DRUMSKI SAOBRAĆAJ Siniša Stupar dipl. Inž. Saob.

Istorijski razvoj saobraćaja

ISTORIJSKI RAZVOJ DRUMSKIH SAOBRAĆAJNICA

Oko 3000. god. p.n.e. u Egiptu napravljen je najstariji poznati kaldrmisani put za gradnju piramida.

Poseban značaj u istoriji gradnje puteva imali su Rimljani. Oni su imali mrežu puteva od preko 30000 km sa pripadajućom infrastrukturom, sa poznatom izrekom svi putevi vode u Rim (trg Forum) (Slika 2).

Prvi asfaltirani put napravljen je 1901. god u Monte Karlu Najveća ukupna dužina drumskih puteva je u SAD (5 miliona kilometara) što je ujedno i

najrazvijenija mreža autoputeva u Şvijetu. Godine 1993. na sastanaku ministara saobraćaja EU, dogovorena je izgradnja 10 drumskih

transportnih koridora na području Europe koji se trebaju izgraditi do 2023. godine (u BIH je sada u izgradnja koridora Vc).

ISTORIJSKI RAZVOJ SREDSTAVA ZA PREVOZ

1770. Francuski vojni inženjer Joseph Cugnot je uradio prvo vozilo u istoriji i to na parni pogon, ali zbog brojnih nedostataka nije bio usješan. Prednji točak mu je bio pogonski i upravljački, a energiju je dobijao iz parnog kotla smještenog iznad pogonskog točka i smatra se pretečom današnjih automobila (Slika 3).

Krajem 18. vijeka James Wat pravi prvi parni motor za upotrebu. 1885. godine Gottlieb Daimler konstruisao je petrolejski motor smješten u sredini kola. 1886. godine Karl Benz konstruisao je trokolicu sa benzijskim motorom (Slika 4). 1887. godine Daimler i Benz konstruišu svoj motor SUS. Tek su izumi Benza i Daimlera pokazali

pravu vrijednost i prednosti motora sa unutrašnjim sagorijevanjem. Može se reći da razvoj automobila počinje sa usavršavanjem motora sa unutrašnjim sagorijevanjem od kada se računa period od kojeg automobilizam počinje svoj razvoj. Otkriveno je gorivo koje je omogućavalo gradnju ekonomičnog i lako upravljivog vozila.

Rudolf Diesel zanosio se još za vrijeme studija mišlju o motoru s unutrašnjim sagorjevanjem, kod koga bi se visokom kompresijom radnog gasa povećala ekonomičnost procesa. Za svoju ideju je dobio patent 1892. godine, a 1889. godine je pronađen dizel motor.

1890. godine. Dunlop je otkrio točkove sa gumenim zračnicama. 1914. god Henri Ford je napravio revoluciju u proizvodnji automobila. Njegova tvornica u

Mičigenu je, koristeći inovativne tehnologije proizvodnje, uspjela proizvesti kompletnu šasiju svake 93 minute, što je bio veliki napredak u odnosu na 728 minuta, što je do tada bilo najkraće vrijeme (Slika 5.1, 5.2 ) . Te godine Ford počinje da plaća svoje zaposlene 5$ dnevno, što je bilo duplo u odnosu na ostale firme. On skraćuje radni dan sa devet na osam sati da bi mogao uvesti tri smjene. Njegov model ”T” (Slika 1) je naprodavaniji model 20. vijeka sa preko 15 miliona prodatih primjeraka.

1

DRUMSKI SAOBRAĆAJ Siniša Stupar dipl. Inž. Saob.

1924. godine prvi automobil pogonjen Dieselovim motorom sa direktnim ubrizgavanjem goriva (danas popularni DIZEL) proizveden je u tvornici MAN. Preduslov za to je bila pumpa za ubrizgavanje goriva koju je izradio Robert Bosch.

1926. god. fabrike Benza I Daimlera se udružuju i postaju čuveni proizvođač automobile Mercedes.

1935. godine Prototip prvog Volkswagenovog automobila, kasnije popularne bube, konstruirao je Ferdinand Porche.

Slika 1: Fordov “Model T”

Slika 2: Izgradnja rimskog puta

2

DRUMSKI SAOBRAĆAJ Siniša Stupar dipl. Inž. Saob.

Slika 3: Joseph Cugnot 1770. parni automobil

Slika 4: Carl Benz trokolica 1886.

3

DRUMSKI SAOBRAĆAJ Siniša Stupar dipl. Inž. Saob.

Slika 5.1.: Fordova fabrika sa serijskom proizvodnjom

Slika 5.2: Fordova fabrika sa serijskom proizvodnjom 2

4