ISO 14001 SUNU.pdf

1

1

EVRE YNETM SSTEMISO 14001:2005

Prof. Dr. Fatih M. Botsal

Prof.Dr. Fatih M. Botsal2

EVRE

Bir kuruluun faaliyetlerini iinde yrtt hava, su, toprak, doal kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluu, insan ve bunlar arasndaki faaliyetleri iine alan ortamdr.


EVRE

nsann yeryzndeki faaliyetleri evre sorunlarna neden olmaktadr.


EVRE N TEHLKELER Kaynaklarn israf Doal ekolojik dengenin bozulmas nsan salna olumsuz etki


EVRE ETKLER Sera Etkisi-Kresel Isnma Ozon tabakasnda delinme Hayvan ve bitki trlerinde azalma Ekolojik dengede bozulma Asit yamurlar Su kirlilii Toprak kirlilii Doal kaynaklarn tkenmesi Grlt


HAVA

Zararl Emisyon (Yanma gazlar, zehirli gazlar, partikl) Scak ileme ile, frn veya iten yanmal motorlarda yanma, kimyasal reaksiyonNLEMLER Yanma verimliliinin izlenmesi Yakt sarfiyatnn izlenmesi Enerji tasarrufu Hava kirlilii izleme (NOx,partikl, SO2) Faaliyetleri kontrol ederek zararl emisyonu nleme

2


GRLT VE TTREM Yapsal nedenlere bal Beklenilmeyen nedenlere balNLEMLER Grlt kaynaklarnn belirlenmesi ve Srekli zleme Grlt ve titreim absorbsiyonu-izolasyonu Grlt Haritas karma Uygun koruyucu donanm kullanm


TOPRAK

Ya, kimyasal maddeler, ar metaller, radyoaktivite, gbre, tarm ilalar ile kirlenme

Yer alt depolar veya yer st faaliyetlerden kirlenme

NLEMLER Kimyasal madde kullanmnn izlenmesi Toprak kirlenmesini izleme Faaliyetleri kontrol ederek toprak

kirlenmesini engelleme


SU

Soutma, ykama, temizleme ve dier endstriyel kullanmlarda tasarrufa uyulmamasNLEMLER Su tasarrufu ile ilgili uygulamalar Su Kullanmnn izlenmesi Atk suyun deerlendirilmesi Su kullanlmayan alternatif retim teknikleri Kimyasal/Biyolojik Artma


ATIKLAR

Tehlikeli Atklar (Ya, tarm ilac, zehirli, koroziv, parlayc, patlayc, nkleer, toksik, maddeler, ar metal, laboratuar ve tbbi atklar, reaktif maddeler) Tehlikeli Olmayan (Kat, cam, metal, ofis ve kafeterya atklar) Kontroll Atklar (Gizli dokmanlar, ilalar) rn atklar (kullanlm rnler, ambalaj atklar, hurdalar)


ATIKLAR

NLEMLER rnlerin klasifikasyonu Alternatif rn kullanma retim proseslerinde atk azaltmaya ynelik hassasiyet Geri Dnm salama Kullanmn izlenmesi retim vb. Faaliyetlerin Kontrol Atk kontrol faaliyetleri Yakma, kontroll yok etme, geri dnm,

deerlendirme vb. faaliyetler


ENERJ Istma, soutma, piirme, retim,

havalandrma, buhar retimi, tamaNLEMLER Enerji kullanmnn zlenmesi Enerji tasarrufu uygulamalar Personelin Bilinlendirilmesi Alternatif enerji kaynaklar kullanm

3


DOAL KAYNAKLAR Hammadde ve Doal kaynaklarn israfNLEMLER Malzeme kullanmnn/firelerin zlenmesi Malzeme tasarrufu uygulamalar Personelin Bilinlendirilmesi Alternatif malzemeler kaynaklar kullanm


GER DNM Plastikler Kat-Mukavva Ampuller Tehlikeli ve zehirli atklar Kullanlm ya nk jet kartular Teneke kutular Bataryalar Cam


EVRE N ULUSLAR ARASI FAALYETLER

1972 Stockholm BM nsan evresi Konferans 1987 BM Ortak geleceimiz raporu ile Srdrlebilir Kalknma 1985 Ozon Tabakasnn Korunmasna dair Viyana Konferans ve Szlemesi(1988) 1987 Montreal Protokol (1 Ocak 1989 yrrlk) 1991 ISO 14000 Serisi iin ilk toplant 1992 Rio Deklerasyonu 1994- BSI 7750, EMAS, ISO 14000 Serisi Standartlar


SRDRLEBLR KALKINMA Gelecek nesillerin gereksinimlerini karlama yeteneini

engellemeden bugnn gereksinimlerini karlayan gelime.

Ne evre iin sanayiden, ne de sanayi iin evreden vazgemektir.

Doa atalarmzdan bize miras deil torunlarmzn bize emanetidir. (Kzlderili Atasz)


SRDRLEBLR KALKINMA Gelecek nesillerin gereksinimlerini karlama yeteneini

engellemeden bugnn gereksinimlerini karlayan gelime.

Ne evre iin sanayiden, ne de sanayi iin evreden vazgemektir.

Doa atalarmzdan bize miras deil torunlarmzn bize emanetidir. (Kzlderili Atasz)


EVRE YNETM SSTEM evre politikas ve amalarn gz nnde tutarak rn ve

hizmetlerinin evre zerindeki etkilerini kontrol altnda tutarak evre ynnden baarl icraatlar gerekletirme.

4


NN YS? Mterilerin evre konusundaki duyarll Kayplar azaltma, Tasarruf ve Maliyetleri Drme istei Yasal Gereklilikler Destekler AB vb. piyasalarn talepleri Rekabette avantaj Sosyal Sorumluluk evrenin snr yoktur


ISO 14001 STANDARDI

evre ile ilgili uygulamalarda baarl olmak (evresel Baar)

Belge alarak evresel Baary Kantlama


ISO 14001 STANDARDI

Belgelendirmeye esastrEKLER EK-A Standardn kullanm ile

ilgili klavuz EK-B IS0 1400 serisindeki YS

Standartlar EK-C ISO 9000 ve ISO 14000

Aras iliki


DER YS STANDARTLARI EMAS : Eco Management and Audit Scheme

(AB yelerine ynelik, belirli sektrlere uygulanr. Firma iindeki belirli blmlerin denetimi sz konusudur) BSI 7750

ISO 14001in temelini oluturur1994 te yaynland1996da yrrlkten kaldrld


EVRE MEVZUATI

1982 Anayasas (56,57,63, 166 ve 169. Maddeler) evre Kanunu (1983) Umumi Hfzshha Kanunu Belediyeler Kanunu evre kanununa istinaden karlan ynetmelikler


1982 ANAYASASI 56. MADDE

evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve evre kirlenmesini nlemek devlet ve vatandalarn devidir.........

Herkes salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkna sahiptir.

5


KANUNLAR

EVRE KANUNU Kara Avcl Kanunu Hayvanlar Koruma Kanunu Orman Kanunu Milli Parklar Kanununu Toprak Koruma ve Arazi Kullanm Kanunu


EVRE KANUNU

Ama: evrenin Korunmas, yiletirilmesi, Doal Kaynaklarn rasyonel kullanm, toprak, su ve hava kirlililiinin nlenmesi, gelecek kuaklara salkl bir evre braklmas


EVRE KANUNU

evreyle ilgili tedbirler ED Artma tesisi zorunluluu letme zni Faaliyet Durdurma yetkisi evre ile ilgili kurulllar, Cezai hkmler


YNETMELKLER ED Ynetmelii Atk Yalarn Kontrol Ynetmelii Ambalaj Ve Ambalaj Atklarnn Kontrol Ynetmelii Su Kirlilii Kontrolu Ynetmelii Hafriyat Topra, naat ve Yknt Atklarnn Kontrol

Ynetmelii Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirlilii Ynetmelii evresel Grltnn Deerlendirilmesi ve Ynetimi

Ynetmelii (2002/49/EC) Zararl Kimyasal Madde ve rnlerinin Kontrol Ynetmelii


YNETMELKLER Toprak Kirliliinin Kontrol Ynetmelii Endstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmelii Tbbi Atklarn Kontrol Ynetmelii Benzin Ve Motorin Kalitesi Ynetmelii (2003/17/AT ile deiik 98/70/AT) Atk Pil Ve Akmlatrlerin Kontrol Ynetmelii Radyasyon Gvenlii Ynetmelii Gemilerden Atk Alnmas ve Atklarn Kontrol Ynetmelii Ara Muayene stasyonlarnn Almas, letilmesi ve Ara Muayenesi Hakknda Ynetmelik


YNETMELKLER Maden Kanunu Uygulama Ynetmelii Maden Kanununun I (a) Grubu Madenleri ile ilgili Uygulama Ynetmelii Trafikte Seyreden Motorlu Kara Tatlarndan Kaynaklanan Egzoz Gaz Emisyonlarnn Kontrolne Dair Ynetmelik

6


YNETMELKLER Tarmsal kaynakl nitrat kirliliine kar sularn korunmas ynetmelii Tehlikeli Maddelerin Su ve evresinde Neden Olduu Kirliliin Kontrol Ynetmelii (76/464/ AB) Kentsel Atksu Artm Ynetmelii Yzme Suyu Kalitesi Ynetmelii (76/160/AB) mesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yzeysel Sularn Kalitesine Dair Ynetmelik (79/869/AB ile deiik 75/440/AB) Doal Mineralli Sular Hakknda Ynetmelik


YNETMELKLER Kyceiz Gl Ve Dalyan Kanallarnda alacak Tama Aralar Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmas Hakknda Ynetmelik Avlaklarn Kuruluu Ynetim Ve Denetim Esas Ve Usulleri le lgili Ynetmelik Aalandrma Ynetmelii (Revize) Nesli Tehlike Altnda Olan Yabani Hayvan ve Bitki Trlerinin Uluslararas Ticaretine likin Szlemenin Uygulanmasna Dair Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik Av Koruma Grevlilerinin Klk Kyafetleri Hakknda Ynetmelik Yaban Hayat Koruma ve Yaban Hayat Gelitirme Sahalar le lgili Ynetmelik


TEBLLER Motorlu Kara Tatlarnn Egzos Emisyonlarnn lm ve Denetimine likin Teblide Deiiklik Yaplmas Hakknda Tebli Ozon Tabakasn ncelten Maddelerin hracatna likin Tebli evrenin Korunmas Ynnden Kontrol Altnda Tutulan Yakt ve Atklara likin Tebli evrenin Korunmas Ynnden Kontrol Altnda Tutulan Kimyasallara likin Tebli EVRENN KORUNMASI YNNDEN KONTROL ALTINDA TUTULAN ATIKLARA LKN TEBL evrenin Korunmas Ynnden Kontrol Altnda Tutulan Kimyasallara likin Tebli evrenin Korunmas Ynnden Kontrol Altnda Tutulan Yaktlara likin Tebli


ISO 14001E GE N ADIMLAR

Uygulama Karar Yeil Takm (Green Team) n Gzden Geirme Politika ama ve hedeflerin belirlenmesi Eitim YSnin Oluturulmas Dokmantasyon ve Kaytlama


N GZDEN GERME YS Kapsamndaki Temel Ve Destek lemlerin Belirlenmesi Temel Ve Destek lemlerin Girik Ak Diyagramlar Ktle Dengesi:

Giren ktle=Tketilen/Kullanlan ktle+ Depolanan/Biriktirilen ktle+kan ktle evre Boyutlarnn Belirlenmesi Uygulanabilir Yasal Gerekliliklerin belirlenmesi nemli evre Boyutlarnn Belirlenmesi


GR IKI AKI DYAGRAMI

Fotokopi lemiKat

Enerji

Toner

Fotokopi dokmanlar

Atk Kat

Atk TonerKoku

7


EVRE BOYUTLARI

lem Adm Etkeni Oluturan elaman tr

(girdi/kt) evresel Etkisi nsan Salna Etki mekanizmas

(Temas, Soluma, Yutma) ve etki dzeyi

evreye etki ekli (su, hava, toprak) ve etki dzeyi




KMYASALLAR VE MALZEMELER Birim Zamanda Kullanlan Miktar Maruz Kalan (alanlar, Toplum, evre) Maruz Kalma Sresi Ve Skl nsan Salna Etki mekanizmas (Temas, Soluma, Yutma) evreye etki ekli (su, hava, toprak kirlilii) Kullanlabilecek Koruyucu Gvenlik Tehizat


EVRE ETKENLERNN AIRLIININ DEERLENDRLMES

Maruz Kalan iin iddet, maruz kalma olasl, korunma dzeyi

Toplam ncelik dzeyi= iddet* maruz kalma olasl*korunma dzeyi


ISO 14001:2005

Bir dizi evre ynetim tekniklerinin sistemli bir ekilde benimsenmesi ve uygulanmas, ilgili btn taraflar iin en uygun sonularn ortaya kmasna katkda bulunabilir.

Ancak, bu standardn benimsenmesi, tek bana, evreyle ilgili en uygun sonularn ede edilmesine garanti etmez.

evresel amalara ulamak iin, evre ynetim sistem, uygun ve ekonomik bakmdan mmkn olan hallerde kurulular, mevcut en iyi tekniklerin uygulanmasn ve bu tekniklerin maliyet etkinliklerini gz nnde bulundurmay tevik edebilir.

8


ISO 14001:2005

Her ne kadar bu standardn unsurlar, kalite,i sal ve gvenlii,mali ve risk ynetimi gibi dier ynetim sistemlerinde yer alanlarla uyumluluk ve btnlk arz etse de bu standart, bu tur ynetim sistemlerine zel artlar ihtiva etmez.

Bir kuruluun ,bu standardn artlarn karlayan bir evre ynetim sistemi kurmas iin, sahip olduu ynetim sistemini veya sistemlerini uyarlamas da mmknd.

Ancak, istenen amaca ve yer alan ilgili taraflara bal olarak,ynetim sisteminin deiik unsularnn uygulanmasnn deiiklik gsterebilecei gz nnde bulundurulmaldr.


ISO 14001:2005

evre ynetim sisteminin ayrnt ve karmaklk seviyesi,ne dereceye kadar dkmante edilecei ve bunu iin ayrlan kaynaklar,sistemin kapsam, bir kuruluun bykl ve faaliyetlerinin,rnlerinin ve hizmetlerinin yaps gibi baz faktrlere baldr. Bu durum, zellikle ,kk ve orta byklkte iletmeler iin geerli olabilir.


ISO 14001 Maddeleri

4.3.Planlama4.3.1.evre Boyutlar4.3.2.Yasal ve Dier artlar4.3.3.Amalar hedefler ve

programlar

4.4.Uygulama ve Faaliyetler4.4.1. Kaynaklar grevler sorumluluk ve yetki4.4.2. Uzmanlk Eitim ve Farknda Olma4.4.3. letiim 4.4.4. Dokmante Etme4.4.5. Dokmanlarn Kontrol4.4.6. Faaliyetlerin kontrol4.4.7. Acil Durum Hazrl ve Mdahale

Balang

4.2. evre Politikas

4.5.Kontrol Etme4.5.1.zleme ve lme4.5.2. Uygunluun Deerlendirilmesi4.5.3.Uygunsuzluk Dz. ve nl. Faaliyet4.5.4. Kaytlarn Kontrol4.4.5.YS Tetkikleri

4.6.Ynetimin Gzden Geirmesi

Srekli yile tirme


1. KAPSAM

Bu standart,bir kuruluun,ykml olduu yasal ve dier artlar dikkate alan politika ve amalar gelitirmesine ve uygulamasna imkan veren bir evre ynetim sistemi iin gerekli artlar ve nemli evre boyutlar hakknda bilgiyi kapsar.Bu standart,kuruluun kontrol altnda tutulabildii ve etkileyebildii evre boyutlarna uygulanr.Bu standardn kendisi,zel evre baars kriterleri tespit etmez.


1.KAPSAM

a) Bu standart, aadaki hususlar amalayan herhangi bir kurulua uygulanabilir.Bir evre ynetim sisteminin oluturulmas,uygulanmas,srdrlmesi ve iyiletirilmesi,b) Kurulu tarafndan beyan edilen evre politikasna uymann taahht edilmesi, c) Aadaki hususlardan herhangi birisi yoluyla bu standarda uyun gsterilmesi,

z belirleme ve z beyanda bulunulmas, Mteriler gibi,ilgili taraflarla olan uyumun doruluunun aratrlmas, Kuruluun dndaki br tarafa oz beyann doruluunun aratrlmas, Harici bir kurulu tarafndan evre ynetim sisteminin belgelendirilmesinin/tescilinin aratrlmas.


2.ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Herhangi bir standarda atf yaplmamtr. Bu madde nceki baskyla (ISO 14001:1996) madde numaralandrlmasnn uyumu amacyla burada yer almtr.

9


TERMLER VE TARFLER3.1 Tetkiki

Bir tetkiki yapabilmeye yetkili uzman kii. (ISO 9000:2000. Madde 3.9.9)3.2 Srekli yiletirme

Kuruluun (Madde 3.16) evre politikasna (Madde 3.11) uygun olarak, genel evre baarsnn (Madde 3.10) arttrlmasn salamak amacyla evre ynetim sisteminin (Madde 3.8) srekli olarak iyiletirilmesi. Not: Bu srecin, faaliyetin tm alanlarnda ayn zamanda gerekletirilmesi zorunlu deildir.

3.3 Dzeltici faaliyetTespit edilen bir uygunsuzluun (Madde 3. 15) sebebinin ortadan kaldrlmas faaliyeti.

3.4 Dokman Bilgi ve onun bulunduu ortam Not 1 : Ortam, kat, manyetik, elektronik veya optik bilgisayar diski, fotoraf veya orijinal rnek veya bunlarn bileimi olabilir. Not 2 : ISO 9000:2000, Madde 3.7.2'den uyarlanmtr.


TERMLER VE TARFLER3.5 evre

Bir kuruluun (Madde 3, 16), faaliyetlerini yrtt hava, su, toprak, doal kaynaklar, flora, fauna ile insanlar da ihtiva eden ortam ve bunlar arasndaki iliki, Not -Bu erevede ortam, kurulutan {Madde 3.16}balayarak kresel sisteme kadar geniletilebilir.

3.6 evre boyutu Bir kuruluun (Madde 3.16), evre (Madde 3.5) ile etkileime girebilen faaliyetlerinin veya rnlerinin veya hizmetlerinin bir eleman. Not -nemli evre boyutu, nemli bir evresel etkiye (Madde3.7) sahiptir veya sahip olabilir.

3.7 evresel etki Ksmen veya tamamen, bir kuruluun (Madde 3.16) evre boyutlarndan (Madde 3.6) kaynaklanan, evreye (Madde 3.5) yapt olumlu veya olumsuz herhangi bir deiiklik.


TERMLER VE TARFLER3.8 evre ynetim sistemi (YS)

Bir kuruluun (Madde 3.16) evre politikasnn (Madde 3.11) gelitirilmesi, uygulanmas ve evre boyutlarnn (Madde 3.6) bir paras. Not 1- Bir ynetim sistemi, politika ve amalar oluturmak ve bu amalar baarmak iin kullanlan birbirleriyle ilikili elemanlarn bir kmesidir. Not 2- Bir ynetim Sistemi, tekilat yapsn, planlanan faaliyetleri, sorumluluklar, uygulamalar, prosedrleri (Madde 3.19), sreleri ve kaynaklar ihtiva eder. 3.9 evre amac Bir kuruluun (Madde 3.18), gerekletirmek amacyla kendisi iin tespit ettii, evre politikasyla (Madde 3. 11) uyumlu genel evre amac.


TERMLER VE TARFLER3.10 evre baars Bir kuruluun (Madde 3.16), evre boyutlarn (Madde 3.6) ynetmede elde ettii llebilir sonular, Not .evre ynetim sistemleri (Madde 3.8) kapsamnda, sonular, kuruluun (Madde 3.16) evre politikas (Madde 3.11), evre amalar (Madde 3,9), evre hedefleri (Madde 3. 12} ve dier evre baars. artlarna gre llebilir. 3, 11 evre politikas Bir kuruluun (Madde 3. 16) resmi olarak st ynetim tarafndan beyan edilen evre baarsyla (Madde 3.10) ilgili genel niyetleri ve ynlenmesi.Not -evre politikas, faaliyetlerin ve evre amalarnn (Madde 3.9) ve evre hedeflerinin (Madde 3.12) belirlenmesi iin bir ereve salar. 3.12 evre hedefi Kurulua (Madde 3.16} veya onun blmlerine uygulanabilen, evresel amalarndan (Madde 3.9) kaynaklanan ve bu amalara ulamak iin belirlenmesi ve karlanmas gereken ay


TERMLER VE TARFLER3.13 lgili taraf Bir kuruluun (Madde 3.16) evre baarsyla (Madde 3.10) ilgilenen veya bu

baardan etkilenen kii veya grup. 3.14 tetkik

Tetkik kantn elde etmek ve kurulu (Madde 3.16) tarafndan belirlenen evre ynetim sistemi tetkik kriterlerinin ne lde yerine getirildiini tayin etmek amacyla bu kant tarafsz bir ekilde deerlendirmek iin, sistematik, bamsz ve dokmana dayal sre. .

Not - Bir ok durumda, zellikle kk kurulularda, bamsz olma durumu, denetlenen faaliyetten sorumlu olunmamasyla gsterilebilir..

315 Uygunsuzluk Bir artn yerine getirilmemesi. (ISO9000:2000, Madde 3.6.2) 3.16 KuruluKendine has grevleri ve ynetimi olan, kamuya ait veya zel, her eit firma,

teebbs, kurum veya messese, bunlarn paras veya birlemi halleri. Not- Birden ok iletme birimi olan kurulular iin, bir iletme birimi bir kurulu

olarak tanmlanabilir. 3.17 nleyici faaliyet Potansiyel bir uygunsuzluun sebebini ortadan kaldrma faaliyeti.


TERMLER VE TARFLER3.18 Kirliliin nlenmesi Olumsuz evresel etkileri (Madde3.7) azaltmak amacyla, herhangi bir kirletici eidinin veya atn olumasn, emisyonunu veya boaltmn nlemek, azaltmak veya kontrol etmek (ayr ayr veya birlikte) iin, srelerin, uygulamalarn, tekniklerin, malzemelerin, rnlerin, hizmetlerin veya enerjinin kullanlmas. Not -Kirliliin nlenmesi, kaynak kullanmnn azaltlmasn veya hi kullanlmamasn, ilemi, rn veya hizmet deiikliklerini, kaynaklarn etkin kullanmn, malzeme veya enerji ikamesini, yeniden kullanmn, geri kazanm, geri dnm, slah veya artmay ihtiva eder.3.19 Prosedr

Bir ilem veya faaliyeti gerekletirmek iin belirlenen yol .Not 1 : Prosedrler dokmante edilmi olabilir veya olmayabilir.Not 2: ISO 9000:2000, Madde 3.4.5'ten uyarlanmtr, 3.20 Kayt

Baarlan sonular belirten ve gerekletirilen faaliyetlerin kantlarn salayan dokman. (Madde 3 4), Not : ISO 9000:2000, Madde3.7.6'den uyarlanmtr.

10


4 EVRE YNETM SSTEMNN ARTLARI4.1 GENEL ARTLAR

Kurulu, bu standardn artlarna uygun olarak bir evre ynetim sistemi oluturmal, dokmante etmeli, uygulamal, devamlln salamal ve srekli iyiletirmeli ve bu artlar nasl saladn belirtmelidir. Kurulu, kendi evre ynetim sisteminin kapsamn tanmlamal ve dokmante etmelidir


4.2 EVRE POLTKASI st ynetim, kuruluun evre politikasn tanmlamal ve evre ynetim sisteminin tanml kapsam dahilinde bu politikann;

a) Kuruluun faaliyetlerinin, mahiyeti, lei ve evre etkilerine, rnlere ve hizmetlere uygun olmasn,b) Srekli gelimeyi ve kirlenmenin nlenmesine dair bir taahhd iermesini c) Kuruluun, kendi evre boyutlaryla ilgili, ykml olduu yrrlkteki yasal ve dier artlara riayet edeceine dair bir taahhd iermesini, d) evre amalarnn ve hedeflerinin tespiti ve gzden geirilmesi iin bir ereve salamasn, e) Dokumante edilmesini, uygulanmasn ve devamnn salamasn, f) Kuruluta ve onun adna alan btn kiilere duyurulmasn,g} Halkn eriimine ak olmasn salamaldr


4.3 PLANLAMA 4.3.1 EVRE BOYUTLARI

Kurulu, aadaki hususlar iin prosedr veya prosedrleri oluturmal uygulamal ve srekliliini salamaldr. A) Kuruluun, planlan veya yeni gelimeleri, yeni veya deitirilmi faaliyetleri rnleri ve hizmetleri dikkate alarak, kontrol edebildii ve etkileyebildii tanml evre ynetim sisteminin kapsam dahilinde,kendi faaliyetlerinin,rnlerinin ve hizmetlerinin evre boyutlarnn tanmlanmas.B)evre zerinde nemli etkisi veya etkileri olan veya olabilen bu evre boyutlarn dokmante etmeli ve srekli gncel tutmaldr.


4.3 PLANLAMA

4.3.1. evre Boyutlar

4.3.2. Yasal ve Dier artlar

4.3.3. evre Ama ve Hedefleri

4.3.3. evre Program/ Programlar


4.3 PLANLAMA 4.3.1 EVRE BOYUTLARI

Kurulu, kendi evre ynetim sistemini olutururken,uygularken ve srekliliini salarken,bu nemli evre boyutlarnn dikkate alndn temin etmelidir.


4.3.1 EVRE BOYUTLARI Vaziyet Plan (Tesis ve binalarn birbirine ve komulara gre

yerleimini gsterir) Yerleim Plan (Tesisler ve binalar iindeki evreyi

ilgilendiren alanlar, makinalar, bacalar, boru hatlar ve ilemleri gsterir.)

retim Ak emalar (Kalite El Kitabnda verilmitir. retimin aknda yer alan proses admlarn gsterir)

11


4.3.1 EVRE BOYUTLARI

n gzden geirmede aadaki hususlar belirlenir; Uygulanabilir Yasal Gerekliliklerin belirlenmesi YS Kapsamndaki Temel ve Destek lemlerin Belirlenmesi Temel Ve Destek lemlerin Giri k Blok Diyagramlarnn

oluturulmas Faaliyetlerde kullanlan kimyasal ve tehlikeli maddelerin

belirlenmesi ve aadaki hususlarn incelenmesi: Birim Zamanda Kullanlan Miktar, Maruz Kalan (alanlar, Toplum, evre), Maruz Kalma Sresi ve Skl, nsan Salna Etki mekanizmas (Temas, Soluma, Yutma), evreye etki ekli (su, hava, toprak kirlilii), Kullanlabilecek Koruyucu Gvenlik Tehizat.



n gzden geirmede aadaki hususlar belirlenir Gerektiinde giri k ktle dengesinin aadaki formle gre

belirlenmesi:Giren ktle =Tketilen/ Kullanlan ktle + Depolanan/

Biriktirilen ktle + kan ktle evre Boyutlarnn Belirlenmesi



n gzden geirmede belirlenen evre boyutlar dokmante edilmelidir.

lgili lem Adm, evre Boyutu , evresel Etkisi,



evre boyutunun tr bunlarla kstl olmamak zere aadaki genel kategorilerden birisidir. Gaz emisyonu, Evsel sv atklar, Yamur suyu atklar, Kimyasal sv atklar, Kat atklar, Atk Enerji, Su kullanm, Malzeme atklar, Grlt, Koku, Doal yapya zarar.



evre boyutlarnn yol at evre Etkisi; bunlarla snrl olmamak zere aadakilerdir;

nsana olumsuz biyolojik etki, Hayvanlar ve bitkilere olumsuz etki, Toprak kirlilii, Hava kirlilii, Su kirlilii, Enerji israf, Doal kaynak israf, Grnt Kirlilii.



evresel Risk Analizi sonular esas alnarak nemli evre boyutlar belirlenmelidir. nemli evre boyutlar aadakilerdir; lemler ve rnlerle ilgili kanuni ve dier artlara

aykrlklar, Kanuni ve dier artlara gre kurulu tarafndan

kontrol edilmesi gereklilii olanlar, D otoritelere bilgi verilmesi gerekenler, D otoriteler tarafndan denetime tabi olanlar. Potansiyel evre kazasna neden olabilecekler

(evresel Acil duruma yol aabilecekler),

12


4.3.2. YASAL VE DER ARTLAR

Kurulu,aadaki hususlar iin prosedr veya prosedrleri oluturmal,uygulamal ve srekliliini salamaldr:

a) Kuruluun, kendi evre boyutlar bakmndan yrrlkteki yasal artlar ve kuruluun uymay kabul ettii dier artlar belirlemesi ve bunlara eriebilir olmas,

b ) Bu artlarn kendi evre boyutlarna nasl uygulanacan belirlemesi.Kurulu kendi evre ynetim sistemini oluturmada, uygulamada ve srdrmede, yrrlkteki yasal artlarn ve kuruluun uymay kabul ettii dier artlarn dikkate alndn gstermelidir.


4.3.3 AMALAR, HEDEFLER VE PROGRAM/PROGRAMLAR

Kurulu, bnyesindeki uygun fonksiyonlarda ve seviyelerde,dokmante edilmi evre amalarn ve hedeflerini oluturmal, uygulamal ve devamn salamaldr. Bu amalar ve hedefler uygun olduu durumlarda llebilir olmal ve kuruluun ykml olduu yrrlkteki yasal ve dier artlarla ve srekli iyiletirmeyle uyumlu,kirliliin nlenmesi taahhtlerini de ieren,evre politikasyla uyumlu olmaldr.



Kurulu, amalarn ve hedeflerini tespit ederken ve gzden geirirken ykml olduu yrrlkteki yasal ve dier artlar ve kendisinin nemli evre boyutlarn dikkate almaldr. Kurulu ayrca,teknolojik seeneklerini,mali iletme ve ihayatnn gereklerini ve ilgili taraflarn grlerini gz nnde tutmaldr.


EVRE AMA VE HEDEFLER Emisyon Kimyasal Spray (CFC)

kullanm Grlt etkisi Atklar Toprak kirlenmesi Su tketimi Enerji verimlilii Kat kullanm



Kurulu, amalarn ve hedeflerini gerekletirmek iin, program programlar oluturmal, uygulamal ve srekliliini salamaldr.Bu program/programlar aadaki hususlar iermelidir.

a) Kuruluun uygun grevlerinde ve seviyelerinde amalar ve hedefleri gerekletirmek iin sorumluluun belirlenmesi, b ) Bunlarn gerekletirilmesi iin gerekli yntemler ve zaman izelgesi.



evre Ynetim programlar aadaki konularda gelitirilebilir;

Kanuni ve Dier artlara uygunluk salama, Kirlenmenin nlenmesi/atklarn azaltlmas, Enerji Ynetimi, Kaynaklarn Rasyonel kullanm.

13


letiim

4.4.2

4.4.4

4.4.3Dokmante Etme

4.4.5

4.4.6

4.4.7 4.4.1

4.4 UYGULAMA VE FAALYETLER 4.4.1 KAYNAKLAR,GREVLER, SORUMLULUK VE YETK

4.4.Uygulama ve Faaliyetler

Kaynaklar grevler sorumluluk ve yetki

Uzmanlk Eitim ve Farknda Olma

Acil Durum Hazrl ve Mdahale

Dokmanlarn Kontrol

Faaliyetlerin kontrol



Kuruluun ynetimi, evre ynetim sistemini oluturulmas, uygulanmas,srekliliinin salanmas ve iyiletirilmesi iin gerekli kaynaklarn bulunduunu garanti etmelidir.Bu kaynaklar,insan kaynaklarn,uzmanlamyetenekleri,kurumsal altyapy,teknolojik ve mali kaynaklar ihtiva etmelidir.evre ynetiminin etkinliini salamak amacyla,grevler,sorumluluk ve yetkiler tarif edilmeli,dokmante edilmeli ve duyurulmaldr.



Kuruluun st ynetimi,dier sorumluluklarna baklmakszn,aadaki amalar iin, grevleri, sorumluluklar ve yetkileri belirlenmi ynetim temsilcisini veya temsilcilerini atamaldr: a) Bu standardn artlaryla uyumlu evre ynetim sistemini kurulmasn,uygulanmasn ve devam ettirilmesini salamak, b) Gzden geirme faaliyeti sonunda iyiletirme ve tavsiyeler de dahil,evre ynetim sisteminin baars hakknda st ynetime rapor sunmak.


4.4.2 UZMANLIK, ETM VE FARKINDA OLMA

Kurulu, kendisi iin veya kendisi adna kurulutarafndan tanmlanan nemli bir evre etkisine veya etkilerine sebep olacak potansiyele sahip grevleri yerine getiren kiinin veya kiilerin uygun retim,eitim veya tecrbe bakmndan yeterli olduunu veya olduklarn salamal ve ilgili kaytlar tutmaldr. Kurulu, kendi evre boyutlaryla ve evre ynetim sistemiyle ilgili eitim ihtiyalarn belirlemelidir.Kurulu ayrca,bu ihtiyalar karlamak zere eitim salamal veya baka tedbirler almal ve ilgili kaytlar muhafaza etmelidir.


4.4.2 UZMANLIK, ETM VE FARKINDA OLMA

Kurulu, kendisi iin veya kendisi adna alanlarn aadaki hususlarn farkna varmalar iin prosedr veya prosedrleri oluturmal uygulamal ve devamn salamaldr.

a ) evre politikas ve prosedrler ve evre ynetim sisteminin artlaryla uygunluun nemi.

b) Onlarn almalarna dair nemli evre boyutlar ve ilgili gerek veya potansiyel etkiler ile iyiletirilmi kiisel baarnn evresel boyutlar.

c) evre ynetim sisteminin artlarna uyumun salanmasnda, onlarn grevleri ve sorumluluklar.

d) Belirtilen prosedrlerden sapmann muhtemel sonular.


4.4.3 LETMKurulu,kendi evre boyutlar ve evre ynetim sistemi ynnden,aadaki hususlar iin prosedr veya prosedrler oluturmal,uygulamal ve srekliliini salamaldr:

a) Kuruluun deiik kademeleri ve eitli grevleri yapan birimleri arasnda dahili iletiim, b) Kurulu dndan gelen uygun iletiimin alnmas,dokmante edilmesi ve cevap verilmesi.

Kurulu, nemli evre boyutlarna ilikin olarak daryla iletiim kurup kurulmayacana karar vermeli ve bu kararn dokmante edilmelidir.Karar,iletiim kurulmas ynnde ise,kurulu bunun iin yntem veya yntemleri oluturmal ve uygulamaldr.

14


4.4.4 DOKMANTE ETME

Dokmante edilmi evre ynetim sistemi, aadaki hususlar ihtiva etmelidir:a) evre politikas,amalar ve hedefleri, b) evre ynetim sisteminin kapsamnn tarifi, c) evre ynetim sisteminin ana unsurlarnn ve bunlar arasndaki ilikilerin tarifi ve ilgili dokmanlara yaplan atf, d} Kaytlar da dahil bu standartta istenen dokumanlar. e) Kurulu tarafndan belirlenen,kaytlar da dahil,kuruluun nemli evre boyutlaryla ilgili srelerin etkin planlanmasn,iletilmesini ve kontroln salamak iin gerekli dkmanlar.


4.4.5 DOKMANLARIN KONTROL

evre ynetim sistemi ve bu standartta istenen dokmanlar kontrol edilmelidir.Kaytlar, zel bir dokman tipidir ve Madde 4.5,4'te belirtilen artlara uygun olarak kontrol edilmelidir.


4.4.5 DOKMANLARIN KONTROL

Kurulu; aadaki hususlar iin prosedr veya prosedrler oluturmal,uygulamal ve srekliliini salamaldr: a) Yaynlanmadan.nce dokmanlarn yeterliliinin onaylanmas, b) Gerektiinde dkmanlarn gzden geirilmesi ve gncellenmesi ve yeniden onaylanmas,c) Dokmanlardaki deiikliklerin ve gncel revizyon durumunun anlalr olmasnn salanmas,d) Kullanm noktalarnda geerli dkmanlarn ilgili srmlerinin bulunmasnn salanmas,e) Dokmanlarn okunakl ve kolayca tannabilir olmasnn salanmas, f) evre ynetim sisteminin planlanmas ve iletilmesi iin gerekli olacak ve kurulutarafndan belirlenen d kaynakl dokmanlarn tanmlanmasnn ve datmnn kontroll yaplmasnn salanmas, g) Gncelliini yitirmi dkmanlarn istenmeyen kullanmnn nlenmesi ve herhangi bir ama iin muhafaza edildiklerinde uygun iaretlemenin yaplmas.


4.4.6 FAALYETLERN KONTROL

Kurulu kendi evre potikas, amalar ve hedeflerine uygun olarak oluturulmu nemli evre boyutlaryla balantl faaliyetleri belirlemeli ve planlamaldr. Kurulu; bu faaliyetlerin aada belirtilen artlar altnda yrtlmesini salamaldr: Eksiklikleri evre politikalarndan, amalarndan ve hedeflerinden sapmalara yol aabilecek durumlar kontrol etmek amacyla, dokmante edilmi prosedr veya prosedrlerin oluturulmas, uygulanmas ve srekliliin salanmas, Prosedr veya prosedrlerde iletme kriterlerine uyulmas, Kurulu tarafndan kullanlan mal ve hizmetlerin,belirlenen nemli evre boyutlar ile ilgili prosedrlerin oluturulmas,uygulanmas ve srekliliin salanmas ve ykleniciler de dahil tedarikilere uygulanabilir prosedrlerin bildirilmesi.


4.4. 7 ACL DURUM HAZIRLII VEMDAHALE

Kurulu, evreye etkisi veya etkileri olabilecek muhtemel acil durumlar ve kazalar ve onlara nasl mdahale edileceini belirleyecek prosedr ve prosedrleri oluturmal,uygulamal ve srekliliini salamaldr. Kurulu, gerek acil durumlara ve kazalara mdahale etmeli ve bunlardan kaynaklanan olumsuz evre etkileri nlemeli veya azaltmaldr. Kurulu, zellikle, kazalarn ve acil durumlarn meydana gelmesinden sonra, acil durum hazrln ve mdahale prosedrlerini belirli zaman aralklarnda gzden geirmeli ve gerektiinde yeniden dzenlemelidir. Kurulu, uygulanabildiinde, ayrca,bu tr prosedrleri belirli zaman aralklarnda denemeye tabi tutmaldr.


4.5 KONTROL ETME

4.5. Kontrol Etme

Kaytlarn Kontrol

Uygunlu un Deerlendirilmesi

4.5.5 4.5.1

4.5.3 4.5.2

Tetkik zleme velme

4.5.4

Uygunsuzluk D ve Faaliyet

15


4.5 KONTROL ETME 4.5.1 ZLEME VE LME

Kurulu nemli bir evre etkisine sahip olabilen faaliyetlerinin balca karakteristiklerini dzenli aralklarla izlemek ve lmek iin prosedr veya prosedrler oluturmal,uygulamal,ve srekliliini salamaldr. Bu prosedr veya prosedrler, baar derecesinin, uygulanabilir faaliyet kontrollerinin ve kuruluun amalar ve hedefleriyle uygunluunun izlenmesi iin bilgilerin dokmante edilmesini ihtiva etmelidir.

Kurulu kalibre edilmi veya dorulanmizleme ve lme donanmnn kullanlmasn ve srdrlmesini salamal ve ilgili kaytlar muhafaza etmelidir.


4.5.2 UYGUNLUUN DEERLENDRLMES

4.5.2.1 Kurulu uygunlukla ilgili taahhdyle tutarl olarak,yrrlkte yasal artlara olan uygunluunu periyodik olarak deerlendirmek amacyla,prosedr veya prosedrleri oluturmal,uygulamal ve srekliliini salamaldr. Kurulu, periyodik deerlendirmelerin sonularnn kaytlarn muhafaza etmelidir


4.5.2 UYGUNLUUN DEERLENDRLMES

4.5.2.2 Kurulu, uymay kabul ettii dier artlara olan uygunluunu deerlendirmelidir.Kurulu, bu deerlendirmeyi, Madde 4.5.2.1'de atf yaplan yasal uygunluun deerlendirmesiyle birletirmek veya ayr prosedr veya prosedrler oluturmak isteyebilir.

Kurulu, periyodik deerlendirmelerin sonularnn kaytlarn muhafaza etmelidir.


4.5.3 UYGUNSUZLUK, DZELTC FAALYET VE NLEYC FAALYET

Kurulu, gerek ve muhtemel uygunsuzluk veya uygunsuzluklarla ilgilenmek ve dzeltici faaliyet ve nleyici faaliyette bulunmak iin prosedr veya prosedrler oluturmal, uygulamal ve srekliliini salamaldr.


4.5.3 UYGUNSUZLUK, DZELTC FAALYET VE NLEYC FAALYETBu prosedr/prosedrler, aadaki hususlar iin gerekli artlar tanmlamaldr:

a) Uygunsuzluun veya uygunsuzluklarn belirlenmesi ve dzeltilmesi ve bunlarn evreye olan etkilerini azaltmak iin nlemlerin alnmas, b) Uygunsuzluun veya uygunsuzluklarn aratrlmas ve bunlarn sebebinin veya sebeplerinin belirlenmesi ve bunlarn yeniden olumasn nlemek iin gerekli tedbirlerin alnmas, c) Uygunsuzluun veya uygunsuzluklarn nlenmesi amacyla, faaliyete/faaliyetlere olan ihtiyacn deerlendirilmesi ve bunlarn olumasn nlemek iin dnlen uygun faaliyetlerin uygulanmas,


4.5.3 UYGUNSUZLUK, DZELTC FAALYET VE NLEYC FAALYET

d) Alnan dzeltici faaliyet veya faaliyetlerin ve nleyici faaliyet veya faaliyetlerin sonularnn kaydedilmesi,

e) Alnan dzeltici faaliyet veya faaliyetlerin ve nleyici faaliyet veya faaliyetlerin etkinliinin gzden geirilmesi.

Alnan nlemler, sorunlarn ve karlalan evresel etkilerin bykl ile uyumlu olmaldr. Kurulu, evre ynetim sistemi dkmanlarnda gerekli her trl deiikliin yaplm olduunu garanti etmelidir .

16


4.5.4 KAYITLARIN KONTROL

Kurulu, kendi evre ynetim sisteminin ve bu standardn artlaryla ve elde edilen sonularla uyumlu olduunu, gerekli olduunda gstermek iin kaytlar oluturmal ve muhafaza etmelidir.

Kurulu, kaytlarn oluturulmas, muhafaza edilmesi korunmas, dzeltilmesi bekletilme sresi ve bertaraf edilmesi iin prosedr/prosedrler oluturmal, uygulamal ve srekliliini sa!amaldr.

Kaytlar, okunakl, tannabilir ve izlenebilir olmal ve bu ekilde muhafaza edilmelidir.


4.5.5 TETKK Kurulu, aadaki amalar iin evre ynetim sisteminin i

tetkiklerinin planlanan aralklarda gerekletirilmesini salamaldr:

a) evre ynetim sisteminin, Bu standardn artlar dahil olmak zere, evre ynetim

sistemi iin planlanan dzenlemelere uyup uymadn, ve Uygun bir ekilde uygulanp, srekliliinin salanp

salanmadn tayin etmek, b ) Ynetime , tetkiklerin sonularna dair bilgiyi salamak.


4.5.5 TETKK Kurulu tarafndan, ilgili faaliyet veya faaliyetlerin evre bakmndan nemi ve nceki tetkiklerin sonular gz nnde bulundurularak, tetkik program veya programlan planlanmal, belirlenmeli, uygulanmal ve sreklilii salanmaldr. Aadaki hususlara deinen tetkik prosedr veya prosedrleri oluturulmal, uygulanmal ve sreklilii salanmaldr:

Tetkiklerin planlanmas ve yrtlmesi, sonularn rapor edilmesi ve ilgili kaytlarn tutulmasnda sorumluluklar ve artlar,

Tetkik kriterleri, kapsam,sklk ve yntemlerin belirlenmesi. Tetkikilerin seimi ve tetkiklerin yrtlmesi, tetkik ileminin tarafszl

salanmaldr.


4.6 YNETMN GZDEN GERMES

Kuruluun st ynetimi, planlanan aralklarla, kuruluun evre ynetim sisteminin uygunluunun, yeterliliinin ve etkinliinin srekliliini salamak amacyla gzden geirmelidir .Gzden geirmeler , evre politikas ile evre amalar ve hedefleri de dahil olmak zere, evre ynetim sistemine ilikin deiiklik ihtiyacn ve iyiletirme iin frsatlarn deerlendirilmesini ihtiva etmelidir. Ynetimin gzden geirme kaytlar muhafaza edilmelidir .



Ynetimin gzden geirmesinde aadaki hususlar deerlendirilmelidir: a) tetkiklerin sonular ve kuruluun uymakla ykml olduu yasal ve dier artlara olan uygunluun deerlendirilmesi, b) ikayetler de dahil olmak zere, kurulu d ilgili taraflardan gelen bildirim/bildirimler, c) Kuruluun evre uygulamalarndaki baar derecesi, d) Amalara ve hedeflere ne dereceye kadar ulalde) Dzeltici ve nleyici faaliyetlerin durumu, f) nceki ynetim gzden geirmelerine ait faaliyetlerin izlenmesi, g) Kuruluun evre boyutlarna ilikin yasal ve dier artlardaki gelimeler de dahil deien durumlar, h) yiletirmeyle ilgili tavsiyeler.



Ynetim tarafndan yrtlen gzden geirmeden elde edilen ktlar srekli iyiletirme taahhdne uygun olarak, evre ynetim sisteminin evre politikasnda, amalarnda, hedeflerinde ve dier unsurlarnda yaplacak olan muhtemel deiikliklerle ilgili her trl kararlar Faaliyetleriermelidir.

17


YS KURULUU AKIIYnetiminTaahhd

YnetimTemsilcisi

BalangToplants

evre Ekibi

ISO 14001Eitimi

YS Kurulu uAksiyon Plan

n GzdenGeirme

Yasal veDierartlar

evreBoyutlar


YS KURULUU AKIIevresel Risk

Analizi

nemlievre

Boyutlar

evre Politikas

evre Ama veHedefleri

evre YnetimProgram

ProgramSorumluluklar

OperasyonKontrol

zleme velmePlan

Prosedrler


YS KURULUU AKII

DestekDokmanlar

Planlar

Grev Tanmlar

Talimatlar

YS El Kitab

nsan Kayna Planlamas

Nitelik Kriteleri

Eitim Planlar


YS KURULUU AKIIEitim

Uygulama

Kaytlar

Tetkikler

Tetkik Plan

tetkikKaytlar

TetkikliYetitirme

Ynetimin GzdenGeirmesi

Dzeltici nleyiciFaaliyetler

Documents

ISO 14001 SUNU.pdf