ISPITNA PITANJA SA ODGOVORIMA IZ PREDMETA MOTORI I MOTORNA VOZILA1. ta znai skraenica motor "SUS"?SUS potie od prvih slova rijei:motor sa unutranjim sagorjevanjem.2. Definisati ta su motori?Motor je maina koja neki vid energije pretvara u mehaniki rad.3. U koju grupu spadaju motori SUS?Motor sa unutranjim sagorjevanjem (SUS), spada u kategoriju toplotnih motora, kod kojih se hemijska energija goriva, putem sagorjevanja pretvara u toplotnu energiju koja se zatim pretvara u mehaniki rad.4. Koji dijelovi motora spadaju u nepokretne dijelove?-cilindarska glava;-cilindar;-gornji dio motorske kuice;-donji dio motorske kuice ili korito.5. Koji dijelovi motora spadaju u pokretne dijelove?-klip;-klipnjaa;-koljenasto vratilo.6. Koja je osnovna podjela motora s obzirom na nain ostvarivanja smjee i odvijanje sagorjevanja?Na otto i dizel motore.7. ta su Otto motori?Otto motori su motori kod kojih se upaljenje smjese obavlja stranom energijom, odnosno pomou varnice.8. ta su Dizel motori?Dizel motori su motori kod kojih se paljenje obavlja samopaljenjem goriva na raun energije sabijenog vazduha.9.Definisati stepen kompresije motora?Stepen kompresije predstavlja odnos ukupne zapremine i kompresione zapremine, odnosno pokazuje u kom odnosu je izvreno sabijanje svjee radne materije.10.Kako stepen kompresije utie na termodinamiki stepen iskoritenja motora?Poveanjem stepena kompresije raste termodinamiki stepen iskoritenja motora.11.Koji motori imaju vei stepen kompresije, otto ili dizel?Vei stepen kompresije imaju dizel motori.12.Definisati ta je unutranja mrtva taka, a ta spoljanja mrtva taka motora?UMT-unutranja mrtva taka je najblia taka poloaja klipa od ose koljenastog vratila.SMT-spoljanja mrtva taka, je najudaljenija taka poloaja klipa od ose koljenastog vratila.13.ta predstavlja takt motora i kako se dijele motori prema taktnosti?Takt-je jedan hod klipa od jedne do druge mrtve take, odnosno od spoljanje mrtve take do unutranje mrtve take. Prema taktnosti motori se dijele na dvotaktne i etverotaktne.14.Kod etverotaktnog motora u koliko taktova se obavlja radni ciklus, koliko hodova obavi klip i za koliko se stepeni obrne koljenasto vratilo?Radni ciklus etverotaktnog motora se obavi u etiri takta, klip obavi etiri hoda od jedne do druge mrtve take, a za to vrijeme se koljenasto vratilo obrne za 720 stepeni.15.Nabroj taktove etverotaktnog motora?-takt usisavanja;-takt sabijanja ili kompresije;-takt irenja ili ekspanzije;-takt izduvavanja.16.Kod dvotaktnog motora u koliko taktova se obavlja radni ciklus, koliko hodova obavi klip i za koliko se stepeniobrne koljenasto vratilo?Radni ciklus dvotaktnog motora se obavi u dva takta, klip obavi dva hoda od jedne do druge mrtve take, a za to vrijeme se koljenasto vratilo obrne za 360 stepeni.17.ta predstavlja preklop ventila?Preklop ventila predstavlja period tokom izmjene radne materije, kada su otvoreni i usisni i izduvni ventil.18.Kako se mjenja optereenje otto motora?Kod otto motora se optereenje mijenja koliinom smjese koja se ubacuje u cilindar motora, odnosno pomou priguenja leptirom na usisu motora. Vri se kvantitativna regulacija.19.ta predstavlja detonatno sagorjevanje kod motora i zato je opasno?Detonantno sagorjevanje je vid nenormalnog sagorjevanja kod motora. Prilikom detonantnog sagorjevanja dolazi do paljenja goriva mimo fronta plamena uz trenutno oslobaanje velike koliine toplote i veliki porast pritiska. To dovodi do mehanikih i termikih optereenja dijelova motora.20.Koji je cilj nadpunjenja kod motora?Osnovni cilj nadpunjenja je poveanje snage motora. Kod dizel motora se nadpunjenjem postie i bolja ekonominost i manja toksinost izduvnih gasova.21.Na koji nain se poboljava loa karakteristika turbine pri malom broju obrtaja koljenastog vratila kod SUS motora?Taj problem se rjeava primjenom regulisanog nadpunjenja. U primjeni su dvije vrste regulacije rada : mimoilazni ventil turbine (Wastegate) i turbine promjenljive geometrije.22.Koja je osnovna uloga zamajca na motoru?Osnovna uloga zamajca je uravnomjerenje/uravnoteenje obrtanja koljenastog vratila motora. Takoe potpomae pokretanje vozila iz mjesta, savladavanje kratkotrajnih optereenja i potpomae rad regulatora broja obrtaja motora.23.Zato se postavljaju protivtegovi na koljenastom vratilu motora?Koljenasto vratilo je optereeno izmjeninim silama. Na njega djeluju sile s klipnjae, a zbog rotacije djeluju i centrifugalne sile, pa je vratilo optereeno na savijanje i torziju. Ovako nepovoljno optereenje zahtjeva vrlo dobro uravnoteenje njegovih masa. Uravnoteenje masa vano je za rad motora, jer neuravnoteeno vratilo stvara vibracije koje mogu dovesti i do loma vratila ili drugih dijelova motora.Znai poseban problem konstrukcije vratila je njegovo statiko i dinamiko uravnoteenje, jer na njega djeluju dinamike sile koje izazivaju opasna naprezanja i vibracije. Prednji kraj koljenastog vratila slui za pogon pomonih ureaja (ventilatora, pumpi), i to kod automobilskih motora. Zadnji kraj daje snagu preko spojnice prema sistemu prenosa obrtnog momenta do tokova.

24.ta pokazuje ema razvoda motora?Razvodni mehanizam treba da omogui izmjenu radne materije u cilindru motora na kraju svakog radnog procesa. Ta se izmjena, odnosno razvod radne materije, kod etverotaktnih motora danas vri iskljuivo pomou ventila, bregastog vratila i elemenata za prenos pomaka s brijega na ventil. Usisni ventil treba za vrijeme usisa propustiti to veu koliinu svjee radne materije u cilindar, dok izduvni ventil treba tokom izduvavanja omoguiti to potpunije isticanje izduvnih gasova iz cilindra. Kako se ni kod ijedne konstrukcijske izvedbe ventili ne otvaraju naglo, nego postupno, take otvaranja i zatvaranja ventila treba postaviti ispred, odnosno iza gornje i donje mrtve take, tako da uglovi otvorenosti ventila budu vei od 180 KV. to su krivulje podizanja ventila strmije, to je bolje punjenje cilindra. S druge strane, poloenije krivulje doprinose tiem radu ventila. Da li e motor biti elastian i pogodan za ugodnu vonju s rijetkim prebacivanjem ruice mjenjaa iz brzine u brzinu, ili e pak biti dobar za najveu moguu snagu, ali samo u relativno uskom podruju pri visokim brzinama vrtnje, to e u najveoj mjeri zavisti upravo o razvodnom dijagramu-emi razvoda motora. Meutim za ovakvo prosuivanje karaktera motora nisu mjerodavni razvodni uglovi (uglovi otvaranja i zatvaranja ventila), nego povrine na razvodnom dijagramu-emi razvoda.25.ime se vri prenos rotacionog kretanja sa koljenastog vratila (radilice) do bregaste osovine?Pogon bregastog vratila se vri : zupanicima, lancem, zupastim remenom.26.ta je posljedica istroenih ili otvrdnulih brtvi (gumice) stabla ventila?Poveana potronja ulja i debele naslage skorenog ulja na usisnim ventilima (kod automobilskih i preko 5 mm debljine).27.Da li su veeg prenika usisni ili izduvni ventili na motoru i zato?Usisni ventili su uvijek veeg prenika iz razloga oteanog punjenja cilindra motora svjeom radnom materijom u odnosu na izbacivanje produkata sagorjevanja iz cilindra.28.Koji dio motora SUS pretvara pravolinijsko kretanje klipa u kruno kretanje koljenastog vratila?Klipnjaa.29.Koji elementi su sastavni dijelovi klipne grupe SUS motora?U klipnu grupu se ubrajaju : klip, klipni prstenovi, osovinica klipa, osigurai osovinice klipa.30.Na slici je data ema sistema za podmazivanje motora.Objasni princip rada i navedi pojedine elemente?1) usisna korpa sa sitom;2) uljna pumpa;3) regulator pritiska ulja;4) preista;5) dava temperature;6) dava pritiska;7) fini preista;8) termostat;9) hladnjak;10) glavna uljna magistrala;11) kanal za dovod ulja u oslonake leajeve koljenastog vratila;12) kanal za dovod ulja u letee leajeve koljenastog vratila;13) kanal za dovod ulja u leajeve bregastog vratila;14) kanal za dovod ulja u klackalice ventila;15) podmazivanje cilindra prskanjem;16) ep;17) mjera nivoa;31. Na slici je data ema sistema hlaenja sa osnovnim dijelovima. Objasni princip rada?1)cirkulaciona pumpa (centrifugalnog tipa);2)glavna cijev za ravnomjeran dovod rashladne tenosti do svih cilindara;3)rashladni prostor u bloku motora;4)rashladni prostor u glavi motora;5)izlaz zagrijane vode iz glave;6)termostat;7)izmjenjiva toplote-hladnjak;8)vod kratkog toka;9)ventilator;10)remenica za pogon pumpe;11)hladnjak ulja-opciono kod forsiranih motora;12)ekspanzioni sud koji skuplja pare tenosti i nakon hlaenja vraa kondenzat u sistem;13)dava temperature (elektrorezistivni termistorskog tipa);Rashladna tenost cirkulie pod dejstvom cirkulacione pumpe (1), i struji kroz prostor oko cilindara (3), i kroz glavu motora (4), odvodei toplotu sa ovih elemenata. Zagrijana tenost se hladi u hladnjaku-izmjenjivau toplote (7), pomou struje vazduha koju obezbjeuje ventilator (9). Ohlaena voda se iz donje komore hladnjaka vodi u cirkulacionu pumpu. Opciono, rashladna tenost prolazi kroz hladnjak ulja (11), ukoliko postoji i ako je tipa ulje-rashladna tenost. Temperatura motora se odrava regulacijom protoka protoka vode kroz hladnjak pomou termostata, najee-dvoventilskog tipa. Dok je temperatura tenosti nia izlazni ventil termostata prema hladnjaku je zatvoren, tako da tenost struji kroz otvoreni ventil kratkog toka i vod kratkog toka (8), direktno u pumpu, mimo hladnjaka. Kada se dostigne radna temperatura (85-90C), dilatacioni element termostata se iri, zatvarajui ventil kratkog toka i otvarajui izlazni ventil prema hadnjaku. Dilatacioni element termostata moe biti sa tenim punjenjem, gdje tenost isparava na temperaturi regulacije irei dilatacioni element koji je izveden u vidu mijeha. Danas se ee koristi termostat sa vrstim punjenjem-voskom, koji se pri topljenju na temperaturi regulacije znatno iri pokreui ventile termostata. Termostat sa vrstim punjenjem je pouzdaniji i precizniji u radu, te manjih gabarita.32.Sa kolikom vrijednou koeficijenta vika vazduha katalizator ima najveu mogunost transformacije tetnih gasova, pa time i najbolji ekoloki efekat?Kada je koeficijent vika vazduha jednak 1.33.Kako se dijele sistemi ubrizgvanja kod otto motora prema nainu ubrizgavanja?Sistemi sa kontinualnim, grupnim ubrizgavanjem i sekvencijalnim ubrigavanjem.34.Koja se alternativna goriva koriste za motorna vozila?Alternativna goriva koja se koriste u motornim vozilima su :-teni naftni plin-LPG;-komprimovani prirodni plin-CNG;-etanol;-biodizel;-hidrogen-gorive elije.35.Koji vodovi plina su vodovi niskog pritiska (u vozilima koja kao pogonsko gorivo koriste teni naftni plin LPG)?Vodovi niskog pritiska su od isparivaa-regulatora do mjeaa odnosno motora.36.Koji vodovi plina su vodovi visokog pritiska (u vozilima koja kao pogonsko gorivo koriste teni naftni plin LPG)?Vodovi visokog pritiska su vodovi od prikljuka za punjenje do rezervoara, od rezervoara do preistaa sa elektromagnetnim ventilom za plin, od ventila za plin do reduktora-isparivaa.37.Koji materijali se mogu koristiti za izradu vodova plina visokog pritiska (u vozilima koja kao pogonsko gorivo koriste teni naftni plin LPG)?Za izradu vodova visokog pritiska se koriste bakar, bakarne legure i nerajui elik.38.ime smije biti izvedeno spajanje dijelova vodova visokog pritiska izraenih od bakra (u vozilima koja kao pogonsko gorivo koriste teni naftni plin LPG)?Vodovi visokog pritiska od bakra se spajaju dijelovima za spajanje izraenim od legure bakra.39.ime smije biti izvedeno spajanje dijelova vodova niskog pritiska (u vozilima koja kao pogonsko gorivo koriste teni naftni plin LPG)?Vodovi niskog pritiska se spajaju navojem ili obujmicama. Spojevi moraju biti nepropusni. Obujmice moraju biti samokone da ne doe do nekontrolisanoga poputanja.40.U kojim motorima sa unutranjim sagorjevanjem se kao pogonsko gorivo moe koristiti teni naftni plin LPG?U otto motorima se moe koristiti LPG.41.Prilikom ispitivanja vozila koje kao pogonsko gorivo koristi LPG kolika smije biti maksimalna napunjenost rezervoara?Rezervoar plina za LPG ne smije biti napunjen vie od 80% od njegove zapremine.42.Prilikom ispitivanja vozila koje kao pogonsko gorivo koristi CNG (Compressed Natural Gas), kolika smije biti maksimalna napunjenost rezervoara (pritisak)?Rezervoar plina za CNG smije biti napunjen da pritisak ne prelazi 22 MPa (220 bar).43.Kakav je to sistem ubrizgavanja goriva (Common Rail)?Sistem ubrigavanja koji se primjenjuje na dizel motorima. Ovaj ureaj se jo naziva i ureajem za ubrizgavanje sa rezervoarom goriva pod visokim pritiskom.Zbog toga to je pritisak za cijelo vrijeme ubrizgavanja goriva stalan, naziva se i ubrizgavanjem sa stalnim pritiskom.44.Kod koje vrste motora se upotrebljava Common rail sistem?Common rail sistem ubrizgavanja se primjenjuje na dizel motorima.45.Na koji nain se moe startovati motor SUS?Startovanje motora moe da se obavlja elektropokretaima ili pneumatski pomou komprimovanog vazduha.46.U kojim elementima izduvnog sistema se obavlja hemijska obrada gasova?U katalizatorima se obavlja hemijska obrada izduvnih gasova.47.Koji gasovi se obrauju u trokomponentnim katalizatorima otto motora?U trokomponentnim katalizatorima otto motora se obrauju ugljen monoksid, ugljovodonici i azotni oksidi.48.Na slici je data ema sistema napajanja dizel motora gorivom (linijska pumpa). Objasni princip rada?1)motor;2)pumpa visokog pritiska;3)varijator ugla;4)pumpa niskog pritiska sa separatorom vode;5)regulator broja obrtaja;6)komandna poluga;7)pneumatski kondenzator;8)preista goriva (fini);9)vod visokog pritiska;10)brizga;11)povratni vod.Gorivo se iz rezervoara, posredstvom napojne pumpe ili pumpe niskog pritiska (4), i preistaa goriva (8) doprema u pumpu za ubrizgavanje ili pumpu visokog pritiska (2). Pumpa visokog pritiska ostvaruje potiskivanje goriva pod visokim pritiskom koji je potreban za ubrizgavanje i vri regulaciju ubrizgane koliine goriva. Iz pumpe visokog pritiska se gorivo posredstvom vodova visokog pritiska (9) vodi ka brizgaima pojedinih cilindara (10). Pod dejstvom pritiska goriva odie se iglica brizgaa otvarajui mlaznicu iji je vrh u komori sagorjevanja i gorivo se u vidu rasprenog mlaza ubrizgava u radni prostor motora. Za povratak vika goriva koje nije ubrizgano ili proe kroz nezaptivena mjesta, slue povratni vodovi (11). Varijator ugla predubrizgavanja (3), sa porastom broja obrtaja vri zakretanje vratila pumpe i time poveava ugao predubrizgavanja. Regulator broja obrtaja (5), ima osnovni zadatak da regulie maksmimalni broj obrtaja motora kako bi se motor zatitio od mogueg prekoraenja dozvoljenog broja obrtaja i havarije usled porasta inercijalnih sila.49.Na slici je data ema Common rail sistema za napajanje dizel motora gorivom.Navesti glavne dijelove sistema i objasniti princip rada?Glavni dijelovi su :1)pumpa visokog pritiska;2)elektromagnet za iskljuivanje elemenata pumpe visokog pritiska;3)elektromagnetni ventil za kontrolu pritiska goriva;4)preista goriva;5)rezervoar goriva sa grubim preistaem i dobavnom pumpom;6)elektronska upravljaka jedinice (EUJ);7)akumulatorska baterija;8)zajednika magistrala (common rail);9)dava pritiska u magistrali;10)dava temperature goriva;11)brizgai;12)dava temperature motora;13)dava ugla koljenastog vratila i broja obrtaja;14)dava poloaja pedale gasa;15)dava poloaja bregastog vratila;16)protokomjer usisnog vazduha;17)dava pritiska vazduha (nadpunjenja);19)turbokompresor;Iz rezervoara goriva (5), napojna pumpa (obino krilnog tipa), doprema gorivo preko finog preistaa (4), u pumpu visokog pritiska (1). Pumpa visokog pritiska, najee klipno-radijalnog tipa, neprekidno potiskuje gorivo i ostavruje visoki pritisak goriva u akumulatoru (8), izvedenom u obliku magistralne cijevi koja se protee du motora i naziva se common rail (zajednika magistrala). Odatle i potie naziv ovakvog sistema ubrizgavanja. Pritisak goriva u magistrali se odrava na eljenom ivou posredstvom regulatora pritiska (3), koji je pod kontrolom EUJ, tako da vrijednost pritiska ne zavisi od brzinskog reima rada motora, ve je predmet regulacije i memorisana je u memoriji raunara u vidu mape podataka. Senzor pritiska (9), daje EUJ preciznu informaciju o veliini pritiska u magistralnom vodu. Magistralni vod je, takoe, zatien od prevelikog pritiska prelivnim ventilom. Gorivo se iz magistrale vodi relativno kratkim cijevima visokog pritiska do pojedinih brizgaa (11), i ubrizgava u radni prostor motora. Rad brizgaa je kontrolisan od strane EUJ koja prima signale veeg broja davaa, obrauje ih i formira izlazne signale za otvaranje brizgaa i upravljanje radom pumpe visokog pritiska.50.Objasniti pojam:benzinski motor sa regulisanim trokomponentnim katalizatorom?Regulisani trokomponentni katalizator se sastoji od dvije lambda sonde. Prva lambda sonda je upravljaka i ona daje signal centralnoj procesorskoj jedinici da obogati ili osiromai smjesu.Druga lambda sonda je kontrolna i ona slui za kontrolu rada katalizatora (EOBD dijagnostika). Ako katalizator ispravno radi na izlazu mora da bude manje kiseonika nego na ulazu-troi se na oksidaciju nesagorjelih komponenti (CO, CH). Ovakav sistem se naziva regulacija u povratnoj sprezi na bazi lambda=1. Signal s lambda sonde je oscilatornog karaktera. Starenjem katalizatora rastu amplitude na drugoj lambda sondi. Kada vrijednosti amplitude premae odreene vrijednosti koje se nalaze u memoriji raunara tada sistem samokontrole upali upozoravajuu lampicu (MIL).51.Objasniti pojam:benzinski motor sa neregulisanim katalizatorom?Benzinski motori sa neregulisanim katalizatorom su motori koji imaju katalizator, ali nemaju kontrolu rada katalizatora u povratnoj sprezi. Za ovakve motore prilikom ispitivanja izduvne emisije primjenjuju se pravila kao za motore bez katalizatora52. Na slici je prikazana ema paljenja kod otto motora sa konvencionalnim indukcionim kalemom. Objasniti princip rada?1)akumulator;2)prekida za starti ukljuenje sistema paljenja;3)indukcioni kalem za pljaenje;4)razvodnik paljenja;5)kondenzator;6)prekida;7)svjeice.Razlikuju se dva kola struje : primarno kolo (kolo niskog napona) i sekundarno kolo (kolo visokog napona). Primarno kolo polazi od pozitivnog pola akumulatorske baterije (1), i preko kontakt kljua-glavnog prekidaa za ukljuenje sistema (2), ide preko balastnog otpornika primarni namotaj indukcionog kalema (3), a zatim preko prekidaa (6), na masu, ime je kolo zatvoreno. Paralelno sa kontaktima prekidaa vezan je kondenzator paljenja (5).Sekundarno kolo polazi od sekundarnog namotaja indukcionog kalema iji je jedan kraj spojen sa primarom (u stvari preko primara sa masom), a sa drugog kraja se sekundarna struja visokonaponskim kablovima vodi do kape razvodnika paljenja i razvodi do centralnih elektroda pojedinih svjeica (7). Bone elektrode svijeica su spojene sa masom tako da se preko varnice zatvara sekundarno kolo.Indukcioni kalem ili bobina je, dakle transformator koji se sastoji od primarnog i sekundarnog namotaja, namotanih na jezgro od mekog lameliranog gvoa. Primarni namotaj ima manji broj navojaka deblje ice (250-400 navojaka ice, prenika 0,6-0,8 mm), a sekundarni vie navojaka tanje ice (20.000-30.000 navojaka ice, prenika oko 0,1 mm). Odnos broja navojaka sekundara i primara, obino se kree izmeu 50 i 150. Jezgro i namotaji su meusobno izolovani, sve je postavljeno u kuite, zaliveno transformatroskim uljem i hermetiki zatvoreno.Razvodnik paljenja (4), obavlja vie funkcija. U njegovom kuitu postavljen je prekida iji se kontakti (platinska dugmad), otvaraju pod dejstvom bregova na vratilu razvodnika, ime se prekida kolo struje primara. Po prolasku bregova kontakti se zatvaraju pod dejstvom opruge (najee fleksione) i tada se primarna struja ponovo uspostavlja. Broj bregova na vratilu razvodnika odgovara broju cilindara motora, odnosno, u toku jednog obrtaja vratila platinska dugmad se toliko puta otvaraju i zavaraju.Gornji dio razvodnika slui za razvoenje visokog napona na pojedine svjeice po redosledu paljenja i esto se naziva-kapa razvodnika paljenja. Kapa je izgraena od izolacionog materijala i u nju su periferno uliveni kontakti na koje su prikljueni visokonaponski kablovi pojedninih svjeica. Visoki napon se iz sekundara indukcionog kalema dovodi, posredstvom centralnogprikljuka na kapi i grafitne etkice, na rotirajui pipak (razvodnu ruku), koji rotira zajedno sa vratilom razvodnika i razvodi struju na kontakte pojedinih svjeica. Izmeu razvodne ruke i kontakata svjeica u kapi razvodnika ne ostvaruje se klizni kontakt kako bi se sprjeilo troenje, ve postoji mali zazor koji se premouje putem varnice. Gubitak energije usled toga je zanemarljivo mali s obzirom na mali zazor i nizak (atmosferski) pritisak u toj sredini.Kada su platinska dugmad zatvorena kroz primarni namotaj indukcionog kalema protie struja koja obrazuje jako magnetno polje u gvozdenom jezgru bobine. U trenutku razdvajanja platinskih dugmadi, pod dejstvom brega na vratilu razvodnika, dolazi do relativno brzog smanjenja primarne struje, a time i promjene magnetnog fluksa, ime se izaziva indukcija visokog napona u sekundarnom namotaju. Visoki napon se odvodi na centralnu elektodu svjeice u cilindru motora koji je na paljenju, gdje izaziva varnicu i upaljenje smjese. Posle toga proces se ponavlja, stim to se visoki napon odvodi na svjeicu narednog cilindra prema redosledu paljenja.53.ta mjeri lambda sonda?Sadraj kisika u izduvnim gaovima.54.Koje se vrste lambda sondi ugrauju u vozila, obzirom na tip signala koji daju?Dvostepena-klasina;irokopojasna lambda sonda.55.Koji motor emituje vie ugljen monoksida?Benzinski motor56.Koji motor sadri manje ugljen monoksida u izduvnim gasovima i zato?Dizel motori, zato to mu se radni proces odvija sa veom koliinom vazduha (viak vazduha).

III-POZNAVANjE VOZILA99.Na kojim pogonskim osovinama se obavezno upotrebljavaju sinhroni (homokinetiki) prenosnici?Sinhroni zglobni prenosnik (homokinetiki prenosnici), se obavezno primjenjuju kod pogona upravljakih tokova.100.Iz kojih podsistema se sastoji koioni sistem?U optem sluaju, koni sistem se sastoji od sledeih podsistema :-podsistem za radno koenje;-podsistem za pomono koenje;-podsistem za parkirno koenje;-podsistem za produeno (dugotrajno) koenje;101.ta je pomona, a ta parkirna konica i kako se konstrukciono rjeava na putnikim vozilima?U sluaju otkaza sistema za radno koenje, pomono (rezervno) koenje mora da omogui da vozilo moe da se zaustavi na razumnom rastojanju. Pri tome se smatra da u sistemu za radno koenje, u bilo kom trenutku nema vie od jednog otkaza.Parkirno koenje mora da omogui zadravanje vozila u mjestu, na podunom nagibu ili usponu, ak i ako voza nije u vozilu. Pri tome se radni dijelovi u blokiranom stanju zadravaju isto mehanikim putem. Kod putnikih vozila prenosni mehanizam je mehaniki s djelovanjem na zadnje tokove.Najee se parkirna konica moe aktivirati i pri kretanju vozila i u tom sluaju parkirna konica preuzima i ulogu pomone konice.102.ta se podrazumjeva pod pojmom sistem za dugotrajno koenje i na kojim vozilima se ovakav sistem koristi?Konica za dugotrajno koenje (uspora), je namjenjena blagom, dugotrajnom koenju pri kretanju vozila na duim padovima. Njeno obavezno postojanje je propisano za vozila veih ukupnih masa (preko 5 tona).103.Na slici je data ema pneumatske kone instalacije.Objasniti princip rada?a)snadbijevanje energijom (sabijanje vazduha);b)rezervoari;c)koni ventili;d)ureaj za kontrolu i napajanje prikljunog vozila;e)regulatori kone sile;f)izvrni organi (koenje tokova);1. kompresor;2. regulator pritiska;4.etverokruni zatitni ventil;5.rezervoar komprimiranog vazduha;6.spojnika glava napojnog voda;7.drenani ventil;8.nepovratni ventil;10.runi koni ventil;11.prikolini komandni ventil;12.spojnika glava komandnog voda;14.prednji tokovi;15.automatski regulator sile koenja u zavisnosti od optereenja (ARSK);16.zadnji tokovi;17.koni ventil radne konice;18.koni cilindri prednjih tokova;20.koni cilindri zadnjih tokova (tristop);26.ventil puno/prazno;27.drugi potroai.Princip funkcionisanja pneumatskih prenosnih mehanizama :Podsistem za pripremu komprimiranog vazduha predstavlja osnovu svakog pneumatskog prenosnog mehanizma. Najvaniji dio ovog podsistema predstavlja kompresor (1). Zadatak kompresora je da sabija vazduh do radnog pritiska prenosnog mehanizma. Najee se upotrebljavaju klipni kompresori, jedno ili dvocilindrini, sa vazdunim ili vodenim hlaenjem. Rad kompresora-pritisak u instalaciji regulie se regulatorom (2). Po dostizanju nominalnog pritiska regulator spaja potisnu granu kompresora sa atmosferom, dok kod savremenih konstrukcija sa usisom kompresora. im pritisak padne ispod propisane vrijednosti kompresor ponovo poinje punjenje instalacije. Preista i sua vazduha se kod novih konstrukcija izrauju jedinstveno sa regulatorom pritiska. Pravilnikom ECE br.13 je propisano da pneumatski prenosni mehanizmi imaju vie nezavisnih grana sa ciljem obezbjeenja propisanih preostalih performansi u sluaju da doe do otkaza u jednoj od grana (npr.pada pritiska usled kidanja cijevi). Na poziciji (4), prikazan je etverokruni zatitni ventil koji omoguava odravanje pritiska radnog medija kod etverogranih prenosnih mehanizama u sluaju da u jednoj od grana doe do pojave otkaza. Zatitni ventili se izvode i kao trokruni za trograne prenosne mehanizme. U ovom je sluaju jedna grana rezervisana za napajanje sistema runog koenja (10), dvije za radno koenje (17), dok je etvrta grana rezervisana za druge potroae (27). Sabijeni vazduh se pohranjuje u rezervoare (5). Rezervoari moraju biti dimenzionisani tako da poslije osam aktiviranja komande radne konice (puni hod), preostali vazduh obezbjedi ostvarivanje performansi najmanje na nivou propisanih za pomono koenje. Rezervoari moraju biti postavljeni tako da svi vodovi budu nagnuti prema njemu, kako bi se omoguilo sigurnije odvoenje kondenzata uz pomonih drenanih ventila (7), u posljednje vrijeme skoro iskljuivo automatskih. Kada se ukae potreba za koenjem vozila voza pritiskom na pedalu konog ventila (17) proputa vazduh u kone silindre prednjih i zadnjih konica, kao i prema komandnom ventilu prikljunog vozila (11), usled ega dolazi do aktiviranja konica. U cilju poveanja bezbjednosti omogueno je aktiviranje komandnog ventila prikolice iz obe grane konog sistema vozila. Veza izmeu vunog i prikljunog vozila je obavezno, dvovodna. Napojni vod (crveni), slui za stalno napajanje instalacije prikolice, dok se komandnim vodom (uti) dovodi sabijeni vazduh samo u toku koenja. Koni cilindri se izvode kao klipni ili membranski.Membranski cilindri su kompaktniji, a omoguavaju i konstrukcijsko povezivanje sa oprunim akumulatorima, u tzv. tristop cilindre, pa se u novije vrijeme izuzetno mnogo koriste. Na zadnjim konicama se koriste automatski regulatori konih sila (15). Istovremeno se utie iz automatskog regulatora sile koenja (15) preko komandnog voda ventila puno/prazno (26), koji je obino integrisan u koni ventil motornog vozila. Time je koni pritisak prednje osovine prilagoen stanju optereenja vozila (preteno kod teretnih vozila).104. Na slici je dat kombinovani ili tristop koni cilindar. Objasniti princip djelovanja?a)Koni sistem radne konice :Pri aktiviranju konog sistema radne konice, sabijeni vazduh struji preko prikljuka 11u prostor A, optereuje membranu (d), i potiskuje klip (a), suprotno dejstvu sile potisne opruge (c), na desno. Sila nastala preko klipnjae (b), djeluje na konu polugu sa podeavanjem, a time i na konicu toka.Pri pranjenju prostora A, pritisna opruga (c), vraa klip (a), kao i membarnu (d), u njihovu polaznu poziciju. Membranski cilindar tristop-cilindar je po svojoj funkciji potpuno nezavisan od oprunog dijela.b)Koni sistem parkirne konice :Pri aktiviranju konog sistema parkirne konice, prazni se preko prikljuka 12, djelimino ili sasvim prostor V, koji je pod pritiskom. Pri tome djeluje sila otputajue pritisne opruge (f), preko klipa (e), i klipnjae (b), na konicu u toku.Maksimalna sila koenja opruno akumulacionog dijela postie se pri potpunom pranjenju prostora V. Poto se kona sila u tom sluaju dobija iskljuivo mehaniki od pritisne opruge (f), opruni dio se smije primjeniti za koni sistem parkirne konice. Za otputanje konice, prostor B se preko prikljuka 12 ponovo puni.c)Mehaniko otkoivanje (otputanje) :Tristop-cilindar je opremljen za nune sluajeve mehanikim otputanjem opruno-akumulacionog dijela. Pri potpunom gubitku pritiska na prikljuku 12, moe se odvrtanjem vijka (g) koni sistem ponovo otkoiti105.Na slici je data ema hidraulinog i mehanikog prenosnog mehanizma konog sistema. Objasniti princip rada?Sistem koenja sastoji se iz radne konice koja je hidrulikog tipa. Radna konica ima dvije nezavisne grane A i B. Grana A djeluje na prednje tokove, dok grana B djeluje na zadnje. Osnovna sutina posebnih cirkulacionih krugova je da ukoliko doe do otkaza u sistemu (pucanje jednog od hidraulikih crijeva), ostaje da funkcionie drugi krug sa smanjenim performansama.Ovo je propisano ECE Pravilnikom 13. Na zadnjoj osovini moe se primjeniti ventil optereenja koji regulie silu koenja na zadnjim tokovima u funkciji optereenja. Ovi sistemi su hidrostatiki i kod njih se komanda dovedena na pedalu konice u glavnom koionom cilindru pretvara u hidrostatiki pritisak. Ovaj pritisak se potom vodovima (cijev, crijevo), prenosi do konih cilindara. U konim cilindrima, a kao rezltatdejstva pritiska na klip, stvara se sila koja aktivira konice. Uglavnom se hidrauliki prenosni mehanizam izvodi sa servo dejstvom.Prenosni mehanizam parkirne konice je mehaniki i djeluje samo na zadnje tokove.106.Koje su osnovne geometrijske veliine upravljakih tokova?Osnovne geometrijske veliie upravljakih tokova su :-ugao nagiba toka;-ugao nagiba osovinice rukavca;-ugao zatura osovinice rukavca;-ugao konvergencije.107.Koji elementi ine elektrinu instalaciju na vozilu?Najznaajniji elementi koji ine elektrinu instalaciju na vozilu su:1.generator;2.baterija;3.elektrina instalacija;-kablovi;-elektrine spojnice i osigurai;-prekidai i releji;-davai;4. elektrini potroai;-elektromotori (posebno vaan elektropokreta);-ostali potroai (grijai, lampe, komunikacioni ureaji itd);5. elektronski potroai-senzori;-mikroprocesori;-releji;108.ta je to klirens vozila?Klirens vozila je normalno rastojanje izmeu horizontalne podloge i najnie take na vozilu.109.Koje vrste spojnice se koriste u transmisijama vozila?U transmisijama vozila koriste se sledee spojnice:-frikcione;-hidrodinamike;-elektromagnetne;110.Koji su sastavni dijelovi hidrodinamikog pretvaraa-mjenjaa?Sastavni dijelovi hidrodinamikog pretvaraa-mjenjaa su :-pumpno kolo;-turbinsko kolo;-stator (reaktorsko kolo);111.Koja je uloga mjenjaa na vozilu?Mjenja kao element transmisionog mehanizma ima veoma odgovornu i znaajnu ulogu :1. omoguava racionalno i ekonomino iskoritenje snage motora zavisno od uslova eksploatacije;2. transformie/pretvara obrtni moment motora prenosei ga dalje preko transmisije na tokove, te tako omoguava savlaivanje otpora kretanja i uspona;3. omoguava izbor brzine kretanja vozila po elji, a u okviru rasploive snage motora i uslova eksploatacije;4. omoguava dostizanje maksimalnih ubrzanja u svakom stepenu prenosa-omoguava lako manevrisanje vozilom naprijed i nazad;5. omoguava prazan hod, odnosno razdvajanje pogonske veze motora sa tokovima i pored ukljuene spojnice.112.Koji su sastavni dijelovi transmisije?Sastavni dijelovi transmisije su :-spojnica;-mjenjaki prenosnik;-zglobni prenosnik;-glavni prenosnik;-diferencijalni prenosnik;-pogonska vratila;113.Kako se dijele razvodnici pogona prema nainu rada?Prema nainu rada razvodnici pogona se dijele na :-za stalno razvoenje obrtnog momenta;-za povremeno razvoenje obrtnog momenta.114.Koji su glavni podsklopovi pogonskog mosta?U sastav pogonskog mosta ulaze :-glavni prenosnik;-diferencijalni prenosnik;-pogonska poluvratila;-boni reduktori (ako su ugraeni);115.Koja je uloga diferencijala na vozilu?Diferencijal je ureaj koji omoguava dijeljenje obrtnog momenta izlaznog pogonskog vratila. Diferencijalni prenosnici se izvode kao asimetrini kada razvode obrtni moment nejednako i simetrini kada razvode obrtni moment u jednakim dijelovima na jednu i drugu stranu.116.Koji elementi ine sistem za upravljanje vozila?Sistem za upravljanje vozila ine :-poluga upravljaa;-poduna gurajua spona;-poluga glavine toka;-poprena spona (jednodjelna);117.Koji su glavni elementi sistema upravljanja?poluga upravljaa (6);poduna gurajua spona (7);poluga glavine toka (8);poprena spona (jednodjelna) (9);glavina toka (10);hidraulika pumpa (11);rezervoar ulja (12);toak upravljaa (13);prenosni mehanizam (14);ureaj za pojaanje sile zakretanja (15);118.ta znai skraenica ESP (Eletronic Stability Program) kod vozila?Elektronska kontrola stabilnosti je raunarom upravljan sistem na vozilu iji je osnovni zadatak da obezbijedi sigurno upravljanje vozilom i sprijei zanoenje. Kada ESP detektuje gubitak kontrole nad upravljanjem on automatski nezavisno koi pojedine tokove vozila u cilju odravanja eljenog pravca kretanja.119.Kako se izvodi prenosni podsistem kod sistema koenja?Prenosni mehanizam je dio konog sistema koji ima zadatak da impuls aktiviranja prenese od komande do konice. Prenosni mehanizam se dijeli na :-mehaniki mehanizam;-hidrauliki mehanizam;-pneumatski mehanizam;-kombinovani mehanizam;120.ta je ABS (Anti Block Braking System) sistem?ABS spreava blokiranje tokova. Vozio sa ABS-om zadrava pravac i upravljivost. ak i u uslovima paninog koenja pri uslovima smanjenog koeficijenta prianjanja izmeu pneumatika i podloge. Zaustavna putanja je kraa nego kod blokade tokova. ABS sistem se sastoji od senzora ugaonih brzina toka koji alju signal CPU (centralnoj procesorskoj jedinici), a ona formira izlazni signal prema izvrnim organima koji formiraju silu koenja.121.Kakva je uloga ARSK ventila kod vozila?Automatska regulacija sile koenja u zavisnosti od optereenja vozila.122.Kako se izvode trajni usporai na vozilima?-motorski usporai;-elektrodinamiki;-hidrodinamiki.123.ta su kontrolno-signalni ureaji i koji kontrolno signalni ureaji se koriste na putnikom vozilu?Kontrolno-signalni ureaji se nalaze na instrument tabli, a njihova je svrha da vozaa informie o stanju pojedinih komponenti vozila. Njihov broj i raspored zavisi od vrste vozila i od nivoa opreme kojom to vozilo raspolae. Na putnikom vozilu kontrolno-signalni ureaji su : brzinomjer, mjera temperature rashladne tenosti, mjera nivoa goriva; mjera preenih kilometara, lampica dugog svjetla, lampica nivoa ulja u motoru.124.Koja je osnovna uloga glavne spojnice u sistemu prenosa snage na motornom vozilu?Da spoji ili prekine tok snage izmeu motora i ostalih sklopova prenosnika snage.125.Koji je osnovni zadatak mjenjakog prenosnika (mjenjaa)?Osnovni zadatak mjenjakog prenosnika je da pri prenosu snage izvri promjenu njenih parametara (obrtnog momenta i broja okretaja), dovodei ih na nivoe koji odgovaraju trenutnim potrebama pogonskog mosta, odnosno trenutnim vrijednostima otpora na pogonskim tokovima.126.ta je osnovna karakteristika asinhronih zglobnih prenosnika (kardanska vratila)?Osnovna karakteristika asinhronih zglobnih prenosnika je promjenljivost ugaone brzine. Ova promjenljivost ugaone brzine je vea ukoliko je vei radni ugao.127.Opisati oznaku pneumatika 175/65 R13 82 H?175-nazivna irina pneumatika;65-odnos visine i irine pneumatika H/B = 65%;R-radijalni pneumatik;82-indeks nosivosti (475 kg);H-slovna oznaka za maksimalnu brzinu (210 km/h);128.Prilikom jednakih gabaritnih i teinskih parametara vozila, vozilo sa prednjom vuom u odnosu na zadnju vuu ima?a)mogunost da savlada vei uspon;b)moe da savlada vei uspon;c)nema uticaja koji su tokovi vuni, bitna je jedino raspodjela masa.Nema uticaja koji su tokovi vuni, bitna je jedino raspodjela masa.129.Koja je funkcija ugla zatura osovine toka?Nakon izlaska iz krivine vraa tokove u poloaj za pravolinijsko kretanje.130.ta ini noseu strukturu vozila?Okvir (asija, ram) i karoserija.131.Objasniti pojam samonosea karoserija?Kod nekih vozila funkciju okvira u potpunosti preuzima karoserija i na sebe preuzima sva optereenja koja se javljaju pri kretanju. Ovakve konstrukcije nazivaju se samonosee karoserije.132.Koji su osnovni zadaci sistema upravljanja?Osnovni zadatak sistema upravljanja je da omogui promjenu pravca kretanja vozila. Pored ovog osnovnog zadatka sistem upravljanja treba da ispuni i druge zahtjeve :-dobre manevarske sposobnosti;-male vrijednosti sila na toku upravljaa;-to manje bono klizanje tokova;-spontano vraanje tokova u neutralni poloaj;-to manje prenoenje udara sa upravljakih tokova;-visoka pouzdanost i dug vijek.133.Sistem oslanjanja se sastoji iz tri osnovna podsistema. Navedi ih?-mehanizam za voenje toka;-elastini oslonci;-elementi za priguenje134.Koji su osnovni zadaci sistema oslanjanja?Osnovni zadaci koje treba da zadovolje sistemi oslanjanja su :-obezbjeenje kinematike voenja toka koja omoguava malo habanje pneumatika i dobro upravljanje vozilom;-posjedovanje takve elastinosti koja pomjerljivim elementima daje odreen dinamiki hod koji ne smije da remeti konstruktivne zahtjeve projektanta karoserije, a sa druge strane, obezbjeuje odgovarajuu oscilatornu udobnost;-obezbjeivanje priguenja oscilovanja kako nadgradnje, tako i tokova (tzv.oslonjene i neoslonjene mase);-pouzdanost prenoenja sila i momenta od toka do karoserije, odnosno do sistema za upravljanje;-obezbjeivanje stabilnosti pri kretanju u krivini, intezivnom koenju, bono nagnutom ili klizavom putu i sl.135.ta se podrazumjeva pod pojmom aktivna bezbjednost vozila?Aktivna bezbjednost vozila se bavi prouavanjem mjera koje treba preduzeti da ne doe do saobraajne nezgode. Napomenimo da je od izuzetnog znaaja za aktivnu bezbjednost ispravnost sistema na vozilu koji direktno mogu da dovedu do saobraajnih nezgoda (pneumatici, sistem upravljanja, sistem koenja).136.ta se podrazumjeva pod pojomom pasivna bezbjednost vozila?Pod pojmom pasivna bezbjednost vozila podrazumjevaju se svi sistemi na vozilu iji je zadatak da ukoliko doe do saobraajne nezgode treba da zatite posadu (vazduni jastuk, pojas, ...) i druge uesnike-pjeake (oblik karoserije, spoljanji dijelovi glatki, zaobljeni i napravljeni od elastinih materijala).