ISSN 0867-8952 Âwi´ta - Aktualności · 2016. 7. 12. · 12 (167) Grudzieƒ 2004 ISSN 0867-8952 Âwi´ta Co rok raz ostatni, ju˝ tak od lat czterech Âwi´ci swoje Êwi´ta barwnych

12 (167) Grudzieƒ 2004 ISSN 0867-8952

ÂÂwwii´́ttaaCo rok raz ostatni, ju˝ tak od lat czterechÂwići swoje Êwi´ta barwnych pu∏ków szeregDla tych co nie ˝yjà modlitwa i ∏ezkaA dla tych co ˝yjà tort z kaszy i neska

A. Si∏a-Nowicki, Woldenberg 1943

KOMBATANT 2004 nr 122

W 15. rocznic´ upadku Muru Berliƒskiego

Micha∏ Tucholski, p.o. naczelnika Wydzia∏u Admini-stracji w Biurze Dyrektora Generalnego, zosta∏wybrany najlepszym pracownikiem naszego Urz´-

du w roku 2004. UroczystoÊç og∏oszenia wyników coroczne-go konkursu odby∏a si´ 16 listopada br. Kierownictwo Urz´-du – minister Jan Turski, jego zast´pca Jerzy Koz∏owski, dy-rektor generalny Andrzej Bida oraz dyrektor Biura Dyrek-tora Generalnego Tomasz Lis – przekaza∏o zwyci´zcy kon-kursu w imieniu swoim i wszystkich pracowników serdecznegratulacje i ˝yczenia wielu nast´pnych sukcesów. My rów-nie˝ gratulujemy!

(red.)

Fot. K. K´pka

Minister Jan Turski sk∏ada gratulacje Urz´dnikowi Roku2004 Micha∏owi Tucholskiemu

WuroczystoÊci – obok licz-nej grupy powstaƒców,na czele z prezesem

Zwiàzku Powstaƒców Warszaw-skich Zbigniewem Âciborem-Ryl-skim – uczestniczyli m.in. JerzyWysokiƒski – doradca PrezydentaRP, Jan Truszczyƒski – podsekre-

tarz stanu w Ministerstwie SprawZagranicznych oraz Jerzy Koz∏ow-ski – zast´pca kierownika Urz´dudo Spraw Kombatantów i OsóbRepresjonowanych. WÊród goÊciobecni byli tak˝e m.in. ambasadorRepubliki Austrii – Georg Weissoraz ambasador Niemiec – dr Re-inhard Schweppe.

Prezes Fundacji prof. Jerzy Su-∏ek w swoim wystàpieniu podkreÊli∏,i˝ data uroczystoÊci nie zosta∏austalona przypadkowo: 9 listopada

jest datà wa˝nà w historii Niemiec,Europy, Polski. 15 lat temu – 9 listo-pada 1989 roku pad∏ mur w Berlinie.My tu na tej sali te˝ kruszymy murywrogoÊci i z∏ej przesz∏oÊci i staramysi´ wznieÊç nowy gmach wspólnejEuropy…

Dzi´kujàc zaÊ w imieniu po-wstaƒców warszawskich, prezesZbigniew Âcibor-Rylski powiedzia∏mi´dzy innymi: MyÊl´, ˝e ta pomocprzyczyni si´ do pojednania wÊródnas wszystkich…

Dodaç jeszcze nale˝y, i˝ ta uro-czystoÊç stanowi zapowiedê dalszegowspó∏dzia∏ania Fundacji „Polsko--Niemieckie Pojednanie” oraz Pol-skiej Unii Ofiar Nazizmu (przewod-niczàcym Rady Krajowej PUONjest August Kowalczyk, b. wi´zieƒKL Auschwitz), organizacji, któraniedawno uzyska∏a status instytucjipo˝ytku publicznego i skupia kilka-set tysićy osób, w tym równie˝cz∏onków Zwiàzku PowstaƒcówWarszawskich. Wspó∏praca obu or-ganizacji ma na celu zapewnieniejak najwi´kszej pomocy humanitar-nej i socjalnej dla ofiar nazizmuw Polsce.

Ewa DUMIN

Na zdjćiu od lewej: prezes ZG ZwiàzkuPowstaƒców Warszawskich ZbigniewÂcibor-Rylski z symbolicznym czekiemw r´ku, zast´pca kierownika Urz´du doSpraw Kombatantów i Osób Represjono-wanych – minister Jerzy Koz∏owski, prof.Jerzy Su∏ek – prezes Fundacji „Polsko--Niemieckie Pojednanie”, Pawe∏ Ukielski– zast´pca dyrektora Muzeum PowstaniaWarszawskiego

Fot. E. Dumin

Wspó∏praca, pomoc, pojednanie...

Najlepszy Urz´dnik

99 lliissttooppaaddaa bbrr..,, nniieemmaall ww pprrzzeedd--ddzziieeƒƒ ÂÂwwii´́ttaa NNiieeppooddlleegg∏∏ooÊÊccii PPooll--sskkii,, ww wwaarrsszzaawwsskkiieejj ssiieeddzziibbiiee FFuunn--ddaaccjjii „„PPoollsskkoo--NNiieemmiieecckkiiee PPoojjeedd--nnaanniiee”” ooddbbyy∏∏aa ssii´́ uurroocczzyyssttooÊÊççpprrzzeekkaazzaanniiaa pprrzzeezz tt´́ FFuunnddaaccjj´́oorraazz zzaarreejjeessttrroowwaannàà llaatteemm bbrr.. PPooll--sskkàà UUnnii´́ OOffiiaarr NNaazziizzmmuu –– ddwwuucczzeekkóóww.. ZZwwiiààzzeekk PPoowwssttaaƒƒccóówwWWaarrsszzaawwsskkiicchh oottrrzzyymmaa∏∏ cczzeekkoo wwaarrttooÊÊccii 5500 ttyyss.. zz∏∏ nnaa ppoommooccmmeeddyycczznnàà ii ssooccjjaallnnàà ddllaa cczz∏∏oonn--kkóóww tteejj oorrggaanniizzaaccjjii,, zznnaajjdduujjààccyycchhssii´́ ww sszzcczzeeggóóllnniiee ttrruuddnneejj ssyyttuuaaccjjiimmaatteerriiaallnneejj ii ˝̋yycciioowweejj.. DDrruuggii cczzeekk,,oo wwaarrttooÊÊccii 2255 ttyyss.. zz∏∏,, pprrzzeekkaazzaannyyzzoossttaa∏∏ MMuuzzeeuumm PPoowwssttaanniiaa WWaarr--sszzaawwsskkiieeggoo ww cceelluu uuppaammii´́ttnniiaanniiaa–– ww rraammaacchh ttwwoorrzzoonneejj eekkssppoozzyyccjjii–– lloossóóww ppoowwssttaaƒƒccóóww wwaarrsszzaaww--sskkiicchh jjaakkoo bbyy∏∏yycchh rroobboottnniikkóóww nniieewwoollnniicczzyycchh ii pprrzzyymmuussoowwyycchh IIIIII RRzzeesszzyy..

KOMBATANT 2004 nr 12 3

Szanowni Paƒstwo

Zbli˝a si´ koniec roku, a wraz z nim nadchodzà Âwi´ta Bo˝ego Narodzenia.

Nastanie czas odpoczynku i spotkaƒ w gronie rodzinnym.

Czas, który sprzyja refleksji nad naszym ˝yciem, nad losem Ojczyzny.

Czas tak potrzebnego nam spokoju,

bo za du˝o wokó∏ wrzawy, nerwowoÊci, agresji.

Za nami wspania∏e obchody wielkich rocznic narodowych z udzia∏em

licznych przedstawicieli Êrodowisk kombatanckich i osób represjonowanych.

Dzi´kuj´ raz jeszcze wszystkim,

którzy przyczynili si´ do tak pomyÊlnego przebiegu tych uroczystoÊci.

W Nowym Roku czekajà nas obchody nast´pnych rocznic,

a przede wszystkim 60-lecia zakoƒczenia II wojny Êwiatowej.

ChcielibyÊmy, by przysz∏oroczne uroczystoÊci

godnie uhonorowa∏y Waszà walk´ o Polsk´, by pokaza∏y

– szczególnie m∏odym pokoleniom –

jak ogromnà wartoÊcià jest pami´ç o naszej wspólnej przesz∏oÊci.

˚ycz´ Paniom i Panom, w imieniu w∏asnym oraz pracowników

i wspó∏pracowników Urz´du do Spraw Kombatantów

i Osób Represjonowanych, byÊcie prze˝yli w spokoju i radoÊci dni Êwiàteczne.

Niech towarzyszy Wam nadzieja, którà zwiastujà narodziny Chrystusa

i nadejÊcie Nowego Roku. Niech 2005 rok przyniesie

Wam i Waszym najbli˝szym

– du˝o zdrowia, szcz´Êcia i wszelkiej pomyÊlnoÊci.

Jan TurskiWarszawa, 24 grudnia 2004


W Êwiàtecznym nastroju

KiedyÊ powiedzia∏a Pani, ˝e ma szcz´-Êliwie ˝ycie. Jaka jest na to recepta?

– Nie wymagaç za wiele, cieszyç si´z osiàgni´tych celów, ludzi kochaçz ich wadami. Mia∏am pogodne dzie-ciƒstwo, udane ma∏˝eƒstwo, mam cu-downych synów, wnuczki i wnuka, du-˝o przyjació∏. W czasie Powstania mo-g∏am zginàç, jednak ˝yj´, mam co ro-biç, komu pomagaç. Takie jest mojeszcz´Êcie.

W jednym z biuletynów powstaƒczychprzeczyta∏em, ˝e „Grenadier” zdoby∏samochód niemiecki. Te˝ szcz´Êliwyprzypadek?

– Moi dowódcy robili wszystko, byzatrzymaç mnie na ty∏ach. Udawa∏o imsi´ to jednak rzadko. Mia∏am przecie˝przeszkolenie wojskowe, by∏am ˝o∏nie-rzem i to z poczuciem dumy. Chcia∏am,by ch∏opcy traktowali mnie bez taryfyulgowej, a oni chcieli mnie chroniç. Te-go dnia staliÊmy z plutonem III na pla-cówce Pu∏awska 162. Nagle zauwa˝y-∏am dwa samochody wojskowe jadàce

w moim kierunku,wyskoczy∏am na

jezdni´ i zatrzy-ma∏am pierwszyz nich.

Mia∏am he∏m na g∏owie, granaty za pa-sem, wić pewnie Niemcy nie rozpozna-li, ˝e majà do czynienia z dziewczynà.Z góry, z pierwszego pi´tra, us∏ysza∏amokrzyk: – Nie strzelaj, tam jest „Grena-dier”. Strza∏ jednak pad∏, rani∏ kierow-c´ w rami´, a móg∏ trafiç mnie. Konwo-jowa∏am póêniej z minà triumfalnà zdo-byczny samochód wiozàc Niemca doszpitala Sióstr El˝bietanek. Za udanàakcj´ odznaczona zosta∏am Krzy˝emWalecznych, dosta∏am awans na star-szego strzelca, visa, a od ch∏opców dru-gi pistolet – hiszpank´. Jak˝e by∏amszcz´Êliwa!

We wspomnianym tekÊcie w „Biulety-nie” znalaz∏y si´ okreÊlenia: drobnedziewcz´ o najniewinniejszym pods∏oƒcem wyrazie oczu, blond w∏osy, mi-∏e niebieskie oczy… Dziewcz´ zatem czygrenadier, ci´˝kozbrojny piechur?

– OczywiÊcie, ˝e zachowa∏yÊmy swekobiece powaby, ale pami´taç trzeba,˝e z inicjatywy gen. Stefana „Grota”Roweckiego, Prezydent RP zrówna∏w prawach ˝o∏nierskich m´˝czyzn i ko-biety. Ogó∏em liczebnoÊç Wojskowej

S∏u˝by Kobiet wzros∏ado 50 tysićy ochotni-

czek. Mog∏abymo nich wiele mówiç,zw∏aszcza o sanita-

r i u s z k a c h .A pseudonim

„ G r e n a d i e r ”wymyÊli∏ por.„Szwarc”, czyliprof. MarianWi c h r z y c k i ,mój pierwszy

dowódca. By∏o to wyró˝nienie zaszcz´Êliwe przewiezienie „trefnych”paczek z Lublina.

Okazale wyglàda wykaz Pani odzna-czeƒ. 1 sierpnia koƒczàcego si´ rokudoszed∏ i Krzy˝ Komandorski. Nie dzi-wià si´ dawni koledzy z „Baszty”?

– By∏a to dla mnie wielka niespo-dzianka, przygotowana w∏aÊnie przezkolegów. Tak sobie myÊl´, ˝e docenilitym samym ju˝ nie tamte bojowe czyny,ale trwajàcà 56 lat prac´ na rzecz Êrodo-wiska kombatanckiego. Dzi´kuj´ impi´knie.

Pani Tereso, Bo˝e Narodzenie tu˝, tu˝.Pami´ta Pani Êwi´ta wojenne?

– Mo˝e opowiem o tych z 1944 roku,pierwszych po Powstaniu. Dzi´ki m∏od-szej o szeÊç lat siostrze nie trafi∏am doobozu, uciek∏yÊmy z konwoju. Dlategomog∏am byç dalej u˝yteczna. Rozwozi-∏am po kraju zrzutowe pieniàdze, bypomóc najbardziej poszkodowanym,rannym, zw∏aszcza ˝o∏nierzom z Moko-towa i naszej kompanii B–3. Dotar∏amdo wielu miejscowoÊci, nawet do Zako-panego. Ostatni adres wskazywa∏ naGrójec, gdzie przebywa∏ dowódca mo-jego plutonu, Henryk Królikowski „Ta-deusz”. Byli z nim: siostra Krystyna z O–1 i kolega „˚agiel”. Dobi∏am tamw Wigili´ wywo∏ujàc radoÊç. Cichutko,bo przecie˝ Niemcy czuwali, Êpiewali-Êmy kol´dy.

Przykro mi, ˝e musz´ koƒczyç t´ roz-mow´, namawiam serdecznie na spisa-nie wspomnieƒ, by powsta∏o jeszczejedno Êwiadectwo walki i trwania. Ma∏omamy zw∏aszcza relacji kobiecych, takbardzo potrzebnych.

– Wcià˝ mam tyle zaj´ç, brakuje cza-su, wić mo˝e kiedyÊ. Wa˝ne, by nad-chodzàce Âwi´ta by∏y dniami spokoju,radoÊci. Sp´dêmy je zdrowo, razemz bliskimi i potrzebujàcymi naszej przy-jaêni, przywo∏ujàc tak˝e pami´ç tych, coodeszli od nas na zawsze. ˚ycz´ te˝wszystkim szcz´Êliwego Nowego Roku.

Do∏àczam si´ do tych ˝yczeƒ, a Panidzi´kuj´ za przemi∏à rozmow´. Zapra-szamy „Grenadiera” jak najcz´Êciej doUrz´du i do Redakcji.

Adam DOBRO¡SKI

RRoozzmmoowwaa zz TTeerreessàà SSuucchheecckkàà--NNoo--wwaakk,, sseekkrreettaarrzzeemm ÂÂrrooddoowwiisskkaa PPuu∏∏--kkuu AAKK „„BBaasszzttaa”” ii iinnnnyycchh MMookkoottooww--sskkiicchh OOddddzziiaa∏∏óóww PPoowwssttaaƒƒcczzyycchh,,cczz∏∏oonnkkiieemm ÂÂwwiiaattoowweeggoo ZZwwiiààzzkkuu˚̊oo∏∏nniieerrzzyy AAKK –– OOkkrr´́gg WWaarrsszzaawwaa

Kto zacz „Grenadier”?


Ksi´ga Jubileuszowa mjr. Jerzego Woêniaka

Postaci ministra Jerzego Woê-niaka nie trzeba w „Komba-tancie” szerzej przedstawiaç,

bo wielekroç wyst´powa∏ ju˝ na jego∏amach. Najpierw jako prezes Sto-warzyszenia „WiN”, potem jako za-st´pca kierownika i kierownik na-szego Urz´du, a od trzech lat jakoprzewodniczàcy Rady Kombatanc-kiej. Obecnie oprócz tej ostatniejfunkcji jest jeszcze: honorowymprezesem i przewodniczàcym RadyNaczelnej ÂZ˚AK, honorowym

prezesem Stowarzyszenia „WiN”,cz∏onkiem Rady Ochrony PamićiWalk i Mćzeƒstwa oraz cz∏onkiemKapitu∏y Nagrody im. GrzegorzaJakubowskiego „Kustosz PamićiNarodowej”.

Lekarz z zawodu i powo∏ania –tak mo˝na okreÊliç dr. Jerzego Woê-niaka. Aresztowany w 1947 r., zosta∏skazany na kar´ Êmierci, któràw 1949 r. zamieniono na do˝ywotniewi´zienie. Przetrwa∏em dzi´ki temu,˝e mog∏em pracowaç w wi´ziennymszpitalu – powiedzia∏ podczas uro-czystoÊci. Po wyjÊciu na wolnoÊçw listopadzie 1956 r. podjà∏ prze-rwane studia medyczne i pi´ç latpóêniej zdoby∏ dyplom. Pracowa∏we Wroc∏awiu jako specjalista cho-rób p∏uc i me-dycyny spo-∏ecznej.

U r o c z y -stoÊç wrćze-nia Ksi´gi od-by∏a si´ w gma-chu InstytutuPamići Naro-dowej, a jej go-spodarzem by∏ – obok prof. LeonaKieresa – Zarzàd Klubu Historycz-nego im. gen. Stefana Roweckiego„Grota”. Zawiàzany w lutym 2002roku, Klub skupia obecnie ponadpi´çset osób, przede wszystkimkombatantów. Jego g∏ównym celemjest upowszechnianie wÊród cz∏on-ków najnowszych badaƒ historycz-nych dotyczàcych lat 1939–1956.Spotkania klubowe odbywajà si´ razw miesiàcu (dotychczas by∏o ichtrzydzieÊci), a prelegentami sà hi-storycy. Na czele Klubu stoi Zarzàd.Przewodniczàcym jest Czes∏aw Cy-wiƒski, a jego zast´pcà Maria Dmo-chowska.

Tekst i zdjćie Bo˝ena MATERSKA

W s∏u˝bie dla Polski

„„ZZ ddzziieejjóóww ppooddzziieemmiiaa nniieeppoodd--lleegg∏∏ooÊÊcciioowweeggoo ((11994444––11995566))”” ttoottyyttuu∏∏ KKssii´́ggii PPaammiiààttkkoowweejj,, kkttóórrààddeeddyykkoowwaallii ddrr.. JJeerrzzeemmuu WWooêê--nniiaakkoowwii ÂÂwwiiaattoowwyy ZZwwiiààzzeekk ˚̊oo∏∏--nniieerrzzyy AAKK,, SSttoowwaarrzzyysszzeenniiee„„WWoollnnooÊÊçç ii NNiieezzaawwiiss∏∏ooÊÊçç””,, KKlluubbHHiissttoorryycczznnyy iimm.. ggeenn.. SStteeffaannaaRRoowweecckkiieeggoo „„GGrroottaa”” ii IInnssttyyttuuttPPaammii´́ccii NNaarrooddoowweejj.. UUrroocczzyy--ssttooÊÊçç wwrr´́cczzeenniiaa KKssii´́ggii –– ww kkttóórreejj uucczzeessttnniicczzyy∏∏ rróówwnniiee˝̋kkiieerroowwnniikk nnaasszzeeggoo UUrrzz´́dduu mmii--nniisstteerr JJaann TTuurrsskkii –– ooddbbyy∏∏aa ssii´́ww WWaarrsszzaawwiiee 1133 ppaaêêddzziieerrnniikkaabbrr.. LLaauuddaaccjj´́ wwyygg∏∏oossii∏∏ pprreezzeessIIPPNN pprrooff.. LLeeoonn KKiieerreess..

Na zdjćiu – minister Jerzy Woêniak,przewodniczàcy Rady do Spraw Komba-tantów i Osób Represjonowanych

W poprzednim numerze „Kombatanta”,w sprawozdaniu z obrad Rady Kombatanc-kiej, zaznaczyliÊmy, ˝e Rada wst´pnie omówi-∏a inicjatyw´ powo∏ania centralnej placówkimuzealno-edukacyjnej, do której przekazanyzosta∏by dorobek polskiego ruchu kombatanc-kiego. Po konsultacjach ustalono, ˝e w tejsprawie Rada wystosuje do w∏adz specjalnyApel. Poni˝ej drukujemy tekst tego Apelu.

APELRady do Spraw Kombatantów i Osób Re-presjonowanych w sprawie centralnej pla-cówki muzealno-edukacyjnej gromadzàcejdorobek polskiego ruchu kombatanckiego

My, cz∏onkowie Rady do Spraw Komba-tantów i Osób Represjonowanych repre-zentujàcy organizacje zrzeszajàce Pola-ków, którzy w wojnach, dzia∏aniach zbroj-nych i powstaniach narodowych walczylio suwerennoÊç i niepodleg∏oÊç Ojczyzny, • kierujàc si´ troskà o zachowanie spu-

Êcizny po organizacjach i przekazaniejej w sposób godny nast´pnym pokole-niom,

• szanujàc ogrom pracy, zaanga˝owaniei poÊwićenie, z jakim cz∏onkowie or-ganizacji kombatanckich prowadzàswojà dzia∏alnoÊç,

• uznajàc, ˝e up∏yw czasu nieuchronnieuszczupla nasze si∏y i zmniejsza naszeszeregi,

zwracamy si´ z apelem: – do Prezydenta Rzeczypospolitej Pol-

skiej, – do Prezydenta Miasta Sto∏ecznego

Warszawy, – do w∏adz i cz∏onków wszystkich pol-

skich organizacji zrzeszajàcych komba-tantów i osoby represjonowane, w kra-ju i za granicà

o poparcie inicjatywy powo∏ania central-nej placówki muzealno-edukacyjnej, gro-madzàcej dorobek polskiego ruchu komba-tanckiego. Symbolicznym gestem w∏adz polskichoraz ho∏dem dla tych wszystkich, którzynie szcz´dzàc ˝ycia i zdrowia walczylio niepodleg∏oÊç naszego kraju by∏aby lo-kalizacja placówki w sàsiedztwie GrobuNieznanego ˚o∏nierza, w odbudowywa-nym zespole gmachów na placu Pi∏sud-skiego. Honorowy patronat Prezydenta Rzeczy-pospolitej Polskiej, jako g∏owy paƒstwai Zwierzchnika Si∏ Zbrojnych, nada∏bynajwy˝szà rang´ ca∏emu przedsi´wzićiu.

Za Rad´ ds. KombatantówPrzewodniczàcy

Jerzy WoêniakWarszawa, 14 paêdziernika 2004 roku


W dniach 18–22 maja w Karpa-czu odby∏ si´ VII Zjazd Sierot Syberii. Go-Êciem specjalnym by∏a wychowawczyniz Achtiubiƒska W∏adys∏awa Ciszewska.Zjazd rozpocz´∏a Msza Êw., celebrowanaprzez ks. kapelana Edwarda Wilka. PrezesOddzia∏u Zwiàzku Sybiraków w Jeleniej Gó-rze Bo˝ena Dudziƒska wyg∏osi∏a referat„Tragiczny los polskich dzieci w czasie IIwojny Êwiatowej – deportowanych w latach1939–1941 w g∏àb ZSRR”. Wystàpi∏ zespó∏wokalny „Sybiraczki” z Jeleniej Góry.

31 maja w Mielcu odby∏a si´ uroczy-stoÊç ods∏onićia obelisku upami´tniajàcego85. rocznic´ powstania Zwiàzku InwalidówWojennych RP. Po Mszy Êw. w koÊciele pw.Êw. Mateusza, odczytano uchwa∏´ o nadaniuimienia Inwalidów Wojennych miejskiemuparkowi. Nast´pnie ksiàdz kapelan odmówi∏modlitw´, pob∏ogos∏awi∏ zebranych i poÊwi´-ci∏ park. ˚o∏nierze zagrali hejna∏, a po ods∏o-nićiu obelisku oddali salw´ honorowà. Z∏o-˝ono kwiaty i wieƒce. W dalszej cz´Êci uro-

czystoÊci wr´-czano medale,odznaczen iai podzi´kowa-nia. Uchwa∏àZarzàdu Od-dzia∏u ZIW RPw Mielcu obe-lisk oddanow opiek´ Ze-spo∏owi Szkó∏Budowlanych.

4 czerwca w S∏upsku, w StarostwiePowiatowym, odby∏o si´ zebranie plenarneprzedstawicieli stowarzyszeƒ kombatanc-kich – sygnatariuszy Rady Kombatantówi Osób Represjonowanych woj. pomorskie-go. WÊród zaproszonych goÊci obecny by∏dyrektor Departamentu Stowarzyszeƒi Spraw Socjalnych UdSKiOR Krzysztof P.Skolimowski.

7 czerwca w Warszawie, w siedzibieArchiwum G∏ównego Akt Dawnych, w 60.rocznic´ làdowania aliantów w Normandii zo-sta∏a otwarta wystawa „D-Day”.

14 czerwca w OÊwićimiu, w 64.rocznic´ deportacji do KL Auschwitz pierw-szego transportu polskich wi´êniów politycz-nych, w koÊciele Mi∏osierdzia Bo˝ego na Za-solu zosta∏a odprawiona Msza Êw. w intencjiofiar obozu. Nast´pnie uczestnicy uroczysto-Êci przemaszerowali pod „Âcian´ Âmierci” naterenie by∏ego KL Auschwitz I, gdzie po oko-licznoÊciowych wystàpieniach by∏ych wi´ê-niów obozu oraz Apelu Poleg∏ych i Apelu Pre-zydentów, z∏o˝ono wieƒce i kwiaty. Potemodby∏a si´ uroczysta akademia, podczas któ-rej wrćzono medale miasta OÊwićimia.

Wieƒce i kwiaty z∏o˝ono te˝ przed budyn-kiem, w którym umieszczony by∏ pierwszytransport do obozu, a na Êcianie budynku od-s∏oni´to tablic´ pamiàtkowà.

W dniach 19–20 czerwca na Zie-mi Che∏mskiej odby∏ si´ IX Zlot Wetera-nów Broni Pancernej 1 Drezdeƒskiego Kor-pusu Pancernego. UroczystoÊci mia∏y miej-sce w Che∏mie, Zawadówce i Sawinie. Pro-gram Zlotu obejmowa∏ m.in. uroczystà aka-demi´, spotkanie z mieszkaƒcami, Msz´ Êw.,capstrzyk przy pomniku-czo∏gu w Sawinieoraz pancerniacki piknik.

19 czerwca w Legnicy, w KatedrzeLegnickiej, ks. bp Tadeusz Rybak celebrowa∏Msz´ Êw. w intencji poleg∏ych, pomordowa-nych i zmar∏ych inwalidów wojennych, wy-g∏osi∏ patriotycznà homili´ i poÊwići∏ tablic´pamiàtkowà ZIW RP ufundowanà z okazji 85.rocznicy powstania Zwiàzku. Na uroczystoÊçprzybyli kombatanci, rodziny inwalidów wo-jennych, parlamentarzyÊci, samorzàdowcy,przedstawiciele Wojska Polskiego. By∏y te˝kombatanckie poczty sztandarowe. Po po-Êwieceniu tablicy, z∏o˝ono wieƒce i wiàzanki.

19 czerwca na Wykusie w 60. rocz-nic´ Êmierci mjr. Jana Piwnika „Ponurego” –szefa KEDYW-u Okr´gu Radomsko-Kielec-kiego „Jod∏a”, komendanta Zgrupowaƒ Par-tyzanckich AK w Górach Âwi´tokrzyskich –zorganizowano spotkanie StowarzyszeniaTradycji i Pamići Âwi´tokrzyskich Zgrupo-waƒ Partyzanckich Ponury-Nurt. PodczasMszy Êw. polowej w intencji Êp. „Nurta” i Je-go ˚o∏nierzy odby∏o si´ Êlubowanie studen-tów I roku Wydzia∏u ASB WSH w Kielcachoraz wrćzono Policyjne Odznaki Zas∏ugiim. mjr. „Ponurego”. Po Apelu Poleg∏ychi z∏o˝eniu kwiatów przed Kapliczkà, uczest-nicy uroczystoÊci spotkali si´ na harcerskimognisku.

20 czerwca w Wàchocku w 60. rocz-nic´ Êmierci mjr. Jana Piwnika „Ponurego”zosta∏a odprawiona Msza Êw. polowa w inten-cji Êp. „Ponurego” i Jego ˚o∏nierzy. Nast´p-nie przed pomnikiem mjr. „Ponurego” z∏o˝o-no kwiaty.

20 czerwca we Wroc∏awiu pod prze-wodnictwem ks. bp. gen. dyw. S∏awoja Lesz-ka G∏ódzia odby∏a si´ uroczystoÊç nadaniaKoÊcio∏owi Garnizonowemu pw. Êw. El˝bietytytu∏u Bazyliki Mniejszej. W czasie Mszy Êw.odby∏o si´ uroczyste poÊwićenie i wrćzeniesztandaru Bazyliki.

23 czerwca we Wroc∏awiu, w KlubieÂlàskiego Okr´gu Wojskowego, odby∏a si´konferencja popularnonaukowa na temat:„Ochrona ludnoÊci cywilnej i ˝o∏nierzy przedzorganizowanym terroryzmem polityczno--

wojskowym”, zorganizowana przez Towa-rzystwo Wiedzy Obronnej, StowarzyszenieTradycji Or´˝nych i MyÊli Obronnej, ZwiàzekBy∏ych ˚o∏nierzy Zawodowych i OficerówRezerwy, Stowarzyszenie „Rodzina Wojsko-wa” oraz Zwiàzek Ociemnia∏ych ˚o∏nierzyRP. W konferencji wzi´∏o udzia∏ ponad dwu-stu uczestników. Z okazji 85. rocznicy po-wstania ZO˚ RP za aktywnà dzia∏alnoÊçw krzewieniu wiedzy obronnej medalem To-warzystwa Wiedzy Obronnej zostali odzna-czeni m.in. prezes Zarzàdu G∏ównego ZO˚RP adwokat W∏adys∏aw Go∏àb oraz prezesZarzàdu DolnoÊlàskiego ZO˚ RP pp∏kEdward Krzyszczuk.

W dniach 26–27 czerwca w Luba-czowie odby∏ si´ IV Polski Festiwal PieÊni Pa-triotycznej. Wspó∏organizatorem Festiwalu by-∏o Stowarzyszenie Spadkobierców PolskichKombatantów II Wojny Âwiatowej.

27 czerwca w Osuchach odby∏y siúroczystoÊci patriotyczno-religijne z okazji60. rocznicy bitwy partyzanckiej pod Osu-chami. Po uroczystej Mszy Êw. za poleg∏ychw bitwie oraz po wystàpieniach goÊci, wr´-czono nagrody finalistom mi´dzyszkolnegokonkursu o AK i BCh. Nast´pnie na cmenta-rzu partyzanckim odby∏ si´ Apel Poleg∏ychi z∏o˝ono wieƒce.

27 czerwca na Podlasiu uroczyÊcieobchodzono 60. rocznic´ najwi´kszej bitwystoczonej przez Oddzia∏ „Zenona” 34 pp AKwe wsi Jeziory. Przed pomnikiem upami´t-niajàcym bitw´ Msz´ Êw. polowà celebrowa∏ks. Z. Nikoniuk. Nast´pnie burmistrz Gminy¸osice przekaza∏ opiek´ nad miejscem pa-mići harcerzom z hufca ¸osice. Dla m∏o-dzie˝y wielkà atrakcjà by∏a demonstrowanaprzez harcmistrza Romana Kasprowiczaocala∏a aparatura radiostacji Nr R 31, któràdowodzi∏ cichociemny por. Stanis∏aw Kuja-wiƒski ps. „˚onkil”. UroczystoÊci zakoƒczy∏przejazd u∏anów szlakiem partyzanckiegozwiadu konnego.

1 lipca w Warszawie, w sali konferen-cyjnej Centralnej Biblioteki Wojskowej, odby-∏a si´ konferencja naukowa „Militarne aspek-ty Powstania Warszawskiego”.

4 lipca w Warszawie odby∏a si´ uro-czystoÊç oddania ho∏du Prezesowi Rady Mi-nistrów RP, Naczelnemu Wodzowi gen. broniW∏adys∏awowi Sikorskiemu w 61. rocznic´tragicznej Êmierci. Przed popiersiem Gene-ra∏a z∏o˝ono wieƒce i wiàzanki kwiatów. Or-ganizatorem obchodów by∏ Krajowy ZwiàzekBy∏ych ˚o∏nierzy Polskich Si∏ Zbrojnych naZachodzie.

Ciàg dalszy na str. 9


Wigilia 1944 w 2 Korpusie Polskim

Wigilia i Êwi´ta zapowiada∏ysi´ dostatnio. Bateria z∏o˝y-∏a si´ i zakupi∏a wieprza od

w∏oskiego gospodarza. Cz´Êç mi´siwaprzerobi∏ na w´dliny kanonier Ka∏dus,niski, m∏ody ch∏opak, którego ojciecby∏ podobno masarzem. Syn czeladni-kowa∏ przy ojcu. Problemem sta∏o siúw´dzenie kie∏bas, szynek i balero-nów. By∏o krucho z drzewem. Zebraneby∏o tak mokre, ˝e mo˝na by∏o je wy˝y-maç. Ale od czego ̋ o∏nierska pomys∏o-woÊç i zaradnoÊç? Po ostatnich strzela-niach pozosta∏a jeszcze du˝a iloÊç wo-reczków z niewykorzystanych trzecich∏adunków, które nale˝a∏o i tak spaliç.Ka∏dus postanowi∏ zu˝yç je przy w´-dzeniu. Co prawda ostrze˝ono go, abyworeczki porozpruwa∏ i wrzuca∏ do pa-leniska ma∏e iloÊci tego „makaronu”(taki by∏ tego ∏adunku wyglàd).

Piec w´dzarniczy kanonierzy podnadzorem Ka∏dusa zbudowali przymurze cmentarnym, wysokim na trzymetry, z pustych metalowych skrzynekpo ∏adunkach. W Êrodku na metalo-wych ˝erdziach zawis∏y Ka∏dusowe wy-roby. Zacz´∏o si´ w´dzenie. Sz∏o opor-nie, ga∏´zie gas∏y, ale nasz w´dliniarznie dawa∏ za wygranà. W koƒcu coÊ gopodkusi∏o. Usypa∏ z „makaronu”Êcie˝k´ na odleg∏oÊç trzech metrów,a do pieca wrzuci∏ kilka woreczków.Podpali∏. Potworny wybuch wstrzàsnà∏okolicà. Kiedy podbieg∏em do oknazobaczy∏em, ˝e pieca nie ma, a w kie-runku domu idzie zataczajàcy si´ naszw´dliniarz. Ca∏a twarz by∏a bez na-skórka, który zszed∏, kiedy Ka∏duschcia∏ zetrzeç oparzelin´. Resztki skó-ry wisia∏y a˝ do szyi jak fr´dzle.

PodbiegliÊmy do niego i wziàwszypod rće wprowadziliÊmy do domu,gdzie si´ nim zajà∏ sanitariusz. Naszszef Draczyƒski powiedzia∏:

– Jezus Maria, Ka∏dus, coÊ ty naro-bi∏, skóry na twarzy nie masz!

– Do d... z g´bà, kie∏basy szlag trafi∏!

Zacz´liÊmy si´ wszyscy Êmiaç. Ran-ny równie˝. Ze szpitala wróci∏ na Êwi´-ta. W´dliny zosta∏y rozrzucone wybu-chem. Tylko psy, które si´ zbieg∏y,mia∏y z tych resztek po˝ytek.

Do wigilii zebra∏ si´ ca∏y dywizjonw ogromnej kuchni na dole zabudowaƒ.Przyjecha∏ major Biliƒski, dowódca pu∏-ku, wraz z ksi´dzem Waculikiem.Wspólna modlitwa, ∏amanie si´ op∏at-kiem, g∏´bokie nieskrywane wzrusze-nie. To ju˝ przecie˝ szósta moja wigiliapoza domem. A mia∏em wróciç po pó∏roku nieobecnoÊci, na wiosn´. W wigiliiuczestniczyli te˝ w∏oscy gospodarze,s∏uchali naszych kol´d, które do póênejnocy ÊpiewaliÊmy. Brakowa∏o tylko cho-inki, bo skàd jà w tych bezdrzewnychokolicach mo˝na by∏o wziàç.

Âwi´ta, Êwi´ta i po Êwi´tach. 31grudnia odczytano nam rozkaz pu∏ko-wy. Dowódca pu∏ku zosta∏ mianowanypodpu∏kownikiem. Nastàpi∏y zmianykadrowe. Zygmunt Hykiel zosta∏ ofi-cerem obserwacyjno-∏àcznikowymI dywizjonu, którym dowodzi∏ kapitanW∏adys∏aw ¸uczyƒski, ja przechodzi-∏em do trzeciej baterii pod komend´por. Konrada Hykiela, jako oficerzwiadowczy, moje dotychczasowe sta-nowisko obejmowa∏ podporucznikWitold Zaczeniuk.

Zameldowa∏em si´ Konradowi, by-∏em teraz jego bezpoÊrednim podw∏ad-nym. Podporucznik Zbyszek Wizimir-ski, który by∏ I. ogniowym, poinformo-wa∏ mnie, ̋ e naszym pocztowym jest ka-nonier Julian Tomaszewski, zwany Dy-rektorem, i ˝e wypada mu si´ zameldo-waç. Taki by∏ zwyczaj. Stanà∏em przedniskim, kr´pym blondynem o szerokieji otwartej twarzy, kanonierem JulianemTomaszewskim. Mia∏ lat oko∏o trzydzie-stu pićiu, przed wojnà by∏ listonoszemw jakiejÊ osadzie na Pomorzu.

– Panie Dyrektorze, melduj´ swójprzydzia∏ do trzeciej baterii jako ofi-cer zwiadowczy.

– Spocznij – powiedzia∏ Toma-szewski – wypiç pan lubi?

– A ma pan co? – zapyta∏em. – To pan, panie poruczniku, powi-

nien postawiç. Ja si´ przecie˝ nieprzenios∏em.

– No, to chodêcie – rzek∏ ZbyszekWizimirski, który sta∏ z boku i Êmia∏si´ g∏oÊno – ja mam butelk´ porto.Dyrektorze, polewaj!

Wspania∏y by∏ ten pan Julek. Dba∏o nas jak o rodzone dzieci. Codzien-nie rano przed pobudkà przynosi∏nam po kubku mleka lub kawy, abynie paliç na czczo. Kiedy zobaczy∏, ˝ektoÊ mimo to pali „na pusty ˝o∏àdek”,wyg∏asza∏ reprymend´. T́ skni∏ bardzoza ˝onà i trójkà dzieci, zostawionymiw kraju. (Wróci∏ do Polski wraz zemnà w 1947 r.).

W noc sylwestrowà na rozkaz do-wódcy artylerii 3 DSK wszystkie trzylekkie pu∏ki naszej dywizji mia∏y od-daç po trzy strza∏y na dzia∏o, do wcze-Êniej wyznaczonych celów na tereniezaj´tym przez Niemców. Punktualnieo pó∏nocy pad∏ rozkaz: „Ognia!”.PrzypomnieliÊmy naszym przeciwni-kom, ˝e nie Êpimy.

Tadeusz Mieczys∏aw CZERKAWSKI

[Fragment ksià˝ki „By∏em ˝o∏nierzem genera∏a Andersa”,

Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1991]

W´dzenie z „makaronem”

O G ¸ O S Z E N I E

OTWARTY KONKURS OFERT


Na podstawie art. 13 ustawyz dnia 24 kwietnia 2003 r. o dzia-∏alnoÊci po˝ytku publicznego i o wo-lontariacie (Dz.U. Nr 96, poz.873), zwanej dalej „ustawà” –Urzàd do Spraw Kombatantówi Osób Represjonowanych og∏a-sza otwarty konkurs ofert nawsparcie realizacji zadania pu-blicznego, okreÊlonego w art.4 ust. 1 pkt 3 ustawy, tj. zadaniaz zakresu podtrzymywania trady-cji narodowej, piel´gnowania pol-skoÊci oraz rozwoju ÊwiadomoÊcinarodowej i obywatelskiej.

Rodzaj zadania

Wsparcie obejmie nast´pujàce zadania:

ZADANIE I – organizacja krajowychi zagranicznych zjazdów i uroczystoÊciÊrodowisk kombatanckich oraz ofiarwojny i ofiar represji.

ZADANIE II – upami´tnianie miejschistorycznych wydarzeƒ, czynówzbrojnych i innych form dzia∏alnoÊciniepodleg∏oÊciowej, mćzeƒstwa i re-presji, a tak˝e upami´tnianie osóbzwiàzanych z tymi wydarzeniami, czy-nami i dzia∏alnoÊcià, w formie pomni-ków, obelisków, tablic pamiàtkowychi epitafiów.

ZADANIE III – przedsi´wzićia z za-kresu dokumentowania oraz upo-wszechniania tradycji walk o niepod-leg∏oÊç i suwerennoÊç RP (wydawnic-twa, filmy i wystawy).

WysokoÊç Êrodków publicznych prze-znaczonych na realizacj´ tego zadania

Kwota dotacji dla jednej oferty niemo˝e byç wy˝sza ni˝ 10 tys. z∏. Wyso-koÊç Êrodków publicznych na realiza-cj´ poszczególnych zadaƒ wynosi500 tys. z∏.

Zasady przyznawania dotacji

Dotacja przyznawana b´dzie na dofi-nansowanie realizacji zadania. Orga-nizacja pozarzàdowa oraz podmioty,

o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy,których oferta zostanie wybrana, b´dàzobowiàzane do wykorzystania prze-kazanych przez Urzàd Êrodków wy-∏àcznie na realizacj´ zadania w zakre-sie i na warunkach okreÊlonych odr´b-nà umowà.

Termin i warunki realizacji zadania

Realizacja zadania powinna nastàpiçw roku 2005 na warunkach ustalonychw umowie mi´dzy Urz´dem do SprawKombatantów i Osób Represjonowa-nych a organizacjà pozarzàdowà lubpodmiotem, o których mowa w art.3 ust. 3 ustawy, których oferta zosta∏awybrana. Urzàd upowa˝niony b´dziedo kontrolowania realizacji zadania.Organizacja, której oferta zostaniewybrana, b´dzie zobowiàzana prowa-dziç odr´bnà ewidencj´ ksi´gowàÊrodków wydatkowanych na realizacj´zadania. Ponadto organizacja ta po-winna sporzàdziç sprawozdanie z wy-konania zadania publicznego okreÊlo-nego w umowie w terminie 30 dni poup∏ywie terminu, na który umowa zo-sta∏a zawarta.

Terminy sk∏adania ofert

Oferty powinny byç sk∏adane nie póê-niej, ni˝: • do 31 stycznia, w odniesieniu do za-

daƒ przewidzianych do realizacjiw I kwartale 2005 r.,

• do 30 kwietnia, w odniesieniu do za-daƒ przewidzianych do realizacjiw II kwartale 2005 r. (zadanie 1 i 2),

• do 30 kwietnia, w odniesieniu do za-daƒ przewidzianych w II i III kwar-tale 2005 r. (zadanie 3),

• do 31 lipca, w odniesieniu do zadaƒprzewidzianych do realizacji w IIIkwartale 2005 r. (zadanie 1 i 2),

• do 30 wrzeÊnia, w odniesieniu do za-daƒ przewidzianych do realizacjiw IV kwartale 2005 r.

ZASTRZE˚ENIE: oferta powinnawp∏ynàç do Urz´du nie póêniej, ni˝miesiàc przed wyznaczonym przez ofe-renta – terminem zwiàzania z ofertà.

Termin, tryb i kryteria stosowane przy dokonywaniu wyboru oferty

Decyzja w sprawie wyboru oferty po-dejmowana b´dzie przez kierownikaUrz´du do Spraw Kombatantów i OsóbRepresjonowanych w terminie do 60dni od up∏ywu terminu sk∏adania ofert. Podstawowym kryterium stosowanymprzy dokonywaniu wyboru oferty jestjej merytoryczna zasadnoÊç i zgodnoÊçz zasadami okreÊlonymi w ustawiez dnia 24 kwietnia 2003 r. o dzia∏alno-Êci po˝ytku publicznego i o wolontaria-cie oraz ustawie z dnia 24 stycznia1991 r. o kombatantach oraz niektó-rych osobach b´dàcych ofiarami repre-sji wojennych i okresu powojennego. Dodatkowym kryterium jest kwota, zaktórà organizacja pozarzàdowa sk∏on-na jest zrealizowaç zadanie oraz jejdoÊwiadczenie w realizacji zadaƒo podobnym charakterze. JednoczeÊnie Urzàd zastrzega sobiemo˝liwoÊç rozstrzygnićia konkursupoprzez wybór oferty gwarantujàcejoptymalnà realizacj´ zadania, w szcze-gólnoÊci przez organizacj´ komba-tanckà, której dzia∏alnoÊç i cele statu-towe dajà r´kojmi´ nale˝ytego wyko-nania zadania.

Dodatkowe informacje

Szczegó∏owe dane dotyczàce wzoruoferty realizacji zadania publicznego,ramowego wzoru umowy o wykona-nie zadania publicznego i wzoru spra-wozdania z wykonania tego zadaniazawiera rozporzàdzenie Ministra Go-spodarki, Pracy i Polityki Spo∏ecznejz dnia 29 paêdziernika 2003 r. w spra-wie wzoru oferty zadania publiczne-go, ramowego wzoru umowy o wyko-nanie zadania publicznego i wzorusprawozdania z wykonania tego zada-nia (Dz. U. Nr 193, poz. 1891). Regu-lacje zawarte w tym rozporzàdzeniuobowiàzujà od dnia 1 stycznia 2004 r.Wy˝ej wymienione rozporzàdzeniedost´pne jest na stronie internetowejUrz´du do Spraw Kombatantówi Osób Represjonowanych (adres:www. udskior. gov. pl).


5 lipca w Szczecinie odby∏o si´ spo-tkanie wojewody zachodniopomorskiegoz mieszkajàcymi w Szczecinie kawaleramiOrderu Wojennego Virtuti Militari. W ichimieniu przemawia∏ por. Mieczys∏aw Lencz-narowicz, który wrćzy∏ wojewodzie Ksi´g´Pamići Korpusu Kadetów. UroczystoÊcitowarzyszy∏a wystawa o dziejach OrderuVirtuti Militari.

11 lipca w Warszawie z okazji 84.rocznicy Szar˝y pod Grebionkà oraz Âwi´taPu∏ku 4 U∏anów Zaniemeƒskich odby∏a siúroczysta odprawa wart przed Grobem Nie-znanego ˚o∏nierza. U∏ani Zaniemeƒscy, Ro-dzina Pu∏kowa oraz Przyjaciele z innych pu∏-ków z∏o˝yli kwiaty i wieƒce na p∏ycie Grobu.

18 lipca w LeÊnej Podlaskiej,w Sanktuarium Matki Bo˝ej, jak corocznieod 25 lat zosta∏a odprawiona Msza Êw. zadusze partyzantów 34 pp AK Oddzia∏ „Zeno-na”. Nabo˝eƒstwo celebrowa∏ Kapelan ˚o∏-nierzy Niepodleg∏oÊci o. dr Eustachy Rako-czy. Zebranym w Êwiàtyni partyzantom i ichrodzinom udzieli∏ b∏ogos∏awieƒstwa w dal-szej pracy dla Boga i Ojczyzny. Podczasspotkania kombatantów z mieszkaƒcamiwiele uwagi poÊwićono tematyce patrio-tycznego wychowania m∏odzie˝y.

18 lipca w Uniejowicach, w MuzeumLWP i Pamiàtek po Armii Radzieckiej im. p∏k.mgr. Ludwika Polaƒskiego, spotkali si´ cz∏on-kowie Zwiàzku ˚o∏nierzy Ludowego WojskaPolskiego, wroc∏awskiego Klubu Weteranówi Sympatyków Lewicy, StowarzyszeniaWspó∏pracy Polska–Wschód. Podczas dys-kusji przypomniano 61. rocznic´ przysi´gi˝o∏nierzy Dywizji KoÊciuszkowskiej w Siel-cach n. Okà i 60-lecie og∏oszenia ManifestuPKWN. Uczestnicy spotkania odwiedzili tak-˝e w Rogoênicy KL Gross Rosen. Zwiedzanoekspozycj´ muzealnà, resztki baraków itp.Oddano ho∏d pomordowanym, z∏o˝ono kwia-ty przed pomnikiem-mauzoleum.

20 lipca w Warszawie odby∏a si´premiera filmu „Powstanie Warszawskie1944 – szeÊçdziesiàt lat póêniej” w re˝yseriiAndrzeja Sapiji.

31 lipca w Warszawie z okazji 60. rocz-nicy Powstania Warszawskiego z∏o˝ono kwia-ty i zapalono znicze przed tablicami w gmachui na dziedziƒcu Wydzia∏u Architektury Politech-niki Warszawskiej, tablicà 3. Baonu Pancerne-go AK „Golski”, pomnikiem Akcji V1 i V2, tabli-cami w Auli Du˝ej Politechniki Warszawskieji na „Budynku Profesorskim” oraz przed obe-liskiem przed gmachem Technologii Chemicz-nej. UroczystoÊci zakoƒczy∏a Msza Êw. w ko-Êciele NajÊwi´tszego Zbawiciela.

1 sierpnia w Ostrowcu Âwi´tokrzy-skim, w Muzeum Historyczno-Archeolo-gicznym, z okazji 60. rocznicy Akcji „Burza”na ziemi Êwi´tokrzyskiej i Powstania War-szawskiego zosta∏a otwarta wystawa „BoryÂwi´tokrzyskie – Warszawie”.

1 sierpnia w Zgorzelcu Zarzàd Obwo-du Zgorzeleckiego ÂZ˚AK zorganizowa∏uroczystoÊç upami´tniajàcà 60. rocznic´Powstania Warszawskiego. Zosta∏ poÊwi´-cony przebudowany pomnik z tablicà pa-miàtkowà ku czci pomordowanych, pole-g∏ych i zmar∏ych ˝o∏nierzy Armii Krajowej,a nast´pnie odczytano Apel Poleg∏ych i od-dano salw´ honorowà. Przed pomnikiemz∏o˝ono wiàzanki kwiatów. W koÊciele Êw.Bonifacego Msz´ Êw. celebrowa∏ ks. JanMycek, pe∏niàcy obowiàzki kapelana organi-zacji kombatanckich.

2 sierpnia w Wadowicach odby∏a siúroczystoÊç z okazji tradycyjnego Âwi´taPu∏kowego 12 Pu∏ku Piechoty i AK oraz 60.rocznicy wybuchu Powstania Warszawskie-go. Po Mszy Êw. w Bazylice OfiarowaniaNMP, którà odprawiono w intencji poleg∏ychi zmar∏ych ˝o∏nierzy 12 Pu∏ku Piechoty i Ar-mii Krajowej, przed pomnikiem Poleg∏ych˚o∏nierzy 12 pp wrćzono awanse oficer-skie. Uczestnicy wys∏uchali wystàpieƒ oko-licznoÊciowych, a nast´pnie spotkali si´w Êwietlicy Wojskowego OÊrodka Wypo-czynkowego „Podhalanin”.

2 sierpnia w Warszawie, w siedzibieInstytutu Pamići Narodowej, odby∏o si´spotkanie Rodaków przyby∏ych do Polski nauroczystoÊci 60. rocznicy Powstania War-szawskiego.

2 sierpnia w Warszawie Zarzàd Ko∏a„Oberlangen” przy Polskim Zwiàzku by∏ychWi´êniów Politycznych Hitlerowskich Wi´-zieƒ i Obozów Koncentracyjnych z okazji60. rocznicy Powstania Warszawskiego zor-ganizowa∏ uroczysty obiad. Wzi´∏o w nimudzia∏ ponad sto kobiet-jeƒców obozu„Oberlangen”, które przyby∏y na obchodydo Warszawy z ca∏ego Êwiata.

3 sierpnia w Krakowie, na CmentarzuRakowickim, oddano ho∏d poleg∏ym ˝o∏nie-rzom alianckim, którzy ponieÊli Êmierç na te-renie okupowanej przez Niemców Polski.W uroczystoÊciach uczestniczyli m.in. ˝o∏-nierze Armii Krajowej, przedstawiciele Êro-dowisk kombatanckich oraz m∏odzie˝.GoÊçmi honorowymi byli czterej alianccyweterani z Wielkiej Brytanii, RPA i StanówZjednoczonych. Po wspólnej modlitwie i z∏o-˝eniu kwiatów goÊcie zwiedzili Muzeum Ar-mii Krajowej.

Ciàg dalszy ze str. 6

Ciàg dalszy na str. 11

Informacja o zrealizowanych przez Urzàd do Spraw Kombatantówi Osób Represjonowanych w 2004 r. zadaniach publicznych tego samego rodzaju i zwiàzanych z nimi kosztach

Do dnia 5 listopada 2004 roku do Urz´duwp∏yn´∏o 215 ofert na realizacj´ zadaƒ pu-blicznych upami´tniajàcych tradycje walko wolnoÊç i suwerennoÊç RzeczypospolitejPolskiej. Zawarto ∏àcznie 143 umowy (wtym 66 wydawniczych) na kwot´ 936 340 z∏;72 oferentom odmówiono przyznania Êrod-ków, pozosta∏e sprawy znajdujà si´ w trak-cie realizacji.

Ârodki finansowe bud˝etowej dotacji celo-wej wydatkowane zosta∏y na realizacj´ na-st´pujàcych grup przedsi´wzi´ç: • Organizacja uroczystoÊci upami´tniajàcych

oraz spotkaƒ Êrodowisk kombatanckich:– uroczystoÊci w kraju – 32 przedsi´wzi´-

cia na ogólnà kwot´ 133 650 z∏, – uroczystoÊci za granicà – 15 przedsi´-

wzi´ç na ogólnà kwot´ 338 290 z∏; • Budowa pomników – 4 przedsi´wzićia –

18 000 z∏; • Wykonanie tablic – 3 przedsi´wzićia –

10 000 z∏; • Wykonanie sztandarów – 4 przedsi´wzi´-

cia na ogólnà kwot´ 9000 z∏; • Wybicie medali – 4 przedsi´wzićia na

ogólnà kwot´ 25 000 z∏; • Organizacja konferencji i sympozjów na-

ukowych – 5 przedsi´wzi´ç na ogólnàkwot´ 15 000 z∏;

• Publikacje – 62 przedsi´wzićia na ogól-nà kwot´ 325 200 z∏;

• Organizacja wystaw – 4 przedsi´wzićiana ogólnà kwot´ 17 000 z∏;

• Inne przedsi´wzićia upami´tniajàce: – zakupienie urn z ∏usek armatnich na

ziemi´ pobranà z wielkich pól bitew-nych drugiej wojny Êwiatowej w celuprzekazania ich do szkolnych izb pa-mići – 2 przedsi´wzićia – 8000 z∏,

– nagranie na kaset´ video filmu „˚ela-zne kompanie BCh” – 1 przedsi´wzi´-cie – 4000 z∏,

– wydrukowanie plakatów z okazji 60.rocznicy Powstania Warszawskiego –1 przedsi´wzićie – 2000 z∏,

– organizacja konkursów dla m∏odzie˝yszkolnej – 3 przedsi´wzićia – 12 000 z∏,

– druk dyplomów z okazji 65. rocznicywojny obronnej 1939 r., które zosta∏ywrćzone kombatantom – ˝o∏nierzomwrzeÊnia – 1 przedsi´wzićie – 10 000 z∏,

– realizacja filmu dokumentalnego pt.„Polski Wallenberg” – 1 przedsi´wzi´-cie – 8000 z∏,

– organizacja opieki nad grobami ˝o∏nie-rzy podziemia i Szarych Szeregów pn.„Groby bohaterów w pamići potom-nych (Or´downicy Pamići)” – 1 przed-si´wzićie – 1200 z∏.


Wdniu 18 wrzeÊnia br. wzià-∏em udzia∏ w uroczystychobchodach 60. rocznicy

Lotów nad Warszaw´. UroczystoÊçmia∏a miejsce przed Pomnikiem Ka-tyƒskim w Johannesburgu i rozpo-cz´∏a si´ odegraniem hymnów Pol-ski i RPA. Nast´pnie odmówionazosta∏a, przez miejscowych bisku-pów i ksi´˝y, modlitwa ekumenicz-na. Uczestnik lotów w 1944 r., pa-stor Bryan Jones, wyg∏osi∏ homili´,po której przed pomnikiem zosta∏yz∏o˝one wieƒce, w tym m.in. od:Prezydenta Rzeczypospolitej Pol-skiej, Dowództwa Si∏ PowietrznychRPA, Zwiàzku Powstaƒców War-szawskich. W sumie z∏o˝ono 50wieƒców od w∏adz, stowarzyszeƒi organizacji.

Dalsza cz´Êç uroczystoÊci mia∏amiejsce w Muzeum Historii Si∏Zbrojnych Po∏udniowej Afryki. By-∏a to cz´Êç oficjalna – z wystàpienia-mi przedstawicieli miejscowychw∏adz i Si∏ Zbrojnych RPA. Na sa-mym poczàtku odczytano przes∏a-nie królowej brytyjskiej i zaraz ponim odczyta∏em list Prezydenta RP.Po wystàpieniach odby∏ si´ akt de-koracji odznaczeniami paƒstwowy-mi Rzeczypospolitej Polskiej, którewrćzy∏em w imieniu PrezydentaRP. Otrzymali je m.in.: pastor por.B.D. Jones, ppor. L.E.D. Winche-ster, por. W.F. Austin, por. H.C.D.Steel, por. J.R. Colman.

W czasie obydwu uroczystoÊciszczególnymi honorami darzonoprzyby∏ych z Polski weteranów Po-wstania Warszawskiego: prezesaZbigniewa Âcibora-Rylskiego i wi-ceprezesa Edmunda Baranowskie-go oraz uczestników lotów nad War-szaw´, by∏ych lotników Si∏ Powietrz-nych RPA. Uczestniczàcy w uroczy-stoÊci przedstawiciele Polonii oka-zywali swoje wzruszenie z faktuobecnoÊci munduru polskiego naziemi RPA. Mundur, a przedewszystkim czapka rogatywka – star-szym wiekiem „polonusom” przy-wo∏ywa∏a w ich pamići lata walkio wolnoÊç i niepodleg∏oÊç Rzeczy-pospolitej w II wojnie Êwiatowej.

19 wrzeÊnia uczestniczyliÊmyw uroczystoÊciach zwiàzanychz „Battle of Britain” (Bitwà o An-gli´), zaÊ 26 wrzeÊnia – w uroczysto-Êciach zwiàzanych z 60. rocznicà Lo-tów nad Alpami. Wszystkie te trzyuroczystoÊci sà ze sobà tradycyjnieju˝ od wielu lat zwiàzane i w pojćiutamtejszej spo∏ecznoÊci stanowiàjednà nierozerwalnà ca∏oÊç obcho-dów pamići o lotnikach Si∏ Po-wietrznych RPA (SAAF) i RAF-u,niosàcych pomoc powstaƒcom War-szawy i partyzantom w∏oskim(12–13 paêdziernika 1944 r.).

Podczas wszystkich uroczystoÊcikombatanci z Polski byli witaniz wielkà serdecznoÊcià i podejmo-wani niemal jak oficjalna delegacjaPolski. Chcia∏bym równie˝ podkre-Êliç goÊcinnoÊç, z jakà spotkaliÊmysi´ ze strony Komitetu Obchodów60. rocznicy Lotów nad Warszaw´,a szczególnie ze strony jego prezesaAndrzeja Romanowicza. Szczegól-nie warto podkreÊliç goÊcinnoÊçmieszkajàcych w RPA Polaków, dlaktórych uroczystoÊci rocznicowe by-∏y wielkim Êwi´tem. Powo∏ano na-wet Komitet Obchodów 60. Roczni-cy Lotów nad Warszaw´, na któregoczele stanà∏ prezes Fundacji Dzie-dzictwa Polskiego w RPA AndrzejRomanowicz.

gen. bryg. Jerzy KURCZEWSKI

Republika Po∏udniowej Afryki

Obchody 60. rocznicy

Lotów nad Warszaw´WW ddnniiaacchh 1177––2277 wwrrzzeeÊÊnniiaa 22000044 rr.. nnaa zzaapprroosszzeenniiee KKoommiitteettuu OObbcchhooddóóww6600.. RRoocczznniiccyy LLoottóóww nnaadd WWaarrsszzaaww´́,, ww RReeppuubblliiccee PPoo∏∏uuddnniioowweejj AAffrryykkiipprrzzeebbyywwaa∏∏aa ppoollsskkaa ddeelleeggaaccjjaa,, kkttóórreejj pprrzzeewwooddnniicczzyy∏∏ pprrzzeeddssttaawwiicciieell PPrree--zzyyddeennttaa RRPP –– ggeenn.. bbrryygg.. JJeerrzzyy KKuurrcczzeewwsskkii,, zz uuddzziiaa∏∏eemm pprrzzeeddssttaawwiicciieelliiZZwwiiààzzkkuu PPoowwssttaaƒƒccóóww WWaarrsszzaawwsskkiicchh –– pprreezzeessaa ZZbbiiggnniieewwaa ÂÂcciibboorraa--RRyyll--sskkiieeggoo ii wwiicceepprreezzeessaa EEddmmuunnddaa BBaarraannoowwsskkiieeggoo.. PPoonnii˝̋eejj ppuubblliikkuujjeemmyyrreellaaccjj´́ ggeenn.. bbrryygg.. JJeerrzzeeggoo KKuurrcczzeewwsskkiieeggoo zz uurroocczzyyssttooÊÊccii ww RRPPAA..

Lotnicy z RPA i goÊcie z Polski. Przy tor-cie 60-lecia stojà od lewej: pastor por.Bryan Jones, p∏k Zbigniew Âcibor-Rylski,gen. bryg. Jerzy Kurczewski, por. JohnColman, por. Fred Austin, mjr EdmundBaranowski, pp∏k Dirkie Nel

Pomnik Ofiar Katynia w Johannesburgu

W uroczystoÊciach uczestniczy∏o kilkasetosób, w tym wielu Polaków. Kultywujàoni tradycje polskiego or´˝a i polskiej hi-storii. Dzia∏aniom tym przewodzi Funda-cja Dziedzictwa Polskiego w RPA


XIX Kongres IFMS

WW ttyymm rrookkuu mmiijjaa 1100 llaatt pprrzzyynnaallee˝̋nnooÊÊccii SSttoowwaarrzzyysszzeenniiaa BByy∏∏yycchh˚̊oo∏∏nniieerrzzyy PPoollsskkiicchh SSii∏∏ ZZbbrroojjnnyycchh nnaa ZZaacchhooddzziiee „„KKaarrppaattcczzyyccyy”” ddooMMii´́ddzzyynnaarrooddoowweejj FFeeddeerraaccjjii WWoojjsskk GGóórrsskkiicchh ((IInntteerrnnaattiioonnaall FFeeddee--rraattiioonn ooff MMoouunnttaaiinn SSoollddiieerrss –– IIFFMMSS)),, zzrrzzeesszzaajjààcceejj AAuussttrrii´́,, FFrraann--ccjj´́,, NNiieemmccyy,, WW∏∏oocchhyy,, SS∏∏oowweennii´́,, UUSSAA,, SSzzwwaajjccaarrii´́ ii HHiisszzppaannii´́..

Organizatorem XIX Kongre-su IFMS, który obradowa∏od 22 do 25 wrzeÊnia br. we

W∏oszech, by∏o StowarzyszenieW∏oskich Wojsk Górskich „Alpini”liczàce 350 tys. cz∏onków pod prze-wodnictwem Corrado Perona.

Uroczysta inauguracja Kongresuz podniesieniem flag i odegraniemhymnów paƒstw cz∏onkowskichoraz Unii Europejskiej odby∏a si´we W∏oszech w uroczym 50-tysićz-nym mieÊcie Luino na pl. Garibal-diego przy pomniku wojsk górskich„Alpini” z udzia∏em kilkudziesićiuuczestników Kongresu i kilkusetmieszkaƒców.

W czasie posiedzeƒ KomitetuWykonawczego i Konferencji Gene-ralnej Kongresu pod przewodnic-twem sekretarza generalnego p∏k.Hansa Petera Walkera delegacjestowarzyszeƒ kombatanckich po-szczególnych krajów, a tak˝e jed-nostki wojsk górskich z∏o˝y∏y spra-

wozdanie ze swej dzia∏alnoÊci za-wierajàce opis struktur, wyposa˝e-nia, poziomu wyszkolenia i zaanga-˝owania w mi´dzynarodowych dzia-∏aniach operacyjnych. Na nabrze˝uLago Maggiore gospodarze urzà-dzili pokazy sprawnoÊci oddzia∏ówobrony terytorialnej „Alpini”, psówratowniczych oraz prezentacj´ szpi-tala polowego i jego wyposa˝enia.Na zakoƒczenie obrad, uczestnicyKongresu zgromadzili si´ przed po-mnikiem ˝o∏nierzy w∏oskich, gdzieodby∏ si´ Apel Poleg∏ych i z∏o˝onowieƒce. Nast´pnie w zwartym szykuprzedefilowali ulicami miasta okla-skiwani przez mieszkaƒców. Na pl.Garibaldiego, pod pomnikiemwojsk górskich „Alpini”, odby∏o sióficjalne zamknićie Kongresuprzez opuszczenie flag.

Stowarzyszenie By∏ych ˚o∏nierzyPolskich Si∏ Zbrojnych na Zacho-dzie „Karpatczycy” zrzesza obecnie 150 cz∏onków pod przewodnictwem

pp∏k. Tadeusza M. Czer-kawskiego.

Na XIX KongresieIFMS Stowarzyszenie„Karpatczycy” repre-zentowali delegaci:Henryk Skrzypiƒskii Tadeusz Kurcyk, zaÊwojska górskie: pp∏kAdam Mazgu∏a i mjrWitold Kupis.

Tadeusz KURCYK

„Karpatczycy”w Mi´dzynarodowejFederacji Wojsk Górskich 8 sierpnia

w Gdaƒsku, naplacu gen. Stani-s∏awa Maczka,zosta∏ ods∏oni´typomnik Genera-∏a. Powsta∏ onstaraniem Zarzà-du Wojewódzkie-go Ogólnokrajo-wego Stowarzy-szenia PSZ na Zachodzie, ZKRPiBWP, kom-batantów AK, inwalidów wojennych, szkó∏patronackich 1 Dywizji Pancernej, Szko∏y im.gen. St. Maczka oraz powo∏anego spo∏ecz-nego Komitetu na czele z marsza∏kiem woje-wództwa pomorskiego Janem Koz∏owskimi dowódcà Marynarki Wojennej admira∏emfloty Romanem Krzy˝elewskim. W uroczy-stoÊci, przy udziale kompanii reprezentacyj-nej Marynarki Wojennej i kompanii Pomor-skiego Okr´gu Wojskowego, uczestniczy∏yliczne poczty sztandarowe organizacji kom-batanckich i m∏odzie˝owych. GoÊci z Gdaƒ-ska, kraju oraz z Belgii i Holandii powita∏ mjrW∏adys∏aw Dwojak. Nast´pnie odczytanoakt erekcyjny oraz Apel Poleg∏ych. Pomnikods∏oni∏ dowódca Marynarki Wojennej admi-ra∏ floty Roman Krzy˝elewski, a poÊwići∏ goks. bp Zygmunt Paw∏owicz.

13 sierpnia we Wroc∏awiu, w KlubieÂOW, rozpocz´∏y si´ obchody Âwi´ta Woj-ska Polskiego. Po wprowadzeniu sztandarui odegraniu hymnu, dowódca ÂOW powita∏genera∏ów, dostojników koÊcielnych, parla-mentarzystów, przedstawicieli zwiàzkówkombatanckich, organizacji spo∏ecznychi instytucji wspó∏pracujàcych z wojskiem.Odczytano list gratulacyjny od dowódcyWojsk Làdowych, a nast´pnie zas∏u˝eni ofi-cerowie i pracownicy wojska otrzymali me-dale „Si∏y Zbrojne w S∏u˝bie Ojczyzny”i „Zas∏u˝ony dla ObronnoÊci Kraju”.

15 sierpnia w Bćzkowicach zo-sta∏a ods∏oni´ta tablica upami´tniajàcaoÊmiu ˝o∏nierzy AK, aresztowanych i za-mordowanych przez Niemców. Uroczy-stoÊç poprzedzi∏a Msza Êw. w koÊciele pw.Ducha Êw. celebrowana przez ks. Przemy-s∏awa Lutyƒskiego. Modlono si´ o pomyÊl-noÊç Ojczyzny i o spokój zmar∏ych kolegóworaz o pomyÊlnoÊç i zdrowie dla ˝yjàcych.Nabo˝eƒstwo zakoƒczono hymnem „Bo˝ecoÊ Polsk´…”. W uroczystoÊci wzi´∏oudzia∏ ponad 800 osób. Po nabo˝eƒstwie,tablic´ pamiàtkowà, umieszczonà na coko-le stuletniej kapliczki, ods∏oni∏ najstarszy,88-letni mieszkaniec wsi Edward Socik –

Dokoƒczenie na str. 21Polska delegacja na Kongres. Od lewej: pp∏k AdamMazgu∏a, Henryk Skrzypiƒski, mjr Witold Kupis, Tade-usz Kurcyk

Ciàg dalszy ze str. 9

Rang´ uroczystoÊci wydatniepodnios∏o uczestnictwo królo-

wej Beatrix i prezydenta Aleksan-dra KwaÊniewskiego. Wraz z nimi jego ma∏˝onkà do Holandii przy-by∏a kilkuosobowa grupa komba-tancka na czele z gen. Micha∏emGutowskim i rtm. Eustachym Jaro-szenkà. WÊród osób towarzyszà-cych prezydentowi trzeba jeszczewymieniç ministra obrony narodo-wej Jerzego Szmajdziƒskiego i sze-fa naszego Urz´du ministra JanaTurskiego. W obchodach wzià∏ rów-nie˝ udzia∏ Andrzej Maczek, synGenera∏a.

W piàtek, 29 paêdziernika, pol-scy kombatanci zwiedzili MuzeumGenera∏a Stanis∏awa Maczka, gdzie

spotkali si´ z harcerzami z HufcaZHP Poznaƒ-Grunwald, a wieczo-rem wys∏uchali uroczystego koncer-tu w katedrze Grote Kerk.

W sobot´ ca∏a Breda wyleg∏a naulice. Tysiàce mieszkaƒców pozdra-wia∏o kombatantów przeje˝d˝ajà-cych kawalkadà w pojazdach woj-skowych z czasów II wojny Êwiato-wej. Podczas uroczystego spotkaniaw ratuszu z burmistrzem i RadàGminy zas∏u˝eni Maczkowcy otrzy-mali pamiàtkowe medale.

Kulminacyjny punkt obchodówprzypad∏ na niedziel´, 31 paêdzier-nika. Po Mszy Êw. odprawionej w ko-Êciele Mariakerk przez ks. Krzyszto-fa Obiedziƒskiego i ojca H. Van Do-orna w intencji wszystkich, którzyoddali ˝ycie za wolnoÊç, na PolskimHonorowym Cmentarzu Wojsko-wym, gdzie wÊród swoich ˝o∏nierzyspoczywa genera∏ Maczek, w obec-noÊci królowej Beatrix, towarzyszà-cego jej prezydenta AleksandraKwaÊniewskiego i innych osób z pol-skiej delegacji zap∏on´∏y znicze. Or-kiestra zagra∏a hymny narodowePolski i Holandii, a potem z∏o˝onowieƒce.

Tekst i zdjćia Bo˝ena MATERSKA


60. rocznica oswobodzenia Bredy60. rocznica oswobodzenia Bredy

Polski Honorowy Cmentarz Wojskowyw Bredzie. Na ˝o∏nierskich mogi∏ach bia-∏o-czerwone goêdziki i bia∏o-czerwonechoràgiewki OkolicznoÊciowy plakat holenderski

Przez trzy dni, od 29 do 31 paêdziernika br., HolendrzyÊwi´towali 60. rocznic´ wyzwolenia Bredy i z najwi´kszy-mi honorami przyjmowali swoich wyzwolicieli. Polskichkombatantów, których przyby∏o kilkudziesićiu, wita∏ypodczas uroczystoÊci oklaski, zaÊ na ulicach obdarowy-wano ich bia∏ymi i czerwonymi kwiatami. Na ka˝dymkroku widaç by∏o husarskie skrzyd∏a, symbolizujàce pan-cerniaków z 1 Dywizji gen. Stanis∏awa Maczka, i transpa-renty ze s∏owami: Dzi´kujemy Wam, Polacy.

Holendrzy dzi´kujà1 Polskiej Dywizji PancernejHolendrzy dzi´kujà1 Polskiej Dywizji Pancernej


Przed wejÊciem do Muzeum Genera∏a Maczka

W uroczystoÊciach na cmentarzu w Oosterhout uczestniczyliuczniowie. Ka˝dy z nich po∏o˝y∏ na ˝o∏nierskiej mogile czerwo-nà ró˝´

Na czeÊç polskich pancerniaków wiwatowa∏y tysiàce mieszkaƒców Bredy

Podczas uroczystoÊci na Polskim Cmentarzu Wojskowymw Bredzie na honorowych miejscach zasiedli: królowa Beatrix,prezydent Aleksander KwaÊniewski z ma∏˝onkà oraz ministerobrony narodowej Jerzy Szmajdziƒski

Breda. Na cmentarzu wieniec sk∏ada delegacja kombatantówz Polski

Pamiàtkowy medal wybity z okazji 60.rocznicy wyzwolenia Bredy otrzymujez ràk burmistrza gen. Micha∏ Gutowski


Sympozjum sta∏o si´ istotnymelementem trwajàcych dwa dniwydarzeƒ zwiàzanych z – jak

wyrazi∏a si´ na wst´pie Eulalia Ru-dak, prezes Fundacji „Moje Wojen-ne Dzieciƒstwo” – przywracaniempamići historycznej. Ów fakt wydo-bywania tematyki prze˝yç wojen-nych polskich dzieci z niepamićipodkreÊli∏ tak˝e – witajàc zebranych– dyrektor Muzeum Niepodleg∏oÊciAndrzej Stawarz. Oprócz referatówprof. Bo˝eny Krzywob∏ockiej; ks. In-fu∏ata Zdzis∏awa Króla – duszpa-sterza Rodzin Katyƒskich; powstaƒ-ca – ˝o∏nierza „Szarych Szeregów”Ryszarda Jana Sempki; Stanis∏awaSoszyƒskiego; ks. Zygmunta Wu-darkiewicza, kap∏ana ArchidiecezjiWarszawskiej i kapelana kaplicyprzy Muzeum Powstania Warszaw-skiego – mo˝na by∏o wys∏uchaçwspomnieƒ Marii Lurie „PolskaNiobe”, które czyta∏ Ryszard Bac-ciarelli. Uczestnicy Sympozjummieli tak˝e okazj´ zwiedziç wysta-w´ „Czterdziesty Czwarty”, po któ-rej oprowadza∏a kustosz AnnaOleszczuk.

Istotnym akcentem sympozjumby∏o pojawienie si´ w kilku wystà-pieniach odniesieƒ do wspó∏cze-snych – wstrzàsajàcych opini´ pu-blicznà wydarzeƒ. Prezes EulaliaRudak powiedzia∏a mi´dzy innymi:Prze˝ycia wojenne tkwià w nas przezwszystkie lata, ale najbardziej boli to,

˝e jeszcze dzisiaj z powodu wojeni rozgrywek politycznych ludzi doro-s∏ych ginà i sà mćzone dzieci. Czy tomo˝e my za ma∏o o tym mówiliÊmy,mo˝e trzeba by∏o krzyczeç nieustan-nie, by obudziç sumienia ludzkie.

Z kolei w referacie Bo˝enyKrzywob∏ockiej („Polski holocaust.Wyp´dzenia i Êmierç”), który pro-fesor napisa∏a niemal tu˝ przedÊmiercià – odczytanym przez Jejwnuczk´ Joann´ Tyrowicz przywo-∏ane zosta∏y m.in. znaczàce dane:Historycy po wojnie podsumowaliogólnà liczb´ wysiedlanych i rugowa-nych Polaków w latach wojny na mi-lion siedemset dziesi´ç tysićy, z cze-go na Warszaw´ po kapitulacji Po-wstania przypada pi´çset tysićy. Mo-gà byç to liczby zani˝one.

Prof. Krzywob∏ocka wskazywa∏atak˝e na przyczyny pojawiajàcych

si´ wÊród Niemców postaw roszcze-niowych wobec Polaków:

Bogactwo publikacji niemco-znawczych ustàpi∏o niestety miejscaca∏kowitemu zaniechaniu wàtkuprzeÊladowaƒ okupacyjnych Pola-ków – ca∏y ci´˝ar problematyki oku-pacji zosta∏ przeniesiony na ziemieb´dàce pod w∏adzà radzieckà. Pozo-sta∏y w obiegu wydawniczym tylko teprace, które zajmowa∏y si´ mćzeƒ-stwem i eksterminacjà ˚ydów. Sta-wa∏o si´ nawet politycznym nietak-tem przypominanie tak oczywistychprawd, ˝e Auschwitz zosta∏ powo∏a-ny w celu niszczenia ludnoÊci pol-skiej. Ten niedow∏ad badaƒ i publi-kacji, a nawet likwidacja zas∏u˝o-nych placówek niemcoznawczych,spowodowa∏y nie tyle brak zaintere-sowania tà tematykà, ile niemo˝-noÊç wp∏ywania na ÊwiadomoÊçi udzielania bie˝àcych odpowiedzizwiàzanych z obecnymi wydarzenia-mi politycznymi, jak na przyk∏admanifestacje nacjonalistyczne nawystawie o zbrodniach Wehrmach-tu, czy akcje Eryki Steinbach w spra-wie Centrum Wysiedlonych. Z dru-giej strony zacz´to usprawiedliwiaçludobójczà akcj´ przeciwko roda-kom na Ziemiach Zachodnich no-wo utrwalanà legendà o masachmordowanych Niemców na Âlàskui na Pomorzu. (...)

Wyg∏oszone referaty, w przewa-˝ajàcej wi´kszoÊci mia∏y charakterwspomnieniowy. Ich pe∏ne teksty,opublikowane przez Fundacj´ „Mo-je Wojenne Dzieciƒstwo”, sta∏y sićennym dokumentem, zawierajà-cym zapis osobistych prze˝yç i do-Êwiadczeƒ uczestników historycz-nych wydarzeƒ. Dobrze sta∏o si´tak˝e, i˝ w czasie sympozjum towa-rzyszy∏a im refleksja wspó∏czesna.

Ewa DUMIN

„Skazane na wygnanie dzieci z Powstania Warszawskiego”

Pami´ç i refleksja wspó∏czesnaZZ ookkaazzjjii 6600.. rroocczznniiccyy PPoowwssttaanniiaa WWaarrsszzaawwsskkiieeggoo,, 11 ppaaêêddzziieerrnniikkaa bbrr..ww MMuuzzeeuumm NNiieeppooddlleegg∏∏ooÊÊccii ww WWaarrsszzaawwiiee ooddbbyy∏∏oo ssii´́ ssyymmppoozzjjuumm „„SSkkaa--zzaannee nnaa wwyyggnnaanniiee ddzziieeccii zz PPoowwssttaanniiaa WWaarrsszzaawwsskkiieeggoo””.. ZZoorrggaanniizzoowwaa--nnee oonnoo zzoossttaa∏∏oo pprrzzeezz FFuunnddaaccjj´́ „„MMoojjee WWoojjeennnnee DDzziieecciiƒƒssttwwoo””,, MMuuzzeeuummNNiieeppooddlleegg∏∏ooÊÊccii oorraazz PPaarraaffii´́ WWsszzyyssttkkiicchh ÂÂwwii´́ttyycchh ii pprrzzyy wwssppaarrcciiuu ffiinnaann--ssoowwyymm UUrrzz´́dduu ddoo SSpprraaww KKoommbbaattaannttóóww ii OOssóóbb RReepprreessjjoonnoowwaannyycchhoorraazz UUrrzz´́dduu MMiiaassttaa SSttoo∏∏eecczznneeggoo WWaarrsszzaawwyy.. PPaattrroonnaatt hhoonnoorroowwyy nnaaddssyymmppoozzjjuumm oobbjjàà∏∏ pprrooff.. LLeecchh KKaacczzyyƒƒsskkii,, pprreezzyyddeenntt WWaarrsszzaawwyy.. PPoommooccyyww oorrggaanniizzaaccjjii SSyymmppoozzjjuumm uuddzziieellii∏∏ ZZwwiiààzzeekk KKoommbbaattaannttóóww RRzzeecczzyyppoo--ssppoolliitteejj PPoollsskkiieejj ii BByy∏∏yycchh WWii´́êênniióóww PPoolliittyycczznnyycchh..


UroczystoÊci z okazji 85.rocznicy Zwiàzku Ociem-nia∏ych ˚o∏nierzy RP roz-

pocz´∏y si´ Mszà Êw. i z∏o˝eniemwieƒca na p∏ycie Grobu Nieznanego˚o∏nierza w Warszawie oraz wià-zanki kwiatów przed PomnikiemMarsza∏ka Józefa Pi∏sudskiego.

Na uroczyste posiedzenie Zarzà-du G∏ównego ZO˚ RP, które odby-∏o si´ 22 wrzeÊnia br. w sali Cen-trum Konferencyjnego Wojska Pol-skiego w Warszawie, przybyli cz∏on-kowie Zwiàzku wraz z opiekunamii przyjació∏mi, przedstawiciele orga-nizacji kombatanckich – prezesZIW RP Marian Kazubski, prezesZKRPiBWP gen. Wac∏aw Szklar-ski, licznie reprezentowane by∏oWojsko Polskie. W jubileuszowymposiedzeniu uczestniczyli tak˝e za-st´pca kierownika Urz´du ds. Kom-batantów i Osób Represjonowanychminister Jerzy Koz∏owski oraz dy-rektor Departamentu Stowarzyszeƒi Spraw Socjalnych Krzysztof P.Skolimowski.

Prezes Zarzàdu G∏ównegoZO˚ RP W∏adys∏aw Go∏àb ser-decznie przywita∏ goÊci. Odczytanouchwa∏´ przyznajàcà wyró˝nienia –dyplomy uznania z okazji 85. rocz-nicy powstania ZO˚ RP – cz∏on-kom Zwiàzku oraz osobom zaprzy-jaênionym i zas∏u˝onym dla organi-zacji. Otrzyma∏y je m.in. BarbaraTumanowicz – córka pierwszegoprezesa Zwiàzku Edwina Wagnera,Barbara Krzyczkowska, wdowa poprezesie Zarzàdu G∏ównego ZO˚

RP kmdr. in˝. Czes∏awie Krzycz-kowskim oraz Stefania Cyrzon –wdowa po prezesie Oddzia∏u War-szawskiego Alfonsie Cyrzonie.

Referat rocznicowy w imieniuprezesa ZG ZO˚ RP odczyta∏ jegosyn, Jan Go∏àb. Przypomnia∏ histo-ri´ Zwiàzku Ociemnia∏ych ˚o∏nie-rzy RP (szerzej o historii ZwiàzkupisaliÊmy w „Kombatancie” nr4/2003) oraz omówi∏ dzisiejszà sytu-acj´ organizacji. Coraz trudniejszestaje si´ znalezienie osób aktyw-nych, którym mo˝na zleciç zadaniaw terenie i które mimo podesz∏egowieku wcià˝ mogà dzia∏aç. Âredniawieku cz∏onków przekracza 80 lat.Kolejnà trudnoÊç sprawia sytuacjaekonomiczna Zwiàzku.

Zwiàzek Ociemnia∏ych ˚o∏nie-rzy aktywnie wspó∏pracuje z organi-zacjami mi´dzynarodowymi – dzia-∏alnoÊç ta ma d∏ugà, jeszcze przed-wojennà, tradycj´. W latach 90. pozmianie sytuacji politycznej ponow-nie nawiàzano kontakty mi´dzyna-rodowe. Prezes W∏adys∏aw Go∏àbod 1997 r. pe∏ni funkcj´ wiceprezy-denta Mi´dzynarodowego Kongre-su Ociemnia∏ych Inwalidów Wojen-nych (IKK).

Liczne gratulacje z∏o˝ono na r´-ce prezesa W∏adys∏awa Go∏àba.W imieniu kierownika Urz´du ds.Kombatantów i Osób Represjono-wanych, jego zast´pca minister Je-rzy Koz∏owski wrćzy∏ prezesowiMedal Urz´du, przyznany dlaZwiàzku Ociemnia∏ych ˚o∏nierzyRP za zas∏ugi dla ruchu kombatanc-

kiego. Odznak´ pamiàtkowà mary-narki wojennej otrzymali prezesW∏adys∏aw Go∏àb oraz p∏k w st.spocz. Wac∏aw Sajewski.

Wystàpienia okolicznoÊciowegoÊci i cz∏onków Zwiàzku poprze-dzi∏o uczczenie pamići zmar∏ychchwilà ciszy. Odczytane zosta∏y listygratulacyjne m.in. zast´pca kierow-nika Urz´du ds. Kombatantówi Osób Represjonowanych JerzyKoz∏owski odczyta∏ list od ministraJana Turskiego.

W wypowiedziach goÊci wyra˝o-ne zosta∏y opinie o wyjàtkowymcharakterze organizacji, do którejnale˝à uczestnicy wielu wa˝nych wy-darzeƒ: bitwy pod Lenino, o MonteCassino czy Powstania Warszaw-skiego. PodkreÊlano, ˝e organizacjama charakter apolityczny, Zwiàzekzosta∏ powo∏any z pobudek humani-tarnych, a jego celem jest pomocociemnia∏ym ˝o∏nierzom.

W cz´Êci artystycznej wystàpi∏Reprezentacyjny Zespó∏ Artystycz-ny Wojska Polskiego. UroczystoÊcizakoƒczy∏ wspólny obiad.

Katarzyna K¢PKA

Jubileuszowe uroczystoÊci

85-lecie Zwiàzku Ociemnia∏ych ˚o∏nierzy RP

WW ttyymm rrookkuu sswwoojjee 8855--lleecciiee oobbcchhooddzzii jjeeddnnaa zz nnaajjssttaarr--sszzyycchh oorrggaanniizzaaccjjii kkoommbbaattaanncckkiicchh ww PPoollssccee –– ZZwwiiààzzeekkOOcciieemmnniiaa∏∏yycchh ˚̊oo∏∏nniieerrzzyy RRPP.. PPoowwssttaa∏∏ 1188 ggrruuddnniiaa 11991199 rr..,,bbyy uuddzziieellaaçç ppoommooccyy oocciieemmnniiaa∏∏yymm ˝̋oo∏∏nniieerrzzoomm..

Uroczyste posiedzenie Zarzàdu G∏ówne-go Zwiàzku Ociemnia∏ych ˚o∏nierzy RPz okazji 85-lecia powstania Zwiàzku.Przemawia prezes W∏adys∏aw Go∏àb; odlewej minister Jerzy Koz∏owski, dyrektorDepartamentu Stowarzyszeƒ i Spraw So-cjalnych Krzysztof P. Skolimowski

Fot. K. K´pka

absolwentom poprzez stypendiaumo˝liwiajàce dalszà nauk´. Przycho-dy Fundacji pochodzà g∏ównie z wp∏atWoldenberczyków i ich rodzin.

Staraniem Stowarzyszenia ˚o∏-nierzy WrzeÊnia Woldenberczykówi zaprzyjaênionego z cz∏onkami sto-warzyszenia in˝. Zbigniewa Wilmy,autora koncepcji, scenariuszai aran˝acji plastycznej wystawy, ar-chiwalia, fotografie, dokumentyi prace plastyczne zosta∏y pokazanew Warszawie i udost´pnione szer-szej publicznoÊci.

Na otwarcie ekspozycji przyje-chali równie˝ uczniowie ze Szko∏yPodstawowej im. ˚o∏nierzy Wrze-Ênia w Dobiegniewie i dyrektorkaszko∏y Ewa Grzankowska. Programartystyczny zaprezentowany przezm∏odzie˝ szkolnà uczestnicy uroczy-stoÊci przyj´li gromkimi brawami,podobnie jak – na zakoƒczenie ofi-cjalnej cz´Êci spotkania – wyst´pChóru Reprezentacyjnego Zespo∏uArtystycznego Wojska Polskiego.

Organizatorami wystawy byli: Bi-blioteka Narodowa, Dom WojskaPolskiego, Centralna BibliotekaWojskowa, Urzàd Miejski w Dobie-gniewie, Muzeum Woldenberczy-ków, Stowarzyszenie Woldenber-czyków, Muzeum Sportu.

Katarzyna K¢PKA


Wgmachu Biblioteki Naro-dowej w Warszawie 28 paê-dziernika br. zosta∏a otwar-

ta wystawa „Woldenberczycy”. Twór-czoÊç oficerów w obozie jenieckimWoldenberg w latach 1939–1945.

Prezentowane eksponaty pocho-dzà m.in. z Muzeum Woldenberczy-ków w Dobiegniewie oraz z prywat-nych zbiorów by∏ych jeƒców OflaguII C Woldenberg i ich rodzin. Jak

skompletowano te zbiory, mówi∏podczas uroczystego otwarcia prezesWarszawskiego Ko∏a Stowarzyszenia˚o∏nierzy WrzeÊnia Woldenberczy-ków Witold Domaƒski. Otó˝, w trak-cie ewakuacji obozu ka˝dy z jeƒcówmóg∏ wziàç tylko kilka niezb´dnychprzedmiotów. I nie by∏a to, wbrewwszelkim przypuszczeniom, ˝ywnoÊç,ale prace artystyczne, medale sporto-

we, dyplomy i prace naukowe. W tensposób ocala∏y przedmioty, któremo˝emy podziwiaç na wystawie –Êwiadectwo wieloletniej walki jeƒcówoflagu ze zniewoleniem psychicznym,apatià i depresjà. Sposobem na prze-trwanie m∏odych, wykszta∏conych ofi-cerów by∏a dzia∏alnoÊç artystyczna,kulturalna, edukacyjna i sportowa.Na terenie obozu istnia∏ teatr, biblio-teka, Êwietlica. W 1944 r. odby∏y sińawet igrzyska olimpijskie. Jeƒcy or-ganizowali prelekcje, kursy i ko∏a sa-mokszta∏ceniowe. Po wojnie nie za-pomnieli o Dobiegniewie (dawnymWoldenbergu); dotàd uczestniczàw ˝yciu spo∏ecznym miasta. Dzi´kiich inicjatywie w mieÊcie zosta∏a zbu-dowana szko∏a podstawowa, któranosi imi´ ˚o∏nierzy WrzeÊnia Wol-denberczyków. Patronem przyleg∏e-go gimnazjum jest WoldenberczykRyszard Koncewicz. W szko∏ach od-bywajà si´ spotkania kombatantówz uczniami i nauczycielami oraz zjaz-dy Woldenberczyków. W jednymz baraków obozowych powsta∏o Mu-zeum Woldenberczyków, do któregoprzekazali swoje pamiàtki.

10 lat temu, w 1994 roku, byli jeƒ-cy oflagu powo∏ali Fundacj´ Wolden-berczyków, której celem jest pomocszko∏om w Dobiegniewie i Dziedzi-cach, a tak˝e ich wyró˝niajàcym si´

TwórczoÊç oficerów w obozie jenieckim Woldenberg

„Woldenberczycy”w Bibliotece Narodowej„„OOddeebbrraannoo nnaamm ttyyllkkoo ttrrzzyy pprraawwaa:: pprraawwoo ddoo pprrzzeekkrraacczzaanniiaa oobbrr´́cczzyyddrruuttóóww kkoollcczzaassttyycchh,, pprraawwoo ddoo nnoorrmmaallnneejj pprraaccyy ffiizzyycczznneejj,, pprraawwoo ddoowwyy∏∏ààcczzaanniiaa ssii´́,, cchhooççbbyy nnaa cchhwwiill´́,, zz ttoowwaarrzzyyssttwwaa ssttuu ppii´́ççddzziieessii´́cciiuuwwssppóó∏∏llookkaattoorróóww bbaarraakkuu.. TToo wwyyssttaarrcczzyy∏∏oo,, aabbyy zz ppoobbyyttuu ww »»ppeennssjjoonnaa--cciiee«« wwoollddeennbbeerrsskkiimm uucczzyynniiçç nnaajjssrroo˝̋sszzàà ttoorrttuurr´́ ppssyycchhiicczznnàà,, aa nneerrwwyynnaasszzee ddoopprroowwaaddzziiçç ddoo ssttaannuu,, kkttóórryy ww mmeeddyyccyynniiee uuzzyysskkaa∏∏ jjuu˝̋ nnaauukkoo--wwàà nnaazzww´́:: cchhoorroobbyy ddrruuttóóww kkoollcczzaassttyycchh.. WW WWoollddeennbbeerrgguu lluuddzziiee nniieeggiinn´́llii ppoodd oobbccaassaammii SSSS--mmaannóóww,, jjaakk ww OOÊÊwwii´́cciimmiiuu.. TTeerraappiiaa wwoollddeenn--bbeerrsskkaa ppoolleeggaa∏∏aa nnaa ddoopprroowwaaddzzaanniiuu lluuddzzii ddoo oobb∏∏´́dduu”” –– cczzyyttaammyyww kkoommeennttaarrzzuu MMaarriiaannaa BBrraannddyyssaa zzaammiieesszzcczzoonnyymm nnaa wwyyssttaawwiiee ppoo--ÊÊwwii´́ccoonneejj ttwwóórrcczzooÊÊccii WWoollddeennbbeerrcczzyykkóóww..

Prezes Witold Domaƒski na tle ekspona-tów z wystawy poÊwićonej twórczoÊciWoldenberczyków

Fot. K. K´pka


Kombatanci marzà, aby m∏o-de pokolenie zna∏o tradycjepolskiego or´˝a. Przyk∏a-

dem pozytywnym jest Klub Modela-rzy Lotniczych „Âmigie∏ko” na Bie-lanach w Warszawie, który pod kie-rownictwem instruktora modelar-stwa Waldemara Mozera wychowa∏ju˝ ca∏e pokolenie modelarzy. Nie-którzy z nich zas∏yn´li w konkursachi Êrodowiskach lotniczych.

Z inicjatywy kierownictwa KlubuModelarzy Lotniczych oraz KomisjiWspó∏pracy z M∏odzie˝à GrupyKampinos ÂZ˚AK zorganizowano8 maja br. w salach Ogniska PracyPozaszkolnej przy ul. Szegedyƒskiej– spotkanie m∏odzie˝y bielaƒskiej,modelarzy i kombatantów pod ha-s∏em: „Tradycje lotnicze w Polsce”.Punktem wyjÊcia by∏y znaczàcerocznice: 100. – pierwszego lotubraci Wright, ale przede wszystkim60. rocznica akcji bojowych lotnic-twa nad Warszawà podczas Powsta-nia Warszawskiego, walk o lotniskobielaƒskie przez oddzia∏ „Osjana”(3–4 maja 1944) oraz bitwy o to lot-nisko ˝o∏nierzy VIII Rejonu VIIObwodu Okr´gu Warszawskiego„Obro˝a” (2 sierpnia 1944).

Kierownik Klubu „Âmigie∏ko” in-struktor Waldemar Mozer na wst´-pie spotkania powita∏ zaproszonychgoÊci: Jana Koêniewskiego, autoraksià˝ki pt. „Lawiacy”, poÊwićonejhistorii kompanii lotniczej AK pod-czas okupacji, a tak˝e jej ˝o∏nierza;kpt. lotnictwa doc. in˝. Ryszarda Le-wandowskiego, uczestnika wojnyobronnej w 1939 r. w 4 Pu∏ku Lotni-czym; por. Zygmunta Lipskiego,˝o∏nierza kompanii lotniczej „La-wa” i 3 pp Leg. AK oraz red. Alicj´Kasprzyckà-Wierzbickà ze Stowa-rzyszenia Tradycji Or´˝a Polskiego.Dwoje ostatnich reprezentowa∏oKomisj´ Wspó∏pracy z M∏odzie˝àGrupy Kampinos ÂZ˚AK.

Spotkanie rozpocz´to od wpro-wadzenia Waldemara Mozera, doty-czàcego poczàtków rozwoju i rocz-nic lotnictwa polskiego. Pilot kpt.doc. in˝. Ryszard Lewandowski mó-wi∏ o lotnictwie mi´dzywojennymi o typach samolotów bojowych. Cie-kawym wystàpieniem by∏a prelekcjaJana Koêniewskiego. Historia „La-wiaków”, czyli kompanii lotniczejAK „Lawa” pod dow. Tadeusza Go-worskiego „Lawa”, jest tematem wy-jàtkowo trafiajàcym do wyobraênim∏odzie˝y, bo pokazuje ideowoÊç,hart i konspiracyjnà skutecznoÊçdzia∏ania ka˝dego pokolenia.

Z kolei por. Zygmunt Lipski,w obrazowych epizodach pokaza∏ losykompanii lotniczej w Powstaniu War-szawskim w Puszczy Kampinoskiej.

Waldemar Mozer przypomnia∏o udziale wychowanków w konkur-sie pt. „Przewodnik po Bielanach”i wykonanej na konkurs makiety ak-

cji bojowej zniszczenia samolotówna by∏ym niemieckim lotnisku polo-wym Bielany przez oddzia∏ specjal-ny AK „Osjan”. Jednym z twórcówmakiety by∏ Mariusz Karczewski,pomagali koledzy Pawe∏ Burdzy,Tomasz S∏upecki i Micha∏ Kacz-marczyk.

Du˝e zainteresowanie wÊródm∏odzie˝y wzbudzi∏ temat „Pomoclotnictwa z Zachodu dla Kraju”.

Red. Alicja Wierzbicka przed-stawi∏a warunki, w jakich powstawa∏na Polu Mokotowskim w WarszawiePomnik ku Czci Lotników PolskichPoleg∏ych w latach 1939–1945.

Klub Modelarzy Lotniczych„Âmigie∏ko” przy Ognisku Pracy Po-zaszkolnej na Bielanach przy ul.Szegedyƒskiej organizuje zajćiamodelarskie dla dzieci i m∏odzie˝yw wieku od 7 do 18 lat. W ciàgu 10lat dzia∏alnoÊci Klub zdoby∏ uznanàpozycj´ w Êwiecie modelarzy.

M∏odym modelarzom zrobiliÊmyzdjćia przy ich modelach. ˚yczymyim dalszych sukcesów pod dobràopiekà instruktorów.

Alicja KASPRZYCKA-WIERZBICKA

Tradycje lotnicze w Polsce

Kombatanci w Klubie ModelarzyLotniczych „Âmigie∏ko”

Szko∏y — spadkobiercy tradycji

W Klubie „Âmigie∏ko” uczeƒ SebastianCeliƒski referuje akcj´ plutonu „Osjan”na lotnisko bielaƒskie z 3 na 4 maja1944 r. Obok pilot doc. in˝. Ryszard Le-wandowski

Fot. A. Wierzbicka

Przy samolocie Messerschmit BF 109EBart∏omiej St´plowski (z Gimnazjum nr8) i Andrzej Jujka (z Gimnazjum nr 5)

Fot. A. Wierzbicka


Wjubileuszowym roku – 60.rocznicy Bitwy o MonteCassino – w Chojnicach

odby∏a si´ patriotyczna uroczystoÊç.25 wrzeÊnia II Liceum Ogólnokszta∏-càce przyj´∏o za swego patrona gene-ra∏a broni W∏adys∏awa Andersa.

W uroczystoÊci wzi´∏o udzia∏prawie 1500 osób, w tym wielu by-∏ych absolwentów liceum, którzy

wraz z obecnie uczàcà si´ m∏odzie˝àuczestniczyli w podnios∏ym ceremo-niale nadania imienia i wrćzeniasztandaru szkole.

Z ramienia „Karpatczyków”,którzy obj´li w ramach Klubu Przy-jació∏, Szkó∏ i Organizacji MonteCassino patronat nad liceum, przy-byli przedstawiciele Zarzàdu G∏ów-nego oraz delegat Zwiàzku ˚o∏nie-rzy 3 DSK w Londynie. Mjr MarianMula udekorowa∏ pamiàtkowymiKrzy˝ami 50-lecia Dywizji szczegól-nie zas∏u˝onych nauczycieli w dzieleutrwalania wiedzy o losach ˝o∏nie-rza – tu∏acza i budzenia uczucia pa-triotyzmu w m∏odym pokoleniu.

Kombatanci – „Karpatczycy”wrćzyli równie˝ dyrektorowi li-ceum Aleksandrowi Mrówczyƒskie-mu kilka historycznych ksià˝ek orazurn´ z ziemià z Cmentarza na Mon-

Jeszcze jedna szko∏a...

Chojnice, 25 wrzeÊnia 2004 r. Dyrektor IILiceum Ogólnokszta∏càcego im. gen.broni W∏. Andersa wrćza sztandar szkol-ny pocztowi sztandarowemu

Przed pomnik Lotników Pol-skich w OleÊnie przyby∏o podopiekà nauczycieli ponad 900

uczniów Zespo∏u Szkó∏ Zawodo-wych. Blisko 200 z nich rozpoczyna-jàcych nauk´ w klasach pierwszychz∏o˝y∏o 1 wrzeÊnia br. Êlubowanie.UroczystoÊç otworzy∏ dyrektorszko∏y Marek LeÊniak.

Tegoroczna inauguracja rokuszkolnego w Zespole Szkó∏ mia∏aszczególnie uroczysty przebieg. Wo-jewoda El˝bieta Rutkowska odzna-czy∏a sztandar szko∏y Z∏otym Meda-lem Opiekuna Miejsc Pamići Na-rodowej. Odznaczenie szko∏a otrzy-ma∏a w dowód uznania za wielolet-nià opiek´ nad pomnikiem Lotni-

ków Polskich i nadane zosta∏o przezRad´ Ochrony Pamići Walk i M´-czeƒstwa na wniosek prezesa Ko∏aZwiàzku Kombatantów RP i BWPw OleÊnie – por. W∏adys∏awa ¸ucz-kiewicza. Natomiast prezes Zarzà-du Okr´gu Zwiàzku KombatantówRP i BWP w Opolu wrćzy∏ szkoledyplom uznania za bardzo dobràprac´ w dziedzinie patriotycznegowychowania m∏odzie˝y.

By∏y wystàpienia okolicznoÊcio-we wojewody opolskiego El˝bietyRutkowskiej, prezesa ZarzàduOkr´gu ZKRPiBWP p∏k. StefanaSzelki, a tak˝e starosty oleskiegoJana Kusa. Szkolny zespó∏ arty-styczny wykona∏ recytacje tematycz-nie zwiàzane z walkà ˝o∏nierza pol-skiego w okresie II wojny Êwiatowej.

W uroczystoÊci uczestniczyliprzedstawiciele Ministerstwa Edu-kacji Narodowej i Sportu oraz Wo-

jewódzkiego Sztabu Wojskowegow Opolu.

WÊród licznie przyby∏ych miesz-kaƒców Olesna wyró˝niali si´ komba-tanci zrzeszeni w ZKRPiBWP. Obec-ni byli te˝ ks. pra∏at Zbigniew Donar-ski oraz Jerzy Liberka – przewodni-czàcy Rady Rodziców Zespo∏u Szkó∏.

p∏k w st. spocz. Stefan SZELKA

Wspólna uroczystoÊç

Wojewoda El˝bieta Rutkowska dekorujesztandar Zespo∏u Szkó∏ Zawodowychw OleÊnie Z∏otym Medalem OpiekunaMiejsc Pamići Narodowej przed pomni-kiem Lotników Polskich

1 wrzeÊnia spotkali si´ kombatanci, uczniowie i nauczyciele

RRoozzppoocczz´́cciiee rrookkuu sszzkkoollnneeggooww ZZeessppoollee SSzzkkóó∏∏ ZZaawwooddoowwyycchhww OOlleeÊÊnniiee ppoo∏∏ààcczzoonnoo zz oobbcchhooddaa--mmii DDnniiaa WWeetteerraannaa..

te Cassino. Na szarfach pocztusztandarowego umieszczone zosta∏yemblematy organizacyjne „Karpat-czyków”. W cz´Êci artystycznej chórszkolny wykona∏ pieÊƒ laudacyjnàw formule gospel.

Przebieg uroczystoÊci, jej organi-zacja, zaanga˝owanie nauczycieli,rodziców oraz m∏odzie˝y – budzi jaknajwy˝sze uznanie.

T.Cz.

Urna z ziemià z Cmentarza na MonteCassino – dar „Karpatczyków” do IzbyPamići II Liceum Ogólnokszta∏càcegoim. gen. broni W∏. Andersa w Chojnicach

Szko∏y — spadkobiercy tradycji


Kombatanci na Êwiecie

Formy pracy OÊrodka sà ró˝norodne. Nic jednak niezastàpi bezpoÊrednich spotkaƒ ˝o∏nierzy – pancer-

niaków z m∏odzie˝à.

7 paêdziernika br. do OÊrodka przyjecha∏ gen. Mi-cha∏ Gutowski. Spotkanie to by∏o dla uczniów wielkimprze˝yciem, stanowi∏o jednà z najciekawszych lekcji hi-storii, w jakiej dane nam by∏o uczestniczyç.

TreÊci oraz forma informacji przekazanej przez gen.Gutowskiego wycisn´∏y niejednà ∏z´ wzruszenia na twa-rzach nauczycieli, wychowawców oraz m∏odzie˝y, któramog∏a poznaç koleje ˝ycia swego goÊcia – kawalera Or-deru Wojennego Virtuti Militari, trzykrotnie uhonoro-wanego Krzy˝em Walecznych, a ostatnio, w czerwcu br.podczas obchodów 60. rocznicy làdowania aliantóww Normandii, odznaczonego przez Prezydenta Repu-bliki Francuskiej Legià Honorowà.

Ma∏gorzata LEWAN

Norwegia jest kolejnym krajem, w którym brakjest odpowiednika polskiej ustawy kombatanc-kiej z 1991 r. W paƒstwie tym specjalny status

przyznawany jest weteranom II wojny Êwiatowej, którzydoznali w trakcie walk trwa∏ego uszczerbku na zdrowiu.Stanowià o tym dwie ustawy z 13 grudnia 1946 r. o przy-znawaniu emerytur kombatanckich wojskowym biorà-cym udzia∏ w dzia∏aniach wojennych (om krigspensjone-ring for militaerpersoner) i o przyznawaniu emeryturkombatanckich osobom cywilnym oraz wchodzàcymw sk∏ad tzw. formacji obrony cywilnej kraju, bioràcymudzia∏ w dzia∏aniach wojennych (om krigspensjoneringfor hjemmestyrkepersonell og sivilpersoner).

W szczególnych przypadkach uczestnicy innych kon-fliktów zbrojnych mogà otrzymaç status inwalidów wo-jennych na podstawie przepisów Kodeksu Cywilnegoz 1946 r. Przepisy te dotyczà przede wszystkim wetera-nów wojny domowej w Hiszpanii i cz∏onków personelusanitarnego Norweskiego Szpitala Polowego funkcjo-nujàcego podczas wojny koreaƒskiej.

Norweskie prawo kombatanckie nie przewidujemo˝liwoÊci pozbawienia inwalidy wojennego przyzna-nego mu specjalnego statusu.

W Norwegii ca∏oÊcià zagadnieƒ zwiàzanych z proble-matykà kombatanckà zajmuje si´ Ministerstwo do SprawSocjalnych, natomiast organem przyznajàcym uprawnie-nia inwalidów wojennych jest zak∏ad ubezpieczeƒ spo-∏ecznych (Rikstrygdeverket). W szczególnych przypad-kach – przewidzianych w Kodeksie Cywilnym – uprawnie-nia nadawane sà przez Króla Norwegii i Rad´ Paƒstwa.

Norwescy inwalidzi wojenni otrzymujà tzw. emerytu-ry kombatanckie. Majà równie˝ prawo do bezp∏atnejopieki medycznej, korzystania ze wsparcia z Narodowe-go Funduszu Pomocy Ofiarom Wojny i do ulg podatko-wych. Te ostatnie sà zró˝nicowane w zale˝noÊci od ro-dzaju przyznanych Êwiadczeƒ.

Kombatanci norwescy zrzeszeni sà w licznych orga-nizacjach dzia∏ajàcych na terenie ca∏ego kraju. W prze-wa˝ajàcej mierze sà one finansowane ze Êrodków b´dà-cych w dyspozycji w∏adz samorzàdowych. Wyjàtkowàpozycj´ zajmuje Zwiàzek Inwalidów Wojennych (Krigs-invalide Vorbund), który – jako jedyny – korzysta zewsparcia finansowego pochodzàcego bezpoÊrednioz bud˝etu paƒstwa. W terenie opiek´ nad organizacja-mi kombatanckimi sprawujà oddzia∏y zak∏adu ubezpie-czeƒ spo∏ecznych, w których istniejà specjalnie powo∏a-ne do tego celu stanowiska koordynacyjne.

Oprac. Jan P. SOBOLEWSKI

Niezapomnianawizyta

Królestwo Norwegii(ok. 4 mln mieszkaƒców, cz∏onek NATO)

WWÊÊrróódd wwiieelluu sszzkkóó∏∏ nnoosszzààccyycchh iimmii´́ ggeenneerraa∏∏aa SSttaa--nniiss∏∏aawwaa MMaacczzkkaa,, OOÊÊrrooddeekk SSzzkkoollnnoo--WWyycchhoowwaaww--cczzyy nnrr 22 ww BByyddggoosszzcczzyy ddllaa ddzziieeccii nniieess∏∏yysszzààccyycchhzzaajjmmuujjee mmiieejjssccee sszzcczzeeggóóllnnee.. NNiiee ttyyllkkoo ddllaatteeggoo,,˝̋ee ww OOÊÊrrooddkkuu zzggrroommaaddzzoonnoo ttyyllee ppaammiiààtteekk ppooGGeenneerraallee ii jjeeggoo ˝̋oo∏∏nniieerrzzaacchh,, ˝̋ee mmoogg∏∏aa ppoowwssttaaççIIzzbbaa PPaammii´́ccii,, aallee rróówwnniiee˝̋ ddllaatteeggoo,, ˝̋ee OOÊÊrrooddeekkuuttrrzzyymmuujjee ÊÊcciiss∏∏ee kkoonnttaakkttyy zzee ÊÊrrooddoowwiisskkiieemmMMaacczzkkoowwccóóww oorraazz kkuullttyywwuujjee ii uuppoowwsszzeecchhnniiaawwÊÊrróódd mm∏∏ooddzziiee˝̋yy ppaammii´́çç oo wwaallkkaacchh,, jjaakkiiee 11 PPooll--sskkaa DDyywwiizzjjaa PPaanncceerrnnaa ttoocczzyy∏∏aa ww llaattaacchh wwoojjnnyy..

Ustawodawstwo kombatanckie za granicà,podstawowe zagadnienia


WKroÊnie, woj. podkarpackie,w pogodny dzieƒ 2 paêdzier-

nika 2004 r., w 60. rocznic´ kapitula-cji Powstania Warszawskiego, zosta∏uroczyÊcie ods∏oni´ty i poÊwićonypomnik: W ho∏dzie oficerom i ˝o∏nie-rzom Inspektoratu Armii Krajowej –Podkarpacie. Patronat objà∏ prezy-dent Miasta Krosna Piotr Przytocki.Pomnik powsta∏ dzi´ki staraniomKroÊnieƒskiego Ko∏a Âwiatowego

Zwiàzku ˚o∏nierzy Armii Krajoweji jego prezesa Józefa S∏ysia, z inicja-tywy dra Lecha Dzikiewicza – kom-batanta AK z Warszawy oraz przywsparciu finansowym ze strony RadyOchrony Pamići Walk i Mćzeƒ-stwa, Fundacji Podziemnego Paƒ-stwa Polskiego, Âwiatowego Zwiàz-ku ˚o∏nierzy AK, a tak˝e lokalnychofiarodawców. Spo∏ecznà grup´ ds.budowy pomnika tworzyli komba-tanci AK: Stanis∏aw Jurczak, Stani-s∏aw Schabowski, Józef S∏yÊ,Edward LuÊnia, Stanis∏aw Pompro-wicz, Danuta Wo∏oszyn, Stanis∏awaWo∏tosz, Krystyna Ginalska,Edward Guzik, Wojciech Sajdak,W∏adys∏aw Such.

Pomnik poÊwići∏ ks. kapelan Ta-deusz Szetela w asyÊcie mjr. Kazimie-rza Obary. Niech ten pomnik b´dzieprzypomnieniem i naukà dla wszyst-kich, jak kochaç Ojczyzn´ i zawsze jej

s∏u˝yç z poÊwićeniem – powiedzia∏podczas uroczystoÊci ks. kapelan.

Uczestnictwo kompanii honoro-wej 21. Brygady Strzelców Podha-laƒskich z Rzeszowa oraz wielu har-cerskich i kombatanckich pocztówsztandarowych uatrakcyjni∏a uro-czystoÊç. Uczestniczy∏a w niej rów-nie˝ konsul generalny RFN w Kra-kowie pani Maren Klinger z m´-˝em. P∏yt´ przed pomnikiem pokry-∏y liczne wieƒce i wiàzanki kwiatów.Odby∏ si´ Apel Poleg∏ych i oddanosalw´ honorowà.

Ods∏onićiu pomnika towarzyszy-∏y inne uroczystoÊci – w koÊciele pw.Êw. Piotra i Jana z Dukli zosta∏a od-prawiona Msza Êw., na grobach pole-g∏ych i zmar∏ych ˝o∏nierzy AK zapa-lono znicze, zorganizowano te˝ sesj´historycznà na temat Powstania.

Stanis∏aw POMPROWICZÂZ˚AK Ko∏o Krosno

Pomnik Armii Krajowej w KroÊnie

2.10.2004 r. UroczystoÊç ods∏onićia Po-mnika Armii Krajowej w KroÊnie

Co roku obchodzimy kolejnerocznice Powstania War-szawskiego. Jednak ostatnia

by∏a szczególna. Okaza∏e uroczysto-Êci w stolicy, otwarcie tak d∏ugooczekiwanego Muzeum, uczestnic-two w obchodach wysokich przed-stawicieli innych paƒstw, nie tylkoaliantów, ale te˝ Niemiec (pami´tnes∏owa kanclerza Schroedera przedPomnikiem Polegli Niepokonani) –to wszystko przybli˝y∏o nam dni po-wstaƒcze. Swojà rol´ odegra∏a te˝lektura numeru specjalnego „Kom-batanta”. Zygmunt Morawski ps.„Zawadzki”, ˝o∏nierz AK, powsta-niec warszawski z Batalionu im. W.¸ukasiƒskiego przez 60 lat przecho-wywa∏ swoje zapiski z dni walki. DziÊmamy okazj´ zaprezentowaç ichfragment. Z lektury przebija ogrom-ny zapa∏ do walki i wola zwyci´stwa.

9 VIII 44 ÊrodaKomunikaty donoszà o zrzutach

broni przez aliantów. Nasz rejonwprawdzie jeszcze z nich nie skorzy-sta∏, ale podobno niektóre oddzia∏yju˝ dostajà. Ho… gdybyÊmy liczylitylko na takà pomoc, ju˝ dawno po-winniÊmy zginàç. Ale jak dotych-czas Niemcy ginà. Z wyjàtkiem ar-teryj przerzuconych przez Warsza-w´, Niemcy nic nie zyskujà na tere-nie. Wrćz przeciwnie, co dzieƒ tra-cà dom po domu, ulic´ po ulicy.

Dotychczas czekaliÊmy ze znie-cierpliwieniem, kiedy nareszcie Ro-sjanie przypuszczà szturm na War-szaw´, a tym samym przyniosà namodcià˝enie. [tekst nieczytelny] Gdy-by jeszcze troch´ broni, ju˝ Niem-ców w ogóle w Warszawie by nie by-∏o. Artyleria w nas pra˝y dzieƒ i noc

od strony Pragi i Dworca Gdaƒskie-go. A my nie…

Zapiski z walk powstaƒczych

KilkanaÊcie kart przedwojennego papierupodaniowego, po˝ó∏k∏ych i zagniecionych,o nadpalonych brzegach – tak wyglàdadziennik por. Zygmunta Morawskiego

60. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego


W60. rocznic´ wybuchu Po-wstania Warszawskiegona budynku przy ul. D∏u-

giej 28, b´dàcym siedzibà InstytutuSztuki Polskiej Akademii Nauk,umieszczona zosta∏a tablica z napi-sem: Pod gruzami tego budynku pole-gli 1 IX 1944 r. ∏àczniczka KazimieraChuchla „Kaja” lat 16, kapral Kazi-mierz Sochaƒski „Rad” lat 19. Harce-rze-˝o∏nierze batalionu AK „Parasol”.

W 60. rocznic´ Powstania War-szawskiego pracownicy InstytutuSztuki PAN. AD 2004.

1 wrzeÊnia 1944 r.rozpocz´∏a si´ ewa-kuacja oddzia∏ówpowstaƒczych zeStarówki, podczasktórej grupy „Para-sola” ubezpiecza∏ydojÊcie do w∏azu ka-na∏owego znajdujà-cego si´ na rogu pla-cu Krasiƒskich i uli-cy D∏ugiej, prowa-dzàc za˝artà obron´swoich pozycji przedniemieckim natarciem wspieranymbombardowaniem lotniczym. Wte-dy, w czasie nalotu na pozycje od-dzia∏u przy ul. Barokowej, podgruzami budynku u zbiegu ulic Ba-rokowej i D∏ugiej zgin´li ∏àcznicz-ka „Kaja” – Kazimiera Chuchla(ur. 22 IX 1928) i „Rad” – Kazi-mierz Sochaƒski (ur. 6 II 1926),˝o∏nierze II plutonu, 2 kompaniibatalionu „Parasol”. Oboje pocho-dzili z Szarych Szeregów. „Kaj´”do „Parasola” wprowadzi∏a „De-wajtis” – El˝bieta Dzi´bowska (powojnie pracownik Instytutu Sztu-ki), natomiast „Rad” przeszed∏ dooddzia∏u z dru˝ynà „Platona” – Ta-deusza Tatko.

Na gruzach, które sta∏y si´ gro-bem „Kai” i „Rada”, po∏o˝onohe∏m z Ich nazwiskami i bia∏o-czer-wonà opask´, póêniej ga∏àzki d´bu,jod∏y i bazi. Zdjćie tej powstaƒczejmogi∏y wykona∏ Leonard Sempoliƒ-ski wiosnà 1945 r. Z czasem fotogra-fia znalaz∏a si´ w zbiorach InstytutuSztuki PAN i w roku 1999, w zwiàz-ku z przygotowaniami do ksià˝kipodsumowujàcej 50-letnià dzia∏al-noÊç Instytutu, zosta∏a na nowo od-kryta, przypominajàc tragicznà hi-

stori´. Zrodzi∏a si´ wówczas inicja-tywa umieszczenia tablicy ku czci„Kai” i „Rada” na budynku Instytu-tu. Tablica powsta∏a staraniem pra-cowników, z ich sk∏adek i z funduszyKomisji Zak∏adowej NSZZ „Soli-darnoÊç” oraz z dofinansowania Ra-dy Ochrony Pamići Walk i M´-czeƒstwa. Autorem jej jest artystarzeêbiarz Marek Moderau, dla któ-rego êród∏em inspiracji by∏a foto-grafia Leonarda Sempoliƒskiego.

Oprac. red. na podstawie materia∏ów nades∏anych przez

Stanis∏awa WICHERKIEWICZAps. „Zawieja” – ˝o∏nierza

batalionu „Parasol”

Tablica ku czci „Kai” i „Rada”

Poleg∏ymharcerzom-˝o∏nierzom

Podczas uroczystoÊci przemówienie wyg∏osi∏ Stanis∏aw Wi-cherkiewicz „Zawieja” – ˝o∏nierz batalionu „Parasol”

kombatant. Tablic´ poÊwići∏ ks. Przemy-s∏aw Lutyƒski. Apel Poleg∏ych odczytali:przedstawiciel WP, p∏k Stanis∏aw Karliƒski„Burza” i por. Ryszard Kucharski „Ma∏y”.

15 sierpniaw Warszawiew ramach obcho-dów 60. rocznicywybuchu Powsta-nia Warszawskie-go odby∏y siúroczystoÊci od-s∏onićia i po-Êwićenia pa-miàtkowej tablicyku czci ˝o∏nierzyArmii Krajowej Batalionu „Zaremba-Piorun”.Po nabo˝eƒstwie, uczestnicy uroczystoÊciprzeszli na Skwer Batalionu AK „Zaremba--Piorun”, gdzie z∏o˝yli wiàzanki kwiatów, a na-st´pnie uczestniczyli w ods∏onićiu i poÊwi´-ceniu tablicy pamiàtkowej na ul. Poznaƒskiej.

15 sierpnia we Wroc∏awiu z okazjiÂwi´ta Wojska Polskiego ks. abp MarianGo∏´biewski celebrowa∏ Msz´ Êw. w intencji˝o∏nierzy, kadry, pracowników wojska orazrodzin wojskowych Garnizonu Wroc∏aw. Naplacu przy Bazylice odby∏ si´ koncert melo-dii i pieÊni wojskowych i patriotycznychw wykonaniu Orkiestry ÂOW.

16 sierpnia w G∏ogowie odby∏o siúroczyste zebranie oddzia∏u ZIW RP z oka-zji 85. rocznicy utworzenia Zwiàzku Inwali-dów Wojennych oraz 84. rocznicy „Cudunad Wis∏à”. Po z∏o˝eniu sprawozdaniaz dzia∏alnoÊci Zarzàdu omówiono przebiegXXVII Krajowego Zjazdu ZIW RP. Nast´pniezas∏u˝eni dzia∏acze i cz∏onkowie oddzia∏uotrzymali dyplomy i listy gratulacyjne. Nazakoƒczenie uczestnicy zostali zaproszenina wspólny ˝o∏nierski obiad.

17 sierpnia w Warszawie odby∏osi´ sympozjum „Czyn zbrojny Grupy Kam-pinos w Powstaniu Warszawskim”.

25 sierpnia w Lasach Chojnow-skich, w gajówce „Zimny Dó∏”, Ko∏o ˚o∏-nierzy NSZ im. por. „Antka” (Mariana Or∏o-wicza) zorganizowa∏o uroczystoÊç poÊwi´-conà pamići poleg∏ych tam enezetowców.Rozpocz´∏a si´ polowà Mszà Êw., celebro-wanà przez proboszcza Zalesia Górnegoks. Wiktora Ojrzyƒskiego. Po wciàgnićiuflagi na maszt i odÊpiewaniu hymnu naro-dowego ˝o∏nierze batalionu odmówili mo-dlitw´ NSZ. Po zakoƒczeniu oficjalnej cz´-Êci, zebrani sp´dzili czas przy ognisku.

Oprac. K.K.

Dokoƒczenie ze str. 11


Zbigniew Zandrowicz „Alfa”Nasi wspaniali Stulatkowie

„Alfa”, bo taki przyjà∏ pseudo-nim, urodzi∏ si´ 10 czerwca 1909 r.w Warszawie. Nied∏ugo póêniej ro-dzina przenios∏a si´ do Estonii,gdzie ojciec budowa∏ stoczniew Tallinie. Rewolucja Rosyjska za-sta∏a ich w Petersburgu. W 1918 r.paƒstwu Zandrowiczom uda∏o si´przedostaç przez Ryg´ do Polski.Zamieszkali w Warszawie, u babki,w kamienicy przy ul. Mokotow-skiej 5. Ojciec Zbigniewa budowa∏m.in. gmach PAST-y, który w sierp-niu 1944 r. zdobywa∏ syn.

W kolejnych latach rodzinamieszka∏a w Drohobyczu, ale matu-r´ Zbigniew uzyska∏ w Warszawie,póêniej zaÊ wstàpi∏ na Wydzia∏ Elek-tryczny Politechniki Warszawskiej.

W czasie okupacji jego ˝ona pro-wadzi∏a bar „As” przy ul. Chmielnej.Zbigniew by∏ tam barmanem. Kon-taktowa∏ si´ stale z AK, przechowy-wa∏ ulotki i broƒ. Z transportembroni jeêdzi∏ do Lwowa.

W 1943 r. zatrzymany w ∏apancena pl. Narutowicza zostaje przewie-ziony na Pawiak. Dobra znajomoÊçniemieckiego, dokumenty Êwiadczà-ce, ˝e na placu znalaz∏ si´ dlatego, i˝ szed∏ zap∏aciç podatki, a przedewszystkim fakt, ˝e przes∏uchujàcygo gestapowiec by∏ kiedyÊ klientembaru „As” spowodowa∏y, ˝e zosta∏wypuszczony na wolnoÊç.

Wybucha Powstanie. ZbigniewZandrowicz znajàc dowódc´ 3 kom-panii Batalionu „Kiliƒski” – por. Ta-deusza Usarzewskiego przy∏àcza si´do walki. Bierze udzia∏ w najwa˝-niejszych akcjach bojowych. Zostajeranny 31 sierpnia 1944 r. na ul. Skó-rzanej w akcji „Na pomoc Starów-ce”. Po kapitulacji, w stopniu pod-porucznika trafia do obozu jeniec-kiego w Murnau. Wyzwolili goAmerykanie. Osiad∏ we Francji.O˝eni∏ si´ ponownie. Ma syna –dziennikarza, edytora kilku ksià˝ekoraz córk´ – t∏umaczk´ przy ONZ.

DziÊ, korzystajàc z podwójnegoobywatelstwa, mieszka troch´w Warszawie, a troch´ we Francji.Bierze aktywny udzia∏ w naszym ˝y-ciu kombatanckim. Jest serdecznymprzyjacielem wszystkich Trzeciakówi choç najstarszy z nas w ca∏ym Ba-talionie „Kiliƒski”, nale˝y do naj-energiczniejszych i najpogodniej-szych. Nasz Senior mówi, ˝e dziÊstawia na najm∏odsze pokolenie. To,które nie ma uprzedzeƒ narodowo-Êciowych, nie hoduje w sercu niena-wiÊci, chce ˝yç w zgodzie i pokoju.

W∏adys∏aw ANIO¸EK „Kot”

W 2005 r. egzemplarz „Komba-tanta” b´dzie kosztowa∏ 2,50 z∏,a cena prenumeraty rocznej wrazz kosztem wysy∏ki – 30 z∏. Prenu-merata ze zleceniem dostawy zagranic´ pocztà lotniczà kosztuje24 USD lub równowartoÊç tejkwoty (mogà byç czeki). Wp∏atna prenumerat´ nale˝y dokony-waç na konto: Urzàd ds. Komba-tantów i Osób Represjonowa-nych, ul. Wspólna 2/4, 00-926Warszawa, numer konta: NBPOddzia∏ Okr´gowy Warszawa03101010100050472231000000.Bardzo prosimy o wype∏nianieprzekazu wed∏ug za∏àczonegowzoru.

DDzziiaadd ZZbbiiggnniieewwaa ZZaannddrroowwiicczzaa wwaallcczzyy∏∏ ww PPoowwssttaanniiuu SSttyycczznniioowwyymm,, oojjcciieecc –– jjaakkoo lleeggiioonniissttaa ww II wwoojjnniiee ÊÊwwiiaattoowweejj,, oonn ssaamm ww PPoowwssttaanniiuuWWaarrsszzaawwsskkiimm ww 33 kkoommppaanniiii BBaattaalliioonnuu „„KKiilliiƒƒsskkii””..

31 lipca 2004 r. Zbigniew Zandrowiczw ogrodzie Pa∏acu Prezydenckiego w cza-sie obchodów 60. rocznicy wybuchu Po-wstania Warszawskiego

Fot. W. Anio∏ek


REDAKCJA: 00-926 Warszawa, ul. Wspólna 2/4REDAGUJE ZESPÓ¸: Bo˝ena Materska (red. nacz.), Katarzyna K´pkasta∏a wspó∏praca prof. Adam Dobroƒski, Ewa DuminPRENUMERATA I KOLPORTA˚: Andrzej Sosiƒski (661 86 67)

WYDAWCA: Urzàd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanychul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa, tel. redakcji 661 87 05, fax 661 87 45, tel. centr. 661 81 11, tel. informacji 661 81 29, 661 87 40Adres internetowy: http://www.udskior.gov.pl e-mail: [email protected] 2004 r. egzemplarz „Kombatanta” kosztuje 2,50 z∏, a cena prenumeraty rocznej wraz z kosztem wysy∏ki – 30 z∏. Prenumerata ze zleceniem dostawy za granic´ pocz-tà lotniczà kosztuje 24 USD lub równowartoÊç tej kwoty (mogà byç czeki). Wp∏at na prenumerat´ nale˝y dokonywaç na konto: Urzàd ds. Kombatantów i OsóbRepresjonowanych, ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa, numer konta: NBP Oddzia∏ Okr´gowy Warszawa 03101010100050472231000000.

Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania zmian i skrótów w nadsy∏anych materia∏ach. Materia∏y powinny byç czytelne, podpisane pe∏nym imieniem i nazwiskiemautora oraz zawieraç jego prywatny adres, ewentualnie telefon. Artyku∏ów nie zamówionych redakcja nie zwraca. Rubryka „Poszukujemy” jest bezp∏atna. Nak∏ad 4500 egz.

W numerze m.in.:

Apel Rady ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych w sprawie centralnej placówki muzealno-edukacyjnejgromadzàcej dorobek polskiego ruchukombatanckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Otwarty konkurs ofert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Kombatanci na Êwiecie – Królestwo Norwegii . . . . . 19

ll poszukujemy ll poszukujemy ll

Zmiana adresuKlub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militariuprzejmie informuje o zmianie adresu siedziby sto-warzyszenia. Nowy adres: Aleje Niepodleg∏oÊci 141,Dom Wojska Polskiego, p. V, pok. 522 i 523, 02-570 Warszawa, tel. (0-22) 684 26 08. Dy˝ur: Êroda10.00–12.00

Poszukuj´ kolegów z ba-talionu. Po zakoƒczeniu

wojny nasz batalion stacjo-nowa∏ przez 1 rokw Trzciance ko∏o Pi∏yi Krzy˝a Wlkp. Poszukuj´: • Bronis∏awa Nawareckie-go (pochodzi∏ z Tarnopolaz Podola); • W∏adys∏awaKawk´ (równie˝ z Podola); • Stanis∏awa Tyczyƒskiego;• Nowickiego z Bydgoszczy; • Brzeziƒskiego z Bydgoszczy; • chorà˝ego Franciszka Jaroszewicza Bartnowskiego z Wo∏y-nia; • chorà˝ego Karzino z Wo∏ynia. Listy prosz´ kierowaç na adres: Franciszek Sowaul. 8 wrzeÊnia 15 m. 13, 23-300 Janów Lubelski

Informujemy

Warszawskie Stowarzyszenie Rodzina Policyjna 1939ma zaszczyt poinformowaç, ˝e ks. abp Tadeusz Kondru-siewicz, Metropolita – Ordynariusz Archidiecezji MatkiBo˝ej w Moskwie, mianowa∏ z dniem 23 sierpnia ks. W∏a-dys∏awa Wojdata, proboszcza parafii pw. PrzemienieniaPaƒskiego w Twerze, Kapelanem Polskiego CmentarzaWojennego w Miednoje.

***Podczas posiedzenia Rady Kombatantów Wojewódz-

twa Mazowieckiego, które odby∏o si´ 3 listopada br., wice-wojewoda Adam Mroczkowski wrćzy∏ listy z podzi´kowa-niami za prac´ cz∏onkom Rady Kombatantów minionejkadencji oraz akty nominacji cz∏onkom Rady Kombatan-tów nowej kadencji (2004–2008). W sk∏ad prezydium Ra-dy Kombatantów weszli: p∏k Józef KoleÊnicki (ZKRPi-BWP) – przewodniczàcy, Jerzy Wilgat (ÂZ˚AK) – wice-przewodniczàcy, Bronis∏aw Troƒski (Zwiàzek Powstaƒ-ców Warszawskich) – wiceprzewodniczàcy, p∏k EugeniuszGotowiec (OZBCh), Jerzy Jasiƒski (ZIW).

18wrzeÊnia br. w obchodach 65. rocznicy Bitwy nadBzurà uczestniczyli dwaj W∏osi, którzy dzi´ki dy-

rektorowi Markowi Go∏kowskiemu, prowadzàcemubiuro turystyczne we W∏oszech, dowiedzieli si´ o istnie-niu w Sochaczewie Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Bi-twy nad Bzurà. Roberto Avallone przedstawi∏ si´ jakow∏aÊciciel wiejskiej restauracji po∏o˝onej u stóp wzgó-rza Monte Cassino. Informacja jest o tyle ciekawa, ˝eotworzy∏ on tam Muzeum Bitwy, które zawiera fotogra-fie z walk w maju 1944 r., a tak˝e sporo pamiàtek –sprz´t i umundurowanie wojskowe oddzia∏ów alianc-kich, w tym oczywiÊcie i polskich. Towarzyszy∏ mu Gien-carlo Langiano, który zbiera eksponaty.

Obaj W∏osi byli zaskoczeni i zachwyceni bogactwemsochaczewskiego Muzeum, w którym obok eksponatówz wrzeÊniowej bitwy mo˝na tak˝e znaleêç umundurowa-nie i broƒ polskich oddzia∏ów walczàcych na Zachodzie.

Sochaczew le˝y w centrum Polski, dojazd do miastajest bardzo ∏atwy. Polecam m∏odzie˝y organizowaniewycieczek do Muzeum i na okoliczne cmentarze. Ma∏okto wie, ˝e w Bitwie nad Bzurà walczy∏o 300 tys. ˝o∏nie-rzy polskich, a 20 tys. z nich zgin´∏o.

Witold DOMA¡SKI

Niecodzienna wizytaw Muzeum Ziemi Sochaczewskieji Bitwy nad Bzurà

Na ok∏adce:

„Szopka ˝o∏nierska 1939”, Woldenberg 1944 r., sito-druk, autor: E. Czarnecki

Fot. Al. Rawski

UroczystoÊç sk∏adania wieƒców. Od prawej stojà:zast´pca kierownika Urz´du minister Jerzy Koz∏ow-ski, prezes W∏adys∏aw Matkowski, kierownik Urz´duminister Jan Turski, prezes Wac∏aw Szklarski, za-st´pca dyrektora Departamentu Wojskowego Urz´-du p∏k Ryszard Stankiewicz

Fot. B. Materska Fot. B. Materska

Przed Grobem Nieznanego ˚o∏nierza stan´∏y – obokkombatanckich – harcerskie poczty sztandarowe

Fot. B. Materska Fot. B. Materska

Pomnik Peowiaka

UroczystoÊci rocznicowe odby-wa∏y si´ w ca∏ym kraju. Na zdj´-ciu: Pomnik Józefa Pi∏sudskie-go w Komorowie

86 lat temu Polska wybi∏a si´ na Niepodleg∏oÊç

Âwi´to 11 Listopada

Jak co roku centralne obchody Âwi´ta Niepod-leg∏oÊci odbywa∏y si´ przed Grobem Niezna-nego ˚o∏nierza w Warszawie. Uczestniczyli

w nich przedstawiciele najwy˝szych w∏adz paƒ-stwa na czele z prezydentem Aleksandrem Kwa-Êniewskim. Na trybunie honorowej zasiad∏o rów-nie˝ oko∏o trzystu kombatantów. Na Plac Marsza∏ka Pi∏sudskiego przyby∏o tysiàcewarszawian, by zobaczyç uroczystà zmian´ poste-runku honorowego przed Grobem oraz podziwiaçwyszkolenie i sprawnoÊç Kompanii Reprezenta-cyjnej Wojska Polskiego. OkolicznoÊciowe prze-mówienie wyg∏osi∏ Prezydent RP. A oto fragmenttego przemówienia.

(…) W Êwi´to odrodzenia Rzeczypospolitej;w tym narodowym sanktuarium, gdzie serce ka˝-dego Polaka bije mocniej – pochylamy g∏ow´ przedbohaterami naszej historii. Przed ludêmi szablii pióra, przed powstaƒcami i zwolennikami pracyorganicznej; przed tymi, którzy o niepodleg∏oÊçmusieli walczyç i tymi, którzy potrafili jà umac-niaç. Dzi´kujemy za ich ofiar´ krwi, poÊwićenie,patriotyczny entuzjazm. To dzi´ki nim mo˝emybyç dzisiaj sobà, cieszyç si´ wolnoÊcià, odwa˝niespoglàdaç w przysz∏oÊç. JesteÊmy ich wdzićznymispadkobiercami, pragniemy i powinniÊmy byç po-j´tnymi uczniami. (…)

Fot.

B. M

ater

ska

Przed Pomnikiem Marsza∏kaJózefa Pi∏sudskiego wart´ za-ciàgn´li ˝o∏nierze

Documents

ISSN 0867-8952 Âwi´ta - Aktualności · 2016. 7. 12. · 12 (167) Grudzieƒ 2004 ISSN 0867-8952 Âwi´ta Co rok raz ostatni, ju˝ tak od lat czterech Âwi´ci swoje Êwi´ta barwnych