12/3/2011

1

InstitusiInstitusi KehakimanKehakiman

Nurazmallail Bin Marni

Sayed Mahussain Bin Sayed Ahmad al-Idrus

Institusi-Institusi Islam(UICI 2042)

12/3/2011

2

OBJEKTIFOBJEKTIF1) Memberikan gambaran umum mengenai kehakiman Islam

dan penguatkuasaan dari segi konsep, pensyariatan, dansejarah pelaksanaan

2) Menjelaskan prosedur-prosedur penting dalam sistemkehakiman, antaranya perlantikan hakim, etika hakim dankaedah pelaksanaan perbicaraan serta hukuman

3) Mengutarakan aspek perbandingan antara kehakiman Islamdan sistem kehakiman yang dilaksanakan di Malaysia dalamtopik-topik yang dibincangkan

4) Membincangkan kedudukan dan pelaksanaan kehakimanIslam di Malaysia berdasarkan latar belakang sejarah danrealiti semasa dengan merujuk beberapa peruntukanundang-undang dikuatkuasakan.

2

12/3/2011

3

TUJUAN INSTITUSIKEHAKIMAN & PENGUATKUASAAN

1) Memastikan keadilan ditegakkan

2) Memastikan kezaliman dihapuskan

3) Memastikan hak dikembalikan kepada yangbenar-benar berhak

4) Memastikan undang-undang dipatuhisepenuhnya.

3

12/3/2011

4

PERANAN KEHAKIMAN ISLAMPERANAN KEHAKIMAN ISLAM

• Menegakkan keadilan yang mutlak tanpamengenal perbezaan bangsa, warna kulit,taraf hidup, aliran politik termasuk agamasekalipun.

• Firman Allah yang bermaksud:

“… Maka berilah keputusan (perkara) antaramanusia dengan adil dan janganlah kamumengikuti hawa nafsu, kerana ia akanmenyesatkan kamu daripada jalan Allah…”(Surah Sad, 38:26)

4

12/3/2011

5

DEFINISI KEHAKIMANDEFINISI KEHAKIMAN

• Al-Qada’ atau kehakiman bermaksud memutuskan pertikaianberpandukan hukum syarak.

• Kehakiman atau al-Qada’ dalam pengertian dari aspek bahasamempunyai beberapa maksud, antaranya:

1) Perintah atau keputusan mengenai suatu perkara.

2) Pemberitahuan, perkhabaran, dan penyampaian.

3) Melaksanakan dan mengakhiri sesuatu tugas.

4) Menghukum, memisah, memutuskan dan mencegah.

5) Perlakuan.

6) Ciptaan dan penetapan.

7) Mati atau mematikan.5

12/3/2011

6

Sambungan …

• Pengertian al-Qada’ dari segi istilah syarakialah:

1) “Pemberitahuan mengenai suatu hukumsyarak dalam bentuk yang mengikat” (IbnFarhun-Maliki)

2) “Menguatkuasakan suatu hukum oleh yangmempunyai bidang kuasa berdasarkanhukum syarak” (al-Ramli-Shafii)

6

12/3/2011

7

PERKARAPERKARA--PERKARA ASASIPERKARA ASASIDALAM KEHAKIMANDALAM KEHAKIMAN

1. Keputusan penghakiman yang mengikatpihak-pihak yang terlibat dalam pertikaian

2. Rujukan penghakiman, iaitu al-Quran dan al-Sunnah, kemudian diikuti oleh sumber-sumber lain

3. Keputusan penghakiman adalah berkaitandengan suatu pertikaian atau kepentingan

4. Keputusan penghakiman dikeluarkan olehpihak yang mempunyai bidang kuasa

7

12/3/2011

8

PENSYARIATAN KEHAKIMANPENSYARIATAN KEHAKIMAN

• Banyak ayat al-Quran menjelaskan tentang halini, antaranya firman Allah yang bermaksud:

“Sesungguhnya Kami telah menurunkan kitabkepadamu dengan membawa kebenaran,supaya kamu mengadili antara manusiadengan apa yang telah Allah wahyukankepadamu, dan janganlah kamu menjadipenentang (orang yang tidak bersalah), kerana(membela) orang-orang yang khianat (Surahal-Nisa’, 4:105). 8

12/3/2011

9

Sambungan …

• Rasulullah s.a.w. sendiri telah menjadi pemutus kepadabeberapa pertikaian yang berlaku di kalangan masyarakatIslam semasa zaman Baginda dan telah mengutus beberapaorang sahabat untuk menjadi hakim di beberapa wilayahIslam.

• Para ulama telah bersepakat mengenai pensyariatankehakiman. Hukum melaksanakan urusan kehakiman adalahfardu kifayah bagi sesebuah negara Islam, sama sepertikefarduan jihad. Namun, tugas ini adalah wajib bagipemerintah, sama ada dengan melaksanakannya sendiri ataudengan mewakilkan orang lain.

• Hal ini demikian kerana urusan kehakiman adalah termasukdalam kuasa umum (wilayah ‘ammah) pemerintah Islam.

9

12/3/2011

10

SEJARAH INSTITUSI KEHAKIMANSEJARAH INSTITUSI KEHAKIMAN

• Era kerajaan Islam Madinah, Rasulullah s.a.wsendiri menjadi kadi atau hakim.

• Setelah wafat, penggantinya ialah Khalifah AbuBakar dan kemudiannya Khalifah Umar.

• Tugas khalifah meliputi ketua kerajaan,pentadbiran dan kehakiman (ketua hakim).

• Khalifah dibantu oleh penguasa dan gabenor.• Semasa Khalifah Umar, diwujudkan

pendelegasian tugas daripada khalifah kepadapara kadi atau hakim.

10

12/3/2011

11

Sambungan …

• Zaman Umar al-Khattab – banyak perubahandisebabkan perkembangan wilayah Islam danbertambahnya rakyat negara Islam dari pelbagaibangsa dan agama. Antara pembaharuan yangdibawa beliau ialah pemisahan kuasa dan sistemsaraan hakim

• Zaman Uthman – menukar tempat perbicaraan kesatu tempat khas (Dar al-Qada’)

• Zaman Umawiyyah - diperkenalkan sistem catatanhukuman.

11

12/3/2011

12

Kehakiman Pada Zaman Abbasiyyah• Penghakiman berdasarkan pegangan mazhab.

• Antara pembaharuan dalam bidang kehakiman;

1. pemisahan kuasa semakin jelas

2. pakaian khusus bagi hakim

3. mohor hakim bagi tujuan surat-menyurat

4. terdapatnya jawatan-jawatan sokongan sepertipengawal, kerani pegawai mahkamah dan pencatatperbicaraan

5. tempat perbicaraan di kawasan lapang

6. penulisan rekod perbicaraan.

12

12/3/2011

13

Sambungan…

• Bidang kuasa hakim juga lebih luas jika dibandingkandengan zaman sebelumnya.

• Di samping membicarakan kes jenayah dan sivil,hakim juga ditugaskan mengawasi harta wakaf,melantik wali dan wakil, menjadi wali bagiperempuan yang tidak mempunyai wali, malahanada kalanya mengetuai wilayah mazalim (aduan salahlaku), wilayah hisbah (pencegahan) dan wilayahshurtah (kepolisian).

13

12/3/2011

14

TINDAKAN KHALIFAH UMARTINDAKAN KHALIFAH UMAR

1. Pembaharuan dalam struktur pentadbirannegara dan kehakiman.

2. Pemisahan antara kuasa pentadbiran dengankuasa kehakiman.

3. Melantik kadi dengan pengkhususan bidangkuasa tertentu seperti kadi kes-kes harta.

4. Sistem pendelegasian kuasa tidaklah mutlakkerana khalifah dan gabenor masihmempunyai kuasa kehakiman dalam keshudud dan qisas.

14

12/3/2011

15

5. Individu yang dilantik sebagai hakimmemenuhi semua syarat dan kelayakanseperti sahsiah yang tinggi dan berilmupengetahuan.

6. Menubuhkan Lembaga Ifta’ yangberperanan dalam mengeluarkan fatwa.

7. Menubuhkan Lembaga Hisbah yangberperanan menangani kes-kes yangberkaitan ‘amar ma’ruf dan nahi munkar”.

8. Memberi garis panduan kehakimanmenerusi Risalah al-Qadha atau DusturUmar Ibn al-Khattab.

15

12/3/2011

16

PERLANTIKAN HAKIM• Hakim atau Kadi ialah orang yang berperanan

penting dalam melaksanakan perundanganIslam.

• Hakim bertanggungjawab sepenuhnya untukmenjaga dan mempertahankan kedaulatanundang-undang.

• Nabi Muhammad adalah hakim yang pertamadalam Islam, diikuti Abu Bakar, Umar danbeberapa sahabat antaranya Syuraih.

16

12/3/2011

17

SYARAT-SYARAT HAKIM1. Islam (kecuali dalam kes tertentu)2. Baligh3. Berakal4. Merdeka5. Adil (definisi adil)6. Sempurna pancaindera (mendengar, melihat, &

berkata-kata)7. Berpengetahuan luas dalam hukum syarak (ilmu

tentang Quran, hadis, ijmak, dan qiyas)8. Lelaki (pandangan majoriti ulama).

17

12/3/2011

18

AMALAN LANTIKAN HAKIM DI MALAYSIAAMALAN LANTIKAN HAKIM DI MALAYSIA

• Tidak menggunapakai sepenuhnya standard yang ditetapkanoleh ulama.

• Perkara 123 Perlembagaan Persekutuan mengenai kelayakanhakim-hakim Mahkamah Persekutuan, Mahkamah Rayuandan Mahkamah Tinggi hanya meletakkan syarat berbentukumum sahaja, iaitu:

• Seseorang layak dilantik di bawah Perkara 122B sebagai hakimMahkamah Persekutuan, sebagai hakim Mahkamah Rayuanatau sebagai hakim mana-mana Mahkamah Tinggi jika—

• (a) dia seorang warganegara; dan

18

12/3/2011

19

Sambungan …

• (b) bagi tempoh sepuluh tahun sebelum pelantikannya diatelah menjadi peguam bela bagi mahkamah itu atau mana-mana satu daripada mahkamah itu atau menjadi anggotaperkhidmatan kehakiman dan perundangan Persekutuan atauperkhidmatan perundangan sesuatu negeri, atau pada suatumasa menjadi peguam bela dan pada suatu masa lainberkhidmat sebagai anggota perkhidmatan kehakiman danperundangan Persekutuan atau perkhidmatan perundangansesuatu negeri.

19

12/3/2011

20

Syarat Tambahan Kelayakan

• berdasarkan kepada beberapa faktor lain seperti

1. Perkhidmatan yang lama

2. Pengalaman yang luas

3. Telah memegang jawatan yang penting sebagaianggota perkhidmatan Kehakiman atau Undang-undang Persekutuan atau Negeri, atau seorangpeguam.

4. Rekod dan akhlak yang baik

5. Dipandang tinggi oleh masyarakat.

20

12/3/2011

21

Adab dan Etika Hakim

• Boleh dibahagikan kepada dua:

1. Kod Etika di luar mahkamah

2. Kod Etika dalam Mahkamah

21

12/3/2011

22

ANTARA KOD ETIKA DI LUAR MAHKAMAHANTARA KOD ETIKA DI LUAR MAHKAMAH

• menghindari diri daripada;

1) berkelakuan dengan sedemikian cara yang mungkinmenyebabkan syak munasabah bahawa –

– dia telah membiarkan kepentingan persendiriannyabercanggah dengan tugas kehakimannya hinggamenjejaskan kedudukannya sebagai seorang Hakim Syarie;atau

– dia telah menggunakan kedudukan kehakimannya bagifaedahnya sendiri;

22

12/3/2011

23

Sambungan …

2) berkelakuan dengan cara tidak jujur atau dengan sedemikiancara hingga memburukkan atau boleh memburukkan ataumencemarkan nama Mahkamah Syariah;

– membelakangkan tugas kehakimannya demi kepentinganpersendiriannya;

– bergaul bebas dengan orang ramai dengan cara yang bolehmenimbulkan syak tentang keupayaannya untuk berlakuadil dalam tugas kehakiman;

– menerima apa-apa hadiah, apabila hadiah tersebutdengan apa-apa cara berkaitan dengan pelaksanaan tugaskehakimannya:

23

12/3/2011

24

Sambungan …

– mengusahakan bagi mendapatkan upah apa-apa kerja bagimana-mana institusi, syarikat, firma atau individu tanpadiberi keizinan atau kebenaran yang nyata oleh KetuaHakim Syarie;

– memberi pendapat mengenai sesuatu perkara ataukeadaan yang ianya sedang dibicarakan atauberkemungkinan akan menjadi suatu isu dalam mana-mana perbicaraan di hadapannya, kerana pendapatnya ituboleh kemudiannya digunakan oleh sesuatu pihak untukmenyokong hujahnya;

24

12/3/2011

25

Sambungan …

3) meminjam wang daripada mana-mana orang atau menjadipenjamin kepada mana-mana peminjam, atau dengan apa-apa cara meletakkan dirinya di bawah suatu obligasikewangan kepada mana-mana orang –yang secara langsungatau tidak langsung tertakluk kepada kuasa kehakimannya;atau

– yang dengannya dia ada atau mungkin ada urusan rasmi ;

– mengambil bahagian dalam aktiviti parti politik.

25

12/3/2011

26

Kod Etika dalam Mahkamah

1) melaksanakan keadilan sebagaimana yang dikehendaki olehHukum Syarak;

2) menjalankan tugas mengikut hukum Syarak dan memberipenghakimannya berdasarkan undang-undang berkaitan;

3) tidak mendengar sesuatu kes apabila dia berkeadaan tidaktenang seumpama dia berkeadaan marah, lapar, haus,mengantuk, letih dan tidak sihat;.

4) tidak boleh meninggalkan Mahkamahnya pada waktupejabat tanpa alasan yang munasabah atau tanpa terlebihdahulu mendapat keizinan daripada Ketua Hakim Syarie;

5) memberi penghakimannya apabila dia berkeadaan tenang;

26

12/3/2011

27

Sambungan …

6) tidak membicarakan apa-apa kes di mana pihak yang terlibatitu ialah musuhnya atau orang lain yang berkemungkinanakan mempengaruhi tugas kehakimannya sebagai seorangHakim Syarie;

7) bertindak tegas dan adil dan tidak dipengaruhi oleh keadaanatau orang yang hadir di hadapannya;

8) bersifat terbuka dan sabar semasa mendengar keterangandan hujah-hujah dari pihak-pihak.;

9) memastikan prosiding di Mahkamah dijalankan denganteratur menurut peraturan Mahkamah dan mengawalkeadaan supaya perbicaraan itu dapat berjalan denganlancar;

27

12/3/2011

28

Sambungan …

10)menggalakkan pihak-pihak menyelesaikanpertelingkahan mereka dan mencapai persetujuansecara sulh dalam kes-kes mal di mana-manaperingkat sebelum dia memberi penghakiman;

11)memuliakan saksi-saksi;

12)memberi layanan sama rata kepada pihak-pihak danpeguam-peguam;

13)mengadakan perbicaraan dalam Mahkamah terbukakecuali dalam keadaan khas yang dibenarkan olehundang-undang;

28

12/3/2011

29

ADAB & SIFAT HAKIMADAB & SIFAT HAKIM1. Ketika menjatuhkan hukuman, hakim

hendaklah tidak berada dalam keadaan marah,keluh-kesah, bosan dan bersikap berat sebelah

2. Ketika berada dalam mahkamah, hakimhendaklah menjaga pandangannya, banyakberdiam serta mengehadkan percakapannya

3. Tidak boleh menerima hadiah, rasuah, danpemberian yang meragukan.

4. Sentiasa menjaga kehormatan dan maruahnya.5. Bersifat adil sepanjang masa.

29

12/3/2011

30

6.Hendaklah menghukum dalam keadaantenang, tidak terpengaruh dengan orangsekeliling, memberi layanan yang samakepada semua pihak, tidak memanjangkanperbicaraan tanpa sebab, berhati-hatidengan pihak yang terlibat, memuliakansaksi, dan tidak mengadili kaum kerabat.

7.Perlu menampilkan imej yang mempunyaikehebatan, kemuliaan dan dihormati.

30

12/3/2011

31

PROSES PERBICARAAN DI MAHKAMAH:PROSES PERBICARAAN DI MAHKAMAH:

• Sesuatu perbicaraan akan melalui tigaperingkat asas, iaitu;

1. dakwaan atau tuntutan

2. kaedah-kaedah bagi mensabitkan dakwaan

3. keputusan penghakiman

31

12/3/2011

32

PROSES PERBICARAAN DI MAHKAMAH:PROSES PERBICARAAN DI MAHKAMAH:

KEPUTUSAN PENGHAKIMAN

KAEDAH-KAEDAH BAGI MENSABITKAN DAKWAAN

DAKWAAN ATAU TUNTUTAN

32

12/3/2011

33

PERINGKAT PERTAMA PERBICARAAN:PERINGKAT PERTAMA PERBICARAAN:

DAKWAAN ATAU TUNTUTANDAKWAAN ATAU TUNTUTAN

• Dakwaan ialah pemberitahuan tentang sesuatu hakkepunyaan seseorang yang ada pada seorang yang lain yangdilakukan di hadapan hakim.

• Dakwaan bertujuan untuk menuntut hak atau kepentinganterhadap pihak lain dalam perkara-perkara yang dipertikaikan,atau untuk mempertahankannya .

• Sesuatu dakwaan mestilah mempunyai unsur-unsur berikut:

1) Orang yang mendakwa atau menuntut

2) Orang yang didakwa atau dituntut

3) Hak yang dituntut

4) Pernyataan dakwaan atau tuntutan

33

12/3/2011

34

PERINGKAT KEDUA PERBICARAAN:KAEDAH-KAEDAH BAGI MENSABITKAN DAKWAAN

– Merangkumi empat kaedah;

1. Kesaksian (syahadah) dan Keterangan(bayyinah)

2. Pengakuan (iqrar)

3. Sumpah (yamin) – pihak tertuduh

4. Fakta Berkaitan (qara’in) –contohnya DNA

34

12/3/2011

35

KAEDAHKAEDAH--KAEDAH BAGI MENSABITKAN DAKWAANKAEDAH BAGI MENSABITKAN DAKWAAN

35

1) KESAKSIAN(SYAHADAH) DAN

KETERANGAN(BAYYINAH)

2) PENGAKUAN (IQRAR)

3) SUMPAH (YAMIN)

4) FAKTA-FAKTABERKAITAN (QARA’IN)

12/3/2011

36

BENTUK-BENTUK KETERANGAN dalammensabitkan dakwaan

• Secara umumnya bentuk-bentuk keteranganterbahagi kepada dua,

1) Keterangan yang disepakati, iaitu kesaksian,pengakuan, dan sumpah

2) Keterangan yang tidak disepakati sepertifakta berkaitan, pendapat pakar,pengetahuan hakim, catatan dan lain-lain.

36

12/3/2011

37

KAEDAH 1: KESAKSIAN (SYAHADAH)

1) Kesaksian ialah pemberitahuan yang bersifat benar,diberi atas keyakinan yang pasti, bukan sangkaan;

2) Menggunakan lafaz kesaksian atau “aku bersaksi”;

3) Diberikan bagi kepentingan orang lain ke atas oranglain dan bukan bagi kepentingan orang yangmemberikan kesaksian tersebut;

4) Bertujuan untuk mensabitkan sesuatu hak ataukepentingan, sama ada hak Allah atau hak selaindaripada-Nya.

37

12/3/2011

38

PERKATAAN “KETERANGAN” TERMASUKLAH:PERKATAAN “KETERANGAN” TERMASUKLAH:

1) bayyinah dan syahadah;

2) segala pernyataan yang dibenarkan ataudikehendaki oleh Mahkamah dibuat dihadapannya oleh saksi berhubungan denganperkara-perkara fakta yang disiasat:(keterangan lisan);

3) segala dokumen yang dikemukakan bagipemeriksaan Mahkamah: dokumensedemikian disebut keterangan dokumentar.

38

12/3/2011

39

KAEDAHKAEDAH 22: PENGAKUAN (: PENGAKUAN (iqrariqrar))dalam mensabitkan dakwaan

• Pengakuan (iqrar) ialah suatu pengakuan yang dibuat olehseseorang, secara bertulis atau lisan atau dengan isyarat,menyatakan bahawa dia mempunyai obligasi atau tanggunganterhadap seseorang lain berkenaan dengan sesuatu hak.

• Sesuatu pengakuan boleh dibuat sama ada di dalamMahkamah (di hadapan Hakim) atau di luar Mahkamah (dihadapan dua orang saksi lelaki yang aqil, baligh dan adil)(Seksyen 17, AKMSWP).

• Pengakuan diterima dengan syarat orang yang melakukanpengakuan itu berakal dan baligh, melakukannya secarasukarela dan tidak dihalang oleh mana-mana undang-undangbertulis untuk mentadbirkan hartanya (Seksyen 18, AKMSWP).

39

12/3/2011

40

KAEDAHKAEDAH 33: SUMPAH (: SUMPAH (YAMINYAMIN):):dalam mensabitkan dakwaan

• Sumpah (yamin) adalah cara untuk menyatakan sesuatuperkara yang mungkin berlaku atau mungkin tidak berlakudengan cara yang bersungguh-sungguh dengan nama Allahatau sifat-sifat-Nya

• Sumpah dikenakan ke atas pihak yang kena dakwa sama adaIslam atau tidak, adil atau fasik, lelaki atau perempuan sebagaimenafikan dakwaan ke atas mereka

• bersandarkan hadis yang bermaksud “Keterangan itu ke ataspihak yang mendakwa (menuntut), sementara sumpah itu keatas yang ingkar.”

40

12/3/2011

41

DUA JENIS SUMPAHDUA JENIS SUMPAHDIAMALKAN DI MAHKAMAH SYARIAHDIAMALKAN DI MAHKAMAH SYARIAH

1) Sumpah oleh pihak yang kena tuntut:

konsep sumpah yang asal seperti dinyatakandalam hadis. Pihak kena tuntut diminta untukbersumpah bagi menafikan perkara yangdituntut apabila pihak penuntut gagalmengemukakan bukti yang mencukupi.

2) Sumpah oleh penuntut:

Antara kategori ini yang terpenting ialah apayang dipanggil yamin jalibah, iaitu sumpah yangbertujuan mensabitkan tuntutan.

41

12/3/2011

42

KAEDAHKAEDAH 44: FAKTA BERKAITAN: FAKTA BERKAITANdalam mensabitkan dakwaan

• Menurut Zaydan, fakta berkaitan (qarinah atau relevant fact)bermaksud suatu fakta yang menjadi petunjuk tentang adanyaatau tiadanya sesuatu.

• Hubungan antara fakta persoalan dan fakta berkaitan perlusampai kepada peringkat mampu melahirkan kesimpulantentang kemungkinan wujud atau tidaknya fakta persoalantersebut.

• Contoh fakta berkaitan yang mudah difahami ialah seorangperempuan yang mengandung luar nikah merupakan faktayang berkaitan kepada perbuatan zina (fakta persoalan).

42

12/3/2011

43

PERINGKAT KETIGA PERBICARAAN:PERINGKAT KETIGA PERBICARAAN:KEPUTUSAN PENGHAKIMANKEPUTUSAN PENGHAKIMAN

• berasaskan bukti dan keterangan yang dikemukakan dihadapan hakim.

• Ciri-ciri keputusan penghakiman dalam perundangan Islam:

1) Hendaklah diputuskan dengan kadar yang segera setelahjelasnya bukti di hadapan hakim, melainkan dalam hal-halyang meragukan

2) Diputuskan di hadapan pihak-pihak yang bertikai, melainkanterdapat keperluan mendesak untuk berbuat sebaliknya

3) Dinyatakan dalam penghakiman “alasan-alasanpenghakiman”

4) Keputusan penghakiman hendaklah ditulis untuk tujuanrekod mahkamah dan satu salinan diserahkan kepada pihakyang diberi penghukuman. 43

12/3/2011

44

KehakimanKehakiman IslamIslam didi MalaysiaMalaysia

1) Sebelum zaman penjajah

• Sistem kehakiman dan mahkamah di Melakadan juga di negeri-negeri lain ketika ituadalah berasaskan undang-undang Islam dimana pengadilan dijalankan oleh satu bentukmahkamah sahaja, iaitu yang dikenali sebagai“Mahkamah Balai”.

44

12/3/2011

45

SambunganSambungan……2) Zaman penjajah

• Mahkamah dibahagi kepada Mahkamah Syariahyang diketuai oleh kadi dan Mahkamah Adat yangdiketuai oleh hakim.

• Berdasarkan Ordinan Mahkamah 1948, MahkamahSyariah dimasukkan ke dalam struktur mahkamahperingkat nasional bersama-sama denganMahkamah Penghulu.

• Selepas diganti dengan Akta Mahkamah Rendah1948, Mahkamah Syariah telah diturunkanstatusnya daripada mahkamah persekutuan kepadamahkamah negeri.

45

12/3/2011

46

Sambungan …3) Selepas kemerdekaan pada 1957, kedudukan

Mahkamah Syariah adalah sama sepertitahun 1948, iaitu sebagai mahkamah negeriseperti diperuntukkan dalam JadualKesembilan, Senarai 2, PerlembagaanPersekutuan.

• Walau bagaimanapun, sehingga kini banyakpenambahbaikan dilakukan untukmeningkatkan kedudukan mahkamahsyariah.

46

12/3/2011

47

Bidang Kuasa Mahkamah Syariah

• Akibat pengaruh penjajah British, institusi kehakimandi negara kita dibahagikan kepada dua, iaitu MahkamahAwam dan Mahkamah Syariah.

• Bidang kuasa Mahkamah Awam adalah terletak di bawahKerajaan Persekutuan, manakala bidang kuasaMahkamah Syariah terletak di bawah Kerajaan Negeri.

• Undang-undang Islam yang dimaksudkan dalam bidangkuasa Mahkamah Syariah hanyalah berkaitan denganundang-undang diri (personal law) dan hanya berjalankuatkuasanya ke atas orang Islam sahaja.

47

12/3/2011

48

STRUKTUR MAHKAMAH SYARIAH

• Dari segi strukturnya, Mahkamah Syariah mempunyai tigaperingkat mahkamah, iaitu mahkamah rayuan, mahkamahtinggi, dan mahkamah rendah.

• Pentadbiran kehakiman syariah pula diketuai oleh KetuaHakim Syarie yang dilantik oleh Sultan dengan nasihatMenteri Besar atau Ketua Menteri negeri masing-masing.

• Di bawah Ketua Hakim Syarie ialah hakim-hakim di mahkamahrayuan, mahkamah tinggi, dan mahkamah rendah, KetuaPendaftar, Pendaftar dan juga Penolong-penolong Pendaftar.

48

12/3/2011

49

• MAHKAMAHRAYUAN• MAHKAMAH

TINGGI• MAHKAMAH

RENDAH

49

STRUKTUR MAHKAMAH SYARIAH

12/3/2011

50

MAHKAMAH SYARIAH DI MALAYSIAMAHKAMAH SYARIAH DI MALAYSIA

Sistem Mahkamah di Malaysia terbahagi kepada :1. Mahkamah Sivil yang merangkumi:

1. Mahkamah Persekutuan2. Mahkamah Rayuan3. Mahkamah Tinggi4. Mahkamah Rendah

2. Mahkamah Syariah yang meliputi:1. Mahkamah Rayuan2. Mahkamah Tinggi3. Mahkamah Rendah

3. Mahkamah Adat

50

12/3/2011

51

51

MAHKAMAHMAHKAMAHSYARIAH DISYARIAH DIMALAYSIAMALAYSIA

Mahkamah Sivil

MahkamahPersekutuan

MahkamahRayuan

MahkamahTinggi

MahkamahRendah

MahkamahSyariah

MahkamahRayuan

MahkamahTinggi

MahkamahRendah

MahkamahAdat

12/3/2011

52

BIDANG KUASA & KEDUDUKANBIDANG KUASA & KEDUDUKANMAHKAMAH SYARIAHMAHKAMAH SYARIAH

• Undang Pentadbiran Agama Islam di Malaysia adalahwarisan undang-undang penjajah yang sengajamenyempitkan peranan perundangan Islam.

• Akibatnya, terdapat dua sistem, iaitu MahkamahSivil dan Mahkamah Syariah.

• Mahkamah Syariah terletak di bawah kuasaperundangan negeri, iaitu

1.Mahkamah Rayuan Syariah2.Mahkamah Tinggi Syariah3.Mahkamah Rendah Syariah

52

12/3/2011

53

BIDANG KUASA MAHKAMAH SYARIAHBIDANG KUASA MAHKAMAH SYARIAH

1. Kesalahan matrimoni2. Kesalahan berhubung dengan seks3. Minuman keras4. Tidak solat Jumaat, zakat dan tidak

berpuasa5. Murtad6. Pengambilan anak angkat

53

12/3/2011

54

sambungan…

2. Sivil1. Pertunangan, nikah, cerai serta

membatalkan nikah2. Memberi harta benda dan tuntutan

atas harta seperti hadanah, hartasepencarian, wakaf, hibah, dan nazar.

54

12/3/2011

55

KATEGORI KESALAHAN JENAYAH SYARIAHKATEGORI KESALAHAN JENAYAH SYARIAH

1)Kesalahan yang berhubung dengan akidah sepertipemujaan salah, mendakwa sebagai bukan orangIslam untuk mengelak tindakan dan doktrin palsu.

2)Kesalahan berkaitan dengan kesucian agama Islamseperti mempersendakan Islam, ayat-ayat al-Quranatau Hadis, berjudi, minum minuman memabukkandan tidak menghormati Ramadhan.

3)Kesalahan-kesalahan berhubung kesusilaan sepertipersetubuhan luar nikah, pelacuran dan khalwat.

55

12/3/2011

56

SambunganSambungan……

4) Kesalahan-kesalahan matrimonial sepertimenganiayai isteri, nusyuz, dan poligami tanpakebenaran mahkamah

5) Kesalahan pelbagai, antaranya memujuk lariperempuan bersuami, menjual atau membeli anakkepada orang bukan Islam, qazaf (tuduhan zina),memungut zakat atau fitrah tanpa diberi kuasa danpenyalahgunaan tanda halal.

6) Kesalahan-kesalahan penyubahatan dan percubaan.

56

12/3/2011

57

Implikasi Pengabaian TerhadapUsaha Penambahbaikan

1) Mencemarkan imej Malaysia sebagai sebuahnegara Islam yang memiliki institusi kehakimanIslam.

2) Masyarakat semakin keliru dan jahil tentangperanan institusi kehakiman Islam malahmemandang rendah terhadap statusmahkamah dan hakimnya.

3) Campurtangan Mahkamah Sivil dalam kes yangberada dalam bidang kuasa Mahkamah Syariah.

57

12/3/2011

58

LATIHAN

1) Apakah matlamat utama kewujudan sistem kehakiman dalamIslam?

2) Huraikan konsep kehakiman dari perspektif Islam danperkara-perkara asasi dalam kehakiman itu sendiri?

3) Apakah pembaharuan dalam sistem kehakiman negara Islamyang telah dilakukan pada zaman Khalifah ‘Umar al-Khattab?

4) Huraikan perbezaan antara perlantikan hakim yangditetapkan oleh Islam dengan undang-undang yang adasekarang?

5) Pada pandangan anda, apa perlunya Islam menetapkan adabatau etika bagi seseorang hakim?

58

12/3/2011

59

Sambungan …

6) Apakah perkara-perkara asas yang diperlukan dalam prosesperbicaraan?

7) “Bayyinah itu ke atas pihak yang mendakwa (menuntut),sementara sumpah itu ke atas yang ingkar” Huraikankenyataan ini.

8) “Sistem kehakiman di Malaysia sebelum kedatangan penjajahBritish adalah berteraskan undang-undang Islam” Huraikankenyataan ini.

9) Pada pandangan anda, adakah bidang kuasa yang diberikankepada Mahkamah Syariah pada masa sekarang adalah wajardan memadai? Mengapa?

59