdeel zijn.
De OR heeft de volgende kernvisie:
Een investering in de medewerker is een investering in de patiënt!
34
5 Financiën
Resultaatontwikkeling
Het resultaat over 2016 is uitgekomen op € 477.000. Dit resultaat ligt in lijn met het resultaat over 2015 van
€ 303.000. Omdat dit resultaat in relatie tot de totale opbrengst afwijkt van de interne doelstelling van 2%
vraagt het sturen op een hoger positief resultaat uit gewone bedrijfsvoering aandacht.
Onderstaande tabel laat de ontwikkeling van de opbrengsten, kosten en resultaten over de afgelopen vijf
jaar zien:
Bedragen in duizenden € 2016 2015 2014 2013 2012
Wettelijke budget 173.920 173.830 170.435 183.420 189.355
Overige opbrengsten 10.917 16.348 14.427 11.930 16.527
Totale opbrengsten 184.837 190.178 184.862 195.350 205.882
Kosten 184.679 190.275 185.804 188.892 199.657
Aandeel derden 319 400 36 -48 0
Resultaat 477 303 -906 6.410 6.225
% resultaat vs opbrengsten 0,3% 0,2% -0,5% 3,3% 3,0%
Belangrijke ontwikkelingen die de exploitatie en het resultaat, alsmede de opbouw van het resultaat over
2016 hebben beïnvloed, zijn het beheersen van de contract- en controlerisico’s op met name de
Zorgverzekeringswet en het verder implementeren en borgen van de decentralisatie van de jeugdzorg naar
de gemeenten die in 2015 is ingezet.
De contractrisico’s binnen de Zorgverzekeringswet zijn vanaf het jaar 2014 substantieel. Per verzekeraar
worden deze risico’s gedurende het jaar gevolgd. Waar relevant worden met verzekeraars nadere afspraken
gemaakt hoe eventuele contractoverschrijdingen naar aanleiding van volume en gemiddelde prijs worden
afgewikkeld. Dit zijn intensieve processen die nog niet met alle verzekeraars zijn afgewikkeld. Wel heeft dit
op onderdelen geleid tot het positief bijstellen van de reserveringen die ultimo 2015 reeds hiervoor in de
jaarrekening zijn opgenomen.
Betreffende de controlerisico’s is het zelfonderzoek over het schadelastjaar 2014 in 2017 afgewikkeld. De
hierbij behorende verplichting is op de balans per ultimo 2016 opgenomen. Op basis van het voor het
schadelastjaar 2015 vastgestelde controleplan is een inschatting gemaakt van het risico voor de jaren 2015
en 2016, die als reservering in de balans per ultimo 2016 is opgenomen.
35
Ontwikkeling solvabiliteit en liquiditeit
In onderstaande tabel wordt door middel van een aantal kengetallen de ontwikkeling van de solvabiliteit en
de liquiditeit over de afgelopen vijf jaren weergegeven.
Bedragen in duizenden € 2016 2015 2014 2013 2012
Geconsolideerd eigen
vermogen (EV)
41.624
41.147
40.879
41.942
35.470
Balanstotaal (BT) 146.545 157.151 153.660 190.960 189.315
Solvabiliteit (EV/BT) 28,4% 26,2% 26,6% 22,0% 18,7%
DSCR 1,41 1,25 1,26 2,20 2,39
De solvabiliteit is per ultimo 2016 verbeterd ten opzichte van 2015. Dit vooral door de afname van het
balanstotaal in relatie tot een beperkte toename van het eigen vermogen als gevolg van het resultaat over
2016. Overigens wordt ruim voldaan aan de norm van 15%, zoals de BNG deze voor 2016 in de
kredietovereenkomst heeft opgenomen.
De ‘debt service coverage ratio’ (DSCR) is over 2016 met 1,41 hoger dan in 2015. Bij het bepalen van de
DSCR mag het resultaat uit hoofde van verkoop van gebouwen niet worden meegenomen. In 2015 was in
het resultaat hiervoor een hoger bedrag verantwoord.
Met de DSCR van 1,41 wordt voldaan aan de norm van 1,4 zoals deze door de BNG in de
kredietovereenkomst is opgenomen.
De liquiditeit is per ultimo 2016 iets lager dan 2015 met name door hogere posities ‘nog te factureren’. De
kredietfaciliteit bij de BNG is ruim toereikend. Op basis van de liquiditeitsprognoses kan worden vastgesteld
dat deze ook voor 2017 en 2018 toereikend is.
Financiële instrumenten
Met betrekking tot het gebruik van financiële instrumenten hanteert Altrecht een risicomijdende strategie. In
2016 zijn geen nieuwe afgeleide financiële instrumenten ingezet. Voor 2017 is dat evenmin de planning.
Eventuele financiële instrumenten worden uitsluitend aangehouden indien sprake is van een effectieve
hedge met als doel renterisco’s op langlopende financiering te mitigeren. In het beleid is geen ruimte voor
financiële instrumenten die gericht zijn op het behalen van positieve rendementen op die instrumenten.
Toekomstige ontwikkelingen
Voor 2017 is, met de rendementseis van 2% als uitgangspunt, een begroting vastgesteld, waarin directe
kosten in lijn worden gebracht met de omzetontwikkeling en er aanvullende besparing plaatsvindt op de
indirecte kosten.
Om deze begroting daadwerkelijk te realiseren is een aantal maatregelen genomen zoals :
Strakker sturen op declarabiliteit van medewerkers.
Strakker sturen op beheersing loonkosten (inclusief de inzet van personeel niet in loondienst) en
bijbehorende disciplinemix.
Aandacht voor vitaliteit van medewerkers en beheersing van verzuim.
36
Het hoogfrequent monitoren van de werkelijke productie in relatie tot de gemaakte contractafspraken
ter voorkoming van contractoverschrijdingen. Bij dreigende overschrijding zal vooraf overleg met de
verzekeraar plaatsvinden.
Het verbeteren van de administratieve organisatie, zodat het risico op terugbetalingen uit hoofde van
rechtmatigheid naar aanleiding van zelfonderzoeken wordt beperkt.
Het uitfaseren van, ondanks een verantwoorde bedrijfsvoering, structureel verlieslatende productie
indien de financiers niet bereid zijn hiervoor een passend tarief te vergoeden.
Deze maatregelen worden gedurende het jaar kort-cyclisch gevolgd. Waar nodig worden gedurende het jaar
aanvullende maatregelen genomen indien niet aan de kaders voldaan wordt zoals deze in de begroting zijn
vastgelegd.
Op het gebied van vastgoed wordt, conform het strategisch plan vastgoed, het beleid voortgezet om het
gebruikte aantal vierkante meters zoveel mogelijk te beperken en de leegstand te beheersen. Op korte
termijn worden geen omvangrijke investeringen verwacht die vragen om aanvullende financiering.