MMaarrzzeecc 22001133 ((5500))ISSN 2080 - 4121

DoDo wielkanocnych obycza-jów, kultywowanych odwieków w naszym kraju,zaliczajà si´ Êwi´cone, b´-dàce poÊwi´conymi przezkap∏ana w Wielkà Sobot´pokarmami przeznaczo-nymi na stó∏ wielkanocny;Êniadanie wielkanocne, wWielkà Niedziel´ i ponie-dzia∏ek wielkanocny,nazy-wany te˝ lanym ponie-dzia∏kiem lub Êmingusem- dyngusem. Wielkanockojarzy si´ te˝ z pisanka-mi,czyli zdobionymi jajka-mi i z wypiekiem ciast.Na-tomiast prawie zapomnia-ne jest poszukiwanie przezdzieci ukrytego w domucukrowego albo czekola-dowego zajàczka.** ** **

Wielka Sobota jestdniem oczekiwania naZmartwychwstaniespoczywajàcego wgrobie Jezusa. W tymdniu wierni udajà si´do koÊcio∏a, ˝eby po-Êwi´ciç produkty ̋ ywno-Êciowe, umieszczone wma∏ych koszykach.

Do koszyka wielkanoc-nego powinno w∏o˝yç si´siedem pokarmów. Sà to:chleb, symbolizujàcy do-brobyt i pomyÊlnoÊç orazCia∏o Chrystusa; jajka, jakosymbol nowego ˝ycia ip∏odnoÊci; sól, uwa˝anà za˝yciodajnà i chroniàcà po-karmy przed zepsuciem;chrzan,stanowiàcy symbolsi∏y i zdrowia; w´dliny, za-pewniajàce zdrowie, p∏od-noÊç i dostatek, bo w daw-nych czasach nie ka˝dymóg∏ sobie pozwoliç nakosztowne wyroby w´dli-

niarskie oraz ciasto, w po-staci ma∏ych babek dro˝-d˝owych, b´dàce Êwiadec-twem umiej´tnoÊci gospo-dyƒ. W koszyku, a potemna stole wielkanocnym,powinna znaleêç si´ tak˝efigurka baranka, uosabia-jàcego um´czonego Chry-stusa.

Dzisiaj koszyki ze Êwi´-conkà wype∏nia si´ cz´stospecjalnymi mini wyroba-mi przygotowanymi przezzak∏ady piekarniczo cu-kiernicze. Gdaƒska firmaPiekarnia Cukiernia „Pel-lowski“ oferuje ma∏echlebki,

babki wiel-kanocne, figurki barankawypieczone z ciasta chle-bowego lub dro˝d˝owego.** ** **

W sklepach firmy „Pel-lowski“ b´dzie mo˝na za-

opatrzyç si´ na okresÊwiàt w wyroby piekarni-cze i cukiernicze. B´dà towielkanocne babki dro˝-d˝owe i piaskowe orazmazurki, wypieczonychwed∏ug tradycyjnych,sprawdzonych receptur, zwykorzystaniem natural-nych sk∏adników. Zgodnieze zwyczajem, na wielka-nocnym stole powinnoznaleêç si´ a˝ dwanaÊciemazurków, bo tylu by∏oaposto∏ów.Wymo-gowi te-

mutrudno jed-

nak sprostaç, bowiem itak nie brakuje na nim in-nych wyrobów cukierni-czych, bia∏ej kie∏basy, ja-jek, szynki czy sytych daƒmi´snych.

Mazurki wypieka si´ wPolsce od kilku stuleci.Majà orientalne pocho-dzenie. Wiek XVII by∏

okresem wojen polsko -tureckich. Polskie posel-stwa odbywa∏y podró˝edo Turcji, natomiast w la-tach pokoju pomi´dzyRzeczpospolità a impe-rium ottomaƒskim, kwit∏handel. Na polskie ziemietrafi∏o wiele s∏odyczy i ba-kalii, w których lubowalisi´ Turcy i inne ludyOrientu. Ciastopo-

krytekajmakiem oraz

daktylami, migda∏ami, ro-dzynkami i figami da∏o po-czàtek mazurkom.W daw-nych wiekach na mazurkiz masà kajmakowà i baka-liami staç by∏o jedynie ma-gnatari´, szlacht´ oraz bo-gate mieszczaƒstwo. Nasto∏ach mniej zamo˝nychludzi mazurki pojawi∏y si´dopiero w drugiej po∏owieXIX wieku,kiedy dost´pnesta∏y si´ dla nich tani cu-

kier buraczany i bakalie zzamorskich kolonii.

Dzisiaj spody mazur-ków wypieka si´ ze kru-chego ciasta,majàcego for-my prostokàtne lub owal-ne. Pokrywa si´ je najcz´-Êciej kajmakiem lub masào ró˝nych smakach i deko-ruje w ró˝ne wzory czeko-

ladà, bakaliami,kandyzowany-mi owocami ikonfiturami.Na masie po-

krywajàcejmazurkicz´sto na-nosi si´ na-

pisy z cze-koladylub lukru,nawià-

zujàcedoÊwiàt.

** ** **

Obok mazurków, cia-stem wielkanocnym jestdro˝d˝owa babka z ro-dzynkami, oblana polewàczekoladowà, bia∏ym lu-krem lub obsypana cu-krem pudrem. Babkadro˝d˝owa by∏a specja-∏em na Litwie i Bia∏orusi,skàd receptura wyrabia-nia jej ciasta i wypiekaniaprzyw´drowa∏a do Polski,gdy w XVI wieku Króle-stwo Polskie i Wielkie

Ksi´stwo Litewskie po∏à-czy∏a unia, dajàc poczàtekRzeczpospolitej ObojgaNarodów. Unia przyczyni-∏a si´ do tego, ˝e na polskàkuchni´ wp∏ywy mia∏ytradycje kulinarne Litwi-nów i innych narodów, za-mieszka∏ych w granicachdawnej Rzeczpospolitej.Inne przekazy wskazujàna to, ˝e babki wielkanoc-ne by∏y specjalnoÊcià pol-skà i wypiekano je odkoƒca XVII stulecia, z cia-sta wyrabianego z du˝àliczbà jajek, dodatkiem zrodzynek. Ich wysokoÊçprzekracza∏a nawet pó∏metra. Nazwa ciasta - ba-ba lub baba i jej formanawiàzujà do wyglàdu ko-listych, pofa∏dowanychspódnic, w jakich parado-wa∏y na wsi w czasie Êwiàtoraz w niedziele gospody-nie.

Babki wielkanocne wy-pieka si´ zwykle z ciastawyrobionego na rozczy-nie z dro˝d˝y piekarskichalbo piwnych, mleka, mà-ki, cukru i szczypty soli.Po wyroÊni´ciu rozczynmiesza si´ z màkà pszen-nà, ˝ó∏tkami jaj (do 10 do20), kostkà mas∏a i cu-krem (30 dkg). Do wyro-bionego ciasta mo˝na do-daç rodzynki i kandyzo-wanà skórk´ pomaraƒczy.Po wyroÊni´ciu ciastoumieszcza si´ w formie iwypieka w temperaturze180 st. C przez 30 - 40min. Upieczonà babk´pokrywa si´ wczeÊniejprzygotowanym lukrem zcukru, wody i soku z cy-tryny lub z kakao.

OOpprraacc.. ((JJAASS))

WWielkielkanocne tranocne tradyadyccjeje

Wielkanocna oferta firmy „Pellowski“•• PPiieecczzyywwoo:: Barany chlebowe na wielkanocny stó∏ oraz minibaranki i minichlebki

do koszyka ze Êwi´conkà, a tak˝e ró˝ne gatunki chleba, w tym o wyd∏u˝onymokresie do spo˝ycia, jak morski, trójkàtny ̋ ytni czy razowy.

•• WWyyrroobbyy ccuukkiieerrnniicczzee:: Mazurki, baby i babki, mini babki do koszyka zeÊwi´conkà; pierniczki w postaci zajàczków i pisanek; baranki, kurczaczki izajàce marcepanowe do ozdobienia wielkanocnego sto∏u i do konsumpcji.

Zapraszmy do sklepów firmy „Pellowski“ przy ulicach: Podwale Staro-miejskie 82,D∏uga 40/42,Rajska 5,Rajska 10,D∏ugie Ogrody 11,Nowe Ogro-dy 36, Podwale Grodzkie (tunel do dworca PKP), ¸agiewniki 8/9, Plac Domi-nikaƒski (Hala Targowa).

Przyjmujemy zamówienia na Êwiàteczne wypieki i wyroby cukiernicze wewszystkich naszych sklepach.Zamówienia mo˝na sk∏adaç równie˝ telefonicznie - tel.nr (0 58) 301 45 20

PPiieekkaarrnniiaa -- CCuukkiieerrnniiaa „„PPeelllloowwsskkii““ GGrrzzeeggoorrzz PPeelllloowwsskkiiuull.. PPooddwwaallee SSttaarroommiieejjsskkiiee 8822,, 8800 -- 884444 GGddaaƒƒsskk

tteell.. ((5588)) 330011 4455 2200,, ffaaxx 330011 0044 2244 ee--mmaaiill:: ppiieekkaarrnniiaappeelllloowwsskkii@@wwpp..ppll

MazurMazurek z firm

y „P

ek z firmy „Pellowski“

ellowski“ Fot. arch.Fot. arch.

Weso∏ych Âwiàt!Weso∏ych Âwiàt!Zdrowia, szcz´Êcia, humoru dobrego,Zdrowia, szcz´Êcia, humoru dobrego,a przy tym wszystkim sto∏u bogatego.a przy tym wszystkim sto∏u bogatego.Mokrego dyngusa, smacznego jajkaMokrego dyngusa, smacznego jajkai niech te Êwi´ta b´dà jak bajka.i niech te Êwi´ta b´dà jak bajka.Obfitych ∏ask i b∏ogos∏awieƒstwaObfitych ∏ask i b∏ogos∏awieƒstwaod Chrystusa Zmartwychwsta∏egood Chrystusa Zmartwychwsta∏egooraz pe∏nych pokojuoraz pe∏nych pokojuÂwiàt WielkanocnychÂwiàt Wielkanocnychz radosnym „Alleluja“z radosnym „Alleluja“˝yczy naszym Klientom˝yczy naszym Klientomi Czytelnikomi Czytelnikom„Kuryera Gdaƒskieg„Kuryera Gdaƒskieg“Piekarnia - Cukiernia “Piekarnia - Cukiernia

„Pellowski“ Grzegorz Pellowski Gdaƒsk„Pellowski“ Grzegorz Pellowski Gdaƒsk

W

2 MMaarrzzeecc 22001133

Wiele ju˝ w prasie lokalneja tak˝e w tym miejscu na-pisano na temat wielka-nocnych zwyczajów, o ob-darowywaniu dzieci ∏ako-ciami, zajàczkach, marce-panowych i czekolado-wych jajeczkach, tradycyj-nych napitkach i cukro-wych barankach. Pisano oÊwi´ceniu potraw, ∏ako-ciach bogato zastawionychsto∏ach, s∏owem o tymwszystkim, co tworzy nie-od∏àczny folklor miejsca.Wszystko to jednak zaled-wie oprawa Êwiàteczna.Nale˝y wi´c do efektowne-go, co prawda, profanum.** ** **

Znalaz∏y si´ wszak˝e iwzmianki na temat malo-wid∏a olejnego jednego ztutejszych malarzy XVIIwieku. Chodzi o dzie∏ozdobiàce wkl´s∏à podsta-w´ enpory bocznych orga-nów z koÊcio∏a Âw. Kata-rzyny. Jest to cudem urato-wane ze zniszczeƒ drugiejwojny Êwiatowej, a tak˝ewielkiego po˝aru dachówna poczàtku bie˝àcego stu-lecia, dzie∏o Bartela Mil-witza - „Wjazd do Jerozoli-my“. Wielokrotnie i przyró˝nych okazjach powo∏y-wano si´ na zapiski fran-cuskiego dyplomaty XVIIwieku Charlesa Ogiera do-tyczàce Wielkiego Tygo-dnia.To w∏aÊnie on pisa∏ wswoim diariuszu o procesjibiczowników, jaka odby-wa∏a si´ w Wielki Piàtek uDominikanów na terenieich klasztoru przy koÊcieleÂw. Miko∏aja w Gdaƒsku.

Niektóre elementy tra-dycji przesz∏y jednak dochrzeÊcijaƒstwa z kulturdawniejszych, choç rzadkoto sobie uÊwiadamiamy.DoÊç wspomnieç o swo-istym kulcie wody orazp∏odnoÊci których symbo-lem mog∏y byç kie∏kujàceziarna oraz kolorowe jajka.Od niepami´tnych czasówcieszy∏y si´ tu na gdaƒskiejziemi bazie. Âwi´cono je wNiedziel´ Palmowà a ubie-g∏oroczne ucierano naproch,by sypaç nimi g∏owyw Ârod´ Popielcowà. Od-tworzenie genezy pogaƒ-skich wierzeƒ to jeden znajtrudniejszych dziÊ pro-blemów religioznawstwa.A skoro ju˝ jesteÊmy przy

sferze sacrum (Êwi´toÊci)w znaczeniu przedchrze-Êcijaƒskim,przyjrzyjmy si´uwa˝niej budowlom na-szego miasta, których samju˝ „patronat“ nawiàzujedo misterium WielkiegoTygodnia i jego konse-kwencji. Dopiero bowiemwówczas nasze wyobra˝e-nia o tych Êwi´tach b´dziepe∏niejsze, g∏´bsze i wolneod tak powszechnej w na-szych czasach komercji.** ** **

Oto jerozolimski Wie-czernik, gdzie nastàpi∏aprzemiana chleba w cia∏o awina w krew. Jest to jakbypierwszy etap straszliwejGolgoty. Bez niej przecie˝nie sposób wyobraziç so-bie sensu m´ki i ÊmierciZbawiciela na krzy˝u.

Mieli tego pe∏nà Êwia-domoÊç przybyli do Gdaƒ-ska w XV stuleciu fran-ciszkanie. To w∏aÊnie onipostawili na StarymPrzedmieÊciu wysokiemury Êwiàtyni WieczerzyPaƒskiej.Tak jà nazwali, conie przeszkadza∏o tutej-szym mieszkaƒcom okre-Êlaç jà mianem Gdaƒskie-go Wieczernika. Dopieropóêniej franciszkaƒski ze-spó∏ zakonny rozbudowa-no o naw´ Âw. Trójcy,wkrótce zaÊ dodano jesz-cze od zachodu tzw.kaplic´Âw.Anny.

Gdaƒscy „szarzy mnisi“,jak w Êredniowieczu nazy-wano duchowych „synówÊw. Franciszka“ modlili si´zatem tu nad Mot∏awà wew∏asnym Wieczernikugdzie wraz z wiernymi mo-gli kontemplowaç stacjeDrogi Krzy˝owej. Zapew-ne te˝ urzàdzali w tymmiejscu pierwsze GrobyPaƒskie.

S∏u˝y∏y do tego celu fi-gury Zbawiciela z przy-Êciennego krzy˝a. Gotyccysnycerze wykonywali owerzeêby w ten sposób byrozpi´te szeroko ramionamo˝na by∏o sk∏adaç iumieszczaç w zaimprowi-zowanym Grobie. Z cza-sem, gdy ca∏a Êwiàtynia iklasztor by∏y ju˝ w r´kachewangelików zdobi∏ jàpi´kny barokowy obrazpod tytu∏em WieczerzaPaƒska. Mroczne wn´trzerozÊwietla∏y tam jedyniedwa lichtarze, z którychpoÊwiata pada∏a na twarzeChrystusa i dwunastu apo-sto∏ów. Jedynà osobà od-wróconà ty∏em do patrzà-cego, a zatem i bez widocz-nego oblicza by∏ najbli˝szypatrzàcego - Judasz. Ozdo-b´ Êwiàtyni (przeznaczo-nej z czasem jedynie dlabraci) stanowi∏y bogatorzeêbione drewniane stal-le, dzie∏o tutejszych mni-

chów. Ponadto kamienneepitafia, obrazy portreto-we,herby oraz jedyne w tejcz´Êci kraju lektorium od-dzielajàce koÊció∏ Wiecze-rzy Paƒskiej od Âw.Trójcy(dla wiernych).

Wszystko to leg∏o wgruzach podczas ostatnichdzia∏aƒ wojennych. Nie-które elementy,uda∏o si´ wpor´ „ewakuowaç“. Resztaprzepad∏a bez wieÊci, bàdêzosta∏a unicestwiona. Do-piero od kilkunastu lat ko-Êció∏ pieczo∏owicie odre-staurowany cieszy znówwzrok, a jego wn´trzewzbogacane jest o coraz tonowsze elementy wyposa-˝enia.** ** **

O wiele gorsze mia∏y si´okazaç powojenne losy ko-Êcio∏a Zbawiciela. GdaƒskiSalwator wzniesiono podrugiej stronie Kana∏u Ra-duni. Jego poczàtki si´gajàwieku XVII, choç najdaw-niejsze wzmianki o Êwiàty-ni pod takim wezwaniemsi´gajà koƒca pierwszejpo∏owy XIV stulecia. Bu-dowla istniejàca w tymmiejscu, z przyczyn strate-gicznych, musia∏a zostaçwyburzona w czasie wojenpolsko - szwedzkich. Po-tem w tym miejscu wznie-siono kolejno dwa koÊcio∏ynoszàce to samo wezwa-nie. Zachowany do dziÊfragment to zaledwie nie-wielka czàstka Êwiàtynifarnej z roku 1695. Widaçjà na starych grafikachukazujàcych rejon Bisku-

piej Górki oraz ZaroÊlaka,a nawet na niektórych wi-dokówkach z okresu mi´-dzywojennego. By∏ to bu-dynek szkieletowy nale˝à-cy do ewangelików.Wzniós∏ go tutejszy mistrzmuratorski Bartel Ranisch.Niektóre elementy jegowyposa˝enia, jak o∏tarz,chrzcielnica czy ambonapochodzily z pobliskiegokoÊcio∏a Âw.Gertrudy (dziÊnie istniejàcego).

W roku, gdy gdaƒszcza-nie bronili z determinacjàtronu króla polskiego -Stanis∏awa Leszczyƒskie-go (rok 1734) i toczy∏y si´po∏àczone z bombardowa-niami walki o miasto rów-nie˝ i on zosta∏ powa˝nieuszkodzony. Dopiero w1826 roku ukoƒczono pra-ce renowacyjne przy ko-Êciele Âw. Zbawiciela. Nie-stety budowla ponownieleg∏a w gruzach pod koniecdrugiej wojny Êwiatowej.Skazano jà na status „trwa-∏ej ruiny“, mimo i˝ to cojeszcze z niej wówczas si´zachowa∏o,mo˝na by∏o od-budowaç. Ostatecznie wy-soka zabudowa ZaroÊlakaprzesàdzi∏a los „Zbawicie-la“.

Niewielki zachowanyfragment spe∏nia∏ po woj-nie rozmaite funkcje. S∏u-˝y∏ jakiÊ czas sprzedaw-com alkoholu, tak˝e za...sanitariat, „lumpeks“, ma-gazyn, butik itp. Jak widaçgo∏ym okiem zabrak∏oÊrodków na choçby prowi-zoryczne oznakowanie za-bytku. Budzi to tym wi´k-

sze zdziwienie, ˝e koÊció∏Zbawiciela, jak s∏usznieodnotowa∏ W.G.Deurer by∏to „ostatni wi´kszy koÊció∏,który zosta∏ wybudowanyw okresie baroku jako bu-dowla o czysto utylitarnymprzeznaczeniu dla opiekiduchowej ludnoÊci Zaro-Êlaka i okolic“. Niestety za-brak∏o nawet najskrom-

niejszej informacji o tym,˝e to, co mylnie okreÊlanezosta∏o w nazwie jako „sta-ra baszta“ jest ostatnimfragmentem zabytkowejÊwiàtyni Zbawiciela i ni-gdy nie mia∏o nic wspólne-go z budowlà o charakte-rze militarnym.

JJeerrzzyy SSaammpp

Wielkonocne myśli o gdańskimwieczerniku i świątyni zbawiciela

Stan obecny bry∏y koÊcio∏a Wieczerzy Paƒskiej Fot. Christian Samp

Ostatni zachowany fragment koÊcio∏a Salwator naZaroÊlaku Fot. Christian Samp

3MMaarrzzeecc 22001133

ŚÂwi´ta koÊcielne dzielà si´na sta∏e, przypisane dookreÊlonych dni w ciàguroku oraz ruchome,ustala-ne na podstawie innychregu∏. Najwa˝niejszym ztych drugich jest Wielka-noc, czyli Dzieƒ Zmar-twychwstania Paƒskiego -trzy dni po Ukrzy˝owaniu,a cztery po Ostatniej Wie-czerzy, która odby∏a si´ wdniu ˝ydowskiego Êwi´taPaschy. Âwi´to to by∏o ru-chome, obchodzono jednia 14 miesiàca nisan.Nie wdajàc si´ w szczegó∏ystwierdzimy tylko,˝e by∏ tokalendarz ksi´˝ycowy.** ** **

Opierajàc si´ na wska-zówkach zawartych wEwangeliach mo˝na usta-liç prawdopodobnà dat´Zmartwychwstania na 3kwietnia 33 roku „po Chry-stusie“ (w Polsce i w Rosjijest to n. e.“ – naszej ery, botak nakazywa∏a komuni-styczna cenzura!).

Wróçmy do terminuWielkanocy. Po d∏ugichsporach ustalono, ˝e masi´ jà obchodziç w pierw-szà niedziel´ po pierwszejwiosennej pe∏ni ksi´˝yca.Wiosennej, to znaczy przy-padajàcej po wiosennymzrównaniu dnia z nocà,które na soborze w 325 ro-ku w Nicei ustalono (nie-zbyt precyzyjnie) na 21marca. Je˝eli dzieƒ ten wy-pada w sobot´ i jest akuratpe∏nia, to mamy najwcze-Êniejszà mo˝liwà datàWielkanocy - 22 marca.Najpóêniejsza wyst´pujew roku,w którym niedzielai pe∏nia zbiegajà si´ 21marca. Nast´pna pe∏niab´dzie w 29 dni póêniej -19 kwietnia, w poniedzia-∏ek (29 dni, to 4 tygodnieplus jeden dzieƒ), a kolej-na niedziela - szeÊç dni poniej czyli 25 kwietnia i tojest najpóêniejsza z mo˝li-wych dat Wielkanocy.

W wyznaczaniu datWielkanocy pomaga∏y ró˝-ne dane wchodzàce wsk∏ad Êredniowiecznejchronologii (niektóre by∏yznane ju˝ w staro˝ytnoÊci).Zacznijmy od dni tygodnia,które powtarzajà si´ co sie-dem dni. Gdyby nie by∏o

lat przest´pnych, to co sie-dem lat powtarza∏yby si´ wtych samych dniach ca∏egoroku. Je˝eli np.w bie˝àcymroku (2013) 23 lutego przy-pada w piàtek, to powtó-rzy∏oby si´ to w roku 2020,2027 itp.Dodanie 29 lutegow roku przest´pnym prze-suwa rachub´ o jedendzieƒ tygodnia raz na 4 la-ta.W rezultacie pe∏nà po-wtarzalnoÊç dla wszyst-kich dni w roku mamy niepo 7, tylko po 7 razy 4 czyli28 latach. Jest to tzw. cykls∏oneczny. Zaczyna si´ go(umownie) od 9 rokuprzed Chrystusem.** ** **

Przejdêmy do faz Ksi´-˝yca, które powtarzajà si´co 19 lat w tych samychdniach roku. Jest to tzw.cykl ksi´˝ycowy, któregopoczàtek przyj´to w roku 1prz. Chr. Numer roku wtym cyklu nazywamy z∏otàliczbà. Daty Wielkanocy sàwyznaczone przez oba cy-kle,wi´c zgodnie z rachun-kiem prawdopodobieƒ-stwa powtarzajà si´ co 28razy 19 czyli 532 lat. Jest totzw. cykl paschalny.

Staƒmy teraz przed ze-garem astronomicznym wkoÊciele Mariackim. Wdolnej kondygnacji, zwa-nej kalendarium, sà dwietarcze - du˝a i ma∏a, tadruga zas∏oni´ta przez tar-cz´ z figurà Matki Boskiej.Aktualnà dat´ wskazujena du˝ej tarczy postaçch∏opca (Królewicza) polewej stronie. Jest to datarzymska, okreÊlona (wdrugim pierÊcieniu od ze-wnàtrz) przez liczb´ dnido kolejnych Êwiàt: Ka-lend, Non, czy Idów. Dlaprzeliczenia na nasz sys-tem wystarczy wiedzieç,˝eKalendy, oznaczone literà„K“, obchodzono w pierw-szy dzieƒ miesiàca. Liczàcdzia∏ki do danego dnia,znajdujemy który to jestdzieƒ miesiàca czyliwspó∏czesnà dat´. Z koleiw pierwszym pierÊcieniuod zewnàtrz ka˝demudniowi jest przypisanajedna z tzw. liter dziennych„A,b,c ,d,e, f, g“,powtarza-jàcych si´ cyklicznie wokó∏tarczy. Która z nich w da-nym roku oznacza nie-dziel´, odczytujemy w po-staci tzw. litery niedzielnejw wycinku ma∏ej tarczy,widocznym w pod∏u˝nymokienku po lewej stronietarczy zakrywajàcej.W la-tach przest´pnych widnie-jà tam dwie litery – jednaaktualna dla stycznia i lu-tego (do 28),druga dla dal-szych miesi´cy roku.

** ** **Uzbrojeni w te wiado-

moÊci mo˝emy znaleêçdat´ Wielkanocy dla dane-go roku - na poczàtek wokresie aktualnoÊci da-nych kalendarium, tzn. od1463 do 1538 roku.Weêmynp. rok 1481, w okienkutarczy oznaczony za po-mocà dwóch ostatnichcyfr,czyli „81“.W odpowia-dajàcej mu dzia∏ce ma∏ejtarczy znajdujemy od ze-wnàtrz kolejno cykl s∏o-neczny „6“, liter´ niedziel-nà „g“ i oznaczonà z∏otymkolorem z∏otà liczb´ „19“.Szukamy teraz na du˝ejtarczy zwiàzanego z tàliczbà nowiu mi´dzy 6marca a 9 kwietnia (w gru-pie lat od 1463 do 1481 – w8 pierÊcieniu), to znaczytakiego, ˝eby nast´pnape∏nia (15 dni póêniej) by-∏a po 21 marca czyli by∏apierwszà wiosennà. Znaj-dujemy go w czwartek (li-tera „d“) 29 marca. Naj-bli˝szy dzieƒ oznaczony li-terà „g“ - 1 marca - b´dzieniedzielà Wielkanocnà.

Tak by∏o w roku 1481.Zgodnie z cyklem pas-chalnym wydawa∏oby si´,˝e tak samo powinno byç532 lata póêniej czyli wobecnym roku 2013, aletak nie jest. Reforma ka-lendarza w 1582 roku za-k∏óci∏a rachub´ dni.Papie˝Grzegorz XIII wycià∏wówczas 10 dni, do tegodosz∏y trzy dni w latach1700, 1800 i 1900, które poreformie przesta∏y byçprzest´pne. Skutek jest ta-ki, jakby wyci´to 13 dniczyli dwa tygodnie minus1 dzieƒ.Litery niedzielne zma∏ej tarczy kalendariumzegara sta∏y si´ ponie-dzia∏kowymi. Dodatko-wym efektem jest zmianadat faz Ksi´˝yca. Tak si´jednak szcz´Êliwie z∏o˝y∏o,˝e daty nowiu sta∏y si´ da-tami pe∏ni, co upraszczaznajdowanie terminuWielkanocy. Reforma niezmieni∏a te˝ cyklu s∏o-necznego ani ksi´˝ycowe-go. Mo˝na wi´c powtórzyçprocedur´ dla roku o 532lata wczeÊniejszego (1481roku), pami´tajàc tylko, ˝e„g“ oznacza teraz ponie-dzia∏ek, i szukajàc najbli˝-szej niedzieli po wiosennejpe∏ni ksi´˝yca pod literà„f“. Znajdujemy jà 31 mar-ca. Rzut oka na wspó∏cze-sny kalendarz potwierdzaten rezultat.** ** **

Ca∏y powy˝szy przepisjest dziÊ niestety czystoteoretyczny, bo zegar (cza-sowo) nie chodzi. Przypo-

mnijmy, ˝e od uruchomie-nia go na nowo 27 kwiet-nia 1990 roku (po 437 la-tach przestoju!) up∏yn´∏yprawie 23 lata.To czas wy-starczajàcy na to, by nie-które cz´Êci si´ zu˝y∏y. Kil-ka rozwiàzaƒ technicz-nych (pionierskich w na-szych czasach!) trzeba po-prawiç i uzupe∏niç nielicz-ne brakujàce elementy. Naremont i dokoƒczenie od-budowy potrzeba oko∏o200 tys. z∏. Mamy nadziej´,˝e uda si´ je uzyskaç, takby zakoƒczyç wszystkieprace do 550. urodzin naj-wspanialszego z polskichzegarów, które b´dziemyobchodziç 30 kwietnia2014 roku.

Tymczasem ˝yczmy so-bie pi´knych, pogodnych ipe∏nych radoÊci ÊwiàtWielkanocy.

AAnnddrrzzeejj JJaannuusszzaajjttiiss

Wielkanoc na zegarzeastronomicznym

Dane w okienku dla roku 1465 (i 1997): cykl s∏oneczny 18,litera niedzielna f, z∏ota liczba 3

Gdaƒski król zegarów

4 MMaarrzzeecc 22001133

WWyyddaawwccaa:: Piekarnia – Cukiernia „Pellowski” Grzegorz Pellowski ul. Podwale Staromiejskie 82, 80-844 Gdaƒsk

RReeddaakkttoorr nnaacczzeellnnyy:: Jacek Sieƒski, tel. kom. 692 005 718 RReeddaakkccjjaa tteecchhnniicczznnaa:: 508 095 467DDrruukk:: Drukarnia B3Project 80-216 Gdaƒsk –Wrzeszcz ul. Sobieskiego 14 NNaakk∏∏aadd:: 1500 egz.

„„KKuurryyeerr GGddaaƒƒsskkii"" ww IInntteerrnneecciiee nnaa ppoorrttaalluu ttrróójjmmiiaassttoo..ppll ppoodd aaddrreesseemm:: wwwwww..ttrroojjmmiiaassttoo..ppll//kkuurryyeerr--ggddaannsskkii lub wpisujàc do wyszukiwarki „Google": kkuurryyeerr ggddaannsskkii

PPolskie specja∏y Êwiàtecz-ne plasujà si´ w czo∏ówcenajwi´kszych przysmakówÊwiata. Niestety, zajmujàone tak˝e pierwsze miej-sce na liÊcie najbardziejkalorycznych i tuczàcychpotraw,bo cz´sto zawierajàdu˝e iloÊci t∏uszczów, cu-krów i sztucznych dodat-ków.A te razem powodujàzatrzymanie wody w orga-nizmie, ot∏uszczenie we-wnàtrzustrojowe i wzrostmasy cia∏a.Warto zastano-wiç si´ nad przedÊwiàtecz-nà (sprzyja temu okres po-stu) albo poÊwiàtecznà ku-racjà, jakà mo˝e byç ko-rzystna dla organizmu...g∏odówka.** ** **

Aby zapobiec konsumo-waniu zbyt kalorycznychpotraw wystarczy zjeÊç ichnieco mniej i zastàpiç jel˝ejszymi, by Êwiàtecznebiesiadowanie nie odbi∏osi´ na naszym zdrowiu isylwetce. Âwi´ta wielka-nocne obchodzimy tylkoraz w roku i nie nale˝y po-zbawiaç si´ radoÊci skosz-towania oryginalnych,nie-codziennych potraw. Wy-starczy po prostu jeÊç z„g∏owà“, tak ˝eby wska-zówka wagi po Êwi´tachnie pokazywa∏a dodatko-wych kilogramów. Âwi´tapoprzedza Wielki Piàtek,b´dàcy dniem postu. Po-starajmy si´ wi´c, zgodniez tradycjà, tego dnia zjeÊçmniej lub przeprowadziçjednodniowà diet´ wa-rzywnà, a nawet p∏ynnà.Przy okazji oczyÊcimy or-ganizm i opró˝nimy jelita.

W Wielkà Sobot´ do-brze jest jeszcze nie uczto-waç. Choç Êwiàtecznesmako∏yki sà ju˝ gotowe, auroczyste niedzielne Ênia-danie warto rozpoczàç odpotraw najmniej kalorycz-nych: warzyw, sa∏atek, ko-lorowych faszerowanychjajek i chudych w´dlin.Smaku nadadzà im bazy-lia, chrzan, natka pietrusz-ki, które tak˝e u∏atwià tra-wienie i dostarczà organi-zmowi cennych witaminoraz minera∏ów. Pami´taj-my, i˝ bardziej kalorycznesà potrawy sma˝one, pa-nierowane, z dodatkiem

g´stych sosów, zasma˝ek.Zatem postarajmy przygo-towaç je w nieco l˝ejszejformie: w piekarniku, na-czyniu ˝aroodpornym, naparze, duszone i koniecz-nie serwujmy je w towa-rzystwie kolorowych Êwie-˝ych warzyw,sa∏atek,suró-wek. Z umiarem nale˝ypodchodziç do daƒ ci´˝-szych: kie∏bas, pasztetów,mi´s zapiekanych na s∏o-ninie, w cieÊcie francu-skim, panierce, gdy˝ prze-jedzenie cz´sto koƒczy si´bolesnoÊcià jamy brzusz-nej, kolkà wàtrobowà,przecià˝eniem jelit, zabu-rzeniem trawienia.** ** **

Wszelakie mi´siwa odwieków,w ró˝nych posta-ciach i ogromnych ilo-Êciach, goszczà na na-szych sto∏ach i wed∏ugdawnych wierzeƒ sym-bolizujà dostatek, obfi-toÊç i zdrowie. Przygo-towujmy je zatem wmarynatach z du˝à ilo-Êcià mielonego kmin-ku, majeranku, orega-no, z dodatkiem soku zcytryny, listków bazylii,czubrycy zielonej, ka-wa∏kami tartego Êwie˝e-go imbiru. Nale˝y rów-nie˝ zrezygnowaç zziemniaków, kasz i maka-ronów, gdy˝ nie zaliczajàsi´ one do oryginalnychÊwiàtecznych produktów,asà bardzo kilokaloryczne.

W trakcie jedzenia nieÊpieszmy si´, najzdrowiejjeÊç powoli, delektowaç si´smakiem ka˝dego k´sa.Powolne spo˝ywanie po-karmów spowoduje,˝e zje-my mniej i nie zarzucimy˝o∏àdka du˝a iloÊcià treÊcipokarmowych. W Êwià-teczne dni królujà oczywi-Êcie jajka, b´dàce symbo-lem wiosny i odrodzenia,serwowane na ró˝ne spo-soby: faszerowane (∏oso-siem, krewetkami, szynkà,szpinakiem, natkà pie-truszki czy pomidorami),zapiekane, w galarecie, wsa∏atkach,podawane z wa-rzywami i sosami, z kapa-rami i w p∏atkach migda∏o-wych, z chrzanem,˝urawinà lub zrodzynkami.** ** **

Wielka-nocne Ênia-danie, kiedyto sto∏y ugi-najà si´ podci´˝arem prze-pysznych rozma-itoÊci,przez ̋ ywie-niowców i dietety-ków uznane zosta∏o za

najobfitszy posi∏ek, jakispo˝ywamy w ciàgu ca∏egoroku. Jego energetycznoÊçdochodzi do… 3000 kcal(biegacz w tempie 10 kmna godz. spala przez 10min. oko∏o 160 kcal). Mo˝-na te˝ wykorzystaç przed-Êwiàteczny post, aby oczy-Êciç organizm, stosujàc 2 -3 tygodniowà diet´ wa-rzywno - owocowà, a na-wet ca∏kowità g∏odówk´…oczywiÊcie pod kontrolàspecjalisty.

Post, dla wi´kszoÊci znas,

jestokre-sem szczegól-nym. Podejmujemy w nimró˝ne wyzwania i deklaru-jemy wyrzeczenia, cz´stozwiàzane tak˝e z jedze-niem.¸atwiej w tym czasiezrezygnowaç z mi´sa, s∏o-dyczy albo alkoholu. G∏o-dówka jest przede wszyst-kim metodà oczyszczenia,odtrucia, odm∏odzenia ca-∏ego organizmu, jest onarównie˝ dobrym sposo-bem na pozbycie si´ nad-miernych kilogramów. Zewzgl´du na jej wyjàtkowàsi∏´ dzia∏ania musi byçprzeprowadzona zgodniez przemyÊlanym i ÊciÊleokreÊlonym planem, naj-lepiej pod kon-

trolà zaprzyjaênionego le-karza, który zna przebyteprzez nas choroby i przyj-mowane leki.

Mechanizm g∏odówekjest prosty, bowiem orga-nizm pozbawiony dostawypo˝ywienia z zewnàtrzprzechodzi na od˝ywianiewewnàtrzustrojowe. Wpierwszej kolejnoÊci zu˝y-wa, spala wszystko, co sta-nowi zb´dny balast utrud-niajàcy sprawne funkcjo-nowanie na co dzieƒ. Wkomórka, jelitach, uchy∏-kach zalega mnóstwo, takzwanego bia∏ka z∏ogowe-go, które w trakcie g∏o-

dówki ulega zu˝yciu wpierwszej kolejno-

Êci, poch∏anianesà tak˝e wszel-

kiego rodzajuogniska za-

palne, ob-umar∏efrag-mentytkanek,resztkiprze-

mian metabolicznychzalegajàce w przestrze-niach miedzy komórko-wych.

SkutecznoÊç kuracjig∏odowej wyklucza jejchaotycznoÊç i bezmyÊl-noÊç.Wymaga ona konse-kwencji, nat´˝enia uwagi,okreÊlonej wiedzy. Zaczy-namy od odstawienia mi´-

sa, s∏odyczy, u˝ywek, naokres 2 - 3 dni, nast´pnieeliminujemy pieczywo iinne produkty pe∏noziar-niste przez kolejne 2 - 3dni, potem zaÊ - nabia∏.Miejsce kawy, herbaty, so-ków, alkoholu, powinnyzajàç napary zio∏owe(mi´ta, rumianek, pokrzy-wa, melisa…) i du˝e iloÊciwody niegazowanej. Pod-staw´ naszego jad∏ospisuprzez kolejne dni powinnystanowiç owoce,warzywa igrube kasze.Posi∏ki zaczy-namy od surówek z ∏y˝kàoliwy z oliwek lub olejulnianego, szklanki ciep∏ejwody z ∏y˝kà sproszkowa-nego siemienia lnianego,na kolejne posi∏ki spo˝y-wamy warzywa na ciep∏o,zup´ warzywnà, porcj´kaszy z czubrycà, soki wy-ciskane przez nas samych.Przez nast´pne 2 - 3 dnispo˝ywamy ju˝ tylko suro-we warzywa i owoce lubsoki przygotowane z nich.

* * *Po stopniowym ograni-

czaniu konsumowaniaproduktów spo˝ywczych,po okresie adaptacji ustro-jowej, przechodzimy doca∏kowitej g∏odówki, a na-szym g∏ównym po˝ywie-niem staje si´ woda o tem-peraturze pokojowej, wo-da niegazowana lub niskozmineralizowana, naparyzio∏owe, bez dodatku cu-kru.Wi´kszoÊç osób funk-cjonuje wówczas zupe∏nienormalnie, pracujàc i wy-konujàc codzienne obo-wiàzki, nie nale˝y w tymczasie wykonywaç inten-sywnych aktywnoÊci fi-zycznych, zaleca si´ spa-

cery, jog´, rekreacyjnep∏ywanie, nordic wal-king. Najtrudniejszym

okresem kuracji jest kil-ka pierwszych dni, gdy˝nasz organizm buntujesi´ przed zmianami ˝y-wieniowymi i nasza psy-chika, a bardziej Êwiado-

moÊç ograniczeƒ i per-spektywa tego co przednami. Niekiedy odczuwa-

my te˝ lekkie os∏abienie,ból g∏owy, czasem md∏oÊci,b´dàce wynikiem zbytma∏ej iloÊci przyjmowanejwody, czy naparów, wyda-lania toksyn z organizmu,z∏ogów, resztek pokarmo-wych, które zostajà usu-wane i wydalane. Cz´stozauwa˝amy równie˝ zmie-niony zapach naszego cia-∏a, nalot w jamie ustnej ina j´zyku na skutek wyda-lanie toksyn. JeÊli nieprzerwie si´ kuracji, to po2 - 3 dniach wszystkie ob-jawy ust´pujà.** ** **

G∏odówka oczyszczajà-ca mo˝e trwaç minimum48 godzin, co wystarczy,aby uruchomiç mechani-zmy oczyszczajàce, zapo-znaç si´ z metodà, zoba-czyç jak reaguje nasz or-ganizm, nabraç doÊwiad-czenia. JeÊli oka˝e si´, ˝etaki sposób kuracji namodpowiada, mo˝na poku-siç si´ o przed∏u˝enie po-stu do 10 dni. Jednak˝e je-dynie najwytrwalsi i do-brze znajàcy swój orga-nizm mogà przebywaç naca∏kowitej g∏odówce do 21dni.

Musimy zdawaç sobiespraw´ z tego, i˝ nie tylkoistotny jest okres przygo-towawczy do g∏odówki i jejprzebieg, ale i wychodze-nie z niej. nie mo˝emy za-czàç od schabowego idrinka, Nasz organizm niezaakceptuje schabowego idrinka na poczàtek! OkreswyjÊcia jest tak samo wa˝-ny jak okres przygoto-wawczy, musi trwaç tylesamo, ile trwa∏a g∏odówka.Od tego zale˝y, czy osià-gni´te efekty oka˝e si´d∏ugotrwa∏e i korzystne.Pierwszego dnia nale˝ywypijaç Êwie˝o wyciÊni´tysok, najlepiej jab∏kowy,zmieszany pó∏ na pó∏ z cie-p∏à wodà, ma∏ymi ∏yczka-mi, bez poÊpiechu, w iloÊci- nawet do szeÊciu szkla-nek.Drugiego dnia docho-dzà warzywa, oczywiÊciebez ziemniaków, kukury-dzy, grochu, fasoli, socze-wicy,kapusty i lekko obgo-towane owoce, trzeciegodnia dochodzi kleik z ka-szy - najlepiej jaglanej.Przez 5 dni nie wolno soliçpotraw! Nast´pnie wpro-wadzamy pieczywo, chudemi´sa, ryby przygotowanena parze, nie sma˝one,aplikujemy systematycz-nie dawk´ aktywnoÊci fi-zycznej i stosujemy na codzieƒ zdrowà pe∏nowarto-Êciowà diet´.

MMaarriiaa FFaallll ̧̧ aawwrryynniiuukk

Bez mazurków, puszystych bab i serników nie ma Êwiàt!

Dietetycznie przy wielkanocnym stole

Wielkanocny baranek chlebowy z Firmy „Pellowski“

Pisankapiernikowa

z Firmy„Pellowski“