Ishrana Skolske Djece Elvis

8/10/2019 Ishrana Skolske Djece Elvis

1/17

Univerzitet u SarajevuPedagoki fakultetOdsjek: KTO sa Informatikom

SAMI A!SKI !A"IS#!A A $KO%SK& "'&(&

Sarajevo) "e*em+ar) ,-.,/ 0odine/

-


2/17

Univerzitet u SarajevuPedagoki fakultetOdsjek: KTO sa Informatikom

Predmet: IS#!A A .

Seminarski rad

Is1rana kolske dje*e

Autor: Mentor:&lvis Ali2 "o*/dr/ Azra #ad3i2

Sarajevo) de*em+ar) ,-.,/godine

.


3/17

SADRAJ

./Uvod///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

,/ Is1rana kolske dje*e//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////4

,/./ Polazak u kolu) 5romjene u navikama is1rane///////////////////////////////////////////////////////////////////4

,/,/ Planiranje i ostvarivanje 5rvilne is1rane za dje*u kolskog uzrasta////////////////////////////////////6

,/,/./ Planiranje dnevne is1rane za dje*u kolskog uzrasta////////////////////////////////////////////////////////6

4/(rijevni 5araziti///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

8/ Osnovne 5oruke za dje*u////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

6/ 9aklju ak//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

;/ %iteratura//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////.

,


4/17

1.UVOD

Polaskom u kolu dijete se osamostaljuje to se ti e is1rane/9+og toga ili nastavlja navikezdrave is1rane ili 5ogrene navike jo vie dolaze do izra3aja/U ovoj 5rezenta*iji 5okua2emoda s5oznamo 5ose+nosti is1rane kolskog uzrasta kao i neke teko2e vezane za is1ranu ilinjome uzrokovane/ a 5re1ram+ene navike kolske dje*e veliki utje*aj imaju nji1ovi vrnja*i i medijskimarketing/Prema tome 5romi*anje 5ravilne is1rane i redovite tjelesne aktivnosti tre+a 5rovoditi od najraniji1 dana) 5o evi od vrti2a i nastaviti tokom kolovanja/$kole su naj+oljamjesta za 5romi*anje 5ravilne is1rane jer se u njima svakodnevno komuni*ira s dje*om teomogu2avaju eduka*iju o 5ravilnoj is1rani/Pravilna is1rana zadovoljava 5otre+e organizma za energijom i 5otre+nom koli inom 5re1ram+eni1 i zatitni1 tvari koje su neo51odne za odr3avanje fizioloki1 funk*ijaorganizma i zdravlja/#ranom se osigurava unos tvari nu3ni1 za izgradnju tkiva


5/17

2. ISHRANA KOLSKE DJECE

"ananje so*io>ekonomske 5rilike uti u na ku5ovnu mo2 5orodi*e i dostu5nost neki1namirni*a te tako 5ridonose i loim 5re1ram+enim navikama kolske dje*e/ Prilikom 5olaskau kolu dje*a do+ivaju vlastitu mogu2nost oda+ira i 5otronje namirni*a/ ji1ova is1rana nijevie u 5ot5unosti 5od kontrolom roditelja te +ez nadzora 5ojedu najmanje jedan o+rok dnevnoili ak nekoliko me?uo+roka/ Savremeni +rz na in 3ivota uti e i na na in is1rane/ "je*atokom djetinjstva istra3uju svoj odnos 5rema 1rani i sti u odre?ene 5re1ram+ne navike/U razvoju odnosa djeteta 5rema 1rani +itne su sljede2e injeni*e:> "je*i je 5otre+an u estaliji ) ali koli inski manji unos 1rane)> "je*a imaju 5otre+u za o+ro*ima u isto do+a dana)> Kod dje*e a5etit esto varira)> 9a dje*u 1rana ima ve2e zna enje i esto ju 5ovezuju s jo nekim osje2ajima)n5r/slatkii se

esto 5ovezuju s nagradom/Pose+no je va3na 5ravilna is1rana u dje ijoj i mladala koj do+i/ U5ravo radi nji1ovogu+rzanog rasta i razvoja)dje*i i mladima 5otre+na je raznovrsna is1rana koja mo3e zadovoljitinji1ove 5ove2ane 5otre+e za energijom i nutrijentima/ Pomanjkanje 1rane i ne5ravilna is1ranamogu 5rivremeno ili trajno ugroziti zdravstveno stanje)a u dje*e i mlade3i ne5ovoljno uti*ati

na rast i razvoj/

2.1.POLA AK U KOLU!PRO"JENE U NAVIKA"A ISHRANE

Ako dijete do 5olaska u kolu nije 5o1a?alo vrti2) onda ja taj 5olazak u kolu 5osvemanja 5rekretni*a u njegovoj is1rani/ Sada ima +arem jedan) a vrlo esto i do tri dnevna o+rokaizvan ku2e/ Ono 5o inje do+ivati d3e5ara* za u3inu kojim mo3e ku5iti sendvi ili 5e*ivo ili

n5r/ i5s ili neki slatki koji su manje vrijedni kao u3ina/ Pose+na je 5rekretni*a ako u koli +oravi ve2i dio dana u *jelodnevnom +oravku ili *jelodnevnoj nastavi/ Kvalitativne i kvantitativne 5otre+e djeteta u tom se razdo+lju 3ivota nisu +itno 5romjenile/@roj i izgled o+roka tako?er je ot5rilike isti/ Majka sada ima ve2 ustaljene navike u 5ri5remi1rane i jelovnik 5rilago?ava navikama svoje 5orodi*e u is1rani/ Ona ku1a sve ono to onivole/ Me?utim)tu se sada 5rema va3e2im s5oznajama o vrijednosti 1rane i o zdravoj is1ranimogu mijenjati navike na+olje/ Onom djetetu koje +a ne voli kelj u o+liku o+i nog variva

do+ro je 5onuditi kelj na leo s 5r3enim ri+i*ama ili kosanim mesom)ako i1 vie voli i sli no/

8


6/17

Tre+a kom+inirati na sve na ine/ !ije na ili morska ri+a +i tre+ala kao zdrava 1rana +iti na jelovniku 5orodi*e +arem jednom u sedmi*i)a do+ro je i e2e/ Ma1unarke su izrazito zdrava1rana/ To ne zna i da dje*a moraju jesti samo gra1) ve2 se 5re5oru uje uvoditi u is1ranu +o+)le2u i sli no/Ako djete ne 5o1a?a *jelodnevnu nastavu)tada jede izvan ku2e samo u3inu/ To su o+i nomlije ni o+ro*i s 1lje+om i namazom ili 5e*ivom/ Ostala is1rana je ovisna o maj*i i ona jekreira/ Ako djete jede vie o+roka u koli)njegova se 5re1rana radikalno mijenja i ovisna je okolektivnoj is1rani koja ima svoje do+re i loe strane/ Prednosti ove is1rane su:> dje*a do+ivaju o+roke u 5ravilnim vremenskim razma*ima)> sti u navike da se samostalno i 5ravilno 1rane)> sti u 1igijenske navike)> u drutvu jedu ona jela koja ku2i od+ijaju)> 1rana mora +iti svje3a i 5ri5remljena u istom danu kada se slu3i/ edosta*i 5re1rane u kolektivu)5ose+no u koli gdje je nadzor za 5re1ranom manji negoli uvrti2ima) mogu dugoro no 5rouzrokovati 5ot1ranjenost djeteta/ Osnovni 5rigovor na is1ranuu kolektivima) jeste da ona o+i no zadovoljava kvantitativno) tj/kalorijski) ali ne uvijek ikvalitativno/ To zna i da se kalorije e2e 5odmiruju masno2ama i ugljiko1idratima) na tetu +jelan evina/ !azlog tome je u sku5o2i mesa/ #rana 5ri5remljena u velikim *entralnim

ku1injama mo3e +iti nezadovoljavaju2a i z+og te1ni ki1 razloga/ aime)u velikim kolamakoje se 1ranom o5skr+ljuju iz *entralni1 ku1inja) 1rana se 5onekad do odredita o1ladi) 5ostaje neukusna i djete je od+ija/ Takva 1rana mo3e ina e) 5osve odgovarati 1igijenski ikvalitativno/ este kontrole mogle +i 5ridonijeti da ti nedosta*i +udu sve manji/"je*a nekad neo ekivano do+ro jedu u kolektivu) nekad sla+ije/To majka mora znati kako +ido5unila jelovnik +oljim kre5kijim o+rokom) o+i no nave er/ Svakako je 5otre+no da dijeteod ku2e ujutro ne ide +ez doru ka/ To vrijedi za svu dje*u/ "okazano je da dje*a koja ne

doru kuju ne 5osti3u najve2i us5je1 u koli za svoje s5oso+nosti/ Brijeme za doru ak mora seosigurati) makar i na tetu nekoliko minuta najsla?eg jutarnjeg s5avanja/U5itno je da li djetetu redovito davati nova* za u3inu ako ono tvrdi da u3ina u koli ne valja/Tada 5ostoji o5asnost da djete ku5uje slatkie ili 3vake umjesto sendvi a ili 5e*iva i takoostaje +ez jednog vrijednog o+roka/ "o+ro je da majka kod ku2e 5ro5remi u3inu u o+likusendvi a) ja+uke) +anane i sli no/

6


7/17

Majka tako?er tre+a +rinuti o u3ini i o52enito is1rani u koli kod one dje*e koja su z+og +ilokoji1 razlog na nekoj 5ose+noj 5re1rani>dijeti/ a 5rimjer)dijete dija+eti ar tre+a imati strogoodre?ene o+roke 5rema koli ini i sastavu) *elijaki ar +olest 5ri kojoj o+oljelaoso+a trajno ne 5odnosi gluten jer joj on izaziva ote2enje *rijevne sluzni*e=) ne smije jesti 5eni no +rano ili dje*a koj su trajno alergi na na neke vrste 1rane>svi oni moraju nositi saso+om gotovu u3inu) na5ravljenu kod ku2e/ Ta dje*a moraju +iti do+ro edu*irana o svojoj +olesti:dija+eti ar mora znati zato valja 5ojesti u5ravo takav o+rok s toliko kalorija) e2era ilimasno2a/ U 5rotivnom mu e2er u krvi mo3e varirati 5rema niskom ili visokom/ Primjer djeteta o+oljelog od *elijakije koje ne smije jesti 3itari*e 5o5ut 5eni*e) ra3i) je ma i zo+i/Takvo djete ne smije do2i u iskuenje da 5ojede keks koji mu nudi 5rijatelj)ve2 ono to mu jemajka 5ri5remila za u3inu/U kolskoj do+i stvara se navika konzumiranja gazirani1 na5itaka 5o5ut koka>kole) s5ritea) 5e5sija i sli no/ "jetetu tre+a o+jasniti da takvi na5i*i svakodnevno konzumirani nisukorisni)a mogu +iti tetni/ aravno da je normalno da djete 5onekad 5o5ije neko od navedeni1 5i2a) ali takvo konzumiranje tre+a +iti 5ovremeno a ne svakidanje/ 'ednako je i sa 5izzom)1am+urgerom) fast foodovima i sli no/

2.2.PLANIRANJE I OS#VARIVANJE PRAVILNE ISHRANE A DJECU KOLSKO$

U RAS#APri sastavljanju o+roka za dje*u kolske do+i va3e ista 5ravila kao i za odrasle/ Strukturadnevnog o+roka odre?uje se 5rema 5iramidi 1rane) tj/ u svakom o+roku tre+a da +udezastu5ljena najmanje 5o jedna iz svake od ; osnovni1 gru5a namirni*a/ Tre+a odrediti onenamirni*e koje dijete voli i nastojati da se iz+jegne jednoli nost u is1rani/9a1valjuju2i "je ijem fondu Ujedinjeni1 naroda


8/17

Doruak

9a do+ar 5o etak dana je 5otre+an uredan i 5ristojan doru ak/On daje snagu za +olji 5rije5odnevni dan u koli/Tre+a nastojati da doru ak)5ored druge 1rane)sadr3ava i vo2e i 5ovre2e) jer se tako do+iva ( vitamin koji 5oma3e tijelu da uzima 3eljezo koje se nalazi ud3igeri*i i 5ateti od d3igeri*e 8 +anane) nego radije ja+uku/I o+rnuto/

D


9/17

Pri 5laniranju i ostvarivanju 5ravilne is1rane nai1 kolara*a mo3e 5omo2i ta+li*a 5re5oru eni1 dnevni1 koli ina namirni*a za dje*u kolske do+i:

#a e%a 1.Pre/(r)0ene dne ne k(%i0ine namirni a ,a 'k(%sk) d&e )

7


10/17

3.CRIJEVNI PARA I#I

9dravstveni 5ro+lemi koji se 5ojavljuju tokom 5redkolske i kolske do+i)a +arem su dijelom 5ovezane s na inom is1rane jesu *rijevni 5araziti)tzv/dje ije gliste/U naim krajevima dje*a

e2e imaju nekoliko vrsta glista/ ajrairenija jee%ika d&e0i&a +%is-a!askaris/"uga je .6>,6*m)izaziva tego+e u o+liku +olova u tr+u1u)5roljeva)nekad mravljenja)sla+ a5etit isla+okrvnost/"ijete se zarazi 5utem one i2ene 1rane)zemlje ili 5jeska u kojima se nalaze jaja*a 5arazita/ Na temelju toga je jasno da je vano temeljito prati hranu koja se jede sirova,a takoer i to koliko je vano nakon igre i prije jela prati ruke.

"a%a ri&e na +%is-a!(ksi)risduga je oko . *m)smjeta se u 5redjelu zadnjeg dijela de+elog*rijeva i oko mara gdje odla3e jaja*a)a uzrokuje jaki svr+e3 na mjestu/To ometa dijete u snui igri i ini ga nervoznim/"je*a se zaraze izravno jaj*ima s 5rljavi1 ruku)5rljavogru+lja)diranjem i eanjem mara)dakle u kontaktu sa stoli*om/Sli na tom 5arazitu je i-ri4i&)ra5 ali ona se nalazi u viim dijelovima *rijeva i mo3e izazvati +olove u tr+u1u/Pse6a i ma0i&a +%is-a!-(ks(karesu u 3ivotinja 5araziti iste vrste kao askarisiu ovjeka i 3ivotinje i1 iz+a*uju stoli*om jednako kao dje*a askarise/One)me?utim)kod

ovjeka mogu izazvati oz+iljne u5ale u jetri)oku)5lu2ima) ak i mozgu gdje se nasele kaoli inke/"ijete se zarazi gutanjem li inaka iz izmeta 5sa i ma ke koje oni odla3u u 5rirodi/'ako

je va3no da se svaki 5as i ma ka iste od glista) to se 5ose+no odnosi na 5orodi*e koje dr3eku2ne lju+im*e)a imaju dje*u/#ri4ine%a je 5araziti svinje/ ovjek se zarazi jedu2i ikri avo meso 5uno li inaka tog 5arazita/@olest je 5ra2ena 5roljevima)5ovra2anjem kad je 5arazit u *rijevu)ali tego+e su ve2ekada je 5arazit u mii2ima gdje stvara u5ale i 5osljedi no tome +olove/9ato tre+a 5aziti da sene jede ikri avo meso) a to se mo3e dogoditi ako nije veterinarski 5rovjereno/Meso iko+asi*e)termi ki o+ra?eni nisu o5asni za zarazu te vrste/

E


11/17

7.OSNOVNE PORUKE A DJECU-Jedi raznovrsne namirnice

S%ika 1.

-.Redovito jedite glavne obroke i obavezno dan ponite sa dorukom

S%ika 2.

.-


12/17


13/17

- ij dovoljno mlijeka

S%ika 8.

-Ne zaboravi na meso"perad" ribu" jaja i ma#unarke

S%ika 9.

.,


14/17

-$daberi manje masnu #ranu

-%udi umjeren u uzimanju slastica i za&e!ereni# napitaka

S%ika :.

-Umjereno

soli #ranu

S%ika ;.

- ij dovoljno teku!ine- azi na svoje zube

.4


15/17

-%udi tjelesno aktivan svaki dan'

S%ika


16/17

9+og nedostatka vremena) dinamike i sve ve2e za5oslenosti roditelja) dje*a sve e2ekonzumiraju 1ranu izvan ku2e/ e2e jedu o+roke koji su 5o 5re1ram+enom sastavu +ogatienergijom) ali ne sadr3e dovoljnu koli inu zatitni1 tvari) vitamina i minerala/ avedenitrendovi u 5romjeni na ina is1rane) uz smanjenu svakodnevnu tjelesnu aktivnost) negativnouti u na 5re1ram+eno i zdravstveno stanje dje*e) 5ogoduju nastanku 5retilnosti i drugi1rizi ni1 faktora za razvoj neki1 kroni ni1 +olesti u odrasloj do+i/Polaskom djeteta u kolu mijenjaju se i njegove navike vezane za is1ranu) sad ono jedan diovremena 5rovodi van ku2e i za to vrijeme je 5otre+no o+ratiti 5a3nju da se dijete 5ravilno1rani kao i to da jede redovito tj/ da ne 5reska e o+roke) da ima tri o+roka i jednu ili dvijeu3ine/ Ono to je 5ose+no va3no ista2i jeste da svako dijete tre+a da doru kuje 5rije nego to 5o?e u kolu/ "okazano je da dje*a koja idu u kolu +ez doru ka ne 5osti3u maksimum odsvoji1 intelektualni1 s5oso+nosti/Tako?e tre+a o+ratiti 5a3nju na is1ranu dje*e koja su z+og +ilo koji1 razloga na 5ose+noj 5re1rani Takva dje*a tre+aju +iti do+ro u5oznata sa svojom +ole2u kako +i znali ta mogu ata ne mogu jesti) i za nji1 je naj+olje da im majka 5ri5remi u3inu ku2i/Prilikom 5laniranja 5ravilne is1rane kolske dje*e) 1rana tre+a da sadr3i +jelan evine +iljnog i3ivotinjskog 5orijekla: meso) mlijeko) vo2e) 5ovr2e) kal*ijum i fosfor) A i " vitamini/Kad se radi o kolskoj dje*i) 5ostoji mogu2nost da se izvri 5o5ravka nedostatka 5orodi ne

is1rane) davanjem do5unskog kolskog o+roka koji je +ogat +jelan evinama


17/17

./Mirjana Per*l:Pre1rana djeteta/$kolska knjiga)9agre+)E; str/).EEE/,/Sadeta Ajanovi2:"oma2instvo/"om tam5e)9eni*a)E8 str/).EED4/FFF/nutri*ionisti/org

;

Documents

Ishrana Skolske Djece Elvis