Upload
vuonganh
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Węch (Olfactory System)
� Zmysł umożliwiający rozpoznawanie substancji chemicznych znajdujących się w substancji chemicznych znajdujących się w
otoczeniu
� 1 z najstarszych zmysłów
Znaczenie1. Ostrzeganie o niebezpiecznych substancjach w otoczeniu,
lokalizacja źródła
2. Dobór właściwych pokarmów (ich jakość i świeżość), udział
w procesie wydzielania śliny i soku żołądkowego pod w procesie wydzielania śliny i soku żołądkowego pod wpływem przyjemnych zapachów żywności,
3. Udział w percepcji wrażeń smakowych,
4. Uczucie komfortu psychicznego,
5. Źródło przeżyć i odczuć estetycznych, zachowań
emocjonalnych i seksualnych,
6. Samokontrola stanu higienicznego
7. Droga docierania istotnych informacji społecznych (rozpoznanie matki przez noworodka, dziecka, odruch ssania)
Seiberling KA., Conley DB., 2004
Traczyk WZ., Trzebski A., 2001.
Szlak
� Substancje chemiczne wiążą się z receptorami komórek kanałów nosowychreceptorami komórek kanałów nosowych
� � opuszka węchowa
� � węchomózgowie
� Brak pośrednictwa wzgórza
Różnice indywidualne
� wrażliwość na octan izoamylu (banany) posiada
tylko ok. 75% populacji w Europietylko ok. 75% populacji w Europie
� cykl mentruacyjny - synchronizacja
� ciąża
� trening � 2/3 ludzi było w stanie z zawiązanymi
oczami wytropić i przejść 10-metrową krętą
ścieżkę ułożoną z rozpylonego zapachu czekoladyścieżkę ułożoną z rozpylonego zapachu czekolady
Ilościowe zaburzenia węchuIlościowe zaburzenia węchuIlościowe zaburzenia węchuIlościowe zaburzenia węchu
� hiperosmia - nadwrażliwość węchowa,
� hiposmia – osłabienie węchu,� hiposmia – osłabienie węchu,
� anosmia – utrata węchu na grupy
zapachów, 2-3% populacji
Janczewski G., 2005
wikipedia
Jakościowe Jakościowe Jakościowe Jakościowe zaburzenia węchu:zaburzenia węchu:zaburzenia węchu:zaburzenia węchu:
� parosmia - odczuwanie nieprawdziwych zapachówzapachów
� kakosmia- nieprzyjemne złudzenia węchowe
� pseudoosmia - błędne odczuwanie
zapachu (złudzenia węchowe)
� fantosmia - halucynacje węchowe� fantosmia - halucynacje węchowe
� agnosmia - utrata zdolności rozpoznawania znajomych zapachów
Wiek
Spadek wrażliwości zmysłu
powonienia wraz z wiekiempowonienia wraz z wiekiem
Neuroscience 3rd edition, str. 341 (After
Murphy, 1986)
Płeć
Aktywacja różnych części podwzgórza u ♀ i u ♂ po
ekspozycji mieszanki zapachowej zawierającej
estrogeny
albo angrogeny
Neuroscience 3rd edition, str. 342 (From Savic et al., 2001.)
Zaburzenia węchu
� Choroba Alzheimera
� Choroba Parkinsona� Choroba Parkinsona
� Choroba Creutzfeldta-Jakoba
� Schizofrenia
� Depresja
� Zaburzenia jedzenia
� Cukrzyca� Cukrzyca
� Niewydolności kory nadnerczy
� Choroba Cushinga
� Niedoczynność tarczycy
� Akromegalia
Narząd lemieszowo-nosowy (VNO) u ludzi
� Feromony
� Badanie na grupie 482 pacjentów obojga płci w
wieku 18–79 lat
� VNO u 221 badanych (46,3%)
� Częściej u ♂
� Neuroscience: 8%
Rapiejko P., Zielnik-Jurkiewicz B., Jurkiewicz D., 2005
Bibliografia
1. Bałczewska E., Nowak A., Zaburzenia smakowe – dysgeusia . Borgis - Nowa
Stomatologia 1-2/2000, s. 3-8
2. Janczewski G.: Węch i jego zaburzenia. W: Janczewski G. (red): Otolaryngologia 2. Janczewski G.: Węch i jego zaburzenia. W: Janczewski G. (red): Otolaryngologia
praktyczna. Tom I, Via Medica, Gdańsk 2005: 225-232
2. Neuroscience 3rd edition
3. Rapiejko P., Zielnik-Jurkiewicz B., Jurkiewicz D.: Vomeronasal organ occurrence in
adult humans. Ann. Universit. Marie Curie-Skłodowskiej Sectio D Medicina, 2005,
60(Suppl.XVI,4) : 447-450.
4. Seiberling KA., Conley DB.: Aging and olfaction and taste function. Otolaryngol Clin N 4. Seiberling KA., Conley DB.: Aging and olfaction and taste function. Otolaryngol Clin N
Am. 2004,37:1209-1228
5. Traczyk WZ.: Czucie i percepcja. W: Traczyk WZ., TrzebskiA.(red): Fizjologia
człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL, Warszawa 2001.
6. http://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%99ch