Istota analizy ekonomicznej – ĆW 1

Istota analizy ekonomicznej – ĆW 1

Analiza – to metoda, która polega na

dzieleniu danej całości na części, a

następnie na rozpatrywaniu każdej z nich

osobno

Analiza ekonomiczna – metoda badania

zjawisk i procesów gospodarczych

polegająca na ich podziale na elementy

składowe, wykrywaniu związków

przyczynowych między nimi oraz

identyfikacji przyczyn zmian zachodzących

w badanym obiekcie jako całości

Analiza ekonomiczna

przedsiębiorstwo

gospodarka narodowa

sektor/branża

projekt

Analiza ekonomiczna projektu

Analiza ekonomiczna – jest to analiza posługująca się

wartościami ekonomicznymi, które odzwierciedlają

wartości, jakie społeczeństwo byłoby gotowe zapłacić za

określone dobro lub usługę.

Mówiąc ogólnie, analiza ekonomiczna wycenia wszystkie

czynniki zgodnie z ich wartością użytkową lub kosztem

alternatywnym dla społeczeństwa.


- ma na celu dokonanie oceny wkładu projektu we wzrost wzrost

ekonomicznego ekonomicznego dobrobytu regionu lub krajudobrobytu regionu lub kraju;

- dokonuje się jej z punktu widzenia interesów całej z punktu widzenia interesów całej

ludnościludności (regionu lub kraju), w przeciwieństwie do

analizy finansowej, która przyjmuje punkt widzenia

właściciela, np. obiektu infrastruktury.


Analiza kosztów i Analiza kosztów i

korzyścikorzyści

Analiza efektywności Analiza efektywności kosztowejkosztowej

Analiza kosztów i korzyściAnaliza kosztów i korzyści (ang. cost-benefit analysis):

• to schemat analitycznyschemat analityczny, którym posłużyć się można w ramach dowolnej

usystematyzowanej, ilościowej oceny wstępnej projektu prywatnego lub

publicznego,

• służy do ustalenia tego, czy i/lub w jakiej mierze dany projekt zasługuje

na realizację z publicznego/społecznegopublicznego/społecznego punktu widzenia

• różni się od zwykłej oceny finansowej tym, że uwzględnia wszystkie zyski

(korzyści) i straty (koszty), niezależnie od tego, kto je ponosiniezależnie od tego, kto je ponosi.

• jej wyniki można wyrazić na wiele sposobów, w tym w postaci

wewnętrznej stopy zwrotu (ang. internal rate of return, IRR),

zaktualizowanej wartości netto (ang. net present value, NPV) i

współczynnika korzyści-koszty (ang. benefit-cost ratio, BCR).

„...najbardziej użyteczne podejście służące wycenie

efektów środowiskowych, charakteryzujące się wielką

prostotą przy ocenianiu projektów... Technika najbardziej

eksperymentalna spośród wszystkich wymagających

rozległej bazy danych. W krajach rozwijających się

najbardziej użytecznymi metodami są te, które nie

wymagają przyjmowania wielu dodatkowych założeń

oraz gromadzenia wielu szczegółowych danych. W

porównaniu z innymi metodami, bardziej abstrakcyjnymi i

hipotetycznymi, udowodniła swoją przydatność,

dostarczając oczekiwanych wyników”.

Analiza efektywności kosztowejAnaliza efektywności kosztowej (ang. cost-

effectiveness analysis) (metoda minimalizacji

kosztów) – jej celem jest wskazanie projektu, który

zapewnia osiągnięcie danego efektu przy możliwie

najniższych kosztach; Metoda stosowana jest

wszędzie tam, gdzie korzyści są niewymierne.

Dotyczy to takich okoliczności, jak:

• poszukiwanie najbardziej efektywnej (najtańszej) metody osiągnięcia

danego celu (np. zapewnienia określonego poziomu czystości wody

lub powietrza),

• określenie sposobów najlepszego wykorzystania zatwierdzonego

budżetu, przeznaczonego na osiągnięcie konkretnego celu (np.

budżetu dotyczącego ochrony środowiska),

Praktyczny problem:Praktyczny problem: przy stosowaniu MMK konieczne jest dokładne

zdefiniowanie celów przedsięwzięcia i określenie sposobów ich

osiągania - gdy cele są trudne do zdefiniowania lub nie można

dokonać oceny sposobów ich osiągania, MMK daje wątpliwe wyniki.

Dlaczego dokonuje się analizy ekonomicznej dla projektów?

• nie tylko otoczenie wpływa na projekt, ale także projekt wpływa w pewien sposób na swoje otoczenie (wpływ ten będzie na ogół tym większy, im większe są fizyczne rozmiary projektu).

• gdyby gospodarka funkcjonowała w sposób doskonały, tak jak opisuje to teoria doskonałej konkurencji, wówczas efekty ekonomiczne projektu byłyby dokładnie takie same, jakie zostały wyliczone i opisane w analizie finansowej projektu.

• w rzeczywistości występuje wiele czynników powodujących, że wpływ projektu na gospodarkę narodową bywa różny od tego, co zostało policzone w projekcie (różnice wynikają z zakłóceń występujących w gospodarce na skutek niedoskonałości jej mechanizmów).

Teoria ekonomii a analiza ekonomiczna Teoria ekonomii a analiza ekonomiczna projektówprojektów

Teoria ekonomii mówi, że system gospodarczy

dąży do osiągnięcia optimum wykorzystania

zasobów.

W punkcie optimum gospodarka działa efektywnie, czyli:

• występuje pełne wykorzystanie zasobów (w granicach narodowych);

• wytwarzane są produkty, na które jest zapotrzebowanie (bez

tworzenia niepotrzebnych zapasów);

• do ich wytworzenia jest używana właściwa kombinacja zasobów

(wynikająca z cen określonych przez społeczną gotowość do ich

zapłacenia);

• gospodarka rozwija się we właściwym tempie, tj. takim, które

odzwierciedla preferencje społeczne w ocenie dzisiejszej i przyszłej

konsumpcji;

• istnieje ogólna zgodność, co do tego, że podział wytworzonego

produktu jest sprawiedliwy.

W punkcie optimum spełniającym wszystkie

omówione wyżej warunki nie ma możliwościnie ma możliwości

poprawienia sytuacji żadnego z uczestników

tego procesu bez pogorszenia sytuacji kogoś

innego.

Jest to tzw. optimum Paretooptimum Pareto.

Efektywność Kaldora-Hicksa:

- jedna z metod oceny ekonomicznej efektywności alokacji zasobów,

- jest rozwinięciem i uogólnieniem efektywności Pareta

- rozwiązanie jest efektywne (prowadzi do wzrostu efektywności), gdy w wyniku jego zastosowania jeden jeden podmiot zyskuje więcej, niż traci innypodmiot zyskuje więcej, niż traci inny, a jednocześnie istnieje (przynajmniej teoretycznie) sposób kompensacji kompensacji stratstrat przez podmiot zyskujący na rzecz podmiotu tracącego.

Każda alokacja efektywna w sensie Pareta jest

efektywna również według kryterium Kaldora-

Hicksa, lecz nie każda sytuacja efektywna z

punktu widzenia Kaldora-Hicksa jest efektywna

w sensie Pareta.

Przykład

Sytuacja wyjściowa:Sytuacja wyjściowa:

Załóżmy, że z jednego litra mleka można wyprodukować jeden jogurt. Producenci skupują 50 litrów mleka od rolników po administracyjnej cenie minimalnej wynoszącej 2 zł. Jogurty sprzedają natomiast po 5 zł. Jakie są korzyści poszczególnych grup?

• Rolnicy: 100 zł (2 zł x 50 litrów)

• Producenci jogurtów: 150 zł (5 zł x 50

jogurtów - 100 zł koszt mleka)

Sytuacja 2:Sytuacja 2:

Rząd rozważa zniesienie ceny minimalnej na mleko. Kalkulacje

wskazują, że:

• cena rynkowa mleka ukształtuje się na poziomie niższym, niż

obecna cena minimalna - 1 zł;

• producenci będą mieli mniejsze koszty produkcji i tym samym będą

mogli obniżyć cenę jogurtów, nie zmniejszając swoich zysków;

• zgodnie z prawem popytu konsumenci zwiększą spożycie jogurtów

w związku z ich niższą ceną. Szacuje się, że obniżka ceny o 1 zł

spowoduje wzrost popytu o 50%.

• w związku z większym zapotrzebowaniem na jogurty producenci

będą potrzebowali więcej mleka, aby wyprodukować dodatkową

ilość jogurtów.

• Rolnicy: 75 zł (1 zł x 75 litrów)

• Producenci jogurtów: 225 zł (4 zł x 75

jogurtów - 75 zł koszt mleka)

Sytuacja 3Sytuacja 3

Załóżmy, że rząd po zniesieniu ceny minimalnej wprowadzi podatek w wysokości 0,5 złpodatek w wysokości 0,5 zł od kubka jogurtu i obciąży nim producentów.

Jak zmieni się sytuacja jeżeli rząd przeznaczy przychód na subsydia produkcyjne dla rolników i zakłada się, że 20%20% transferowanej kwoty zostanie pochłonięta przez administrację.

• Rolnicy: 105 zł (1 zł x 75 litrów + 30 zł

subsydiów)

• Producenci jogurtów: 187,5 zł (4 zł x 75

jogurtów - 75 zł kosztów mleka – 37,5 zł

podatku)

Zakłócenia w gospodarce mogą występować z

powodu:

• niedoskonałości działania rynku

• interwencji rządu

• różnic w ocenie niektórych wielkości

ekonomicznych z punktu widzenia mikro- i

makroekonomicznego

Zachwalamy zwykle osoby żyjące w sposób oszczędny. Jeżeli jednak wszyscy

będziemy oszczędzać, spadnie popyt, a za nim i produkcja, powodując w

gospodarce recesję.

Zakłócenia wyrażają się w praktyce przede wszystkim w:

• monopolizacji,• podatkach i cłach nakładanych na towary importowane,• dotacjach do wielu dziedzin działalności,• ustalaniu kwot i interwencyjnych cen zakupu niektórych

towarów,• bezpośredniej i pośredniej kontroli niektórych

parametrów makroekonomicznych (stopy procentowe i kurs waluty),

• ustalonej przez rząd płacy minimalnej,• innych możliwych, a nie wymienionych środkach

interwencji.

Przykład

Projekt - rewaloryzacja niewielkiego historycznego parku miejskiego (ok. 2ha)

Okres – październik-listopad 2007 r.

Cel badań (analizy) – próba wyceny, korzyści ekonomicznych wynikających z rewaloryzacji parku

Przykładowe formowanie wybranych

drzew

Mini-amfiteatr

Altana nad sadzawką

Przejście nad bunkrem

Ławki, lampy i osłony drzew

Ogrodzenia

PrzykładWyniki:

• oczekiwana chęć do zapłaty wynosi - ok. 8,49 PLN rocznie/os.

• bieżąca wartość korzyści ekonomicznych - ok. 4,122 mln PLN,

• bieżąca wartość kosztów ekonomicznych – ok. 1,138 mln PLN,

• ekonomiczna efektywność przedsięwzięcia – NPV= 2,9 mln PLN.

Tama Trzech Przełomów – Chiny

• Największa zapory świata zbudowana na trzech słynnych przełomach najdłuższej rzeki Azji i trzeciej rzeki świata - Jangcy.

• Zapora posiada 26 turbin, każda o mocy 700 MW.

• Gigant osiągnie moc 18200 MW, tyle co kilkanaście dużych reaktorów atomowych.

• Zbiornik o długości 600 km napełnia się od 2003 r. Obecnie poziom wody doszedł do 156 m, a w 2009 roku sięgnie 185 m.

Tama Trzech Przełomów – Chiny

• Budowa rozpoczęła się w roku 1993, a została zakończona 20 maja 2006 roku.

• Wielka Tama jest najdroższym pojedynczym projektem budowlanym na świecie. Koszt przedsięwzięcia ocenia się na 37 mld USD.

Wielki sukces, czy bomba ekologiczna?.Wielki sukces, czy bomba ekologiczna?.

http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/pelny/a1eec9d55e515550.html

http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/pelny/f03be066432b021d.html

http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/f03be066432b021d.html

http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/pelny/e6259b79e035b49c.html

http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/e6259b79e035b49c.html

http://pejzaze.onet.pl/52727,gr,6,27,0,chiny_wielka_tama_trzech_przelomow,galeria.html



Przykładowe korzyści:

• Zapora pokryje jedną dziewiątą obecnego zapotrzebowania

Chin na energię.

• Będzie ona tania i czysta, zastąpi brudną z węgla, spadnie

więc emisja zanieczyszczeń przynosząc ulgę Chinom i

światu.

• Tama zapobiegnie też powodziom, które w ciągu ostatnich stu

lat pochłonęły milion ludzi.

• Dzięki śluzom statki morskie o nośności 10 tys. ton popłyną

2400 km w głąb lądu. Tani transport przyciągnie inwestorów w

głąb kraj - mówi rząd.

• Ożywiła gospodarkę, stworzyła nowe miejsca pracy.

• Chodzi też o dumę narodową. Tama ma być symbolem

rosnącej potęgi Chin.

Krytyka i przykładowe koszty:

• Na początku lat 90. władze amerykańskie zleciły studium

wykonalności projektu i odmówiły gwarancji kredytowych swoim

firmom. Również Bank Światowy nie chciał go finansować.

• Naukowców szczególnie niepokoi szlam niesiony przez rzekę.

Opada on na dno zbiornika, co grozi jego zamuleniem. Ten mul

może uszkodzić turbiny.

• Geolodzy mówią, że dorzecze Jangcy jest aktywne sejsmicznie i

olbrzymi zbiornik może naruszyć równowagę skal. Ożywiły się też

zbocza. Najgorsze byłoby nagłe osunięcie się do wody dużej ilości

ziemi. Trwa więc umacnianie brzegów betonem.


• Tama zmieniła życie nad Jangcy w promieniu setek kilometrów. Pod

wodą znalazły się setki świątyń, napisów skalnych, stanowisk

archeologicznych.

• Przegrani to także 1,3 mln przesiedlonych mieszkańców

zatopionych miast i wsi, których sytuacja życiowa uległa

raptownemu pogorszeniu. Niektórzy musieli ponownie wynosić się z

osiedli zbudowanych na osuwających się zboczach.

• Ekolodzy podkreślają, że wielka rzeka to misterny ekosystem z

delfinami słodkowodnymi, chińskimi aligatorami i tysiącami innych

gatunków fauny Jangcy, wśród których 57 jest zagrożonych.


• Do rzeki, którą niegdyś nazwano Szmaragdową ze względu na przejrzystość wody, spłynęły toksyczne odpady nieusunięte z zatapianych fabryk, szpitali i cmentarzy. Jangcy zamieniła się w trujący i śmierdzący ściek.

W Wenezueli w 1986 r. wybudowano wielką tamę na rzece Caroni,

zwierzęta stłoczone na zmniejszonej przestrzeni nie zdołały

odtworzyć łańcucha pokarmowego, większość miejscowych ssaków

wyginęła w ciągu 15 lat, zaś muł niesiony przez rzekę zaczął

niszczyć turbiny!!!

Via Baltica - Dolina Rospudy – Polska

• Via Baltica to droga o statusie międzynarodowym, która ma powstać

w ramach I ogólnoeuropejskiego korytarza transportowego.

• Jeżeli zostanie wybudowana, droga przecinać będzie kilka

z najpiękniejszych i najcenniejszych w skali całej Europy obszarów -

Biebrzański Park Narodowy, Puszczę Augustowską oraz obrzeża

Narwiańskiego Parku Narodowego, Puszczy Knyszyńskiej i Wigierskiego

Parku Narodowego. Jednym z elementów jest budowa obwodnicy

Augustowa przez Dolinę Rospudy, gdzie ma powstać półkilometrowa

estakada na palach.

• Wariant ten opracowany został z naruszeniem przepisów prawa polskiego

i unijnego.

Via Baltica - Dolina Rospudy – Polska

• Chęć posiadania drogi o statusie międzynarodowym nie powinna pozbawić

przyszłych pokoleń Polaków i Europejczyków kontaktu z pierwotną

przyrodą. Zdaniem Hammersteina, który z ramienia europarlamentu badał

sprawę, obrona Rospudy to nie tylko sprawa Polski, bo to jedne z

najwspanialszych lasów i bagien w Europie.

• Planowany wariant inwestycji jest dłuższy i nieefektywny ekonomicznie.

Podczas jej realizacji zniszczeniu ulegną najcenniejsze obszary Zielonych

Płuc Polski. Istnieją inne, krótsze i mniej szkodliwe dla środowiska

naturalnego możliwości przeprowadzenia drogi Via Baltica przez terytorium

Polski.

Przykładowe korzyści:

• skrócony czas przejazdu samochodów,

• teoretyczne zmniejszeni liczby wypadków,

• zmniejszone natężenie ruchu w miastach znajdujących się na dotychczasowej trasie i związane z tym korzyści. Mieszkańcy Augustowa chcą, by budowa ruszyła jak najszybciej. Dziennie przez uzdrowisko przejeżdża ponad 4 tys. tirów do krajów bałtyckich. Niszczą miasto, utrudniają życie.

Przykładowe koszty:

• „Inwestycja spowoduje nieodwracalne skutki dla natury (…). To przedsięwzięcie będzie miało katastrofalne skutki przyrodnicze dla całego regionu. Via Baltica przetnie naturalne korytarze wędrówek dużych ssaków. Lokalne populacje wilków, rysi czy łosi zostaną odseparowane od siebie we fragmentach swoich siedlisk” Prof. dr hab. Włodzimierz Jędrzejewski - Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży

• „Wbicie w warstwę torfu 123 pali zaburzy stosunki wodne. W kilka, kilkanaście lat wymrą storczyki, m.in. rzadki w Europie miodokwiat krzyżowy. Znacznie szybciej znikną ptaki. W strefie planowanej drogi, na długości ledwie pięciu kilometrów, jest aż 100 terytoriów ptaków chronionych polskim i unijnym prawem. Wśród nich takie rzadkości, jak: głuszec, orlik krzykliwy i bocian czarny’ - mówi Przemysław Chylarecki z Muzeum i Instytutu Zoologii PAN.


• „W wyniku inwestycji dojdzie do skażenia chemicznego 2,2 tys. ha terenu

wzdłuż drogi. Ruch pojazdów będzie emitował szkodliwe substancje pyłowe

i gazowe(…). Prowadzone prace i późniejsza eksploatacja drogi wywołają

nieodwracalne zmiany terenu: odwodnienie, zasolenie gleby, przemieszczenia

mas ziemnych oraz zanieczyszczenia substancjami ropopochodnymi.” z

opracowania „Ekspresem do raju”, Mariusz Siłakowski, Pracownia Architektury

Żywej.

• Drogowcy wykupili już działki. Jednak powrót do zarzuconego wariantu

obwodnicy Augustowa przebiegającej kilka kilometrów dalej na północny

zachód od obecnie proponowanego mógłby być tańszy, nawet z wykupem

dodatkowych działek, bowiem sam tylko półkilometrowy odcinek przez

mokradła pochłonie 50 mln.


• Budowa drogi to także zagrożenie dla rozwijającej się na tym

obszarze agroturystyki. Zniszczenie Zielonych Płuc Polski

spowoduje zmniejszenie turystycznej atrakcyjności regionu.

• Polska sama będzie musiała finansować budowę, bo Komisja

Europejska może nie dać pieniędzy na ten wariant (natomiast

na finansowanie inwestycji, które pozwalają ocalić wartości

ekologiczne, Komisja Europejska patrzy przychylnym okiem)

Inne przykłady:Inne przykłady:

• Autostrada między Lilie a Brukselą - Francja – Belgia;

• Elektrownia na Wodospadzie Podgórnej – Polska

• Nadajniki na obserwatorium na Śnieżce – Polska

• Droga dojazdowa do miejscowości Sokołowsko – Polska

• …. ???

Documents

Istota analizy ekonomicznej – ĆW 1