I N T E R N A T I O N A L E E C O N O M I S C H E K R O N I E K o

De internationale economische politiek werd in de laatste maan- den in toenemende mate beheerst door het dollar-tekort. Steeds meet Ianden moeten ervan afzien zelfs zeer vitale aankopen in de Vercnigde Staten te doen. Voor Nederland is - - t i j d e l i j k - het allerergste op dit gebied afgewend door de verlening van het bekende dollarcrediet van 195 millioen door de Internationale Bank. Doch Frankrijk heeft b.v. nog dezer dagen bij monde van de heer Bidault verklaard, dat dit land half October geen dollars meer ,beschikbaar zou hebben en dat het tot het einde van het jaar nog 250 millioen dollar nodig heeft, waarvan 150 millioen kan worden opgebracht, doordat het land hog een claim heeft op uit Duitsland verkregen goud, alsmede een vordering op de Ver- cnigde Staten uit hoofde van onkosten, gemaakt voor her verblijf van Amerikaanse troepen op Frans grondgebied. De rest, zijnde een bedrag van 100 millioen dollar moet echter door de Ver- enigde Staten ter beschikking worden gesteld, wil Frankrijk de invoer van vitale goederen als kunstmest, petroleum, katoen, koper, machines, landbouwtractoren kunnen hervatten en die van graan en steenkool kunnen voortzetten.

Frankrijk staat hierin zeker niet alleen. Slechts Zwitserland, BelgiG Luxemburg en Noorwegen kunnen het voorlopig zonder bijzondere leningsmaatregelen stetlen. In afwachting van het in werking treden van her Marshall-plan, of beter gezegd van de behandeling van dat plan door het Amerikaanse Congres, welke behandeling eerst in het begin van het volgende jaar zal kunnen plaats vinden, daar eerst dan het Congres weer bijeenkomt, zal - - dit is door de Amerikaanse Regering zeer wel begrepen - - voorlopig hulp moeten worden geboden. President Truman heeft in dit verband reeds een bedrag genoemd van 580 millioen dollar voor overbruggingssteun aan Frankrijk, ltali~ en Oostenrijk.

Imniddels heeft her Marshall-plan, dat nog slechts enkele maan- den oud is, onder de druk der omstandigheden reeds duidelijker contouren gekregen. Aanvankelijl~ niet anders dan de summiere vormgeving van een kerngezonde gedachte, her lanceren van

662

Amerikaanse zijde van een algemene bereidheid onl onder zekere voorwaarden tegemoet te komen in de grote noclen van her Avond- land, is het ,,plan" of beter tie ,,invite" onmiddellijk in Europa opgevangen door een groot aantal Regeringen, die begrepen, dat hier een kant, men zou kunnen zeggen, de kans, werd geboden om hun landen binnen afzienbare termijn weer tot een zekere mate van welstancl te brengen. Dat de politieke breuk door (It2 wereld ertoe heeft geleid, dat een aantal Oost-Europese landen het niet heeft aangedurfd op het Anlerikaanse aanbod in te gaan en met de anderen te beraadslagen over de wijze, waarop men zich van de Amerikaanse hulp kon verzekeren, valt in hoge mate te betreuren.

lnmiddels is thans de tekst gepubliceerd van het resultaat der besprekingen, welke in de afgelopen maanden door vertegen- woordigers van 16 landen te Parijs zijn gehouden. Dit resultaat is samengevat in twee rapporten, een Algemeen Rapport met als bijlagen de rapporten over Betalingsbalansen en Financi0n, als- mede korte overzichten der technische rapporten, en een Tweede Rapport, waarin behalve een historisch overzicht de volledige rapportcn der technische conlmissies voor voedselvoorziening en landbouw, brandstof en energie, ijzer en staal, binnenlands trans- port, zeescheepvaart, hout en arbeidskrachten, zijn opgenonlen. In het Tweede deel zijn mede opgenonlen de Verklaringen door tie 16 deelnemende landen afgelegd op het stuk van Financi/~n. Wanneer men her Algemene Rapport doorleest wordt men ge- troffen door de brede visie, waarmede de conferentie van 16 de uiterst moeilijke vraagstukken, waarmede Europa thans te wor- stelen heeft, heeft trachten aan te pakken. Het Europese herstel- programma, de aangewezen middelen en mogelijkheden en ook de omvang van wat nodig zal zijn, her moet welhaast in staat zijn sterke indruk te maken op de Amerikaanse publieke opinie, die voor het welslagen van Marshall's initiatief van beslissende be- tekenis zal zijn.

Er komen uitlatingen in voor, die sterk tot de verbeelding spreken en daarvoor ook ongetwijfeld bedoeld zijn. Zo wordt bijvoorbeeld bij de bespreking van her Europese herstelprogramma reeds dadelijk gesteld, dat de productie-expansie, welke men tot t951 hoopt te bereiken, in algemene omvang ongeveer de ex- pansie zal evenaren, welke in de Verenigde Staten bereikt werd gedurende de jaren 1940--1944. Een dergelijke zin wekt gdachlen-

663

associaties op, die het plan slechts ten goede kunnen komen. Het rapport vervolgt dan met erop te wijzen, dat het plan een krachts- inspanning van de gehele bevolking tier deelnemende landen zal vragen als nog nooit is voorgekomen, waarvan het resultaat zal zijn, dat de productie in de landbouw tot op voor-oorlogs peil zal plaats vinden tot boven het peil van 1938.

Om dit productieprogramma te verwezenlijken zal wederzijdse hulpverlening tussen de deelnemende landen nodig zijn. Deze hulp zal zich uitstrekken over eera breed terrein, terwijl als een speciate aangelegenheid een ,,International Power Project" wordt voor- gesteld. Ter uitvoering van dit laatste zijn plannen gemaakt om de in tie Alpen aanwezige waterkracht te benutten zonder rekening te houden met nationale grenzen. Europa, dit is de gehele toon van het Rapport, is economisch steeds een fijn raderwerk geweest, een raderwerk, dat gefunctionneerd heeft ondanks politieke gren- zen, doch dat - - nu de economische problemen zoveel moeilijker zijn komen te liggen, waarcloor her economisch nationalisme hoogtij viert - - niet meer behoorlijk kan functionneren, wanneer men aan de politieke grenzen te grote betekenis blijft geven. Europa moet weer economisch 6~n worden.

l)at in deze gedachtengang voor vermindering van handels- belemmeringen en het opheffen van financi/51e hinderpalen voor de inter-Europese hanclel plaats is, ligt voor de hand. De deeI- nemende lanclen delen in her rapport clan ook mede, clat zij be- sloten zijn zo spoedig nloglijk de abnormale belemnaeringen, die hun wederzijdse handel ira de weg staan, op te heffen era dat zij zich ten doel stellen, zowel onderling als ook ten opzichte van de rest van de wereld, een gezond era evenwichtig multilateraal han- delssysteem in het leven te roepen, dat gebaseerd zal zijn op de beginselen, waardoor de opstetlers van her Ontwerp Charter voor de Internationale Handels-Organisatie zich hebben laten leiden.

De Tolunie, gesloten tussen Nederland, Belgi/~ en Luxemburg, welke - - zoals men weet - - uiterlijk 1 Januari 1948 in werking zal treden, wordt ira her rapport met zovele woorden als een voor- beeldige stap in de goede richting genoemd, terwijl ook gezin- speeld wordt op de mogelijkheid, dat tussen Denemarkeu, Noor- wegen, IJsland era Zweden een ontwikkeling in de richting van een Tol-Unie niet tot de onmogelijkheden behoort. Imniddels zal men hog moeten afwachten, of het van Deense zijde genomen initiatief in deze richting voor een land als Zweden aanvaardbaar is. Alleen

664

inet de reeds gelanceerde naam Danosve (in navolging van het weinig aantrekkelijke Benelux) is men er nog niet. Ook een ver- klaring als door Frankrijk afgelegd, waarin gezegd wordt, dat de Franse Regering bereid is onderhandelingen te beginnen met alle Europese Regeringen, die met Frankrijk een tolunie willen shliten en welker volkshuishouctingen er zich toe lenen om met de Franse volkshuishouding zodanig te worden gecombineerd, dat een levenskrachtige eenheid ontstaat, betekent natuurlijk nog niet veel. Doch wanneer men ervan uitgaat, dat alleen reeds her in- stellen van een onderzoek naar de mogelijkheden gunstig is, omdat dit ongetwijfeld her ticht zal laten vallen op de grote mate van onderlinge afhankelijkheid der Europese landen van elkanders economie, dan kan men in het besluit der Franse en Italiaanse Regeringen, om een zodanig onderzoek in te stellen en de daar- mede belaste stuclie-groep op te dragen uiterlijk 1 Januari 1948 over de mogelijkheden ener Frans-ltaliaanse toIunie verslag uit te brengen, toch een begin zien van een weg, die kan leiden tot war een onafwijsbare economische en politieke eis is: een nauwe economische samenwerking tussen de zo geteisterde landen van clit Europese continent. En wanneer eenmaal blijkt, dat hier lets groeit, zal het voor de Verenigde Staten zoveeI gemakkkelijker zijn zich de enorme opofferingen, (geschat op $ 22.4 milliard voor de periode 1948--1951) die noctig zijn om bet economisch even- wicht tussen Europa en Amerika te herstellen, te getroosten. Er zijn natuurlijk nog andere vereisten, waaraan zal moeten worden voldaan. Hiervan is wel een der belangrijkste her met alle midde- len streven naar gezonde staatsfinanciOn. Daarom stemt het tot des te groter teleurstelling, dat her ook in 1948 nog niet zal ge- lukken de begroting hier te lande in evenwicht le brengen. In vele kringen bestaat de indruk, dat de Regering in deze niet met vol- doende ernst dit voor onze gehele economie zo gewichtige vraag- sluk heeft aangepakt. Vooral op het stuk van de vermindering der Overheidsbemoeiing had men een ander geluid venvacht.

d .M.