KRATKA ISTORIJA SAVREMENE MUZIKE

BLUZ

Od crnačke spiritualne muzike pevane na pamučnim poljima s kraja 19. i s početka 20. veka nastaje bluz na teritoriji juga Amerike....posebno na delti reke Misisipi. Sama reč bluz označava izražavanje tužnih osećanja „feelin blue“. Prvi oblici bluza imali su zajedničku formu zasnovanu na principu pitanja i odgovora. Predratni bluz nije se karakterisao današnjom stilskom formom, već je bio cist emocionalni izraz tadašnjih afroameričkih robova. Nesto kasnije bluz je dobio svoju prepoznatljivu formu, gde se skala zasnivala na pentatonici, a „krug“ je sacinjavalo najčešće 12 taktova. Robert Džonson postavio je današnje standarde bluza, zato ga i zovemo ocem bluz muzike.

Početkom 20 veka pojavljuju se i prve izdavačke kuće...pa se i bluz popularizuje. Nastaju mnogi značajni pravci. Oko 1920...Power blues ili Delta blues. Mnogi ga još zovu I ruralni blues. Značajan elemenat ovog pravca jeste slide gitara. Predstavnici: W.C. Handy, Charlie Patton, Blind Lemon Jefferson, Lonnie Johnson, Son House, Robert Johnson, Blind Boy Fuller….. Mnogi izvođači odlaze iz Memphissa čuvenim autoputem br.61 (koji je često I opevan kao route 61) u Chicago u potrazi za boljim zivotom, gde usput popularizuju bluz. Tako nastaje urbani (gradski) bluz (sada poznat kao Chicago blues). Predstavnici Big Bill Broonzee, Tampa Red…Takođe 1930. iz bluza evoluira jos jedan pravac…zvani Boogie woogie….prepoznatljiva karakteristika bila je klavirska solo deonica. Kasnije je John Lee Hooker tzv. gitar boogijem proslavio ovaj pravac. 1940. nastaje jump blues inspirisan big bandovima. U blues sastav koji sviraju ovu formu ulaze saxofon, ili duvačka sekcija. Tipican predstavnik Big Joe Turner.

Posleratni blues: 1940.’1950Muddy Watters prvi uvodi električnu gitaru u bluz. Predstavnici Muddy watters, Howling Wolf, Willie Dixon, Elmore James. Ističu se I muzičari na usnoj harmonici kao što su Sonny Boy Williamson I Little Walter.

Inspirisani ovim električnim, modernijim zvukom BB King I Freddy King razviće novi pravac Električni bluz.

A Bo Diddley I Chuck Berry će 1950 pod uticajem Chicago bluesa stvoriti Rockabilly, dok će Elvis Pristley iz Jump Bluesa I Boogie Woogee’ja crpiti inspiraciju I utemeljiti korene Rock And Rolla.

1960. I bela populacija se ukljucuje u bluz naročito u Britaniji. Predstavnici: Fleetwood Mac, John Mayall & the Bluesbreakers, The Rolling Stones, The Yardbirds, Cream sa Eric Claptonom.

Blues Rock fuzija takođe 1960..Predstavnici: Canned Heat, Janis Joplin, Johnny Winter, The J. Geils Band, Ry Cooder, Jimmi Hendrix

West side stil u kasnim šezdesetima: Magic Sam, Magic Slim, Otis Rush, Albert King, Buddy Guy, Luther Allison. Karakteriše vrlo energična ritam gitara.

Bluz 1980. Texas blues: Stevie Ray Vaughan, The Fabulous Thunderbirds, ZZ Top, Robert Cray. Karakteriše gitarski solo I pratnja u isto vreme.

2

Današnji moderni bluz izvođači: Jonny Lang, Kenny Wayne Shepherd, John Mayer, Robert Randolph itd.

COUNTRY

Potiče od tradicionalne folk muzike pod uticajem irske, češke, britanske kulture tadašnjih doseljenika.. datira s pocetka 1920. god. paralelno sa crnačkim bluesom to je belačka muzika. karakteristični instrument je bendžo, mandolina, gitara pa čak I harmonika.

Podpravci su: Rani country (Jimmy Rogers, Fiddlin' John Carson, Al Hopkins, Charlie Poole and the North Carolina Ramblers) vezuje se za 1920. , za 30. I 40. vezuje se western country iliti kaubojske pesme (Roy Rogers, Gene Autry) …..za 50 vezuje se Nashville country (Eddie Arnold, Jimm Reeves), ….

RAGTIME

Nastaje početkom 20. veka kao sinteza evropske klasike I afro ritma na severu amerike. Najčešće je bila muzika pisana notama I to je jedna od glavnih karakteristika. Najčešće je ova muzička forma pisana za klavir. Neki zvaničnici čak su ragtime hteli da svrstaju u oblik klasične muzike.Pisan je najčešće u taktovima 2/4 ili 4/4 u formi marša ili muzike za ples. Najznačajniji predstavnici: Scott Joplin, Jelly Roll Morton.

Podstilovi ragtime su : Cakewalk, Two-step, Slow Drag, Coon Song, Folk Ragtime, Classic Rag, Fox-Trot, Novelty Piano, Stride Piano.

JAZZ

Nastaje početkom 20. veka kao originalna američka muzika oko New Orleansa. Nastaje sintezom bluza I ragtime-a. Sama reč Jazz tumači se na razne načine. Jedno od tumačenjua jeste da je prvobitno jazz muzika bila salonska muzika za zabavu u Javnim kućama, u tzv. “Red Light District”-u, koje su bile parfimisane mirisima jasmina. Otuda I naziv jassmin, jass, jazz.

Improvizacija je osnovna karakteristika jazza. Individualno izvođenje mimo stroge forme bila je osnovna crta. Dok bend drzi osnovnu temu, solo izvođač improvizuje. U jazzu se sto se savremene muzike tiče prvi put susrećemo I sa terminom ARANŽMAN, kao I sa terminom BIG BAND (gde je pretezno zastupljena duvačka sekcija).

Do 1920. najznačajniji predstavnici: Onward Brass Band, Original Creole Orchestra, Original Dixiland Jass Band.

Od 1920. počinje tzv. Jazz era….sa prohibicijom. Tajni noćni klubovi bili su idealna mesta za jazz izvođače. Takođe su vec mnogi jazz izvođači bili angažovani u Holiwoodu u filmskoj industriji. U tom periodu ističu se: Louis Armstrong, Duke Ellington, Paul Whiteman.

1930. pripada swingu. To je era plesa I radija. Popularni jazz bandovi se brojno povećavaju… tako nastaje BIG Band, a solo deonice postaju mnogo značajnije u jazzu. Veoma važnu ulogu u big bandu zauzimaju band lideri I aranžeri, a među najčuvenije iz tog doba spadaju: Count Basie, Cab Calloway, Duke Ellington, Fletcher Henderson, Earl Hines, Jimmie Lunceford,

3

Jay McShann, Walter Page, Don Redman, Chick Webb, Glenn Miller. U ovom periodu javljaju se I belci kao bend lideri.

Značajni instrumentalisti ovog doba su: klavirista Teddy Wilson, vibrafonist Lionel Hampton, gitarista Charlie Christian, trubač Dizzi Gillespie, vokalisti Bing Crosby, Ella Fitzgerald, Billie Holiday, kasnije Frank Sinatra I Sarah Vaughan. 1990. Swing jazz dozivljava svoj preporod.

Kansas City Jazz 1930. razvija stilski drugačiji jazz, tzv. kasniji bebop uticaj. Najčuveniji predstavnik je altosaxofonista Charlie Parker .

Evropski jazz prvobitno nastaje u Francuskoj 1930-tih godina. Belgijski gitarista Django Reinhardt, razvija tzv Gipsy jazz, kao sintezu američkog swinga I francuske folk muzike. To su ujedno I najraniji oblici jazza u Evropi.

1940 Bebop Saxofonista Charlie Parker, trubac Dizzi Gillespie, klavirista Bud Powell raskinuli su konačno vezu između jazza I muzike za ples. U ovom periodu jazz postaje izvođački zahtevniji, imajući jednu umetničku konotaciju. Ostali značajni predstavnici su: pianista Thelonious Monk, bubnjari Kenny Clarke I Max Roach, trubači Clifford Brown I Fats Navarro, saxofonista Wardell Gray, basista Ray Brown itd. Bebop solo izvođači uneli su značajnu inovaciju u jazz dajući mnogo apstraktniju akordsku formu.

1950. Hard Bop nastaje kao odgovor istovremenom cool jazzu. Hard bop vraća uticaj gospela I crkvene muzike u jazz. Takođe iz Hard Bopa nastaje kasnije Soul jazz.

1950. Cool Jazz karakteriše izuzetna emotivnost, kao I uvođenje nekih do tada još stranih instrumenata u jazz kao što su horna, ili tuba. Predstavnici: Miles davis, Gil Evans, Stan Getz itd.

Free jazz takođe nastaje u ovom periodu. Osnovna karakteristika je unošenje mnogo lične, izvođačke slobode, često gubeći tempo ili osnovnu harmoniju. Sinonim free jazza jeste avantgardni jazz. Predstavnici: Ornette Coleman, Cecil Taylor, ….1960. John Coltrane.

Latin jazz Ovaj jazz ima dve varijacije Afro Cuban I Brazillian Latin jazz. Afro Cuban se posle ere bebopa svirao na teritoriji SAD kao sinteza portorikanske muzike (Tito Puente) I bebopa. Brazzilian jazz često je sinonim za bossa novu. To je sinteza jazza I sambe. Pioniri ovog pravca: Joao Gilberto, Antônio Carlos Jobim.

Modal jazz

Soul Jazz nastaje pod uticajem hot bopa, gospela I bluza. Tri je karakterističan sastav tog doba. Hamond klavijature su karakteristika zvuka. Vodeći klavijaturisti pravca su: Chareles Earland, Bill Dogget, Jimmy Smith, John Hammond Smith. Vodeći saxofonisti: Gene Ammons, Eddie Harris, Houston Person.

Jazz Fussion krajem 60. I početkom 70. razvila se nova hibridna forma sintezom jazza I rocka…jazz fussion. Predstavnici: Miles Davis, klavijaturisti Chick Corea I Herbie Hancock, bubnjari Tonny Williams, Terry Bozzio, Vinnie Colaiuta, gitaristi John McLaughlin I Al Di Meola, basista Jaco Pastorius.

4

Smooth jazz krajem 70. I početkom 80. razvija se smooth jazz kao mekša varijanta fussiona..ovaj put fussion jazza I pop muzike. Sinonim za ovaj pravac je I Light Fussion. Karakteriđu ga vrlo stilizovane solo deonice. Predstavnici: saxofonisti Grover Washington, Kenny G, vokali Sade, Chaka Khan, Anita Baker.

Acid JAZZ nastaje 80. godina. Smatra se britanskim pravcem I sinteza je rocka, disco muzike I jazza. Predstavnici: Jamiroquai, James Taylor Quartet, Incognito.

NU Jazz sinonim je elektronski jazz I sinteza je moderne elektronske dance muzike I jazza. Nastaje 90. god. Predstavnici: St germain, Bjork, Portishead, Jazzanova itd.

GOSPEL

Nastaje iz spiritualnih pesama afro američkih robova. teme su religijskog karaktera. Širili su ga I popularizovali putujući sveštenici I propovedači oko 1920. Kao urbani gospel I kompozicija javlja se krajem 1930. god. Pretežno je vokalna forma, mada nije strana ni upotreba instrumenata. Reč gospel nastaje od dve reči “god” I “spell” u prevodu “Bog govori”. Podpravci su: urbani savremeni gospel, hrišćanska kantri muzika, južnjkački gospel, gospel blues itd. Predstavnici: Mahalia Jackson, Golden Gate Quartet, Sister Roseta Tharp itd.

SOUL

Nastaje posle drugog svetskog rata po gradopvima Amerike, pretežno u Chicagu, Detroitu I Memphisu kao urbana muzička forma. Nastala je sintezom gospela I bluza. Soul muzika predstavljala je tzv prelazni period između ritma I bluza I gospela do funka, a kasnije do pop muzike.

Najraniji predstavnici pravca bili su negde početkom 60.: Sam Cooke, Etta James, Ray Chareles, Louis Prima, Otis Redding, Wilson Pickett, Percy Sledge, Aretha Franklin.

Podpravci:

Detroit Motown soul (nastaje 70. god): Marvin Gaye, The Temptations, Gladys Knight, Dianna Ross, The Jackson 5, Stevie Wonder itd.

Deep soul and southern soul: Booker T, Otis Redding

Memphis soul

Philadelphia soul

Psychedelic soul 70. god. sinteza psihodelic rocka I soula

Blue-eyed soul sinteza rockabillya I soula, pevana od strane belih izvođača. Predstavnici: Dusty Springfield, Boy George, The Soul Survivors itd.

Neo Soul sinteza soula, ritma I bluza I hip hopa, nastala 90. god. Predstavnici: Joss Stone, Alicia Keys, Lauryn Hill, Erycah Badu itd.

FUNK

5

Nastaje sredinom, tj. krajem 60. god pod uticajem soul jazza, soula I bluza čineći vrlo ritmičnu muziku uz koju se pleše. Ritmični groove basa I bubnjeva tipična je za pravac. reč FUNK često je prevođena I objašnjavana da znači “miris sexualnosti”.

Podpravci:

1.James Brown Funk pravac James Brown smatra se ocem Funka s toga I ceo podpravac nosi njegovo ime. Nastaje sredinom 60.

2.P FUNK nastaje 70. god.i pripisuje se George Clintonu I njegovom bendu The Parliament, kasnije Funkadelic. Sinteza je Funka, psihodelic rocka I jazza. P Funk cesto je prevođen u kontekstu kao superioran funk. Ostali predstavnici: Earth, Wind And Fire, Kool And The Gang, The Commodores, Tower Of Power.

3.Stripped Down Funk nastaje 80. god. Karakterišu ga elementi p funka, erotizma I elektronske muzike. Duvačku sekciju zamenjuju sintisajzeri. To je sinteza erotizma I tehnologije. predstavnici: Prince,

POP MUZIKA

Pop muzika je u osnovi na početku bila sinteza classike I folk muzike. Pretežno je to jednostavnija muzička forma sa melodijom koja se lako pamti. Sa strofom I prepoznatljivim refrenom, koji često povezuje tzv. bridge. Ona je najbolje distribuirana sa strane izdavačkih kuća I predstavlja muziku za široke mase.

Kasnije s razvojem muzike pop muzika što se vokalne interpretacije tiče nalazi inspiraciju u soulu, gospelu I bluzu, a ritmičku inspiraciju u swingu, rock and rollu, reaggeu, funku I disco muzici.

Pop izvođači 30 I 40. god Mario Lanza

Pop izvođači 50. god Frank Sinatra, Dean Martin, Peggy Lee,

Pop izvođači 70. god. Bee Gees, Abba, Elton John, Michael jackson, , The Police

Pop izvođači 80. god. Madonna, Michael Jackson, Cher, Whitney Houston, George michael, Simply red

Pop izvođači 90. god Mariah Carey, New Kids On The Block, Hansons, Britney Spears, Christina Aguilera, Kylie Minogue, Shakira,

Pop izvođači 2000 god. justin Timberlake, Gwen Stephany, Jessica Simpson,

Shodno mestu gde nastaje pop se deli na razne podvrste: Indie pop, C pop (Kina), Europop, Latin pop, ….pod uticajima raznih pravaca poznajemo: noise pop, punk pop, pop rock, dance pop, orchestral pop, country pop (Olivia Newton John, Dolly parton) itd.

DISCO

6

To je vrsta popularne muzike za ples, koja je nastala I pojavom prvih diskoteka negde 70. god. Važan ogranak pop muzike. Predstavnici iz 70. su ABBA, Gloria Gaynore, Dianna Ross, Village People, Barry White, Donna Summer, Chic, Boney M, John Travolta,

Disco muzika imala je glavni uticaj na stvaranje hip hopa ranih osamdesetih. 90. I 2000 tih disco muzika je ponovo u ekspanziji, zahvaljujući izvođačima, kao što su: Paula abdul, Spice Girls, Gloria estefan, la Toya jackson, Maroon5.

HIP HOP

Nije samo muzika već I čitav kulturološki pokret. Nastaje 70. godina u New Yorku, tačnije u Bronxu, proizašla iz načina života urbane crne populacije.

Predstavlja formu pop muzike inspirisanu rapom, breakdancom, dj-em I grafitima.

Predstavnici: DJ Kool Herz, Kurtis Blow, kasnije Run DMC, The Fat Boys itd.

Najznačajniji pravac hip hopa je gangsta rap. Ice T, LL Cool J, 2Pac, Snoop Dog itd.

RAP

Inspirisan je bio bluzom, jazzom, reageeom I soulom. karakteriše ga ritmični govor kroz rimu I igru reči. reč je skraćenica od Rithm And Poetry (RAP). paralelno se razvijao sa hip hopom.

Rap zvezde: Run DMC, Public Enemy, prvi belački rap band The beastieBoys, 2 Pac, Snoop Dog,

ROCKABILLY

Jedan od najranijih oblika rock and rolla. Nastaje u ranim 50. Sintezom country muzike, boogie woogie I jump bluesa I swinga. Predstavnici: Bo Diddley, Chuck Berry, The Perkins Brothers Band, Buddy Holly, Jerry Lee Lewis, Elvis Prestley.

Iz ovog pravca razvice se rani rock and roll, kao I ceo pokret poznat pod nazivom The British Invasion. !

ROCK AND ROLL

Nastajanje rock and rolla vezujemo neposredno uz rockabilly….dakle za kraj 50. god. Sam naziv rock and roll često je ranije upotrebljavan u bluz tekstovima da označi muziku, kao I seksualnu kretnju. to je bila jedna od prvih muzičkih pravaca koja je prevazišla rasnu barijeru jer je jednako svirana za različite rase u isto vreme. Socialni aspekt rock and rolla uzeo je svetske razmere. Predstavnici. Ike turner, Richi Valens.

ROCK

Rock muzika proizilazi pedesetih god. iz rock and rolla, rockabillya (nadahnuta bluzom I countryjem). Podpravci: British Invasion, Garage Rock 1960 Kanada I severna amerika (predstavnici The Sonics, The Standells), Surf Rock 1960 (Beach Boys), Folk Rock (Bob Dilan, Simon And Garfunkel, Joan Baez), Psychedelic rock ili acid rock kraj 1960 (Gratefull

7

Dead, jefferson Airplane, Pink Floyd, David Bowie), progresive rock (deep Purple, Yes, The Rush, Jethro Tull), soft rock (neil diamond, Electric light Orchestra, Tina Turner), blues rock (Alman brothers band, Eric Clapton, The Black Crowes, Rorry Gallagher), instrumental rock (Steve Vai, Joe satriani), arena rock (Boston, Styx), pop rock (Bruce Spreengsteen, peter gabriel, Paul simon), alternative rock (The Pixies, R.E.M., Sonic Youth)

BRITISH INVASION

U Britaniji (British Invasion) bendovi 60.: The Beatles, The Rolling Stones, The Shadows, The Yardbirds, The Animals, The Who, The Kinks, The Monkeys, Van Morrison, The Queen

Neposredno iz ove britanske invazije nastaje punk, kao društveni pokret I kao muzika.

PUNK

nastaje iz Britanske invazije krajem 70. god. Punk pokret jeste imao blagi uticaj u Americi, ali nikada ne u toj meri kao u Britaniji, ujedno I u Evropi. Pokret I muzika bili su okrenuti protiv vlasti I autoriteta. Osnovna ideja bila je anarhija. Muziku je karakterisala jaka distorzija. Pokret je karakterisao poseban način odevanja, Predstavnici Sex Pistols, The Clash, Elvis Costello, Ramones, The Stranglers, Podpravac je I punkrock iz kog proizilazi hardcore. (Black Flag, Minor Threath, Dead Kennedys, The Misfits, napalm death, Asylum, ), kao I post punk ( U2, Joy Division), pop punk ( Greenday, The Offspring),

NEW Wave

Iz Britanske invazije I popa razvijaju se I sledeći pravci: New wave, New Romantic I Synth-pop (mnogi ove pravce stavljaju u jednu kategoriju) (80 god): The Cars, Human League, Duran Duran, Spandau Ballet, Euritmics, depeche Mode, Culture Club, Tears For Fears, pet Shop Boys, The Cure, The New Order. Ovo je isto bio I modni pokret, kao pandam hipi pokretu 70. pop art izvrsio je veliki uticaj na ovaj pokret. Video spotovi I pojava MTV-a je karakteristicna za ovaj period.

Iz sinth popa 80.god razvila se tzv elektronska muzika.

ELEKTRONSKA MUZIKA

Ovaj pravac smatran je muzikom budućnosti. Krajem 70. izvođači kao što su Kraftwerk, Mike oldfield, Jean Michel jare, Tangerine Dream, Vangelis…..postavili su standarde ovog pravca. Ova muzika cesto je korištena I u filmskoj industriji.

Podvrste: house nastao sredinom80.god. (pojava DJ’eva… David Morales, daft punk, soul II soul), techno kao futuristička fikcija nastala takodje krajem 80 god., a ekspanziju dozivela 90. (začetnici pravca technotronic, Snap, 2 Unlimited), trans (Armin Van Buren, Paul Van Dyk, ferry Corrsten…), rave itd.

HEAVY METAL

Često nazivan I samo metal ili hard rock. Naravno proizilazi iz sinteze rock bluesa I psichodelic rocka. 70. god. Karakterišu ga glasne distorzirane gitare, a teme o kojima se peva

8

su sex, nasilje, okultno, fantazija…..rani predstavnici: Led Zeppelin, deep purple, Black Sabbath, Stephenwolf, Uriah Heep, Aerosmith, ACDC …….

ONA shema……

Podpravci:

1.Black metal forma ekstremnog metala 80. god. : Emperor, Venom, Burzum, mayhem….

2.Death metal 80 god. karakteristika je dubok vokal, tekstovi o smrti, nasilju. Cannibal Corpse, Morbid Angel

3.Doom metal 80 god. osnova je gothic metala, I sludge metala. Pentagram, trouble….

4.Folk metal sinteza folk rocka, black metala I power metala. Moonsorrow, Skyclad.

5.Glam metal 80. god. karakterišu ga melodični gitarski soloi. Zove se još I glam rock ili sleazy rock. Kiss, Motley Crue, Crashdiet, Twisted Sister, Cinderella, Warrant, Guns And Roses, Whitesnake, Bon Jovi, Skid Row, The Europe.

6.Gothic metal rane 90. god. kao sinteza death I doom metala. Silentium

7.groove metal proizašao iz trash metala. Pantera, Machine Head, White Zombie

8.Industrial metal uticaj ranog heavy metala I elektronske muzike. Ministry, Rammstein, Fear Factory.

9.metalcore sinteza heavy metala I hardcora. trivium

10.Neo classical metal 80 god.. kombinacija osnovnog heavy metala I klasične muzike.

11. NU metal je produkt 90. sinteza alternativnog rocka, heavy metala, funka…cesto kopmbinovanog I sa hip hopom.

12.Post metal

13.Power metal osnovni heavy metal I speed metal. Sonata Arctica, hammerfall, Blind Guardian.

14.progresive metal progresive rock I heavy metal sinteza. Dream Theater, Pain Of Salvation, Evergray…

15.Sludge metal sinteza doom metala I hardcore punka. Acid bath, Eyehategod.

16.Speed metal modernija verzija osnovnog heavy metala. judas priest, Antrax.

17.Stoner metal metal 60. I 70. god. heavy metala I psihodelije. Jimmi Hendrix,

18.Trash metal 80. Nastao od speed metala. Metallica, Slayer, megadeth

9

19.Alternative metal fuzija metala I alternativnog rocka System Of A Down

20.Avant guard metal je eksperimentalni metal. Sleepytime Gorilla Museum….

21.New Wave British metal 80 god. iron Maiden, Motorhead, Deff lepard

22.Rapcore često nazivan I rap metal. sinteza heavz metala I rapa. Rage Against The Machine, Linkin Park

23.Symphonic metal…momenti iz opere I momenti raznih metal pravaca. Nightwish

24. Shock rock ili shock metal…karakteriše nošenje maske na sceni. Predstavnici Marilzn Manson, Slipknot, Alice Cooper, lordi

REGGAE

Nastaje na Jamajci, uže u Kingstonu iz pravaca Ska (oko50god ) I rocksteady (kraj 60.) krajem 60. god. Rasta pokret pobudio je inspiraciju da se u pesmama govorilo o nezavisnosti I politici. Reggae muzika takođe opevava ljubav, nadu…. Još dalje gledajući u istoriju koreni reggae muzike leže u afro-cubanskoj I karipskoj tradicionalnoj muzici. reggae muzika izvodi se skoro uvek u 4/4 metričkoj formi. Predstavnici Bob Marley,