64
nezemiDlalo ImiCimbi yeNkcubeko Urhulumente weNtshona Koloni IsiGama esiLwimi-mbini soRhulumente weNtshona Koloni IsiNgesi-isiXhosa Isebe leMicimbi yeNkcubeko neMidlalo: iiNkonzo zeeLwimi / Department of Cultural Affairs and Sport: Language Services WESTERN CAPE LANGUAGE COMMITTEE IKOMITI YEELWIMI YASENTSHONA KOLONI WES-KAAPSE TAALKOMITEE

isiXhosa terminology booklet

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: isiXhosa terminology booklet

nezemiDlalo

ImiCimbi yeNkcubeko

UrhulumenteweNtshona Koloni

IsiGama esiLwimi-mbini soRhulumenteweNtshona Koloni IsiNgesi-isiXhosa

Isebe leMicimbi yeNkcubeko neMidlalo: iiNkonzo zeeLwimi /Department of Cultural Affairs and Sport: Language Services

WESTERN CAPE LANGUAGE COMMITTEE

IKOMITI YEELWIMI YASENTSHONA KOLONI

WES-KAAPSE TAALKOMITEE

Page 2: isiXhosa terminology booklet

IMBULA-MBETHE

1

UNelson Mandela wake wathi ngenye imini

URhulumente weNtshona Koloni uwuthathelaingqalelo umba wokuba izakhono zolwimi yintoenqabileyo nedinga ukuphuhliswa ukuze loRhulumente akwazi ukufezekisa uxanduva lwakhelokukhuthaza ukusetyenziswa kweelwimi ezininzi;ukuxhasa ukuphathwa ngokulinganayo kwesiBhulu,isiXhosa nesiNgesi; kwanokuphuhlisa ii lwimiezazifudula zisengelwa phantsi.

Ngaphezu koko ke, singulo Rhulumente sizibopheleleekuqhubeleni phambili nomba wokutshintsha isimosentlalo yoluntu lwethu nto leyo ifunisa ukuba

siqhube nokuququzelela

, ukukhuthaza , ukukhuthaza

kwanokubhiyozela

ukuze siphakamise izinga .

Le ncwadana yesigama sesiXhosa esithathelwakwisiNgesi (isiNgesi-kwisiXhosa) ifezekisa okukuchazwe ngasentla ngokugunyazisa amagamaesiXhosa amatsha ukuze abe nokusetyenziswangoosozi lwimi abasebenzela uRhulumenteweNtshona Koloni nangamanye amaqela anomdla.Esi sixhobo sidingeka kangaka senza isisekosokukhuliswa kweelwimi ngokulinganayo kwaye

“If youtalk to a man in a language he understands, thatgoes to his head. If you talk to him in his language,that goes to his heart,” ntetha leyo iguquleleka lulangokuthi “Xa uthetha nomntu ngolwimi aluvayo, okokuya engqondweni yakhe. Xa uthetha nomntungolwimi lwakhe, oko kuya entliziyweni yakhe.”

ukumiswa kwezinto

ngokutsha uxolelaniso

iinkcubeko zethu ezahlukeneyo

lonikezelo ngeenkonzo

Page 3: isiXhosa terminology booklet

sinyanzelisa ukuba isiXhosa sibe nokusebenziseka.

Kubalulekile ukuphawula ukuba ulwimi yeyonandlela isebenzayo yokuba uluntu lukwaziukusebenzisana. Le ncwadana ke iza kwenza indimaebaluleki leyo ukuvala umsantsa phakathikwabathetha isiNgesi nabathetha isiXhosa,ngaphezu koko iza kukhuthaza ukwamkelana

.

UMphathiswa weMicimbi yeNkcubeko neMidlaloUrhulumente weNtshona Koloni

ngokweenkcubeko ezahlukeneyo

Gqr IH Meyer

2

Page 4: isiXhosa terminology booklet

“If you talk to a man in a language he understands,that goes to his head. If you talk to him in hislanguage, that goes to his heart.” Nelson Mandela

The Western Cape Government recognises thatapplied language skills are scarce skills that need tobe nurtured in service of achieving its mandate: topromote multilingualism; to support equal treatmentfor Afrikaans, isiXhosa and English; and to furtherdevelop indigenous languages which havehistorically been marginalised.

Furthermore we are committed to actively driving anagenda of social change which entails that we

continue to facilitate , promote the principles

of , promoting and celebrating our

and to enhance .

This pocket-size English-isiXhosa terminology bookletdelivers on the above by providing standardisedisiXhosa terminology for language practitioners in theWestern Cape Government and other interestedparties. This much needed tool will lay the platform forgreater language equity and foster an appreciationfor isiXhosa.

Language is also the most effective way forcommunities to reach out to each other. This bookletwill play an important role in building the bridge

redress

reconciliation

diversity delivery

FOREWORD

3

Page 5: isiXhosa terminology booklet

between English and IsiXhosa speakers but more

importantly it will promote .

Minister of Cultural Affairs and SportWestern Cape Government

cultural warmth

Dr IH Meyer

4

Page 6: isiXhosa terminology booklet

IMIBULISO ETYUMBAYO

MaXhosa akowethu, ndivumeleni ndenze amazwiombulelo kwaba balandelayo nabenze lo msebenziwaba yimpumelelo.

Ndenza umbulelo kwiQonga looSozilwimi lePhondo(PLF) ngokuzidina iminyaka ephantse idluleesihlanwini kuveliswa esi sigama. Ndibulelangokungazenzisiyo kusihlalo weli qonga, uNkszPamela Ntlokwana.

Ndibulela kwikomiti yophuculo lwesigama sesiXhosayeNtshona Koloni ngokuwa ivuka iphucula esisigama; isihlakuhlakula isihla amahlongwanephezulu – iinto zooLungile Fihla, Vuyani Nkunzi,Lwandile Maswana, Nocawe Marala, NomawethuTshona.

Ndibulela kwi-ofisi yePanSALB yePhondo leNtshonaKoloni, phantsi kweliso likaGqirha-lwazi NomfundoMali, ngokubonelela ikomiti yophuculo lwesigamasesiXhosa ngendawo yokusebenzela nangenkxasoebidingeka ngamaxa eentlanganiso.

Ndibulela kwiKomiti yeeLwimi yePhondo leNtshonaKoloni, phantsi kosihlalo wayo uNjinga-lwazi RajendraC h e t t y , n g o k u b o n e l e l a n g e n k x a s o - m a l iyokushicilelwa kwale ncwadana nangokubeka ilisokulo msebenzi.

Ndibulela uGqirha-lwazi Monwabisi Ralarala weCPUTnesicaka sesizwe esidala uGqirha-lwazi ZanemvulaZotwana ngokubamba itewu nokubhexeshainkqubo ngelixa loqinisekiso nogunyaziso lwesisigama ngoosozilwimi bePhondo.

5

Page 7: isiXhosa terminology booklet

Ndenza umbulelo ongazenzisiyo kwiingcalinabathandi bolwimi isiXhosa ngegalelo labo ngelixalokuqinisekiswa nokugunyaziswa kwesi sigamangoosozilwimi bePhondo.

Ndithi ngxatsho ke zitshaba, mathol' anyonga-ndekukudlelana. Olu lwimi lolwethu. Ukuwa nokumakwalo kukuthi. Masitsaleni ngaxhadi linye kesiphuhlise ulwimi lwethu. Malingajongiswa umetyisoezantsi ulwimi lwethu sikhona; le imihla yeyethu,nezinto zayo ke zezethu.

Owenu kulwimi isiXhosa

Xolisa Tshongolo

Usihlalo wophuculo lwesigama sesiXhosa

IiNkonzo zeeLwimi: uGuqulo-lwimi

URhulumente wePhondo leNtshona Koloni

6

Page 8: isiXhosa terminology booklet

abolition

absolute majority

abstention

abuse

access

acknowledgement

account enquiries

accountable

accounting (imali)

accounting officer

accredited

accredited certificate

ukutshitshisa, ukuphelisa

isininzi esigqibeleleyo

ukungazibandakanyi kokuthile

ungcungcuthekiso, impatho-gadalala , uxhatshazo,impatho-mbi

ukufikelela, ukufikeleleka, ufikelelo

ingqalelo, ubungqina, umbulelo

imibuzo ngee-akhawunti, imibuzo ngamatyala

ukuba phantsi kolawulo, ukuba noxanduva, uxanduvalokuphendula, ukunika ingxelo

ucwangciso-mali

igosa elinika ingxelo, igosa elinoxanduva lokuphendula

-vunyiwe(yo), -gunyazisiwe(yo)

isiqinisekiso esivunyiweyo, isigunyaziso

ActuMthetho (wokuthile)

A

7

Page 9: isiXhosa terminology booklet

Act of parliament

acting chief: provincial traffic

ad hoc

adapted

additional appropriation

adjustment estimates

address

administration

administration clerk: expenditure

administration clerk: personnel

administration clerk: purchases

administration officer: personnel

uMthetho wepalamente

ibambela-ntloko lezeendlela kwiphondo

-exeshana, thutyana, -okuthile

-lungisiwe(yo), -lungiselelwe(yo), -qhelanisiwe(yo)

ulwabiwo-mali olongezelelweyo

uhlenga-hlengiso loqikelelo-mali, ulungelelwanisoloqikelelo-mali

idilesi, iadresi, -qwalasela, -azisa, -biza

ulawulo, iofisi yolawulo, icandelo lolawulo, umsebenziweofisi

umabhalana wolawulo lwenkcitho-mali

umabhalana wolawulo lwezabasebenzi

umabhalana wolawulo lweentengo

igosa lolawulo lwezabasebenzi

8

Page 10: isiXhosa terminology booklet

9

administration officer: support

administrative office

administrative secretary

administrative services

administrator

admission

admission fee

admissions

adoption

adult education

advisory committee

audit charter

igosa lolawulo lweenkonzo zenkxaso

iofisi yezolawulo

unobhala wezolawulo

iinkonzo zolawulo

umlawuli

ulwamkelo, ulaliso (ngokwasesibhedlele)

amangeno

iinkcukacha zabalaliswayo, iinkcukachazabangeniswayo, uluhlu lwabangeniswayo,abavunyiweyo, abamkelweyo

ulwamkelo, ukukhulisa, ukukhulisa umntwanaongengowakho, ukukhulisa umntwananjengowakho, ubuzali obunikwa ngumthetho

imfundo yabadala

ikomiti yeengcebiso

umqulu wophicotho-zincwadi, itshatha yophicotho-zincwadi

Page 11: isiXhosa terminology booklet

affirmation

affirmative action

African Renaissance

Afrocentric

agent

agricultural black economic empowerment (AgriBEE)charter

agricultural engineering

agriculture

agriculture, planning and tourism

AIDS action: until it's over

air conditioner

ukubuyekeza, ukuqinisekisa

ubonelelo lwababekade behlelelekile, inkquboyokukhawulelana nabo babengenamalungelongaphambili

ukuvuselelwa kweAfrika, uvuselelo lobuAfrika

into emvelaphi yayo iseAfrika, into esekelwekubuAfrika

iarhente, -mgunyaziswa

umqulu wokuxhotyiswa kwabamnyama kuqoqosholwezolimo, isibhambathiso sokuxhobisa abamnyamakuqoqosho lwezolimo

ubunjineli kwezolimo

ezolimo

ulimo, ucwangciso nokhenketho

amanyathelo ajolise ekupheliseni ugawulayo

isipholisi-moya, isifudumezi-moya, isihuhuzi-moya,isivangi-moya

10

Page 12: isiXhosa terminology booklet

alien vegitation

alleged offender

allocation of points

allocation of posts

allowance

ambassador

amendment

Amendment Act

Amendment Bill

amenities

anaesthetist

anguish

annexure

utyani lwamazwe angaphandle

umtyholwa, obekwa izityholo

ukunikwa kwamanqaku, ulwabiwo lwamanqaku

unikezelo lwezithuba, ulwabiwo lwezithuba

isithabathaba

unozakuzaku

isilungiso, isihlomelo

uMthetho owenza iZilungiso, uMthetho-sihlomelo

uMthetho owenza iziLungiso osaYilwayo, uMthetho-sihlomelo osaYilwayo

amaziko oncedo, izilungiselelo

ugqirha wolaliso-zivo

usizi

isihlomelo

11

Page 13: isiXhosa terminology booklet

annual report

anxiety

appeal

appellate division

applicable farming experience

appointment secretary

Appropriation Bill

appropriation vote

arbitration

arbitrator

architect

archive

area mechanical engineer

ingxelo yonyaka

udandatheko, inkxalabo

isibheno

icandelo lezibheno

amava asebenzisekayo kwezolimo

unobhala wamadinga

uMthetho woLungelelwaniso loLwabiwo-malioSayilwayo

ivoti yolungelelwaniso lolwabiwo-mali

ulamlo

umlamli

umyili-zakhiwo

uvimba wogcino-mpepha ezibalulekileyo, ulondolozolweenkcukacha ezibalulekileyo

injineli yoomatshini yecandelo

12

Page 14: isiXhosa terminology booklet

assasination

assets

assessment

assistant director

assistant director: nursing

associated psychiatric hospitals

asteroid

asteroid belt

asthma room

atmosphere

atmospheric pressure

attorney-general

audiometry

ugwinto lwezopolitiko, ugetyengo lwezopolitiko,ugwinto loosaziwayo

impahla yexabiso, izinto zexabiso, iiasethi

ukunika ixabiso, uhlolo, ukuvavanya, ukuvandlakanya

umncedisi-mlawuli

umncedisi-mlawuli kwezokonga

izibhedlele zezifo zengqondo ezimanyanisiweyo

uwalakahla lwamatye ajikeleza ilanga

uwalakahla lwamatye asemajukujukwini

igumbi lombefu, igumbi labagula ngesifuba

umoya ogubungele umhlaba, isimo, imeko,iatmosfera

uxinzelelo lomoya ongqonge umhla

umtshutshisi-jikelele, igqwetha lenkundla jikelele

iodiyometri

13

Page 15: isiXhosa terminology booklet

attention

average

audit

auditor

auditor-general

audit opinion

audit queries

audit report

auditorium

autoclave room

autoclaves

auxiliary services

award

mayinikwe, ingqalelo

umyinge, umndilili, phakathi nje

phicotha, phengulula

umphicothi-zincwadi, umphengululi-zincwadi

umphicothi zincwadi-jikelele

ingxelo yomphicothi-zincwadi, uluvo lomphicothi-zincwadi

imibuzo yomphicothi-zincwadi

ingxelo yomphicothi-zincwadi

iholo elungiselelwe ukuthetha kubantu abaninzi,iodithoriyam

igumbi lomphunga wokucoca

iionti zezixhobo zotyando

iinkonzo zoncediso

imbasa, ibhaso, iwonga, ugwetyelo

14

Page 16: isiXhosa terminology booklet

basin precinct plan

balcony projection

beneficiaries

bid adjudication committee

billboard sign

Bill of Rights

Bill introduction

bona fide

bosberaad

Board of Trustees

board room

boiler room

isicwangciso sesidibi esibiyelweyo

ibhalkhoni ephokosheleyo, ibhalkhoni eveleleyoesakhiweni, ibhalkhoni ephongomileyo

abaselungelweni, abaxhamli

ikomiti yabagwebi bobizo-maxabiso, ikomiti ethabathaizigqibo kubizo-maxabiso

ibhodi yeentengiso

uMqulu waMalungelo oLuntu

Ukwaziswa koMthetho osaYilwayo, ukungeniswakoMthetho osaYilwayo

-oqobo, -nyanisekileyo, -enene

intlanganiso yocwangciso-qhinga ehlalwa ngaphandle

iBhodi yaBathenjwa, iBhodi yooTrasti

igumbi leentlanganiso

igumbi lobiliso, igumbi lebhoyilari

B

15

Page 17: isiXhosa terminology booklet

Boland Region

bottleneck

boundary pegs

bowel movement

branch: transport and works

brailler

braille trail

brief

briefing

bridging the gap

brochure

budgeting

budget allocation

uMmandla weBholani

ubambezelo, ingxinano

iziphawuli-mhlaba, oonocanda, amatye emida

ukunya, ukutuwa, ukuzithuma, ukukaka

isetyana lezothutho nemisebenzi

isixhobo sokubhala sabangaboniyo, ibreyile

ubhalo lwabangaboniyo

umyalelo

inkcazelo, ingcaciso, ingxelo

ukuvala isikhewu, ukuvala umsantsa

incwadana yesibhengezo-saziso,

uhlahlo-mali, uhlahlo lwabiwo-mali

ulwabiwo-mali, isabelo-mali

16

Page 18: isiXhosa terminology booklet

budget speech

budget vote

building and engineering services

building roads

building a social capital

bulimia

bulk store

budget administration

building line restrictions

intetho yohlahlo lwabiwo-mali, intetho yohlahlo-mali

ivoti yohlahlo lwabiwo-mali, ivoti yohlahlo-mali

iinkonzo zolwakhiwo nezobunjineli

ukwenziwa kweendlela

ulwakhiwo lobudlelane boluntu, uzinzisolwezentlalo

umkhwa wokuzikhuphisa emva kokutya, ibhulimiya

isitora esikhulu, ivenkile ethengisa ngezambuku, isiseleesikhulu

ulawulo lohlahlo lwabiwo-mali, ulawulo lohlahlo-mali

unyino kwimida yolwakhiwo

business promotion

buy-in

by-law

ukukhuthazwa koshishino, uphuhliso lwezoshishino

inkxaso

umthetho kamasipala

17

Page 19: isiXhosa terminology booklet

cadastral

call centre

call centre optimisation

campaign

cancellation of rebate

canopy

capacity

capacity building

Cape Administrative Academy

Cape Craft Design Institute

Cape Floral Kingdom

Cape Garrison Artillery

umhlaba kamasipala obhaliswe ngokusemthethweni

iziko lokufowunela uncedo

ukomelezwa kokusetyenziswa kweziko lokufowunelauncedo

iphulo, ukugaya inkxaso

ukurhoxiswa kwesaphulelo serhafu

uphahla

amandla okwenza umsebenzi, ulwazi lokwenza,isakhono sokwenza, ukulungela, umthamo

ukuxhobisa ngezakhono nolwazi

iAkhademi yoLawulo lweKapa

iZiko lezoBugcisa beZandla laseKapa

iNdawo yoLondolozo lweeNtyatyambo yaseKapa

iNqaba yeziXhobo zoMkhosi yaseKapa

C

18

Page 20: isiXhosa terminology booklet

Cape Medical Museum

Cape metropolitan area

Cape metropolitan council

Cape metropolitan transport fund

Cape nature conservation

Cape tourism

Cape Town environmental education trust

Cape Town City Council

Cape Town green map website

capital

capital assets

capital expenditure

iZiko loLondolozo lweMbali yezoNyango laseKapa

ummandla wolawulo lomasipala ombaxa weKapa

ibhunga lolawulo lomasipala ombaxa weKapa

ingxowa-mali yezothutho yomasipala ombaxaweKapa

ulondolozo lwendalo lwaseKapa

ukhenketho lwaseKapa

iqumrhu lemfundiso ngokusingqongileyo laseKapa

iBhunga leSixeko saseKapa

iwebhusayithi ebonisa iindawo ezinohlaza eKapa

inkunzi, isiseko, ikomkhulu

impahla yexabiso engundoqo, impahla yexabisoesisiseko

inkcitho kwiintengo ezinkulu, inkcitho kwimpahlayexabiso

19

Page 21: isiXhosa terminology booklet

case

casualties

ceasefire

celestial

chalets

chipping

circular

civil engineering

clearance

cloakroom

comet

umzekelo, inkalo, ityala, imeko, isehlo

iingxwelerha

ukubekwa phantsi kwezikrweqe

okungesibhakabhaka

izindlwana zokuchithela ikhefu

ukuxoza, ukucebula

isigidimi, isetyhula

ubunjineli bezakhiwo

ukhululelo, uhlanjo, utshitshiso, umphakamo wesango

igumbi lokutshintshela

uzatshoba, intshobololo

coat of arms

cocktail

uphawu lwesizwe

iindidi zokutya neziselo

20

Page 22: isiXhosa terminology booklet

commandos

compliment

condonation

constituent

constitutional court

constitutional development service

constitutionally guaranteed

constitutional plan

constitutional practice

constitutional proposal

constitutional reforms

constitutional transition

construction management

amabutho

umbuliso, isincomo

uxolelo, ukwamkeleka

ilungu lommandla wovoto

inkundla yomgaqo-siseko

inkonzo yoqulunqo lomgaqo-siseko

-qinisekiswe ngokomgaqo-siseko

isicwangciso somgaqo-siseko

inkqubo yomgaqo-siseko

isindululo somgaqo-siseko

uhlaziyo lomgaqo-siseko, uphuculo lomgaqo-siseko,umiso ngokutsha lomgaqo-siseko

inguqu kumgaqo-siseko, izigaba zoguqulo lomgaqo-siseko

ulawulo lwezolwakhiwo

21

Page 23: isiXhosa terminology booklet

consultant services

consultative committee

consulting room

consumer affairs

consumptive tarrifs

containerisation

contemporary architecture

contingency fund

contingency funding project

contingency plan

constitutional competency

consumer watch

contractor

iinkonzo zeengcebiso, iinkonzo zobungcali

ikomiti yeengcebiso, iikomiti yezobungcali, ikomitiyezothethwano

igumbi lokuxilongela, igumbi leengcebiso

imicimbi yabathengi, imicimbi yabasebenzisi beenkonzo

amaxabiso aqingqiweyo eenkonzo

ukunkonkxa, ukufaka kwiikhonteyina

uyilo ngokwala maxesha, useko ngokwala maxesha

ingxowa-mali yelixa likaxakeka

iprojekthi yenkxaso-mali yelixa likaxakeka

isicwangciso selixa likaxakeka

igunya lomgaqo-siseko, amandla omgaqo-siseko

iliso labathengi, iqumrhu lezabathengi

umakhi, ikontraki

22

Page 24: isiXhosa terminology booklet

contracted services

control document

control provincial inspector

corporate body

co-ordinating council

corporate planning

corporate services

corporate affairs

corporate deputy information officer

corporate fleet management

corporate fleet asset management

corporate planning and support

iinkonzo ezinikelwe kubaniki-nkonzo bangaphandle

uxwebhu loqinisekiso nolawulo lokwenziwa komsebenzi

ingqonyela-mhloli yephondo

iqumrhu lolawulo

ibhunga eliququzelelayo, ibhungaelinxibelelanisayo

ucwangciso olumanyanisiweyo

iinkonzo ezimanyanisiweyo, iinkonzo zolawulo

imicimbi emanyanisiweyo

isekela-gosa leenkcukacha zeenkonzoezimanyanisiweyo

ulawulo lwezithuthi olumanyanisiweyo

ulawulo lwezithuthi zomsebenzi olumanyanisiweyo

inkxaso nocwangciso olumanyanisiweyo

23

Page 25: isiXhosa terminology booklet

corporate services portfolio committee

corporate support services

corrective action

cost-effective

credit control and debt collection policy

cultivated assets

ikomiti ejongene neenkonzo ezimanyanisiweyo

iinkonzo zenkxaso ezimanyanisiweyo

ingcebiso yezilungiso, inyathelo lolungiso

iindleko eziphantsi, iindleko ezifanelekileyo, iindlekoezifikelelekayo

umgaqo-nkqubo wolawulo noqokelelo lwamatyala

impahla yexabiso esunguliweyo

24

Page 26: isiXhosa terminology booklet

death toll

debt-battered

declaration of intent

declaration of interest

defence review process

deputy director

deputy director: budgeting

deputy director: financial control

deputy director: financial services

deputy director-general

deputy director: risk management

deputy speaker

despair

inani labantu abafileyo

ukuntyumpantyumpeka ematyaleni

isibhengezo sokwazisa iinjongo, ukwazisa iinjongo

inkcazo yochaphazeleko, udizo lochaphazeleko

inkqubo yokuphonononga ezokhuselo

usekela-mlawuli

usekela-mlawuli wohlahlo lwabiwo-mali, usekela-mlawuliwohlahlo-mali

usekela-mlawuli wezemali

usekela-mlawuli weenkonzo zemali

usekela mlawuli-jikelele

usekela-mlawuli womngcipheko

usekela-somlomo

inkxwaleko

D

25

Page 27: isiXhosa terminology booklet

dessert

development council

director: human resource management andadministration

director-general

director: accounting

director: administration

director in the office of the director-general

director: metropole region

director: planning and financial control

director of social security

director of sport and recreation

directorate: administration and legislation

izilebeli-sidlo, idizethi

ibhunga lophuhliso

umlawuli wezabasebenzi

umlawuli-jikelele

umlawuli wezocwangciso-mali

umlawuli wemisebenzi yolawulo, umlawuliwemisebenzi yeofisi

umlawuli kwiofisi yomlawuli-jikelele

umlawuli wommandla kamasipala ombaxa

umlawuli wocwangciso nolawulo-mali

umlawuli wokhuseleko loluntu

umlawuli wezemidlalo nolonwabo

icandelo lolawulo lweofisi nowiso-mthetho

26

Page 28: isiXhosa terminology booklet

directorate: behavioural advisory services

directorate: culture and heritage

directorate: cultural affairs

directorate: engineering

directorate: efficiency management

directorate: financial administration

directorate: financial management andadministration

directorate: human resources management

directorate: human resource development

directorate: intergovernmental relations

directorate: land affairs

directorate: local government

icandelo lolawulo lweenkonzo zeengcebisongokuziphatha

icandelo lolawulo lwezenkcubeko nelifa lemveli

icandelo lolawulo lwemicimbi yenkcubeko

icandelo lolawulo lwezobunjineli

icandelo lolawulo lwentsulungeko

icandelo lolawulo lwezemali

icandelo lolawulo-mali

icandelo lolawulo lwezabasebenzi

icandelo lolawulo lophuhliso lwezabasebenzi

icandelo lolawulo lwentsebenziswano yoorhulumente

icandelo lolawulo lwemicimbi yemihlaba

icandelo lolawulo loorhulumente bemimandla,icandelo lolawulo loorhulumente bamakhaya,icandelo lolawulo loomasipala

27

Page 29: isiXhosa terminology booklet

directorate: organisation and workstudy

directorate: personnel management

directorate: planning services

directorate: public works programme

directorate: rural development

directorate: sport and recreation

directorate: support administration

directorate: training

directorate: urban planning

disabled groups

disaster management: tactical planning

discretionary funds

icandelo lolawulo locwangciso novandlakanyo-msebenzi

ulawulo lwezabasebenzi

ulawulo lweenkonzo zocwangciso

ulawulo lwenkqubo yemisebenzi karhulumente,ulawulo lwenkqubo yemisebenzi yoluntu

ulawulo lophuhliso lwamaphandle

icandelo lolawulo lwezemidlalo nolonwabo

icandelo lolawulo lweenkonzo zenkxaso

ulawulo lwezoqeqesho

ulawulo locwangciso lweedolophu

imibutho yezilima, imibutho yabakhubazekileyo(elesiNguni), imibutho yabanobulima

ulawulo lwentlekele: ucwangciso-buchule

imali esetyenziswa ngokwemfuno

28

Page 30: isiXhosa terminology booklet

29

dispatch of sterile stock

district director

district roads engineer

diversity

doctors' lounge

documentation

doctors' tearoom

downscaling

downsizing

draconian measures

dressing room

drip room

ukuhanjiswa kwesitokhwe esingenantsholongwane

umlawuli wesithili

injineli yeendlela yesithili

ntlantlo-ninzi, ubuyantlukwano, -ndidi, ntlobo-ntlobo

igumbi lokuphumla loogqirha

ugcino lwamaxwebhu, ugcino lweempepha

igumbi lokuphungela loogqirha

ukudenda, ukucutha, ukuphungula

ukuphungula, uphungulo, ucutho

amanyathelo enkohlakalo, amanyatheloangqwabalala

igumbi lokubophisa, igumbi lokunxibela

igumbi ledriphu

Page 31: isiXhosa terminology booklet

30

drought relief measures

drug trafficking

duodenum

amanyathelo oncedo lwembalela, amanyathelooncedo lwamaxhoba embalela

uthubeleziso lweziyobisi

umzi (ithunjana eliphantsi kwesisu)

Page 32: isiXhosa terminology booklet

economic affairs

economic development and tourism

economic development partnership

education administration

educational programmes

education and cultural affairs

education development and support services

education provision

economic affairs

efficiency management

electrical engineering

electricity kiosk

elementary occupation

imicimbi yezoqoqosho

uphuhliso lwezoqoqosho nokhenketho

ubuhlakani bophuhliso lwezoqoqosho

ulawulo lwemfundo

amaphulo ezemfundo, iinkqubo zokufundisa

imfundo nemicimbi yenkcubeko

uphuhliso lwezemfundo neenkonzo zenkxaso

ubonelelo ngezemfundo

imicimbi yezoqoqosho

ulawulo lwemfezeko

ubunjineli bombane

izikwana lobuxhakaxhaka bombane, indawo ethengisaumbane

izikhundla zengqesho eziphantsi

E

31

Page 33: isiXhosa terminology booklet

emergency disaster management

emergency exit

emergency number

emergency room

end users

engineering services

ENT (ear, nose, throat infections)

enter at own risk

entered at owners' risk

entrepreneurship

environment (nature)

environmental affairs and culture

ulawulo lweentlekele ezingxamisekileyo

isango lokuphuma ngamaxa kaxakeka, isangolamaxa kaxakeka

inombolo yamaxa kaxakeka

igumbi lonyango olungxamisekileyo

abasebenzisi, abaxhamli

iinkonzo zobunjineli

izifo zendlebe, iimpumlo nomqala

ingozi onokuyifumana ngokungena apha luxanduvalwakho

ingozi enokwenzeka ngokungenisa apha luxanduvalwakho

ezorhwebo, urhwebo

indalo nokuyingqongileyo

imicimbi yendalo nenkcubeko

32

Page 34: isiXhosa terminology booklet

33

environment impact studies

equal opportunity programme

executive summary

ex officio

exosphere

expenditure condonation

uphando ngefuthe kwindalo nokuyingqongileyo

inkqubo yokunika amathuba ngokulinganayo

isishwankathelo sabalawuli, isishwankatheloesinabileyo

ilungu ngenxa yesikhundla

indawo ephezulu yomoya

ukuvunywa kwenkcitho-mali engekho mgaqweniziziphatha-mandla

Page 35: isiXhosa terminology booklet

facilities

facilities sub-committee

fact finding mission

fascism

fiction

non-fiction

finance

finance and corporate services

finance and environmental affairs

financial administration

financial assets

financial interest

financial year

izibonelelo, amaziko, izixhobo

ikomitana yezibonelelo, ikomitana yamaziko,ikomitana yezixhobo

iphulo lokufumana iinkcukacha

ulawulo ngegqudu

uncwadi oluyiliweyo, ibali eliyiliweyo

iincwadi zesikhokelo

ezemali

icandelo lezemali neenkonzo ezimanyanisiweyo

icandelo lezemali nemicimbi yendalonokuyingqongileyo

ulawulo lwezemali

imali

umdla ngokwasezimalini, inzala ngokwasezimalini

unyaka-mali

F

34

Page 36: isiXhosa terminology booklet

financial oversight

fire exit

fire extinguisher

fire-hose

first executive deputy president

first world countries

fiscal

fiscal services

fiscal objectives

fiscal policy

fiscus

flood

ulawulo lwemali olongameleyo

isango lokuphuma xa kusitsha

isicima-mlilo

ithumbu lokucima umlilo, umbhobho wokucimaumlilo

usekela-mongameli wokuqala

amazwe atyebileyo

ingxowa-mali karhulumente, uvimba karhulumente,umthombo karhulumente

iinkonzo zokusetyenziswa kwemali karhulumente

iinjongo zokusetyenziswa kwemali karhulumente

umgaqo-nkqubo wokusetyenziswa kwemalikarhulumente

iimali zikarhulumente

impuphuma, uphuphumo

35

Page 37: isiXhosa terminology booklet

food-aid programme

food chain

food security

for attention

force of gravity

foreign exchange

forward planning

fossil fuels

foster care

framework

free market system

free enterprise system

inkqubo yoncedo ngokutya

uxhomekeko lwendalo kwenye ngokutya

ubukho bokutya

mayiqwalaselwe, iya kulo ulandelayo, qaphela

umbizane womhlaba

utshintsho lwemali yamanye amazwe, unaniselwanonamazwe angaphandle ngemali

ucwangciselo lwekamva, ucwangciselo lwengomso

into eyayiphila yajika yaba sisibaso, izibaso ezisuselakwinto eyayiphila

ukhuliso lomntwana ongengowakhongokusemthethweni

isicwangciso-nkqubo, isikhokelo, inkqubo-sikhokelo

inkqubo yorhwebo oluvulelekileyo

inkqubo yoshishino oluvulelekileyo

36

Page 38: isiXhosa terminology booklet

37

fruitless expenditure

functional financial training

funding sub-committee

fundraising

inkcitho engenanzuzo

uqeqesho kusetyenziso-mali

ikomitana yezoncedo-mali

unyuso lwengxowa-mali

Page 39: isiXhosa terminology booklet

galaxy (IT)

gang-rape

gangs

gangsterism

gangsterism activities

gas store

government of national unity

gender equality

gentleness

general administrative services

general enquiries

general surgeon

isiphaluka sentungelwano

udlwengulo ngokupakelwa, udlwengulo sisininzingaxeshanye

amaqela emigewu, izihange, oonqevu,imigulukudu

ubugewu

izenzo zobugewu

uvimba womoya, istora somoya, ivenkile yerhasi

urhulumente womanyano lwesizwe, urhulumentewobumbano lwesizwe

ulingano ngokwesini

ubulali

iinkonzo zolawulo ngokuphangaleleyo, iinkonzolawulo jikelele

imibuzo ngokubanzi, imibuzo ngokuphangaleleyo,imibuzo gabalala

ugqirha wotyando

G

38

Page 40: isiXhosa terminology booklet

general ward

ghost workers

global warming

government immovable asset management

grassroots

green paper

gross income

growth rate

growth in beneficiaries

gruesome memories

gynaecologist

iwadi kawonke-wonke

izikhundla zengqesho ezihlawulelwa zingenabantu

ubushushu besibhakabhaka, ukunyuka kobushushubehlabathi

ulawulo lwempahla yexabiso karhulumenteengasuswayo

ingqalo, intsukaphi

iphepha logayo-zimvo ngomthetho

umvuzo ongatsalwanga, umvuzoongaxhuzulwanga

isantya sokukhula, isantya sohlumo

ukukhula kwenani labancedwayo, ukwanda kwenanilabaxhamlayo

iinkumbulo ezimasikizi

ugqirha wezamabhinqa, ugqirha wezenzalowamabhinqa

39

Page 41: isiXhosa terminology booklet

hands-on training

harassment

harmonious home

hearing

help desk

help desk support

heritage

heritage resources management

high care

high care unit

householder

households

uqeqesho ngokusebenza

ungcungcuthekiso

ikhaya elinoxolo

umanyelo-zimvo, uviwo-zimvo

icandelo loncedo, abezoncedo, abazenkxaso

icandelo loncedo nenkxaso, inkxaso yecandeloloncedo

ilifa lemveli, ilifa lendalo

ulawulo lwezixhobo zelifa lemveli, ulawulo lwezintoezililifa lemveli

inkathalelo ekwizinga eliphezulu

icandelo lezigulo ezimandundu

umnini-mzi

ezangaphakathi

H

40

Page 42: isiXhosa terminology booklet

41

house of assembly

human capital development

human rights culture

igumbi lentlanganiso, indlu yowiso-mthetho

uphuhliso lwezakhono zabasebenzi

inkqubo yamalungelo oluntu

Page 43: isiXhosa terminology booklet

icon

ill-considered plan

implement

inaugural

in-camera

inflation

induction

industry

industrial court

industrial mass action

industrial relations section

infrastructure

infrastructure investment

isisele senyathi

isicwangciso esingacingisiswanga

zalisekisa, phumeza, fezekisa, sebenzisa, milisela

ukuvula ngokusesikweni, ukwazisa ngokusesikweni,ukumisela ngokusesikweni

ekhusini, bucala

ukunyuka nokuhla kwamaxabiso

ungeniso, uqhelaniso, ukufakwa ekhaya

imizi-mveliso, ezoshishino

inkundla yeembambano zezabasebenzi

uqhankqalazo lwabasebenzi

icandelo lobudlelane bezoshishino

izibonelelo, izixhobo, amaziko

utyalo-mali kwizibonelelo, utyalo-mali kwizixhobo

I

42

Page 44: isiXhosa terminology booklet

in-house training

in-patients

in-patients waiting area

information technology

in-service training

intelligence service

intensive care unit

intergrate

internal audit

internist

irregular expenditure

uqeqesho lwangaphakathi

abanyangwa ngaphakathi

indawo yokulindela yabanyangwa ngaphakathi

ulwazi ngobugcisa, ezobunzulu-lwazingobuchwepeshe, ezeteknoloji

uqeqesho ngokusebenza

inkonzo yobuntlola

icandelo labagula kakhulu, icandelo leziguli ezidingauhoyo olumandla

ukuhlanganisa, ukudibanisa, ukumanyanisa

uphicotho-zincwadi lwangaphakathi

ingcali efikayo, ingcali ethunyelweyo

nkcitho engafanelekanga, inkcitho engekhomgaqweni

43

Page 45: isiXhosa terminology booklet

jazz

juristic entities

intambula, umngqungqo, ijezi

amaqumrhu asemthethweni

key measurable objective

key perfomance area

key performance indicator

injongo engudoqo elinganisekayo

inkalo engundoqo yokwenziwa komsebenzi

isibonisi sokungundoqo okwenziweyo, isibonisisomsebenzi ongundoqo owenziweyo

laboratory information management system

labour broker

labour intensive industry

laissez faire

land acquisition grant

land audit

inkqubo yolawulo lweenkcukacha zaselebhu

iqumrhu lezemisebenzi, i-arhente yezemisebenzi

imveliso enika imisebenzi, umzi-mveliso oqeshauninzi

urhwebo olukhululekileyo

isibonelelo-mali sothengo-mhlaba

uphicotho lomhlaba

J

K

L

44

Page 46: isiXhosa terminology booklet

land fill site

land reform

land scape

land surveyor

land surveying

language audit

language demographics

law

left wing

legacy

legal services

legend

legislative drafting

itiphu

umiso lwemihlaba ngokutsha, hlaziyo lwenkquboyolwabiwo-mhlaba

imbonakalo-mhlaba

unocanda

ucando lomhlaba

uvavanyo-zimvo ngosetyenziso-lwimi, uphicotholosetyenziso-lwimi

iinkcukacha-manani zolwimi kwingingqi

umthetho (gabalala)

untamo-lukhuni

ilifa, imbali, umzila

iinkonzo zomthetho

ikhwahla, iqhawe, imbalasane

uqulunqo lwemithetho

45

Page 47: isiXhosa terminology booklet

literal art

local authority administration and regulation

local authority

local authority support services

local economic development

local government

lunar eclipse

uncwadi lobugcisa

ulawulo lwamagunya nemigaqo ekuhlaleni

ugunyaziwe wokuhlala, usomagunya wengingqi

iinkonzo zenkxaso kumagunya asekuhlaleni

uphuhliso lwezoqoqosho ekuhlaleni

ulawulo ekuhlaleni, urhulumente wamakhaya,urhulumente wommandla, umasipala

ukufiphala kwenyanga

46

Page 48: isiXhosa terminology booklet

main appropriation

main budget

maladministration

malpractice

management support

mandate

mass action

mass voter education

mechanical engineering

media release

medium-term expenditure framework (MTEF)

menopause

metropole

ulwabelo-mali olungundoqo

uhlahlo-lwabiwo-mali olungundoqo, uhlahlo-maliolungundoqo

ulawulo olugwenxa

izenzo ezigwenxa

inkxaso yolawulo, inkxaso yeziphatha-mandla

umyalelo ngokwasemthethweni, ugunyaziso

uqhankqalazo lwesininzi, intatho-nxaxheba sisininzi

imfundiso yoluntu ngovoto

ubunjineli bezokukhanda

ingxelo kumajelo eendaba

isikhokelo senkcitho-mali yesiqingatha sonyaka

ukuphelelwa yinzala kwababhinqileyo

isithili sesixeko, umasipala ombaxa

M

47

Page 49: isiXhosa terminology booklet

metropolitan development forum

metropolitan coordinating forum

micro financing

migrant labour museum

ministry

misconduct

mission

museum

museum specialist service

museum technical service

iforam yophuhliso lwesixeko

iforam yoququzelelo yesixeko

imali-mboleko encinci, uncedo ngeemali ezincinci,umatshonisa

iziko lolondolozo lwembali yabasebenziabafudukayo

iofisi yomphathiswa

ukuziphatha okungamkelekanga

umnqophiso, udaba, idinga

iziko lolondolozo lwembali

inkonzo ekhethekileyo yolondolozo lwembali

inkonzo yobuchwepheshe bolondolozo lwembali

48

Page 50: isiXhosa terminology booklet

national qualifications framework

national coat of arms

national revenue count

national symbols

neighbourhood development grant

neighbourhood watch

net asset

net book value

nett density criteria

newsflash

not transferable

national orders

natural heritage

isikhokelo seziqinisekiso zemfundo sesizwe

uphawu lorhulumente wesizwe

iakhawunti yengeniso-mali yesizwe

iimpawu zesizwe, isimboli zesizwe

isibonelelo-mali sophuhliso lwamazwe angabamelwane

usolomzi wengingqi

impahla yexabiso eseleyo, iasethi eseleyo

ixabiso elishiyekileyo ngokwencwadi, ixabisoelishiyekileyo ngokwesikhokelo soxabiso

indlela yokumisela ubungakanani bengxinano

iindaba ezikhawulezileyo

akunakudluliselwa komnye umntu

iimbasa zesizwe

indalo elilifa

N

49

Page 51: isiXhosa terminology booklet

occupational therapy

occupational band

order paper

office bearers

off-line editor

on-line editor

out-patients

overnight ward

ulungelelaniso emsebenzini, unyango emsebenzini

inqanaba lomsebenzi, isikhundla emsbenzini

iphepha loluhlu, iphepha leodolo, iphepha lokuoda

abantu abasezikhundleni

umhleli wokuqala

umhleli wokugqibela

izigulane ezinyangwa zingaphandle

iwadi yabalaliswa ubusuku obunye

O

nature reserve draft management plan

nature reserve

isicwangciso solawulo lolondolozo lwendaloesiqulunqwayo

ulondolozo lwendalo

50

Page 52: isiXhosa terminology booklet

parastatals

perfomance indicator

personnel development

plaster of paris

preferential procurement

principal personnel officer

proclamation

protocol

protocol observed

provisioning administration

public entity

public works

amacandelo azimeleyo karhulumente, iinkampaniezizimeleyo zikarhulumente

isibonisi sokwenziwayo,umsebenzi obonisa okwenziweyo

uphuculo lwezakhono zabasebenzi

isamente yokubopha abophukileyo

inkqubo yeentengo, inkqubo yokufumana abaniki-zinkonzo

igosa labasebenzi eliyintloko, igosa labasebenzieliphezulu

umpoposho (kwezomthetho), isibhengezo (gabalala)

ulandelo-mgaqo, ulandelelaniso, iprothokholi

ngqanga neentsiba zayo, ingqalelo landelo-mgaqo

ulawulo lwezibonelelo

iqumrhu likarhulumente, iqumrhu loluntu, iqumrhuelimele uluntu

imisebenzi karhulumente, imisebenzi yoluntu

P

51

Page 53: isiXhosa terminology booklet

reception

receivables

reference

renewable energy

resources

resuscitation

revenue account

right of admission reserved

risk management

road show

road infrastructure

indawo yokufikela, indawo yolwamkelo

ezifumanekayo, ezilindelekileyo

isalathiso, isingqiniso

iziniki-mandla ezivuselelekayo

izibonelelo, imithombo, amajelo, izixhobo, ubuqili

uphiliso ngokutsha, uvuselelo, ubuyiselo

iakhawunti yengeniso-mali

akungeni nje nabani, kungenwa ngemvume,kungena ofanelekileyo

ulawulo lomngcipheko, ulawulo lobungozi

utyelelo-luntu, iphulo lokuya eluntwini

ubonelelo lwezeendlela, izixhobo zezeendlela

R

Q

52

Page 54: isiXhosa terminology booklet

San National Language Board

safety and security

SCOPA

service provider

salary level

salary notch

saving

seconded official

serial number

iBhodi yeeLwimi zesiQhakancu yeSizwe

ukhuseleko nogcino-cwangco, ukhuselonokhuseleko

ukhala ojongene nendlela asebenza ngayourhulumente

umnikezeli ngeenkonzo, umniki-ziinkonzo

inqanaba lomvuzo

umvuzo wonyaka uwonke

imali engasetyenziswanga, imali egciniweyo,ulondolozo

igosa lemboleko, igosa eliweliselwe kwelinye icandelo

inombolo yemveliso, inombolo yesiriyali

Road Transportation Board

rule

iBhodi yoLawulo lwezoThutho eziNdleleni

umgaqo, ummiselo,ulawulo

S

53

Page 55: isiXhosa terminology booklet

service benefit package

sewerage

sexual harrassment

shift commander

shift manager

shift officer

shared audit committee

sluice room

social capital

social capital development

social cluster

social science

imfanelo esisixa-mali yomsebenzi, isixa-maliesiyimbuyekezo yomsebenzi

ugutyulo

ukuncwasa ngokwesondo, ungcungcuthekisongokwesondo

iKhomanda yamaxesha okusebenza, umlawuliwamaxesha okusebenza

umlawuli wamaxesha okusebenza

igosa lamaxesha okusebenza

ikomiti yophicotho-ncwadi eyindibanisela

igumbi lokucocela, igumbi levasi, isilusi

ezoluntu, ubudlelane noluntu

uphuhliso loluntu

indibaniselwano yoluntu, indibano yoluntu

ezobunzulu-lwazi ngezentlalo yoluntu

54

Page 56: isiXhosa terminology booklet

social security

social security grant

socio economic status

soiled linen

solar eclipse

solar system

South African Qualifications Authority

Southern Cape

special investigation cabinet assignment (SICA)

special programme officer

speed humps

sports clubs

ukhuseleko loluntu

isibonelelo-mali soluntu

izinga lezoqoqosho loluntu

ilineni emdaka, izinto zokwandlala ezimdaka

ukufiphala kwelanga

ilanga nezijikelezi zalo, inkqubo yamandla elanga,inkqubo yombane welanga

iGqiza leziQinisekiso zeMfundo loMzantsi Afrika, iGunya-bantu leziQinisekiso zeMfundo loMzantsi Afrika

umzantsi-kapa

uphando olulodwa lwekhabhinethi

igosa lenkqubo ekhethekileyo, igosa lenkquboyexeshana

iingqolo zonyanzeliso thobo-santya

amaqela emidlalo

55

Page 57: isiXhosa terminology booklet

staff establishment

staff performance management system

stakeholders

standard contract

standing committee

starters

state of the nation address

statistics

station commander

strategy

strategic operations management support

abasebenzi ngokwezikhundla, inani labasebenzielimiselweyo

inkqubo yolawulo lwendlela yokusebenzakwabasebenzi

amahlakani entsebenziswano, amaqabaneentsebenziswano, abaxhasi

isivumelwano sengqesho esiqhelekileyo, ikhontrakthieqhelekileyo

ikomiti emiyo, ikomiti elawulayo

izandlalela-sidlo

intetho kamongameli yesizwe, intetho kamongameliyokuvula ipalamente

inkcazo-manani, iinkcukacha-manani

umphathi-sikhululo, umastishi

inkqubo-qhinga, icebo, iqhinga, indlela, ubuqili,ubuchule

inkxaso yolawulo lwezobuchule bokusebenza

56

Page 58: isiXhosa terminology booklet

57

strategic planning

strategic support services

street field workers

structural engineering

structure

sub-council

sub-directorate

summit

superintendent

supervisor

supply chain management

isicwangciso-qhinga

iinkonzo zenkxaso yobuchule bokusebenza

abasebenzi abenza uphando esitalatweni

injineli yezolwakhiwo

iqumrhu, isakhiwo, ubume

ibhungana

ulawulo olungaphantsi kolunye

ingqungquthela, imbizo

intsumpa

umphathi, umcebisi

lawulo lweentengo

Page 59: isiXhosa terminology booklet

tabling

tape measure

technic

technical

technician

technology

tender

terms of reference

thesis

toilet

traffic centre

traffic safety

transfer payment agreement

ukwandlala intetha, ukwandlala ingxelo, ukunika

ulutya lokulinganisa

iqhinga, ubuchule, ubugcisa

-obuchwepheshe

ingcali, usochwepheshe, igcisa

ubuchwepheshe, iteknoloji

uniko, ithenda, uniko-xabiso

imigqaliselo, imiqathango yesivumelwano

uphando-ngqangi

igumbi lokunya, igumbi lokutuwa, igumbi lokuzinceda,igumbi lokuzithuma

iziko lezothutho ezindleleni, iziko lezithuthi ezindleleni

ukhuseleko ezindleleni

isivumelwano sentlawulo-mali

T

58

Page 60: isiXhosa terminology booklet

transparency

transparent

treasurer

treasury

treated effluent

turn around strategy

trust account

trustees

tunnel

-kuhleni, -nyaniseko

-bonakalayo, -cacileyo, -khanyayo

unongxowa-mali, unondyebo

ulawulo-mali, ulondolozo-mali,

amanzi ogutyulo acociweyo

ubuchule botshintsho, ubuchule boguqulo-zinto,iqhinga lokusabela

iakhawunti yequmrhu, itrast akhawunti

abathenjwa, ootrasti

imbombo, itonela

59

Page 61: isiXhosa terminology booklet

unemployment insurance fund

unfair labour practise

unitary

uranus

utility services

ingxowa-mali ye-inshorensi yaxa uphelelwengumsebenzi

inkqubo engenabulungisa emsebenzini

-hlukeneyo, -pheleleyo, -dibeneyo

umathambeka

iinkonzo eziluncedo kuluntu

values

value for money

veinous pressure line

veterinary

VIP

visual art

iimpawu zentsulungeko

umgangatho ngokwemali, umgangatho ngokwexabiso

idriphu

unyango lwezilwanyana

abakhethekileyo, ababalulekileyo, abahloniphekileyo

ubugcisa bezandla, imizobo, -qingqiweyo, -bunjiweyo

U

V

60

Page 62: isiXhosa terminology booklet

wall of fame

walk-in centre

warrant of arrest

waste generator

waste treater

waste treatment

website

westcoast

white paper

winelands

workshop

udonga lwendumasi

iziko loncedo

umsila wengwe, isigunyaziso sokubanjwa

umdali wenkunkuma, into edala inkunkuma

umsebenzi wenkunkuma, into yokusebenzainkunkuma

ukusetyenzwa kwenkunkuma

uvimba-nkcukacha weintanethi, idilesiyeenkcukacha ezifumaneka ngeintanethi,iwebhusayithi

unxweme lwentshona

iphepha lengcaciso ngomthetho osayilwayo,iphepha lengcaciso ngomgaqo osayilwayo

amasimi emidiliya, iindawo zomdiliyaomfaxangiweyo

ucweyo, ulwabelwano ngamava, indawoyokusebenzela

W

61

Page 63: isiXhosa terminology booklet

Y

Z

First published in 2013Copyright of the Departmentof Cultural Affairs and Sport,

Terminology Development, Western Cape

62

x-ray

xenophobia

igesi, ifoto yegesi

ucalucalulo ngokobuzwe, intiywano ngokobuzwe

X

Page 64: isiXhosa terminology booklet

Uphuhliso lwesiGama sesiXhosa eNtshona Koloni/ IsiXhosa

Terminology Development in Western Cape

Sibhalele / Write to us: Private Bag X9067, Cape Town 8000

Sindwendwele / Visit us: Protea Assurance Building,

Greenmarket Square, Cape Town

[email protected] www.westerncape.gov.za/dcas

nezemiDlalo

ImiCimbi yeNkcubeko

UrhulumenteweNtshona Koloni