1.Razlozi za sprovoenje ispitivanja konstrukcija

U sutini postoje dva mogua naina rjeavanja problema u konstrukterstvu. To su metode zasnovane na teorijskom pristupu i postupcima, i metode zasnovane na probi i eksperimentu.Teorijske metode rjesavanja problema obino daju rezultate koji su opte prirode,a mnogo rjee rjeavaju pojedinane sluajeve posebno ako su oni po svojoj prirodi veoma specifini. One gotovo uvijek zahtjevaju primjenu brojnih proraunskih pretpostavki i uproenja modela, to znai da u principu prouavaju uproene matematike modele, a ne stvarne fizike sisteme. To znai da nikada ne treba izgubiti iz vida da je teorijski model samo aproksimacija koja se koristi za proraun, i koja je samo manje ili vie prikladna ema stvarnosti to e rei da obino predstavlja (grubu) idealizaciju stvarne situacije.Pored toga teorijski modeli esto proizvode komplikovane matematike probleme. Uslijed ovog u prolosti smo esto imali situaciju da su mnoga teprijska izuavanja bila u potpunosti obustavljana ili barem privremeno prekidana, dok nisu steena nova teorijska saznanja (kao, recimo, kod uspostavljanja lienarne veze napona i deformacija - Hooke-ovog zakona koji je predstavljao kljunu kariku za rjeenja brojnih ininjerskih problema) na kojima se kasnije zasnivao razvoj nauke. Sa druge strane, eksperimentalno ispitivanje konstrukcija je korisno u cilju formulisanja optih empirijskih veza u situaciji kada, recimo, ne postoje adekvatni teorijski izrazi. Meutim, mora se naglasiti da danas poveanje raunarskih kapaciteta modernih kompjutera u izvjesnoj mjeri omoguava prevazilaenje problema ove vrste, pa se teorijski mogu rjeavati i matematiki problemi koji su nekad bili nerjeivi.Velika prednost terijskih modela je u tome to za njihovu izradu nisu potrebni obino veoma skupi eksperimantakni uslovi. Potrebna je olovka, papir, kompjuter i softver, iako i oni ponekad, zavisno od problema, mogu biti veoma skupi. Pored toga kod izrade teorijskih modela nisu prisutni problemi u vezi sa izradom fizikih uzoraka, ukljuujui i probleme povezane sa vremenom i novcem potrebnim za njihovu izradu, opremanje instrumentima, prikupljanje i obradu podataka sa fizikog modela i tome slino. Pri tome, treba se podsjetiti da dobar dio labaratorijske i uopte opreme za ispitivanje konstrukcija, ima posebnu namjenu i moe se koristiti samo za jednu vrstu istraivanja, a za sve ostale namjene je neupotrebljiv to posebno utie na cijenu eksperimentalnih metoda nauke.Glavna osobina na eksperimentu zasnovanih metoda nauke je da i one obino daju rezultate koji se odnose samo na specifini sistem koji se prouava, ali i ovdje primjena pojedinih tehnika kao to je tehnika modeliranja i posebno dimenzionalne analize dozvoljava uoptavanje ispitivanja, tj. Dobijanje optih zakljuaka. Znai, prilikom eksperimenata mogu se koristiti stvarne konstrukcije ili njihovi, obino umanjeni, modeli. Ako se koriste modeli mora se obezbijediti potreban nivo slinosti izmeu modela i stvarne konstrukcije.Kod eksperimentalnih metoda obino nema potrebe za ulaznim pretpostavkama niti uproenjima, posebno ako se ispitivanja vre na stvarnoj konstrukciji gdje se utvruje stvarno ponaanje ispitivanog objekta. Meutim, da bi se dobili tani rezultati neophodno je izvriti precizna mjerenja to moe zahtjevati skupu i komplikovanu opremu - a da bi se dobili kvalitetni zakljuci, potrebno je i njeno veoma dobro poznavanje.Iz prethodno reenog jasno je da su teorijske i analitike analize konstruktivnih elemenata i sistema i neposredni rezultati eksperimentalnih ispitivanja meusobno komplementarni i da, u svakom sluaju moraju da se nadopunjuju.Sutina primjene eksperimentalnih metoda je u definisanju stanja napona, deformacije i pomjeranja u proizvoljnoj taki posmatrane konstrukcije. Ako je bilo koja od tih veliina dobijena eksperimentalno, onda se primjenom prikladnih teorija (poput, recimo, teorije elastinosti ili plastinosti) definiu i ostale dvije grupe, uz neophodan uslov da su poznate mehanike karakteristike materijala. Tek tada se moe rei da je definisano naponsko-deformaciono stanje i ukupno ponaanje ispitivane konstrukcije. Pri tome, nikada ne treba zaboraviti da je zavrni korak u svim ispitivanjima donoenje odluka, koje su u tijesnoj vezi sa ciljem ispitivanja koji uvijek treba unaprijed definisati. To znai da se ispitivanje nikada ne sprovodi sebe radi, ve uvijek radi dobijanja konkretnih informacija i donoenja konkretnih zakljuaka. Pri tome, osnovni cilj ispitivanja konstrukcija je da se dobiju praktina saznanja o stvarnoj nosivosti, nastajanju i veliinama deformacija i prslina, kao i o ostalim parametrima ponaanja noseih konstrukcija ili njenih dijelova. U tom smislu posebno je znaajno ispitivanje vriti ako postoji neizvjesnot u pogledu procjene nosivosti ili krutosti odreene konstrukcije. Pored utvrivanja stvarnog ponaanja konstrukcije, ispitivanjem je mogue vriti i pronalaenje defekata kod starih i korienih konstrukcija. Za tu potrebu se vrsi definisanje kako onih defekata koji su nastali jo prilikom graenja, tako i onih koji su posljedica eksploatacije objekata. Ispitivanjem konstrukcija provjeravaju se takoe i sanacione mjere primjenjene nakon otkrivanja defekata.Ispitivanje je efikasno primjeniti i ako se vre bilo kakve promjene na konstrukciji koje zahtjevaju dodatni kapacitet nosivosti, kao i za situaciju izlaganja konstrukcije bilo kakvim projektom nepredvienim optereenjima (recimo kod mostova kada se pojavi potreba privremenog korienja konstrukcije za vea saobraajna optereenja).Ispitivanje konstrukcija omoguava i utvrivanje saglasnosti izmeu stvarno izvedenih graevinskih objekata i njihovih proraunskih ema analitikih modela. U tom smislu ispitivanje konstrukcija posebno je efikasno kada treba odrediti uticaj odreenih parametara koje nije bilo mogue teorijski obuhvatiti proraunom na odgovor konstrukcije.Pored toga, uobiajeno je da je gotovo svako poboljavanje konstruktivnih sistema praeno eksperimentalnim potvrdama dostignutih poboljanja. Znai, ispitivanjem se unapreuju nain i metode graenja, njime se opravdavaju novi konstruktivni sistemi, tehologije i materijali, i potvruju ili opovrgavaju nove naune hipoteze.Iskustvo dopunjeno i pretoeno u zakonsku regulativu ukazuje koje su to konstrukcije koje obavezno treba eksperimanetalno ispitivati. Svakako, na prvo mjesto dolaze rijetko ili nikada prije koriene konstrukcije. Kod takvih, obino komplikovanih i nedovoljno ispitanih konstrukcija, analitiki i raunski postupci mogu dovesti do greaka zbog unijetih neophodnih pojednostavljenja. Da se te greke ne bi javljale i da bi bili sigurni u kvalitet rezultata, treba primjeniti eksperimentalna sredstva. Samo kostrukcije i postupci prorauna ije su teze eksperimentalno potvrene imaju mogunost da se primjenjuju u svakodnevnoj praksi. Zbog toga se moe rei da je ispitivanje konstrukcija onsova pouzdanog konstrukterstva.Ispitivanje graevinskih konstrukcija obuhvata i kontrolu kvaliteta gotovih graevinskih elemenata, poput prefabrikata svih vrsta i oblika.Ispitivanje je veoma efikasno i za utvrivanje nepoznatih vremenskih efekata ponaanja konstrukcije, posebno za dugotrajna optereenja u okviru ega spadaju i ispitivanja trajnosti graevinskih elemenata.Metode i postupci ispitivanja konstrukcija esto se primjenjuju i u isto naune svrhe. U toj oblasti danas su posebno aktuelna istraivanja koja se tiu rijetkih, ali ekstrmnih formi optereenja koja mogu dobiti katastrofalne razmjere,poput zemljotresa, jakih vjetrova, velikih morskih talasa, udara vozila, eksplozije i tome slino.Ispitivanje konstrukcije ponekad predstavlja i zavrnu provjeru kvaliteta novih konstrukcija i elemenata konstrukcija. U tom smislu, probno ispitivanje konstrukcija obino predstavlja dio procesa predaje ojekta na upotrebu. U takvim situacijama, ono je posebno znaajno kada projektna dokumentacija nije u potpunosti ispotovana ili kada odreeni pokazatelji ponaanja konstrukcije nisu pozitivni.Osim prethodno pobrojanih razloga, tehnika regulativa iz ove oblasti mnogo preciznije definie ciljeve ispitivanja konstrukcija probnim optereenjima. Ona propisuje da se ispitivanja vre u cilju: utvrivanja stvarnog ponaanja konstrukcije pod dejstvom statikog i dinamikog optereenja provjere kvaliteta materijala i izvoenja provjere usklaenosti izvedenih radova i ponaanja kosntrukcije sa onim predvienim po projektu provjere usklaenosti veliine deformacionih karakteristika u odnosu na projektovane utvrivanja ukupne podobnosti konstrukcije za preuzimanje predvienih optereenja, kao i funkcionalnosti konstrukcije dobijanja eksperimentalnih podataka za potrebe usavravanja metoda i prorauna utvrivanja stvarnog ponaanja konstrukcije pod novim ili promijenjenim optereenjima.Treba pomenuti i estu preporuku koja kae da se vre i modelska ispitivanja konstrukcija inenjerskih objekata na dinamika (seizmika,itd.) dejastva, i to u cilju utvrivanja dinamikih karakteristika, ali i radi definisanja onih proraunskih parametara koji se ne mogu odrediti analitikim putem. Ona se za te potrebe vre na osnovu programa i projekta ispitivanja, pri emu se moraju zadovoljiti uslovi slinosti modela i protoipa objekta.Po domaim propisima, konstrukcija e se ispitvati optereenjem do loma prvenstveno u cilju deformisanja: graninog stanja nosivosti (lom) graninog stanja pomjeranja i deformacija graninog stanja prslina i pukotina ostalih graninih stanja (recimo vibracija, vodopropusnosti, habanja, itd.)Moe se pomenuti i Eurocode 1: Basis of design and actions; po njemu eksperimentalna ispitivanja e se vriti u sljedeim situacijama:a) u cilju direktnog odreivanja granine nosivosti ili stanja upotrebljivosti dijelova konstrukcijeb) u cilju boljeg definisanja optereenja na konstrukciji ili boljeg definisanja noseeg sistemac) kao kontrolna ispitivanja radi odreivanja kvaliteta gotovih proizvoda ili kontinuiteta kvaliteta proizvodnjed) kao ispitivanja u toku izvoenja, u cilju procjene uticaja stvarnih uslova ostvarenih tokom izvoenja na samu konstrukcijue) kao kontrolna (probna) ispitivanja u cilju provjere ponaanja gotove konstrukcije ili konstruktivnih elemenata nakon izvoenja.Razvoj ispitivanja konstrukcija bazira se na saznanjima iz drugih srodnih polja tehnike, poput elektronike, matematike, mehanike, hemije, geologije i drugih fundamentalnih i primjenjenih oblasti nauke. U tom smislu, moe se rei da je jedan od zadataka ispitivanja konstrukcija i svih uesnika u ovim poslovima i definisanje novih metoda ispitivanja konstrukcija, ali i mjernih sredstava kojima e se na to kvalitetniji i pouzdaniji nain izvriti provjera svojstava i stanja konstrukcija. Tako razvoj ispitivanja konstrukcija danas obiljeavaju napori koji se preduzimaju u pravcu izgradnje i korienja takozvanih pametnih konstrukcija. To su konstrukcije kod kojih su ugraeni senzori i druga sredstva koja informiu korisnika objekta o stanju u kome se nalazi konstrukcija, lokacijama nastalih defekata, kao i o eventualnim mjereama koje treba preduzeti da se oni saniraju.2. Tehnika regulativaIspitivanje novih i postojeih konstrukcija u naoj i zemljama neposrednog okruenja se vri uglavnom prema principima i specifinim zahtjevima datim u veem broju domaih propisa i standarda iz ove oblasti. Pored ove, zakonom propisane regulative postoji i mnotvo drugih preporuka, uputstava i sl. koje su propisala pojedina strukovna udruenja, velika preduzea, institucije, itd. Svi ovi dokumenti u ovom tekstu bie tretirani na isti nain, tj. kao da su istog nivoa vanosti.Na ovom mjestu nee se obraivati tehnika regulativa koja se tie efektoskopije konstrukcija ispitivanja stanja materijala u konstrukciji (polu destruktivne i destruktivne metode, sklerometrisanje, ultrazvuna defektoskopija, radiografija i tome slino) ve e ta materija biti obraena kada se bude govorilo o samim metodama naknadnog utvrivanja lvaliteta materijala u konstrukciji.U mnotvu propisa iz oblasti ispitivanja konstrukcija i elemenata konstrukcije kod nas su najznaajniji, pa i najvie primjenjivani, dokumenti koji su dati u propisu literature na kraju ovog poglavlja. Pobrojana regulativa svakako ne predstavljaju kompletnu listu propisa koji se primjenjuju u postupku ispitivanja konstrukcija.Tehnikom regulativom obino se propisuju vrste konastrukcija i elemenata koje treba obavezno ispitivati, prethodne radnje i procedure samog ispitivanja, definiu se veliine i naini nanoenja optereenja na ispitivanu konstrukciju, mjerna tehnika koju treba koristiti, parametri ponaanja koje treba kontrolisati, kriterijumi koje ispitivana konstrukcija ili konstruktivni elemenat moraju zadovoljiti da bi se smatrali ispravnim i, na kraju, nain i forma prezentiranja konane ocjene o ponaanju konstrukcije u obliku odgovarajuih izvjetaja o ispitivanju.Dalji tekst u ovom poglavlju prezentira se upravo pratei te osnovne odrednice, pri emu je napraljen pokuaj da se izdvoje glavne karakteristike postupaka, bez obzira da li se trae (ili preporuuju) samo u jednom ili u vie citiranih dokumenata.Na samom poetku ovog poglavlja treba naglasiti da inenjerski pristup rjeavanju problema ne trpi nikakve dogme i ne poznaje slijepo potovanje propisanih pravila, to posebno treba imati na umu prilikom itanja ovog teksta. U tom smilsu dalji tekst treba, prvenstveno, shvatiti kao pregled trenutnog stanja ove materije kod nas, bez i najmanje namjere da u samom tekstu razmatrana tehnika regulativa iz ove oblasti predstavlja ograniavajui faktor kod procesa ispitivanja konstrukcija i elemenata konstrukcija. To sigurno nije bilo ni miljenje organizacija koje su ovdje razmatranu regulativu izdale.

3.Vrste konstrukcija i elemenata koje treba obavezno ispitati Probno ispitivanje i/ili ispitivanje do loma je obavezno za konstrukcije koje su posebno naznaene u tehnikoj regulativi iz ove oblasti. Tako, u oblasti betonskih konstrukcija (Pravilnik o tehnikim normativima zabeton i armirani beton, Pravilnik o tehnikim mjerama i uslovima za prednapregnuti beton, i Pravilnik o tehnikim normativima za beton spravljen prirodnom i vetakom lakoagregatnom ispunom) probnim optereenjem treba ispitivati sledee konstrukcije : mostove raspona 15 metara i vie, tribine na sportskim graevinama i u dvoranama, krovne konstrukcije raspona veeg od 30 metara, kranske staze, sisteme meuspratnih konstrukcija koji se prvi put primjenjuju, dalekovodne stubove sistema koji se prvi put primjenjuju, druge specifine i naroito sloene objekte; objekte pri ijem su izvoenju koriteni novi tehnoloki postupci kao i objekte za koje je projektom konstrukcije predvieno da se mogu staviti u eksploataciju samo ako su prethodno bili ispitani probnim optereenjem.Pored toga neki od navedenih standarda decidno nabrajaju i druge betonske konstrukcije koje obavezno treba ispitivati prije poetka eksploatacije, poput brana i elemenata brana, rezervoara, silosa, bazena, pozorita, bioskopa i hangara. Kako se na neke od pobrojanih objekata odnose i drugi prpoisi (recimo na brane) to treba, u principu, ispitivati sve pobrojane objekte bez obzira kako su izvedeni.U jo uvijek vaeem Pravilniku o tehnikim propisima za pregled i ispitivanje noseih elinih konstrukcija , date su veoma precizne odredbe o tome koje eline konstrukcije treba ispitivati. Tako, pored zgrada, posebnog oblika ili specijalnog izvoenja, probnim optereenjem ispitiuju se samo one zgrade kod kojih bi eventualne greke u projektu ili izvoenju mogle ugroziti ivot ljudi ili nanijeti materijalnu tetu pri emu posebnu panju treba obratiti na konstrukcije koje imaju visok odnos eksploatacionog i stalnog optereenja. Stubove za dalekovode treba probnim optereenjem ispitati samo ako se radi na novom tipu stuba, dalje, ako se radi o novim elementima koji mogu uticati na nosivost stuba, ili ako se posumnja u kvalitet izrade ili montae stubova. Ispitivanje elinih mostova probnim optereenjem obavezno je za sve nove mostove (raspona preko 10 metara) kao i obnovljene mostovske konstrukcije, zatim u sluaju promjene optereenja prema kome je most bio provobitno dimenzionisam, za stare i dotrajale mostove i propuste (ako se na njima pojave znaci poputanja, deformacija, zamora i sl., poslije teih udesa na mostu praenih potresima, poslije teih elementarnih nepogoda i oteenja od vode i mraza) kao i za mostove djelimino oteene, odnosno oslabljene uslijed korozije materijala.Ispitivanje probnim optereenjem po ovom pravilniku nije obavezno kod mostova koji slue iskljuivo za postavljanje raznih instalacija (cjevovoda, plinovoda i sl.), ali se kod njih preporuuje analiza najvanijih parametara ponaanja prilikom nanoenja prvog punog optereenja mosta posebno ako su to vei objekti kod kojih je korisno optereenje u poreenju sa sopstvenom teinom konstrukcije dosta zanajno.Sa druge strane, ispitivanje probnim optereenjem obavezno je za eline kranove i kranske staze. Za kranove raspona do 10 m i neznatne nosivosti dovoljan je atest fabrike o uspjeno izvrenom probnom optereenju. Ispitivanje kranova jednostavne konstrikcije, raspona do 10m, nije potrebno jedino ako su glavni nosai sastavljen od jednog valjanog komada. Pored poborjanih konstrukcija, prije poetka eksploatacije treba ispitati i eline cijevi, rezervoare, silose i sl., kao i sve stare eline kosntrukcije poslije vrenja njihove rekonstrukcije.Po Nacrtu pravilnika o tehnikim normativima za projektovanje i proraun inenjerskih objekata u seizmikim podrujima iz 1986. godine obavezno se eksperimentalnim putem kontolie ponaanje i definiu mehanike karakteristike konstruktivnih elemenata inenjerskih objekata za koje se zahtjeva seizmiki proraun metodom dinamike analize i koji se grade u zonama VIII i IX stepena saizmikog inteziteta. Pored toga, u toj situaciji obavezno se ispituju i modeli sljedeih inenjerskih objekata: visokih brana visine H 100m; mostova i vijadukata raspona L 50 m, ili onih kod kojih je visina stubova H 30m; visokih brana, mostova i vijadukata manjih visina, raspona ili visina stubova od prethodno navedenih, ako se izvode kao konstrukcije sloenih sistema, odnosno u sloenim uslovima fundiranja.Prema standardu Ispitivanje mostova probnim optereenjima neophodno je ispitivati sve mostove raspona preko 15m, a ako je most eljezniki onda sve mostove raspona preko 10m. Isto propisuje i Pravilnik br. 315 o odravanju donjeg stroja pruga jugoslovenskih eleznica po kome je predvieno i ispitivanje mostova manjih raspona neuobiajenih koncepcija, i to poslije teih udesa na objektu ili veih elementarnih nepogoda, kao i kada je (kod provizornih ili starih mostova) potrebno utvrditi uticaj starosti, zamora materijala, korozije, deformacija i sl. na stabilnost konstrukcije.Po odredbama Pravilnima o tehnikim normativima za seizmiko osamtranje visokih brana sve brane moraju imati u sebi postavljene instrumente za osmatranje parametara ponaanja konstrukcije za vrijeme jakih zemljotresa.Pored toga, obavezno je praenje indukovane seizminosti (seizmike aktivnosti regiona koja se javlja kao posljedica formiranja vodene akumulacije) svih brana graevinske visine (pri emu se graevinska visina mjeri od najnie kote temelja do najvie kote brane) vee od 40m i visokih brana (sve brane visine preko 15m i one vee od 10m ako im je duina po kruni brane vea od 500m, ili im je zapremina akumulirane vode vea od 100.000m3, ili im je maksimalni protok vode koja se proputa kroz branu vei od 2.000m3 u sekundi), a koje se nalaze u zoni VII, VIII i IX stepena po MCS skali.Kada se govori o elementima konstrukcija koje treba ispitati najvie primjenjivane su odredbe standarda Prefabrikovani betonski elementi Tehniki uslovi za izradu i ugradnju. Po njima nosivost konstruktivnih elemenata moe se eksperimentalno utvrditi u sluajevima kada se njihovo ponaanje ne moe raunski pouzdano i jednoznano utvrditi, ili kada se opravdano pretpostavlja da takvim proraunom postojee rezerve nosivosti ne bi mogle biti obuhvaene.Takoe, kada jedan proizvoa proizvodi tokom jedne godine vie od 500 prefabrikovanih betosnkih elemenata istpg tipa, a ti elemnti su izloeni savijanju, velikom ekscentricitetu ili znaajnom izvijanju (), tada se mora obavezno izvriti ispitivanje njihove nosivosti.Prefabrikovani betonski elementi izloeni pritisku, zatezanju ili pritisku sa mali ekscenticitetom, ne moraju se ispitati do loma ako kontrola kvaliteta betona, koliine i poloaja ugraene armature ne pokazuje nedostatke. Ukoliko se pojave nedostaci u pogledu kvaliteta betona, koliine i poloaja armature ili se jave nedozvoljeno velike prsline, i ovi elementi trebaju se ispitati.to se tie ispitivanja elemenata kontrukcija prema prethodno pomenutim pravilnicima (Pravilnik o tehnikim normativima za beton i armirani beton i Pravilnik o tehnikim normativima za beton spravljen prirodnom i vetakom lakoagregatnom ispunom) propisuje se da je ispitivanje do loma odreenog broja uzoraka za kontruktivne elemente koji su u kontrukciji izloeni preteno savijanju, ako se oni izvode novim tehnolokim postupcima ili se proizvode u serijama veim od 500 komada. Takva ispitivanja sprovode se na prototipima ili modelima prije poetka serijske izrade predmetnih konstruktivnih elemenata. Vidi se da su ovdje kriterijumi koje elemente treba ispitivati blai nego kriterijumi dati u standardu Prefabrikovani betonski elementi - tehniki uslovi za izgradnju i ugradnju, pa njega, i principu, treba i primjeniti.Ako su serije elemenata manje od 500 komada, ili ako je za proizvodnju 500 komada potrebni vie od godinu dana, tada treba postupiti prema odredbama Pravilnika za izgradnju objekata visokogradnje u seizmikim podrujima, koje obavezuju da se svaki prefabrikovani sistem graenja prije primjene analitiki i eksperimentalno provjeri i dokae njegova nosivost i stabilnost elemenata i sistema veza. U okviru te provjere jedan po jedan elemenat od svakog tipa konstruktivnog elementa treba ispitati do loma.Pored pobrojanih konstrukcija i konstruktivih elemenata potrebno je ispitivati i: temeljne ipove, po Pravilniku o tehnikim normativima za temeljenje graevinskih objekata, Slubeni list SFRJ 15/1990, polumontane tavanice i njene sastavne dijelove - po standardu Prefabrikovane gredice od glinenih elemenata za uzradu meuspratnih odnosno tavaninih konstrukcija, JUS U.N8.030, 1997, betonske stubove koji se koriste za kaenje elektro kablova - u skladu sa dokumentom Tehnike preporuke br. 10a opti tehniki uslovi za projektovanje, proizvodnju i koritenje betonskih stubova za nadzemne elektroenergetske vodove 0.4kV, 10kV, 20kV i 35kV, Elektroprivreda Srbije, maj 1997, Armirane krovne i meuspratne ploe od autoklaviranog gasbetona i penobetona JUS U.N1.302. Slubeni list SFRJ 10/1987; Armirane zidne ploe od gasbetona i penobetona, JUS M.Z3.054/1981, Slubeni list SFRJ 27/1981; i sve ostale elemente i konstrukcije za koje je to predvieno projektom konstrukcije i/ili odgovarajuom tehnikom regulativom.Pored ovih obino se ispituju i sve ostale znaajnije konstrukcije poslije sanacije, kao i one kod kojih postoji ikakva sumnja u pogledu njihove nosivosti, krutosti i/ili upotrebljivosti.4.Definisanje optereenja kod obaveznih ispitivanjaDefinisanje probnog optereenja konstrukcije - u smislu odreevanja njegovog poloaja, veliine, procesa nanoenja i tome slino predstavljajednu od najznaajnijih faza izrade programa ispitivanja.Definisanje probnog optereenja konstrukcija i elemenata vri se prema optereenju predvienom za tu konkretnu konatrukciju i njene elemente u toku njihove eksploatacije, pa nain, tj.karakter optereenja po pravilu treba da odgovara vrsti i karakteru optereenja koje se javlja tokom eksploatacije predmetnog objekta. U tom smislu obino imamo statiko i dinamiko probno optereenje.Probna optereenja moraju, u principu, u smislu veliine optereenja i mjesta djelovanja uticaja, odgovarati najnepovoljnijem optereenju koje je za odnosnu konstrukciju ili njene pojedine djelove predvieno projektom.Pri tome, ponekad se postavlja pitanje da li i kako nanositi optereenje na konstrukciju ako se jo tokom uvida u tehniku dokumentaciju prije ispitivanja, prepozna da konstrukcija nije projektovana u skladu sa propisima - recimo nije prepoznata kritina kombinacija optereenja ili projekat prema kome je izvreno izvoenje objekta u bilo kom smislu nije u skladu sa trenutno vaeim propisima. U takvim situacijama treba preduzeti dodatne aktivnosti u smislu dorade tog projekta i eventualnog ojaanja konstrukcije, pa tek nakon toga treba izvriti ispitivanja, tj.zadati optereenja - ali sada u skladu sa onima iz korigovane tehnike dokumentacije.Postoji nekoliko dokumenata na koje, kao posebno znaajne u smislu definisanja statikih optereenja, treba obratiti panju. Tako, u skladu sa standardom Ispitivanje konstrukcija visokogradnje probnim optereenjem i ispitivanje do loma, probno statiko optereenje Wstal i Wpokr optereenja, i to njihovim vrijednostima prije mnoenja koeficijentima sigurnosti. Znai, na ispitivanu konstrukciju treba nanijeti optereenje kojima e se ve postojea optereenja dopuniti do ovog neophodnog nivoa: Wprob = Wstal + WpokrPri izboru mjesta nanoenja optereenja treba izabrati najnepovoljniji poloaj optereenja po projektu konstrukcije. Ako to nije praktino izvodljivo, mora se optereenje postaviti tako da ono, u mjerodavnim presjecima (u kojima se vre i mjerenja parametara ponaanja), izazove unutranje sile priblino jednake onima koje bi se dobile da je optereenje postavljeno u mjerodavni poloaj po projektu konstrukcije.Jasno je da, ako se konstrukcija ispituje do loma, optereenje treba nanositi u najnepovoljnijim kombinacijama i poloajima sve do dostizanja samog loma.Kod konstrukcije kranova mora se obratiti panja i o dopunskom uslovu o veliini optereenja. Kod njih probno statiko optereenje mora biti vee od dozvoljene nosivosti krana, i to: za kranove nosivosti do 20t - za 25% za kranove nosivosti 20 do 50t - za 15% za kranove nosivosti 50t - za 10%Po veoma esto primjenjivanom standardu Ispitivanje mostova probnim optereenjima, probna optereenja mostova su definisana veliinom i poloajem u koji ih treba postaviti na konstrukciji kako bi se u mjerodavnom prosjeku dostigle eljene (a ne kao u prethodnom sluaju najvee) vrijednosti uticaja ili napona.Vrijednosti uticaja koji se ele dostii u posmatranim presjecima mosta definisane su efikasnou probnog optereenja U, koja se sraunava kao : U= Vstat /Vngdje je:Vstat - teoretska vrijednost uticaja u posmatranom presjeku uslijed statikog probnog optereenja;Vn - teoretska vrijednost u istom posmatrnom presjeku uslijed projektnog pokretnog optereenja (bez dinamikog koeficijenta); - dinamiki koeficijent - onako kako je definisan u projektu konstrukcije.Obzirom na veliinu i poloaj tereta, ta eljena probna optereenja - definisana prema ovom parametru efikasnosti probnog optereenja, mogu biti normalna, posebna i izuzetna.Za normalna probna optereenja imamo da je :0,5 U 1,0To znai da konstrukciju treba opteretiti probnim optereenjem takve veliine i poloaja da ostvareni uticaji u mjerodavnom presjeku budu izmedju 50% i 100% od vrijednosti koje dobijamo raunski za propisana projektna optereenja konstrukcije (projektom data optereenja,tj. optereenja za koja je konstrukcija sraunata) pomnoena projektnom vrijednou dinamikog koeficijenta. Prema tome, ako je poloaj optereenja prilikom ispitivanja takav da se poklapa sa mjerodavnim poloajem za posmatrani presjek,normalno probno optereenje treba, u principu, da iznosi izmeu 50 i 100% od projektovanog pokretnog optereenja, pomnoenog projektnom vrijednou dinamikog faktora. Pri ovome treba biti paljiv da se, u elji da se neki elemenat optereti do ovog nivoa, optereenje ne postavi u takav polozaj da se u nekom drugom presjeku dostignu uticaji vei od onih za koje je taj drugi elemenat dimenzionisan.Stroa kontrola kvaliteta mosta sprovodi se primjenom posebnih probnih optereenja. Posebna probna optereenja emo primjeniti ako nisu postugnuti svi zahtjevi iz projekta u pogledu dimenzija,nosivosti temeljnog tla ili kvaliteta ispitivane konstrukcije, ili ako konstrukcija nije zadovoljila kriterijume kvaliteta ni nakon ponovljenog normalnog probnog optereenja. Pri tome efikasnost probnog optereenja,u ovakvoj situaciji, data je kao: 1,0Znai, posebno probno optereenje treba da iznosi izmeu 100% i 110% od projektovanog pokretnog optereenja, pomnoenog projektnom vrijednou dinamikog faktora ako je poloaj optereenja takav da se poklapa sa mjerodavnim poloajem za posmatrani presjek.Izuzetna probna optereenja emo primjeniti samo kada se (u bilo kojem trenutku eksploatacije) zahtjeva optereenje konstrukcije iznad projektom predvienih veliina, npr. radi prelaska specijalnih tereta. Rezultati ovakvih ispitivanja vae jednokratn, samo za to konkretno optereenje mosta. Pri tome efikasnosnt probnog optereenja treba da zadovoljava uslov da je: 1,1Ovdje vrijednost U treba sraunati u odnosu taj specijalni teret, to znai da je Vn raunski odreena vrijednost uticaja u posmatranom presjeku uslijed tog izuzetnog optereenja (specijalnog tereta), bez dinamikog koeficijenta. Izraz vai za raspone mostova do 100m, pri emu je L raspon mosta dat u metrima. U ovakvim situacijama izuzetno probno optereenja treba da iznosi izmeu 110% i 130% (zavisno od raspona mosta) od tog posmatranog izuzetnog optereenja pomnoenog projektnom vrijednou dinamikog faktora ako je poloaj optereenja takav da se poklapa sa mjerodavnim poloajem za posmatrani presjek. Ako poloaj mjerodavnog optereenja nije takav, tada probno optereenje treba da bude takvo da uticaji u presjeku od probnog optereenja budu za 10% do 30% vei (zavisno od raspona mosta) od raunskih uticaja tog analiziranog izuzetnog optereenja, pomnoenog projektnim dinamikim koeficijentom.U svim prethodnim situacijama smatra se da je prije nanoenja probnog optereenja na konstrukciju ve nanijeto projektom definisano stalno optereenje, i to u svom punom obimu.Kada se radi o eljeznikim ili eljezniko-drumskim mostovima korisno je napomenuti ta o definisanju probnog optereenja kae Pravilnik br. 315 o odravanju donjeg stroja Jugoslovenskih eleznica. Tako , na primjer, on definie da se pod statikim ili mirnim optereenjem podrazumjevaju optereenja koja stoje na konstrukciji, ili se kreu (bez udara i trzaja) brzinom do 5km/h (puzea vonja).Ovaj pravilnik takoe definie da, ako ne postoji statiki proraun za neke elemente konstrukcije, optereenje treba da se postepeno pomjera dok se u posmatranom presjeku elemenata ne postigne maksimalni uticaj postupak koji u stvari predstavlja eksperimentalno iznalaenje najnepovoljnijeg poloaja optereenja.Pri izboru eme optereenja veoma je znaajno precizno odrediti eventualni udio susjednih elemenata na nosivost posmatranog elementa, tj. mora se pravilno predvidjeti tok sila.

4. Propisane procedure ispitivanjaProcedure sprovoenja ispitivanja, kojima se definiu svi uslovi koje treba ispuniti tokom postupka ispitivanja, predstavljaju izuzetno bitan inilac kvaliteta samog eksperimenta. One u programu ispitivanja moraju biti jasno definisane, i, u to je mogue veoj mjeri, ispotovane tokom samog ispitivanja.Na samom poetku, to se tie atmosferskih uslova kojima treba teiti tokom ispitivanja, kada se ispitivanja vre u laboratorijama najbolje je postupiti u skladu sa standardom elijasti beton - armirane krovne i meuspratne ploe od autoklaviranog gasbeton i penobetona, koji kae da ispitivanja treba izvriti pri temperaturi vazduha u prostoriji od 20 2 i relativnoj vlanosti od 65. Ovako pogodnim atmosferskim uticajima treba teiti i kada se radi o ispitivanjima in-situ, tako da se, po pravilu, preporuuje da se ispitivanja konstrukcija vre pri mirnom, po malo oblanom vremenu.U principu, organizacija ispitivanja mora biti takva da sam proces ispitivanja bude to krai, to je od posebne vanosti kod razmatranja temperaturnih uticaja na rezultate mjerenja, kao i za smanjenje vjerovatnoe pojave nepredvienih situacija koje mogu uticati na taan rad isntrumenata.Posebno treba napomenuti da se ispitivanje betonskih konstrukcija ne smije vriti pri starosti betona manjoj od 28 dana.Samo ispitivanje konstrukcija se obino sprovodi u najmanj dvije faze tokom i nakon kojih se obavezno vri posmatranje konstrukcije, tj. mjerenje pomjeranja, deformacija i ostalih relevantnih parametara odgovora (Ispitivanje konstrukcija visokogradnje probnim optereenjem i ispitivanje do loma). U prvoj fazi sprovodi se optereivanje konstrukcije do najveeg predvienog probnog optereenja, koje mora ostati na konstrukciji najmanje 16 asova (kod elinih konstrukcija 4 asa). U tom vremenskom periodu, ako se odgovor nije stabilizovao, vre se najmanje etiri mjerenja posmatranih parametara odgovora, jer je uobiajeno da se probno optereenje nanosi najmanje u etiri,a optereenje loma u najmanje deset jednakih koraka. Pri tome, idui korak optereenja se nanosi tek poto je dolo do prestanka prirasta pomjeranja i deformacija (tj. do stabilizacije odgovora konstrukcije) u prethodnom koraku.Smatra se da je dolo do prestanka prirasta pomjeranja i deformacija ako je prirast pomjeranja i deformacija u periodu od 5 min manji od 15% prethodnog prirasta za isti vremenski period; ili manji od greke mjernog instrumenta. To znai da je najmanja pauza izmeu faza optereivanja 5 minuta. Ovaj uslov obino nije mjerodavan kada se vri runo iitavanje rezultata (koje obino samo po sebi traje vie od 5 minuta), tako da na njega posebno treba obratiti panju kod ispitivanja kod kojih se vri automatska akvizicija rezultata mjerenja.Kod dinamikih ispitivanja ova postepenost optereivanja se obino obezbjeuje postepenim poveanjem brzina kretanja tereta po konstrukciji.U drugoj fazi uklanja se optereenje, tj. vri se rastereenje,pa se zatim ponovo vri detaljno mjerenje parametara ponaanja. Nakon toga vre se mjerenja na ispitivanoj konstrukciji najvie u narednih 16 sati (4 sata kod elinih konstrukcija), ili dok se ne dostigne neki od kriterijuma o ispravnosti konstrukcije po kriterijumima zadovoljenja zaostalih ugiba.Po Pravilniku o tehnikim propisima za pregled i ispitivanje noseih elinih konstrukcija probno optereenje treba najmanje jedanput ponoviti, da bi se pri analizi rezultata mogao izdvojiti uticaj deformacija, koje mogu biti posljedice poputanja avova, prikljuaka, itd.Kod ispitivanja gotovih elemenata konstrukcije obino se od prve velike serije od 1500 elemenata uzmu tri uzorka istog tipa, pa se ispitaju do loma (Prefabrikovani betonski elementi Tehniki uslovi za izradu i ugradnju). Pod istim tipom elementa ovdje se smatraju elementi isti po funkciji, a slini po obliku i dimenzijama poprenog presjeka. Ako se proizvodi nekoliko vrsta prefabrikovanih elemenata isog tipa, koji se meusobno razlikuju po optereenju i naprezanjima, ispitae se ona vrsta elementa koja je izloena najveim naprezanjima.Standard elijasti beton armirane krovne i meuspratne ploe od autoklaviranog gasbetona i penobetona propisuje da se nakon oitavanja mjernih instrumenata prije optereenja, elemenat optereuje do deklarisanog optereenja s tim da prirast optereenja iznosi 0.035kN/sek. Nakon nanoenja deklarisanog optereenja p, odmah se vri oitavanje stanja na mjernim instrumentima za registraciju pomjeranja. Razlika izmeu ova dva oitavanja instrumenata predstavlja veliini trenutnog elastinog ugiba v0.Zanimljivo je da se po ovom standardu u proceduru obaveznog ispitivanja uvodi i funkcija duine trajanja optereenja. Naime, naneseno optereenje se zadrava na ispitivanom elementu u periodu od 3 mjeseca. Pri tome, propisano je da se ugini mjere odmah nakon nanoenja optereenja, zatim prvih 7 dana svakodnevno, a kasnije svakih 7 dana. Konana vrijednost ukupnog trajnog ugiba dobija se ekstrapolacijom izmjerenih vrijednosti. Ako se za ekstrapolaciju ne koristi analitiki postupak, vrijednost ukupnog trajnog ugiba v izraunava se prema izrazu: v 1,12 v90gdje je v90 ugib izmjeren nakon 90 dana.Kada se vre ispitivanja pojedinanih elemenata konstrukcija, procedure propisane u Tehnikoj preporuci br 10a opti tehniki uslovi za projektovanje, proizvodnju i koritenje betonskih stubova za nadzemne elektro energetske vodove su veoma indikativne pa ih je preporuljivo primjenjivati i za situaciju da za ispitivani elemenat nije propisan posebni standard za njegovo ispitivanje. Pomenuti standard propisuje proceduru ispitivanja u tri faze : faza stabilizacije oslonca faza kontrolnog ispitivanja faza tipskog ispitivanjaKao to se vidi, po ovom propisu razlikuju se tipsko i kontrolno islitivanje elemenata.Faza stabilizacije oslonca sprovodi se radi svoenja neeljenih efekata oslanjanja (nalijeganje oslonca, mala pomjeranja i sl.), koji utiu na tanost narednih mjerenja, na najmanju moguu mjeru. Stabilizacija oslonca vri se na nain to se ispitivani elemenat optereti do 50% nominalne sile i zatim potpuno rastereti. Tek nakon rastereenja vri se oitavanje poetnih veliina parametara ponaanja u cilju sagledavanja pravilnog postavljanja stabla.U fazi kontrolnog ispitivanja vri se zadavanje probnog optereenja do vrijednosti nominalne sile, a zatim rastereivanje. Ovo nanoenje probnog optereenja vri se u etiri koraka i to : prvi korak od 0% do 50% traenog nivoa optereenja drugi korak od 50% do 70% traenog nivoa optereenja trei korak od 70% do 85% traenog nivoa optereenja etvrti korak od 85% do 100% traenog nivoa optereenjaU ovoj fazi ispitivanja optereenje se u dostignutom nivou zadrava koliko je potrebno da bi se oitale ostvarene veliine, dok se nakon rastereenja vri oitavanje zaostalih veliina mjerodavnih parametara ponaanja.U fazi tipskog ispitvanja vri se ispitivanje probnim optereenjem do loma ispitivanog elementa i to u dva koraka : prvi korak od 0% do 180% nominalne sile, i drugi korak od 180 % nominalne sile do loma uzorka,nakon ega se ponovo vri oitavanje parametara ponaanja.

5. Dokumentacija o ispitivanjuSvako sprovedeno ispitivanje mora biti propraeno odgovarajuim izvjetajem. Izrada izvjetaja o sprovedenim ispitivanjima obino poinje jo tokom samog procesa ispitivanja, ili ak i prije toga kroz prethodnu pripremu izvjetaja. U tom smislu, rukovodilac ispitivanja mora unaprijed organizovati upisivanje podataka sa ispitivanja, koje saradnici u toku procesa ispitivanja treba da unose u za to posebno pripremljene formulare. Pri tome, svaki saradnik treba da unosi podatke o dijelu ispitivanja za koje je zaduzen . Ovi zapisnici sa ispitivanja obino sadre podatke o konstrukciji koja se ispituje, posmatranim presjecima i mjernim takama, o mjernim instrumentima, veliinama mjerenja, kao i ostale potrebne podatke i napomene u samom toku ispitivanja (dan, sat, vremenski uslovi kada je ispitivanje vreno i tome slino).Posebno je znaajno u formulare unijeti sve podatke o postupcima i dogaajima koji izazivaju odstupanje od predvienog Programa ispitivanja, jer oni mogu biti posebno znaajni kod analize podataka sa ispitivanja.Nakon izvrenog ispitivanja, ili jedne faze ispitivanja, rukovodilac ispitivanja pristupa izradi samog Izvjetaja o ispitivanju.

Izvjetaj o sprovedenom ispitivanju konstrukcijeIzvjetaj o sprovedenom ispitivanju se pie kao Privremeni ili kao Konani izvjetaj.Tako, na primjer, standard Ispitivanje mostova probnim optereenjima, predvia izradu Privremenog izvjetaja o ispitivanju u kojem se daju samo osnovni podaci o ispitivanju i preliminarni zakljuak o podobnosti konstrukcije za preuzimanje projektnog optereenja. Sa druge strane, jedan od takoe bazinih standarda iz ove oblasti, standard Ispitivanje konstrukcija visokogradnje probnim optereenjem i ispitivanje do loma, takvu mogunost ne ostavlja, tj. ne predvia izradu privremenog izvjetaja o ispitivanju. Meutim, zbog praktine upotrebe, u praksi se odomailo, to se moe smatrati sasvim opravdanim, da je izdavanje privremenog izvjetaja mogue i potrebno uiniti i kod ispitivanja probnim optereenjem drugih konstrukcija, a ne samo mostova.Sam Privremeni izvjetaj mora da definie, sem prethodno navedenih sadraja, i propisani rok za koji vai nakon koga treba ga zamjeniti Konanim izvjetajem.Konani izvjetaj o sprovedenom ispitivanju je obino mnogo sadrajniji i detaljniji od Privremenog izvjetaja. On obino treba da sadri sledee informacije : podatke o odgovornom rukovodiocu ispitivanja, kao i o lanovima ekipe koja je vrila ispitivanje; datum ispitivanja; sve relevantne opte podatke o ispitivanoj konstrukciji, ukljuujui i one o nazivu objekta, projektantima, izvoau, godini izgradnje, itd. podatke o uslovima pod kojima je izvreno ispitivanje (recimo meteoroloke podatke, podatke o prekidima tokom ispitivanja, i sve ostale podatke toga tipa koji bi mogli da utiu na rezultate i kvalitet sprovedenog ispitivanja); podatke o namjeni i svrsi ispitivanja; kratak opis ispitivane konstrukcije; podatke o postupku ispitivanja; podatke o karakteru, veliini i ostalim karakteristikama korienog probnog optereenja; podatke o upotrebljenim instrumentima i ostalim sredstvima za ispitivanje; podatke o stanju konstrukcije prije i poslije ispitivanja; potrebne raunske analize i uporedni raunski proraun za optereenja nanesena tokom ispitivanja; podatke o izvrenim mjerenjima u toku ispitivanja, tj. rezultate ispitivanja koji se obino prikazuju tabelarno i/ili grafiki, na dijagramima; analizu dobijenih rezultata; uporeenje rezultata ispitivanja sa raunskim podacima, takoe prikazane tabelarno i/ili grafiki ( izmjerene prema raunskim vrijednostima); uporeenje i dodatnu analizu najkarakteristinijih raunski dobijenih i izmjerenih veliina, i kratak i jasan Zakljuak o ponaanju, sigurnosti i podobnosti konstrukcije za upotrebu, prvenstveno u smislu izjanjenja ispitivaa o zadovoljenju kriterijuma tehnike ispravnosti, tj. mogunosti ispitivane konstrukcije da preuzme projektom predviena optereenja i odgovori svojoj namjeni.Kod elinih konstrukcija Izvjetaj o ispitivanjima ponekad se daje u formi Atesta, koji moe imati oblik prethodno propisanih formulara.Izvjetaji o sprevedenom ispitvanjiu mogu se davati i u nekoj drugoj formi, recimo kao Zapisnik o kontroli nepropustljivosti, kada je potrebno dati neke dodatne, posebno precizirane podatke, kao to su u ovoj situaciji, podaci o ispitivanju dna rezervoara, plata rezervoara, ojaanja krova rezervoara, dopunski podaci o primjenjenom nainu ispitivanja i tome slino.

Izvjetaji o kvalitetu proizvoda kod ispitivanja elemenata konstrukcija Kao indikativan, u smislu sadraja izvjetaja koji prate ispitivanje elemenata konstrukcija koji se proizvode u veim serijama, moe se posmatrati standard Prefabrikovane gredice od glinenih elemenata za izradu meuspratnih odnosno tavaninih konstrukcija. Postupci predvieni u njemu posluie kao osnova za preporueni sadraj dokumenta koji u potpunosti garantuje kvalitet proizvoda, i koji se daje u obliku Dokaza o izvrenom ispitivanju. Pri tome sam Dokaz o izvrenom ispitivanju obuhvata vie dijelova.Prvenstveno, on treba da sadri Izvjetaj o kvalitetu materijala kojim se dokazuje da je proizvedeni elemenat primjenljiv sa aspekta sastavnih materijala i njihovih karakteristika. U tom smislu, kvalitet upotrebljenog materijala utvruje se prema odgovarajuim standardima za ispitivanje materijala, ali se moe zasnivati i na atestima proizvoaa predmetnih materijala ili dijelova ispitivanog elementa.Njegov drugi dio predstavlja Izvjetaj o izvrenom ispitivanju koji se zasniva na Izvjetaju o utvrivanju nosivosti elemnta, Izvjetaju o utvrivanju kvaliteta izvedenih konstrukcija, kao i Izvjetaju o periodinom ispitivanju.Izvjetaj o utvrivanju nosivosti elementa se daje na osnovu rezultata ispitivanja samog elementa (recimo za sluaj ispitivanja gredica Fert tavanica kao Izvjetaj o utvrivanju nosivosti prefabrikovanih gredica).Izvjetaju o utvrivanju kvaliteta izvedenih konstrukcija odnosi se na primjenjivost konstrukcije u koje se ispitivani elemenat ugrauje i on se daje na osnovu rezultata ispitivanja izvedenih na predmetnim konstrukcijama recimo, u gore pomenutom sluaju, kao Izvjetaj o utvrivanju kvaliteta izvedenih meusprtnih Fert tavanica.Izvjetaj o periodinom ispitivanju se izdaje na osnovu obavljenog periodinog ispitivanja elemenata na koje se odnosi u ovoj situaciji to bio bio Izvjetaj o periodinom ispitivanju gredica Fert tavanice. Njegov smisao je da slui kao potvrda kontinuiteta u kvalitetu proizvodnje posmatranih elemenata. Ovakva periodina ispitivanja se vre obino najmanje jednom godinje.Slian postupak opisan je i u Tehnikim preporukama br 10a opti tehniki uslovi za projektovanje, proizvodnju i korienje betonskih stubova za nadzemne elektroenergetske vodove. Po njima izvjetaj o ispitivanju stubova satoji se iz dva dijela: Izvjetaja o tipskom ispitivanju stabla betonskog stuba, pri emu se (kao skraena verzija) izdaje Izvod iz izvjetaja o tipskom ispitivanju stabla betonskog stuba u kojemtreba da su dati samo osnovni podaci sa ispitivanja. Drugi dio predstavlja Izvjetaj o kontrolnom ispitivanju stabla betonskog stuba koji predstavlja izvjetaj o periodinim (jednom godinje) ispitivanjima koja obezbjeuju potvrdu o kontinuitetu kvaliteta proizvodnje. On po svojoj sutini odgovara prethodno pomenutom Izvjetaju o periodinom ispitivanju.Treba uvijek imati na umu da se informacije u izvjetajima o sprevedenim ispitivanjima veoma razlikuju i uslijed razliite prirode materijala od kojih su elementi i konstrukcije napravljene. Tako, kod pojedinih elemenata konastrukcija, recimo kod onih koje se ispituju u skladu sa standardom Projektovanje i izvoenje drvenih konstrukcija limelirane lepljene konstrukcije, u izvjetajima treba pruiti i informacije poput : vrste drveta od koga je elemenat napravljen i njegove klase, vlanosti lamela prilikom ljepljenja, vrste lijepka kojom je izvreno lijepljenje lamela, najmanje i najvee debljine lamela, temperature i vlanosti vazduha prostora u kojem je izvrena polikondezacija lijepka, veliine pritiska u presama za vrijeme polikondezacije lijepka, izgled spoljanjeg lica i geometrija lameliranog lijepljenog nosaa u odnosu na projektovanu geometriju i rezultata ispitivanja smicajne vrstoe u spoju lijepka, a za izuzetne konstrukcije (konzole raspone preko 15 m, ravni nosai preko 30m i lukovi preko 60m duine) i veliinu vsrtoe na zatezanje u sloju lijepka i uzdunim spojevima lamela.