İŞ KAZALARI ve İSTATİSTİKLERİ

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ

İŞ KAZALARI ve İSTATİSTİKLERİ

YRD.DOÇ.DR. NİYAZİ KILIÇ


İş kazası:

İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut

bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olay olarak tanımlamaktadır.

6331 SAYILI İSG KANUNU


a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya

görevi nedeniyle, yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,

c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,

meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.

5510 SAYILI SS VE GSS KANUNUNUN 13. MADDESİNE GÖRE


Öğrenim Hedefi• İş yerlerinde, bireyin kitlesel yaralanmalarda

ve acil durum gerektiren/yaşamı tehdit eden durumlarda hızla ve etkili şekilde girişimde bulunmasını sağlamaktır.


İş Kazasının unsurları

1- İş İle İlgili Olması,

2- Kanunda Sıralanan Yerlerin Birinde Meydana Gelmesi,

3-Kişiyi Hemen veya Sonradan Bedenen veya Ruhen Hasara Uğratması , Gerekmektedir.


Bir kazanın iş kazası olarak nitelenmesi, kazaya uğrayanın yasalar çerçevesinde bir takım haklara kavuşmasını sağlar.

6

İş Kazasının Önemi:


KAZA NEDENLERİ


8

Man (İnsan ) 1- Psikolojik Nedenler: Unutkanlık, sıkıntı-üzüntü-keder, çevre etkileri, istem dışı davranış, ihmalci davranış, hatalı davranış vb. 2- Fiziksel Nedenler: Yorgunluk, uykusuzluk,alkol, hastalık vb. 3- İşyeri Nedenleri: İnsan ilişkileri, takım çalışması, iletişim vb.


9

Machine (Makine)

1- Hatalı makine ve ekipman yerleşimi, 2- Eksik veya kusurlu koruyucular, 3- Yetersiz standardizasyon, 4- Yetersiz kontrol ve bakım, 5- Yetersiz mühendislik hizmetleri vb


10

Media (Ortam-Çevre) 1- Yetersiz çalışma bilgisi, 2- Uygun olmayan çalışma metodu, 3- Uygun olmayan çalışma yeri ve ortamı vb.


11

Management (Yönetim )

1- Yetersiz yönetim organizasyonu,

2- Tamamlanmamış kurallar ve talimatlar,

3- Yetersiz güvenlik yönetim planı,

4- Eğitim ve öğretim yetersizliği,

5- Uygun olmayan nezaret,yönetim ve rehberlik

6-Uygun olmayan personel istihdamı,

7- Yetersiz sağlı kontrolleri vb.


İş Kazasına Neden Olan Tehlikeli Durumlar

1. Fiziksel Tehlikeler:

• Titreşim• Gürültü• Yetersiz havalandırma• Termal Konfor• Yetersiz veya aşırı aydınlatma• Radyasyon Maruziyeti


2. Kimyasal Tehlikeler:

• Toksik gazlar, organik sıvıların buharları, ergimiş

haldeki metal gazları

• Asitler, Bazlar nedeniyle yanma

• İnert tozlar, fibrojenik tozlar, toksik tozlar,

kansorejonik tozlar, alerjik tozlar


3. Elektrikle Çalışma İle Meydana Gelen Tehlikeler:

• Topraklaması yapılmamış tezgahlar veya el aletleri• Topraklamanın belli periyodlarla kontrolünün yapılmaması• Elektrik ve aydınlatma tesisatının periyodik kontolünün

yaptırılmaması• Yıpranmış ve hatalı onarılmış el aletleri• Yetkisiz kişilerin müdahale etmek istemesi• Kırık yıpranmış el aletleri• Koruyucu baret, eldiven, çizme, ıstaka veya tabure gibi kişisel

koruyucuların bulunmaması• Zeminin yalıtılmaması


4. Mekanik Tehlikeler: (Tehlikeli Durumlar)

• Makina ve tezgahın ezen, delen, kesen, dönen operasyon koruyucusunun bulunmaması

• Preslerde çift el kumanda kullanılmaması

• Preslerde ayak pedalı koruyucusu olmaması

• Transmisyon kayışlarının koruyucusunun takılmamış olması

• Yetersiz ve uygun olmayan makina ve koruyucu techizat

• Düzensiz ve dağınık işyeri ortamı

• Makinaların, kaldırma aletlerinin, kazanların, kompresörlerin vb. gerekli bakım ve periyodik kontrollerinin yapılmaması


A-Güvensiz şartları (Tehlikeli Durumlar) ortadan kaldırmak1-Makinelere opr. bölgelerine muhafaza taktırmak 2-Tehlikeli bölgelere korkuluk yaptırmak3-Kişisel koruyucu kullandırmak4-Otomasyona geçmek5-Risk analizi yaptırmak6-Erken uyarı sistemi yaptırmak 7-Ergonomi ve termal konfor şartlarını sağlamak9-Diğer risklere karşı tedbir almak (yangın, parlama, patlama, elektrik, nakliye, istif vb.)

İş Kazalarını Önleme Çalışmaları


B-Tehlikeli davranışları önlemek

A) Eğitim (ikna etme-inandırma)

B) Kontrol ve denetim (İş güvenliğine aykırı çalışmaları anında müdahale

ederek önleme)

C) Ödül ve Ceza uygulamaları

İş Kazalarını Önleme Çalışmaları


KAZALARIN MALİYETİ

Görünür Maliyet 1/3

Görünmeyen Maliyet 2/3


İş kazalarının sınıflandırılması

SGK’ya göre;• a) Geçici iş göremezlikle sonuçlanan

kazalar• b) Sürekli iş göremezlikle sonuçlanan

kazalar• c) Ölümle sonuçlanan kazalar


İş kazalarının çeşitleri Adli yönden;• a) Yaralanma ile sonuçlanan kazalar

• Bir kişinin yaralanması (Takibi şikayete bağlı)• Birden çok kişinin yaralanması (Şikayetçi aranmaz)

• b) Bir kişinin ölümü ile sonuçlanan kazalar• c) Birden çok kişinin ölümü veya bir kişinin ölümünün

yanı sıra bir veya daha fazla kişinin yaralanması ile sonuçlanan kazalar


İş kazalarının çeşitleri

Sonuçlarına göre

1-HAFİF YARALANMA (1-10 GÜN ARASI İSTİRAHAT)

2-AĞIR YARALANMA (10 GÜNDEN FAZLA İSTİRAHAT)

3- UZUV KAYBI

4- ÖLÜM


22

Yaralanmasız 300

29

11

330 KEZ TEKRARLANAN BİR KAZA OLAYI;

OLAYLA SONUÇLANMAKTADIR.

Ağır yaralanma - ölüm

Hafif yaralanma


video


Kaza Teorileri (Kazaların nedenlerini açıklar)

• 1- Domino Teorisi• 2- Kombinasyon Teorisi• 3- Kaza-Olay Kuramı• 4-Epidemiyoloji Kuramı• 5-Sistem Kuramı• 6-İnsan Faktörleri Kuramı• 7- Tek Etken Teoremi• 8- Çift Etken Teoremi


Domino Kuramı

• Bu kuramı geliştiren W. H. Heinrich (1931)’e göre kazaların oluşmasında %88 oranında kişilerin güvensiz davranışlarının, %10 oranında güvensiz çalışmanın ve %2 oranında talihin etkisi vardır. Domino taşlarının birbirini devirmesine benzer biçimde, her basamağın bir sonrakini harekete geçirdiği beş aşamalı olaylar zinciri bu kuramın temelini oluşturur. Olaylar zinciri aşağıdaki biçimde tanımlanır:

25


26


İŞ KAZALARINDAN DOĞAN

HUKUKİ VE CEZAİ SORUMLULUKLAR


İş kazası sonucu zarara uğrayan işçiye SGK tarafından,

- Geçici veya sürekli iş göremezlik ödenekleri bağlanır,

- Sigortalının ölümü halinde ise hak sahiplerine yasada belirtilen koşullarda gelir bağlanabilir.

- SGK yaptığı ödemeleri iş güvenliği mevzuatını ihlal eden işverenlerden talep edebilir.

(SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU MADDE:16)

Hukuki Sorumlulukar (SGK Kanununda tanımlanmıştır)


SOSYAL SİGORTALAR MEVZUATINA GÖRE MADDİ SORUMLULUK

SSK’na göre, işyerindeki herhangi bir kaza, yaralanma veya meslek hastalığının ortaya çıkması durumunda, SSK’nın 12 inci maddesine göre sigortalıya gerekli olan yardım SSK tarafından sağlanır. Yine, kaza veya hastalık sonucu ortaya çıkan geçici veya sürekli iş göremezlik durumunda, Kurum, Kanunun,16-19 ve 20 nci maddeleri gereği iş göremezlik ödeneği verir. 23 ve 24 üncü maddeleri gereğince de, ölüm halinde hak sahiplerine aylık bağlanır.Daha sonra Kurum, Kanunun 26 ncı maddesi gereği, eğer varsa,işveren ve üçüncü şahısların kusurunu araştırır ve yapmış olduğumasrafları kusurlu tarafa rücu eder.Ölümle sonuçlanan kaza veya meslek hastalıklarında, kazazede %100kusurlu ise, bağlanan ölüm aylığından indirim yapılmaz. Ancak olay ölümle sonuçlanmamışsa, tüm masrafların %50 ye kadar olan kısmı kazazedeye rücu edilebilir.


SSK Tarafından Sağlanan Yardımlar

İş kazaları ile meslek hastalıkları halinde sağlanan yardımlar A) Sağlık yardımı yapılması, B) Geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilmesi, C) Sürekli iş göremezlik hallerinde gelir verilmesi, D) Protez araç ve gereçlerinin sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi, E) (A) ve (D) fıkralarında yazılı yardımlar için sigortalının başka yere gönderilmesi, F) İş kazası veya meslek hastalığı dolayısiyle bedeni veya ruhi bir arızaya uğrıyanlardan, yurt içinde tedavisi kabil olmayıp, ancak yabancı bir ülkede kısmen veyatamamen tedavisi mümkün görülen ve meslekinde uğradığı iş göremezlik derecesininazalabileceği Kurum sağlık tesisleri sağlık kurulu raporu ile tesbit edilen sigortalının ve buraporda belirtilmişse, beraber gidecek kimselerin yabancı ülkelere gidip gelme yolparaları ile o yerdeki kalış ve tedavi masraflarının ödenmesi G) Cenaze masrafı karşılığı verilmesi, H) Evlilik çağı gelmiş kız çoçuklara çeyiz ödeneği verilmesiI) Sigortalının ölümünde hak sahiplerine gelir bağlanması. (SSK Madde 12)


MADDİ SORUMLULUKLAR(Türk Borçlar Kanunu)

1) MADDİ TAZMİNAT

İş kazası nedeniyle zarara uğrayan işçinin Sigortaca karşılanmayan zararları için ödenir.

2) MANEVİ TAZMİNAT

İş kazası nedeniyle zarara uğrayan işçiye veya işçinin ölümü halinde geride kalan yakınlarına ödenir.

3) DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI Ölüm halinde ölen işçinin hak sahibine ödenir.


İŞ KAZALARINDAN DOĞAN CEZAİ SORUMLULUKLAR


İşyerinde iş kazası sonucu yaralanma veya ölüm olayı

meydana geldiğinde,Cumhuriyet Savcısı kim veya

kimlerin olumsuz davranışlarının bu kazaya

neden olduğunu araştıracaktır.

İşyerinde iş kazası sonucu yaralanma veya ölüm olayı

meydana geldiğinde,Cumhuriyet Savcısı kim veya

kimlerin olumsuz davranışlarının bu kazaya

neden olduğunu araştıracaktır.


20.04.23 34

KAST, Suçun, neticenin bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir

OLASI KAST, Öngörülen neticeyi kabullenmektir

TAKSİR , Neticeyi öngörmemektir.

BİLİNÇLİ TAKSİR, Öngörülen neticeyi istememektir.

20.04.23


TCK—Madde 85

Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile

cezalandırılır. (Bilinçli taksir halinde ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.)

Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi 3 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(Bilinçli taksir halinde ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.)


TCK--- Madde 89

Taksirle, başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi,

3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.


Fiilin birden fazla kişinin yaralanmasına neden olması halinde,

6 aydan 3 yıla kadar hapis cezasına

hükmolunur.

Bilinçli taksir hali hariç olmak üzere,

bu maddenin kapsamına giren suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır.


6331 ISG KANUNU, MADDE14 İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt

ve bildirimi İşveren;

Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar

ile ilgili raporları düzenler.İş kazalarını kazadan sonraki 3 iş günü içinde

SGK’ na bildirir.

Sağlık sunucularıİş kazaları sonucunda hazırladıkları kayıtları

kazadan sonraki 10 gün içinde SGK’na bildirir

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜTehlikeli Davranış




İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜTehlikeli davranışlar

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜGüvensiz şartlar


İŞ KAZALARI İSTATİSTİKLERİ



11Dünyada her yıl 2 milyon 310 bin (Günde 6300, Bir saatte 240, Bir dakikada 4, 15 saniyede 1) insan iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle yaşamını yitirmektedir.

22

33

44

55

Bunlardan 360 bini iş kazası, 1 milyon 950 bini ise meslek hastalıklarından dolayı yaşamını yitirmektedir.

66

Her yıl 270 milyon iş kazası meydana gelmekte ve 160 milyon kişi meslek hastalıklarına yakalanmaktadır.

Dünyada inşaat sektöründe her yıl 60.000 ölümcül kaza yaşanmakta ve her 10 dakikada bir kişi bu kazalara bağlı yaşamını yitirmektedir.

Her yıl asbest yüzünden 100 bin kişinin yaşamını yitirdiği tahmin edilmektedir.

Zehirli maddelerden dolayı 651 bin işçi yaşamını yitirmekte ve dünyada meydana gelen cilt kanseri hastalıklarının %10’nu buna bağlıdır.


(Bir takvim yılında çalışılan 1,000,000 iş saatine karşılık kaç kaza olduğunu gösterir.)


Ülkeler 2003 2004 2005 2006 2007 2008

İngiltere 0.7 0.7 0.6 0.7 --- ---

Almanya 2.8 2.6 2.4 2.5 2.2 ---

Fransa 3.7 3.5 2.7 3.0 3.4 ---

İspanya 5.3 4.9 4.7 4.4 3.8 3.3

Rusya 13.1 12.9 12.4 11.8 12.4 10.9

Türkiye 14.4 13.6 15.5 20.0 12.0 9.8

Hindistan 31.0 28.0 30.0 38.0 27.0 ---



GÖRÜNÜR GÖRÜNÜR

Tıbbi maliyetlerSigorta maliyetlerTazminat maliyetleri

Tıbbi maliyetlerSigorta maliyetlerTazminat maliyetleri

GÖRÜNMEZGÖRÜNMEZ

İş günü ve iş gücü kaybı (yöneticilerin) Mahkeme masrafları Fazla mesai Bina, makine, alet teçhizat, üretim veya üründeki hasarın maliyeti İşin durması nedeniyle uğranılan maliyet Sipariş kayıpları Arızalı makinenin üretim dışı kalması İşyerinde yapılan denetim, araştırma ve yazışmaların maliyeti Verimin düşmesinin maliyeti Çalışanlardaki moral bozukluğunun getirdiği maliyet Kazalı işçinin yerine alınan geçici işçiye verilen eğitim maliyeti

İş günü ve iş gücü kaybı (yöneticilerin) Mahkeme masrafları Fazla mesai Bina, makine, alet teçhizat, üretim veya üründeki hasarın maliyeti İşin durması nedeniyle uğranılan maliyet Sipariş kayıpları Arızalı makinenin üretim dışı kalması İşyerinde yapılan denetim, araştırma ve yazışmaların maliyeti Verimin düşmesinin maliyeti Çalışanlardaki moral bozukluğunun getirdiği maliyet Kazalı işçinin yerine alınan geçici işçiye verilen eğitim maliyeti

İŞLETMELERİŞLETMELER

İnşaatta proje bedelinin %8 Mandırada işletme

maliyetinin %1.4 Nakliyatta firma kârının

%37 Petrol aramada potansiyel

üretiminin %14.1 Sağlık hizmeti veren

hastane yıllık işletme maliyetinin %5

İnşaatta proje bedelinin %8 Mandırada işletme

maliyetinin %1.4 Nakliyatta firma kârının

%37 Petrol aramada potansiyel

üretiminin %14.1 Sağlık hizmeti veren

hastane yıllık işletme maliyetinin %5


Çalışan Sayısı İşyeri Sayısı Sigortalı Sayısı Oran Kaza

1-49 1.016.617 4.694.825 60,0 %58

50-299 17.745 1.916.868 24,5

300-1.000 1.759 850.362 10,9

>1.000 207 356.587 4,6

Toplam 1.036.328 7.818.642 100





1. Kömür ve Linyit Çıkartılması 8828

2. Fabrika metal ürünleri 7048

3. Bina İnşaatı 4500

4.

İş Kazaları (2012)


İnşaat 127

Nakliyat 73

İmalat 25

Kömür Madenciliği, 22

Toplam



İnşaat 281

Metalden Eşya İmalatı 131

Kömür Madenciliği 67

Toplam



Kaza Sebeplerine göre Dağılım (2012)

1- Bir veya birden fazla cismin sıkıştırması, ezmesi, batması, kesmesi----------19.579

2- Makinaların sebep olduğu kazalar------------------------------------------------------13.401

3- Düşen cisimlerin çarpıp devirmesi------------------------------------------------------11.088


Üst Ekstremiteler (omuz, kol, bilek, el, parmak) 43.290 53,7

Alt Ekstremiteler (kalça, bacak, ayak) 20.207 25,0

Diğer 8.387 10,4

Kafa 4.239 5,2

Sırt 2.572 3,1

Gövde ve İç Organlar 1.907 2,3

Toplam 80.602 100



Yüzeysel Yaralanmalar, Açık Yaralanmalar 35.863 48,0

Ezik ve Çürükler 17.257 23,1

Kırıklar 10.188 13,6

Çıkıklar, Burkulmalar, İncinmeler 7.455 9,9

Yanmalar, Kimyasal Yanma, Kaynar Su Yanma 2.513 3,4

Yanmalar, Kimyasal Yanma, Kaynar Su Yanma 2.513 3,3

Akut Zehirlenmeler, Enfeksiyonlar 270 0,4

Toplam 74,640 100










Meslek Hastalıklarının Türüne Göre Dağılım (2012)

1- Slikoz Ve Slikotuberküloz---------------------------------246

2- Kurşun ve Kurşun Tozları----------------------------------26

3- Nikel ve Bileşikleri-------------------------------------------14



MESLEK HASTALIĞI 2007 YILI 2010 YILI 2011 YILI

SSK’ya Kayıtlı İşçi Sayısı 8.505.394 10.600.000 11.030.939

Saptanan Meslek Hastalığı Sayısı 1.208 533 697

Beklenen Meslek Hastalığı Sayısı 34.021 42.400 44.123

Saptanamayan Meslek Hastalığı Sayısı 32.813 41.867 43.462

Saptanan Meslek Hastalığı Oranı %0.014 %0.005 %0.005

Beklenen Meslek Hastalığı Oranı Çalışanların binde 4-12 Olmalıdır.

«2007 Yılı için Türkiye’de 34.000-102.000 Meslek Hastası Olmalıdır»«2010 Yılı için Türkiye’de 42.400-127.200 Meslek Hastası Olmalıdır»«2011 Yılı için Türkiye’de 44.123-132.371 Meslek Hastası Olmalıdır»


ÜLKELER BEK. MH 2003 2004 2005 2006 2007

İsveç 17.604 – 52.813 25.058 20.460 16.840 13.951 11.463

Finlandiya 10.048 – 30.144 --- --- 6774 6715 ---

Norveç 9.772 – 29.316 3423 2870 2274 3398 2871

Letonya 4.476 – 13.428 965 1888 1673 1111 1591

Almanya 152.492 – 457.476 17.425 17.413 16.519 14.732 ---

Türkiye 43.688 – 131.066 440 384 519 574 1208

Beyaz Rusya 17.780 – 53.344 186 226 216 183 178

Moldova Cumhuriyeti 4.988 – 14.966 35 15 26 30 32


Documents

İŞ KAZALARI ve İSTATİSTİKLERİ