İşyerinde Toz

• Toz: Maden ve taş ocaklarında, tünel yapımında ve tamamlayıcı tesislerinde işyeri havasına yayılan mineral ve kayaç parçacıklarını,

• Solunabilir Toz: Aerodinamik eşdeğer çapı 0-5 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı 3 mikrondan küçük, uzunluğu çapın en az 3 katı olan ipliksi tozları,

• Fibrojen Toz: Solunumla akciğerlere ulaşarak biriken ve bunun sonucunda dokusal değişim oluşturarak akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapan tozları,

• İnert Toz: Solunumla akciğerlere ulaşmalarına rağmen akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapmayan tozları,

• Pnömokonyoz - Akciğer Toz Hastalığı: Akciğerlerde toz birikmesi ve buna karşı dokusal tepkime sonucu oluşan akciğer hastalığını,

İşyerinde tozlar

• Pnömokonyoz yapan tozlar– Ağır hastalık yapanlar (asbest, silis)– Orta derecede hasar yapanlar (kömür, mika, feldispat)– Hafif hastalık (demir, baryum oksit)

• Pnömokonyoz yapmayan tozlar– Ağır hastalık yapanlar (berilyum, krom, nikel, kurşun)– Orta derece hastalık yapanlar (pamuk, ağaç, un)– Hafif hastalık (çimento, mermer, tütün vs)

ÇALIŞMA YAŞAMINDA TOZ SORUNU-1

Toz Sorunu olan İş Kolları ve Meslekler

•Maden ocaklarıKömür-Krom-Civa –Bakır-Demir

•İmalat sanayi

Döküm-Çimento-Tuğla-Seramik-Cam-AspestPamuk-Kendir

•İnşaat işleriYol-Tünel

•Tarım

Toz Türleri Ve Sağlık Sakıncaları

Toz : Havada asılı olarak kalabilen 0.5-120 mikronçapında katı parçacıklar.

“Solunabilen toz” ; 0.5-10 mikron çapında.

Kimyasal yapı.... Organik-inorganik

Fizik yapı ..... Kristal – Amorf

Biyolojik özellik.... Allerjen-toksik-fibrojen-non-fibrojen

ÇALIŞMA YAŞAMINDA TOZ SORUNU-2

SOLUNUM SİSTEMİNİN SAVUNMASIPartiküllerin eliminasyonu

Üst hava yolları;Mükosilier klirensAlt hava yolları ;Öksürük.Mükosilier klirens.Alveoler makrofajlar.İmmünolojik savunma.Asiner klirens

Yapısal faktörler

SigaraBronş daralmasıKr.Bronş infeksiyonuAlkol

Alveole ulaşan 0.5-5 mik.tozların %98-99’u dışarıatılır.

SİLİKOZİS

Etken madde: Silika (Sio2)En sık görülen meslek hastalıklarından biri.

Riski İşlerMaden ocakları Yol-baraj-tünel yapımıSeramik ve cam sanayiAteş tuğlası yapımıDöküm temizleyicilerKot taşlama işçileri

SİLİKOZİS

Patogenez Silis yüklü makrofaj-lizozim paraçlanmasıproteolitik enzimler-fibrozis

Mikronodül, nodül , büyük fibroz kümeler

Klinik Nefes darlığı (geç dönemde)

Öksürük, balgam çıkarma (Silikotüberküloz?)

SFT ZVK, ZVK 1.sn Seri ölçümlerde karşılaştırma önemli !

Akut silikozis(Alveoler siliko-lipoproteinozis)

44 yaşında ,kum püskürtmeişçisi.7 yıldır,korunmasızçalışmış.

SİLİKOZİS

İşe uygun olmayanlar veya işten ayrılması gerekenler

• Önemli solunum ve/veya dolaşım fonks. bozukluğu

• Astım, KOAH, Yaygın TB sekeli

• Org. Kalp Hastalığı- Kontrolsuz hipertansiyon

• Radyoloji de A 2 ve B 1 kategorisinde lezyonlar

Mühendislik-Madenlerde ; Sulu çalışma , uygun havalandırma

Döküm temizleme de ve seramik işlerinde ; Yerel aspirasyon

Kum püskürtme işlemi:Özel odalarda yapılmalı. İşçiye dışardan hortumla,

Kişisel Koruyucu-

SİLİKOZİS- Korunma

Toz maskeleri !

KÖMÜR İŞÇİLERİ PNÖMOKONYOZU (KİP)

Kömür tozu silisyuma göre daha az da olsa patojendir

Kömür tozu % 1-2 oranında silisyum içerir !

Risk grupları

•Kömür madenlerinde- Kazmacılar-Lağımcılar

•Kömür yükleyiciler

KÖMÜR İŞÇİLERİ PNÖMOKONYOZU (KİP)

Klinik ve Laboratuar

Basit KİPKüçük yuvarlak opasiteler.Solunum fonksiyonlarında minimal değişikliklerİyi prognoz

Komplike KİP

Massif fibrozis odaklarıSolunum Fonksiyon bozukluklarıKötü prognoz

PNÖMOKONYOZLAR

Radyolojik kontrol;

Genel kural olarak ,

Pnömokonyoz riski taşıyan iş yerlerinde

işe giriş muayenesinde ve

her 1-2 yılda bir standart akciğer grafisi önerilir.

ASBESTOZ (ASBESTOZİS)

Serpentin Amfibol Krosidolit (mavi asbest) !

İnşaat işleri ; Yalıtım malzemeleri-döşeme-tavanBoru

Balata üretimi

Tekstil; Dayanıklı malzeme üretimi

Gemi-uçak sanayi

ASBESTOZ (ASBESTOZİS)Çevresel maruziyet ;

Türkiye de yaygın. Ak toprak. (Sıva)

“Hiç beyaz toprakla badana yapılan bir evde oturdunuz mu ?”

Asbest ve zeolit bölgeleri

ASBESTİN YOL AÇTIĞI HASTALIKLAR

Selim hastalıklarPlevrada fibrokalsifikasyonlarPlevra sıvısıPerikard sıvısıPrikardial fibrozisiİnterstisyel fibrozis (ASBESTOZİS)

Malign hastalıklarMalign Plevral Mezetelyoma

Akciğer kanseriMalign Peritoneal MezotelyomaDiğer kanserler

Hastalık için5-20 yıllık süre

Sigara içilmesiriski 50-90 katartırır.

BİSSİNOZİSPamuk, keten , kenevir tozlarına maruz kalanlarda gelişebilen akciğer hastalığı.

Başlangıç döneminde ;Reversibl bronş spazmı.. Bronko-alveolit

İleri dönemde : KOAH benzeri tablo.(İrreversibl)

Etyoloji: ENDOTOKSİNLER

İmmünolojik etki

Kimyasal etki

BİSSİNOZİS- Riskli işler• Pamuklu tekstil

Çırçır,harman-hallaç, Tarak ,Vater,Çözgü

• Keten,Kendir ve kenevir fabrikaları.

Maruziyet süresi ; 5-6 yıl

Yükümlülük süresi:15 gün, 3yıl

BİSSİNOZİS- KLİNİK

Semptomlar ; Göğüste sıkışıklık hissi , öksürük, hırıltı,hafif nefes darlığı, ateş

Evre ½ ; Bazı tatil sonraları-pazartesiler semptom varlığı

Evre 1 ; Her tatil-Pazartesi sonrası

Evre 2 ; Tüm çalışma günlerinde

Evre 3 ; KOAH bulguları

BİSSİNOZİS- TANI

Klinik bulgular

+Akciğer radyolojik muayene ; Normal

Vardiya içinde ZVK 1.sn de

% 5-10 azalma ; Hafif% 10-20 = Orta>% 20 = Ağır.

BİSSİNOZİS- PrevelansEndenozya ; % 30Sudan ; % 37 (1987)Etyopya ; % 40Hindistan % 10-40

İngiltere; 1963-66; % 26.91970 % 17.41980 % 3.9

BİSSİNOZİS- KORUNMA

İşe uygun olmayanlar:

Astım- KOAH – Ciddi Akciğer Hastalığı Sekelleri

İşden ayrılması gerekenler

Vardiye içinde ZVK 1.sn 100 ml azalanlar

Koruyucu Önlemler;

Aspirasyon, taban islaklığı ,kapalı çalışma

- SESİNİZİ DUYURMAK İÇİN BAĞIRMAK ZORUNDA KALDIĞINIZ GÜRÜLTÜLÜ ORTAM,

- KULAĞINIZI RAHATSIZ EDEN SESLER,- KULAĞINIZI ÇINLATAN GÜRÜLTÜ İŞİTMENİZE ZARAR VEREBİLİR.

Kurşun işleri,Matbaa işleri,

Akü işleri,Galvaniz işleri,

Lehim işleri... gibi kurşun ve bileşiklerinin kullanıldığı işlerde

çalışıyorsanızKURŞUN ZEHİRLENMESİNE DİKKAT EDİN !!!

MADEN OCAĞI, TAŞ OCAĞI, TÜNEL YAPIMI,KUVARS OCAĞI VEYA DEĞİRMENİ,

RASPA VE KUMLAMA,SERAMİK VE ÇANAK-ÇÖMLEK İŞLERİ,

CAM SANAYİ, DÖKÜMHANE, ÇİMENTO SANAYİ,İNŞAAT SEKTÖRÜ gibi … İŞLERDE ÇALIŞANLAR.

(PAZARTESİ ATEŞİ HUMMASI)Pamuk Çırçır işinde veya

Tekstil fabrikasında YADA

keten, jüt ve kenevir ipliği ve halat işinde ÇALIŞIYORSAN

Hafta tatili dönüşü ilk iş günü öğleden sonra;

Göğsünde sıkışma, Nefes daralması,Şiddetli öksürük varsa,

Dinlenme ihtiyacı duyuyorsan

Nezle olmadığın halde burun akıyor sa,Burun içinde iyileşmeyen yara varsa,

Burun kanaması oluyorsa,-KROM VE NİKEL KAPLAMA İŞİ YAPIYORSAN

-KROM VE NİKEL ALAŞIMLI METALLERLE KAYNAK İŞİ YAPIYOR

VE KAYNAK DUMANINI SOLUYORSAN,-KROM VE NİKEL TUZLARI İLE ÇÖZELTİ

HAZIRLAMA İŞİ YAPIYORSANMESLEK HASTALIĞI OLABİLİR

İŞYERİ HEKİMİNE BAŞVUR.

NEFES DARALMASI, KRONİK BRONŞİT VEYA ASTIM, GÖZLERİNDE KIZARIKLIK,

BOGAZINDA YANMA VE ÖKSÜRÜK,EL VE YÜZ DERİSİNDE SARARMA,

DİŞLERDE SARARMA VE ÇÜRÜME VARSA,KAYNAK İŞİ YAPIYORSAN

MESLEK HASTALIĞI OLABİLİR

Kızarıklık VARSA,Kabarma ve su toplama VARSA

Deride dökülme VARSA

1- Cildinizin, kimyasal maddelere temas edip etmediğini düşünün,

2- İçleri astarsız lastik veya kauçuktan yapılmış eldiven, ayakkabı giyip giymediğinizi düşünün,3- Eliniz veya üzerinizdeki yağ, boya ve benzeri

kirleri temizlemede benzin yada başka kimyasal madde kullanıp kullanmadığını düşün,

EĞER DOĞRUYSA

ASBESTİN ÜRETİMİ KIRMA ÖĞÜTME PAKETLEME

TEKSTİL VE BALATA FABRİKALARIİNŞAAT VE ÇATI DÖŞEMELERDE

ASBEST İÇEREN YAPILARIN YIKILMASIFREN BALATA DEĞİŞİMİ

NEFES ALIRKEN ZORLANIYORSANIZ!ÖKSÜRÜK ŞİKAYETİNİZ ARTMIŞ İSE!

KİLO KAYBINIZ VARSA?

•İşyeri ortamında toza maruziyet öyküsü incelenirken çalışanın; ayrıntılı meslek öyküsü alınmalıdır •(En son yaptığı ve daha önce çalıştığı işler, çalıştığı bölümler, kullandığı ve çalıştığı ortamdaki maddeler, iş dışı uğraşları, alışkanlıkları sorgulanmalıdır.). ** PA Akciğer grafisinin (35x35cm.) değerlendirilmesi, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ile Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik hükümlerine göre yapılır. PA akciğer grafileri, A ve B okuyucu tarafından değerlendirilir. İlgili Tüzük ve Yönetmelik ile A ve B okuyucu listelerine www.isggm.gov.tradresinden ulaşılabilir. *** A ve B okuyucuları tarafından pnömokonyoz olgusu ya da şüphesi biçiminde kabul edilen ve işverene bildirilen işçiler, Meslek Hastalıkları tanısı koymakla yetkili Hastaneye sevk edilir. Hastane raporlarının bir örneği ilgili işyerine ve İSGÜM'e gönderilir.

Kromda burun septumlarının delinmesi

Kromda dermatolojik bulgular

Boya kazanına kobalt dökümü