İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KİMYASAL ETMENLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KİMYASAL ETMENLER

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

TANIM

Kimyasal Madde : Doğal halde bulunan,üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak üzere ortaya çıkan, bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına bakılmaksızın her türlü element, bileşik veya karışımlardır.


Tehlike :Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme potansiyelidir.

Risk :Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin çalışma ve/veya maruziyet koşullarında ortaya çıkması olasılığıdır.


TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE

*Patlayıcı, *oksitleyici, *alevlenebilen,

*toksik, *zararlı, *aşındırıcı,

*tahriş edici, *alerjik, *kanserojen,

*mutajen, *çevre için tehlikeli

özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeleri ve mühtahzarları veya,

Yukarıdaki sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya bulundurulma şekli nedeni ile çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek maddeleri veya,

Mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddelere,

Tehlikeli Kimyasal Madde denilmektedir.İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ

Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

KİMYASALLARIN

TANIMI

ETİKETLENMESİ

SEMBOL

VE

İŞARETLERİ


İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri ŞubesiİZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ


Kullanılan Kapların Etiketleme Tablosu


SEMBOL

E

Patlayıcı madde :Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi haldeki maddelerdir. Etileter,Asetaldehit,

İŞARETİ

OOXY

Oksitleyici madde :Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan,maddelerdir.Potasyum permaganat vb.

F Alevlenir madde : Parlama noktası 21°C - 55 °C arasında olan sıvı haldeki maddelerdir. Formaldehit

İŞARETİ

F Kolay alevlenir madde :a) Enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve sonuç olarak alevlenen,b) Ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş kaynağının uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı haldeki,c) Parlama noktası 21 °C 'nin altında olan sıvı haldeki,d) Su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan maddelerdir.Metanol, Metil İsobutil Keton, Etil Asetat, İsopropil Alkol, Aseton

F+ Çok kolay alevlenir madde : 0 °C’den düşük parlama noktası ve 35 °C’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile oda sıcaklığında ve basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz haldeki maddelerdir.bütan,asetilen.

SEMBOL

T+

Çok toksik madde :Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir. Aseton,dietil eter,etil alkol v.b.

İŞARETİ

T

Toksik madde :Az miktarlarda solunduğunda , ağız yoluyla alındığında , deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.Metanol,etanol vb.


SEMBOL

Xn

Zararlı madde :Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara neden olabilen maddelerdir. Sodyum Hidroksit, Metil İsobutil Keton, Diklormetan

İŞARETİ

Xi Tahriş edici madde : Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem,eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddelerdir. NaOH,KOH,HCl,HNO3,H2SO4,HF,Asetik Anhidrit , Etil Asetat, Aseton, İsopropil Alkol vb.


SEMBOL

C

Korozif Maddeler (Aşındırıcı madde): Canlı dokuya temas halinde kimyasal olarak geri dönüşlü ya da geri dönüşsüz ciddi zarar verebilen, su veya hava ile temasında korozif duman yayan, sızıntı halinde diğer mallara ya da ulaştırma araçlarına zarar verebilen hatta tümü ile tahrip edebilen veya başka türden tehlikeler yaratabilen maddelerdir.Bazlar göz ve cildi Asitlerden daha fazla tahriş ederler.Asit ve Bazlar nötralize edilmeden giderlere verilmemelidir.

Sodyum Sülfat, Sodyum Hidroksit vb.

İŞARETİ


SEMBOL

Xn

Alerjik Madde: (Soluma ile alerjik madde): Solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddelerdir. Çamaşır suyu,amonyak v.b.

İŞARETİ

Xi Alerjik Madde: (Cilt teması ile alerjik madde)


İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şubesi Müdürlüğü

T+Xn

Kanserojen madde :Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandırabilecek madde veya müstahzarları. Benzen , kloroform,hegzan v.b.

T

Xn

Mutajen madde : Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilecek veya bu etkinin oluşumunu hızlandırabilecek madde veya müstahzarları. UV, X ve gama ışınları, v.b.

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ ÇalışaanSağlığı Şubesi Müdürlüğü

SEMBOL

T

Xn

Üreme için toksik madde : Solunduğunda ,ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluşumunu hızlandıran maddelerdir. Kurşun , cıva, glikol eterler v.b.

İŞARETİ

SEMBOL

TEHLİKE ÖZELLİĞİ İŞARETİ

O Organik Peroksitler: Kendi kendine hızlanarak bozunmaya uğrayabilen, ısıl açıdan dengesiz, çift değerlikli O-O yapısına sahip organik maddelerdir. Hidrojen peroksit v.b.

N Çevre için tehlikeli madde (Ekotoksik) : Çevre ortamına girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru için hemen veya sonradan kısa veya uzun süreli tehlikeler gösteren maddelerdir Sodyum sülfat v.b.

C Radyoaktif Maddeler: Bir cismin içinden geçerken doğrudan doğruya veya dolaylı olarak iyonlaştırıcı etkisi olan ışın yayan maddelerdir. X ve gama ışınları v.b.

• Solunum bölgesi: Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısını,

• Sınır değer: Aksi belirtilmedikçe kanserojen veya mutajen maddenin, çalışanın solunum bölgesinde bulunan havadaki,, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyonunu.(30.04.2013 ve 28633 sayılı Ek-2’de)

• Biyolojik sınır değeri:Kimyasal maddenin ve metabolitinin

uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun ve etki göstergesinin üst sınırını,

• Patlayıcı ortam: Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımı,


TWA=(TİME WEİGHTED AVERAGE)MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERİ

• 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırıdır.

Birimi:ppm (ml/m3) veya mg/m3 verilir.

STEL=(Short term exposure limit)• Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık sürede

maruz kalınan, aşılmaması gereken limit değer.

8 saatlik vardiya süresince en fazla 4 kez tekrarlanır ve tekrar aralıkları 60 dakikadan az olmamalıdır.

MAK:(MÜSAADE EDİLEN AZAMİ KONSANTRASYON)

• Kimyasal maddelerin kapalı işyeri havasında bulunmasına izin verilen sekiz saatlik çalışma süresi içinde çalışanların sağlığını bozmayacağı kabul edilen konsantrasyondur.

Birimi: (mg/m3 veya ppm verilir) İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü

• Maruziyetin türü, düzeyi, süresi, miktarı, kullanım alanı ve sıklığı, kimyasalların etkileşimleri,

• Mesleki maruziyet sınır ve biyolojik sınır değerleri,• Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve

zararlar,• İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak Türkçe

malzeme güvenlik bilgi formları,• Patlayıcı ortam oluşması,oluşabilecek büyüklüğü,statik

elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların değerlendirilmesi,• Kanserojen ve mutajen maddelerin vücuda giriş yolları deri

yolu da dahil dikkate alınır.Çalışanların çalışma isteme veya istememeleri değerlendirilir.


KİMYASALLARLA YAPILAN ÇALIŞMALARDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ SIRASINDA DİKKAT EDİLECEK

HUSUSLAR

TEHLİKELİ MADDE DEPOLAMA MATRİSİ


1- Depolar, taban, tavan ve duvarları yangına dayanıklı malzemeden yapılmalıdır.

2-Yangın savunma sistemleri depolanan kimyasal maddenin özelliğine uygun olmalıdır.

3-Birbirinden ayrılmış bölümler arasındaki duvarlar yangına dayanıklı malzemeden olmalıdır.

Yanlış depolama

Doğru depolama

KİMYASAL MADDE DEPOLAMA ÖZELLİKLERİ


4- Depolarda sızmalara karşı uygun drenaj sistemi ve depo dışında bir toplama havuzu bulunmalıdır.

5- Kimyasal maddeler özelliğine göre ayrı bölümlerde depolanmalıdır.

6-Cebri çekişli havalandırma sistemlerinde elektrik motorları exponansial proof (EX) özellikte olmalıdır.

6-Kimyasal madde depoları içinde tercihen elektrik tesisatı bulunmamalı,aydınlatma ışık dışarıdan yansıtılarak yapılmalıdır.

8-Kimyasalların rafları duvara sıkıca tutturulmalı,tercihen tahta ve ön kısımları koruma seti ile çevrelenmelidir.

9- Raf yüksekliği 2m.geçmemeli, ulaşılamayacak kadar yükseklikte olmamalıdır.



10- Kimyasallar,sınıf koduna göre etiketlenmeli ve birbiri ile temas etmemesi gerekenler dikkate alınarak yerleştirilmeli.

11- Depoda bulunan tüm kimyasalların kayıtlı envanter sistemi oluşturulmalı ve izlenmelidir.12-İçeride elektrik tesisatı bulunması zorunlu ise tamamen exproof ve kapalı sistem olmalıdır.

13-Kimyasal madde depolarının havalandırmaları hem alttan hem üstten karşılıklı olmalıdır.

14-Depo dışında ve uygun bir mesafede, depo içinde nelerin bulunduğu, herhangi bir yangın halinde hangi malzeme ve yöntemlerle, ne şekilde müdahale edileceği bilgilerini ihtiva eden bir uyarı levhası konulmalıdır.



• ANA KİMYASAL DEPOSU

• İlgili diğer

bölümler

• Patoloji Lab

• Gıda Lab.

• Biyoloji lab.

• Kimya Lab.

Ara Depo

Ara Depo

Ara Depo

Ara Depo

Uygun ara depolama

ÖRNEK KİMYASAL DEPOLAMA ŞEKLİ


DEPOLAMA SIRASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN

VE

BİRBİRLERİ İLE TEMAS ETMEMESİ GEREKLİ KİMYASALLAR


İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Hizmetleri Şubesi

KİMYASALLARIN ETİKETLENMESİ VE ANLAMI


Asetik asit Krom(VI) oksit,nitrik asit , alkoller , etilen glikol , perklorik asit , peroksitler, permanganatlar

Hidrojen florür Amonyak(gaz veya çözelti)İyot Asetilen,amonyak(gaz veya çözelti)Potasyum permanganat

Gliserin,etilen glikol,benzaldehit,sülfirik asit

Hidrokarbonlar(bütan, propan,benzen)

Flor,klor,brom,krom(VI) oksit,sodyum

Bakır Asetilen,Hidrojen peroksitSodyum nitrit Amonyum nitrat ve diğer amonyum tuzlarıSodyum peroksit Metanol,etanol,asetik asit anhidriti,buzlu

asetik asit,benzaldehit,karbon sülfür ,gliserin ,etilen glikol,etil asetat,furfurol

Okzalik asit Gümüş,civaPeroksitler Asitler(organik yada mineral)Asetilen Klor,brom,flor,bakır,gümüş,civaAseton Konsantre nitrik ve sülfürik asit karışımlarıHidrojen sülfür Dumanlı nitrik asit,oksitleyici gazlar




Aktif kömür Kalsiyum hipoklorür,oksitleyici maddelerAlkali metaller Su,karbon tetraklorür,halojenli

alkanlar, ,karbondioksit ,halojenlerAmonyak(gaz) Civa(örneğin manometredeki civa) ,klor ,kalsiyum

hipoklorür ,iyot ,brom ,hidrojen florürAmonyum nitrat Asitler,metal tozları,yanıcı sıvılar,klorat

bileşikleri ,nitratlar,kükürt,ince tanecikli organik organik veya yanıcı maddeler

Anilin Nitrik asit,hidrojen peroksitArsenikli maddeler Tüm indirgen maddelerYanıcı sıvılar Amonyum nitrat, krom(VI) oksit, hidrojen

peroksit ,halojenler,nitrik asit,sodyum peroksitBrom Amonyak,asetilen,bütadien,bütan,metan,propan,hi

drojen,petrol benzini,benzen,metal tozlarıKarbon tetraklorür SodyumKalsiyum oksit SuKlor Amonyak,asetilen,bütadien,bütan,metan,propan,hi

drojen,petrol benzini,benzen,metal tozları



Kloratlar Amonyum tuzları,asitler,metal tozları ,kükürt ,ince tanecikli organik veya başka yanıcı maddeler

Krom(VI) oksit Asetik asit,naftalin,kamfer,gliserin,petrol benzini,alkoller,yanıcı sıvılar

Hidrojen peroksit Bakır,krom,demir,metaller ve metal tuzları,alkoller ,aseton,organik bileşikler,anilin,nitrometan,katı ve sıvı yanıcı maddeler

Perklorik asit Asetik asit anhidriti,bizmut ve alaşımları ,alkoller ,kağıt,odun

Fosfor Kükürt,kloratlar gibi oksijenli bileşiklerCiva Asetilen amonyakNitrik asit(derişik) Asetik asit,anilin,krom(VI) oksit,hidrojen

siyanür ,hidrojen sülfür,yanıcı sıvı ve gazlarNitritler,Sülfitler AsitlerGümüş Asetilen,amonyum bileşikleri,okzalik asitSülfürik asit Potasyum klorat,potasyum perklorat ve permanganatYanıcı sıvılar Amonyum nitrat,kromik asit,hidrojen peroksit,nitrik

asit,sodyum peroksit,halojenler

TEHLİKELİ MADDE DEPOLAMA MATRİSİ

+ - - - + +

- + - - - -

- - + - - +

- - - + - -

- - - - + O

+ - + - O +(+ ) Bir arada depolanabilir. ( - ) Bir arada depolanamaz. (O ) Güvenlik Önlemi alınmak kaydıyla bir arada depolanabilir.


GAZ TÜPLERİ RENK KODLARINA GÖRE DEPOLANMALIDIR

GEREKLİ İŞARETLEMELER YAPILMALI

• KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI

• Enjeksiyon

• Göz

• Deri

• Sindirim• Solunum


SOLUNUM: Solunum yoluyla akciğerlere gelen toksik maddeler hızla kana ve oradan da organizmaya karışırlar.

SİNDİRİM: Kimyasallar sindirim sistemi yoluyla emilerek kana karışırlar.Bu yolla oluşan zehirlenmeler genellikle kroniktir.

Zaman içinde yavaş yavaş emilmeleri sonucunda etkilenme baş gösterir.

Zehirlenmeler çoğu kez erken evrelerde fark edilmezler.


DERİ:Zararlı maddelerin bir bölümü ; kıl köklerindeki açıklıklardan ve deri üzerindeki koruyucu yağ tabakasını çözerek emilirler.Deri üzerindeki açık yara, kesik ve diğer bozukluklar da emilimi arttırır.Örnek; olarak, kurşun bileşiklerini (kurşun asetat, kurşun oleat, kurşun tuzları) ve kurşun tetra etil, bir çok nitro bileşiklerini (nitrobenzen, nitrotoluen, anilin, nitrogliserin), paration ve organik fosfatlı pestisitleri verebiliriz.

GÖZ:Kimyasal buharlarının göze direk teması sonucu etkileridir.Göz kayıplarına kadar pek çok zararları vardır.

ENJEKSİYON: İğne batması veya operasyon sonucu yalnışlıklar ve önlemsiz zararlı kimyasalların enjeksiyon sonucu oluşan etkilerdir.


• KİMYASAL MADDENİN CİNSİNE

• ÇALIŞMA KOŞULLARINA VE MARUZİYET SÜRESİNE

• ÇALIŞANIN YAŞINA, CİNSİYETİNE, SAĞLIK DURUMUNA, KULLANDIĞI İLAÇLARA

• ÇALIŞANIN ALKOL ALMA VE SİGARA İÇME ALIŞKANLIĞINA

• KİŞİNİN GENETİK YAPISINA

• KİMYASALLARDAN ETKİLENME DÜZEYİ


Sistemik Etkili

Gaz ve Buhar

Basit

Boğucular

Kimyasal

Boğucular

İritanlar

(Tahriş Edici)

KİMYASAL MADDELERİN GAZ, DUMAN VE BUHAR ETKİLERİ

CO,Hid.sülfür

Sülfür,Hid.

siyanür vb.

Karbonsülfür,

Arsenikli

Hidrojen vb.

Amonyak

Klor,

Ozon vb.

CO2,Metan,

Etan,

Propan vb.


Sağlık üzerine sık görülen etkileri:Solunum organlarına, gözlere ve deriye zarar verir.

Karaciğere ulaşıp zarar verir.

Kana karışıp vücudun çeşitli kısımlarına kalıcı veya geçici zararlar verebilir.

Sinir sistemine onarılmaz zararlar verebilir.

Zehirleyebilir veya havasızlıktan boğabilir.

Öldürücü olabilir.


• ÇÖZÜCÜLERİN SAĞLIĞA ETKİLERİ

•Solunum •Deri


•ÇÖZÜCÜLER• Alkoller

• Alifatik Hidrokarbonlar

• Aromatik Hidrokarbonlar

• Klorinli Hidrokarbonlar

• Ketonlar

• Eterler

• Glikoller

• Karbonsülfür vb.

Toz: Çeşitli büyüklükteki katı taneler için kullanılan genel bir sözcüktür. Tane büyüklükleri 300 ile 0,1 mikron arasında değişir. • Solunan tozların tane büyüklükleri ise 60 mikronun altındadır.

Büyüklüklerine göre solunum sisteminin çeşitli kısımlarında tutulurlar.

• 10 Mikron – Boğaz ve üst solunum yolunda (nazofaringeal bölgede)

• 5–10 Mikron- Alt solunum yollarında (trakeabronşial bölge) tutulurlar.

5 Mikron ve altındaki tozlar insan hayatı için tehlikelidir.

TOZLARIN ETKİLERİ


Akciğer dokusunda yaygın bir fibröz doku oluşumuna yol açarlar .

(SiO2, As, Al, pamuk tozu vb .

Akciğerlere ulaşan tozlar kan dolaşımı ile diğer organlara taşınırak etkilerini gösterir Pb, Hg,Cd ,P vb

Bir devre sonunda alerjik reaksiyonlara

yol açabilir

(yün,odun tozu, saç tozları vb)

Akciğerlerde belirli bir tahrişe yol açmadan uzun süre kalabilir, yavaş yavaş çözülüp bir zarara yol açmadan uzaklaştırılabilirler (kireç taşı vb)

Burun ve boğazda tahrişe yol açabilir.

(Asit,

alkali tozları) Deriyi tahriş edebilir

Hava içinde toz halinde bulunan radyoaktif maddelerin yaymış oldukları iyonize ışınlar, insan organizmasının hücre ve dokularında hasar yapar, tümör oluşumuna ve genetik bozukluklara neden olurlar.

önemlileri; uranyum, toryum, seryum ve zirkonyum bileşikleri, trityum ve radyum tuzlarıdır.

• TOZLARIN • SAĞLIĞA ETKİLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI

• 1-Fibrojenik • 2-Toksik

• 3-Allerjik

• 4-Tahriş• Edici

• 5-İnert

• 6-Radyoak

tif


PATLAYICI ORTAM Yanıcı maddelerin gaz,buhar,sis ve tozların atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımı,

PATLAMA ÜÇGENİ


• PATLAYICI MADDELER

• Gazlar ve gaz karışımları

• (butan,propan,• Doğalgaz)

• Sıvılar,Boyalar,

• Çözücüler• (Aseton,Metanol

vb.)

• Katılar• (kömür, ahşap,

şeker, un, plastik, nişasta

vb.)


TEHLİKELİ YERLERİN SINIFLANDIRILMASITehlikeli yerler, patlayıcı ortam oluşma sıklığı ve bu ortamın devam etme süresi esas alınarak, bölgeler halinde sınıflandırılır.

Bölge 0

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süre ya da sık sık oluştuğu yerler.

Bölge 1

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.

Bölge 2

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler.



Bölge 20

Havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşabilecek yerler.

Bölge 21

Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

Bölge 22

Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde tutuşabilir tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler.

PATLAYICI ORTAMLARDA ÇALIŞANLAR İÇİN EKİPMANLARIN VE KORUYUCU SİSTEMLERİN SEÇİMİNDE

UYULACAK KRİTERLER

•Gazlar, buharlar, sisler ve tozlar için aşağıda belirtilen bölgelerde, karşılarında verilen kategorideki ekipmanlar kullanılır.

Bölge 0 veya Bölge 20: Kategori 1 ekipman,

Bölge 1 veya Bölge 21: Kategori 1 veya 2 ekipman,

Bölge 2 veya Bölge 22: Kategori 1, 2 veya 3 ekipman



KİMYASALLARIN

RİSKLERİNE

KARŞI NE YAPMALIYIZ ???

1-Teknik önlemler

2-Toplu ve Kişide alınacak önlemler

İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ


TEMEL OLARAK ALTI TEMEL ESASDAN OLUŞUR

1-Tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan riskleri ortadan kaldırılması için her türlü önlemi almak. (Elimine etmek)2-Tehlikeli kimyasal yerine ,tehlikesiz veya daha az zararlı kimyasal madde ile değiştirilmesi. (İkame)3- Risk oluşturacak tehlikeli kimyasal madde çıkışını önlemek için proses,mühendislik kontrol sistemleri ve uygun ekipman seçilmeli. (Yapısal, Mühendislik)4-Riski kaynağında önlemek üzere uygun iş organizasyonu ,kontrol,denetim,izleme, gözetim,eğitim vb.(İdari önlemler)5-Toplu Korunma yöntemleri öncelik olmalıdır.6-Kişisel Koruyucu Donanım kullanılması.(KKD)

TEKNİK KORUNMA ÖNLEMLERİ


6-Kapalı çalışma yöntemi uygulanması 7-Ayırma(Riskli bölgeleri ayırma vb..)8-Havalandırma: a) Genel havalandırma b) Lokal havalandırma9-Islak (nemli) çalışma yöntemi

10-İşyeri sürekli temiz düzenli ve bakımlı olmalı

11-Güvenli depolama ve taşıma

12-Atıklar için gerekli önlemler

13-İşyeri ve üretim planlaması,talimatlar oluşturulmalı,

14-Yönetmeliklerde verilen mesleki maruziyet düzeylerini

aşmamak,

15-İşyeri ortamının periyodik olarak analizlerinin yapılması.

Gibi pek çok önlem ekleyebiliriz.

TEKNİK KORUNMA ÖNLEMLERİTEKNİK KORUNMA ÖNLEMLERİ


Elektrik ile ilgili yangın ve kimyasallarla teması önleyecek tüm önlemler (topraklama ,etiketleme ,kilitleme ,yetkili

kişilere gerekli eğitim vb.) alınmalıdır.(ÇOK ÖNEMLİ)Üretici firma tarafından verilen kullanma talimatındaki dozaj

miktarlarına uyulmalıdır, Depolanması herhangi bir dökülme veya sızıntı anında

zararsız duruma getirilmesi ve imha edilmesi ile ilgili MSDS okunmalıdır.

Ateş kaynaklarından uzak tutulmalı,sigara içilmemelidir.

Kanalizasyona dökülmemelidir.

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN

KULLANILIRKEN DİKKAT EDİLECEK KURALLAR


Aşındırıcı maddeler ciddi yanıklara neden olacağından koruyucu eldiven kullanılmalıdır.

Basınçlı sprey kutuları 50 C üstü sıcaklıklarda ve güneş ışığından korunmalı, aleve karşı püskürtülmemelidir,

Parlama tehlikesi olan maddeler darbe,sürtünme,ateş veya diğer ateş kaynaklarından dolayı patlama tehlikesi olması nedeniyle ısıdan ve darbeden uzak tutulmalıdır.

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN

KULLANILIRKEN DİKKAT EDİLECEK KURALLAR


MALZEME GÜVENLİK

BİLGİ FORMLARI (MSDS)

MUTLAKA İNCELENMELİ VE

GEREKLİ ÖNLEMLER ALINMALI


MALZEME GÜVENLİK

BİLGİ FORMLARI (MSDS)

• ÜRÜNÜN KİMYASAL ADI , SİNONİMLERİ VE TİCARİ ADI

• KİMYASALIN YAPISI• SAĞLIK RİSKLERİ İLE İLGİLİ BİLGİ • ÜRETİCİNİN VEYA SATICININ ADI, AD.

TEL.

• İSG AÇISINDAN TEHLİKELİ OLAN ÖZELLİKLERİYLE İLGİLİ BİLGİLER

• ÜRÜN İÇİNDEKİ TEHLİKELİ MADDELERİN KİMYASAL İSİMLERİ

• BİLEŞİĞİN TÜMÜ İÇİNDEKİ ORANLARI• TEHLİKELİ KİMYASALLAR (%1) • KANSEROJEN, TERATOJEN VE MUTAJENİK (%

0,1)

• NORMAL GÖRÜNÜŞ VE KOKUSU,

• BUHAR BASINCI, • BUHAR

YOĞUNLUĞU,• SUDA

ÇÖZÜNÜRLÜĞÜ;• ERİME NOKTASI,• ÖZGÜL AĞIRLIĞI,• BUHARLAŞMA

ORANI,• KAYNAMA NOKTASI,

• PARLAMA NOKTASI,

• PARLAMA, YANMA VEYA ALT VE ÜST PATLAMA SINIRLARINI (LEL, UEL)

• YANGIN SÖNDÜRMEDE KULLANILACAK ARAÇLARI, YANGINLA ÖZEL MÜCADELE YÖNTEMLERİ

• KİMYASALIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI (SOLUNUM, DERİ ABSORBSİYONU, SİNDİRİM, AĞIZ-ORAL)

• SAĞLIK ÜZERİNDE YARATTIĞI AKUT VE KRONİK ETKİLERİ,

• MARUZİYET BELİRTİLERİ VE MARUZİYET SINIRI, ÜRÜNÜN KANSEROJEN OLUP OLMADIĞI,

• ETKİLENME DURUMUNDA GÖRÜLEN SAĞLIK SORUNLARI VE ÖNERİLER

• İLKYARDIM/ACİL TEDAVİ İŞLEMLERİ

• DEPOLAMA, KULLANMA ÖNLEMLERİ HAVALANDIRMA,

• KİŞİSEL KORUYUCU

• KİMYASALIN TANIMI • TEHLİKELİ KİMYASALLARIN BİLEŞİMİ

• YANGIN VE PATLAMA BİLGİLERİ

• SAĞLIK İÇİN YARATTIĞI• TEHLİKE BİLGİLERİ

• KULLANIM SIRASINDA • ALINMASI GEREKEN

ÖNLEMLER

SAĞLIK İÇİN YARATTIĞI

TEHLİKE BİLGİLERİ

SAĞLIK İÇİN YARATTIĞI TEHLİKE BİLGİLERİ

YANGIN VE PATLAMA BİLGİLERİ

KULLANIM SIRASINDA

ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

KİMYASALIN TANIMI TEHLİKELİ KİMYASALLARIN BİLEŞİMİ

• Havalandırma ve Çeker ocaklar• Kimyasal Depoları(Soğuk hava deposu,ahşap

dolap,buzdolabı gibi)

• Aydınlatma, • Vücut ve Göz Duşları• Yangın Söndürme Cihazları• Atık toplama bidonları

KİMYASALLA ÇALIŞILAN YERLERDE BULUNMASI GEREKLİ

ASGARİ DONANIMLAR


• Baş koruyucuları,• Yüz koruyucuları,• Göz Koruyucuları• El, ayak ve bacak koruyucuları,• Solunum yolu koruyucuları• Kulak koruyucu,• Koruyucu giyim vb.

KİŞİYE AİT KORUNMA ÖNLEMLERİ


1-KKD Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak tasarlanmış ve üretilmiş olmalıdır.

Tüm kişisel koruyucu donanımlar; Kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski önlemeye uygun

olmalıdır. İşyerinde var olan koşullara ve kişiye uygun olmalıdır. Çalışanın sağlık durumuna ve ergonomik gereksinimlerine

uygun olmalıdır. Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uymalıdır. 2. Birden fazla riskin bulunduğu ve aynı anda birden fazla KKD

kullanılmasının gerektiği durumlarda, bu KKD, bir arada kullanılması uyumlu olmalı ve risklere karsı etkin olmalıdır.


KİŞİSEL KORUYUCU ÖZELLİKLERİ(KKD)

3. KKD kullanılma süreleri, riskin derecesine ve maruziyet sıklığına, çalışanın çalıştığı yerin özelliklerine ve KKD performansına bağlı olarak belirlenmelidir.

4. KKD, işveren tarafından ücretsiz verilmelidir, bakım ve onarımları ücretsiz olmalı,zorunlu hallerde 1-2 kullanması durumunda hijyenik şartlarda muhafaza edilmeli ve kullanıma hazır bulundurulmalıdır.

5- İşveren, KKD kullanımı konusunda uygulamalı olarak eğitim vermeli ve çalışan tarafından da doğru kullanılmalıdır.

6. KKD, istisnai ve özel koşullar hariç, sadece amacına uygun olarak kullanılmalıdır.

KİŞİSEL KORUYUCU ÖZELLİKLERİ(KKD)


Kimyasal buharlarına karşı kullanılan koruyucu maske, filtrelerini 3 ayda bir değiştirilmelidir


Koruyucu Gözlük

• Tam Koruma Gözlüğü

• Yüz vizörü

• Çenelikli Yüz Siperi

UYGUN GÖZ KORUYUCULARI


Çeşitli kimyasalların sıçraması ve kimyasal buharların temas etmesi sonucunda oluşan zararlar.


Verilen koruyucu maske ve gözlüğü mutlaka kullanınız.


Kombine boy ve göz duşu

Duvara veya masaya monte göz duşu

Seyyar göz duşuPanolu göz duşu

Tam teşekküllü ilk yardım dolabı BULUNDURUN

İLK YARDIM EKİPMANLARI



HAVA BESLEMELİ SOLUNUM CİHAZI

UYGUN KKD ELDİVENLERİ


UYGUN KKD ELDİVENLERİ


Kimyasal dökülmesi sonucu yanıklar



LABORATUVARDA KİMYASAL PATLAMA

Laboratuvar Çalışmasına Uygun Giyinme

Laboratuvar önlüğü (önü kapalı)Uzun pantolon/etekKapalı deliksiz ayakkabıUzun saçlar arkada toplanmalı


Laboratuvar Çalışmasına Uygun Giyinme


Laboratuvar Çalışmasına Uygun Taşıma

• Kapaklı Numune Taşıma Sepeti ve Standı1 lt'lik şişe için 6, 2 lt'lik şişe için 4 bölmeli


KİMYASAL ATIK KAPLARI

Tek bir ağızdan doldurulup boşaltılır. Ağız kısmındaki alev tutucu giriş doldurma ve boşaltma sırasında içerisindeki kimyasalın alev alıp parlamasını engeller.

Emniyetli kaplar tamamen çelikten yapılmıştır ve içi çinko (galvanizli) ile kaplıdır.

Doldurma ve boşaltma işlemi polietilen huni ile yapılır.

Atık kabı 19 lt 29 x 43 mm

Huni - lt 2 x 38 mm İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ


İŞE UYGUN KKD KULLANINIZ



ÖZETLE SONUÇ OLARAK1. İşveren ve Çalışanlara eğitim verilmeli,

2. Riskler tespit edilmeli ve analizi yapılmalı ,

3. Kimyasallar sınıf koduna göre sınıflandırılmalı,

4. Depolama şartları düzenlenmeli,

5. Riskli kimyasalların maruziyet önlemleri alınmalı,

6. Su baskını, Sel,Yangın ve Depreme karşı Acil durum planları oluşturulmalı,

7. Çalışma alanları ile dinlenme yerleri ayrılmalı,

8. Çalışanların Sağlık Gözetimi yapılmalı,

9. Çalışma ortamı riskleri giderilmeli ve periyodik ölçümler yaptırılmalı,

10. Öncelikle merkezi ve toplu koruma önlemleri alınmalı,

11. Uygun KKD temin edilip çalışanlara kullandırılmalı,

12. Atık toplama kontrolü sağlanmalı,

13. Meslek hastalığı ve İş kazaları tespit edilmeli kayıt altına alınmalı

14. İş tanımları belirlenmeli ve sisteme ait tüm Kayıtlar tutulmalı.


KİMYASALLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIKLI ÇEVRE İÇİN:Çevreye atılmasını engelleyiniz.

Özel talimatlara/güvenlik veri formlarına uyunuz.• Temiz Hava• Temiz Su• Sağlıklı Besin • Temiz ve Yeşil Çevre• Sağlıklı Şehir

29 Aralık 2012 Tarih ve 28512 Sayılı Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, 30 Nisan 2013 Tarih ve 28633 sayılı Çalışanların Patlayıcı Ortamların

Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik, 06 Ağustos 2013 Tarih ve 28730 sayılı Kanserojen veya Mutajen

Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik,

12 Ağustos 2013 Tarih ve 28733 Sayılı Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

25 Ocak 2013 tarihli ve 28539 sayılı Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

26 Aralık 2008 Tarih ve 27092 sayılı Mükerre Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik

08 Eylül 2009 Tarih ve 2009/154454 sayılı bak.kurul kararı Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması(ADR)

REFERANSLAR


Documents

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KİMYASAL ETMENLER