View
220
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Hayman's zakgids Roofvogels van europa 9789052109589 De Zakgids Roofvogels van Europa beschrijft alle roofvogelfamilies die in ons land en de rest van Europa voorkomen. Daarnaast zijn ook uilen en klauwieren opgenomen. De schitterende foto's tonen de habitat, het broedgedrag en de jachtmethoden van iedere familie. De kleur-codering per familie vereenvoudigt het herkennen van de soort. Minutieus gedetailleerde kleurenillustraties zorgen ervoor dat zowel de beginnende als de gevorderde kijker de soorten eenvoudig kan determineren.
Citation preview
Roofvogelspeter h
ayman
rob hum
eTIR
ION
NATU
UR
Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa
Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa beschrijft alle roofvogelfamilies die in ons land en de rest van Europa voorkomen, of er regelmatig op bezoek komen.Daarnaast zijn ook uilen en klauwieren in deze uitgave opgenomen. De kleurcodering per familie vereenvoudigt het herkennen van de soort en de schitterende foto’s tonen de vogels in hun natuurlijke habitat en tijdens het jacht- en broedgedrag. De minutieus gedetailleerde kleurenillustraties van elke soort zorgen ervoor dat zowel de beginnende als de gevorderde vogelaar de soorten eenvoudig kan determineren. Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa is de ultieme gids voor elke enthousiaste roof-vogelliefhebber!
In samenwerking met Vogelbescherming Nederland en Natuurpunt.
TIRION NATUURwww.tirion.nl
www.vogelbescherming.nl
www.natuurpunt.be
~<(st!p#=bajfij<
zakgids Roofvogels
van Europa
peter hayman | rob hume
Hayman’s
Haym
an’s zakgids
TIRION NATUUR
isbn 978 90 5210 958 9
De nieuwe zakgids roofvogels cover.indd 1 20-02-2014 17:08
(MC
)
Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 2
001-011_80997.qxd 8/4/05 1:52 PM Page 2
Dit boek is gepubliceerd doorTirion UitgeversPostbus 132883507 LG Utrechtwww.tirion.nl
Omslagontwerp: Aperta.nlVertaling en productie: Ger Meesters
ISBN 978 90 5210 958 9 NUR 435
Voor het eerst gepubliceerd in Engelandin 2006 door Mitchell Beazley, een imp-rint van Octopus Publishing Group Ltd.,LondenOorspronkelijke titel: The Pocket Guide tothe Birds of Prey of Britain and Europe
© 2006 Tekst: Rob Hume© 2006 Octopus Publishing Group
Limited© 2007/2014 voor de Nederlandse taal:
Tirion Uitgevers, UtrechtVierde druk, 2014
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaaktdoor middel van druk, fotokopie, micro-film of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toe-stemming van de uitgever.
No part of this book may be reproducedin any form by print, photocopy, micro-film or any other means without priorwritten permission from the publisher.
Fotoverantwoording: 12/17 Aquila/Juan Martin Simon; 26/27 Windrush Photos/RogerTidman; 29 Windrush Photos/David Tipling; 30 Aquila; 31 Windrush Photos/Colin Carver; 38/41 Windrush Photos/Richard Brooks; 42 Windrush Photos/Roger Tidman; 43Aquila/R T Mills; 52/53 Windrush Photos/Arthur Morris; 55 Windrush Photos/FredericDesmette; 56 Windrush Photos/George McCarthy; 57 Windrush Photos/D Mason; 64/65Windrush Photos/Peter Cairns; 67 Windrush Photos/E A Janes; 68 Windrush Photos/Peter Cairns; 69 Windrush Photos/Roger Powell; 82/83 Aquila/Juan Martin Simon;84/85 Windrush Photos/Peter Cairns; 86 Aquila/Juan Martin Simon; 87 Windrush Photos/Roger Powell; 104/107 Windrush Photos/Richard Brooks; 108 Aquila/Juan Martin Simon; 109 Windrush Photos/John Lawton Roberts; 130/131 WindrushPhotos/David Tipling; 132 Windrush Photos/Pentti Johansson; 134 Aquila/G F Date;135 Aquila/N W Harwood; 162/163 Windrush Photos/Richard Brooks; 165 Aquila/Conrad Greaves; 166 Windrush Photos/John Davies; 167 Aquila/H Kinloch
WespendievenWespendieven zijn in de zomer geheimzinnig ensolitair, maar ze trekken iedere herfst in grote enspectaculaire groepen naar het zuiden
(MC
)
Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 3
l BirdsPage: 2
001-011_80997.qxd 8/4/05 1:52 PM Page 3
Inhoud
4 Inleiding
6 Wat is een roofvogel?
8 Roofvogels determineren
10 De topografie van een roofvogel
12 Gieren
26 Wouwen
38 Kiekendieven
52 Sperwers
64 Buizerds, Visarend
82 Arenden
104 Valken
130 Uilen
162 Klauwieren
176 Register
BastaardarendenDeze prachtige arenden broedenin Oost-Europa, maar komen ’s winters ook voor in het Middel-landse-Zeegebied
001-011-BOP-Intro-NL-5.qxd 03-07-2006 10:06 Pagina 3 (Text B
(MC
)
Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 4
001-011_80997.qxd 8/4/05 1:52 PM Page 4
Roofvogels mogen gezien wordenVogelbescherming Nederland
4–INLEIDING
Een roodborstje is de spreekwoordelijke schattigheid, maar bij rovers
en dieven denken we al snel aan iets slechts. Een dief van kuikens,
daaraan ontleend de kiekendief zijn naam. En de slechtvalk werd nog
in de vorige eeuw incidenteel vervolgd, omdat hij die ‘arme’ stads-
duiven niet met rust kon laten. De mens stond eigenlijk altijd een
beetje ambivalent tegenover roofvogels. Ze waren in zekere zin con-
current van de jagende mens. Maar een havik of arend was ook wel
stoer: symbool van kracht en macht, koninklijk en majestueus.
Roofvogels zijn door de eeuwen heen altijd sterk vervolgd. Vaak
uit onbegrip over hun essentiële rol in voedselketens. Pas later kre-
gen ze meer waardering, maar veilig waren ze allerminst. Zo kende
ons land nog massale roofvogelsterfte in de jaren zestig. Door het ge-
bruik van giftige bestrijdingsmiddelen als DDT kwamen vele roof-
vogels en uilen om. Vandaag de dag vragen weer andere problemen
1 BERGEN EN TOENDRA
2 HEUVELS EN HOOGVLAKTES
3 KLIFFEN, ROTSEN EN STEENGROEVEN
4 AGRARISCHE GEBIEDEN
5 BOSSEN EN WOUDEN
6 HEIDEN EN RUIG GRASLAND
7 MEREN EN MOERASSEN
8 STEDELIJKE GEBIEDEN
VerspreidingskaartenRoofvogels broeden in gebieden die roodzijn ingekleurd; ze brengen de winter doorin gebieden die blauw zijn aangegeven; zekunnen het hele jaar gezien worden in ge-bieden die paars zijn aangegeven. Enkelesoorten zijn nomadisch en trekken buitenhet broedseizoen onregelmatig rond.
SchaalindicatorsHet formaat van iedere vogel wordt vergele-ken met dat van een Houtduif (grijs rechts-boven). De lengte, vlak gelegd, van snavel-punt tot staartpunt, is in centimeters.Voorvogels kleiner dan 60 cm is de schaal 1:67;voor grotere vogels is de schaal 1:133.
HABITATS
Symbolen geven de belangrijkste habitats waarin elk van de vogels kan
worden aangetroffen: het zijn slechts tips, het is geen volledige lijst.
HELEJAAR
ZOMER
WINTER
20–30 cm
001-011-BOP-Intro-NL-5.qxd 03-07-2006 10:06 Pagina 4 (Text B
(MC
)
Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 5
l BirdsPage: 4
001-011_80997.qxd 8/4/05 1:52 PM Page 5
INLEIDING–5
de aandacht van Vogelbescherming Nederland. Verslechtering van
het leefgebied en afname van voedsel bijvoorbeeld spelen sommige
soorten flink parten. Incidenteel vindt er zelfs nog volstrekt zinloze
en illegale afschot of vergiftiging plaats.
Des te meer reden om de roofvogels in de armen te sluiten. En wat
schept een betere band dan ze in de vrije natuur te ontmoeten? De
prachtige zweefvlucht van een bruine kiekendief boven het riet. Een
spectaculaire duik van een slechtvalk. De op libellen jagende boom-
valk. Of de torenvalk die in alle stilte ‘bidt’. We kunnen er in ons
land van genieten. Op pad dus en vergeet vooral deze praktische gids
niet!
Wij waarderen uw aankoop van deze zakgids roofvogels, want u
steunt hiermee het werk van Vogelbescherming Nederland.
SlechtvalkEen forse, nogal gedrongen
vogel in rust, maar vliegendis de Slechtvalk een van despectaculairste vogels
Vogelbescherming Nederland
001-011-BOP-Intro-NL-herz.qxd 29-08-2006 11:27 Pagina 5 (Text
Job: E07-80983 Title: Coastal Birds08-AC32782/ (E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 43
l Birdsage: 42
(MC
)
038-043_C32782.qxd 8/19/05 9:48 PM Page 43
KIEKENDIEVEN–4 3
BroedenGrondnesten
Dominante kuikensNet als bij uilen komen de eieren in de loop van enkele dagenuit. De vroege kuikens zijn daardoor veel groter dan de latereen hebben een monopolie op het voedsel als er een tekort is.
In het voorjaar baltsen kiekendieven hoog boven hun broedgebieden
met energieke, acrobatische manoeuvres en rumoerig, herhaald ge-
roep. Als het vrouwtje de eieren bebroedt, jaagt het mannetje en
geeft hij haar de prooien in een spectaculaire voedselovergavevlucht.
Zoals ook enkele andere roofvogels ruien vrouwtjes kiekendieven en-
kele slagpennen in de periode dat ze de eieren bebroeden. Als het
voedselaanbod voldoende groot is, paren mannetjes kiekendief met
twee of meer vrouwtjes en voorzien hen en het legsel van voedsel.
Hun nesten zijn te vinden in dichte vegetatie op de grond, goed
verborgen tussen heide, gras, gewassen of riet. Er worden maximaal
acht eieren gelegd, die na 29-38 dagen uitkomen. Het vrouwtje be-
gint direct nadat het eerste ei is gelegd met broeden, waardoor de
kuikens aanzienlijk in grootte kunnen verschillen. Bij voedseltekort
verliezen de jongste van hun oudere nestgenoten en zullen snel ster-
ven. De overlevende jongen vliegen na zes weken uit.
Kiekendieven zijn in deze fase bijzonder kwetsbaar voor mense-
lijke vervolging. Ze verdedigen hun nest, waarbij ze indringers die te
dichtbij komen ook daadwerkelijk kunnen aanvallen.
038-051-BOP-Harriers-NL-5.qxd 03-07-2006 10:24 Pagina 43 (Tex
Job:E7-80983 Title:Coastal Birds#175(P) Dtp:183 Page:44
(MC
)
044-051_80983.qxp 7/27/05 2:18 AM Page 44
44–KIEKENDIEVEN
Bruine KiekendiefCircus aeruginosus
DETERMINATIE Een forse kiekendief met het formaat van een
buizerd. Oudere mannetjes hebben een fraai kleurenpatroon, terwijl
vrouwtjes en juveniele mannetjes chocoladebruin zijn met variabele
crème-gele velden op kop en schouders. De bruine rug, grijze staart
en grijze vleugelvelden van een mannetje zijn opvallender dan die
van een onvolwassen mannetje Grauwe (met bruinige rug) en
Blauwe. Een vrouwtje kan worden verward met een donkere Buizerd
of Zwarte Wouw, maar mist de lichte vleugelvelden en diagonale ba-
nen op de bovenvleugel; zweeft met de vleugels in een duidelijke V.
HABITAT Is afhankelijk van uitgestrekte (maar ook kleinere) riet-
velden; jaagt ook boven akkers, weilanden en duinen.
GEDRAG Vliegt meestal laag boven de grond en alleen tijdens de
baltsvluchten op grotere hoogte. Vliegt rustig tegen de wind in,
maar met de wind mee tamelijk snel en wendbaar op weg naar andere
foerageergebieden of in een korte jachtvlucht. Zit in moerassen vaak
op een dode tak of in de top van een struik, maar nestelt diep verscho-
len in het riet.
43–55 cm
VERSPREIDING
Wijdverspreid, maarlokaal; doorgaanseen zomergast,maar in delen vanZ- en W-Europastandvogel
47
Juveniel mannetje aJuveniel heeft smalle, lichte veerzo-men; grotendeels donkerbruin metlichte kop; mannetje heeft slankerevleugels dan het vrouwtje
f MannetjesBroeden vaak in subadult kleed
met grijze gebieden ge-mengd met bruine;
oudere vogels wor-den zuiverder grijsop de vleugels enstaart
038-051-BOP-Harriers-NL-5.qxd 03-07-2006 10:24 Pagina 44 (Tex
(MC
)
Job:E7-80983 Title:Coastal Birds#175(P) Dtp:183 Page:73
stal Birds3 Page:72
070-081_80983.qxp 7/27/05 5:26 PM Page 73
BUIZERDS–7 3
Van boven dAdult (links) donkerevorm en juveniel(rechts) van de ro-dere vorm; kleinlicht veld op dehandpennen,roodachtige staart
Vlucht aAls Buizerd, met iets stijve, afgeme-ten vleugelslag, maar vaak cirkelendop geheven vleugels
Juveniel cLicht met donkere vleu-gelpunten en donkerderlichaam; staart bijnadoorschijnend, neigtnaar roodbruin
c Adult mannetje,rodere vormAdult heeft opvallend zwarte vleu-gelpunt, polsvlekken en vleugelach-terrand; algemene vorm heeft rood-ste lichaam en staart
a Adult,grijzere vormHetzelfde patroon, maar veelgrijzer; donkere vleugelach-terrand en staartband tonendat dit een adult is
064-081-BOP-Buzzards-NL-5.qxd 03-07-2006 10:29 Pagina 73 (Tex
(MC
)
Job:E7-80983 Title:Coastal Birds(AC32782-183) #175(P) Dtp:174 Page:80
070-081.qxp 8/20/05 11:51 AM Page 80
80– BUIZERDS
VisarendPandion haliaetus
DETERMINATIE Een grote roofvogel met een meeuwachtige
vleugelvorm en soepele vlucht, duidelijk zichtbaar op afstand. Don-
kere bovenzijde en lichte onderzijde kenmerkend; wit van onderzijde
kan vaal tonen, maar in de zon zeer helder. Lichte kruin en donkere
oogstreep meestal goed te zien. Geknikte of gehoekte vleugel met
zwarte polsvlek en donkere baan op ondervleugels. Duikt naar vis.
HABITAT Nabij water in beboste rivierdalen, ook langs kusten en
op rotsachtige eilanden. Vaak bij meren en reservoirs tijdens de trek.
GEDRAG Brengt veel tijd door in hoge bomen, op rotsen of door
mensen gebouwde structuren, maar vliegt tijdens het foerageren bo-
ven water, vaak pauzerend om met zware vleugelslag te ‘bidden’ en
met de kop en poten naar voren op vis te duiken. Draagt de vis in de
poten naar zitpost of nest. Voert in het voorjaar een hoge, golvende
baltsvlucht uit met luide, fluitende roepen boven het nestgebied.
52–60 cm
VERSPREIDING
Wijdverspreide zo-mergast in N enNO, maar lokaal;ook in Middelland-se-Zeegebied, waarhij een talrijkedoortrekker is
2457
ADULT
JUVENIEL
fVan onderenDuidelijke knik in vleu-gels in vrijwel alle situ-aties, behalve bij het
zweven op geheel ge-strekte (maar nog steedsgebogen) vleugels
f JuvenielJonge vogel heeft lichte veer-zomen op gehele bovenzijde,vaak het witst op de schou-der; heeft ook een meerroodbruine borstband
064-081-BOP-Buzzards-NL-5.qxd 03-07-2006 10:30 Pagina 80 (Tex
(MC
)
Job: E07-80983 Title: Coastal Birds08-AC32782(170) (E07-80997) 175#(P) Dtp: 36 Page: 124
104-129_C32782.qxd 8/20/05 7:54 AM Page 124
124–VALKEN
GiervalkFalco rusticolus
53–63 cm
VERSPREIDING
Broedt in IJsland en N-Scandinavië; trekt’s winters iets naarhet zuiden, maar verbuiten zijn broedge-bied zeer zeldzaam
1
2
3
7
ADULT
JUVENIEL
JUVENIEL Zittend cJuvenielen hebben blauwgrijze po-ten en snavelbasis, die bij adult
geel zijn; van onderen gestreepter
Lichte juveniel dLoodgrijze tekening op wit; blauwe snavelen poten zijn onderscheid vergelekenmet adult; lichter dan enige Slechtvalk
a KoppatroonZelfs bij de donkerste vogelsgeen verlengde baardstreep, maarwel donkere kap en wangen
a Donkere juvenielDonkerbruin; kop donker maarmet veel minderduidelijkebaardstreepdan juvenieleSlechtvalk
104-129-BOP-Falcons-NL-5.qxd 03-07-2006 10:37 Pagina 124 (Tex
Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 170 Page: 140
130-161-80997.qxd 8/4/05 2:10 PM Page 140
140–UILEN
BosuilStrix aluco
37–43 cm
VERSPREIDING
Grote delen van Eu-ropa, met uitzonde-ring van Ierland, IJs-land, grote delenvan Scandinavië,bergstreken en veeleilanden
5
8
Rechtop zittend dKan alert en vrij slank zijnof ontspannen en gezet;sommige zijn grijzer, an-dere meer roestbruin;witte vlekken op deschouders; zwarteogen in een lichte gezichtssluier
Rustend dVeel ronder als hij slaapt of doe-zelt overdag, kop tussen deschouders getrokken, poten ver-borgen tussen de lichaamsveren
130-161-BOP-Owls-NL-5.qxd 03-07-2006 10:43 Pagina 140 (Text B
Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 36 Page: 158
130-161-80997.qxd 8/4/05 2:10 PM Page 158
Vluchtpatroon dGrote, zware vogelmet brede vleugelsen een vrij egaalbruin uiterlijk; ingoed licht is dezwarte banderingzichtbaar
158–UILEN
OehoeBubo bubo
59–73 cm
VERSPREIDING
Wijdverspreid naaroveral lokaal in M- en O-Europa,zeldzaam in N- enW-Europa, stand-vogel
1235
130-161-BOP-Owls-NL-5.qxd 03-07-2006 10:43 Pagina 158 (Text B
Job: E07-80983 Title: Coastal Birds(E07-80997) 175#(P) Dtp: 36 Page: 176
(MC
)
162-176-80997.qxd 8/4/05 2:14 PM Page 176
176–REGISTER
RegisterAasgier 24arend
Bastaard- 96Dwerg- 88Havik- 90Keizer- 102Schreeuw- 98Slangen- 92Spaanse Keizer- 102Steen- 100Vis- 80Zee- 94
Arendbuizerd 74
Bastaardarend 96Balkansperwer 62Blauwe Kiekendief 46Boomvalk 112Bosuil 140Bruine Kiekendief 44Buizerd 70
Arend- 74Ruigpoot- 76Steppe- 72
Dwergarend 88Dwergooruil 146Dwerguil 148
Eleonora’s Valk 118
gierAas- 24Lammer- 22Monniks- 20Vale 18
Giervalk 124Grauwe Kiekendief 48Grauwe Klauwier 174Grijze Wouw 36
Havik 60Havikarend 90
Keizerarend 102Kerkuil 136kiekendief
Blauwe 46Bruine 44Grauwe 48Steppe- 50
Klapekster 170Kleine 168Zuidelijke 170
klauwierGrauwe 174Roodkop- 172
Kleine Klapekster 168Kleine Torenvalk 114
Lammergier 22Lannervalk 126Laplanduil 156
Monniksgier 20
Oeraluil 154
Ransuil 144Rode Wouw 32Roodkopklauwier 172Roodpootvalk 110Ruigpootbuizerd 76Ruigpootuil 152
Sakervalk 128Schreeuwarend 98Slangenarend 92Slechtvalk 122Smelleken 120Sneeuwuil 160Spaanse Keizerarend 102Sperwer 58
Balkan- 62Sperweruil 138Steenarend 100Steenuil 150Steppebuizerd 72Steppekiekendief 50
Torenvalk 116
uilBos- 140Dwerg- 148Dwergoor- 146Kerk- 136Lapland- 156Oeral- 154Rans- 144Ruigpoot- 152Sneeuw- 160Sperwer- 138Steen- 150Veld- 142
Vale Gier 18valk
Eleonora’s 118Gier- 124Kleine Toren- 114Lanner- 126Roodpoot- 110Saker- 128Slecht- 122
Toren- 116Velduil 142Visarend 80
Wespendief 78wouw
Grijze 36Rode 32Zwarte 34
Zeearend 94Zwarte Wouw 34
A
B
D
EG
H
K
L
MOR
S
TU
V
W
Z
162-176-BOP-Shrikes-NL-5.qxd 03-07-2006 10:45 Pagina 176 (Tex
Roofvogelspeter h
ayman
rob hum
eTIR
ION
NATU
UR
Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa
Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa beschrijft alle roofvogelfamilies die in ons land en de rest van Europa voorkomen, of er regelmatig op bezoek komen.Daarnaast zijn ook uilen en klauwieren in deze uitgave opgenomen. De kleurcodering per familie vereenvoudigt het herkennen van de soort en de schitterende foto’s tonen de vogels in hun natuurlijke habitat en tijdens het jacht- en broedgedrag. De minutieus gedetailleerde kleurenillustraties van elke soort zorgen ervoor dat zowel de beginnende als de gevorderde vogelaar de soorten eenvoudig kan determineren. Hayman’s Zakgids Roofvogels van Europa is de ultieme gids voor elke enthousiaste roof-vogelliefhebber!
In samenwerking met Vogelbescherming Nederland en Natuurpunt.
TIRION NATUURwww.tirion.nl
www.vogelbescherming.nl
www.natuurpunt.be
~<(st!p#=bajfij<
zakgids Roofvogels
van Europa
peter hayman | rob hume
Hayman’s
Haym
an’s zakgids
TIRION NATUUR
isbn 978 90 5210 958 9
De nieuwe zakgids roofvogels cover.indd 1 20-02-2014 17:08