43
Formalization Formalization Women Partnerships Standards Climate Data Skills Cooperatives SDGs SMEs Training Future of Work Knowledge Employment Tripartism Migration Child Labour Policies Gender Ratification Resilience Peace Governance Laws OSH Peace Inspection Inclusion Youth Dialogue Equality SDGs Future of Work Employment Employment Policies Rights Inclusion SDGs Policies Inclusion Standards Equality Dialogue Women Cooperatives Resilience Migration Knowledge Tripartism Governance Child Labour Inspection Partnerships Youth Gender Peace Ratification OSH Training Data Climate Laws SMEs Skills Rights Future of Work Trafficking Trafficking Disabilities iqksis fufyjr jevigyk Y%S ,xldj 2018-2022

iqksis fufyjr jevigyk - ILO

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

FormalizationFormalization

Women

Partnerships

StandardsClim

ate

Data Skills

Cooperatives

SDGs

SMEs

Training

Future of Work

KnowledgeEmployment

Tripartism MigrationChild Labour

Policies

Gender

Ratificatio

n

ResiliencePeace

Governance

LawsOSH

Peace

Inspection InclusionYouth

Dialogue EqualitySDGs

Future of Work

EmploymentEmployment

PoliciesRights Inclusion

SDGs

Policies InclusionStandards

EqualityDialogue

Women

CooperativesResilience

Migration

Knowledge

TripartismGovernance

Child Labour

InspectionPartnerships

YouthGender

Peace

Ratificatio

n

OSHTraining

Data

Climate

Laws

SMEs

Skills

RightsFuture of Work

TraffickingTrafficking

Disabilities

iqksis fufyjr jevigykY%S ,xldj2018-2022

iqksis fufyjr jevigykY%S ,xldj 2018 ‐ 2022

wka;¾.;h

ye`oskaùu 2

foaYSh ikao¾Nh 7

/lshdj" hymd,kh iy jev lsÍfï whs;sjdislï u; Y%u fj<|fmd< wNsfhda. 8

cd;sl iy f.da,Sh ixj¾Ok rduqj iu. iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& ys WÑ;nj 10

mQ¾j iqksis fufyjr jeviyka ^DWCP& l%shd;aul lsÍu ;=,ska ,nd.;a mQ¾jdo¾Y 11

cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys YS% ,xldj ;=< ixikaokd;aul jdis 11

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wruqKq idËd;a lr .ekSu i|yd mj;sk wjodkï 12

foaYSh m%uqL;djh 1( ;srir" wka;¾.%yKSh iy iqksis /lshd W;amdokh lsÍu 12

m%;sM,h 1'1( Y%S ,xld Y%u n,ldhg hym;a jeä /lshd wjia:djka ;sîu 12

m%;sM,h 1'2( úYd, ck.ykhla i|yd ;dËKsl m%.ukhka iy wfkl=;a wfmaËs; fj<|fmd< b,a,Sï j,g m%;spdr oelaùu Wfoid cd;sl Wmdhud¾.hla l%shd;aul fjñka mej;Su 15

foaYSh m%uqL;djh 2( Y%u fj<|fmdf<a hym;a md,kh 16

m%;sM,h 2'1( iudc ixjdo iy ff;%md¾Ysl;ajh i|yd wdh;k.; úêu;a l%ufõohka mej;Su 16

m%;sM,h 2'2( ld¾hËu jevìï ksÍËKhla iys; jvd;a M,odhs Y%u mßmd,k l%uhla mej;Su 19

m%;sM,h 2'3( úúOdldrfhka iy fjkiajk wdldrfha ld¾hhkag m%;spdr oelaùu i|yd kS;s iy 20 m%;sm;a;s kùlrKh lsÍu

foaYSh m%uqL;djh 3( ish¨ fokdg jev lsÍfï whs;sh 21

m%;sM,h 3'1( <ud Y%uh iy tys wk¾:ldÍ iajrEmh ;=rka lsÍu 22

m%;sM,h 3'2( ^wvq l=i,;d iys;& ixl%uKslhka jeäÈhqKq ùu i|yd iy wdka;SlrKhg ,lajQjka 23 iQrdlEug ,laùfï wjOdku ^n,y;aldr Y%uh& wvq ùu i|yd Y%u fj<|fmd< m%;sM, Ndú;d lsÍu

m%;sM,h 3'3( wúêu;a Y%ñlhska i|yd úfYaI wjOdkhla fhduq lrñka ish¨u Y%ñlhska i|yd 24 iudc wdrËdj jeä ÈhqKq lsÍu

,nd.kakd m%;sM,h 4( Wiia oekqu iy o;a; ckkh 25

,nd .kakd m%;sM,h 4'1( úYajdiodhl mßYS,l iy ys;ldó Y%u fj<|fmd< f;dr;=re ksrka;rj 25 mj;ajd .ekSu iy m%;sm;a;s iïmdolhka" ksfhdað;hka iy fmdÿ ck;djg ta i|yd m%fõYh ,nd §u

ie,iqï lsÍu" l%shd;aul lsÍu" fufyhùu" l<ukdlrKh" jd¾;d lsÍu iy we.hqï úêúOdk 27

w' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ksfhdað; N+ñldj we;=¿ l%shd;aul lsÍu" ld¾h idOkh" fufyhqï" 27 we.hqï úêúOdk

wd' wjOdkï 28

wruqo,a ie,eiau 29

WmfoaYkh iy ikaksfõok Wmdh ud¾. 29

weuqKqu 1( iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& m%;sM, kHdih 30

weuqKqu 2( iqksis fufyjr jevigyk iïmdok l%shdmámdáh 42

4iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

AAT ‐ mßmd,k wNshdpkd úksYaph iNdj

BRAWA ‐ fiajl whjeh iyk §ukd mk;

CCA ‐ fmdÿ rdcH úYaf,aIKh

CEACR ‐ iïuq;s yd ks¾foaYhkays fh§ï ms<sn| úfYaI{ lñgqj

CFA ‐ iuQykh ùfï ksoyi ms<sn| ldrl iNdj

DCS ‐ ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j

DWCP ‐ iqksis fufyjr jevigyk

EFC ‐ ,xld fiajd fhdaclhkaf.a$ydïmq;=kaf.a$,xld fiajH ix.uh

EPF ‐ fiajl w¾:idOl wruqo,

ETF ‐ fiajd kshqla;hkaf.a Ndrldr wruqo,

EU ‐ hqfrdamd ix.uh

FPARW ‐ /lshdfõ uQ,sl isoaOdka; iy whs;sjdislï

GDP ‐ o< foaYSh ksIamdÈ;h

GSP ‐ fj<| jrKhka ms<sn| fmdÿ l%uh

ICT ‐ f;dr;=re iy ikaksfõok ;dËKh

ICLS ‐ lïlre ixLHd{hkaf.a cd;Hka;r iuq¿j

ISLS ‐ lïlre ixLHdf,aLk ms<sn| cd;Hka;r m%ñ;s

ITUC ‐ cd;Hka;r jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh

ILO ‐ cd;Hka;r lïlre ixúOdkh

LEED ‐ wd¾Ól ixj¾Okh ;=<ska ck;d iún,.ekaùu

MLC ‐ iduqøSh lïlre iïuq;sh" 2006

MoLTUR ‐ lïlre yd jD;a;Sh iñ;s in|;d wud;HdxYh

MoU ‐ wjfndaO;d .súiqu

NEET ‐ /lshdj" wOHdmkh iy mqyqKqj fkd,efnk ;reKhska

NHREP ‐ cd;sl udkj iïm;a iy fiajd kshqla;sl m%;sm;a;sh

NLAC ‐ cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj

OSH ‐ jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh

PAC ‐ jHdmD;s wkqYdil lñgqj

PES ‐ rdcH /lshd fiajh

PIP ‐ rdcH wdfhdack jevigyk

PSC ‐ rdcH fiajd fldñIka iNdj

PWDs ‐ wdndO iys; mqoa.,hska

RBSA ‐ ks;H whjeh w;sf¾l .sKqu

RPL ‐ mQ¾j wOHhkh ms<s.ekSu

SDGs ‐ ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:

SLFBE ‐ Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh

SMEs ‐ iq¿ iy uOH mßudK jHjidh

MSMEs ‐ Ëqø" iq¿ iy uOH mßudK jHjidh

SPGI ‐ oßø;d lvbï o¾Ylh

TIP ‐ mqoa., fj<|du

TVEC ‐ ;D;shsl yd jD;a;Sh wOHdmk fldñIka iNdj

TVET ‐ ;D;shsl iy jd;a;Sh wOHdmk mqyqKqj

UNSDF ‐ tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj

UN ‐ tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh

5iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

cd;Hka;r lïlre ixúOdkhiy

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrch w;r wjfndaO;d .súiqu

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrch ^rch&" my; w;aika lrk ,o fiajH iy fiajl ixúOdk iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ^ILO& ksfhdackh lrkq ,nk cd;Hka;r lïlre ld¾hd,h ^iduQysl f,iska ieÿï,;a&" Y%S ,xldj ;=< iqksis fufyjr m%j¾Okh lsÍug iy bÈßhg f.k hdug wfmaËd lrhs'

cd;Hka;r lïlre ixúOdk ̂ ILO& jHjia:dfõ 40 jk j.ka;sh isysm;a lrñka" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfh ys iEu idudðlfhl=u ish wruqKq bgqùu i|yd ish N+ñfhys wjYH jrm%ido iy ks¾uqla;sh N=la;s ú¢kq we;s nj isysm;a lsÍu iy ixúOdkfha fld<U ld¾hd,h ia:dmkh lsÍu ie<ls,a,g f.k" 1988 ud¾;= ui 21 jk Èk cd;Hhka;r lïlre ixúOdkh iy Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrch w;r w;aika lrk ,o .súiqfï úêúOdkhkays wod<;ajho isysm;a flf¾'

tu ksid" md¾Yjlrejka úiska my; i|yka mßÈ tlÕ fõ(

1' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& l%shd;aul lsÍfuys,d iyfhda.fhka lghq;= lsÍu Wfoid md¾Yjlrejka ;u lemùu iy;sl lrhs' tlÕ jQ iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& m%uqL;d my; mßÈ fõ (

foaYSh m%uqL;djh 1 ‐ ;srir" wka;¾.%yKSh iy iqksis /lshd W;amdokh lsÍu¦

foaYSh m%uqL;djh 2 ‐ Y%u fj<|fmdf<a hymd,kh¦

foaYSh m%uqL;djh 3 ‐ ish¨ fokdg jev lsÍfï whs;sh¦

,nd .kakd m%;sM,h 4 ‐ Wiia oekqu iy o;a; ckkh'

2' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys kS;s ß;s" fr.=,dis" ksfhda. iy l%shdmámdá" wruqo,a imhd .ekSfï yelshdj iy ,sÅ;j tlÕ jQ fldkafoais wkqj" iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& l%shd;aul lsÍfï§ ;dËKsl iyfhda.S;djh iemhSug iy iïm;a iïnkaëlrKhg iydh úu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh tlÕ fõ'

3' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& iïnkaO l%shdldrlï i|yd" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys foam," wruqo,a iy j;alï" tys ks,OdÍka iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhaa l%shdldrlï j,g iyNd.sjk ´kEu mqoa.,fhl=g" úfYaIs; wdh;kj, jrm%ido iy ks¾uqla;sh ms<sn| iïuq;sfha úêúOdk iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïnkaê; weuqKqu wkqj ks, wruqKq i|yd Ndú;d l< hq;= NdKav" WmlrK" jev iy fiajd i|yd tl;= l< w.h u; noafoka ksoyia lsÍug rch tlÕ úh'

4' w& fuu wjfndaO;d .súiqu ^MoU& md¾Yjhka w;r tlÕ;djhlska fjkia l< yelsh'

wd& fuu wjfndaO;d .súiqfuys we;=,;a fyda .súiqu yd iïnkaO lsisjla fyda cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska N=la;s ú¢k jrm%ido iy úks¾uqla; bj;a lsÍula f,i w¾: fkdoelaúh hq;=h'

we& iqksis fufyjr jevigyk ̂ DWCP& f,aLkh fuu wjfndaO;d .súiqfuys wuqKd we;' iqksis fufyjr jevigyk f,aLkfha wvx.= kshuhka" 3 jeks j.ka;shg fhduq lrk ,o úêúOdk we;=¿j fuu wjfndaO;d .súiqfï kshuhka iuÕ ixhqla; fkdjk úg" miqj th md,kh lrkq we;'

wE& wjfndaO;d .súiqfuys uq,a msgm; bx.%Sis NdIdfjka ,shd" w;aika lr we;' fuu wjfndaO;d .súiqu fjk;a NdIdjlg mßj¾;kh lr we;akï" bx.%Sis wkqjdoh u.ska md,kh lrkq we;'

b& md¾Yajhka w;r fuu ldrKd iïnkaOfhka flfrk ish¨ ikaksfõokh wj,x.=lrk fuu wjfndaO;d .súiqu" md¾Yajhkays n,h,;a ksfhdað;hka úiska tys w;aika lsÍfuka n,d;aul jkq we;'

6iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

Y%S ,xld rch fjkqfjka cd;Hka;r lïlre ld¾hd,h fjkqfjka

tia' ta' tka' irK;siai isïßka isx.af,alï" lïlre yd jD;a;Sh iñ;s in|;d wud;HdxYh wOHËsld"cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha Y%S ,xld iy 2018 uehs 16 jk Èk fld<U § ud,Èjhska ld¾hhd,h 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §

fiajd fhdacl ixúOdk fjkqfjka fiajl ixúOdk fjkqfjka

lKsIal ùrisxy f,ia,s foafõkaø wOHË ckrd,a" ,xld fiajH ix.uh m%Odk f,alï" Y%S ,xld ksoyia fiajl ix.uh2018 uehs 16 jk Èk fld<U § 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §

ms' rKjlwdrÉÑ m%Odk f,alï" cd;sl jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §

fla' udßuq;a;= Wm iNdm;s" ,xld lïlre fldka.%ih 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §

ä' ví' iqnisxy m%Odk f,alï" ,xld jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §

wekagka ud¾lia iu f,alï" ksoyia fj<| l,dm iy fmdÿ fiajd fiajl iñ;sh 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §

7iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

ye¢kaùu

j¾I 2018 ‐ 2022 i|yd jk iqksis fufyjr jevigyk ̂ DWCP& Y%S ,xldj i|yd jk isõjk mrïmrdfõ iqksis fufyjr jevigyk fõ' fuu jevigyka ld,iSudj ;=< lsisfjl=;a w;afkdyßñka" ld¾hhkays m%uqL;d mrdi yryd m%;sm;a;suh uÕfmkaùu ;=,ska" Wmdh ud¾. iy wfmaËs; m%;sM, ixËsma; lrñka" ish,a,kagu iqksis fufyhla bgq lsÍug n,dfmdfrd;a;= fõ'

j¾I 2018 ‐ 2020 i|yd rdcH wdfhdack jevigyk ^PIP& iy zoelau 2025Z" cd;sl m%;sm;a;s rduqj hkd§ Y%S ,xld rcfha m%uqL;d iy m%;sm;a;s iuÕska iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& wkqnoaO fõ' zoelau 2025Z u.ska ldka;djka iy ;reKhska i|yd úfYaI m%uqL;ajhla ,nd §" /lshd wjia:djka by< kexùu fukau mj;akd iudc iy wd¾Òl b,a,Sï imqrd,Su i|yd Y%u n,ldh kej; n,.ekaùu i|yd uQ,sl;ajh ,nd fohs' rfgys l,dm w;r mj;akd úIu;d ie,ls,a,g .ksñka" b,lal.; m%dfoaYSh wd¾Òl ixj¾Ok l%shdj,Ska o rcfha m%uqL;d m%;sm;a;sh ;=< wjOdrKh lr we;' rch úiska mkjk ,o mq¿,a id¾j m%;sm;a;sj,g wu;rj" iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& úiskao cd;sl /lshd m%;sm;a;sh" <ud Y%uh msgqoelSfï m%;sm;a;sh" iq¿ iy uOH mßudK jHjidh m%j¾OKh lsÍfï m%;sm;a;sh" ksmqK;d ixj¾Ok m%;sm;a;sh" wOHdmk m%;sm;a;sh iy mj;akd lïlre kS;s jeks fËa;% m%;sm;a;Ska iuÕ tlÕ;djhlg meñfKa'

2017 wf.daia;= ui Y%S ,xld rch iy tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh ^UN& úiska w;aika lrkq ,enQ j¾I 2018 ‐ 2022 tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj ̂ UNSDF& i|ydo iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ish odhl;ajh imhhs' Y%S ,xld rch" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:hka ^SDGs& úúO b,lal imqrd.ekSu i|yd lemú lghq;= lsÍug tlÕ ù we;s w;r" fï iïnkaO m%.;sh jd¾;d lsÍfuys j.lSu o Wiq,hs' úfYaIfhka wNsu;d¾:h 8 ^iqksis fufyjr iy wd¾Òl j¾Okh& fukau wNsu;d¾:h 1 ^oßø;dj wju lsÍu&¦ wNsu;d¾:h 5 ^ia;%S mqreI iudkd;au;djh&¦ wNsu;d¾:h 10 ^wiudk;d wju lsÍu&¦ iy wNsu;d¾:h 16 ^iduh" hqla;sh iy M,odhS" j.lSï iys; mrsmQ¾K wdh;k& hk ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: l%shd;aul lsÍu iy tajd wëËKh lsÍu i|yd rchg iydhù fuys,d cd;Hka;r lïlre ixúOdkh jeo.;a ld¾hNdrhla bgq lrhs'

iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& iïmdokh lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka iuÕ iy Tjqka w;r idlÉPd jg rdYshla mj;ajk ,§' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ys m%L;djhka y÷kd .eksu Wfoid wfkl=;a wod, wud;HdxY" m<d;a md,k ks,OdÍka" ;reK ;reKshka" ldka;d iuqmldr iñ;s idudðlhska" tlai;a cd;Skaf.a wfkl=;a ksfhdacs; wdh;k iu.o idlÉPd mj;ajk ,§' wu;rj" Èjhsfka m%foaY yhl md¾Yajlrejkaf.a yrialvla fj; w;sf¾l m%fõYhla ,ndoSfukao iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ilia lsÍu i|yd odhl;ajh ,nd.kakd ,oS'

cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ksfhdað;hka iuÕ tkï fiajH" fiajl iy rch hk md¾Yjlrejka .súiqï.; iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& u.ska m%fhdack ,nhs' j¾I 2018 ‐ 2022 i|yd iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ys flgqïm;a lsÍfï

l%shdj,sfha§" j¾I 2013 ‐ 2017 i|yd jQ wjika iqksis fufyjr jevigyk ̂ DWCP& iudf,dapkfha fidhd .ekSï" wjika iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& ys ksu fkdl< ld¾hhka iy furg iy wka;¾ iïnkaê; f.da,Sh ikao¾Nh ;=< Y%S ,xldfõ jev f,dalh uqyqKmdk kj iy ke.S tk .eg¨ o i,ld n,kq ,eîh'

iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& i|yd jk ksfhdackhka u.ska m%uqL;dj ,nd § we;s fËa;%hka foaYSh m%uqL;djka ;=klska iukaú; jk w;r tajd kï( ;srir" wka;¾.%yKSh iy iqksis /lshd W;amdokh¦ Y%u fj<|fmdf<a hym;a md,kh iy ish¨ fokdg jev lsÍfï whs;sh hkakhs' fuu foaYSh m%uqL;djhka ;=k leá ùfuka iqksis fufyjr jevigyfka m%;sM, wgla ^8& la W;amdokh fõ' fuhg wu;rj by< o;a; iy oekqu W;amdokh" by; m%ÒM, id¾:lj bgqlsÍu i|yd w;sf¾l m%uqL;djhla f,i ie<fla'

foaYSh ikao¾Nh

bkaÈhka id.rfha msysá Èjhskla jk Y%S ,xldj" by< uOHu wdodhï ,nk rgla njg mßj¾;kh ùug W;aidy orhs' o< jYfhka ñ,shk 21'4 l ck.ykhlska hq;= Èjhskla jk Y%S ,xldfõ nyq;rh isxy,hka jk w;r" Tjqka iuÕ tluq;=j fou<" uqia,sï iy wfkl=;a ckjd¾.sl iq¿;rhka jdih lrhs' ol=Kq wdishdfõ ck.ykfhka by<u jeäysá ck.ykhla isák rg Y%S ,xldj jk w;r" th ck.yk ixl%dka;sh ;=< mek ke.S tk wNsfhda.hkag bvlv i,ik w;r1" tfukau ixj¾Okfhys id¾:l;ajfha tla o¾Ylhla f,io ye¢kaúh yelafla tu.ska ck;djg jvd;a hym;a iy È.= wdhq ld,hla ysñ jk ksidh'

Y%S ,xldfõ wd¾Òl j¾Okh Yla;su;a iudc iy wd¾Òl o¾Ylj,ska ol=Kq wdishdkq l,dmh fj; wdo¾Yhla ,nd fohs' foaY.=Ksl ;;ajfhys wys;lr n,mEï fya;=fjka j¾I 2017 § wd¾Òl j¾Ok fõ.h 3'1% la olajd wvq jqjo" wd¾Òl j¾Okfhys ̂ o< foaYSh ksIamdÈ;h úiska ukskq ,nk& wkqmd;hl ienE f,i j¾Okh ù" tal mqoa., o< foaYSh ksIamdÈ;h tlai;a ckmo fvd,¾ 4"0652 olajd by< .sfhah' j¾I 2017 oS" o< foaYSh ksIamdÈ;hg úYd,;u odhl;ajh imhk wxYh fiajd wxYh jQ w;r th o< foaYSh ksIamdÈ;fhka 56] ls' tkï fiajd wxYfhka" lDIsld¾ñl wxYhg jvd 6'9] l odhl;ajhla olakg ,enqKq w;r" fuu wxYh Y%u n,ldfha ie,lsh hq;= fldgila ^26'1%&3 ksfhdackh lrkq ,eîh' ft;sydislj Y%S ,xldfõ lDIs wd¾Òlhg odhl ù we;s f;a iy rn¾ l¾udka;h" iuyr whym;a ld,.=Ksl rgdjka fya;=fldgf.k ie,lsh hq;= f,i wvq jk nj ksßËKh fõ'4

j¾I 2009 §" oYl ;=kl ikakoaO wr.,h fya;=fjka mej;s wd¾Òl" foaYmd,k iy iudc miqnEï j,ska ksoyia ùug Y%S ,xldjg yels úh' bka wk;=rej ;srir iduh" ixys¢hdj iy ;srir ixj¾Okh i|yd Y%S ,xldj fmr .uka lrhs' tfy;a" .egqïj, Wreuh ;ju;a ksÍËKh l, yelsh' m%dfoaYSh

1' UNFPA (2017), Y%S ,xldfõ jhia.; ck.ykh ‐ ke.S tk m%Yak" wjYH;d iy m%;sm;a;suh weÕùï'

2' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017" 3 ‐ 4 msgqj'

3' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017" ms' 28

4' Y%S ,xld uy nexl=j ‐ 2016 jd¾Isl jd¾;dj" ms' 5'

8iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

úIu;djhka ksid ukao.dó iy fõ.j;a mdßißl jHikhka u.ska ixlS¾K jQ Ôjk ;;a;ajhka wkqj wdka;sl lrKhg f.dÿre jQ .%dóh m%cdjka .xj;=rg iy kshÕhg uqyqk foñka mj;S'

2017 § 4'1%5 olajd my;a w.hla jQ oßø;d YS¾I o¾Ylh wkqj miq.sh oYl foll ld,h ;=< Y%S ,xldj lemS fmfkk miqnEula fmkakqï lr we;' flfia fj;;a" iuia: foaYSh È<sÿ m%cdjf.ka 82'2% la wiudkqmd;sl f,i j;= yd .%dóh m%foaYj, fjfik nj ksÍËKh fõ' ;jo" W;=re iy kef.kysr m<d;aj, oßø;djfha YS¾I o¾Ylh ms<sfj<ska 7'7% yd 7'3% f,i idfmaËj by< uÜgula fmkakqï lrkq ,efí' ;jo oßø;d lvbï o¾Ylh ^SPGI& u.ska fmkakqï flfrk mßÈ uq,;sõ" ;%sl=Kdu,h iy uvl,mqj hk Èia;%slalj, oßø;djfha ;Sj%;djh 0'5% l by< w.hla f.k we;' óg wu;rj rfÜ wd¾Òl j¾Okh N+f.da,Sh jYfhka ixflakaøKh ù we;s w;r l=reKE.," l¿;r" uykqjr iy niakdysr m<df;a msysgd we;s fld<U osia;s%lal j, ienE tal mqoa., úhou i|yd .sks ix.=Klh cd;sl idudkH w.hg6 jvd by< w.hla fmkakqï lrKq ,efí' th Ôjk uÜgïj, wjldYSh wiudk;djhka iy oßø;djfha ieÕjqKq wjldYhka wkqudk lr we;'

/lshdj" hymd,kh iy jev lsÍfï whs;sjdislï u; Y%u fj<|fmd< wNsfhda.

Y%S ,dxlSh Y%u n,ldfha m%udKh iy fiajd kshqla;slhska ixLHdj miq.sh j¾Ihka ;=< j¾Okh ù mej;sho" 2017 j¾Ifha§ idfmaË Y%u n,ld iyNd.s;aj wkqmd;h 54'1% iy ú/lshd wkqmd;h 4'2%7 l wju uÜgul mj;sk ,oS' úfYaIfhka" .%dóh wd¾Òlh ;=< iy jeú,s wxYh" bÈlsÍï iy wd.ka;=l i;aldrl fËa;%j, Y%u iyNd.s;aj wvquÜgul mj;S' j¾I 2015 § cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska isÿ l< wOHhkhla u.ska" f;dr;=re ikaksfõok ;dËKh" ixpdrl l¾udka;h" wd.ka;=l i;aldrh" bÈlsÍï iy ieye,a¨ bxðfkare hk l¾udka; wxYhka8 j¾Okh lsÍu Wfoid wfmaËs; ksmqK;d mr;rh úuid n,kq ,eîh' wxY wkqj /lshd ie<lSfï§" fiajd wxYh jvd;au lemS fmfkk /lshd W;amdolhd jk w;r" rfÜ Y%u n,ldfhka 45'5] la tu wxYfha /lshdj, ksr; ù we;' j¾I 2017 § l¾udka; wxYh iuia: /lshd m%udKfhka 28'4% orñka uq,a;ekg m;ajQ w;r" 26'1% jQ lDIsl¾udka;h fojk úYd,;u fiajd fhdaclhd njg m;aúh' miq.sh jir lSmh ;=< fuu m%jK;dj idfmaËj ia:djr uÜgul mej;=k w;r" fiajd wxYfha ú/lsjhdj jeäfjñka mj;sk w;r" lDIsld¾ñl wxYfha fiajd kshqla;sfhys yels,Sula olakg ,efí'9

j¾I 2017 oS t<soela jqk f.da,Sh ia;%S" mqreI mr;r jd¾;dj10

u.ska" Y%S ,xldj rgj,a 144 lska 109 jk ia:dkfhys ia:dk.;lr we;s w;r" tu jd¾;djg wkqj YS% ,xldfõ

ia;%S mqreI iudkd;au;d wkqmd;h 0'67 ls'11 Y%u n,ldh ;=< ldka;d iyNd.S;ajh" jegqma iudkd;au;djh" idudkH wdodhu iy l<ukdldr ;k;=re ksfhdackh lsÍu iïnkaOfhka tu jd¾;dfõ úfYaIs; lreKq wkdjrKh lrhs' i;Hh jYfhkau" by< idËr;djh iy wOHdmk uÜgula ;sìh§;a" 74'5% l msßñ iyNd.s;ajh iuÕ ii|k úg Y%u n,ldh ;=< ldka;d iyNd.s;aj wkqmd;h" 36'6% l my< w.hl mj;S'12

j¾I 2016 jk úg ;reK ^jhi wjqreÿ 20 ‐ 24& ú/lshdj 21'6% la jQ w;r" f.da,Sh idudkH w.h 13% g13 jvd ie,lsh hq;= by< uÜgul mj;S' ol=Kq ^30'3%&" inr.uq ^30'0%& iy W!j ^24'8%& m<d;aj, ;reK ú/lshdj úfYaIfhka by< w.hl mj;S' tmuKla fkdj" w'fmd'i' ̂ W$fm<& iy Bg by< uÜgug W.;a ;reKhska w;r ú/lshd wkqmd;h Wmßu jk w;r th 32'5% ls' —/lshd kshqla;sh" wOHdmkh fyda mqyqKqj fkd,enQ˜ ^NEET& ;reK wkqmd;h 26'1% la fõ' fuh jD;a;Sh mqyqKqj iy mj;sk wfkl=;a /lshd fiajdj, .=Kd;aulNdjh iy m%fõYfha ÿ¾j,;d" Y%u fj<|fmd< b,lal lr fkd.;a ;reK msßia ms<sfh, lsÍu we;=¿j" mdif,ka ‐ fiajhg yqjudre lsÍfï l%ufõoh ms<sn| yeÕùuls'

j¾I 2012 jk úg14" wdndO iys; mqoa.,hka 442"138 fofkl= muKla /lshd kshqla;slhska úh' wdndO iys; mqoa.,hka 10"953 wd¾Òl jYfhka l%shdYS,S kuq;a /lshd úhqla; mqoa.,hka neúka fuu ixLHdj idfmaË jYfhka my<h¦ wdndO iys; mqoa.,hka ñ,shk 1'1 lg jeä m%udKhla wd¾Òl jYfhka wl%Shj isá;s'15

iq¿ yd uOH mßudK jHjidh wxYh ^SME& rfÜ o< cd;sl ksIamdokfhka 52% la jk w;r" Y%S ,xldfõ fiajd kshqla;shg 45% l odhl;ajhla ,nd foa' wúksYaÑ; iy wkdrËs; fiajd fldkafoais iy ndysr lïmkhkag ,laùfï wjOdku flfrys wjOdkh fhduq fjñka mj;S' fuu jHjidhhka fndfyda ÿrg lïlre mÍËKh iy Tjqkag tu oekqu fukau cd;Hka;r lïlre m%ñ;sj,g iy iudc wdrËK fiajd i|yd fuu jHjidhhka fkdi<ld yeÍula olakg ,efí'16 uE;l§ isÿ l< yÈis wdmod ;lafiarelrKh ^2016& u.ska wkdjrKh jQ mßÈ" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhhka úfYaIfhka u wdmod j,g ,laùfï m%jK;dj jeä nj;a iy Tjqkaf.a w.h odufha ndOd we;=¿j Tjqkg uOH iy È.=ld,Sk n,mEï we;sùug jeä m%jK;djhla we;s njla ksÍËKh úh'17 i;H jYfhkau" 2016 j¾Ifha mej;s .xj;=r iy kdh hEï fya;=fjka Èia;%slal 11 la mqrd iq¿ yd uOH mßudK jHjidhhka 504 lg ydks iy w,dNhka isÿjQ w;r" th re' ñ,shk 667 l ^2017 úfoaY úksuh wkqmd;slh wkqj weußldkq fvd,¾ ñ,shk 4'38 la muK& úYd, w.hla úh'

5' Y%S ,xld uy nexl=j ‐ 2016 jd¾Isl jd¾;dj" ms' 111'

6' cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Òl lghq;= ms<sn| wud;HdxYh ^2016&" oßø;d o¾Yl (http://www.statistics.gov.lk/page.asp?page=Poverty)

7' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017" ms' 134'

8' ILO ^2015& Y%S ,xldfõ l¾udka; wxY y;rl l=i,;d mr;rh

9' Y%S ,xld Y%u n,ld iólaIKh 2016'

10' f,dal wd¾Òl ixioh ^2017&" f.da,Sh ia;%S mqreI mr;r jd¾;dj 2017'

11' wd¾Òl iyNd.S;ajh yd wjia:djka" wOHdmkh" fi!LHh" iy foaYmd,k iyNd.S;ajh hk lafIa;%fha 0 ^wiudkd;au;djh& isg 1 ^iudkd;au;djh& mßudKh

12' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017" ms' 132'

13' Y%S ,xld Y%u n,ld iólaIKh 2016'

14' ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j" ix.Kkh 2012'

15' l¾udka; yd jdKsc lghq;= wud;HdxYh ^2017&" iq¿ uOH mßudK jHjidh ixj¾Okh i|yd cd;sl m%;sm;a;s rduqj'

16' ILO ^2014&" Y%S ,xld jd¾;dj( lïlre kS;sh" laIqø yd l=vd jHjidh jHdmdr mßirh yd j¾Okh

17' cd;sl m%;sm;a;s iy wd¾Òl lghq;= wud;HdxYh iy wdmod l<ukdlrK wud;HdxYh ^2016&" Y%S ,xld mYapd;a jHik wjYH;d we.hSu( .xj;=r iy kdhhEu ‐ 2016 uehs

9iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

Y%S ,xldfõ wúêu;a wd¾Òlh úYd,h' j¾I 2016 §" iuia; /lshd j,ska 60'2% lg wúêu;a wd¾Òlh odhl úh' wúêu;a wd¾Òlfhys lghq;= lrk nyq;rhla iajhx /lshdj, fhfokakka ^49'6%& jk w;r" lDIs l¾udka;h ;=< iuia:fhka 87'5% la wúêu;a wxYh ksfhdackh fõ'18 zwúêu; wd¾Òlfhka úêu;a wd¾Òlfhka ixl%uKh ùuZ iïnkaOh cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ks¾foaYh 204 wkqj" fuys,d m%Odk wNsfhda.h jkqfha wúêu;a wxYh úêu;a lsÍu iy úêu;a wxYfha iqÿiq /lshd ks¾udKh lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu fõ'19 wúêu;a wxYfha fiajlhkaf.a iudc wdrËK fhdackd l%u iy fiajlhskaf.a whs;sjdislï iqrËs;j fkdue;s neúka fuh úfYaIfhka ie,ls,a,g .; hq;= lreKls' ;jo" uE;§ isÿjQ mdßißl jHikhka ^j¾I 2016 iy 2017 § isÿjQ .xj;=r iy kdh hEï&" wúêu;a wxYfha nrm;, w,dN ydks isÿùug fya;= jQ w;r" m%Odk jYfhka Ôjfkdamdhka iy /lshd iqrËs;;dj ms<sn| È.=ld,Sk n,mEï we;súh' j¾I 2017 § kdhhEu fya;=fjka remsh,a ì,shk 70 la tkï wdikak jYfhka weußldkq fvd,¾ ñ,shk 470l w,dNydks isÿúh' fuu mdßirl ydksj,g ms<shï i|yd remsh,a ì,shk 118 la ^wdikak jYfhka we' fvd' ñ,shk 790&20 wjYH njg weia;fïka;= lrk ,§'

Y%S ,xld Y%u fj<|fmd< ck.yk ixhq;sh" foaY.=Ksl úm¾hdi fukau f.da,Sh uÜgfï ;dËKsl ÈhqKqj wkqj ËKsl ixl%ukh ùï j,g ,la fõ' fï ksid Y%u fj<|fmd< l,g fõ,djg iy È.=ld,Sk wkqj¾;khlg wkql+, úh hq;=h' Y%S ,xld Y%u fj<|fmd< j¾;udkfha fuu ixl%uk wNsfhda.hkag uqyqK foñka isáho" Tjqka iu.dój kj wkd.; /lshd wjia:djka i|yd wjldYhla ,nd fohs' flfia jqjo" fiajd kshqla;sh" l=i,;d iy wfkl=;a wod< m%;sm;a;s j, m%;sM, w;r iïnkaO;djh fndfyda fihska fkdokakd w;r" ta wkqj m%;sm;a;s iïmdolhska" fiajd fhdaclhska iy fiajlhska w;r ;jÿrg;a oekqu iy YlH;dj f.dvkexùu wjYH fõ'

Y%S ,xldj kS;suh iy m%;sm;a;suh m%;sixialrKhka isÿ lsÍug uQ,sl fya;=idolh ù we;af;a Y%u fj<|fmd< wjYH;dj iy foaYSh yd cd;Hka;r uÜgïj, md,k jHqyhka ys mßj¾;kh ùu;a h' fï jk úg Y%S ,xldj uQ,sl iïuq;Ska wgla we;=¿j cd;Hka;r lïlre iïuq;Ska 43 la iïu; lr f.k we;' mQ¾j iqksis fufyjr jevigyka ^DWCP 2013 ‐ 2017& ld,iSudj ;=, § iïuq;ska 3 la" fiajd kshqla;s m%;sm;a;sh ms<sn| iïuq;sh" 1964 ^wxl 122&( 2006 iuqÞSh lïlre iïuq;sh ^MLC" 2006&( iy kdúlhskaf.a wkkH;d ,shú,s iïuq;sh ^ixfYdaê;& 2003 ^wxl 185& iïu; lr we;' j¾I 2017 § hqfrdamd ix.uh ^EU& úiska" hqfrdamd ix.ufha fj<| jrKhka ms<sn| fmdÿ l%ufõo h ^GSP+ f,i ye¢kafjk&21 u.ska ie,lsh hq;= jrKSh fj<| iyk ,nd ÿkafkah' ;j o mQ¾K fj<| iyk ,nd .ekSu i|yd udkj ysñlï" lïlre fldkafoais" mdßißl ;srirNdjh iy hymd,kh ms<sn| wka;¾cd;sl iïuq;Ska 27 la iïu; lsÍu iy l%shd;aul lsÍu Y%S ,xldj úiska isÿ lsÍu w;HjYH jk w;r tys m%.;sh hqfrdamd ix.uh ^EU& úiska b;d iómj wëËKh lrkq ,efí'

Y%S ,xldj ;=< cd;sl ia:djr ff;%md¾Yúh iïm%odhhla mj;S' Y%u fj,|fmdf,a fõ.j;a fjkialï iy ËKsl f.da,ShlrKh jQ iudc‐wd¾Òl mßj¾;khka ;=, iudc ixjdoh jvd;a ;SrKd;aul N+ñldjla bgq lrhs' tjka ld¾hNdrhla ;=," ff;%md¾Yùh md¾Yjlrejkays yelshdjka j¾Okh lsÍuka" lïlre iy wd¾Òl m%;sm;a;sh fufyhùu i|yd m%uqL;u fõÈldj f,i cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj (NLAC) jvd Yla;su;a lsÍu;A" ld¾hËu wdrjq,A úi£u ̂ fiajl iy fiajHh& i|yd oaúmd¾Yaùh l%ufõohka ia:dms; lsÍu;a w;HjYH ldrKd jk w;r fuys m%Odk lreKq f,i M,odhS lïlre mÍËKh" jegqma ilia lsÍu iy lïlre wr.,hka l<ukdlrKh lsÍu y÷kdf.k we;' lïlre yd jD;a;Sh iñ;s in|;d wud;HdxYh ^MoLTUR& lïlre .eg¨ ms<sn| j.lSu ork wud;HdxYh jk w;r" jD;a;Sh iqrËs;Ndjh iy fi!LHh iy ixl%uK md,kh jeks úfYaI úIh m:h ms<sn|j wfkl=;a wud;HdxY iy ksfhdað; wdh;k iuÕ iyfhda.fhka lghq;= lrhs' Y%S ,xld wdKavql%u jHjia:dj ̂ 1978& iy jD;a;Sh iñ;s wd{dmk; ^1935&" mqoa.,hskag jD;a;Sh iñ;sj,g iïnkaO ùu iy jD;a;Sh iñ;s msysgqùug whs;sh ,nd fohs' rdcH wxYfha w;s nyq;r ksrEmKhla iys;j jD;a;Sh iñ;s 2"100 lg wêl ixLHdjla Y%S ,xldj ;=, ia:dms;j mj;S' ,xld fiajd fhdaclhkaf.a ix.uh ^EFC& iy fiajl ixúOdk ish idudðl;ajh w;r fiajH‐fiajl ixjdoh we;=¿j ;u idudcsl idudcsldjkaf.a Odß;djh f.dvkexùfï iy lïlre m%ñ;Ska fj; jvd;a fyd¢ka wkq.; ùu m%j¾Okh lsÍu i|yd lghq;= lrhs' lïlre yd jD;a;Sh iñ;s in|;d wud;HdxYh ^MoLTUR& iuÕ tlaj" fiajH iy fiajl ix.ïj, ysñldß;ajh iy uq, msÍu cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha iïuq;Ska wkq.;lsÍug w;HdjYH fõ'

wfkl=;a ol=Kq wdishd;sl rgj,a iuÕ iei£fï § idfmaËj Wiia iudc wdrËK jevigyka .Kkdjla Y%S ,xldj i;= fõ' flfia fj;;a tu iudc wdrËK jevigykaj, wdjrK iSñ;h' t;=,ska ldka;djka" jfhdajDoaO mqoa.,hska" wdndê; mqoa.,hka iy wúêu;a wxYh ;=< fjfikakkayg m%udKj;a m%fõYhla fyda wdjrKhla fkd,efí'22 ;jo j¾;udkfha wdishd meis*sla l,dmh ;=< jD;a;Shuh ;=jd, iy urK i|yd mj;sk wju jkaÈ m%;s,dN m%Odkh lrk rg Y%S ,xldj fõ' th cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ks¾foaY lrkq ,nk w.hg;a jvd 10% l wvq w.hla fõ'23 fuu wvqmdvq meyeÈ,sj fmfkkakg ;snqKo" úhou ord.; hq;af;a ljqrekao hkak ms<sn|j idlÉPd lsÍug ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka úiska ;ju;a tlÕ úh hq;=j we;'24

j¾I 2017 §" wdikak jYfhka Y%S ,dxlslhka 212,162 la muK úfoaY /lshd i|yd ixl%uKh jQ w;r" th fmr j¾Ifha w.h jQ 242,816 isg wvqùula olakg ,enqKs' flfiafj;;a" uqo,a fma%IK m%udKh fvd,¾ ñ,shk 7,164 la25 olajd hka;ñka wvq úh' ixl%uKsl Y%ñlhskaf.ka nyq;rh ueofmrÈ. rgj, isák neúka" uqo,a fma%IKhkaf.ka 54% la fuu l,dmfhka W;amdokh fõ'26 ixl%uKsl Y%ñlhska n|jd .ekSu" fiajfha fhoùu" kej; meñKSu iy kej; iudc.; lsÍu kshdukh lsÍu olajd Y%ñl ixl%uK ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sfhys kshdukhka mj;S' flfia

18' Y%S ,xld Y%u n,ld iólaIKh 2016'

19' jeä úia;r i|yd: http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:R204.

20' http://www.lk.undp.org/content/srilanka/en/home/library/environment_energy/SriLanka-Rapid-Post-Disaster-Needs-Assessment-2017.html.

21' jeä úia;r i|yd: http : // ec. europa . eu / trade / policy / countries - and - regions /countries/sri-lanka/.

22' ILO ^2016&" iudc wdrlaIK uq,sl wruqKq ;=< Y%S ,xld iudc wdrlaIK fhdackd l%u úYaf,aIKh'

23' ILO ^2016&" Y%S ,xldj ;=< /lshd wl%ñl;d /ljrK m%;smdok ms<sn| .eUqre ;lafiare lsÍu'

24' Ibid.25' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017 ‐ ms' 166'

26' Y%S ,xld uy nexl=j ^2016&" Y%S ,xld iudc wd¾Òl o;a; 2016'

10iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

fj;;a" fuu cd;sl m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍu ms<sn| wvqmdvq" úfYaIfhkau n|jd .ekSfï wÈhf¾§ mj;S' Y%S ,xldj úfoaYSh ixl%uKsl Y%ñlhskaf.a ck.ykh iys; rgla jk neúka fuu cd;sl m%;sm;a;sh ls%hdjg kexùu w;sYhhskau jeo.;a fõ' ixl%uKsl ldka;djka iy msßñka i|yd widOdrK n|jd .ekSfï msßjeh iy .dia;= mej;Su jeks idOl" Kh mrdëk;ajh iy Y%u iQrdlEu" lïlre ixl%uKh" n,y;aldr Y%uh iy mqoa., fj<|du w;r fjkal, fkdyels iïnkaO;djla we;s lr .ekSu jeks wjia:djka we;s ùug fya;= ù we;' óg fmr j¾I ;=kla —ksßËK ,ehsia;=fõ fojk ia:rh ˜ u; ia:dk.; lr ;snQ Y%S ,xldj" j¾I 2017 § tlai;a ckmofha ;eke;a;ka fj<|du ms<sn| f;dr;=re ^TIP& jd¾;dfõ —ia:r 2 ,ehsia;=j˜ hgf;a ia:dk.; lrk ,§' ksÍËK ,ehsia;=fõ 2 jk ia:rhg we;=,a ùu" Y%S ,xldj úiska mqoa., fj<odug iy n,y;aldr Y%uhg tfrysj igka je§fï wjYH;djh f.kyer oelajQj;a" tu W;aidyhka ys ie,lsh hq;= f,i j¾Okhla iy ld,Sk wjYH;djhla biau;= fõ' iïuq;s iy ks¾foaY wkq.ukh lsÍu ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha úfYaI{hkaf.a lñgqj úiska n,y;aldr Y%uh u; cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha iïuq;s wxl 29 iuÕ Y%S ,xldfõ wkql+,;djh iudf,dapkh lr" je<elaùu" wdrËdj iy kvq mejÍï m%h;ak W;aikak lsÍu i|yd mshjr .ekSfï wjYH;djh ksÍËKh lr we;'

<ud Y%u n,ldh ;=, <uhska jeämqru isák l,dmh wdishdkq yd meis*sla l,dmh jk w;r" tu ixLHdj wdikak jYfhka ñ,shk 78 ls' flfia fj;;a" Y%S ,xldj" j¾I 2016 § <uhska 43"714 ^iuia:h <uhskaf.ka 1% la& jk <ud fufyldr;ajfha fhojQ njg jd¾;d jqj;a" l,dmfha wfkl=;a rgj,a w;ßka <ud fufyldr;ajh uq,skqmqgdoeófï tla n,dfmdfrd;a;=fõ m%§mhla ùug YS% ,xldjg yelsù we;' fuu <uhskaf.ka 39"007la wk;=reodhl <ud Y%ufha kshe,S isà'27 Y%u n,ldfha kshe,S isák <uhskag mdie,a j,g hEu fyda wksjd¾h wOHdmkh wjika lsÍug wjia:dj wju jk w;r" fndfydaÿrg fiajd ia:dkj, isÿjk wk;=rej,ska ;=jd, isÿùug iy" wmfhdackhg ,laùu i|yd jvd;a wjOdkula mj;sk neúka" <ud Y%uh uq,skqmqgd oeóu i|yd ;jÿrg;a m%h;ak oeÍu w;HjYH fõ'

tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj ^UNSDF& iy tlai;a cd;Skaf.a rdcH úYaf,aIK hdka;%Kh ^CCA&28 úiska oekqj;a l, mßÈ" o;a;j, .=Kd;aulnNdjh by, kexùu" oekqu l<ukdlrKh iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj i|yd w;HjYH nj fhdackd lr we;' WodyrKhla jYfhka" Y%u fj<|fmd< b,a,Sï" jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh ̂ OSH& iy ixl%uKsl fiajlhkaf.a n|jd .ekSfï msßjeh ms<sn| cd;sl uÜgfï o;a; fkdue;slu fyda iSudiys; nj" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ueÈy;aùï fukau cd;sl m%;sm;a;s iïmdokfha .=Kd;aulNdjho wjOdkug ,la lrkq ,nhs' Y%u fj<|fmd< b,a¨u iy iemhqu YS>% f,i fjkia jk mßirhla ;=," kùk o;a; tl;= lr úYaf,aIKh lsÍu iy oekqu yqjudre lr .ekSu i|yd ksfhdað;hskaf.a Odß;dj f.dvkÕd .ekSu" ;srir ixj¾Okfha m%.;sh ksÍËKh lsÍu fukau ;srir ixj¾Okh wNsu;d¾: idËd;a lr .ekSu i|yd;a wjYH fõ'

cd;sl iy f.da,Sh ixj¾Ok rduqj iu. iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& ys WÑ;nj

fuu iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018 ‐ 2022& ys yrh" iqksis /lshd ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sh iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:hka29 iuÕ iómj ne£ mj;sk w;r" zlsisjl= w;a fkdyeÍuZ kï jk m%;sm;a;sh iuÕ .eíù we;' tlai;a cd;Skaf.a m%p,s; lsÍu" läkï lsÍu iy m%;sm;a;s iïmdokh i|yd iydh i|ydjQ ¥; fufyjfrys ^MAPS30& ksÍËK wkqj rg ;=< mj;akd wiudk;djhka úi£u" ldka;d iy ;reKhskaa iSñ; foaYmd,k iy wd¾Òl lghq;=j, ksr;ùu" .egqïj,ska n,mEug ,la jQ ck;djg iy ud;D uQ,sl ksjiak wdka;sl lrKh iy wiudk m%fõYh iys; iudc i|yd iqrËs; l%ufõo we;s lsÍu ms<sn| lghq;= lsÍug jeä W;aidyhla .; hq;=j we;'

tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj ^UNSDF 2018 ‐ 2022& iy tlai;a cd;Skaf.a rdcH úYaf,aIK hdka;%Kh ^CCA& 201631 úiska Wmdhud¾. y;rla ilid we;( 1& o;a;j, .=Kd;aulNdjh by, kexùu" oekqu l<ukdlrKh iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s¦ 2& Yla;su;a kfjda;amdok .=Kfhka hq;a rdcH wdh;k iy os.=l,a mj;sk iduh¦ 3& udkj iqrËs;Ndjh iy iudc‐wd¾Òl fjkialïj,g Tfrd;a;=oSfï yelshdj¦ 4& foaY.=Ksl úm¾hdi iy wdmodjka uqyqKoSfï yelshdj iy mßir l<ukdlrKh Yla;su;a lsÍuhs' fuu Wmdh ud¾. j, jeo.;alu fya;=fjka" fuu Wmdh ud¾. iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& mqrd me;sreKq fmdÿ f;audjka f,i i,lKq ,efí'

fuu iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022&" 2016 foieïn¾ udifha § cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys 16 jk wdishd yd meis*sla l,dmSh /iaùfï § iïu; lr .kakd ,o nd,s m%ldYkh( Bali Declaration) iuÕ o tlt,af,a ieif|a' nd,s m%ldYkh uÕska úfYaIfhka wiudk;djh" .egqï iy wdmod j,g Tfrd;a;= §u" idOdrK ixl%uKh iy iudc wdrËKh jeäÈhqKq lsÍu wduka;%Kh lrñka <ud Y%uh iy n,y;aldr Y%uh uq¨ukska u uq,skqmqgd oeóug fhdackd lr we;'32 2017 iema;eïn¾ udifha § Y%S ,xld rch úiska Èh;a lrk ,o zoelau 2025Z m%;sm;a;s m%ldYKhg wkqj" j¾I 2025 jk úg oekqu mokï lr.;a" ;rÕldÍ" mßmQ¾K iy wmkhk‐fjf<|fmd< idËd;a lr .ekSu i|yd uqyqK oSug isÿjk m%Odk wNsfhda. wjOdrKh lrhs' ldka;djkaf.a Y%u fj<|fmd< iyNd.S;aj wkqmd;slhka by< kexùu" ksmqK;d ixj¾Ok jevigyka jeäÈhqKq lsÍu" Y%S ,dxlsl Y%ñlhskaf.a wdrËs; iy idOdrK ixl%uKh iy;sl lsÍu" kej; meñfKk ixl%uKslhkayg Tjqkaf.a jeä ÈhqKq jQ oekqfuys m%;s,dN ,eîu i|yd kej; iudc.; ùu m%j¾Okh lsÍu fuu f,aLkh u.ska wjOdrKh lrhs' ;j o" wúêu;a wd¾Òlh úêu;a lsÍu iy fiajH‐fiajl

29' UNSDGS ms<sn| jeä úia;r i|yd( https : // sustainable development.un . org / ? menu =1300

30' 2017 § Y%S ,xld rch iy tlai;a cd;Ska $ tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha b,a,Sïj,g m%;spdr jYfhka Y%S ,xld rch fj; uQ,sl;ajh ,nd .ekSu" fõ.j;a lsÍu yd m%;sm;a;s wkq.%yh ,nd ÿkay' cd;sl fufyjrg jvd fyd| m%d.aOk fj<|fmd<j,a cd;sl m%;sm;a;sj,g wkql+, jk wdldrh ms<sn| ks¾foaYhka ixj¾Okh lsÍu fuu fufyhqfï wruqK úh'

31' tlai;a cd;Skaf.a lKavdhu ^2016&' fmdÿ rdcH úYaf,aIKh Y%S ,xldj 2016'

32' jeä úia;r i|yd lreKdlr mßYS,kh lrkak: http://www.ilo.org/jakarta/info/public/pr/WCMS_538754/lang--en/index.htmhttp://www.ilo.org/jakarta/info/public /pr/WCMS_538754/lang--en/index.htm

27' <ud l%shdldß;aj iólaIKh ^2016&" ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j" 2017'

28' tlai;a cd;Skaf.a lKavdhu" ^2016&' fmdÿ rdcH úYaf,aIKh Y%S ,xldj 2016'

11iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

in|;d Yla;su;a lsÍfï wjYH;dj o tu.ska wjOdrKh lrhs' w;sf¾lj" th by, ;reK ú/lshd wkqmd;h wjOdrKh lr" ;reKhska i|yd jD;a;Sh mqyqKqj" jHjidhl;aj mqyqKqj iy l=i,;d ixj¾Okh lsÍfï jevigyka jeäÈhqKq lsÍug werhqï lrhs' tneúka wd¾Òl ixj¾Okhla we;s lsÍu i|yd kj iudc wdrËK moaO;s y÷kajd§u iy odhl úY%du jegqma m%;s,dN fhdackd l%u y÷kajd§u úfYaIKh lr we;' wjidk jYfhka" wd¾Òlfha äðg,alrKh lsÍu i|yd f;dr;=re ;dËK l¾udka;fha wdfhdackh m%j¾Okh lsÍu" rdcH wxYfha fufyhqï iy fiajd m%;smdok kùlrKh lsÍu iy ;reK mrmqf¾ f;dr;=re ;dËK idËr;djh jeä ÈhqKq lsÍu o wfmaËd flf¾' fuu y÷kd.;a wNsfhda.hka iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& hgf;a we;s m%uqL;djka iy m%;sM, iu. uqiq fõ'

j¾I 2017‐2021 i|yd jQ udkj ysñlï iq/lSu iy m%j¾Okh i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiau u.ska ldka;djka" wNHka;r wj;ekajQjka" kej; meñfKk irKd.;hka" mQ¾j‐igkalrejka" ixl%uKsl Y%ñlhska iy wdndê; mqoa.,hka we;=¨ wjodkug ,la jQ m%cdjkaf.a udkj whs;sjdislï iq/lSfï l%shdud¾. l%shd;aul lsÍug rch ork W;aidyh biau;= lrhs' tu.ska" udkj ysñlï mokï lr.;a m%fõYhla ;=<ska" wd¾Òluh yelshdjka iy ;srir ixj¾Okh <Õd lr .ekSug rch wfmaËd lrhs' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys iqksis fufyjr uq,msÍï j,g wkql+,j lïlre whs;sjdislï ms<sn| l%shdldÍ ie,eiau u.ska" jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh m%j¾Okh lsÍu" <ud Y%ufha Wmøj wdldrhka ;ykï lsÍu" l¾udka; wdrjq,a wvq lsÍu" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha iïuq;shg wkql+,j m%;sm;a;s m%;sixialrK isÿ lsÍu" jD;a;Sh iñ;sj,g iïnkaO ùug wju jhia iSudjka ;=< úi÷ï ,nd §u" wúêu;a wxYfha iy .Dyia: Y%ñl whs;sjdislï wdrËd lsÍu b,lal lr we;'

mQ¾j iqksis fufyjr jeviyka ^DWCP& l%shd;aul lsÍu ;=,ska ,nd.;a mQ¾jdo¾Y

j¾I 2017 wf.daia;= udifha§ mQ¾j iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2013 ‐ 2017& ms<sn| wNHka;r iudf,dapkhla mj;ajk ,o w;r" tys§ w;am;a lr.;a jeo.;a ixkaêia:dkhka y÷kd.;a w;r" bÈßfha§ jeä wjOdkhla fhduq l, hq;= wxY iy m%.;shg ndOd we;s ndysr idOl y÷kd.kakd ,oS' mQ¾j iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2013 ‐ 2017& u.ska" ;reK /lshd" Y%u ixl%uKh" <ud Y%uh" .%dóh wd¾Òl ixj¾Okh" cd;Hka;r lïlre m%ñ;Ska wkqu; lsÍu iy fiajH iñ;s iïfï,kh iy fiajl ixúOdkhkays Odß;dj f.dvkeÕSu hk fËa;%hkays ie,lsh hq;= m%.;shla isÿ lr we;' tu ld,h ;=, w;am;a lr.;a m%Odk ixêia:dk lsysmhla kï( cd;sl iuqmldr m%;sm;a;sh" cd;sl jD;a;Sh iqrËs;;d iy fi!LHh m%;sm;a;sh" <ud Y%uh msgqoelSfï m%;sm;a;sh" <ud Y%ufha wjodkï iys; iajrEmhka i|yd Y+kH iyk m%;sm;a;sh iy ixl%uKsl Y%ñlhska kej; meñKsu iy taldnoaO lsÍu i|yd wkq m%;sm;a;s iy l%shdldÍ ie,eiau wkqu; lsÍu iy t<soelaùuhs' ;jo" ìï uÜgfï § cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ;reK ;reKshka i|yd fiajd kshqla;hkaf.a yelshdjka j¾Okh lr we;s w;r" wd¾Òl ixj¾Okh ;=<ska ck;d iún,.ekaùfï

^LEED& jHdmD;sh" .%dóh wd¾Òl ixj¾Okh i|yd M,odhS" ;srir iy m%;srEmS wdo¾Ykhla f,i yqjd olajd ;sfí'

ta iuÕu" ia;%S mqreI iudcNdjh" Y%u fj<|fmd, md,kh" iudÔh ixjdoh iy iudc wdrËKh ixia:dmkh lsÍu jeks fufyjr wfkl=;a fËa;%hka taldnoaO lsÍfï m%h;akhla wjYH jk nj wNHka;r iudf,dapkfhka wkdjrKh úh' iúia;rd;aul iy m%;HË m%;sM, ,nd .ekSu i|yd" iïmq¾K iïm;a fhoùfï Wmdhud¾.h iy m%;sM, mokï lr.;a l<uKdlrKhla ;sìh hq;= nj iudf,dapkh u.ska ;jÿrg;a fy<s ù we;' fjkia jk iq¿ foaYmd,k jd;djrKhka iy yÈis mdßißl jHikhka j,g cd;Hka;r lïlre ixúOdkh jvd blaukska m%;spdr oelaúh hq;= nj" fuu fidhd.ekSï ;jÿrg;a wjOdrKh lrhs' wjidk jYfhka" ff;%md¾Yùh ksfhdað;hska w;r ysñldr;ajh ms<sn| jeä yeÕSula we;s lsÍu i|yd iy Odß;dj f.dv kexúu i|yd jeä W;aidyhla oeÍu o wjYH fõ'

cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys YS% ,xldj ;=< ixikaokd;aul jdis

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ish Wmdhud¾.sl wruqKq y;r jk uQ,sl m%;sm;a;s iy whs;sjdislï" /lshd m%j¾Okh" iudc wdrËKh iy iudÔh ixjdo iy ff;%md¾Yaúl;ajh hk wruqKq j,g wod< fËa;%hkays ;dËKsl iyfhda.S;d jHdmD;s l%shd;aul lrhs' cd;Hka;r m%ñ;s ks¾udKh lrk ixúOdkhla f,i jev f,dalh ;=< Tjqkaf.a kS;suh rduqj iy m%;sm;a;s jeäÈhqKq lsÍu i|yd idudðl rgj,a j,g ;dËKsl u.fmkaùu u.ska cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ixikaokd;aul jdishla w;alrf.k we;' ;jo" l,dmh iy bka Tíng úysÿKq mq¿,a cd,h iu. flá iy §¾> ld,Sk ;dËKsl wdOdr iemhSu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh yg yelshdj we;' wdh;kh fj; mejÍ we;s ld¾h Ndrh uOHfha" m¾fhaIK iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh u.ska" M,odhS iy w¾:j;a iudc ixjdohla iy ff;%md¾Yaúl;ajh Èß .ekaùu iy myiqlï iemhSu i|yd by< uÜgfï hdj;ald,Sk l%ufõohla cd;Hka;r lïlre ixúOdkh isÿ lrkq ,nhs'

j¾I 1948 § Y%S ,xldj cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha idudðl rdcHhla njg m;ajQ w;r" Y%S ,xldj iy ud,Èjhsk i|yd jQ cd;Hka;r lïlre ixúOdk ld¾hd,h j¾I 1984 § fld<U ia:dk .; lrk ,§' jir .Kkdjla mqrd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ff;%md¾Yaùh ksfhdað;hska iuÕ Yla;su;a iy M,odhS in|;djla f.dvkÕd f.k we;' 2017 fkdjeïn¾ udih jk úg ld¾hd,h úúO uQ,dY%j,ska uQ,H wdOdr ,nd .kS' ^tkï ´iafÜ%%,shdkq rch" fkda¾fõ rch" iaúÜi¾,ka; rch" tlai;a ckmo lïlre fomd¾;fïka;=j" tlai;a ckmo rdcH fomd¾;fïka;=j" hqfrdamd ix.uh" tlai;a cd;Skaf.a iduh f.dvkexùfï wruqo, iy idudðl rgj,a j, wruqo,a u.ska&' ff;%md¾Yaùh ksfhdað;hkag wu;rj" úúO kshdul lKavdhï iuÕ Wmdh ud¾.sl iyfhda.S;djhka f.dvkÕd we;s w;r" iuqmldr" fm!oa.,sl wxYfha wdh;k" f¾Çh wud;HdxY iy fjk;a cd;sl wêldÍka" wOHdmksl wdh;k" tlai;a cd;Skaf.a ixúOdk" ,dN i|yd fkdjk mokï" isú,a iudc ixúOdk jeks wdh;k ioyd úYd, mßudKfhka ;dËKsl iydh iemhSu isÿ lrhs'

12iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wruqKq idËd;a lr .ekSu i|yd mj;sk wjodkï

ia:djr wd¾Òl mßj¾;khka iy ixj¾Okhla ;sìh§;a" YS% ,xldj ;=, iudc‐wd¾Òl wiudk;d olakg ,efí' Y%S ,xldfõ iduh f.d~ kexùfï m%uqL ie,eiau 2016g33 iu.dój" iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ;=,ska Y%S ,xldfõ m%uqL;djka" jevigyka iy jHdmD;s fukau iduh iy ixys¢hdj o wduka;%Kh lrkq we;'

;j ÿrg;a" foaY.=Ksl úm¾hdihkag iïnkaO mdßißl wjodkïj,g Y%S ,xldj m%;sfrdaë fkdfõ' j¾Idm;kh wl%uj;a rgdjlg isÿùu fya;=fjka .xj;=r iy kshÕh jeks w;Hka; ld,.=K ;;ajhka we;sj ;sfí' j¾I 2017 uehs udifha§ .xj;=r iy kdhhdï fya;=fjka inr.uqj" ol=K iy niakdysr m<d;a j, úYd, ydkshla isÿ ù we;' cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Òl lghq;= ms<sn| wud;HdxYfha jd¾;djlg wkqj34" m%lD;s iajNdjhg m;a lr .ekSfï weia;fïka;=.; úhou remsh,a ì,shk 70 ls' Ôú; wysñùug wu;rj" há;, myiqlï" lDIsl¾u" l¾udka;35" rdcH$iudc fiajd iy Ôjfkdamdh lghq;= wdÈh flfrys .xj;=r n,md we;' fuu wl%uj;a j¾Idm;kh kshÕhgo fya;= ù ;sfí' j¾I 2016 § jd¾Isl iuqÉÑ; j¾Idm;kh" j¾I 1981 isg 2010 w;r;=r jir 30 l ld,hg jvd 23% lska wvq úh' fuh lDIsld¾ñl ksIamdokfha .=Kd;aulNdjh iy m%udKd;aulNdjh flfrys m%n, f,i n,md we;'36 tneúka my; oelafjk m%uqL;dj 1 flfrys úfYaIs; ;shqKq wjOdkhla fhduq lrñka iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& ys f;audjla f,i foaY.=Ksl úm¾hdihkag tfrysj ;sridr Ndjh iy m%;Hia:;djh f.dvkeÕSu wruqKq lr we;'37

foaYSh m%uqL;djh 1( ;srir" wka;¾.%yKSh iy iqksis /lshd W;amdokh lsÍu

Y%S ,xld rch uE;l§ tys ixj¾Ok Wmdh ud¾. ie,eiau zoelau 202538 t<s oelaùh' t;=,ska j¾I 2020 jk úg /lshd ñ,shk 1 la ks¾udKh lsÍu rcfha m%Odk m%uqL;djhkaf.ka tlls' fuu b,lalh idËd;a lr .ekSu u.ska wd¾Òlfha wúêu;a wxYhka wfmaËs; m%udKhg iß,k mßÈ iïmdokh lsÍu" Y%u fj<|fmdf<ka b,a,d isák ksmqK;d iy;slh iys; ldka;djka" ;reKhska iy wdndO iys; mqoa.,hska we;=,;a Y%u n,ldhla ks¾udKh lsÍu" M,odhs;djh iy ;rÕldß;ajh" mdßißl m%;spdrh iy Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhl jHik‐m%;Hia:;djh jeä ÈhqKq lsÍu wfmaËs;h'

tmuKla fkdj" ;srir " iúia;rd;aul iy hym;a /lshdjla we;s lsÍu i|yd iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018

‐ 2022& ys we;s Wmdh ud¾.hka m%Odk rdcH m%;sm;a;s rduqj

iy cd;sl udkj iïm;a iy /lshd m%;sm;a;sfhys ^NHREP& olajd we;s uQ,O¾u ms<sìUq lrhs' Y%S ,xldj fj<| jrKhka

ms<sn| fmdÿ iyk l%ufha boß l%ufõoh ^GSP+& wkqj wmkhk

iyk m%;s,dNsfhl= njg iqÿiqlï ,eîu iuÕ" rdcH m%d.aOkh"

Y%ñlhka iy fiajd fhdaclhkag udkj m%d.aOkh i|yd

wdfhdackh lsÍu i|yd wu;r Èß.ekaùula ,eî ;sfí' tneúka

fuu foaYSh m%uqL;dj ie,iqï lr we;af;a Y%u fj<|fmd,g

.e,fmk l=i,;djfhka hq;= iy fj<|fmd< b,lal lr.;a

wOHdmkhla ;=<ska by< YlH;djhlska hq;=" f.da,Sh jYfhka

;r.ldÍ" nyq‐mqyqKq iy M,odhS Y%u n,ldhla f.dvke.Su

j¾Okh lr .ekSu iy tkï wkd.; ld¾hhkays§ jev úldYkh

jk wdldrhg wkqj wjYH mshjr .ekSu i|ydhs'

;srir iy iqksis /lshd W;amdokh lsÍu" iqksis fufyjr

kHdh m;%fha iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: 8 ys yrh ;=<

mj;S' mYapd;a .egqï ;;a;ajhka jeks w;sYhskau wNsfhda.d;aul

;;ajhka hgf;a" jvd;a wdka;SlrKhg ,lajQ ;eke;a;ka

^ldka;djka" wdndO iys; jQjka" ;reKhska& i|yd .%dóh

wd¾Òlh ;=< /lshd ks¾udKh lsÍfï úfYaIs; ;dËKsl

ksmqK;djh Y%S ,xldj ;=< cd;Hka;r lïlre ixúOdkh

i;= fõ' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018 ‐ 2022&" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys m%Odk yrh jk hym;a iy

;srir /lshd m%j¾Okh iuÕ iumd; fõ'

m%;sM,h 1'1( Y%S ,xld Y%u n,ldhg hym;a jeä /lshd wjia:djka ;sîu

;d¾lsl;ajh ( ú/lshdj" wvq jrm%ido iys; lKavdhïj,

^;reKhska" ldka;djka iy wdndO iys; mqoa.,hka& wvq

iyNd.s;aj wkqmd;h iy wjOdkug ,lajQ Ëqø" iq¿ yd

uOH mßudK jHjidhlhska ^MSMEs& iy wúêu;a wxYh

Y%S ,xld Y%u fj<|fmd< uqyqKfok wNsfhda.hka wjOdrKh

lrhs' j¾;udk ;;ajh ;j ;j;a W.% lrk nyq úo idOl

mj;s' Y%u n,ld yelshdj fiajd fhdaclhkaf.a b,a,Sï imqrd

fkdue;sj" úfYaIs; wxYj, Y%u ysÕhla we;s lsÍu u.ska foaYSh

iy úfoaYSh hk Y%u fj<|fmd,aj, Y%u b,a¨u iy iemhqu

w;r we;sjQ fkd.e,mSu wNsfhda.hls' rfÜ wkd.; j¾Okh

iy ixj¾Okh i|yd .=Kd;aul /lshd W;amdokh i|yd

wjYH ksmqK;d w;am;a lr .ekSfï jeo.;alu ms<sn| ukd

wjOdrKhla fhduqlr we;snj olakg ke;'

Y%u n,ldh ;=, ;reK ;reKshka" ldka;djka iy wdndO iys;

mqoa.,hskaf.a wju ksfhdackh iy iyNd.S;ajh b,a¨u wxYfhka

oefjk m%Yak ksrEmKh lrhs' iSñ; iïm;a iy Odß;dj

fya;=fjka" /lshd,dNSka iuÕ /lshd wfmaËlhska iïnkaO

lsÍug /lshd .e,mSï fiajdjka wiu;aù ;sfí' ldka;djka

i|yd kuHYS,S jev ie,eiaula yÿkajd fkdoSu" Tjqkaf.a wju

iyNd.s;ajh iy ksfhdack wkqmd;hkag fya;= idol fõ'

tmuKla fkdj" wdndê; mqoa.,hkaf.a úfYaI wjYH;d i|yd

bv myiqlï iemhSug fiajd fhdaclhka fndfyda úg iQodkï

ke;' tneúka" wdka;SlrKhg ,lajQ m%cdfõ úfYaIs; fldgiaj,

wjYH;djka imqrd,Su i|yd iqÿiq mßirhla fjkqfjka Wmfoia

,nd fok iy tjka mßirhla ks¾udKh lrk jevms,sfj,la

i|yd m%Odk wjOdkh fhduq flf¾'

33' tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh ^2016&" Y%S ,xldfõ iduh Wfoid m%uqL;d ie,eiau' http://lk.one.un.org/our-work/peacebuilding/peacebuilding-priority-plan/.

34' cd;sl m%;sm;a;s iy wd¾Òl lghq;= wud;HdxYh iy wdmod l<ukdlrK wud;HdxYh ^2017&" ,xld yÈis mYapd;a wdmod wjYH;d we.hSu ‐ .xj;=r yd kdhhEu'

35' iq¿ yd uOH mßudK l¾udka;lrejka 1"200 lg wêl ixLHdjla úkdY ù we;s w;r m%;smdok mqkre;a:dmkh lsÍfï úhoï remsh,a ñ,shk 50 ls'

36' wdmod l<uKdlrK yd f,dal wdydr jevigyk ^2017&" Y%S ,xldj ‐ 2015$2017 j¾Ifha§ uq,sl yÈis ;lafiarej'

37' fuh ILO ys iuia; l%fudamdh iuÕ tlÕ jk w;r" fjkia jQ foaY.=Ksl jev lghq;= n,kak( yß; uq,msÍu ‐ wOHlaI ckrd,af.a jd¾;dj ^2017&" cd;Hka;r lïlre iuq¿j 106 jeks ieisjdrh" 2017 ‐ jd¾;dj 1'

38' oelau 2025 ( fmdfydi;a rgla" 2017

13iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

Ëqø%" iq¿ iy uOH jHjidhlhska ^MSME& iy wúêu;a wxYj, ksfhdackh iy iyNd.S;ajh wjOdkug ,laùu iuyr úg jvd;a nrm;, iy w¾nqoldÍ wjia:dj,§ meyeÈ,sj ksÍËKh fõ' lïlre m%ñ;Ska" mÍËK" kshdukh iy iïm;a wkql+,j l<ukdlrKfha mj;sk wvqmdvq fËa;%fha ;sridr;ajh" úkS;Ndjh iy m%n,;djh i|yd ndOlhla f,i i,lkq ,efí' cd;sl wd¾Òlhg Ëqø%" iq¿ iy uOH jHjidhlhska iy wúêu;a wxYfha odhl;ajh fukau Y%u fj,|fmdf,a" iy foaY.=Ksl úm¾hdihka ;=< isÿjk YS>% fjkialï ie,ls,a,g .ksñka" oekqj;a lsÍu" m%.;sh wëËKh iy jHdmdr wjOdkï ie,iqïlrKh i|yd yÈis iy ldf,daÑ; ueÈy;a ùula wjYH fõ'

ksuejqu 1'1'1 ( Y%S ,dxlsl Y%u n,ldh" úfYaIfhkau ;reKhska" ldka;djka iy wdndO iys; mqoa.,hskaf.a ksmqK;d $ yelshdjka ms<sf.k iy;sl lr we;

Y%u fj<|fmd< g we;=,aùfuka ^kej; we;=,aùfuka& miq wjdis iy.; lKavdhï ^;reK" kej; meñKs ixl%uKslhka" ldka;djka iy wdndê; ;eke;a;ka& uqyqK fok m%Odk .eg¨ folla y÷kdf.k we;' bka m<uqjekak ksmqK;d w;am;a lr .ekSug wod< jk w;r fojekak ksmqK;d ms<s.ekSug wod< fõ' j¾I 2017 § wdishdkq ixj¾Ok nexl=j ^ADB& iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska isÿ lrk lrk ,o wOHhkhlska"39 ;reKhka w;r l=i,;d fkd.e,mSu i|yd WodyrK f,i j¾;udk jD;a;Sh ud¾f.damfoaY moaO;s iy ;dËKsl yd jD;a;Sh iy wOHdmk mqyqKq moaO;s ^TVET& j, iSudjka nj fhdackd lrhs' —mdie,a yer.sh whg Wmfoia §u i|yd ksis jD;a;Sh ud¾f.damfoaYk l%uhla fkdue;' ;reKhska yd Y%u fj<|fmd< w;r f;dr;=re .,d tau m%udKj;a fkdfõ' /lshd wjia:d ms<sn|j f;dr;=re fkdue;slu Wmdê wfmaËdNdjh i|yd h:d¾;jd§ wNs,dIhka iy Ôú; b,lalhka ia:dms; lsÍu iSud lrkq ,efí'˜ hkqfjka tu wOHhkh i|yka lrhs'40 mdie,a yer.sh iy ;reK m%cdj —jákd /lshd ksmqK;djhka fyda mqyqKq wjYH fkdjk wkshï /lshdjkays˜ ksr; ùug fuh fya;= fõ'41 jD;a;Sh mqyqKq mdGud,djkag wkqj" j¾;udk Y%u fj<|fmd< b,a¨u imqrd,Sug iqÿiq mßÈ úIhud,d ie,iqï lr

ke;' tneúka" /lshd wfmaËlhskaf.a jD;a;Sh mqyqKq mdGud,d ms<s.ekSug fiajd fhdaclhska miqng fj;s'

/lshd .e,mSfï fiajd iy wfkl=;a fmdÿ /lshd fiajdjka u.ska úfYaIfhkau .%dóh m%foaYj, iSñ; iïm;a" Odß;dj iy oekqj;a lsÍï isÿ lsÍu u.ska fiajd,dNSka úiska b,a,d isák l=i,;djka u; wjYH fiajh ,nd §u i|yd igka lrkq ,nhs' rfgys wOHdmkh iy mqyqKq lsÍu i|yd jk by< wdfhdackhka ie,ls,a,g .ekSfï§" l=i,;djka iy wiu;=,s;;djhka ;j ÿrg;a W.% ùu Y%S ,xldfõ wjdikdjka;" wia:dk.; jQ wjia:djla f,i ye¢kafõ' flfiafj;;a" ;dËKsl m%.ukhka iy wka;¾ iïnkaO;djh jeäÈhqKq lsÍu;a iuÕ" /lshd .e,mSfï fiajd iy wfkl=;a fmdÿ /lshd fiajdjka" fiajd imhkakka iuÕ wkd.; /lshd wfmaËlhska iïnkaO lsÍu i|yd úl,am" kjHh ud¾. i<ld n,kq we;'

wdmiq meñKs ixl%uKsl Y%ñlhka iy jHjidhlhka fndfyda úg Y%u fj<|fmd<g úYd, jYfhka odhl úh yels ksmqK;d" w;aoelSï iy oË;djkaf.ka hqla; jQjka fõ' flfia fj;;a" Tjqkaf.a ksmqK;d iy yelshdjka iy;sl lr fkd;sîfuka" Tjqka fndfyda úg Y%S ,xldj ;=< fukau úfoaYhkays§o Y%u n,ldhg kej; we;=,a ùug iy fyda M,odhS" hym;a /lshdjla ,nd.ekSu i|yd igka l< hq;= fõ' fuu .eg¨j ms<sn| wmßñ; f,i wOHhk lsysmhl f,aLk.; lr we;s w;r"42 idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh" ksmqK;d iy;sl lsÍu iy mqyqKq jevigyka hk wxYhkays ;jÿrg;a ueÈy;a ùu wjYH fõ'

fuu mr;rh y÷kd.;a rch iy ixj¾Ok yjq,alrejka úiska mQ¾j" /lshd iu.dó" bf.kqï iy w;aoelSï iy;sl l< yels jevigyka lsysmhla i|yd wdfhdackh lr ;sfí' fm!oa.,sl iy rdcH jD;a;Sh mqyqKq wdh;k u.ska ;reKhska h,s le|jd .ekSu;a wdOqksl;ajh¦ rcfha /lshd uOHia:dkhka fj; /lshd úrys; mqoa.,hska iïnkaO lr .ekSu¦ iy mdi,a úIhud,d i|yd jD;a;Sh mqyqKqj y÷kajd§ug lsysmfofkl= kï lsÍu hkdÈhhs' flfia fj;;a" fï iïnkaOfhka jeä W;aidyhla oeßh hq;=h'

Y%u n,ldhg hym;a jeä /lshd wjia:djka we;s lsÍu iy;sl lsÍu Wfoid iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& my; oelafjk mßÈ lghq;= lrkq we;' ueÈy;a ùï j,g my; lreKq we;=<;a fõ(

² rg ;=, wúêu;a wd¾Òlfha isák whf.a yelshdjka we;=¿j mQ¾j bf.kqï" jD;a;Sh ud¾f.damfoaYkh iy wfkl=;a /lshd fiajdjka y÷kd.ekSfï hdka;%Khla mj;S'

² oekg mj;sk /lshd .e,mqï moaO;s jvd;a kjHlrKh lsÍug iy" mj;sk ;dËKh iy f;dr;=re i|yd myiq m%fõYh fhdod.ksñka /lshd wfmaËlhska i|yd /lshd iïnkaO lr .ekSu i|yd mj;sk rdcH /lshd fiajd uOHia:dk jeäÈhqKq l< hq;=h'

39' wdishdkq ixj¾Ok nexl=j yd ILO ^2017&" Y%S ,xldj wOHdmkh ;=<ska Y% n,ldh l=i,;d j¾Okh ‐ /lshd ms<sn| ixckkd;aul wOHhkh' https://www.adb.org/sites/default/files/publication/382296/sri-lanka-employment-diagnostic.pdfhttps://www.adb.org/sites/default/files/publication/382296/sri-lanka-employment-diagnostic.pdf.

40' Ibid ms'42

41' Ibid ms'42

42' IOM & ILO ^2017& bÈlsÍï l¾udka;fha y÷kd.;a jD;a;Ska j,§ Y%S ,xldj" tlai;a wrdì tó¾ rdcH iy l=fõgh w;r ksmqK;d ;lafiare l%shd mámdá" iy;sl lsÍfï m%ñ;s yd iudk;djhka is;shï.; lsÍu' IOM iy ILO ^2017& Y%S ,xldfõ ixl%uKsl fiajlhkaf.a bÈlsÍï l¾udka;fha Y%u fj<|fmd< m%jK;d iy l=i,;d wdlD;s'

14iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

² ksmqK;d jeäÈhqKq lsÍu" we.hSu iy iy;sl lsÍu ,nd .ekSug we;s wjia:d ms<sn|j oekqj;a lsÍu i|yd oekqj;a lsÍfï jevigyka meje;afõ'

² Y%ñlhska i|yd mqyqKq" we.hqï iy iy;sl lsÍfï l%u WmfoaYkh i|yd iïnkaO ùu¦ j;auka mqyqKq" we.hqï iy iy;sl lsÍfï moaO;sh Yla;su;a lsÍu¦ Tjqkaf.a jeäÈhqKq lsÍï i|yd m%;sm;a;s ks¾foaY iemhSu i|yd fiajHhska iy jD;a;sh iñ;s kshe,S isá;s'

² jD;a;Sh ksmqK;d ixj¾Okh" iudkd;au;djh iy fiajd ia:dkh ;=< fjkia f,i fkdie<lSu jeks .eg¨ Y%u M,odhs;dj jeäÈhqKq lsÍfï udOHhla f,i jD;a;Sh mqyqKq jevigyka u.ska taldnoaO flf¾'

ksuejqu 1'1'2( ldka;djkag" ;reKhskag iy wdndê;hskag Y%u fj<|fmd<g we;=¿ùu i|yd mßirh ilia lr we;s w;r mj;sk ndOl wvq lr we;'

j¾I 2016 § ldka;d Y%u n,ldfha iyNd.s;ajh43 ms<sn|j cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska isÿ l< wOHhkh u.ska ia;%S mqreI iudcNdùh idrO¾u iy mËmd;S ùu fuu ÿ¾j, Y%u n,ld iyNd.s;ajh i|yd uQ, fya;= f,i y÷kd .kq ,eìh' yelshdj iy jD;a;Sh44 u; mokï jegqma mä md,l iNd úiska ilia lr ;snqKo" i;H jegqma45 f.ùfï§ ia;%S mqreI Ndjh u; úIu;djh ksÍËKh lrk nj fuu wOHhkh u.ska ;jÿrg;a ksrEmKh lrhs' ;jo" ldka;djkag ;u jD;a;sh m%.;sh i|yd iSñ; wjia:d fmkakqï lrk fcHIaG fyda l<ukdldÍ;aj NQñldjkays kshe,Sug bvlv wju ù we;'46 wfkl=;a rgj,a lSmhl fuka u" ldka;djkaf.a jD;a;sh" Tjqka orejka ,nk j¾Ihkays ;djld,slj fyda iaÒrju úrduhla w;ajk mßÈ" Y%S ,xldfõ ldka;d Y%u n,ldfha iyNd.s;aj m%jK;djh ˜tï ‐ jl%h˜ wkq.ukh lrhs' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh47 iy f,dal nexl=j48 úiska isÿ l< wOHhkhka u.ska jevìu ;=< ia;%S mqreI iudcNdùh iu idOdrK;ajh ;yjqre lsÍu i|yd <ud iqrËK myiqlï iemhSu iy jvd;a kuHYS,S jev ie,eiaula mej;Sfï wjYH;djh ^Wod' w¾O ld,Sk" .Dy ld¾hd,& ;yjqre lrkq ,efí'

j¾I 1988 oS" rch wdndO iys; mqoa.,hska 3]l fiajd kshqla;shla r|jd ;nd.ksñka" rdcH wxYhg n|jd.ekSug Wmfoia ,nd foñka pl%f,aLhla ksl=;a l,o" ;jÿrg;a fuu pl%f,aLh l%shdjg kexùfuys mr;rhka mj;S' ndOl rys; fiajd mßirhla iemhSu i|yd fiajd fhdaclhka úiska ielish hq;= há;, myiqlï fr.=,disj,g wkql+,j ilia lr we;af;a fiajd fhdaclhska iSñ; ixLHdjla úiska muKls' wdndO iys; mqoa.,hka i|yd jevlrk ia:dk jvd;a mq¿,a lrk wdldrh ms<sn|j fiajd fhdaclhska iy n|jd .kafkda o fkdi,ld yer we;'

ta wkqj" Y%u fj<|fmd< ;=< ;reKhska" ldka;djka iy wdndO iys; mqoa.,hska jvd;a fyd¢ka taldnoaO lsÍu i|yd" l=i,;d" m%;s l=i,;d iy iy;sl lsÍu yereKq úg" idïm%odhslj jrm%ido fkd,;a lKavdhï yg ;u f;aÍu wkqj /lshdjl kshe,Su i|yd il%Shj lghq;= lsÍug mßirhla wjYHh'

iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& g my; ueÈy;aùï we;=,;a jkq we; (

² /lshd úrys; mqoa.,hka i|yd Èßu;a lsÍï iy jevìu ;=< iïnkaO fkdjk Y%u n,ldh y÷kd f.k kshuq .ekaùug mshjr .ekSu'

² ;SrK .kakd ;k;=re ;=< wjdis iy.; lKavdhïj, ksfhdackhla jeä lsÍug WmfoaYkh lsÍu'

² rdcH wxYh ;=< wdndO iys; ;eke;a;ka i|yd jk 3% fjka lsÍu l%shd;aul lsÍu i|yd Wmfoia §u iy l%shd;aul lsÍu i|yd rdcH mßmd,k wud;HdxYhg WmfoaYk fiajd ,nd §u'

² ukd l%shd;aul ùfuka hq;= há;, myiqlï fr.=,dis iy wdndO iys; mqoa.,hkaf.a ukd l%shd;aul ùu i|yd ndOd rys; mßirhla ks¾udKh lsÍu fjkqfjka fiajdodhlhskag Èß §ukd ,nd §u'

² wdndO iys; mqoa.,hska i|yd /lshd ia:dms; lsÍu i|yd ixfYdaê; l%shdldÍ ie,eiau ms<sn| Wmfoia §u'

ksuejqu 1'1'3( Ëqø%" iq¿ iy uOH mßudK jHjidhlhkaf.a m%;HiaÒ;sh" ;sridrNdjh iy ;rÕldß;ajh jeäÈhqKq lsÍu i|yd ksis jevms<sfj<g wkql+,j úi÷ï iemhSu

iudc iy wd¾Òl ixj¾Okh i|yd kj wjia:d we;s lsÍug iqÿiq ;;ajhl Y%S ,xldj isáho" m<d;a iy iudc lKavdhï w;r ;ju;a ie,lsh hq;= úIu;djhka mj;S' oßø;d f¾Ldjg iómj isák wh oßø;djh foig ;,a¨ lr oeñh yels wd¾Òl iy mdßißl lïmk j,g fnfyúka f.dÿre úh yels nj Tmamq ù we;'

.xj;=r" kdhhEï iy kshÕhkays mqkrdj¾;k isÿùï iys; foaY.=Ksl jHik fuu Odjk ldrlhkaf.ka tlla jk w;r" th úfYaIfhka h:d ;;a;ajhg m;aùu i|yd iSñ; yelshdjla we;s" wê wjodkï ;;ajhka hgf;a Ôj;a jk ÿmam;a m%cdjg n,mEï lrhs' tneúka" Y%S ,xldj jeks wdmod ckkh jk rgj,a j, /lshd wjia:d iy jHjidhhkag wNsfhda.hla jk ukao.dó iy fõ.j;a wdrïNl jHik j,ska je<lS isàug" m%;sfrdaOhg" wkqj¾;kh ùug iy h:d ;;a;ajhg m;alsÍfï lghq;= lsÍu i|yd ;SrKd;aul wjYH;djhla mj;S' Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhl iuia: wxYh n,mEug ,lajk w;r" thska jvd;a u wjodkug ,lajkafka Ëqø% jHjidh jk w;r" iq¿ iy uOH jHjidh ie<lsh hq;= w,dNhlg uqyqK mEjo" idfmaËj Tjqkaf.au iïm;a u; hefmñka kej; m%lD;s ;;ajhg m;aùfï ukd yelshdjla Tjqka i;=h' ta iu.u" yß; NdKav iy fiajd iemhqïlrejka f,i fukau mßir ys;ldó jHdmdßl l%shdj,Ska yryd foaY.=Ksl úm¾hdi wju lsÍfï m%h;akhkag iydh ùfï

43' ILO ^2016&" Y%S ,xldfõ ldka;d Y%u n,ldhg n,mdk idOl'

44' Ibid45' Y%S ,xld uy nexl=j 2014 jd¾Isl jd¾;dj'

46' ILO ^2016&" Y%S ,xldfõ ldka;d Y%u n,ldhg n,mdk idOl'

47' Ibid48' f,dal nexl= iuQyh ^2017& jev lsÍu i|yd( Y%S ,xld Y%u n,ldfha ldka;d úNjh

újD; lsÍu" https://opnknowledge.worldbank.org/handle/10986/28660

15iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

by< úNj;djhla Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska i;=h' tneúka wjYH;d folla mj;S' jHjidhhkag jvd;a m%;Hhia: ùug iyfhda.h oelaúh hq;= w;ru" mßirh wdrËd lsÍu iy yß; j¾Okh i|yd Okd;aul odhl;ajhla iemhSug jHdmdrfha úNj;djh mej;sh hq;=h'

foaY.=Ksl wjOdku ,laùug wu;rj" Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska mq¿,a whqßka" úfYaIfhka Ëqø% iy iq¿ mßudK wxY wksl=;a wh w;r by< uÜgfï wúêu;aNdjh" iSñ; l=i,;d moku" j;alï ysÕlu iy uQ,Huh m%fõYh we;=¿ wfkl=;a wNsfhda.j,g uqyqK fohs' fuh fndfyda úg Wm‐m%Yia; fiajd fldkafoais j,g fya;= fjñka" M,odhs;djh iy ;rÕldß;ajh wvq uÜgulg f.k ths' Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhskaf.a úNj;djh /lshd W;amdokh lsÍfï hdka;%SlrKhka iy hym;a .=Kd;aul /lshd imhkakka f,i iqÿiq iydh u.ska Wmßu l< hq;=h' iq¿ iy uOH mßudK jHjidhka ms<sn| iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& Wmdh ud¾.h 2017 Tlaf;dan¾ udifha§ rch úiska Èh;a lrk ,o iq¿ iy uOH mßudK jHjidh ixj¾Okh i|yd jQ cd;sl m%;sm;a;s rduqj iuÕ iumd; fõ' wmkhk u; mokï jQ iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhskag uQ,Huh wdOdr iy ;dËKh" jHjidhlhskaf.a yelshdjka j¾Okh lsÍu" wmkhklrejka iuÕ taldnoaO lsÍu iy msßisÿ ;dËKh fhdod .ekSu i|yd Èß §ukd fhdackd l%u y÷kajd §u jeks mshjr yryd Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska fj; by< jákdlula ,nd §u flfrys fuu m%;sm;a;sh u.ska wjOdkh fhduq flf¾'

;srir jHjidh ixj¾Okh m%j¾Okh lsÍu Wfoid" iqksis fufyjr kHdh m;%fhys uQ,O¾u iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys ;srir jHjidh m%j¾Okh ms<sn| fhdackdj iuÕ wkql=, fjñka ksfhdað;hska my; i|yka m%uqL;d ueÈy;aùï wxY u; tlÕ úh'

² Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska M,odhs;djh iy ;r.ldÍ;ajh" l<ukdlrK l=i,;d jeäÈhqKq lsÍu" uQ,H fiajd fyda hym;a fiajd ;;ajhka i|yd ;dËKsl iydh iy M,odhs;d j¾Okh jeäÈhqKq lsÍu jeks Wiia ;;ajfha jHdmdßl ixj¾Ok fiajdjka uÕska Yla;su;a lsÍu

² jHdmdr wjodkï ie,iqïlrKh" foaY.=Ksl ine¢ rËK ksIamdok hkdÈh yryd Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska ys foaY.=Ksl m%;sfrdaë;djh jeä lsÍu

² ;dËK ksmqK;d f.dvkexùu" iqÿiq ;dËKhka fj; msúiSu i|yd iydh ,nd §u hkdÈh ;=<ska mqk¾ckkSh n,Yla;sh fyda wmo%jH l<ukdlrKh jeks yß; wxYj,g jHjidhl;ajh iy wdrïNl;ajh ,nd §u

m%;sM,h 1'2 ( úYd, ck.ykhla i|yd ;dËKsl m%.ukhka iy wfkl=;a wfmaËs; fj<|fmd< b,a,Sï j,g m%;spdr oelaùu Wfoid cd;sl Wmdhud¾.hla l%shd;aul fjñka mej;Su

;d¾lsl;ajh( j¾;udkfha jev f,dalh osfkka osk m%Odk fjkiaùï l%shdj,shlg Ndckh fjñka mj;S' ;dËKfha bÈß .ufka isg" foaY.=Ksl úm¾hdi ;=, ksIamdok iy /lshd

fjkiajk iajNdjh olajd th fjkia lrk n,fõ. lsysmhla mj;S' Y%S ,xldj ;=, /lshd W;amdokh lsÍu iy Y%u n,ldfha ksmqK;d jeä ÈhqKq lsÍu i|yd" YS>%fhka fjkia jk ;dËKsl l%u iy äðg,alrKhg Y%S ,xldj m%udKj;a f,i m%;spdr oelaúh hq;=h' Y%S ,xldj f.da,Shj ;rÕldÍùug iy äðg,a n,h iys; wd¾Òlhla lrd rg fhduq lsÍu i|yd äðg,a iy wfkl=;a ke.S tk ;dËKhka Ndú;h Wkkaÿ lrk Wmdh ud¾. ilia lsÍu wjYHuh' wvq l< .kqfokq msßjeh yryd jHdma; jQ äðg,a mßir moaO;s úfYaIfhka iajhx /lshd,dNSka iy iq¿ yd uOHu mßudK jHjidhka iún, .ekaùu u.ska iuia; j¾Okh iy /lshd W;amdokh W;af;ackh lrkq we;'

ksujqu 1'2'1'( ff;%md¾Yùh iy wfkl=;a md¾Yjlrejka w;r ix.; ud¾f.damfoaYhla ilia lr l%shd;aul fufyhqï Wmdhud¾.hka j¾Okh lr we;

wkd.; Y%u n,ldfha wjYH;d i|yd wjYH kuHYS,S jevms<sfj< l%shd;aul lsÍu iy id¾j uÜgfï jev iajrEm m%jK;d fjkia lsÍu i|yd Y%S ,xldj lghq;= lrñka isà' jhia.; ck.ykh" äðàlrKh" mdßißl idOl iy f.da,Sh fj<| kHdh m;%h iïnkaOfhka jeäjk /lshd wjia:d iy wd¾Òl úúOdx.lrK wjYH;djh ms<sn| rg ;=< bÈß lghq;= oelsh yelsh'

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka fukau fmdÿfõ iudcho oekqj;a ;SrK .ekSu iy idOdrK lïlre fj<|fmd, m%;sm;a;s iïmdokh lsÍu i|yd jev f,dalfha wkd.; m%jK;d ms<sn| iduQyslj úYd, jYfhka oekqj;a úh hq;=h' my; i|yka ueÈy;aùï wfmaËd flf¾ (

² Y%S ,xldfõ wkd.; jev f,dalh iïnkaOfhka ;dËKsl" wd¾Òl iy ck.yk m%jK;d ms<sn|j ksfhdað;hska iy uyck;dj oekqj;a lsÍu'

² jev f,dalh ;=< we;sjk ;dËKsl jeäÈhqKq lsÍï iy fjk;a wkd.; fj<| fmd< b,a,Sï j,g m%;spdr oelaùu i|yd ilia lrk ,o iumd; ud¾f.damfoaYhla ks¾udKh lsÍu'

² wkd.; Y%u n,ldh ilia lsÍu i|yd fufyhqï Wmdhud¾.hla ilia lr .ekSu'

² mj;sk Y%u fj<|fmd< b,a¨ug .e,fmk mßÈ mj;akd Y%u n,ldfha yelshdjka jeä ÈhqKq lsÍu'

² ;reK /lshd l%shdldÍ ie,eiau 2017‐2021 l%shd;aul lsÍu i|yd iydh ùu'

16iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

foaYSh m%uqL;djh 2( Y%u fj<|fmdf<a hym;a md,kh

fft;sydislj lïlrejkaf.a whs;sjdislï wdrËd lsÍu

iy /lshd ia:dkfha iudc idOdrK;ajh i|yd fldkafoais

ks¾udKh lsÍu i|yd m%;sm;a;s Y%S ,xldj wkq.ukh lr we;'

cd;sl uÜgfï ff;%md¾Yaúl;ajh" wju jegqm ieliSu iy

iduQysl flaj,a lsÍu we;=¿ iudc ixjdo Y%S ,xldj ;=< Y%u

fj<|fmd< md,k l%ufha È.=ld,Sk i,l=Kq fõ' jir .Kkdjla

mqrd kS;s yd fr.=,dis ieliSu iy lïlre mßmd,kh jeäÈhqKq

lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska Y%S ,xldjg

;dËKsl iydh ,nd § we;' flfia fj;;a" Y%u mßmd,kh"

mÍËK" lïlrejkaf.a whs;Ska iy Ôú; iqrËs; lsÍu hk

fËa;%hka i|yd fndfyda ld¾hhka bgqlsÍug b;sßj ;sfí'

Y%u fj,|fmdf,a isÿjk YS>% fjkiaùï;a iu. wúêu;a

wd¾Òlfha /lshdjkays kshqla;ùu iy m%ñ;sfhka f;dr

wúêu;a wd¾Òlh ;=, relshd we;sùu hkdÈ lreKq w;r"

jev f,dalfha jefvk b,a¨u imqrd,Su i|yd lïlre kS;s

iudf,dapkh lsÍu wjYH fõ' tneúka whq;= f,i Y%u

fj<|fmdf,a j¾Okhla iy ixj¾Okhla wfmaËd fkdlrk

w;ru" lïlre wruqKq imqrd .ekSu iy;sl lsÍu i|yd Y%u

fj<|fmd< m%;sm;a;s ksrka;rfhka iudf,dapkh lsÍu wjYH

fõ' ;j ÿrg;a" fõ.fhka ixj¾Okh jk fj<|fmd< n,fõ.

/lshdfõ uQ,sl isoaOdka; iy whs;sjdislï iïnkaOfhka

mej;sh hq;= jeo.;alu m%Yak lr isáhs' cd;Hka;r lïlre

ixúOdkfhys wëËK wdh;k úiska isÿl< WmfoaYkhka

w;r;=r ksfhdað;hka úiska wjOdrKh lrkq ,enQ m%Odk .eg¨

w;rg fiajd ia:dkh ;=< ixúOdkh ùfï whs;sh" fiajd ia:dk

;=< fjkia f,i ie<lSu" n,y;aldr Y%uh iy <ud Y%ufha

krlu iajrEmhg tfrys m%udKj;a iqrËs;;dj fkdue;sùu"

jD;a;Sh iy fi!LHh iqrËs;;djh" fldka;%d;a fiajfha kshq;=

Y%ñlhska wdjrKh lsÍu i|yd kS;suh rduqjla fkdue;s ùu"

w¾:j;a ff;%md¾Yaùh ksfhdað; fukau oaúmd¾Yaùh iudc

ixjdo iy idËs u; mokï lr.;a jegqma ieliqï hdka;%Khka

we;=,;a úh'

jir .Kkdjla ;siafia Y%S ,xldj rdcH fiajfha lïlre

wr., iy fiajd wjysr;djhka iuÕ fmdr nod we;' rdcH

fiajfha Y%u l<ukdlrK iïnkaO;djkays we;s m%Odk wvqmdvq

w;r iudc ixjdo i|yd mßirhla fkdue;slu iy wdrjq,a

je<elaùu iy úi£u i|yd iqÿiq hdka;%Khla fkdue;s ùu

uQ,sl fõ' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wëËK uKav,j,

woyia oelaùïj, fmkakqï lr we;s mßÈ" cd;Hka;r lïlre

ixúOdkfha iïuq;s wxl 87 iy 98 g wkqj fmdÿ m%Yak iy

.eg¨ i|yd tlaj idlÉPd lr" wfkHdkHj jYfhka ms<s.;

yels l%u fidhd .ekSu i|yd fiajlhska iy l<ukdlrejkag

tlaj lghq;= lsÍug iqÿiq l%ufõohla fkdue;' rdcH wxYfha

fiajd kshqla;sfhys fndfyda wxY md,kh lrkqfha oYl .Kkdjla

;siafia ixfYdaOkhg ,la lr fkdue;s wdh;k ix.%yfhks'

m%;sM,h 2'1 ( iudc ixjdo iy ff;%md¾Yaúh;ajh i|yd wdh;k.; úêu;a l%ufõohka mej;Su

;d¾lsl;ajh( j¾I 1989 § msysgqjk ,o cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& hkq" iudc iy lïlre m%;sm;a;s iy cd;Hka;r uÜgfï lïlre m%ñ;Ska iïnkaOfhka wud;HxY ;Skaÿ m%ldrj" rch iy fiajl iy fiajH ixúOdk w;r isÿ flfrk cd;sl uÜgfï m%Odk ff;%md¾Yaúh iudc ixjdo hdka;%Kh fõ'

cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ̂ NLAC& jHjia:dms; wdh;khla fkdjk w;r" iqksis fufyjr i|yd jQ cd;sl m%;sm;a;shg wkql+,j lrk ,o iudf,dapkhla u.ska l,ska tys ÿ¾j,;djhka y÷kd.kakd ,oS' 2017 cQ,s udifha § ff;%md¾Yaúl WmfoaYk lñgqj úiska" —ff;%md¾Yaúl iudc ixjdoh mqk¾Ôjkh lsÍug iy iyfhda.s;dj m%j¾Okh lsÍu˜ Wfoid" jHjia:dkql+, wdh;khla f,i cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& msysgqùug wjYH m%;sixialrK bÈßhg f.k hdu i|yd m%ldYhla cd;sl lïlre WmfoaYk iNdfõ ksfhdað;hska úiska flgqïm;a flßKs' fuu.ska Y%S ,xldfõ iudÔh ixjdoh Yla;su;a mokula njg m;a lsÍu i|yd cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& .; hq;= mshjr ms<sn|jo ff;%md¾Yaúh ksfhdað;hska ;jÿrg;a meyeÈ,s lr ÿkafkah'

j¾I 1975 § Y%S ,xldj úiska 1970 wxl 131 orK wju jegqma m%;sIaGdmkh lsÍfï iïuq;sh wkqu; lrk ,§' flfia fj;;a" Y%S ,xldfõ jegqma m%;sIaGdmk l%shdj,sh úêu;a wxYfha /lshd kshqla;ùu flfrys jeä wjOdkhla fhduq lr we;s w;r" jegqma mieliSfï úêl%uhka iy iudc ixjdo ysÕlu iïnkaOfhka úYaf,aIKd;aulj we.hsh hq;=h' 2016 ud¾;= udifha§" Y%S ,xldj Y%ñlhska i|yd wju wdodhï uÜgula iy;sl lsÍug ie,iqï lr we;s jegqma ms<sn| kS;s folla iïu; lrk ,§' 2016 wxl 3 orK cd;sl wju jegqma mk; iy 2016 wxl 4 orK fiajl whjeh iyk §ukd mk; ^BRAWA&" uilg remsh,a 40"000 lg jvd wvq wdodhula ,nk ish¨u Y%ñlhska fj; remsh,a 2"500 l jegqma jeäùula ^fuh f,aLk.; lrk wjia:dj jk úg t' c' fvd,¾ 16& wod< jk njg ia:dms; lr we;' .Dy fiajlhska yer Èjhsfka ish¨u Y%ñlhska i|yd cd;sl udisl wju jegqm wod< l< hq;= nj ish¨u fiajd fhdaclhkag kshu lr we;s m%:u wjia:dj fuh fõ'

Y%S ,xldfõ jegqma m%;sIaGdmk l%shdj,sh m%Odk jYfhkau mämd,l iNd 44 iy 2016 wxl 3 orK cd;sl jegqma wkqmd; mk; yryd úfYaIs; l¾udka; flfrys jeä wjOdkh fhduq lrhs' 2017 wfma%,a ui" ,xld ydïmq;=kaf.a ix.uh úiska tys idudðl;ajh w;r jHjidh ;rÕldÍ;ajh iy ld¾h idOk l<ukdlrK moaO;s ms<sn|j fiajl whjeh iyk §ukdj mkf;ys ^BRAWA& n,mEu iïnkaOfhka meje;ajQ ióËKhl m%;sM, m%pdrh lsÍu i|yd mej;s ff;%md¾Yaùh WmfoaYkfha§" iudc ixjdo l%shdj,sh ;=<ska jegqma jeä lsÍu wjYH;djh md¾Yjlrejka nyq;rhlf.a tlÕ;dj úh' ;jo" cd;sl iy wxYuh jegqma m%;sIaGdmkh i|yd ;dËKsl m%fõYhla i|yd m%udKj;a f;dr;=re iy m¾fhaIK fkdue;s ùu m%Odk

17iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

ixfrdaOlhla f,i wjOdrKh lr we;' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;sfha 131 ^wju jegqm ks¾Kh lsÍu& u.ska Y%ñlhskaf.a iy Tjqkaf.a mjq,aj, wjYH;d iy wd¾Òl idOl ie,ls,a,g .ksñka jegqma ks¾Kh lsÍfï iunr m%fõYhla igyka flfrk cd;sl jegqma m%;sIaGdmk ud¾f.damfoaYhla ilia lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ;dËKsl iydh ,nd fok f,i ish¨u ksfhdað;hska úiska b,a,d isák ,§'

iudc yjq,alrejkaf.a ueÈy;aùu u.ska jegqma m%;sm;a;sh uQ,slj jvd;a iDcqj n,mdk whf.a .eg¨ iy m%uqL;djka jeä ld¾hËu;djhlska i<ld n,kq we;' ;dËKsl úfYaI{;djh iys; iajdëk úfYaI{hska iy ldf,daÑ; o;a; iy f;dr;=re imhk ixLHd f,aLk ld¾hd, fuys§ m%Odk ld¾hNdrhla bgq lrhs' iudc ixjdoh msysgqùfï hdka;%Kh jeäÈhqKq lsÍu i|yd ksis mokula u; iudc md¾Yjlrejkag f;dr;=re ,nd foñka" l%uj;a f,i wju jegqmays n,mEu fufyhqï lsÍuo" idËs u; mokï jQ moaO;shl m%Odk wx.hla úh hq;=h'

Y%S ,xldj úiska jev i|yd jk /lshdfõ uQ,sl isoaOdka; iy whs;sjdislï ^FPRW& m%Odk cd;Hka;r lïlre iïuq;Ska wgla we;=<;a cd;Hka;r lïlre iïuq;s 43 la ^30 la l%shd;aul jk w;r" iïuq;s 10 la fy,d oel we;" 3 wj,x.= lrk ,o tajd fõ& wkqu;lr we;s w;r" fuu tlÕ;djhka cd;sl kS;s iïmdokfha oS iy Ndú;fha § wkq.;lr .ekSug tlÕ ù we;' uE;l§ iïu; lrk ,o .súiqïj,g iuqÞSh lïlre iïuq;sh" /lshd m%;sm;a;s iïuq;sh iy kdúlhskaf.a wkkH;d ,shú,s iïuq;sh we;=,;a fõ' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha j¾I 2014 oS wkqu;lrk ,o n,y;aldr Y%uhg tfrysjQ .súiqfï uq,a flgqïm;" ^29 jk flgqïm;& 2018 j¾Ih wjidk ùug m%:u Y%S ,xldj ;=, wkqu; lrk njg rch m%isoaêfha m%ldY lr we;s w;r" iuyrla iïuq;Ska i|yd ^jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh" iy ixl%uKh& miq.sh iy l,ska iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& j,§ cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ,nd ÿka ;dËKsl WmfoaYk fiajd wkqj fm,.eiS mj;S' iïuq;Ska iy ks¾foaYhkays fhojqï ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úoaj;a lñgqj ^Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations - CEACR& úiska iuyr m%Odk cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;Ska hgf;a l%shd;aul ùfï mr;rhla y÷kd f.k we;s w;r" úfYaIfhka iïuq;sh 87 ̂ iud.ufha ksoyi&" iïuq;sh 98 ^iduQysl flaj,a lsÍu&" iïuq;sh 111 ^fiajd kshqla;sh ;=< fjkia f,i ie<lSu&" iïuq;sh 182 ^<ud Y%ufha wk¾:ldß iajrEmh&" iïuq;sh 29 iy iïuq;sh 105 ^n,y;aldr Y%uh&" iïuq;sh 100 ^iudkd;au;djh& iy iïuq;sh 81 ^lïlre mÍËKh& hk iïuq;Skag wod<j fõ' uE;l§ hqfrdamd ix.ufha fj<| jrKhka ms<sn| fmdÿ l%ufõoh ^GSP+& Y%S ,xldjg kej; ,nd § we;s w;r" ta i|yd iómj ksÍËKh lrk ,o tla fldkafoaishla jkafka" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ish¨u m%Odk iïuq;Ska M,odhSj l%shd;aul lsÍuhs' m%Odk iïuq;Skays mQ¾K f,i l%shdjg kexùu wju ùu" hqfrdamd ix.ufha fjf<|fmd< ;=<g ukd m%fõY wjia:dj i|yd Y%S ,xldjg ndOdjla jkq we;' tneúka" fuu iïuq;Ska M,odhSj l%shd;aul lsÍu i|yd ish¨ md¾Yajlrejkaf.a yelshdjka j¾Okh lsÍu wjYH fõ'

ksuejqu 2'1'1( by< uÜgfï iudc ixjdohla ;=<ska cd;sl wju jegqm ilia lsÍu

cd;sl wju jegqma m%;sIaGdmkh lsÍug m%Odk ndOlhla f,i i|yd ukd oekqj;a lsÍï iy Wmdh ud¾.sl m%fõYhla i|yd m%udKj;a f;dr;=re iy úYaf,aIK fkdue;s ùu wjOdrKh lr we;' j¾I 2017 oS mej;s fm!oa.,sl wxYhg n,mdk jegqma ;SrKh lsÍu ms<sn| cd;sl jevuq¿fõ oS y÷kd.;a mßos iudc ixjdo yryd wju jegqma m%;sIaGdmkh lsÍfï l%shdj,sh i|yd wod< wdh;k Yla;su;a lsÍfï wjYH;djh flfrys fm!oa.,sl wxYh wjOdkh fhduq jQ w;r" jegqma ksYaph lsÍu i|yd ixLHdk o;a; iy úYaf,aIK Ndú;d lrk m%n, idËs mokï lr.;a m%fõYhla wjYHh nj wjOdrKh úh'49

m%ùKhka" úfYaI{hskaf.a iy wod, md¾Yajlrejka iyNd.s;ajh iys;j" mj;akd jegqma ieliqï hdka;%Khka iy kS;s rduqj ;lafiare lsÍu" wdxYsl jegqma uKav,j, oelaùu i|yd Yla;su;a wju jegqma m%;sIaGdmk l%ufõohla i|yd ud¾f.damfoaYhla ilia lsÍug ff;%md¾Yaùh lñgqjla ia:dms; lsÍu i|yd .e,fmk iydh iys;j" fuu l%shdud¾. wkq.ukh lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ksfhdað;hkag ;dËKsl iydh imhkq we;' my; ueÈy;aùï we;=,;a fõ(

² wdjrKh" ks¾Kdhl" wkqmd;" .e,mSï" wkql+,;djh fukau h:d¾:jd§ iy m%n, jegqma ieliSfï hdka;%K i|yd ixLHdkuh f;dr;=re m%jdy m%udKj;a f,i Ndú;d lsÍu jeks( idËs u; mokï m¾fhaIK iy úYaf,aIK lsÍu'

² wdxYsl jegqma uKav,j, ld¾hNdrh y÷kd.;a mßos cd;sl wju jegqma m%;sIaGdmk hdka;%Kh Yla;su;a lsÍu i|yd rch iy iudc yjq,alrejkaf.a iyNd.S;ajh we;sj ud¾f.damfoaYhla ilia lsÍu'

² jvd fyd| ie,iqï.; iy fufyhqï.; wju jegqm m%;sIaGdmk hdka;%Khla ilia lsÍu'

Y%ñlhskaf.a iy Tjqkaf.a mjq,aj, wjYH;d fukau wd¾Òl idOl folu ie,ls,a,g .ksñka" hdj;a ld,Sk iy wod< ixLHdk o¾Yl Ndú;d lsÍu" j¾I 1975 § Y%S ,xldj úiska

49' 2017 wfma%,a udifha§ EFC úiska mj;ajk ,o ff;%md¾Yúl jevuq¿jlska fidhd .ekSu'

18iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

th wkqu;lrk lrk ,o cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha wju jegqma m%;sfYdaOk iïuq;sh wxl 131 iuÕ tlÕ jk mQ¾K WmfoaYk l%shdj,shla Ndú; lsÍfï wjYH;djh y÷kdf.k we;'

ksuejqu 2'1'2( Y%u iy iudc m%;sm;a;sh ieliSfuys ,d jeä ÈhqKq l< cd;sl ff;%md¾Yaúl iudc ixjdoh

cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& tys j;auka wdlD;shg wkqj oeä wNsfhda.j,g uqyqK fohs' fï i|yd iqÿiq l%shdldÍ hdka;%Khla f,i oekqj;a ;SrK .ekSu i|yd jD;a;Shuh iydhl jHqyhla wjYH jk w;r" ia;%S mqreI iudkd;au;djh tl;=jla iys; m%n, iy wjHdc Y%ñl ksfhdackhla wjYHh' cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& jHjia:dms; wdh;khla f,i wdh;kSlrKh lsÍfï§ cd;sl lïlre ixúOdkh úiska ksfhdað;hskag ;dËKsl iydh imhkq we;' ff;%md¾Yaúl WmfoaYkh ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys 144 jk iïuq;shg wkql+,j cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& m%;sixúOdkh l< hq;=h' jHjia:dkql+, wdh;khlg mejÍ we;s ld¾hNdrh i|yd whjeh m%;smdok ,nd .ekSu iïnkaOfhka wjYH f¾Çh wud;HdxY iuÕo ksfhdað;hska idlÉPd lrkq we;' Y%S ,xldfõ iudÔh ixjdohg M,odhs fõÈldjla njg m;a lsÍu Wfoid cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& mßj¾;kh lsÍu i|yd" fuu jevms<sfj< ;jÿrg;a bÈßhg f.k hdug ff;%md¾Yaúl idudðlhska tlÕ ù we;'

rdcH wxYfha fiajd kshqla;sfhys fndfyda wxY md,kh lrkq ,nkafka" hdj;a ld,Sk l< hq;= jk wdh;k ix.%yfhks' /lshd ia:dkfha iy cd;sl uÜgfï l<ukdlrKh iuÕ idlÉPd lsÍug rdcH wxYfha jD;a;sh iñ;s i|yd ,efnk bvlv iSudiys; fõ' fndfyda úg Tjqkaf.a ueÈy;aùï jevj¾ck l%shdj,sh iy foaYmd,k l%shdj,sh ;=<ska jk ksfhdackhka yryd isÿ lrhs' rdcH fiajd fldñIka iNdfõ úIh m:hg wh;a lreKq iïnkaOfhka we;sjk wdrjq,a fmdÿfõ tu wdh;khg fhduq lrkq ,efí' fuu l%shdj,sh wid¾:l jqjfyd;a mßmd,k wNshdpkd úksYaph iNdj ̂ Administrative Appeal Tribunal - AAT& iy wNshdpkdêlrKh iy wjidk jYfhka fYaIaGdêlrKh fj; wNshdpkd lsÍfï whs;shla fiajlhska i;=j we;'

fuu úúOdldr wdrËdjka iy iyk ie,iSug yels jqjo" fuu wdh;k iy l%shdj,Ska fndfyda wdrjq,a j,lajd .ekSu fyda .eg¨j úi£fï ld¾hh i|yd fkdjk nj w;aoelSïj,ska fmkakqï flfrk neúka" rdcH wxYfha jevj¾ck l%shdldÍ;ajh by< hdula olakg ,efí' rcfha b,a,Su u;" mQ¾j iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& hgf;a rdcH wxYfha wdrjq,a úi£fï hdka;%Khla ilia lsÍu i|yd ;dËK iydh ,nd fok ,o w;r" tlÕ;djh i|yd cd;sl ixiohg bÈßm;a lsÍug fmfrd;a;=j we;'

cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& le|ùu iy wëËKh lïlre wud;HdxYh úiska isÿ lrk w;r" j;auka cd;sl lïlre WmfoaYk iNdfjys ^NLAC& ixhq;sh fiajlhska ksfhdackh lrk jD;a;Sh iñ;s 14 lska iukaú; jk w;r" bka iuyrla rdcH wdh;kj, fiajl iñ;s lsysmhla o ksfhdackh lrhs' tkuqÿ cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj tys iïmQ¾K wjOdkh fm!oa.,sl wxYh flfrys fhduq lr we;' rdcH

fiajfha iqúfYaIS ;;ajhka iy wjYH;djka ie,ls,a,g .ksñka" Y%S ,xldj úiska wkqu;lrk lr fkdue;s jqjo" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha 151 jk iïuq;sh ‐ lïlre in|;d ^rdcH fiajh& úêúOdk wkqj rdcH wxYfha WmfoaYk i|yd iudk rduqjla ks¾udKh l< hq;= hehs ksfhdað;hska fhdackd lr we;'

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh fm!oa.,sl iy rdcH wxYhkays iudÔh ixjdo hdka;%Khka Yla;su;a lsÍu i|yd" lïlre wud;HdxYh iy wfkl=;a wod< wdh;k iu. tlaj lghq;= lrkq we;' ueÈy;a ùï j,g my; lreKq we;=<;a fõ(

² wfkla rgj, iudk w;aoelSï ;=,ska cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ks¾Kdhl $ ud¾f.damfoaY mokï lr.ksñka" iNdfõ idudðlhka iuÕ f;aud.; idlÉPdjka meje;aùug wjYH ;dËKsl m;%sld ilia lsÍu i|yd cd;sl ;dËKsl f,alï ld¾hd,hla iys; jHjia:dms; wdh;khla f,i cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& msysgqùu'

² ff;%md¾úl ud¾f.damfoaYKh hgf;a ̂ cd;Hka;r cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha lïlre m%ñ;s& 144 jk iïuq;shg wkql+,j cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& m%dfoaYSh uÜgñka Yla;su;a lsÍu'

² Y%u fj<|fmd< md,kh iïnkaO .eg¨ wkq.ukh lsÍfuys,d iudk hdka;%K ld¾hËuj l%shd;aul jk rgj,a j,ska W.;a mdvï $ hy Ndú;hka wkqj¾;kh lsÍu'

² fhdað; rdcH wxY wdrjq,a ksrjq,a lsÍfï hdka;%Kh l%shd;aul lsÍu i|yd wod< md¾Yjlrejka iuÕ ixjdoh iy wdh;k ix.%yh iudf,dapkh i|yd iydh oelaùu'

ksuejqu 2'1'3( jeäÈhqKq l< oaúmd¾Yùh jevìï iyfhda.s;ajh

ld,h;a iuÕ wkql%ñl rchka lïlre .eg¨ i|yd úi÷ï fiùfï§ ydïmq;=ka iy jD;a;Sh iñ;s iuÕ tlaj lghq;= lr we;;a" ydïmq;=ka iy jD;a;Sh iñ;sj, úúO wjYH;d fya;=fjka fuh id¾:l ù fkdue;' jHjidh uÜgñka iudc ixjdoh h<s m%dKj;a lsÍu i|yd we;s ueÈy;aùï ;SrKh lsÍu i|yd ksfhdað;hska úiska fmdÿ wjYH;d ms<sn| idlÉPd lsÍu i|yd oaú‐md¾Yaúl iudc ixjdo hdka;%Khla fhdackd lr ;sfí' fuh Y%u l<uKdlrK in|;d jeäÈhqKq lsÍu iy M,odhs;djh j¾Okh lsÍug fya;= jkq we;ehs wfmaËd flf¾'

iudÔh ixjdoh iy jevìï iyfhda.s;ajh ms<sn| l<ukdlrKh iy Y%ñlhska mqyqKq lsÍu i|yd iudÔh ixjdohla iy —jevìï iyfhda.s;aj tallhla lïlre wud;HdxYfha hgf;a mj;sk lïlre fomd¾;fïka;=fõ ia:dms; lr we;s w;r" tu.ska iudÔh ixjdohka" iduQysl flafj,a lsÍu iy jHjidh uÜgñka iduQysl .súiqï j,g t<öu Wfoid m%;sm;a;s iy Wmdh ud¾. l%shd;aul lsÍu i|yd myiqlï iemhSu isÿ flf¾' flfia fj;;a" fuu iudc ixjdoh ;=<ska jHjidh uÜgfï wdrjq,a j,lajd .ekSu iy úi£u i|yd ld,Sk iy M,odhS WmfoaYk fiajd iemhSfï yelshdj ,nd §u i|yd fuu tallh Yla;su;a l< hq;=h'

19iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

ueÈy;aùfï m%Odk fËa;%hka jkafka(

² ksYaÑ; wxY ;=< oaúmd¾Yaúl iudc ixjdo hdka;%Khka ixj¾Okh lsÍu iy kshqla; lsÍu

² ukd fufyhqï hdka;%Khla we;=¿ oaúmd¾Yaúl iudc ixjdo hdka;%Khka msysgqùu i|yd ud¾f.damfoaYK ,nd oSu'

² cd;Hka;r lïlre ixúOdkh uQ,O¾uj,g wkql+,j jevìï iyfhda.s;ajh ms<sn| m%;sm;a;s u; l%shdjka iïnkaO oekqj;a lsÍu iy n, .ekaùu i|yd jevigykla ie,iqï lsÍu iy l%shd;aul lsÍu

² iudc ixjdo iy iduQysl flafj,a lsÍfï jvd;a ld¾hËu WmfoaYk fiajd iemhSu i|yd iudc ixjdo iy jevìï iyfhda.S;d tallfha j.lsjhq;= ks,OdÍkaf.a Odß;dj Yla;su;a lsÍu'

m%;sM,h 2'2( ld¾hËu jevìï ksÍËKhla iys; jvd;a M,odhs Y%u mßmd,k l%uhla mej;Su

;d¾lsl;ajh( M,odhS Y%u mßmd,kh iy mÍËK oekg uqyqKmd isák m%Odk wNsfhda.hla jkafka wúêu;a wd¾Òlfha m%udKhhs' Y%u n,ldfhka ;=fkka folla wúêu;a /lshdjkays ksr; jk w;r" bka nyq;rhlau iajld¾hfhys fhfokakkah' fm!oa.,sl wxYfha úêu;a /lshdjkays ksr; jkafka fiajd kshqla;sl Y%u n,ldfhka mfyka tlla muKls' wúêu;a wxYfha fndfyda Y%ñlhska wvq wdodhï ,nk w;r iudc wdrËK cd,fhka msg; isá;s' Tjqka jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh wdrËKh hk folu ukd f,i wjfndaO lr f.k fkdue;s w;r" tys fh÷uo m%udKj;a fkdfõ'

ish¨u Y%ñlhska f.a uQ,sl wdrËdjka wjOdrKh lsÍug;a" nqla;s ú§u i|yd;a lïlre fj<| fr.=,dis wjYH fõ' fuuÕska Y%ñlhska ixlS¾K iemhqï odu ;=, úfYaIfhka fõ.fhka ixj¾Okh jk iy ;rÕldÍ f.da,Sh rduqjla ;=, iudk ;rÕldÍ;ajhlska ;rÕ lrk nj;a fiajl$fiajH /ljrK iy;sl lsÍu i|yd;a" fj<|fmd< m%;sm;a;s ksrka;rfhka iudf,dapkh lsÍu wjYH;dj wjOdrKh lrhs' tu.ska foaYSh j¾Okh iy ixj¾Ok wfmaËdjka wkjYH f,i iSud fkdflf¾'

lïlre kS;sh m%;sixialrKh ms<sn| idlÉPd hï ld,hla ;siafia m%.;shla ,nd we;s w;r" jD;a;Sh iñ;s iy fiajdodhlhka ;ksj" oaúmd¾Yaúl jYfhka iy ff;%md¾Yaùh WmfoaYKhkays ksr; fjñka fuh isÿ lr we;' iïuq;s.; jQ fËa;% lsysmhla we;s w;r" wfkla fËa;% ms<sn| jeäÿr úuiSï wjYH fõ'

fiajd ia:dk jeäÈhqKq lsÍfï uq,msÍï .Kkdjla yryd jevlsÍfï§ uQ,sl m%;sm;a;s iy whs;sjdislï yd wfkl=;a ;dËKsl iy md,k iïuq;sj,g wkql+,j lghq;= lsÍu Yla;su;a lsÍu iïnkaOfhka lïlre wud;HdxYh úiska ish lemùu m%o¾Ykh lr we;s w;r" iïuq;s iy ks¾foaYhkaf.a Ndú;h ms<sn| iïuq;sh ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úfYaI{ lñgqj ^CEACR& iy iuQykh ùfï ksoyi ms<Sn| ldrl

iNdj ^CFA& úiska" iud.ufhys ksoyi" iduQysl flaj,a lsÍu" fjk;a j,x.= lsÍug kshñ; iïuq;Ska w;r ud;D iqrËs;;dj" n,y;aldÍ Y%uh" lïlre mÍËKh" iudkd;au;djh iy fjkia f,i fkdie,lSu iïnkaOfhka kS;s iy Ndú;hka w;r mr;rhla mj;sk nj fmkajd § we;'

ksujqu 2'2'1( ld¾hËu wdrjq,a úi£u i|yd jeä ÈhqKq lrk ,o Y%u md,kh iy hdka;%Khka mej;Su

Yla;su;a lïlre mßmd,k l%uhla u.ska wkqn, fok fiajd fhdacl iy fiajl in|;d Yla;su;a lsÍu fi!LHh iïmkak ld¾ñl in|;dj, w;HjYH ,ËKhla fõ' úfYaIfhkau" .egqï ksrdlrKh lsÍu i|yd WmfoaYk$iudodkh fiajd lghq;= iïnkaOfhka ie,ls,su;a jk Y%u md,kfha ld¾h idOkh wLKavj mj;S' wúêu;a wxY Y%u n,ldfha úYd, fldgila l%shdldÍj wvq fiajd iemhSu fya;=fjka" fndfyda Y%ñlhkayg Tjqkaf.a uQ,sl whs;sjdislï wysñ lr we;s w;r" Tjqka wju fiajd kshqla;sl fldkafoais Nqla;s ú¢;s'

lïlre fomd¾;fïka;=fjys WmfoaYk fiajd iy ld¾hidOk Odß;dj úfYaIfhkau .egqï ksrdlrKh lsÍu iy je<elaùu iïnkaOj Yla;su;a lsÍu wjYH fõ' j¾;udkfha" È.a.eiqkq wdrjq,a úi£fï l%shdj,sh ld¾hËu iy M,odhS m%;s,dNhka i|yd iudf,dapkhla wjYH fõ' jvd fyd| wdrjq, úi£fï fiajdjka iemhSu i|yd lïlre fomd¾;fïka;=fõ isák iudodk ks,OdÍkaf.a Odß;dj Yla;su;a l< hq;=h' .egqï ksrdlrKh i|yd wkqfhdaclhka i|yd w;afmd;la ilia lsÍug cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iydh olajk ,o w;r tu w;afmd; Ndú;h iy;sl lsÍu i|yd j;aufkys wdfhdackhla l< hq;=j ;sfí' óg wu;rj" lïlre wud;HdxYh úiska lïlre flduidßia ckrd,a ld¾hd,h yryd ˜úfYaI úu¾Yk tallhla˜ ia:dms; lr we;s w;r" tu.ska wkql+, fkdjk lreKq úu¾Ykh lsÍug yelshdj mej;sh hq;= iy tajd wkql+, fkdjk wjia:dj, m%;spdr oelaùfï§ jvd l%shdldÍ úh hq;=h' wkql+,;d Wmdh ud¾. iy ie,iqï u.ska wkql+,;d ms<sn| ld¾h idOl b,lalhka ilia l< hq;=h'

oekg Y%u n,ldfhka 30% muK jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh kS;s hgf;a wdjrKh lr we;' fi!LHh wdrËK iy wdfhdaPk bxðfkarejkaf.a iSñ; ld¾hidOl Odß;djh wduka;%Kh lsÍu" ke.S tk l¾udka; i|yd kj m%ñ;s ilia lsÍu" f;dr;=re /ia lsÍu iy fnod yeÍu Yla;su;a lsÍu" fi!LHh wdrËK m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍu i|yd

20iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

ff;%md¾Yaúl yjq,alrejkag iydh ùu" fiajd ia:dkj, oaúmd¾Yaúl jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh lñgq msysgqùu" fiajl" fiajH md¾Yj w;r jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh .eg¨ ms<sn|j iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh fuj,ï iy l%ufõohka Ndú;d lsÍu ms<sn|j oekqj;a lsÍï isÿ lsÍu i|yd kj jD;a;Sh iqrËs;;d" fi!LHh yd Y=NidOk mk; flgqïm;a lr we;' mkf;a iïu; ùu jir .Kkdjla ;siafia tl;ek m,a ù we;;a" ;ju;a ta i|yd wjYH;djh jvd;a w;HjYH ù fkdue;'

m%Odk ueÈy;aùï fËa;%hka jkqfha (

² cd;sl Y%u n,ld mÍËK m%;sm;a;shla ieliSu i|yd iydh ùu'

² cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wëËK uKav,j, u.fmkaùu u.ska fufyhjkq ,nk wdrjq,a úi£u i|yd lïlre fomd¾;fïka;=fõ m%;spdrd;aulNdjh j¾Okh lsÍu ^jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh iïnkaOj" fjkia f,i ie<lSu iy <ud Y%ñlhka iïnkaO .eg¨ we;=¿j&'

² m%;spdrd;aulNdjh jeä ÈhqKq lsÍu iuÕ mj;akd wdrjq,a úi|d .ekSfï l%shdj,sfhys ^ia;%S mqreI me;slv we;=¿j& jHdmdr l%shdj,sh iudf,dapkh lsÍu'50

² oekg mj;akd úfYaI úu¾Yk tallh u.ska jev lsÍfï§ isÿjk whs;sjdislï lvùu ms<sn| úu¾Yk läkï lsÍu'

² jevfmdf<a oS isÿjk lïlre whs;sjdislï lvùu iïnkaOfhka läkï m%;spdr oelaùfï tallhla l%shd;aul lsÍu i|yd lghq;= lsÍu'

ksuejqu 2'2'2( cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;s l%shd;aul lsÍu i|yd iudc yjq,alrejkaf.a Odß;dj j¾Okh lsÍu'

Y%S ,xldj ;=< iqksis fufyjr Wmdhúê ;yjqre lsÍu i|yd wkqu; lrk ,o iïuq;Skag wkqn, §u iy M,odhSj l%shd;aul lsÍu flakaøSh idOlhla fõ' flfia fj;;a" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys wkqu; lrk lsÍu fufyhqï iy we.hSu iy l%shd;aul lsÍfï l%ufõohka úiska ;j ÿrg;a jeäÈhqKq l< hq;= fËa;% y÷kdf.k we;' kj iïuq;Ska wkqu; lsÍfï úêúOdk m%ldrj" Y%S ,xldj úiska 2018 j¾Ih wjidkh jk úg n,y;aldr Y%u n,ldh ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh uq,a flgqïmf;ys 29 jk iïuq;sh j,x.= lsÍug wfmaËd flf¾' Bg wu;rj" fj<| jrKhka ms<sn| fmdÿ l%ufõo fha ^GSP+&fldkafoaisj,g wkqj" Y%S ,xldj iy hqfrdamd ix.uh w;r fj<|du Yla;su;a lsÍfï wruqKska rch úiska iïuq;s úYd, ixLHdjla wkqu;lrk lsÍug wfmaËd lrhs'

wkqu;lrk ,o iïuq;s l%shd;aul lsÍu ;j;a ie<lsh hq;a;ls' jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh" lïlre ixl%uK" lïlre mÍËKh iy n,y;aldÍ Y%uh iïnkaOfhka j;auka lïlre

kS;s j, wvqmdvq mj;sk w;r" wkqu;lrk lrk ,o iïuq;Ska iuÕ tu kS;s uq¨ukskau fkd.e,fma' tneúka kS;s m%;sixialrK i|yd jeä wjOdkhla fhduq l< hq;= w;r" wëËK uKav,h úiska bÈßm;a lrk ,o ks¾foaY i|yd läkï m%;spdr oelaùu iy tajdg wkq.; ùu i|yd ksfhdað; Odß;dj f.dv kexùu i|yd jeä iïm;a m%udKhla fjka l< hq;=h'

fuu y÷kd.;a iSudjkag wkqj" ie,iqï.; ueÈy;aùï my; oelafõ(

² cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha wëËl wdh;kj, woyia u.ska fufyhjk ,o wkqu;lrk ,o iïuq;Ska M,odhS fhojqula i|yd iïuq;s j,x.= lsÍu iy ;dËKsl iydh ;yjqre lsÍu

² wkqu;lrk iïuq;Ska wkqj" mj;akd kS;sÍ;s iy ilia lrk kj kS;s ms<sn| mr;r úYaf,aIKhla isÿ lsÍu

² wod< iïuq;Ska wkqu;lsÍu i|yd Wmfoia §u

m%;sM,h 2'3( úúOdldrfhka iy fjkiajk wdldrfha ld¾hhkag m%;spdr oelaùu i|yd kS;s iy m%;sm;a;s kùlrKh lsÍu

/lshd iqrËs;Ndjh iy /lshd kshqla;skaf.a iqN idOkh iy;sl lsÍu i|yd Y%S ,xldj i;=j Yla;su;a kS;suh rduqjla ;sfí' j;auka iy wkd.; lïlre fËa;%hg m%;spdr oelaùu i|yd lïlre kS;s m%;sixialrK jeo.;a jk w;r" tjeks m%;sixialrKj, iajNdjh iy m%udKh ms<sn|j újdohg Ndckh ù ;sfí' hym;a /lshdjla i|yd wdrËdjla iemhSfï j.lSï iunr lsÍfï§ lïlre kS;s m%;sixialrKh lsÍu wNsfhda.hls'

/lshdjl iudkd;au;djh m%j¾Okh i|yd kshduk rduqj Yla;su;a lsÍu" jev f,dalh ;=< ldka;djka iún, .ekaùu" lïlre jHia:dfõ úIh m:hg msáka oekg isák Y%ñl lKavdhïj,g wdjrKh mq¿,a lsÍu iy fiajd kshqla;sl iïnkaO;djfha kj iy úldYs; iajrEmhka Wfoid hym;a fiajd fldkafoais ;yjqre lsÍug lïlre kS;s m%;sixialrKh jeo.;a wjia:djla ,nd fohs'

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;s rduqj ;=< iy wëËK uKav,j, woyia ;=<ska ,nd ÿka u. fmkaùu" iy wka;¾cd;sl hy Ndú;hka iy iïu;hka u.ska" wkqu;lrk lrk ,o

50' jHdmdr l%shdj,s iudf,dapk wka;¾.; jkafka" .eg¨ y÷kd.ekSu yd ld¾hlaIu;dj jeä lsÍu i|yd ;dlaIKh" l%shdj,s iy ck;djf.a ;lafiarejls'

21iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

iïuq;sj,g wkql+,j cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska m%.;sh iudf,dapkh l< yels Yla;su;a lïlre kS;s iïmdokh lsÍu i|yd fm<fUkq we;'

ksujqu 2'3'1( ff;%md¾Yùh WmfoaYk u.ska ixfYdaê; lïlre kS;s

;djld,sl /lshd" w¾O ld,Sk /lshd" úúO /lshdj, kshqla; lsÍï iy wm%lg /lshd iïnkaO;d we;=,;a m%ñ;shlska f;dr /lshd iajrEmhka iuld,Sk Y%u fj<|fmd<j, iqúfYaIS ,ËKhla ù ;sfí' ksYaÑ; w¾:l:k iy fr.=,dis iy .egqï iy jHdl+,;ajh u. yerùu i|yd j.lSï fnod fjka lsÍu ;=kajk md¾Yaj .súiqï.; lsÍu i|yd w;HjYH fõ' ish¨u Y%ñlhska i|yd hym;a jevlghq;= i|yd iydh jk fuu mßirh ;=<" ish¨ Y%ñlhska Wfoid hym;a fiajhla i|yd iydh ùug fuu jev lsÍfï jev ms<sfj, iy tys weÕùï ms,sn| .eUqre wjfndaOhla wjYH fõ' tneúka ish¨u Y%ñlhskag iudk wdrËdjla iy;sl lsÍu w;HjYH jk w;r" fËa;%hka iy /lshd iajrEmhka w;r wju m%ñ;Ska iy fiajd fldkafoais ia:dms; lsÍu yryd úêu;a iy wúêu;a wd¾Òlh ;=< Y%ñlhka we;=¨ ish¨u Y%ñlhkag jeo.;a wdrËdjla iemhsh yelsh' ish .súiqï.; l%shdmámdàkag wu;rj ish¨u Y%ñlhskayg iud.uh ùfï ksoyi iy iduQysl flafj,a lsÍfï whs;sh Ndú;d l< yels nj ;yjqre lsÍu i|yd m%h;ak wjYH fõ'

jeäjk äðg,alrKh iuÕ jeä jYfhka wka;¾ iïnkaê; f.da,Sh ksIamdok iy fiajd l%ufõohka u.ska" Y%uh ixúOdkh lrk wdldrh iy ˜oejeka; wd¾Òlhka˜51 ;=< lïlre whs;sjdislï ,nd .ekSu iy ;yjqre lsÍu i|yd .eUqre n,mEula we;súh yelsh' Y%ñlhskaf.a wdrËdj" ;srir jHjidhka iy fyd¢ka l%shd;aul jk Y%u fj<|fmd< j,a wdrËd lr .ekSu Wfoid m%;sm;a;s iïmdolhskayg Y%u fj<|fmd, fr.=,dis u; Wmdhud¾.sl iy ukd f,i oekqj;a ;SrK .ekSu i|yd fõ' hï kshduk m%;sfYdaOkhla oekqï§ug ukd úYaf,aIKhla w;HjYH fõ' my; lreKq fuhg we;=<;a fõ(

² idïm%odhsl f,i fkdi,ld yefrk wdldrfha /lshdj,g úldYkh iy m%;spdr oelaùfï kshduk wNsfhda. y÷kd.ekSfï wkd.; l%shdldß;ajh ms<sn| mqfrdal:k wOHhkh lsÍu'

² cd;Hka;r w;aoelSï j,ska w;am;a lr .ekSu i|yd jev f,dalfha wkd.;h wdjrKh lsÍug iïNdjH jHjia:dms; wjYH;djhka úYaf,aIKh lsÍu'

² jev lrk iajrEmh úldYkh iy m%;spdr oelaùu i|yd lïlre kS;sh iy$fyda kshduk m%;sixialrK wdrïN lsÍu' ^/lshdfõ fldkafoais iy fiajd fldkafoaisj, kuHYS,S nj jeä ÈhqKq lsÍu" Y%ñlhskag m%udKj;a wdrËdjla ,nd§u w;r;=r ‐ kuHYS,S jev meh" rd;%S fiajh" w;sld, fiajh wdÈh&

ksujqu 2'3'2( j.lSï orkakka iy ysñlï orkakkaf.a yelshdjka Yla;su;a lsÍu

kùk ksIamdok Ys,am l%u iajhxl%ShlrKh iy jeä ÈhqKq lsÍu fya;=fjka ld¾ñlrKfhka oekqu mokï lr.;a wd¾Òlhla lrd .uka lrk neúka Y%u fj<|fmd< úúOdx.SlrKh jQ Y%u n,ldhla i|yd kuHYS,S iy kej; mqyqKq lsÍula wjYH fõ' fuu jd;djrKh ;=<" fuu l%shdldÍ ie,iqï iy tajdfha weÕùï ms,sn| .eUqre wjfndaOhla ,nd.ekSu i|yd j.lSï orkakka52 iy ysñlï orkakkaf.a53 Odß;dj f.dvkexùu ;SrKd;aul fõ' Y%ñlhskayg iqksis fufyjr" iud.ufha ksoyi iy iduqysl flaj,a lsÍfï whs;sjdislïj,g m%fõYh we;s njg iy;sl lsÍu i|yd Tjqkaf.a .súiqï ieliSu ms<sn| ie<lSulska f;drj Tjqkaf.a whs;sjdislï iy hq;=lï ms<sn| .eUqre wjfndaOhla ;sìh hq;=h' tu Y%ñlhska fj; tu whs;sjdislï iq/lSu i|yd j.lSï orkakkayg Tjqkaf.a j.lSu bgq lsÍug Odß;dj ;sìh hq;=h' m%Odk fËa;%hka jkafka(

² ixfYdaê; lïlre kS;s l%shd;aul lsÍu iy wëËKh lsÍu i|yd j.lSï orkakkaf.a Odß;dj ^mqyqKq w;afmd;a" mqyqKq iy fufyhqï l%shd;aul lsÍu&

² ixfYdaê; lïlre kS;s" kj jev ms<sfj, iy tajdfha weÕùï ms,sn| jvd fyd| wjfndaOhla i|yd j.lSï orkakkaf.a Odß;dj

² ´kEu n,d;aul lïlre kS;s m%;sixialrKh iy uyck;dj oekqj;a lsÍfï jevuq¿

foaYSh m%uqL;djh 3( ish¨ fokdg jev lsÍfï whs;sh

jir .Kkdjla ;siafia" ff;%md¾Yúh lghq;=j, m%;sM,hla jYfhka" úfYaIfhkau úêu;a wxYh ;=< jev lsÍfï§ we;sjk whs;sjdislï jeäÈhqKq lsÍug fya;= ù ;sfí' flfia fj;;a" iuyr wjodkï iys; ck.yk lKavdhï i|yd wdrËKhg wod< .eg¨ j,g úi÷ï ,nd Èh hq;=h' fuu lKavdhï ;=<g <ud Y%ñlhka o n,y;aldÍ Y%uh i|yd wjodkug ,lajk ixl%uKsl Y%ñlhska o ̂ úfYaIfhka wvq ksmqK;d iys;& wúêu;a wxYfha Y%ñlhka o iy iudc wdrËK cd,fhka msg; isák jhia.; ck;dj o we;=,;a fõ'

j¾I 2017 § rch úiska 2017‐2021 j¾I j,g wod, —udkj ysñlï wdrËd lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd cd;sl l%shdldÍ ie,eiau˜ t<s olajk ,§' ixl%uKsl Y%ñlhka iy <uqka we;=¿ wjodkug ,la jQ lKavdhï i|yd ysñlï ,nd§fuys we;s jeo.;alu l%shdldÍ ie,eiaula wkqidrfhka f.kyer olajhs' <uqka i|yd" l%shdldÍ ie,eiau u.ska <uhskag wk;=reodhl jevj, fh§u je<elaùu úfYaIfhka wjOdrKh lrhs' ixl%uKsl Y%ñlhska i|yd" ixl%uKsl Y%ñlhska wdrËd lsÍu iy iQrdlEu j<lajd,Su i|yd ixl%uKsl m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍu" cd;sl Y%u ixl%uK m%;sm;a;sh hdj;ald,Sk lsÍu" n|jd .ekSfï l¾udka;h úêu;a lsÍu iy kshdukh

52' j.lSï orkakka ;ukaf.a rdcldßj,g wkql+,j lghq;= lrk njg j.n,d .ekSu i|yd

53' cd;sl rdcHh fuys j.lSï orkakka f,i w¾: oelafõ ysñlï orkakka hkq mqrjeishka fyda m%;s,dNSka fõ

51' úYd, wd¾Òlhla ;=<" ;djld,sl" kïhlYS,S /lshdjka fmdÿ ;ekla jk w;r mQ¾K ld,Sk fiajlhska fjkqjg iajdëk fldka;%d;alrejka iy ksoyia fj,| fiajlhska n|jd .ekSu flfrys fhduq ù we;'

22iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

lsÍu" mQ¾j ‐ msg;aùï mqyqKq lsÍï isÿ lsÍu iy n,y;aldr Y%uh iy iQrd lEu je,elaùu i|yd úfoaYhka iuÕ iïnkaëlrKh lsÍug rch fmdfrdkaÿ fjhs' úfYaIfhkau ldka;d uQ,sl l=gqïNhka" wdndO iys; mqoa.,hska iy hqoaOfhka mSvdjg m;a jQ ldka;djkaf.a whs;sjdislï iqrËs; lsÍu i|yd jeo.;a wx.hla f,i iudc wdrËKh o wjOdrKh lr we;'

jevlsÍfï whs;sjdislï iy;sl lr .ekSu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;sh iy uq,a msgm; wkqu;lrk f,i" wka;¾cd;sl m%ñ;s ixúOdkhla f,i cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska Wmfoia ,nd § we;' l,ska wkqu;lrk l< iïuq;sfha ,ehsia;= j,g tl;= lsÍfuka" j¾I 2018 w. Nd.h jk úg n,y;aldr Y%uh u; jk cd;Hka;r lïlre ixúOdkh 29 jk iïuq;sh wkqu;lrk lrk njg j¾I 2017 wjika Nd.fha§ rch úiska wka;¾cd;slj iy m%isoaêfha fmdfrdkaÿ úh' wkqu;lrk lsÍu iy miq Ndú;h i|yd" rfgys ìï uÜgfï w;aoelSï fukau l,dmSh jYfhka fukau f.da,Sh jYfhkao mj;sk w;aoelSï ,nd §u i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iydh jkq we;'

iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& hgf;a we;s Wmdh ud¾.hka" jev iy iudc wdrËdj ms<sn| uQ,sl uQ,O¾u iy whs;sjdislï ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys f.da,Sh Wmdh ud¾.sl mrud¾:h iuÕ fukau" j¾I 2016 § nd,s m%ldYfha § ilia l< m%uqL;djka o iuÕ iu.dó fõ'

m%;sM, 3'1 ( <ud Y%uh iy tys wk¾:ldÍ iajrEmh ;=rka lsÍu

j¾;udkfha rfÜ 1% <ud Y%u jHdma;s wkqmd;h iqNjdoS foaYmd,k wêIaGdkh fya;=fjka <ud Y%uh Y%S ,xldfjka iïmQ¾Kfhkau ;=rka lsÍu iïnkaOfhka b;d iqnjd§ uÜgul mj;S' j¾I 2022 jk úg <ud Y%uh iy tys uq,skqmqgd oeóu i|yd wksjd¾h wOHdmk jhi jeä lsÍug iudkju /lshdjla i|yd wju jhi wjqreÿ 14 isg wjqreÿ 16 olajd jeä lsÍug lïlre wud;Hjrhd by<u uÜgñka fmdfrdkaÿ ù we;'54 2022 b,lalh u.ska 2025 ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:h 8 ys b,lalh 8'7 m%;sia:dmkh lrhs' <ud Y%uh ;=rka lsÍu i|yd Yla;su;a l%shdldÍ ie,eiaula oekg l%shd;aul fjñka mj;sk kuq;a" th id¾:lj l%shdjg kexùu i|yd cd;sl uÜgfï yjq,aldß;ajhka ;=<ska ie,lsh hq;= m%h;akhla iy iïm;a wjYH jkq we;' ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka" f¾Çh wud;HdxY" m<d;a iy Èia;%sla uÜgfï n,OdÍka iy <ud Y%uh ms<sn| cd;sl fufyhqï lñgqfõ uÕfmkaùu hgf;a fm!oa.,sl wxYh iuÕ flakaø.;j iïnkaO fjñka" 2017 iema;eïn¾ udifha § zY%S ,xldfõ <ud fufyldr fiajh ;=rka lsÍu ms<sn| cd;sl m%;sm;a;shZ ckdêm;s;=ud úiska t<s olajk ,§' lïlre mÍËdj iy <ud wdrËl fiajd w;r iïnkaO;d Yla;su;a lsÍu wjYH jk w;r" ;jÿrg;a b;sßj mj;sk ieÕjqKq iy m%fõYh wmyiq <ud Y%uh fj; m%fõY ùu i|yd myiqlrKh lsÍu iy wdfhdackh lsÍu wjYH fõ'

Y%S ,xldj" ;srir ixj¾Okh wNsu;d¾: ^SDG& hgf;a" <ud wmpdr" iQrdlEu" mqoa., fj<|duiy <ud ysxikh iy

<uhskag tfrys ish¨ wdldrfha ysxikh iy jOysxid meñKùu ;=rka lsÍu" i|yd 16'2 b,lalhg wkql+,j <uhskag tfrys ysxikh wjika lsÍu i|yd f.da,Sh iyfhda.s;djh hgf;a —uq,amsrE˜ f.da,Sh rgj,a 13 fokdf.ka tla rgls' <uhskag tfrys ysxikhla fkdue; iy hym;a <ud wdrËK l%shdud¾. l%shd;aul lsÍu ;yjqre lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh we;=¿ wdh;k .Kkdjl mq¿,a cd,hla l%shdldßj lghq;= lrhs' wkd.; Y%u n,ld ióËKhka u.ska <ud Y%uh ms<sn| o;a; tl;=l, hq;= w;r j¾I 2022 jk úg w;am;a lr .;hq;= Y=kH jHdma;sh uek.ekSug o oekg we;s mdol o;a; WmldÍjkq we;'

ksuejqu 3'1'1( <ud Y%uh ;=rka lsÍu i|yd m%;sm;a;s rduqjla iy kS;suh miqìula ks¾udKh lsÍu

;d¾lsl;ajh( <ud Y%uh ;=rka lsÍu i|yd" m%;sm;a;suh uÜgfï muKla fkdj" ìï uÜgfï mjd iuuqyq¾; lrk ,o ueÈy;aùï lsysmhla wjYH fõ' mQ¾j iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2013‐2017& hgf;a" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys zr;akmqr wdo¾YkhZ ixj¾Okh lsÍu iy l%shd;aul lsÍu ;=<ska ft;sydisl ch.%yKhla ysñ úh' ^by< <ud Y%u n<ldh iys;j uq,ska ÈiajQ" id¾:lj m%;spdr oelajQ Èia;%slalhls&' úêu;a jeú,s wxYh ;=< <ud Y%uh rys; l,dm i|yd WmfoaYkh lsÍu" rdcH ‐ fm!oa.,sl yjq,aldß;ajhka j¾Okh lsÍu" m%cd uÜgfï oekqj;a lsÍfï jevigyka meje;aùu iy lïlre mÍËK moaO;s Yla;su;a lsÍu u; wdo¾Ykh wjOdkh fhduq lrk ,§'

lghq;= lrk m%Odk fËa;%hka jkqfha (

² m%Odk mßmd,lhd jk Èia;%sla f,alïf.a kdhl;ajh hgf;a Èjhsfka b;sßj we;s wfkl=;a Èia;%slal 24 ;=< l%shd;aul lsÍu ‐ zr;akmqr wdo¾YkhZ m%;s.=Kkh lsÍu $ wkq.; lsÍu'

² <ud wdrËK jHdma;s ks,Odßka iuÕ iïnkaO ù" wúêu;a wxYfha <ud Y%uh wdjrKh lsÍu i|yd j;auka lïlre mÍËK moaO;sh mq¿,a lsÍu iy Yla;su;a lsÍu'

² fiajd kshqla;sh i|yd wju jhi wjqreÿ 14 isg 16 olajd jeä lsÍug mj;sk kS;s ixfYdaOkh lsÍu iy iu.dój wksjd¾h mdi,a hdfï jhi wjqreÿ 14 isg 16 olajd jeä lsÍug wOHdmk wud;HdxYh úiska m%;sm;a;s ieliSu'

54' 2017 fkdjeïn¾ udifha wd¾ckaákdj" nqjfkda wh¾ia" <ud Y%uh ;=rka lsÍu i|yd wLKavj w;am;a lr .ekSu ms<sn| IV f.da,Sh iïuka;%Kfha§ lrk ,o m%;s{dj n,kak' http://childlabour2017.org/en/resources/updates/pledges.

23iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

² wka;rdhldÍ <ud Y%uh ms<sn| mj;akd kshduk $ kS;s úêúOdk úu¾Ykh lsÍu iy wka;¾ wud;HdxY $ ksfhdað; iïnkaëlrKh iy iyfhda.S;djfhka ksjdrK lghq;= läkï lsÍu'

² ksrka;r wëËKh iuÕska <ud Y%uh wju lsÍu i|yd wka;¾ wud;HdxY $ ksfhdað; fufyhqï lñgqfõ j;auka jev ie,eiau l%shd;aul lsÍu'

² Èia;%sla uÜgñka orejkag fiajd imhk wod, ksfhdað; wdh;k $ wud;HdxY iuÕ iïnkaO jeäÈhqKq l< meñKs,s iy fhduq lsÍfï l%ufõohla mej;Su'

² Y%u n,ld ióËKh i|yd fudähq, we;=<;a lsÍu u.ska <ud Y%uh ms<sn| ks;sm;d o;a; /ia lsÍu i|yd Wmfoia §u'

m%;sM,h 3'2( ^wvq l=i,;d iys;& ixl%uKslhka jeäÈhqKq ùu i|yd iy wdka;SlrKhg ,lajQjka iQrdlEug ,laùfï wjOdku ^n,y;aldr Y%uh& wvq ùu i|yd Y%u fj<|fmd< m%;sM, Ndú;d lsÍu

fuu iqksis fufyjr jevigyk úiska Èh;a lrkúg" úfoaYSh /lshd wfmaËs;hska i|yd jk iuia: msg;aùï m%udKh my; jeà we;' ldka;d ixl%uKsl Y%ñlhska ^fndfyda ÿrg .Dy fiajd /lshd wxYhg& wiudkqmd;sl f,i mSvdjg m;a jQ kshduk l%shdud¾. fuu mßydkshg fya;= úh yelsh' flfia fj;;a" Y%u ixl%uK iy wdY%s; fma%IK ;ju;a o< foaYSh ksIamdÈ;hg ie,lsh hq;= odhl;ajhla imhk w;r" Tjqkaf.a mjq,a j, hemSu Tjqka u; r|d mj;shs' we;eï Y%S ,dxlsl fr.=,dis .Dy fiajh i|yd ixl%uKh jk ldka;djkaf.a msg;g .,d hdu je<elaùug wdfrdamKh lr we;s w;r" wfkla w;g fuu ldka;djkaf.ka fndfyda fofkla wúêu;a ixl%uKsl ud¾. fj; fhduqù we;ehs iel flf¾' n,y;aldr Y%uh iy mqoa., fj<odu ms,sn| wjia:d j,g wkq.; jk lïlre Y%u úNj;djh ieneúkau ;d;aúlh' lïlre ixl%uKh md,kh lsÍu;a" wLKav wNsfhda.hkag uqyqK §u;a" jevlrk jhfia iSñ; iqÿiqlï iys; ck;djf.a /lshd wfmaËdjka uq÷kam;a lsÍu;a ixl%uKh ùug n,dfmdfrd;a;=jkakka wLKavj wdhdpkh lrhs'

ksuejqu 3'2'1( Y%u ixl%uK" n,y;aldÍ Y%uh iy mqoa., fj<odu i|yd jQ kshduk rduqj Yla;su;a lsÍu

Y%S ,xldfõ ixl%uKsl m%;sm;a;sh iy kej; meñfKk ixl%uKsl Y%ñlhka kej; iudc.; lsÍu ms<sn|

wkq‐ m%;sm;a;sh fjk;a rgj,g wdo¾Yhla f,i ms<s.kq ,efí' flfia fj;;a" Y%u ixl%uKfhys w;sYhskau .;sl iajNdjh ie,ls,a,g f.k" oYlhlg wdikak ld,hlg fmr iïu; lrk ,o m%;sm;a;sh rg ;=<" l,dmfha iy .ukdka; rgj,a ;=< Y%u fj<|fmd< iemhqu iy b,a¨fï fjkialï jvd fyd¢ka ms<sìUq lsÍug yelsjk mßÈ ixfYdaOkh fjñka mj;S' ta yd iudkj" n|jd .ekSï l%shdj,sfha Wm ksfhdað;hskaf.a NQñldj kshdukh lsÍu i|yd jk cd,h mq¿,a lsÍug" úfoaY /lshd mk; iy Bg wod< kS;s ixfYdaOkh lsÍu wjYH fõ' iudk f,i" ixl%uKsl fiajlhkaf.a widOdrK n|jd .ekSï iy /lshd mßphkays wjOdkï iy.;Ndjh úfYaIs;j ie,ls,a,g .;a l<" n,y;aldÍ Y%uh iy mqoa., fj<odu ms<sn| kshduk rduqfjys mj;sk mr;r i|yd úfYaI mÍËdjla wjYH fõ' fuu fËa;%fha kS;s iy m%dfhda.sl hdj;ald,Sk lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha n,y;aldr lïlre iïuq;sh" ^P29 ( 2014& m%Odk fhduq ,ËHh ,nd fohs'

lghq;= lrk m%Odk fËa;%hka jkqfha (

² úfoAYSh iy YS% ,xldj ;=, ixl%uKsl Y%ñlhska i|yd jk wLKav .eg¨ iy fjkiajk b,a¨u iy .;sl;djhka imqrd,Sug ke.S tk wNsfhda.hkag uqyqK §u i|yd" ixfYdaê; iy hdj;ald,Sk jQ lïlre ixl%uK m%;sm;a;sh ^200855& iïu; lsÍu iy l%shd;aul lsÍu'

² úfoaY /lshd mk; ixfYdaOkh lsÍu iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ud¾f.damfoaYhg wkql+,j Wm ksfhdað;hskaf.a kshdukh fyda úhoï iy .dia;= we;=<;a lsÍu i|yd wkqnoaê; kS;sj,ska ´kEu tlla we;=,;a lsÍu' ^2018 § iïu; lsÍug kshñ;&

² n,y;aldr lïlre iïuq;sh ( P29) wkqu;lrk lsÍu i|yd mr;r úYaf,aIKh iy ixjdohg ,lalsÍu'

² rch" n|jd .ekSfï l%shdlrejka iy n|jd .ekSï ksfhdað; wdh;khka ;=<ska cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha idOdrK n|jd .ekSfï ud¾f.damfoaY iy m%;sm;a;s l%shd;aul lsÍu'

• ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: o¾Yl 10'7'1 wkql+,j" ixl%uKslhkaf.a jegqma wkqmd;hla f,i" n|jd.ekSfï msßjeh ms<sn| m¾fhaIK lsÍu'

ksujqu 3'2'2( ^wvq l=i,;d iys;& ixl%uKsl Y%ñlhka" wdmiq meñfKk ixl%uKslhka iy n,y;aldr Y%uh$mqoa., fj<odu u.ska mSvdjg m;a jQjka i|yd hym;a /lshd wjia:d i|yd iy hqla;sh i|yd m%fõYh iemhSu myiqlrKh lsÍu i|yd wdh;k Yla;su;a ùu'

ixl%uKsl Y%ñlhka úiska w;aolsk ,o wmfhdackhka w;r" wk¾:ldÍ l%shdjka f,i ie,flkafka mqoa., fj<|du iy n,y;aldr Y%uhhs' nyq md¾Yaúl oDIaGshla ;=,ska ñksia cdjdrï ms<sn| .eg¨j úi£ug wjYH jk w;r" je,elaùu" wdrËd lsÍu iy kvq mejÍu hk ff;%md¾Yaúl m%fõYhla Tiafia .eg¨j b,lal lr .; hq;= w;r" tu.ska wkd.;fha

55' úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYfha úêúOdk hgf;a Y%u ixl%uKhls'

24iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

§ ;srir je<elaùu i|yd ish¨ wxY .%yKh lr .kq ,efí' ixl%uKhg wod< wjodkï iy tajd wju lr.kafka flfiao hkak ms<sn|j; úkaÈ;hska y÷kd .ekSu" úu¾Ykh iy kS;suh mshjr .ekSu iïnkaO iSñ; Odß;djka; iy úkaÈ;hska i|yd iyk iy m%;sidOk fiajd ,nd .ekSfï yelshdj ms<sn| wjfndaOhla fkdue;s ùu hkdÈh ms<sn| oekqj;aNdjh wju ùfï mr;rhla mj;S' m%Odk b,lal.; lKavdhï folla isà( mqoa., fj<odfï úkaÈ;hska jk msßñka" ldka;djka iy <uhska fyda mqoa., fj<odfuys wjodkug ,laj isák wh;a" n,y;aldÍ Y%uh$mqoa., fj<odug tfrysj m%;sm;a;s iy m%dfhda.sl Ndú;hg n,mEï l< yels rcfha wdh;khkays ;ksmqoa., fyda iduQysl ksfhdað;hka" m%;sm;a;s iïmdolhska" jHdmdßlhskah' ixl%uKslhka ;u whs;sjdislï wdrËd lr idOdrK;ajh i|yd m%fõYh ,nd.ekSu i|yd" oekqj;aNdjh iy iún, .ekaùfï Wmdhud¾.hka fukau ÿla .ekú,s iy n,d;aul lsÍfï hdka;%Khka o wjYH fõ'

lghq;= lrk m%Odk fËa;%hka jkqfha (

² ixl%uKsl Y%ñlhska i|yd mQ¾j bf.kqï ms<s.ekSu ^Recognition of Prior Learning - RPL& i|yd hdka;%Kh iy ud¾f.damfoaY l%shd;aul lsÍu iy ukdj ilia lsÍu'

² kej; meñfKk ixl%uKslhska i|yd ukd /lshdjla fyda iajhx /lshd úl,amhka ;yjqre lsÍu i|yd Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYfha m%;s taldnoaO lsÍfï tallh iy rdcH /lshd fiajd u.ska ,nd fok fiajdjka jeä ÈhqKq lsÍu'

² ydïmq;=kaf.a ix.uh iuÕ iyfhda.S;djfhka m%Odk wxYj, Y%u ysÕh msrùu i|yd m%Yia; uÜgfï yelshdfjka hq;= kej; meñKs ixl%uKsl Y%ñlhskayg /lshd ia:dk.; lsÍfï fiajd iemhSu'

² mq¿,a kshdukhla Wfoid jk wdo¾Yhla ks¾udKh lsÍu i|yd rdcH wdh;k iy fiajd fhdaclhka iuÕ l=i,;d ms<s.ekSfï hdka;%Khka fufyhùu'

² msg;aùug iQodkï iy kej; meñKs ixl%uKslhkaf.a l=i,;d jvd;a fyd¢ka y÷kd.ekSu i|yd n,h mejreKq wdh;k ̂ ;D;shsl yd jD;a;Sh wOHdmk fldñIka iNdj iy Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh& w;r iyfhda.S;djh jeäÈhqKq lsÍu iy ;D;shsl yd jD;a;Sh wOHdmk fldñIka iNdj iy Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh w;r ta i|yd wjfndaO;d .súiqula we;s lr .ekSu'

² ;D;shsl yd jD;a;Sh wOHdmk fldñIka iNdj iy Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh mqyqKq jevigyka úIh ud,djg jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh taldnoaO lsÍu'

² ixl%uKsl Y%ñlhska n|jd .ekSï iy /lshd m<mqreoao iudf,dapkh lsÍug iy Wmldrl fiajd iuÕ iïnkaO ùug cd;Hka;r jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh ^ITUC& ys ixl%uKsl n|jd .ekSfï WmfoaYljrhd fufyhùu' WmfoaYljrhd" n|jd .ekSfï wdh;k f;dard .ekSu iy jvd oekqj;a ;SrK .ekSu i|yd úNj ixl%uKslhka i|yd ,efnk Wml%uhlao jkq we;'

² ixl%uKsl Y%ñlhska iy Tjqkaf.a mjq,a i|yd wjYH fiajd ,nd §u msKsi wod< fiajd iemhqïlrejkaf.a yelshdjka j¾Okh lsÍu'

² msßñka iy <uhska we;=¨ y÷kd.;a úkaÈ;hskag úfYaIs; /ljrK fiajdjka ,nd §u i|yd wdrËs; fiajd jeä ÈhqKq lsÍu'

² kS;súfrdaë l%shd mámdàka Tiafia cdjdrïlrejka i|yd kS;suh l%shdud¾. .ekSu" ysxikh y÷kd .ekSu" ffk;sl l%shd mámdá iy úu¾Yk l%shdj,sh ms<sn| ks,OdÍka mqyqKq lsÍu'

m%;sM,h 3'3( wúêu;a Y%ñlhska i|yd úfYaI wjOdkhla fhduq lrñka ish¨u Y%ñlhska i|yd iudc wdrËdj jeä ÈhqKq lsÍu

cd;sl uÜgñka wjYH mßÈ NdKav yd fiajd i|yd M,odhS m%fõYhla ,nd .; hq;= mßÈ jk" wju jYfhka w;HjYH fi!LHh myiqlï iy uQ,sl wdodhï iqrËs;Ndjh i|yd wjYH ish¨ wjYH;d ;sìh hq;= ldKavhla f,i iudc wdrËK ;,h cd;sl jYfhka w¾: olajd we;' iudc wdrËK fhdackd l%u .Kkdjla l%shd;aulj we;;a" ta i|yd m%fõYh iy m%úIagh imhkakka iy m%;s,dNSka hk fomd¾Yjh i|ydu wNsfhda.hls'

ksuejqu 3'3'1( iudc wdrËK wdjrK iy m%fõYh jeä lsÍu

wúêu;a wxYfha Y%ñlhska w;ßka úfYaIfhka jeäysáhka i|yd wdodhï iqrËs;Ndjh ms<sn| oekg mj;akd fhdackd l%u u.ska wm%udKj;a f,i fiajd imhkq ,efí' fiajdfha .=Kd;aulNdjh" wdjrKh iy uQ,H m%;s,dN m%udKd;aulNdjfhys wvqmdvq mj;S'57 fiajl w¾:idOl wruqo, ̂ EPF& iy fiajd kshqla;hkaf.a Ndrldr wruqo, ^ETF& hk úYd,;u odhl;ajfhka hq;= úY%du jegqma fkdjk úY%du m%;s,dN wdjrKh lsÍu iy tys ld¾hËu;dj by< kexùu wruqKq lr lghq;= lrk m%Odk fËa;%hka jkqfha(

56' fï jk úg f,dal nexl=j u.ska mq¿,a iudc wdrlaIK l%uhla" fi!LHh fiajd ixj¾Okh iy wOHdmk lafIa;%fha ixj¾Okh Wfoid iydh ,nd §u i|yd rcfha Kh iy ;dlaIKsl iydh ,nd§ ;sfí'

25iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

² j¾;udk fm!oa.,sl wxYfha fiajlhskaf.a 40% la jk fiajl w¾:idOl wruqof,ys wdjrKh w;sf¾l úêu;a wxYfha Y%ñlhskag fukau wúêu;a wxYfha Y%ñlhskago ysñjk mßÈ jeä lsÍu' j¾I 2017 jk úg Y%u n,ldh ñ,shk 8'2 la muK jk w;r" thg rdcH wxYfha ñ,shk 1'4 lg wêl m%udKhla we;=,;a jk w;r" b;sßfhka ñ,shk 2'6 la muKla fiajl w¾:idOl wruqof,ys wdjrKh ,nhs'

² wjYH ffk;sl l%shdud¾. iu. w¾:idOl wruqo,a úY%du fhdackd l%uhla njg m;alsÍug YlH;d wOHhkhla meje;aùu i|yd Wmfoia §u'57 .Dy fiajlhska" ixl%uKslhka iy iajhx fiajlhska yg fiajd kshqla;hkaf.a Ndrldr wruqo,g odhl;ajh ,nd §u i|yd l%shd;aul lrk hdka;%Khla mj;S' fuh" hï úY%dñl m%;s,dN u.ska wúêu;a wxYfha Y%ñlhska wdjrKh lsÍu jeä lsÍu i|yd iydh jkq we;'

,nd .kakd m%;sM,h 4( Wiia oekqu iy o;a; ckkh

;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: w;am;a lr .eksu i|yd" Y%S ,xldfõ idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh" fufyhùu" wkd.; .uka ud¾. ms<sn| m%fËamKh iy ueÈy;aùu ie,iqï lsÍu i|yd o;a; iy oekqu W;amdokh w;HjYH fõ' tys jeo.;alu Y%S ,xldfõ tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj 2018‐2022 §o wjOdrKh lr we;' —jeäÈhqKq lrk ,o o;a;" oekqu l<ukdlrKh iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;shla i|yd˜ hk Odjk ldrl 1 hgf;a" —j¾I 2022 jk úg wiu;=,s;;djka iy mßmQ¾K iy m%;spdrd;aul ;SrK .ekSu iy;sl lsÍu i|yd Y%S ,xldfõ ck;dj jeäÈhqKq lrk ,o o;a;" oekqu l<ukdlrKfhys m%;s,dN w;am;a lr .ekSu˜ ;yjqre lsÍu i|yd tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh iy Y%S ,xld rch taldnoaO jevms<sfj,la isÿ lsÍug lemù isà' oekqu mokï lr.;a wd¾Òlhla" äðg,alrKh jQ md,k l%shdj,Ska iy ck.ykh i|yd f;dr;=re fj; m%fõYh ,nd §u —oelau ‐ 2025˜ ixj¾Ok m%;sm;a;sho i|yka lrhs' tneúka iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& u.ska by< o;a; iy oekqu ckkh lsÍu m%uqL;djhla f,iska ilid we;' ´kEu wdldrhl ueÈy;aùula i|yd o;a; iy oekqu ,nd §u fld÷ kdráh f,i lghq;= lsÍu fya;=fjka" iqksis fufyjr jevigyk ys wfkl=;a m%uqL;djhka imqrd f.k wjika lsÍu i|yd fuu m%uqL;ajh iy ueÈy;aùu w;HjYH fõ'

jev f,dalhg wod, m¾fhaIK iy oekqu W;amdokh cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys uQ,sl ksmqK;djhkaf.ka tlls' f.da,Sh" l,dmSh iy foaYSh uÜgfï w;S; mqreÿ u; mokïj" oekqfï mr;rh wju lsÍu iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh iy ueÈy;aùï i|yd fõÈldjla ilia lsÍug wjYH oekqu ks¾udKh lsÍu Wfoid o;a; /ia lsÍu" tl;= lsÍu" úYaf,aIKh lsÍfï Odß;dj by< kexùfï § Y%S ,xldj fj; cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ish ;dËKsl iydh ;jÿrg;a ,nd fokq we;'

,nd .kakd m%;sM,h 4'1( úYajdiodhl mßYS,l iy ys;ldó Y%u fj<|fmd< f;dr;=re ksrka;rj mj;ajd .ekSu iy m%;sm;a;s iïmdolhka" ksfhdað;hka iy fmdÿ ck;djg ta i|yd m%fõYh ,nd §u

Y%u fj<|fmd< o;a;j, .=Kd;aulNdjh iy wod<;ajh" l%shd;aul jk moaO;sh" iïm;a iy Odß;djh u; mokï fõ' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha uE;§ isÿ l< wNHka;r ;lafiarejla u.ska wkdjrKh lrk mßÈ" l,dmfha wfkl=;a rgj,a iu. iei£fï§ Y%S ,xldfõ j¾;udk Y%u fj<|fmd< o;a; iy tys moaO;sh idfmaË jYfhka by< ;;a;ajfha mj;S' ta iu.u" wjYH;d ;lafiare lsÍu" Odß;dj f.dvkexùu iy Wmdhud¾.sl yjq,aldß;ajh f.dvkeÕSu yryd úi|d .; yels" j¾;udk moaO;sfha ysÕh ms<sìUq lrk" Y%u fj<|fmd< o;a;j, ksrjoH;djh" wod<;dj" ixLHd;h" m%fõYh iy ixikaokh ms<sn| wvqmdvq mj;S'

;j;a iqúfYaIS .eg¿jla jkafka idËs u; mokï m%;sm;a;s iïmdokh Wfoid l%udkql+,j iy {dkdkaú;j mj;sk o;a; Ndú;d lsÍu i|yd ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka i;= Odß;djhs' iqksis fufyjr jevigyk iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: rduqj hgf;a" cd;sl m%uqL;djka iy wkd.;fha jev lghq;= wjOdrKh lrk udkj ysñlï mokï lr.;a m%;sm;a;s iy ueÈy;aùï j¾Okh lsÍu iy l%shd;aul lsÍu i|yd ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka n,d;aul lr we;' ;jo" fuu m%;sm;a;s iy ueÈy;aùïj, ld¾hËu;dj iy wod<;ajh ksÍËKh lsÍu iy we.hSu i|yd ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka j.lsj hq;=h' tneúka" o;a; wjfndaO lr .ekSu iy úYaf,aIKh i|yd ksfhdað;hkaf.a Odß;dj ;SrKd;aulh' tjka m%Yakj,§ ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka iu. iómj iyfhda.Sj l%shd;aul jk" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys ueÈy;aùïj, ;sridr;ajh iy ysñldr;ajh flfrys tu.ska n,mEï we;s jkq we;'

,nd .kakd ksujqu 4'1'1( iïnkaêlrK hdka;%K lñgqj úiska ks;sm;d Y%u fj<|fmd< f;dr;=re W;amdokh iy wëËKh lrkq ,nhs

;d¾lsl;ajh( oekg mj;akd Y%u fjf<ofmd< o;a;hkays j¾.h" úIh m:h" m%fõYh iy .=Kd;aulNdjh w;r úYd, mr;rhla mj;S' iudc wd¾Òl o;a; rdYshla w;r" Y%u n,ld ióËK fidhd .ekSï ms<sn| o;a; /ia lsÍu iy oekqu yqjudre lr .ekSu" jd¾Isl iy ld¾;=uh jd¾;d m%ldYhg m;a lsÍug n,h mjrd we;s Y%S ,xldfõ m%Odk cd;sl wêldßh ckf,aLk yd ixLHd f,aLk fomd¾;fïka;=j fõ' ckf,aLk yd ixLHd f,aLk fomd¾;fïka;=j úiska <ud Y%uh iy tys

57' w¾:idOl wruqof,ys j;auka wjidk m%udKhka úY%dñlhskag m%udKj;a wdodhula W;amdokh lr .ekSug .ekSug m%udKj;a fkdjk f,i ie,flk w;r" th rfÜ jeäysáhkaf.a È.=ld,Sk meje;aug iïnkaO fõ'

26iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

krlu iajrEmh iïnkaO W;=re yd kef.kysr m<d;aj, ore oeßhka wdjrKh lr m%:u j;djg isÿ lrk ,o ^ikakoaO .egqfï fya;=fjka oYl .Kkdjla ;siafia isÿ lsÍug wiu;a úh&" <ud l%shdldß;aj ióËKh 2016 u.ska uE;§ ft;sydisl ikaêia:dkhlg <Õd ù we;' fuu Yla;su;a ch.%yK ;sìh§;a" úYajikSh iy j,x.= o;a; /ialsÍu" úYaf,aIKh iy jd¾;d lsÍu iïnkaOj ;jÿrg;a jeä ÈhqKq lsÍu i|yd wjldYhla mj;S' Wod( Y%u fj<|fmd< b,a,Sï" jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh iy j¾;udk Y%u fj<|fmd< m%jK;d iy wkd.; /lshd wjfndaO lr .ekSu i|yd w;HjYH wfkl=;a o;a;hka'

fiajd kshqla;sh iy fiajd úhqla;sh jeks úúO Y%u fjf<ofmd, o¾Ylj, j¾;udk w¾: ksrEmKhka" meyeÈ,sj" j,x.=Ndjh iy úYajikSh;ajhg we;s wvqmdvq" fjk;a rgj,a iuÕ Y%S ,dxlsl Y%u fj<|fmd, o;a; iei£fï§ wNsfhda.hls' Y%S ,xldfõ ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: idËd;a lr .ekSu i|yd Y%S ,xldfõ m%.;sh fufyhqï lsÍfï iy we.hSfï wmyiq;djhg fuh fya;= ù we;' ;jo" j¾I 2017 § tlai;a cd;Skaf.a MAPS fufyhqu ^Mainstreaming, Acceleration And Policy Support Mission) iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ixckkd;aul fidhd ne,Su u.ska" Y%S ,xld rchg iy tys f¾Çh wud;HdxYj, j.lSï bgqlsÍug úfYaIfhka o;a; wjYH;d u; Wmdhud¾. .; lsÍu i|yd iSñ; Odß;djhla mj;sk nj" i|yka lr we;' tneúka" lïlre ixLHd{hkaf.a cd;Hka;r iuq¿fõ § ^ICLS& iïu; lrk ,o lïlre ixLHdf,aLk ms<sn| cd;Hka;r m%ñ;sj,g wkqj o;a; tl;= lsÍu" úYaf,aIKh iy fnod yeÍu ms<sn|j" o;a; tl;= lrkakka iy úYaf,aIlhska w;r" Odß;dj by, kexùfï § jvd;a ueÈy;aùï wjYH jk nj fmkajd fohs'

j¾;udkfha wod< Y%u fj<|fmd, o;a; fndfyduhla fndfyda wud;HdxY" fiajd fhdaclhska" nexl= iy m¾fhaIK wdh;k úiska /ialrkq ,efí' WodyrKhla jYfhka" Y%u ixl%uK m%jK;d ms<sn| o;a; tl;= lsÍu iy úYaf,aIKh Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh úiska isÿ lrkq ,nk w;r" ksmqK;d ixj¾Okh iy jD;a;Sh mqyqKq wud;HdxYh úiska ksmqK;d mqyqKqj i|yd wod< o;a;hka tl;= lsÍu isÿ lrkq ,efí' ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j úiska /ia lrk ,o o;a;hkaf.ka fjkaj fuu o;a;hka /ia lsÍu isÿ lr we;' tneúka" m%ñ;s.;" kshdukh lrk ,o oekqï yqjudre hdka;%Khla uÕska .Kqfokq msßjeh wju lrkq muKla fkdj" m%;sm;a;s iïmdolhska" fiajd fhdaclhska iy fiajlhska w;r mj;akd f;dr;=re wiuñ;sho wduka;%Kh l< hq;=h'

/lshd W;amdokh" M,odhs Y%u fj<|fmd< md,kh iy iEu Y%ñlhl=f.au whs;sjdislï wdrËd lsÍu i|yd ueÈy;aùï iy m%;sm;a;s ie,iqï lsÍu" úYajikSh" j,x.= iy taldnoaO lïlre Y%u fj<|fmd< o;a;j, iq,N;djh iy m%fõYh uÕska jvd;a fyd¢kau oek .; yelsh' ff;%md¾Yùh ksfhdað;hka iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska jvd úYajdiodhl iy j,x.= o;a; tl;= lsÍu" cd;sl m%;sm;a;Ska iy ueÈy;aùï ilia lsÍu i|yd m%udKj;a jev o¾Yl M,odhSj fhdod .ekSu

iy iïnkaëlrK hdka;%Khla ia:dmkh lsÍu iy ta i|yd m%udKj;a o;a; tla/ia lsÍu i|yd talu;slj jEhï lrkq we;' ksYaÑ; ueÈy;aùï my; mßÈ fõ (

² o;a;" mr;r" ixLHd; yd m%fõY;djh ms<sn| mj;sk f;dr;=re fidhd .ekSu'

² m%;sm;a;sh ms<sn| oekqj;a lsÍu i|yd Y%u fj<|fmd, f;dr;=re moaO;s iïnkaO wjYH;d i|yd m%uqL;djh ,nd §u iy l%shdj,sh wëËKh i|yd iïnkaëlrK hdka;%K lñgqjla msysgqùu'

² Y%u fjf<ofmd, f;dr;=re iy ilia fkdl, o;a; j,ska iukaú; kùk hdj;ald,Sk mßYS,l myiq o;a; iuqodhka mj;ajd .ekSu'

² Y%u n,ld ixLHdf,aLk ms<sn| wdikak;u 19 jeks lïlre ixLHdf,aLk ms<sn| cd;Hka;r m%ñ; we;=,;a ixLHdf,aLk iïu; ys Ndú;h ms<sn| Odß;dj jeä lsÍu'

,nd .kakd ksujqu 4'1'2( idËs mokï lr.;a m%;sm;a;sh iy Ndú;h i|yd mj;akd lïlre fj<|m< o;a; Ndú;d lsÍug ksfhdað;hska Odß;djh ,nd f.k we;'

.=Kd;aul o;a; iqÿiq iy Wmdhud¾.sl jYfhka Ndú;d fkdl<fyd;a" wruqKg fj; t<ôh fkdyelsh' mj;sk o;a; f;areï .ekSu iy Ndú;d lsÍu iy ;SrK .ekSfï§ tajd ms<sìUq lsßu i|yd" jev f,dalh fjkia lrk ksfhdað;hka jk cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hkaf.a Odß;dj jeäÈhqKq lsÍu i|yd by< W;aidyhla wjYH fõ'

iqksis fufyjr kHdh m;%h ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:hkays wka;¾.; wx.hla jk w;r" úfYaIfhka wNsu;d¾: 8 ys ms<sìUq flf¾' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: ys b,lal iy wNsu;d¾: lrd rfgys m%.;sh fuyhùu iy jd¾;d lsÍu iïnkaOfhka ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh j.úh hq;=h' flfia fj;;a" j¾I 2017 § cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ixckkd;aul u.ska fy,s lrk mßÈ" ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka úiska fmdÿfõ fufyhqï iy we.hqï ms<sn| iSñ; Odß;djhla fmkakqï lrk w;r" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: ikao¾Nh ;=< th Bg;a jvd jeäh' tneúka" jd¾;dlrKh iy fufyhqïlrKh ms<sn| ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka w;r tlÕ;dj" Odß;dj iy hdka;%K f.dv kexùu iïnkaOfhka jvd;a ueÈy;a ùu wjYH fõ'

f,dalh mqrd Y%u fj<|fmd< o;a; iy oekqu rch iy tys ksfhdað;dh;k úiska muKla fkdj jHdmdßl l=gqïN" m¾fhaIK wdh;k iy úYajúoHd, úiska ckkh lrkq ,nhs' Y%S ,xldfõ§" fuu m%Odk l%shdlrejka fndfyda úg fiñka l%shd;aul jk

27iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

w;r" tneúka o;a; iy oekqu oaú.=K fõ' oekg mj;sk iSñ; iïm;a m%fhdackhg .ekSu i|yd" yjq,aldß;aj f.d~keÕSu oekqu yqjudre lr .ekSfï fõÈldjla f,i lghq;= lrkq we;'

idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh lsÍfï yelshdj jeäÈhqKq lsÍu" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: 8 lrd .uka lsÍu iy ixj¾Okh i|yd iy cd;Hka;r yd cd;sl yjq,aldß;ajh jeäÈhqKq lsÍu i|yd ish idudðlhkag ;dËKsl iydh ,nd §u cd;Hka;r lïlre ixúOdkfh ys ld¾hNdrh fõ' ta i|yd jk ksYaÑ; ueÈy;aùï my; oelafõ'

² úúO l%ufõohka Wmfhda.S lr .ksñka úYajikSh o;a; tla/ia lsÍu iy úYaf,aIKhka i|yd ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hkaf.a Odß;dj f.dvkexùu'

² ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: jd¾;d.; ikao¾Nh ;=< iqksis fufyjr ms<sn| wjfndaOh jeä ÈhqKq lsÍu'

² jeäÈhqKq lrk ,o o;a; tla/ia lsÍu" úYaf,aIKh iy oekqu yqjudre lsÍu i|yd rch" jdKsc uKav," m¾fhaIK wdh;k iy úYajúoHd, yryd yjq,aldß;ajh we;s lsÍu'

ie,iqï lsÍu" l%shd;aul lsÍu" fufyhùu" l<ukdlrKh" jd¾;d lsÍu iy we.hqï úêúOdk

fuu wxYh u.ska ksfhdað;hka iy cd;Hka;r lïlre f,alï ld¾hd,fha iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& wëËK ld¾hh l<ukdlrKh lsÍu i|yd .; hq;= l%shdud¾.h úia;r lrhs' ;jÿrg;a" tu.ska jHdmD;s iy jevigyka fufyhqï lsÍu" m%.;sh jd¾;d lsÍu iy we.hSu i|yd mj;sk hdka;%Kh úia;r lrkq we;'

w' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ksfhdað; N+ñldj we;=¿ l%shd;aul lsÍu" ld¾h idOkh" fufyhqï" we.hqï úêúOdk

iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& l%shd;aul lsÍu iy ld¾h idOkh wëËKh lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha fld<U ld¾hd,h úiska l%ufõo folla Ndú;d lrhs' bka tlla iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& uÜgfï ff;%md¾Yùh ld¾hidOl n,ldhla yryd jk w;r" fojekak jHdmD;s WmfoaYl lñgq yryd fõ'

mQ¾j foaYSh jevigyka j,§ isÿ l< mßÈu" iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ld¾h idOl n,ldh úiska m%.;sh wëËKh lsÍu" jevigyka l%shd;aul lsÍfï§ we;sjk wNsfhda.hka úi£ug Wmfoia iy uÕ fmkaùu ,nd §u isÿ lrkq we;' iqksis fufyjr jevigyk ld¾h idOl n,ldfha iNdm;sjrhd jYfhka lïlre iy jD;a;Sh iñ;s in|;d

wud;HdxYfha f,alïjrhd lghq;= lrk w;r" Y%S ,xldj iy ud,Èjhsk i|yd jk cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ld¾hd,fha wOHËljrhd iu iNdm;s;ajh orhs' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ld¾hd,h" f,alï ld¾hd,hl ld¾hNdrh bgq lrhs' ld¾h idOl n<ldfhys fiajH ksfhdað;hska" jD;a;Sh iñ;s iy Y%S ,xld rch ksfhdackh lrk idudðlfhl= f,i lïlre wud;HdxYh úiska idudðl;ajh orhs' fjk;a rdcH idudðlhka jk úfoaY /lshd wud;HdxYh" ksmqK;d ixj¾Ok yd jD;a;Sh mqyqKq wud;HdxYh jeks wfkl=;a idudðl f¾Çh wud;HdxY" wfkl=;a idudðlhska iuÕ cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska jHdmD;s l%shd;aul lrkq ,nhs' ,xld fiajd fhdaclhkaf.a ix.uh úiska fiajd fhdaclhka ksfhdackh lrkq ,nk w;r" iqksis fufyjr jevigyk (DWCP 2018-2022) i|yd w;aika lrk ,o fiajl ixúOdk úiska jD;a;Sh iñ;s ksfhdackh lrhs'

iqksis fufyjr jevigyfka ld¾h idOl n,ldh úiska cd;Hka;r lïlre ixúOdkh jevigyk iy whjeh ;=, m%ldYs; f,i" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh f.da,Sh m%;sM, iy o¾Ylhka we.hSu i|yd ixiohla f,io iqksis fufyjr jevigyk ys odhl;ajh ,nd §ug lghq;= lrkq we;' ld¾h idOk l<ukdlrKh i|yd" iqksis fufyjr jevigyk m%;sM, fufyhqï ie,eiau iy iqksis fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍfï fufyhqï ie,eiau jeks fuj,ï iuÕ jHdmD;sj, m%.;sh Wmfhda.S lrkq ,efí' ld¾h idOl n,ldh jirlg f;jrla /iafõ' iqksis fufyjr jevigyka ld¾h idOl n,ld /iaùfï §" ld¾hidOk wëËKh i|yd my; i|yka fuj,ï Ndú;d lrkq we;' jd¾Isl jev ie,iqï" hdj;ald,Sk iqksis fufyjr jevigyk fufyhqï iy we.hqï ie,eiau" wOHhk iy we.hqï fidhd .ekSï" rdcH m%;sm;a;s fjkialï ms<sn| hdj;ald,Sk iy wfkl=;a ixj¾Ok md¾Yajlrejkaf.ka wod, f;dr;=re hkdÈh'

w;sf¾l jYfhka" tjeks wjodkï iy wNsfhda. wju lsÍu i|yd m%.;sh" l%shd;aul lsÍfï wNsfhda.hka iy l%shdud¾. ms<sn|j oekqj;a lsÍu i|yd iqksis fufyjr jevigyka ld¾h idOl n,ldfha udisl iuiNdm;s;aj /iaùï meje;afõ'

ish¨u ;dËKsl iyfhda.S;d jHdmD;s iy mßmQrl .sKqï, iqksis fufyjr jevigyka ld¾h idOl n,ldhg jd¾;d l<o" jHdmD;shla wdrïNfha§ fjkaj msysá ff;%md¾Yaúl jHdmD;s WmfoaYl lñgqjla wdrïN flf¾' lñgqfõ uQ,dikh m%Odk m%;sLKav wud;HdxYfha f,alï Wiq,kq we;' md¾Yjldr wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh fkdfõ kï" túg lïlre wud;HdxYfha ksfhdað;fhl= jHdmD;s WmfoaYl lñgq idudðlhl= fõ' ueÈy;aùïj, iajNdjhka ksrka;rfhka wëËKh lsÍu i|yd jHdmD;s WmfoaYl lñgqj iEu ld¾;=jl§u yuqjkq we;'

iqksis fufyjr jevigyfk ys m%;sM, ksÍËK ie,eiafï fukau ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: ys ish¨ o¾Ylhka i|yd

28iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

mdol f¾Ld msysgqjkq ,efí' o¾Yl i|yd f;dr;=re oaú;Shsl

m%Njhkaf.ka ,nd.; yels w;r" úfYaIfhka ;dËKsl

iyfhda.S;d jHdmD;s i|yd m%d:ñl o;a; tl;= lrkq ,efí'

o;a; mr;rhka iy f;dr;=re mej;sh yels wjia:dj,§"

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska wjYH;djh u; m¾fhaIK

wOHhkhka iy ióËK isÿ lrkq we;s w;r" tmuKla fkdj"

ff;%md¾Yaùh hdka;%K iu. WmfoaYkhka isÿ flfrkq we;'

tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Okh ms<sn| rduqj ^UNSDF& ;=<

we;=¿j" wëËK ld¾hhka i|yd o¾Yl fmdaIKh lsÍu i|yd

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska f;dr;=re mr;rhka msrùu

i|yd wod, m¾fhaIK isÿ lrkq we;'

iqksis fufyjr jevigyk ilia lsÍu ;=< ksrjoH f,i

m%udKd;aul iy .=Kd;aul f;dr;=re iys;j h:d¾:jd§

b,lal iy m%;sM, y÷kd .ekSu i|yd iEu W;aidyhlau

ord we;' ta yd iudkj" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: iy

iqksis fufyjr jevigyfka b,lalhka imqrd .ekSu i|yd

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh odhl;ajh ksÍËK iy we.hqï

Wmdh ud¾. ksrEmKh lrk w;r" wjYH wjia:djkays§ iqksis

fufyjr jevigyka m%.;sh ksÍËKh lsÍu i|yd ;srir

ixj¾Ok wNsu;d¾: o¾Yl fhdodf.k ;sfí' óg wu;rj"

iqksis fufyjr jevigyfka yria lemqï m%;sm;a;s Odjk

ldrlhkays jeo.;alu ksÍËKh lsÍu iy we.hSfï l%ufõoh

ie,ls,a,g f.k ;sfí( ia;%S mqreI iudkd;au;djh iy fjkia

f,i fkdie,lSu" ff;%md¾Yaùh;ajh iy iudc ixjdoh" .egqï

ixfõ§;dj" mdßißl ;srirNdjh iy cd;Hka;r lïlre

m%ñ;Ska m%j¾Okh lsÍu wdÈhhs'

wd' wjOdkï

iqksis fufyjr jevigyfk ys ie,iqï l< ish¨u m%;sM, rcfha m%;sm;a;sh iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: iuÕ iumd;j we;' flfia fj;;a" iqksis fufyjr jevigyfka ys ÿ¾j, l%shdldß;ajh iuÕ ne÷Kq m%Odk wjodkï jkafka" j;auka iNd. wdKavqfõ wkfmaËs; foaYmd,k wia:djr;ajhhs' ;j o wjYH mQ¾j wjYH;d iy Wmldr i|yd rcfha lemùu fkdue;s ùuo ksfhdað;hskaf.a ÿ¾j, ueÈy;a ùu;a foaY.=Ksl$ld,.=Ksl ;;a;ajhka fya;=fjka l%shd;aul lsÍu m%udo ùu;a iy m%udKj;a iïm;a fkd;sîuhs'

iqksis fufyjr jevigyfk ys m%;sM, ,nd §u i|yd rg ;=< mj;sk foaYmd,k ia:djr;ajfha iDcq odhl;ajhla mj;S' j;auka iNd. wdKavqj 2019$2020 jk f;la l%shd;aul ùug kshñ;h' foaYmd,k ia:djr;ajh iu. ne÷Kq wjodkï l<ukdlrKh lsÍu fndfyda ÿrg wud;HdxY uÜgfï § isÿ lrkq we;' w;S;fha w;aoelSï u.ska foaYmd,k ;ka;%fhys fjkialï uOHfha iqksis fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍfï§" M,odhS tjeks hdka;%rKhka fmkakqï lr ;sfí' tmuKla fkdj" iqksis fufyjr jevigyk ys ish¨ fhdað;

ueÈy;aùï iy m%;sM,hka rg ixj¾Okh lsÍu i|yd uQ,sl jk .eg¨ iy wNsfhda. fõ' tneúka" foaYmd,k uqyqKqjrfha isÿjk fjkialï" fiajd kshqla;sh" Y%u fj<|fmd< md,kh iy fiajd kshqla;sfha§ wjOdkug f.dÿreúh yels whf.a whs;sjdislï iq/lSu jeks uQ,sl wjYH;djhka mßmd,kh i|yd jeo.;a fõ' l<ukdlrK wxYh hgf;a úia;r lr we;s mßÈ" f¾Çh lïlre wud;HdxYh iu. udisl /iaùï iy ish¨ ;dËKsl iyfhda.S;d jHdmD;s i|yd ff;%md¾úl jHdmD;s WmfoaYl lñgq úiska wúêu;a l%shd;aul lsÍu iïnkaO wjodkï wju lsÍug lghq;= lrkq we;'

iqksis fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍu i|yd ish¨ ksfhdað; iyfhda.h w;HjYH fõ' iqksis fufyjr jevigyfk ys m%;sM, iy l%shdmámdáh ilia lsÍu i|yd foaYSh m%uqL;djka y÷kd .ekSfuka" ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hska iy bka Tíng w¾:dkaú; f,i iyNd.S ùu i|yd mq¿,a iy ixlS¾K l%shdj,shla isÿ lrk ,§' iqksis fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍu iy wëËKh lsÍu i|yd ksfhdað;hskaf.a whs;sh iy lemùu flfrys fuu l%shdj,sh fya;= úh' iqksis fufyjr jevigyfk ys ixj¾Okh w;r;=r" tla tla m%;sM,h hgf;a tu m%;sM, ,nd .ekSu i|yd ksfhdað;hskaf.a N+ñldj m%ldYhg m;a lrk f,i okajk ,§' ksfhdað;hskaf.a N+ñldj ms<sn| ieuf.a myiq mßYS,kh iy wëËKh i|yd foaYSh m%uqL;d kHdih ish¨ ksfhdað;hska w;r fnod yßk ,§' ;jÿrg;a" iqksis fufyjr jevigyfk ys w;aika lrk ,o lKavdhï iuÕ ff;%md¾Yaúl ld¾h idOl n,ldh iEu udi 4 lg jrla /iaùï mj;ajd" jevigyka fyda jHdmD;s l%shd;aul lrkakka uqyqK fok wNsfhda.hka ksrdlrKh iy Wmfoia ,nd §u i|yd ;j;a hdka;%Khla mj;S'

j¾;udkfha rfÜ mj;sk oeä kshÕh" .xj;=r iy kdhhEï fya;=fjka rfÜ úYd, Èia;%slal .Kklg isÿjk ksrka;r n,mEu" rfgys kj wjOdkuls' foaY.=Ksl úm¾hdi iy wfkl=;a iudÔh iy wd¾Òl wjodkï wju lr .ekSu wruqKq lr" iEu uÜgul§u md¾Yjlrejka oekqj;a lsÍu" jHdmdr wúksYaÑ; ie,iqïlrKh" c, l<ukdlrKh iy wmo%jH l<uKdlrKh i|yd kj jevigykla y÷kajd § we;'

Y%S ,xldj uOHu uÜgfï wdodhï iys; rgla f,i j¾.SlrKh lrkq ,nk w;r" j¾;udkfha m%odk iy wdh;ksl uQ,H lghq;= i|yd úúO fldkafoaisj,g uqyqK § ;sfí' ;jÿrg;a" rfÜ wd¾Òl ;;a;ajh fya;=fjka ixj¾Ok md¾Yajlrejka fhdojk wruqo,a wvq lsÍuo iïm;a fhoùu i|yd wNsfhda.hla fõ' flfia fj;;a" uE; w;S;fha §" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh id¾:l f,i ueÈy;aùï isÿ lr we;s w;r" .%dóh /lshd wdo¾Y" <ud Y%uh ;=rka lsÍu" wfkl=;a wh w;r ixl%uKsl Y%ñlhkag Wmldr lsÍu i|yd lghq;= lsÍfï§ id¾:l ù ;sfí' ixj¾Okh lr we;s wdo¾Yhka m%j¾Okh lsÍu i|yd ixj¾Ok md¾Yajlrejka iuÕ ;jÿrg;a ixjdo meje;aùu iy wruqo,a ,nd .ekSug fhdackd" rch iuÕ ;dËKsl iyfhda.S;djg ueÈy;a ùfï wruqo,a iemhSu i|yd

29iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

rch iuÕ kj yjq,aldß;ajh iïm;a n,uq¨ .ekaùu i|yd

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ;dËKsl iydh ,nd §u" iïm;a

fhoùu i|yd isÿ l< iuyrla wju lsÍfï mshjrhka fõ'

wruqo,a ie,eiau

Y%u fj<|fmd< iy iqnidOkh iïnkaO iïmQ¾K mrdihl

m%;sm;a;s iy jevigyka.; Wmfoia iy ud¾f.damfoaY

iemhSu uQ,sl jQj;a" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wruqo,a

imhk wdh;khla fkdfõ' md¾Yjlrejka iuÕ iqksis

fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍu i|yd wjYH iïm;a

jeäÈhqKq lsÍu i|yd hdka;%K lsysmhla wkq.ukh lrhs'

úfYaIfhkau rch i|yd m%;sm;a;shla fyda l%shdldÍ

ie,eiaula ilia lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh

iyfhda.h ,nd § we;s iuyr ueÈy;aùï j,§" cd;sl whjeh

u.ska wod< f¾Çh wud;HdxY yryd m%;smdok fjka lrkq

,nk w;r" wjYH wjia:djkays§ ;dËKsl fhojqï yryd

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ish iyfhda.h ,nd fokq we;'

ksoiqkla jYfhka" m%uqL;ajh 3 fj; iDcqju iïnkaOj we;s

<ud Y%uh ms<sn| m%;sm;a;sh iy l%shdldÍ ie,iqï l%shd;aul

lsÍu i|yd jk wLKav W;aidyhka o we;=,;a" iqksis fufyjr

ksuejqï .Kkdjla i|yd iydh ùug rchg yels jkq we;ehs

wfmaËd flf¾' ta yd iudkj" iqksis fufyjr jevigyfka

cd;sl m%uqL;djka ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: iu. iómj

ne| we;s w;r" tneúka fuu wruqKq imqrd .ekSu i|yd

rch" ixj¾Ok yjq,alrejka iy tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh

iuÕ cd;Hka;r lïlre ixúOdkh we;s lr.;a iïm;a

taldnoaO lsÍu i|yd m%d.aOkSlrKh lrkq ,efí' flfia

fj;;a" iudÔh md¾Yajlrejkaf.ka whjeh wfmaËd fkdl<

yels jqjo j;auka iqksis fufyjr jevigyk ixj¾Okh

lsÍu i|yd WmfoaYhka u; wfkHdkHj tlÕ jQ mßÈ" tys

m%uqL;djkag wkql+,j udkj iy fjk;a iïm;a iemhSug

iudc yjq,alrejka lemù isá;s'

iajlSh ks;H iïm;a ;=,ska iy wdOdr imhk m%cdjg msúiSu

;=<ska ndysr wruqo,a fhoùfï § Yla;su;a wdOdrl NQñldjla

bgqlsÍug cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska lghq;= lrkq

we;' iqksis fufyjr jevigyk 2018 ‐ 2022 i|yd m%uqL;d

m%;sM, 1 iy 3 hgf;a jk ksujqï i|yd oekgu;a iïm;a

fhdojd ;sfí'

;jÿrg;a" wruqo,a n,uq¨ .ekaùu i|yd wruqo,a mr;r iy úNj iïm;a uQ,dY% y÷kd .ekSu i|yd" kjÈ,a,sfhys msysá iqksis fufyjr ;dËKsl iydh lKavdhu" nexfldlaj, msysá m%dfoaYSh ld¾hd,h iy ðkSjd ys msysá uQ,ia:dkh iu. cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iómj lghq;= lrkq we;'

WmfoaYkh iy ikaksfõok Wmdh ud¾.

fuu iqksis fufyjr jevigyk ikaksfõokh iy m%j¾Okh lsÍfï l%shdldrlï ;=kla we;' tkï" m%;sm;a;suh fjkialï" oekqj;aNdjh by< kexùu iy iyfhda.s;djh j¾Okh iy iïm;a n,uq¨ .ekaùuhs' tu ksid" iqksis fufyjr kHdh m;%h iy iqksis fufyjr jevigyk ms<sn|j ksfhdað; idudðl;ajh" udOHfõ§ka" md¾,sfïka;= uka;%Sjreka" fm!oa.,sl wxYh" m¾fhaIK lKavdhï iy úoaj;=ka iy mq¿,a isú,a iudch iy ixj¾Ok md¾Yajlrejka fj; ld¾hËu WmfoaYkh iy ikaksfõokh b;d jeo.;a fõ' fï ld¾hh i|yd" wod< m¾fhaIK u.ska idËs u; mokï jQ m%n, m%pdrh isÿ lsÍu" hym;a mqreÿ iy id¾:l;ajhka ms<sn| m%p,s; lsÍu iqksis fufyjr m%;sm;a;s ms<sn| jvd mq¿,a wjfndaOhla we;s lsÍu i|yd fnfyúka M,odhS l%uhla jk w;r" iuia: j¾Okh iy ;srir ixj¾ê; mokï u; mokï jQ oekqj;a lsÍï wod< m¾fhaIK u.ska isÿ lsÍu m%Odk fõ'

ikaksfõokh iy m%j¾Okh i|yd Ndú;d l< hq;= Wmdh ud¾. jkqfha m%;sm;a;s ms<sn| flá igyka" W.;a mdvï iy hym;a Ndú;hka ms<sn| l;d" ff;%udisl úoahq;;a mqj;a ,sms" hdj;ald,Sk fjí wvú iy wfkl=;a foaYSh NdIdj,ska jvd;a mq¿,a fma%Ëlhska i|yd b,lal.; øjH i|yd fjk;a iudc udOH fuj,ï iy jeä wdjrKhla ,nd §uhs ‐ fuh cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iy fuu iqksis fufyjr jevigyk ms<sn| fmdÿ oekqj;aNdjh iy me;slv jeäÈhqKq lsÍug o odhl fõ'

cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha fld<U ld¾hd,hg lem jQ ikaksfõok flakaøSh ia:dkhla mj;sk w;r" iy tlai;a cd;Skaf.a fkajdisl iïnkaëldrl ld¾hd,h hgf;a tlai;a cd;Skaf.a ikaksfõok lKavdhfï odhl;ajh ,nd .ekSu isÿ lrhs' fld<U ld¾hd,h" md¾,sfïka;=fõ ksfhdacH l:dkdhljrhd úiska j¾;udkfha iNdm;s;ajh fydnjk md¾,sfïka;= wkqldrl iNdjla yryd ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: l%shdj,sh m%j¾Okh lrk" tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: lKavdhfuys idudðlhl=o fõ'

30iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

weu

qKqu 1 ( i

qksis f

ufy

jr j

evigy

fky

s ^D

WC

P& m

%;sM, k

Hdih

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k (

DW

CP)

m%uqL;

djh 1( ;

srir" wk

a;¾.

%yK

Sh i

y i

qksis

/l

shd W;

amdo

kh l

sÍu

wod,

cd;

sl i

xj¾Ok

m%uqL;

djh i

y $

fy

da tl

ai;

a cd;

Skaf.

a ;srir i

xj¾Ok

h m

s<sn|

rdu

qfjy

s ^U

NSD

F& m

%;sM,h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾:

wN

su;

d¾:h 1

( o

ßø;

dj t

ys i

eu w

dldr

hl

skau i

eu ;

eksk

au w

jik

a lsÍu

wN

su;

d¾:h 5

(

ia;

%S mqreI

iudk

d;au;

djh w

;am;

a lr.

ekSu i

y l

dka;

djk

a yd .

eyeK

q <uhsk

a n,.

ekaùu

wN

su;

d¾:h 8

(

ieu

g o

rd.

; y

els" wk

a;¾.

%yK

Sh i

y ;

srir w

d¾Òl

j¾Ok

hl

a" iïmQ¾K

yd M,odh

S /l

shdj

la y

d ieu

g f

.!r

jdk

aú;

jD;

a;shl

a ,eî

u m

%j¾Ok

h l

sÍu

wN

su;

d¾:h 10

( r

gj,a w

e;=<;

iy

rgj,a w

;r w

e;s w

iudk

;dj

wvq l

sÍu

tl

ai;

a cd;

Skaf.

a ;srir i

xj¾Ok

h m

s<sn| r

duqj ^

UN

SDF&

Odj

k l

drl

1 (

jeä

ÈhqK

q lrk

,o o

;a;

" oek

qu l

<uk

dlrK

h i

y i

dËs u

; m

ok

ï j

Q m%;

sm;

a;shl

a i|y

dOdj

k l

drl

2 (

Yl

a;su;

a" k

jH

rdc

H wdh

;k

iy

wLK

av i

duhl

a Wfoid ueÈ

y;

a ùu

Odj

k l

drl

3 (

udk

j i

qrË

s;N

djh i

y i

udc

‐wd¾

Òl

m%;

HiaÒ;

shOdj

k l

drl

4 (

foaY

.=K

sl ú

m¾hdi

iy

wdm

odj

ka i

|y

d m

%;Hi

aÒ;

sh j

eä È

hqK

q lsÍu i

y m

ßir l

<uk

dlrK

h Y

la;

su;

a lsÍu

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k m

%;sM,h 1'1

( Y

%S ,xl

d Y

%u n

,l

dhg h

ym;

a jeä

/l

shd wjia:dj

ka ;

sîu

md¾

Yjl

rej

ka

wOHd

mk

wud;

HdxY

h¦ k

smqK

;d ixj

¾Ok

yd fh!j

k l

ghq;

= wud;

HdxY

h¦ ck

udO

H w

ud;

HdxY

;dË

Ksl

wdh

;k

¦ ,xl

d fiajd fhdac

lhsk

af.

a ix.

uh ^

EFC& iy

wk

qnoaO j

Hdmdr

idu

dðl

ixú

Odk

^B

MO

S &¦ fm!o

a.,sl

wxY

h ñ

ksian, y

d /

lsrË

d fomd¾

;fïk

a;=j ^

DO

ME&

¦ cd;

sl m

%;sm;

a;s i

y

wd¾

Ól

lghq;

= wud;

HdxY

h¦ cd;

sl Y

%u w

OHh

k w

dh;

kh¦ Y

%S ,xl

d ixj

¾Ok

mßmd,

k w

dh;

kh

l÷rg h

á;

, m

yiql

ï w

ud;

HdxY

jeú

,s l

¾udk

a; y

d l

¾udk

a; w

ud;

HdxY

jD;

a;Sh i

ñ;

s¦ w.

%dud;

H l

d¾hd,

iudc

iqnidO

k w

ud;

HdxY

ldk

a;d

yd

<ud

lghq;

= wud;

HdxY

lïl

re

fomd¾

;fïk

a;=j¦ iq¿

yd uOH

mßudK

jHj

idh

wud;

HdxY

h¦ cd;

sl j

hjidh

ixj

¾Ok

wêl

dßh¦

ksmqK

;d ixj

¾Ok

wud;

HdxY

h¦ c

d;sl

m%;

sm;

a;s i

y w

d¾Ól

lghq;

= wud;

HdxY

h¦ ú

foaY

/l

shd

wud;

HdxY

h¦ Y

%S ,xl

d úfoaY

fiajd k

shql

a;s l

d¾hdx

Yh¦ jD;

a;Sh ;

dËK

sl w

êl

dßh¦ mqy

qKq w

dh;

k

^NA

ITA

/ TV

EC&¦

mQ¾j m

qyqK

q wdh

;k

úY

ajúoHd

,¦ jdK

sc u

Kav, $

iud.

ï

tal

dnoaO i

ïm;

a rdu

qj ^t' c' fv

d,¾&

wei

a;fï

ka;

= .;

lr w

e;

n, .

ekaúh h

q;=h

fvd,

¾ ñ

,shk

4

fvd,

¾ ñ

,shk

6'1

31iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 8

'5'2

ia;

%S mqreI

Ndj

h"

jhi i

y w

dndê

; i

ys;

;ek

e;a;

ka ù

u w

kqj ú

/l

shd

wk

qmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(^j

¾;

udk

;;

ajh&(

ldk

a;d 7'

0%

^Y%'n

'i'

2016

&msßñ

2'9%

^Y

%'n'i

' 2

016&

jhia l

dKavh

15‐2

4

21'6

%

25‐2

9

9'2%

30‐3

9

2'4%

40+

0'8%

^Y

%'n'i

'

2016

&wdn

dê;

mqoa.

,hsk

a ( w

od<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 8

'6'1(

wOHd

mk

h" /

lshdj

fy

da mqy

qKqjl

fk

dfhfok

;reK

^jhi w

jq' 15

‐ 2

4&

wk

qmd;

h

mdo

l

f¾Ldj

(21

'6%( ^Y

%'n'i

' 2

016&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 1

0'2'

1( i

a;%S m

qreI

Ndj

h"

jhi i

y w

dndê

; i

ys;

;ek

e;a;

ka ù

u w

kqj w

dodh

ï

f¾Ldf

jk

a 50%

g m

y< u

Ügfï Ô

j;

a jk

ck

wk

qmd;

hmdo

l

f¾Ldj

( fk

dmj;

Sb,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 10'

4'1( o

< f

oaY

Sh k

sIamdÈ

;fha Y

%u N

d.h

mdo

l

f¾Ldj

( 27

'1% ^ck

f,aLk

y

d ixL

Hdf,aLk

fomd¾

;fïk

a;=fõ ^c'i

'fo'&

jd¾

Isl

cd;

sl .

sKqï

wei

a;fïk

a;= ‐ 2

015&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 1

3'3'

1( m

%d:ñl

" oaú;

Sl y

d ;

D;Sl

úIhud,

d i|y

d tal

dnoaO ,

sys,a l

sÍu" wk

q.;

l

sÍu" n,mEu

wju l

sÍu i

y m

Q¾j w

k;

=re

weÕ

ùï l

rk

,o r

gj,a i

xLHd

jmdo

l

f¾Ldj

( fk

dmj;

Sb,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

l

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 5

'5'2

l<uk

dldr

;k

;=re

orK

ldk

a;dj

kaf.

a wk

qmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(28

'4% ^Y

%'n'i

' ^L

FS&"

c'i

'fo' ^D

CS&

201

6&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 8

'5'1

jD;

a;sh"

jhi i

y w

dndê

; i

ys;

;ek

e;a;

ka ù

u w

kqj l

dka;

djk

af.

a iy

msßñk

af.

a idu

dkH

meh

l b

mhSu

mdo

l

f¾Ldj

(fk

dmj;

Sb,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

32iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k m

%;sM,h 1'2

(

úY

d, c

k.

yk

hl

a i|y

d ;

dËK

sl m

%.uk

hk

a iy

wfk

l=;

a wfmaË

s; f

j<|fmd<

b,a,Sï j

,g m

%;spdr

oel

aùu W

foid cd;

sl W

mdh

ud¾

.hl

a l%shd;

aul

fjñk

a mej

;Su

md¾

Yjl

rej

ka

ksmqK

;d ixj

¾Ok

wud;

HdxY

h¦ <ud y

d l

dka;

d l

ghq;

= wud;

HdxY

h¦ ck

udO

H wud;

HdxY

h¦ l

ïl

re

wud;

HdxY

lïl

re

fomd¾

;fïk

a;=j¦

Y%S ,

xld

úfoaY

fiajd

kshql

a;s l

d¾hdx

Yh¦

úfoaY

/l

shd

wud;

HdxY

h¦ ,

xld fiajd fhdac

lhsk

af.

a ix.

uh ̂

EFC&¦ j

D;a;

Sh i

ñ;

s ̂TU

&¦ c

d;Hk

a;r u

Q,H

ixi

a:dj

^IF

C&

rdc

H mßmd,

k w

ud;

HdxY

h¦ wdn

dê;

hsk

a iuÕ

jev

lrk

lK

avdh

ï¦ ñk

sian, y

d /

lsrË

d fomd¾

;fïk

a;=j¦ iudc

iqnidO

k w

ud;

HdxY

h¦ iudc

fiajd fomd¾

;fïk

a;=j¦ uy

dk.

r y

d niak

dysr

ixj

¾Ok

wud;

HdxY

m<d;

a md,

k wdh

;k

¦ uOHu

bxð

fk

are

WmfoaY

k l

d¾hdx

Yh ^ C

ECB&

¦ bÈl

sÍï l

¾udk

a; ixj

¾Ok

wêl

dßh ^C

IDA&¦ w.

%dud;

H l

d¾hd,

cd;

sl wmk

hk

lrej

kaf.

a uK

av,h¦

,xl

d fiajd

fhdac

lhsk

af.

a ix.

uh ^

EFC&

iu.

wk

qnoaê;

l,dm

Sh j

dKsc u

Kav,¦

Y%S

,xl

d l

¾udk

a; y

d jdK

sc u

Kav,h ^

FCC

ISL&

¦ l

¾udk

a; y

d jdK

sc l

ghq;

= wud;

HdxY

m%d:

ñl

l

¾udk

a; wud;

HdxY

Èia;

%sla f,al

ïjrek

a¦ cd;

sl m%;

sm;

a;s y

d wd¾

Òl

l

ghq;

= wud;

HdxY

iudc

iún, .

ekaùu" iqN

idO

kh y

d Wvrg W

reu

h m

s<sn| w

ud;

HdxY

h¦ m<d;

a uÜgfï w

dh;

wdf

hdac

k uK

av,h¦

wdm

od

l<uk

dlrK

wud;

HdxY

mßir wud;

HdxY

f,dal

nex

l=j iy

wdi

shdk

q ixj

¾Ok

nex

l=j¦

úÿ,sn, y

d mqk

¾ck

kSh n

,Y

la;

s wud;

HdxY

cd;

sl ;

reK

iN

dj¦

rch ‐

wOHd

mk

$ W

iia w

OHd

mk

$ k

smqK

;d ixj

¾Ok

$ l

dka;

d l

ghq;

=

tal

dnoaO i

ïm;

a rdu

qj ^t' c' fv

d,¾&

wei

a;fï

ka;

= .;

lr w

e;

n, .

ekaúh h

q;=h

fvd,

¾

30"

000

fvd,

¾

351

"620

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

l

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 4

'4'1(

l=i,;

d j¾.

h

wk

qj" f;

dr;

=re

yd ik

aksfõok

;dË

K l

=i,;

djh ^

ICT&

iy

s; ;

reK

iy

jeä

ysáhk

af.

a wk

qmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(iuia:h 2

7'6

;reK

^15

‐ 2

4&

58'

8%

jeä

ysá ^25

‐ 6

9&

20'4

%

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 7

'1'2'

msßisÿ b

kaOk

iy

;dË

Kh u

; u

Q,sl

úY

ajdi

h i

ys;

ck

.y

kfha w

kqmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(19

'31%

^f,dal

nex

l=j 2

013&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 13'

3'2(

wk

qj¾;

kh l

sÍu" wju l

sÍu y

d ;

dËK

yqjudr

ej i

y i

xj¾Ok

l%shdj

ka

l%shd;

aul

lsÍu i

|y

d wdh

;k

sl" moaO;

suh i

y m

qoa.

, O

dß;

dj f

.dv

kex

ùu Y

la;

su;

a lsÍu i

|y

d ik

aksfõok

fha k

she,

S we;

s rgj,a i

xLHd

j

mdo

l

f¾Ldj

( fk

dmj;

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 1'2

( ny

q md¾

Yaùh m

%;sm;

a;s y

d jev

igy

ka i

xj¾Ok

h l

sÍu i

y l

%shd;

aul

lsÍu ;

=<sk

a ;

reK

;reK

shk

ag i

qksis /

lshd ,nd §u W

foid b,l

al .

; l

%shdu

d¾.

ixL

Hdj

mdo

l

f¾Ldj

( fk

dmj;

Sb,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

fjk

;a o

¾Y

lh 1'1'

1ia;

%S mqreI

Ndj

h w

kqj Y

%u n

,l

dfha i

yN

d.s;

aj w

kqmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(msßñ 7

5'1%

^Y

%'n'i

' 2

016&

l

dka;

d 35

'9%

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

33iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 10'

5'( iudc

" wd¾

Òl

iy

mdß

ißl

.eg

¨ m

s<sn| i

dlÉPd l

sÍu i

|y

d n,mEï

lsÍug

lïl

re

ixú

Odk

úisk

a bÈßm;

a lrk

,o m

%;sm;

a;s f

hdac

kd ixL

Hdj

mdo

l

f¾Ldj

(fk

dmj;

Sb,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 10'

5'3(

iudÔ

h" wd¾

Òl

fy

da mdß

ißl

.eg

¨ m

s<sn| i

dlÉPd l

sÍu i

|y

d n,mEï

lsÍug

lïl

re

ixú

Odk

ny

qmd¾

Yaúl

rdu

q fy

da wdh

;k

i|y

d m%;

sm;

a;s f

hdac

kd bÈßm;

a lsÍu

mdo

l

f¾Ldj

(fk

dmj;

S b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k (

DW

CP)

m%uqL;

djh 2

( Y

%u f

j<|fmdf

<a h

ym;

a md,

kh

wod,

cd;

sl i

xj¾Ok

m%uqL;

djh i

y $

fy

da tl

ai;

a cd;

Skaf.

a ;srir i

xj¾Ok

h m

s<sn|

rdu

qfjy

s ^U

NSD

F& m

%;sM,h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾:

wN

su;

d¾:h 8

( i

eug o

rd.

; y

els" wk

a;¾.

%yK

Sh i

y ;

srir w

d¾Òl

j¾Ok

hl

a" iïmQ¾K

yd M,odh

S /l

shdj

la y

d ieu

g f

.!r

jdk

aú;

jD;

a;shl

a ,eî

u m

%j¾Ok

h l

sÍu

wN

su;

d¾:h 10

( r

gj,a w

e;=<;

iy

rgj,a w

;r w

e;s w

iudk

;dj

wvq l

sÍu

wN

su;

d¾:h 16

( hql

a;s.

rel

" idu

ldó

iy

wk

a;¾.

%yK

Sh j

Q iudc

m%j¾Ok

h l

sÍu

tl

ai;

a cd;

Skaf.

a ;srir i

xj¾Ok

h m

s<sn| r

duqj ^

UN

SDF&

Odj

k l

drl

1 (

jeä

ÈhqK

q lrk

,o o

;a;

" oek

qu l

<uk

dlrK

h i

y i

dËs u

; m

ok

ï j

Q m%;

sm;

a;shl

a i|y

dOdj

k l

drl

2 (

Yl

a;su;

a" k

jH

rdc

H wdh

;k

iy

wLK

av i

duhl

a Wfoid ueÈ

y;

a ùu

Odj

k l

drl

3 (

udk

j i

qrË

s;N

djh i

y i

udc

‐wd¾

Òl

m%;

HiaÒ;

shOdj

k l

drl

4 (

foaY

.=K

sl ú

m¾hdi

iy

wdm

odj

ka i

|y

d m

%;Hi

aÒ;

sh j

eä È

hqK

q lsÍu i

y m

ßir l

<uk

dlrK

h Y

la;

su;

a lsÍu

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 8

'2'1'

/l

shd k

shql

a; m

qoa.

,fhl

=g j

d¾Isl

o< f

oaY

Sh k

sIamdÈ

;fha j

d¾Isl

j¾Ok

wk

qmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(4'

67%

^f,dal

nex

l=j 2

016

‐ 20

17&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir ixj

¾Ok

wN

su;

d¾: o¾Y

lh 9'

we'1'

;dË

Kh wk

qj"

cx.

u ÿrl

;k

cd,

hl

ska wdj

rK

h jk

ck

.y

kfha

wk

qmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(12

3'7%

^Y

%S ,xl

d úÿ,s

ixf

oaY

kshdu

k f

ldñ

Ik

a iN

dj 2

016

foieï

n¾&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 1

4'w'1'

id.

r ;

dËK

h f

Ëa;

%fha m

¾fhaIK

i|y

d fjk

a l< i

uia: m

¾fhaIK

whjeh

wk

qmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(fk

dmj;

Sb,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 1'3

( k

smqK

;d fk

d.e,

mSï w

vq l

sÍu i

y Y

%u f

j<|m, m

%fõY

h j

eä È

hqK

q lsÍu i

|y

d l

%shd;

aul

l< k

smqK

;d ixj

¾Ok

l%u" Wmdh

ud¾

.hk

a iy

jev

igy

ka i

xLHd

jmdo

l

f¾Ldj

(fk

dmj;

Sb,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 10'

3( m

%;sm;

a;sj,g n

,mEï

lsÍu i

|y

d fiajdf

hdac

l i

xúOdk

h ú

isk

a rch i

y w

fk

l=;

a l

%shdl

dÍk

a iu.

iïnk

aO ù

lrk

,o u

q,msÍï $

ne£

ï i

xLHd

jmdo

l

f¾Ldj

(fk

dmj;

Sb,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

34iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

fjk

;a o

¾Y

l

iudc

md¾

Yajl

rej

kaf.

a WmfoaY

l;

ajh y

ry

d ia;

%S mqreI

m%;

spdr

d;aul

m%;

sm;

a;Sk

a wk

q.uk

h l

sÍu i

|y

d ia;

%S mqreI

m%;

spdr

d;aul

m%;

sm;

a;s i

lia l

sÍu $

wk

q.uk

h l

sÍu ^1'5

g f

hdu

q.;

j &

mdo

l

f¾Ldj

(wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

wod<

fk

dfõ

wiudk

;dj

" fiajd ia:dk

wk

ql+,;

djh ^7'

3 g f

hdu

q.;

j& i|y

d jk

M,odh

S iudc

ixj

do h

dka;

%Khl

a ms<sn| i

dËs

mdo

l

f¾Ldj

(wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

wod<

fk

dfõ

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k m

%;sM,h 2

'1(iudc

ixj

do i

y f

f;

%md¾

Ysl

;ajh i

|y

d wdh

;k

.;

úêu;

a l%ufõohk

a mej

;Su

md¾

Yjl

rej

ka

rch¦

fiajd

fhdac

lhk

a¦ Y

%ñl

hsk

a mämd,

l iN

d¦ l

ïl

re

wud;

HdxY

wêl

rK

wud;

HdxY

h;

k

S;s f

lgqïm;

a fomd¾

;fïk

a;=j¦

rdc

H mßmd,

k w

ud;

HdxY

rdc

H wxY

fl

dñiu¦

cd;

sl j

egqma

fl

dñiu¦ l

<uk

dlrK

fiajd fomd¾

;fïk

a;=j¦ jeg

qma y

d fiajl

ixL

Hd f

ldñ

Ik

a iN

dj¦ rdc

H fiajd

fl

dñIk

a iN

dj

tal

dnoaO i

ïm;

a rdu

qj ^t' c' fv

d,¾&

wei

a;fï

ka;

= .;

lr w

e;

n, .

ekaúh h

q;=h

fvd,

¾

25"

000

fvd,

¾

475

"000

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

l

;srir

ixj

¾Ok

wN

su;

d¾:

o¾Y

lh

8'

3'1'

ia;

%S mqreI

N

djh

wk

qj

lDI

sld¾

ñl

fk

djk

wúêu;

a /

lshd j, k

shql

a; w

kqmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(50

'1% ^Y

%'n'i

' 2

016

& ia;

%S mqreI

N

djh

wk

qj

‐ wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

wod<

fk

dfõ

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 10'

4'1( j

egqma i

y i

udc

wdr

ËK

ia:dk

udr

eùï w

e;=<;

aj" o< f

oaY

Sh k

sIamdÈ

;fha

Y%u o

dhl

;ajh

mdo

l

f¾Ldj

(54

% ^ t

'cd'ix' 2

012&

b,l

alh(

wod<

fk

dfõ

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 1

6'7'

2( i

a;%S m

qreI

Ndj

h"

jhi"

wdn

dê;

Ndj

h i

y c

k.

yk

ldK

av w

kqj"

;SrK

.

ekSu w

ka;

¾.

%yK

Sh i

y m

%;spdr

d;aul

nj ú

Yajdi

lrk

ck

.y

kfha w

kqmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

wod<

fk

dfõ

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 1'5

( l

ïl

re in|;

d" Y

%u f

j<|fmd<

wdh

;k

iy

fiajd ;

;ajhk

a jeä

ÈhqK

q lsÍu i

|y

d m%;

sm;

a;s" jev

igy

ka f

yda fjk

;a l

%shdu

d¾.

il

ia l

r f

yda iïu;

lr w

e;s i

dudð

l r

gj,a i

xLHd

jmdo

l

f¾Ldj

(wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

wod<

fk

dfõ

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 7

'3( f.

da,Sh i

emhqï o

duhk

a we;

=¨j" wiudk

;dj

hk

a úi£u i

|y

d iy

fiajd ia:dk

j,

wk

ql+,;

djh j

eäÈhqK

q l

sÍu W

foid

jk

ff;

%md¾

Yaùh i

udc

l;

sldj

" idu

qysl

fl

afj,a l

sÍu i

y l

d¾ñl

in|;

d j¾Ok

h l

rk

,o f

yda Y

la;

su;

a lrk

,o i

dudð

l r

gj,a i

xLHd

j

mdo

l

f¾Ldj

(wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

wod<

fk

dfõ

35iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k m

%;sM,h 2

'2 (

ld¾

u j

evìï k

sÍË

Khl

a iy

s; j

vd;

a M,odh

s Y%u m

ßmd,

k l

%uhl

a mej

;Su

md¾

Yjl

rej

ka

rch ú

isk

a wfk

l=;

a md¾

Yajl

rej

kaf.

a WmfoaY

l;

ajh i

ys;

jtal

dnoaO i

ïm;

a rdu

qj ^t' c' fv

d,¾&

wei

a;fï

ka;

= .;

lr w

e;

n, .

ekaúh h

q;=h

fvd,

¾

20"0

00

fvd,

¾

350"

575

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

l

;srir ixj

¾Ok

wN

su;

d¾: o¾Y

lh 8'

8'2'

ia;

%S mqreI

N

djh iy

ixl

%uK

sl ;

;a;

ajh wk

qj"

cd;

Hka;

r l

ïl

re

ixú

Odk

h ^

CD

;HK

A;R

LÏL

RE IX

ÚO

DK

H&

wk

qj¾;

s; u

Q,dY

% iy

cd;

sl k

S;s u

; m

ok

ïj" l

ïl

re

whs;

sjdi

slï m

s<sn|

cd;

sl w

kql

+,;

d uÜgu ^idu

Qysl

;ajfha i

y f

lafj,a l

sÍfï k

soy

i&

mdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 1'5

( l

ïl

re in|;

d" Y

%u f

j<|fmd<

wdh

;k

iy

fiajd ;

;ajhk

a jeä

ÈhqK

q lsÍu i

|y

d m%;

sm;

a;s" jev

igy

ka f

yda fjk

;a l

%shdu

d¾.

il

ia l

r f

yda iïu;

lr w

e;s i

dudð

l r

gj,a i

xLHd

jmdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

fjk

;a o

¾Y

l

M,odh

s lïl

re

mßmd,

k .

=Kd;

aul

Ndj

h

i|y

d jeä

ÈhqK

q l< i

xúOdk

jHqy

h i

y u

dkj i

ïm;

a ^jev

igy

ka i

y

whjeh

o¾Y

lh 7

'2'2

&mdo

l

f¾Ldj

(k

e;b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k m

%;sM,h 2

'3 (

úúOdl

drfhk

a iy

fjk

iajk

wdl

drfha l

d¾hhk

ag m

%;spdr

oel

aùu i

|y

d k

S;s i

y m

%;sm;

a;s k

ùl

rK

h l

sÍu

md¾

Yjl

rej

ka

rch¦

fm!o

a.,sl

wxY

fha ffk

;sl

wdh

;k

¦ f,dal

nex

l=j wdi

shdk

q ixj

¾Ok

nex

l=j¦

lïl

re

fomd¾

;fïk

a;=j¦ ,xl

d fiajd fhdac

lhsk

af.

a ix.

uh ^

EFC&

$ wk

qnoaê;

jHd

mdr

idu

dðl

ixú

Odk

^B

MO

S&¦ j

D;a;

Sh i

ñ;

s ^TU

&¦ u

dOHh

ka¦ wêl

rK

wud;

HdxY

h¦ m

%dfoaY

Sh j

dKsc u

Kav,

tal

dnoaO i

ïm;

a rdu

qj ^t' c' fv

d,¾&

wei

a;fï

ka;

= .;

lr w

e;

n, .

ekaúh h

q;=h

fvd,

¾

25"0

00

f

vd,

¾

225"

000

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

l

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 8

'8'2

' ia;

%S mqreI

Ndj

h i

y i

xl%uK

sl ;

;ajh w

kqj" cd;

Hka;

r l

ïl

re ixú

Odk

h

wk

qj¾;

s; u

Q,dY

% iy

cd;

sl k

S;s u

; m

ok

ïj" l

ïl

re

whs;

sjdi

slï m

s<sn| c

d;sl

wk

ql+,;

d uÜgu ^idu

Qysl

;ajfha i

y

fl

afj,a l

sÍfï k

soy

i&

mdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

36iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

fjk

;a o

¾Y

l

ff;

%md¾

Yaúl

WmfoaY

kh u

.sk

a ixf

Ydaê

; l

ïl

re

kS;

s ixL

Hdj

mdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

m%;

spdr

oel

aùfï h

dka;

%K m

s<sn| o

ekqj;

aj i

sák

fiajdo

dhl

hsk

a ixL

Hdj

mdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k (

DW

CP)

m%uqL;

djh 3

( i

sh¨ f

ok

dg j

ev l

sÍfï w

hs;

sh

wod,

cd;

sl i

xj¾Ok

m%uqL;

djh i

y $

fy

da tl

ai;

a cd;

Skaf.

a ;srir i

xj¾Ok

h m

s<sn|

rdu

qfjy

s ^U

NSD

F& m

%;sM,h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾:

wN

su;

d¾:h 1 (

oßø;

dj t

ys i

Eu w

dldr

hl

skau i

eu ;

eksk

au w

jik

a lsÍu

wN

su;

d¾:h 8

(

ieu

g o

rd.

; y

els" wk

a;¾.

%yK

Sh i

y ;

srir w

d¾Òl

j¾Ok

hl

a" iïmQ¾K

yd M,odh

S /l

shdj

la y

d ieu

g f

.!r

jdk

aú;

jD;

a;shl

a ,eî

u m

%j¾Ok

h l

sÍu

wN

su;

d¾:h 10

( r

gj,a w

e;=<;

iy

rgj,a w

;r w

e;s w

iudk

;dj

wvq l

sÍu

tl

ai;

a cd;

Skaf.

a ;srir i

xj¾Ok

h m

s<sn| r

duqj ^

UN

SDF&

Odj

k l

drl

1 (

jeä

ÈhqK

q lrk

,o o

;a;

" oek

qu l

<uk

dlrK

h i

y i

dËs u

; m

ok

ï j

Q m%;

sm;

a;shl

a i|y

dOdj

k l

drl

2 (

Yl

a;su;

a" k

jH

rdc

H wdh

;k

iy

wLK

av i

duhl

a Wfoid ueÈ

y;

a ùu

Odj

k l

drl

3 (

udk

j i

qrË

s;N

djh i

y i

udc

‐wd¾

Òl

m%;

HiaÒ;

shOdj

k l

drl

4 (

foaY

.=K

sl ú

m¾hdi

iy

wdm

odj

ka i

|y

d m

%;Hi

aÒ;

sh j

eä È

hqK

q lsÍu i

y m

ßir l

<uk

dlrK

h Y

la;

su;

a lsÍu

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k m

%;sM,h 3

'1( <

ud Y

%uh i

y t

ys w

k¾:l

dÍ i

ajrEm

h ;

=rk

a lsÍu

md¾

Yjl

rej

ka

lïl

re

wud;

HdxY

Èia;

%sla f

,al

ïjrek

a¦ Èia;

%sla f

,al

ï l

d¾hd,

j, i

sh¨u f

¾Çh w

ud;

HdxY

¦ l

ïl

re

fomd¾

;fïk

a;=j¦

Èia;

%sla <ud

ixj

¾Ok

l

ñgq ^ D

CD

C&¦ cd;

sl <ud

wdr

Ël

wêl

dßh

^NC

PA&¦

mßjdi

y

d <udr

Ël

fomd¾

;fïk

a;=j¦

wOHd

mk

wud;

HdxY

h

ixl

%uK

sl

ixj

¾Ok

k

s,OdÍ

ka ^

MD

OS&

¦ ,xl

d fiajd

fhdac

lhsk

af.

a ix.

uh ^

EFC&¦

jD;

a;Sh i

ñ;

s ^TU

&¦ i

udc

fiajd

fomd¾

;fïk

a;=j fmd,

sia fomd¾

;fïk

a;=j¦

ldk

a;d

yd

<ud

lghq;

= wud;

HdxY

ck

f,aLk

y

d ixL

Hdf,aLk

fomd¾

;fïk

a;=j

tal

dnoaO i

ïm;

a rdu

qj ^t' c' fv

d,¾&

wei

a;fï

ka;

= .;

lr w

e;

n, .

ekaúh h

q;=h

t' c' fvd,

¾ 0

'00

wei

a;fïk

a;= .

; l

<

hq;

=h

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 7

'2( cd;

sl l

ïl

re

kS;

s iy

idu

Qysl

.súiqï i

fiajd ia:dk

hk

a wk

ql+,ùu i

y;

sl

lsÍu i

|y

d ;

u k

S;s"

fr.

=,di

s" m%;

sm;

a;s f

yda

Wmdh

ud¾

. i

xj¾Ok

h f

yda

ixf

YdaO

kh l

< f

yda

Tjqk

af.

a wdh

;k

iy

moaO;

sj, O

dß;

djh Y

la;

su;

a lr w

e;s i

dudð

l r

gj,a i

xLHd

j

mdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

37iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

fjk

;a o

¾Y

l

wk

;=reo

dhl

iajrEm

j, <

ud Y

%ñl

fiajfha f

hojQ

<uhsk

a wk

qmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(39

"007

^u'n

e'jd'

2016

c'i

'fo'&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

iïu;

lr w

e;s

kj w

ju j

hia k

S;sh

mdo

l

f¾Ldj

(wjqreÿ

14

b,l

alh(

wjqreÿ

16

2022

jk

úg <

ud Y

%ñl

hsk

a Y=k

H l

sßu

mdo

l

f¾Ldj

(43

"714

^u'n

e'jd'

2016

c'i

'fo'&

b,l

alh(

;=rk

a lsÍu

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k m

%;sM,h 3

'2( ^w

vq l

=i,;

d iy

s;&

ixl

%uK

slhk

a jeä

ÈhqK

q ùu i

|y

d iy

wdk

a;Sl

rK

hg ,

lajQjk

a iQrdl

Eug ,

laùfï w

jOdk

u ^

n,y

;al

dr Y

%uh&

wvq

ùu i

|y

d Y

%u f

j<|fmd<

m%;

sM, N

dú;

d l

sÍu

md¾

Yjl

rej

ka

lïl

re

wud;

HdxY

h"

Y%ñl

hsk

a fi

ajd

fhdac

lhk

a¦ jD;

a;Sh iñ;

s¦ Y

%S ,xl

d úfo

aY fi

ajd

kshql

a;s

ld¾

hdx

Yh¦ w

êl

rK

wud;

HdxY

h¦ ú

foaY /

lshd wud;

HdxY

h¦ k

S;sm;

s fomd¾

;fï

ka;

=j¦ k

S;s l

%shd;

aul

l

rk

wdh

;k

¦ TA

F; c

d;sl

iqrË

s; i

xl%uK

jev

igy

ka m

d¾Y

jl

rej

ka¦ Y

%S ,xl

d úfo

aY f

iajd k

shql

a;s

ld¾

hdx

Yh¦

n|jd

.ek

Sfï w

dh;

k $

ix.

ï i

y n

|jd

.ek

Sfï u

eÈy

;al

rej

ka¦

fh!j

k l

ghq;

= y

d k

smqK

;d ixj

¾Ok

wud;

HdxY

h¦ ;

D;shsl

yd jd;

a;Sh w

OHd

mk

fl

dñIk

a iN

dj ^

TVEC

&¦ j

D;a;

Sh

mqyqK

q wêl

dßh ^

VTA&¦ c

d;sl

wdO

qksl

;aj y

d l

d¾ñl

mqyqK

q lsÍfï

wêl

dßh ^

NA

ITA&¦ ú

foaY /

lshd

wud;

HdxY

Y%ñl

hsk

a¦ ñk

sian, fo

md¾

;fï

ka;

=j ^P

ESC&¦ m%df

oaYSh jdK

sc uK

av,h¦

ixl

%uK

sl

ixj

¾Ok

ks,OdÍ

ka ^

MD

OS&

¦ wfk

l=;

a isú,a i

udc

ixú

Odk

l%shdl

dßk

a¦ cd;

sl u

dkj y

sñl

ï f

ldñ

iu

tal

dnoaO i

ïm;

a rdu

qj ^t' c' fv

d,¾&

wei

a;fï

ka;

= .;

lr w

e;

n, .

ekaúh h

q;=h

fvd,

¾ ñ

,shk

2'

1

wei

a;fïk

a;= .

; l

<

hq;

=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

l

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 8

'7'1'

ia;

%S mqreI

Ndj

h i

y j

hi w

kqj" <ud

Y%ñl

hsk

a f,i l

ghq;

= lrk

jhi

wjqreÿ

5‐17

w;

r o

rej

ka i

xLHd

j i

y w

kqmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(43

"714

^u'n

e'jd' ^

CA

S&

2016

c'i

'fo'&

msßñ <

uqk

a( 32

"402

.

eyeK

q <uqk

a( 11"3

11

5‐11( 3"

002

12‐14(

5"2

6415

‐17(

35"

447

^u'n

e'jd'

2016

c'i

'fo'&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 8'

3 ( úfY

aIfhk

au m

s<s.

; f

kdy

els w

dldr

fha j

eä w

jodk

ug ,

la j

Q ;;

ajhk

a ;=< j

ev

lrk

;ek

e;a;

ka w

e;=¿

j j

ev l

rk

ck

;dj

f.

a M,odh

s l%shdl

dÍ;

ajh w

drË

d l

sÍu i

|y

d" w

fk

l=;

a yjq,al

rej

ka i

ff;

%md¾

Yaúl

ksfhdað

; i

yfhda.

S;dj

hk

a j¾Ok

h l

r w

e;s i

dudð

l r

dcHh

ka i

xLHd

j

mdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

38iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

fjk

;a o

¾Y

l

ixl

%uK

sl Y

%ñl

hk

a úisk

a isÿ l

rk

meñ

Ks,s i

xLHd

j w

kqmd;

slj w

vq l

sÍu

mdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

jeg

qma w

kqmd;

h f

,i i

xl%uK

sl m

sßjeh

wvq l

sÍu ^;

srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: 10'

7'1&

mdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

l

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh

8'8'

1 ia;

%S mqreI

Ndj

h i

y i

xl%uK

sl ;

;a;

ajh w

kqj u

drdk

a;sl

iy

udr

dka;

sl

fk

djk

jD;

a;Shuh ;

=jd,

isÿ ù

fï i

xLHd

; w

kqmd;

hmdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir ixj

¾Ok

wN

su;

d¾: o¾Y

lh 10

'7'1'

.

uk

dka;

hl

a jk

rgl

Wmhk

jd¾

Isl

wdo

dhfï wk

qmd;

hl

a f,i"

fiajd,

dNshd n|jd .

ekSfï m

sßjeh

mdo

l

f¾Ldj

( wod<

fk

dfõ

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh

10'w

e'1'

fma%IK

h l

< j

ák

dlfuy

s wk

qmd;

hl

a f,i" fma%IK

msßjeh

mdo

l f¾

Ldj

( wod<

fk

dfõ

fvd,

¾ 2

00 i

|y

d fma%IK

msßjeh

^20

15& tl

ai;

a wrdì

tó¾ ‐

Y%S ,

xldj

" 3'

4% ^f,dal

nex

l=j&¦

iaúiag¾,k

a;h ‐ Y

%S ,xl

dj"

45'0

% ^f,dal

nex

l=j&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh

9'1( i

xl%uK

sl Y

%ñl

hk

af.

a iy

úfoaY

hk

ays i

sák

fjk

;a w

hf.

a wdr

Ëdj

jeä

ÈhqK

q l

sÍu i

y Y

%u f

j,|m, l

%shdl

dÍ;

ajh i

|y

d" .

e,fmk

ixl

%uK

sl m

%;sm;

a;s" k

S;s o

aúmd¾

Yaúl

fy

da ny

q md¾

Yaúl

.súiqï

iïmdo

kh l

r f

yda iïu;

lr w

e;s i

dudð

l r

gj,a i

xLHd

j

mdo

l

f¾Ldj

(idl

ÉPd l

< h

q;=h

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

39iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

l

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh

1'3'1'

ia;

%S mqreI

Ndj

h" y

÷k

d.;

a orej

ka" /

lshd úry

s; ;

eke;

a;k

a" jeä

ysáhk

a" wdn

dO i

ys;

mqoa.

,hk

a" .

¾N

kS l

dka;

djk

a" w¨;

Wmk

a orej

ka" fiajfhy

s fh§fï§ ;

=jd,

jQ ú

kaÈ;

hsk

a" iy

ÿ.

Ska i

y w

jOdk

ug ,

la j

Qjk

a wk

qj" iudc

wdr

ËK

;

,hk

a $ m

oaO;

sj,sk

a wdj

rK

h j

k c

k.

yk

fha w

kqmd;

h

mdo

l

f¾Ldj

(msßñ 3

3'5%

ldk

a;d 34

'9%

<uhs 3

3'6%

ú/

lshd

jhia.

; m

qoa.

,hsk

a 44'

7%msßñ 4

1'9%

ldk

a;d 46

'4%

w¨;

Wmk

a 34'

8%^2

012$

2013

.

D'wd'ú'i

' ^H

IES&

" c'i

'fo'&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh

1'w'2

' w;

HdjY

H fiajd

i|y

d fhdo

k i

uia: r

dcH

úhoï w

kqmd;

h ^

wOHd

mk

h"

fi!L

Hh i

y i

udc

wdr

ËK

h&

mdo

l

f¾Ldj

(idl

ÉPd l

< h

q;=h

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

lh 8'

3'1'

ia;

%S mqreI

Ndj

h w

kqj l

DIsl

d¾ñl

fk

djk

wúêu;

a /l

shd j, k

shql

a;sfha

wk

qmd;

hmdo

l

f¾Ldj

(idl

ÉPd l

< h

q;=h

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

jev

igy

ka i

y w

hjeh

o¾Y

lh 3

'1( w

djrK

h m

q¿,a l

sÍu f

yda m%;

s,dN

m%udK

j;

a f,i j

eäÈhqK

q lsÍu i

|y

d k

j f

yda

jeä

ÈhqK

q l< c

d;sl

iudc

wdr

ËK

Wmdh

ud¾

." m%;

sm;

a;s f

yda k

S;suh r

duq i

ïu;

lr.

;a r

gj,a i

xLHd

jmdo

l

f¾Ldj

(idl

ÉPd l

< h

q;=h

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k m

%;sM,h 3

'3 (

wúêu;

a Y%ñl

hsk

a i|y

d úfY

aI w

jOdk

hl

a fhdu

q lrñk

a ish¨u Y

%ñl

hsk

a i|y

d iudc

wdr

Ëdj

jeä

ÈhqK

q lsÍu

md¾

Yjl

rej

ka

lïl

re

wud;

HdxY

h i

y l

ïl

re

fomd¾

;fïk

a;=j¦ uqo,a w

ud;

HdxY

h¦ fiajl

w¾:idO

l w

ruqo,"

uy

nex

l=j;

jD;

a;Sh i

ñ;

s¦ ,

xld

fiajd

fhdac

lhsk

af.

a ix.

uh¦

f,dal

nex

l=j¦

l%u i

ïmdo

k

wud;

HdxY

h¦ fiajd

kshql

a;hk

af.

a Ndr

ldr

wruqo,a u

Kav,h¦ iuDo

aê f

omd¾

;fïk

a;=j¦ iudc

iqN

idO

k f

omd¾

;fïk

a;=j¦ .

Dyfiajl

hsk

af.

a iñ;

sh¦ fl

hd ,xl

d

tal

dnoaO i

ïm;

a rdu

qj ^t' c' fv

d,¾&

wei

a;fï

ka;

= .;

lr w

e;

n, .

ekaúh h

q;=h

t' c' fvd,

¾ 0

'00

wei

a;fïk

a;= .

; l

<

h

q;=h

40iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k (

DW

CP)

y

ria l

emqï m

%uqL;

djh 4

( Wiia o

ekqu i

y o

;a;

ck

kh

iqk

sis f

ufy

jr j

evigy

k ,

nd .

kak

d m%;

sM, 4

'1( ú

Yajdi

odh

l m

ßY

S,l

iy

ys;

ldó

Y%u fj<|fmd<

f;

dr;

=re

ksrk

a;rj m

j;

ajd .

ekSu i

y m

%;sm;

a;s iïmdo

lhk

a" k

sfhdað

;hk

a iy

fmdÿ

ck

;dj

g t

a i|y

d m%fõY

h ,

nd §u

wod,

cd;

sl i

xj¾Ok

m%uqL;

djh i

y $

fy

da tl

ai;

a cd;

Skaf.

a ;srir i

xj¾Ok

h m

s<sn|

rdu

qfjy

s ^U

NSD

F& m

%;sM,h

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾:

wN

su;

d¾:h 8

( i

eug o

rd.

; y

els" wk

a;¾.

%yK

Sh i

y ;

srir w

d¾Òl

j¾Ok

hl

a" iïmQ¾K

yd M,odh

S /l

shdj

la y

d ieu

g f

.!r

jdk

aú;

jD;

a;shl

a ,eî

u m

%j¾Ok

h l

sÍu

wN

su;

d¾:h 17

( ;

srir i

xj¾Ok

h i

|y

d jQ f

.da,

Sh i

yfhda.

S;dj

l%shd;

aul

lsÍfï i

y k

j Ô

jhl

a §fï u

d¾.

Yl

a;su;

a lsÍu

tl

ai;

a cd;

Skaf.

a ;srir i

xj¾Ok

h m

s<sn| r

duqj ^

UN

SDF&

Odj

k l

drl

1 (

jeä

ÈhqK

q lrk

,o o

;a;

" oek

qu l

<uk

dlrK

h i

y i

dËs u

; m

ok

ï j

Q m%;

sm;

a;shl

a i|y

dOdj

k l

drl

2 (

Yl

a;su;

a" k

jH

rdc

H wdh

;k

iy

wLK

av i

duhl

a Wfoid ueÈ

y;

a ùu

Odj

k l

drl

3 (

udk

j i

qrË

s;N

djh i

y i

udc

‐wd¾

Òl

m%;

HiaÒ;

shOdj

k l

drl

4 (

foaY

.=K

sl ú

m¾hdi

iy

wdm

odj

ka i

|y

d m

%;Hi

aÒ;

sh j

eä È

hqK

q lsÍu i

y m

ßir l

<uk

dlrK

h Y

la;

su;

a lsÍu

md¾

Yjl

rej

ka

ck

f,aLk

yd ixL

Hdf,aLk

fomd¾

;fïk

a;=j¦ cd;

sl i

e,iqï y

d wd¾

Òl

lghq;

= wud;

HdxY

h¦ ;

srir

ixj

¾Ok

h y

d jk

Ôú w

ud;

HdxY

tl

ai;

a cd;

Skaf.

a ;srir i

xj¾Ok

h m

s<sn| r

duqj ^

UN

SDF&

Odj

k l

drl

fmk

ajhs¦ jdK

sc u

Kav,;

m¾fhaIK

wdh

;k

^Wod( m

%;sm;

a;s w

OHd

hk

wdh

;k

h"

oßø;

d úY

af,aIK

uOHi

a:dk

h&¦ ú

YajúoHd

, w

dOdr

imhk

wdh

;k

¦ jD;

a;Sh i

ñ;

s¦ ,xl

d fiajd

fhdac

lhsk

af.

a ix.

uh

tal

dnoaO i

ïm;

a rdu

qj ^t' c' fv

d,¾&

wei

a;fï

ka;

= .;

lr w

e;

n, .

ekaúh h

q;=h

t' c' fvd,

¾ 2

0"00

0

t

' c' fvd,

¾ 3

50"0

00

fiajl

w¾:idO

l w

ruqof,a ^

EPF&

,shdm

ÈxÑ

ùfï j

d¾Isl

j j

eäùfï m

%;sY

;h

mdo

l

f¾Ldj

(fiajl

w¾:idO

l

wruqo,

iuÕ

idl

ÉPd l

< h

q;=h

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

fiajl

Ndr

ldr

wruqof,a ^

ETF&

,shdm

ÈxÑ

ùfï j

d¾Isl

j j

eäùfï m

%;sY

;h

fiajl

w¾:idO

l

wruqo,

iuÕ

idl

ÉPd l

< h

q;=h

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

fjk

;a o

¾Y

l

wdj

rK

h m

q¿,a l

sÍu f

yda m%;

s,dN

m%udK

j;

a f,i j

eäÈhqK

q lsÍu i

|y

d k

j f

yda jeä

ÈhqK

q l< c

d;sl

iudc

wdr

ËK

Wmdh

ud¾

." m%;

sm;

a;s f

yda k

S;suh r

duq i

ïu;

lr .

ekSu

mdo

l

f¾Ldj

(idl

ÉPd l

< h

q;=h

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

41iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

;srir i

xj¾Ok

wN

su;

d¾: o

¾Y

l

1'3'

1

ia;

%S mqreI

Ndj

h"

y÷k

d.;

a orej

ka"

/l

shd

úry

s; ;

eke;

a;k

a" jeä

ysáhk

a" wdn

dO i

ys;

mqoa.

,hk

a" .

¾N

kS

ldk

a;dj

ka" w¨;

Wmk

a orej

ka" fiajfhy

s fh§fï§ ;

=jd,

jQ ú

kaÈ;

hsk

a" iy

ÿ.

Ska i

y w

jOdk

ug ,

la j

Qjk

a wk

qj"

iudc

wdr

ËK

;,hk

a $ m

oaO;

sj,sk

a wdj

rK

h j

k c

k.

yk

fha w

kqmd;

5'5'

2

l<uk

dlrK

;k

;=re

fy

dnjk

ldk

a;dj

kaf.

a wk

qmd;

8'2'

1

/l

shd k

shql

a; m

qoa.

,hl

= i|y

d i;

H o< f

oaY

Sh k

sIamdÈ

;fha j

d¾Isl

j¾Ok

wk

qmd;

8'3'

1

ia;

%S mqreI

Ndj

h w

kqj l

DIsl

d¾ñl

fk

djk

wúêu;

a /l

shd j, k

shql

a;sfha w

kqmd;

8'5'

1

jD;

a;sh" jhi i

y w

dndê

; i

ys;

;ek

e;a;

ka ù

u w

kqj l

dka;

djk

af.

a iy

msßñk

af.

a idu

dkH

meh

l b

mhSu ^wod<

fk

dfõ&¦

8'5'

2

ia;

%S mqreI

Ndj

h" jhi i

y w

dndê

; i

ys;

;ek

e;a;

ka ù

u w

kqj ú

/l

shd wk

qmd;

h;

8'6'

1

wOHd

mk

h" /

lshdj

fy

da mqy

qKqjl

fk

dfhfok

^jhi w

jqreÿ

15

‐ 24

w;

r& ;

reK

wk

qmd;

8'7'

1

ia;

%S mqreI

Ndj

h i

y j

hi w

kqj" <ud Y

%ñl

hsk

a f,i l

ghq;

= lrk

jhi w

jqreÿ

5 ‐ 17

w;

r o

rej

ka i

xLHd

j i

y w

kqmd;

8'8'

1

ia;

%S mqreI

Ndj

h i

y i

xl%uK

sl ;

;a;

ajh w

kqj u

drdk

a;sl

iy

udr

dka;

sl f

kdj

k j

D;a;

Shuh ;

=jd,

isÿ ù

ixL

Hd;

wk

qmd;

h ^wod<

fk

dfõ&¦

8'8'

2 i

a;%S m

qreI

Ndj

h i

y i

xl%uK

sl ;

;a;

ajh w

kqj" cd;

Hka;

r l

ïl

re

ixú

Odk

fha w

kqj¾;

s; u

Q,dY

% iy

cd;

sl k

S;s

u;

mok

ïj" l

ïl

re

whs;

sjdi

slï m

s<sn| c

d;sl

wk

ql+,;

d uÜgu ^idu

Qysl

;ajfha i

y f

lafj,a l

sÍfï k

soy

i&¦

8'wd'1' o

< f

oaY

Sh k

sYamdÈ

;fha i

y c

d;sl

whjef

hy

s wk

qmd;

slhl

a f,i" iudc

wdr

ËK

h i

y /

lshd jev

igy

ka i

|y

d rch ú

isk

a fhdo

jk

iuia: j

ák

dlu¦

10'4

'1

jeg

qma i

y i

udc

wdr

ËK

ia:dk

udr

eùï w

e;=<;

aj" o< f

oaY

Sh k

sIamdÈ

;fha Y

%u

odh

l;

ajh¦

mdo

l

f¾Ldj

(43

"714

^u'n

e'jd' ^

CA

S&

2016

c'i

'fo'&

msßñ <

uqk

a( 32

"402

.

eyeK

q <uqk

a( 11"3

11

5‐11( 3"

002

12‐14(

5"2

6415

‐17(

35"

447

^u'n

e'jd'

2016

c'i

'fo'&

b,l

alh(

idl

ÉPd l

< h

q;=h

42iqksis fufyjr jevigyk

Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022

Èkh isÿùu

2017 cQ,s 31 ‐ wf.daia;= 11 iqksis fufyjr jevigyk ie,iqï lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ld¾h uKav,h tluq;= ùu

2017 cQ,s 31 ‐ wf.daia;= 11 iqksis fufyjr jevigyk 2013 ‐ 2017 iudf,dapkh

2017 wf.daia;= 11 iqksis fufyjr jevigyk 2013 ‐ 2017 iudf,dapkfhys fidhd.ekSï bÈßm;a lsÍu

2017 iema;eïn¾ 12 rch iuÕ tal, WmfoaYkh

2017 iema;eïn¾ 14 jD;a;Sh iñ;s iuÕ tal, WmfoaYkh

2017 iema;eïn¾ 15 fiajHhska iuÕ tal, WmfoaYkh

2017 iema;eïn¾ 6 ‐ 15 Èia;%sla WmfoaYk.ïmyyïnkaf;dgr;akmqrfudKrd.,uvl,mqjls,sfkdÉÑ

2017 iema;eïn¾ 18 tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh iy ixj¾Ok md¾Yjlrejka iuÕ tal, WmfoaYkh

2017 iema;eïn¾ 22 ‐ 23 ff;%md¾Yúl ;yjqre lsÍu iy iu:lrKh" ó.uqj

2017 Tlaf;dan¾ 16 ‐ 17 jev lKavdhï úiska iu:lrK jevuq¿fjys tlÕ;ajhg meñKs m%;sM, kHdih iudf,dapkh lsÍu

2017 fkdjeïn¾ 13 m%;sM, kHdifhys fojk jr j,x.= lsÍu ‐ jD;a;Sh iñ;s iu.

2017 fkdjeïn¾ 21 m%;sM, kHdifhys fojk jr j,x.= lsÍu ‐ rch iuÕ

2017 fkdjeïn¾ 24 m%;sM, kHdifhys wjika jr j,x.= lsÍu ‐ ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hska iuÕ

2017 foieïn¾ 18 ‐ 25 ol=Kq wdishdj i|yd iqksis fufyjr ;dËKsl iydh lKavdhfï úfYaI{hskaf.ka ,efnk wdodk wkqj cd;Hka;r lïlre ixúOdkh Y%S ,xld ld¾hd,h úiska iqksis fufyjr flgqïm;a lsÍu" kj È,a,sh

2017 foieïn¾ 19 iqksis fufyjr flgqïm; ksfhdað;hska w;r fnod yeÍu

foieïn¾ 16 ‐ fmnrjdß 26 cd;Hka;r lïlre ixúOdkh m%Odk ld¾hd,h iy l,dm ld¾hd,hkays ;;a;aj ;lafiare lsÍfï iudf,dapkh

2018 ud¾;= 29 iqksis fufyjr flgqïm; ms<sn| jD;a;Sh iñ;s iuÕ WmfoaYkh ‐ f;jk jgh

2018 wfma%,a 2 iqksis fufyjr flgqïm; ms<sn| jD;a;Sh iñ;s iuÕ WmfoaYkh ‐isõjk jgh

2018 wfma%,a 11 ‐ 20 iqksis fufyjr ld¾h idOl lñgqfõ iu iNdm;sjreka iu. iqksis fufyjr flgqïm; wjika ilia lsÍu

weuqKqu 2 ( iqksis fufyjr jevigyk iïmdok l%shdj,sh

ff;%md¾Yúl ;yjqre lsÍu iy iu:lrKh" 2017 iema;eïn¾ 22 ‐ 23" ó.uqj" YS% ,xldj'

cd;Hka;r lïlre ixúOdkh - YS% ,xld iy ud,Èjhska ldhœd,h

202 - 204" fn!oaOdf,dal udj;"

fld<U 7

Tel : +94 11 259 2525 Fax : +94 11 250 0865Email: [email protected]