DIGITALNA EKONOMIJA:

IZAZOVI I MOGUĆNOSTI

Prof. dr Jasna Soldić-Aleksić

jasnasol@ekof.bg.ac.rs

O ČEMU ĆEMO PRIČATI?

1. Generalni kontekst sagledavanja digitalne ekonomije

2. Digitalna ekonomija - prva i druga faza razvoja

3. Mesto Srbije: gde smo mi danas

4. Izazovi na tržištu radne snage Promene na tržištu radne snage i obrazovanja

1. Generalni kontekst sagledavanja digitalne ekonomije

2. Digitalna ekonomija

Digitalna ekonomija stvara ekonomsku revoluciju:

najduži period ekonomske ekspanzije u istoriji od

1995 - ......

I deo

do sredine prve dekade 21 veka (2005 - 2006)

II deo

poslednjih 10 godina

Na pragu smo nove ere: kognitivno računarstvo, Cognitive

preduzeće, kognitivno doba (pametni uređaji, automobili, zgrade, gradovi ... )

Evolucija Digitalne transformacije

Digital transformation, Creating new business models where digital meets physical,

IBM Global Business Services, Executive Report, IBM Institute for Business Value, 2011, pp2.

2. Digitalna ekonomija - početak

(Internet ekonomija, Nova ekonomija, Web ekonomija)

Sinonimi: Internet ekonomija, Nova ekonomija, Web ekonomija (D. Tapscot, “Digitalna ekonomija”, 1997.g.)

Digitalna ekonomija: ekonomija zasnovana na digitalnim

tehnologijama , uključujući digitalne komunikacione mreže (Internet, intranetove, privatne mreže sa dodatnom vrednošću Value Added Network –VAN, privatne mreže Virtual Private Network - VPN), računare, softver i druge povezane inf. tehnologije.

Reč je o konvergenciji računarske tehnologije i telekomunikacija posredstvom Interneta

Digitalno umrežavanje i komunikacione infrastrukture pružaju

globalnu platformu na kojoj ljudi i organizacije uzajamno deluju,

komuniciraju, sarađuju i traže informacije.

2. Digitalna ekonomija - Opšti tehnološki trendovi:

ICT je glavni katalizator fundamentalnih promena u strukturi i poslovanju organizacija.

I faza razvoja digitalne ekonomije

Sve povoljniji odnos performanse/troškovi računara u poređenju sa manuelnim radom -

poboljšanje za faktor veći od 100;

Kapacitet memorije računara dramatično raste;

Sve niža cena računarskih sistema;

Dominiraju grafičkih i drugih korisnički orijentisanih interfejsa;

Korišćenje multimedija i virtuelne realnosti znatno je poraslo;

Uloga inteligentnih sistema (NN, ekspertni sistemi) raste;

Primena inteligentnih agenata čini računare “pametnim”,

2. Digitalna ekonomija - Opšti tehnološki trendovi:

I faza razvoja digitalne ekonomije

Računari su sve kompaktniji i “portabilniji”;

Pojava Self-healing računara, (IBM – računar eLiza u National Center for Atmosphere Research: veoma moćan računar -2 triliona operacija u sekundi);

Objektno orijentisano programiranje i menadžment dokumenata se široko koristi;

Upotreba softvera “uključi i koristi” (plug and play);

Tendencija za korišćenje otvorene arhitekture (korišćenje Web usluga);

II faza razvoja digitalne ekonomije –

Opšti tehnološki trendovi:

Mobilno računarstvo i M-poslovanjeMoguća primena:

Maloprodaja

Prodaja na veliko/distribucija

Terenske usluge/prodaja

Fabrike/proizvodnja

Zdravstvo

Bankarstvo/finansije

Application Economy

L-poslovanje (Location based Economy)

Osnovu L tehnologija čine:

GPS (Global Positioning System)

GIS (Geographical Information System)

II faza razvoja digitalne ekonomije –

Opšti tehnološki trendovi:

Cloud computing – računarstvo u oblacima

Web 2.0 i tehnologije društvenih mreža

Inteligentni softverski agenti, koji “lutaju” kroz baze podataka i mreže izvršavajući vremenski zahtevne poslove za svoje poslodavce

Quantum computing, nanotehnologija (superbrzi molekularni računari);

Sveprisutno računarstvo (Pervasive computing)

široka primena ugrađenih računara - embedded computation

Kompjuterizacija u kući koja je integrisana sa telefonom, televizijom i drugim elektronskim uslugama u kreiranju pametnih aparata (smart appliances).

Pametne zgrade, automobili, gradovi….

II faza razvoja digitalne ekonomije –

Opšti tehnološki trendovi:

Dva nova koncepta:

Internet of Things (IoT) i Internet of Everythings (IoE) Uvođenje Internet protokola IPv6, dozvoljava da se poveže trilion triliona

(1038) uređaja

„Big data“ i data-driven decision making –

donošenje odluka na bazi ogromne količine podataka

90% svih podataka koji su generisani kroz celu istoriju čovečanstva generisano

je u poslednje 2 godine,

Količina podataka koja se generiše u toku godine raste po stopi od 40%.

II faza razvoja digitalne ekonomije –

Opšti tehnološki trendovi:

PODACI

Podaci se pojavljuju u različitim oblicima, formatima, stižu

različitom brzinom:

Struktuirani versus nestruktuirani podaci;

On-premises versus in the cloud — predviđanje da će do

2020. godine više od 1/3 podataka prolaziti kroz „Cloud“;

Podaci u mestu (at rest) versus podaci u pokretu (in motion) — sve više se generišu podaci u kretanju (podaci koji

potiču od senzora, mobilnih uređaja, transakcije, raznih mašina

itd.).

Podaci –

složen ekosistem podataka

Poslovni modeli prve faze digitalne ekonomije

Odredi svoju cenu (Name-your-own-price) Pionir: Priceline.comOmogućava firmama i individualcima da „navedu svoju ličnu cenu“ koju su voljni da plate za konkretan proizvod ili uslugu. Glavna oblast delovanja je turizam - putovanja i hotelski smeštaj.

E-ponude (E-tendering) – E-aukcije Aukcija unapred Dell Computer (dellauction.com)

Aukcija unazad pionir General Electric Corp.

Udruženi marketing

(Affiliate Marketing) –baneri-elektronski bilbord

Grupna kupovina

(Group Purchasing)

Unakrsna prodaja zasnovana na Web-u – primer, Amazon

E-pijaca i berza (E-marketplace and exchanges) –primer eBay (svetski lider u javnoj prodaji )

Počeo sa modelom C2C (delom uključuje i mali biznis), danas B2B i B2C modeli

Osnovu infrastrukture digitalnih organizacija čini povezivanje u mreže.

Primer: Digitalno umreženo preduzeće

Digitalna ekonomija

Promena linearnog lanca snabdevanja hub-om

Hub – “razvodna kutija” – Web site

(često portal) koja ubrzava

komunikaciju i koordinaciju između

poslovnih patnera

Osnovna platforma digitalne transformacije

Šta je digitalna transformacija?

Pod digitalnom transformacijom (Digital Transformation – DX) podrazumeva

se transformisanje proizvoda i usluga, poslovnih procesa i veza sa

potrošačima, patnerima i zaposlenim uz primenu digitalnih tehnologija,

od kojih su posebno važna 4 stuba:

1. cloud computing,

2. mobilno računarstvo

3. društvene mreže

4. Big data tehnologije i poslovna analitika.

Dve trećine Global 2000 preduzeća je postavilo digital

transformation (DX) u centar svoje korporativne strategije.

DIGITALNA TRANSFORMACIJA

Suština digitalne transformacije za svaku firmu je

približavanje svojim korisnicima.

Stvaranje bliske veze sa klijentima, korisnicima je ključni pokretač za digitalnu

transformaciju.

Danas nije dovoljno imati atraktivan sajt i podršku korisnicima, već je neophodno

omogućiti stalnu 24/7 komunikaciju sa kupcima, različitim kanalima, i brinuti o njihovom

zadovoljstvu.

Nova ekonomija mora da pruži nove poslovne modele,

Saradnju sa potrošačima na više nivoa (multi-chanell comunication and

cooperation) i cross-channel integration

Insights from analytics

Networked workforce

U centru digitalizacije su PODACI.

DIGITALNA TRANSFORMACIJA

Podaci i analitika omogućavaju „radikalnu personalizaciju“.

Bitna odrednica je PERSONALIZACIJA.

Gde? U marketingu, ciljane – personalizovane reklame

U industriji

U maloprodaji

U finansijskoj oblasti

U mnogim uslužnim delatnostima (turizam, zabava, mediji .... )

U medicini

U OBRAZOVANJU.

Novi poslovni modeli

Šta je Digital disruptions?

Startup kompanije, Digital disrupters kao što su:

Amazon u maloprodaji,

Uber u taksi službama,

Airbnb u hotelijerstvu,

Zoopla i Rightmove u prometu nekretnina, ....

već su „protresli“ čitave industrijske grane i tržišta, tako da danas nijedna

kompanija ne može da posmatra svoju konkurenciju kao statično stanje, niti da

smatra da je njen poslovni model završen i da se neće uskoro menjati.

Brišu se granice između pojedinih industrija

Mnogi poslodavci (maloprodaja, finansijska industrija, uslužne delatnosti ...)

nervozno gledaju na kompanije kao što su U.K.'s Atom Bank (app-only

banking), Google, Facebook, and Apple (smatra se da ulazi na tržište

automobila). Apple i Alibaba uvode finansijske proizvode i usluge.

Primer Amazon .......

Ekonomski i tehnološki darvinizam:

Kako je Darvin rekao:

„ne preživljavaju najpametniji i najsposobniji, već oni koji imaju

najveću moć adaptacije, tj. prilagođavanja na nove uslove“.

Dok su pre 30 godina tehnološke promene u razvijenim zemljama se prenosile u manje

razvijene zemlje za 10-tak godina, pre nekoliko godina za 5 godina, danas se tehnološki

trendovi moraju veoma brzo preslikati na domaćem terenu.

Tako da će agilnost organizacija u prilagođavanju promenama biti od izuzetnog značaja.

Jedina konstanta u budućnosti je PROMENA.

Stručnjaci IBM-a pitaju da li smo spremni za kognitivno doba? Od pametnih zgrada i

gradova, do povezanih sistema u gradovima koristeći IoT tehnologije i kognitivni

računarstvo.

Nova era -

Kognitivno doba (Cognitive enterprise)

Već se nazire nova era posle digitalnog preduzeća - Cognitive

Enterprise,

Novi mega-trendovi i tehnologije :

Internet of Things (IoT),

Robotika,

Veštačka inteligencija (AI),

3D printing,

Hyperconnectivity,

Kognitivni sistemi (cognitive systems),

Cloud-stored data,

Real-time analytics/decision making.

Veliki digitalni „remetitelj“ budućnosti –

veštačka inteligencija AI

Razne varijante AI i MI koje postoje kod velikih IT kompanija:

SAP-ova platforma za IoT je Leonardo

Saleforse / Einstein

IBM – Watson

Oracle - Adaptive Intelligent Apps – cloud based aplikacije sa mašinskim učenjem, koje

mogu da uče iz kontakta sa korisnicima i da se prilagođavaju personalizovanim potrebama

korisnika.

Microsoft Azure, Cortana

Amazon Alexa / voice assistent

Apple Siri - Intelligent personal Assistent for Apple uredjaje

The Consumerization of IT - Leading Edge Forum (LEF) April 2004. nagovestili početak nove

- druge faze razvoja digitalne ekonomije

Consumerization of MI (Machine Intelligence) i AI (Artificial Intelligence)

Pokretač konzumerizacije AI i MI Machine Intelligence jeste fenomen Big Data.

3. Pozicija Srbije – mogućnosti i spremnost primene

ICT tehnologija

Networked Readiness Index (NRI) by World Economic Forum

NRI indeks je sintetički pokazatelj spremnosti jedne zemlje da razvija i koristi ICT

u svim oblastima života.

Na globalnom nivou poznati su sledeći indikatori razvoja i primene ICT:

The Networked Readiness Index (NRI) razvio World Economic Forum,

The ICT Development Index (IDI) predložen od strane UN ITU International

Telecommunication Union of United Nations

Digitization Index predložila međunarodna konsalting grupa Booz &

Company.

The Global Information Technology Report (World Economic Forum) 2014, 2015 i 2016

predstavlja NRI profil 148 zemalja koje čine preko 98% globalnog GDP-a.

Kompozicija NRI indeksa

Globalni NRI indeks se računa na osnovu

4 podindeksa

PODINDEKS OKRUŽENJA

1 stub: Političko i regulatorno okruženje 2 stub: Poslovno i inovaciono okruženje

1.01 Efektivnost pravno-regulatornih tela* 2.01 Raspoloživost novih tehnologija*

1.02 Zakoni koji se odnose na IKTe* 2.02 Raspoloživost zajedničkog kapitala *

1.03 Nezavisnot pravosuđa* 2.03 Poreska stopa, % profita

1.04 Efektivnost pravnog sistema u rešavanju konflikata* 2.04 Broj dana da se počne sa biznisom

1.05 Efikasnost pravnog sistema u sprovođenju zakona* 2.05 Broj procedura da se počne sa biznisom

1.06 Zaštita intelektualne svojine 2.06 Intenzitet lokalne konkurencije*

1.07 Stopa softverske piraterije, % instaliranog softvera 2.07 Stopa upisa na tercijalni nivo obrazovanja, %

1.08 Broj procedura za realizaciju ugovora 2.08 Kvalitet škola za menadžment*

1.09 Broj neophodnih dana za realizaciju ugovora 2.09 Nabavka proizvoda nove tehnologije od strane

vlade*

PODINDEKS SPREMNOSTI ZA PRIMENU IKTa

3 stub: Infrastruktura 4.02 Tarifa fiksnog širokopojasnog interneta, PPP

$/mesec

3.01 Proizvodnja struje, kWh/per capita 4.03 Indeks konkuretnosti sektora interneta i

telefonije, 0–2 (najbolji)

3.02 Pokriće mobilnom telefonijom, % stanovnika 5 stub: Veštine

3.03 Međunarodni širokopojasni internet, kb/s po koris. 5.01 Kvalitet obrazovnog sistema*

3.04 Internet serveri na milion stanovnika 5.02 Kvalitet obrazovanja matematike i prirodnih

nauka*

4 stub: Dostupnost IKTa 5.03 Stopa upisa u srednje obrazovanje, %

4.01 Tarifa mobilne telefonije, PPP $/min 5.04 Stopa pismenosti odraslih, %

PODINDEKS KORIŠĆENJA IKTa

6 stub: Korišćenje IKT od strane pojedinaca 7.02 Kapacitet za inovacije*

6.01 Pretplate za mobilne telefone na 100 stanovnika 7.03 PCT patent aplikacije na mil. stanovnika

6.02 Procenat pojedinaca koji koriste internet 7.04 Korišćenje interneta za B2B aplikacije*

6.03 Procenat domaćinstava koja poseduju računar 7.05 Korišćenje interneta za B2C aplikacije *

6.04 Domaćinstva sa internet priključkom, % 7.06 Nivo obuke zaposlenih*

6.05 Pretplate na širokopojasni pristup internetu na 100

stanovnika

8 stub: Korišćenje IKTa od strane vlade

6.06 Pretplate na mobilni širokopojasni pristup internetu

na 100 stanovnika

8.01 Važnost IKT za vladinu viziju budućnosti *

6.07 Korišćenje virtuelnih društvenih mreža 8.02 Indeks vladinih online usluga, 0–1

7 stub: Poslovna primena IKTa 8.03 Uspeh vlade u promociji IKTa*

7.01 Mogućnosti primene IKT na nivou firmi*

PODINDEKS UTICAJA IKTa

9 stub: Ekonomski uticaj IKTa 10 stub: Društveni uticaj IKTa

9.01 Uticaj IKTa na nove proizvode i usluge * 10.01 Uticaj IKTa na pristup osnovnim uslugama vlade*

9.02 PCT IKT patent applikacije na milion stanovnika 10.02 Pristup internetu u školama*

9.03 Uticaj IKTa na nove organizacione modele* 10.03 Korišćenje IKT i efikasnost vlade*

9.04 Zaposleni u poslovima zasnovanim na znanju, %

radne snage

10.04 Indeks zastupljenosti e-usluga, 0–1

Mapa vrednosti NRI indeksa po zemljama sveta

Rang lista zemalja prema vrednosti NRI indeksa – 2014.g.

NRI indeks u 2015.g.

NRI indeks u 2016.g.

NRI -Pozicija Srbije 2016.g. Rang Srbije (148 zemalja)

Networked Readiness Index 2016...............................Pozicija ..75 ...... Vrednost indeksa 4.0 (na skali 1–7)

Networked Readiness Index 2015...............................Pozicija ..77 ...... Vrednost indeksa 4.0 (na skali 1–7)

Networked Readiness Index 2014 ...............................Pozicija ..80 ...... Vrednost indeksa 3.9 (na skali 1–7)

Networked Readiness Index 2013 (144 zemalja) ......Pozicija ..87 ..... Vrednost indeksa 3.7.

Pozicija Vrednost

A. Environment subindex ......................................................... 103 ............3.7

1st pillar: Political and regulatory environment ................ 110 ............3.3

2nd pillar: Business and innovation environment ...............82 ...........4.1

B. Readiness subindex .................................................................. 48 ............5.2

3rd pillar: Infrastructure and digital content .......................45 ............4.9

4th pillar: Affordability .......................................................... 56 ...... ......5.6

5th pillar: Skills ....................................................................... 61 .............5.2

C. Usage subindex .........................................................................79 .............3.7

6th pillar: Individual usage ....................................................54 .............4.9

7th pillar: Business usage ....................................................125 .............3.1

8th pillar: Government usage ............................................ 106 ............3.3

D. Impact subindex .................................................................... 89 .............3.4

9th pillar: Economic impacts .............................................. 79 ............3.1

10th pillar: Social impacts ..................................................... 93 ............3.6

The Kohonen SOM map of Serbia and the EU member states

FinlandNetherlands

Denmark Belgium France HungarySlovenia

Ireland

Sweden PortugalAustrua Lithuania

Cyprus

EstoniaCzech Republic

Croatia SerbiaLatvia

GermanyUK

Slovak RepublicRomania

Italy

LuxembourgMalta Spain

Poland GreeceBulgaria

Jasna Soldić-Aleksić*

Rade Stankić**A COMPARATIVE ANALYSIS OF SERBIA AND THE EU MEMBER STATES IN THE CONTEXT OF NETWORKED READINESS INDEX VALUES***

* Faculty of Economics, University of Belgrade, Serbia, e-mail: jasnasol@ekof.bg.ac.rs

** Faculty of Economics, University of Belgrade, Serbia, e-mail: rstankic@ekof.bg.ac.rs

ICT Development Index 2016

http://www.itu.int/net4/ITU-D/idi/2016/

Srbija na 51 mesto od 175 zemalja

Srbija je na 33 mestu od 40 Evropskih zemalja

Otvoreni podaci

U svetu inicijativa Otvorenih podataka je prisutna u poslednjih 10 godina.

Evropska unija je 2003 godine donela Direktivu o ponovnoj upotrebi

informacija javnog sektora (Directive 2003/98/EC), koja je unapređena 2013.

godine (Directive 2013/37/EU).

Prvi portal otvorenih podataka uspostavile su SAD 2009. godine

Mnogi gradovi su prihvatili inicijativu otvorenih podataka

Evropska unija uspostavila je Portal otvorenih podataka 2015. godine.

Otvoreni podaci

Šta su otvoreni podaci? Otvoreni podaci su podaci koji su slobodno dostupni, pristupačni, mašinski čitljivi i dostupni u

otvorenim formatima.

Zašto institucije otvaraju podatke?

Otvaranjem svojih podataka institucije obezbeđuju viši nivo javnosti rada, ali i pružaju

građanima i privredi nove mogućnosti u smislu da od podataka stvore novu ekonomsku

vrednost – kao što je nova aplikacija, mapa, vizualizacija, poslovni model, projekat, itd.

Na ovaj način država podstiče razvoj kreativnog biznisa i ekonomije znanja.

Takođe, dobija i povratne informacije koje mogu da se iskoriste za unapređenje kvaliteta

podataka, bolje razumevanje potreba korisnika, kvalitetnije sprovođenje javnih interesa i

politike.

https://data.gov.rs/sr/discover/

Značaj otvorenih podataka

Sa društvenog aspekta:

transparentnost, pojačana odgovornost institucija

Sa ekonomskog aspekta:

potencijal za stvaranje nove ekonomske vrednosti (veća efikasnost,

efektivnost postojećih procesa .... )

Kreiranje novih proizvoda, usluga i tržišta,

Benchmarking

Kreiranje vrednosti za individualne potrošače i građane

Open data analytics kreira nove vrednosti.

Ekonomski značaj otvorenih podataka

Neke ocene:

Procene Evropske komisije da će otvaranje podataka stvoriti tržište vredno

40 milijardi evra godišnje,

a da će ukupna vrednost koju će ovo tržište doneti privredi EU dostići 200

milijardi evra.

Ukupna vrednost ove aktivnosti u Ujedinjenom Kraljevstvu procenjena je na 90

milijardi funti, a industrija otvorenih podataka zapošljava oko pola miliona ljudi.

Procena Svetske banke da ova inicijativa može doprineti smanjenju digitalnog jaza

između najrazvijenih zemalja i slabo razvijenih zemalja.

Podaci - resurs sa najvećim potencijalom koji je ujedno i najmanje iskorišćen.

Zato se na međunarodnom nivou o otvorenim podacima govori kao o novoj

nafti.

Otvoreni podaci mogu da doprinesu kreiranju ekonomske vrednosti u iznosu $3000 – 5000

milijardi u sedam sektora:

Izvor: Open data: Unlocking innovation and performance with liquid information

By James Manyika, Michael Chui, Diana Farrell, Steve Van Kuiken, Peter Groves, and Elizabeth Almasi Doshi

Report - McKinsey Global Institute - October 2013, pp. 9.

Izvor: Open data: Unlocking innovation and performance with liquid information

By James Manyika, Michael Chui, Diana Farrell, Steve Van Kuiken, Peter Groves, and Elizabeth Almasi Doshi

Report - McKinsey Global Institute - October 2013, pp. 18.

Portal otvorenih podataka u Srbiji

https://data.gov.rs/sr/discover/

Portal otvorenih podataka u Srbiji

Srbija broji oko 300 organa državne uprave i lokalne samouprave koji imaju ogromne setove

podatka.

Podatke na portalu do sada je objavilo osam državnih organa –

Ministarstvo unutrašnjih poslova,

Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja,

Ministarstvo rudarstva i energetike,

Uprava za javne nabavke,

Agencija za lekove i medicinska sredstva,

Agencija za zaštitu životne sredine,

Republički geodetski zavod i

Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti.

Osim pretraživanja i preuzimanja, korisnici na portalu mogu da diskutuju o podacima

ovih državnih institucija i prate njihove aktivnosti. Omogućeno im je i da predstavlјaju

primere ponovne upotrebe –mobilne ili veb-aplikacijama, vizuelizacijama, mapama.

Otvoreni podaci

Položaj država u oblasti otvorenih podataka može se pratiti preko posebnih metrika,

kao što su:

Global Open Data Index , Open Data Barometer.

Global Open data indexhttps://index.okfn.org/

Open Data Barometer

http://opendatabarometer.org/4thedition/compare/?_year=2016&indicator=O

DB&open=SRB

Global Open data index

https://index.okfn.org/

Položaj Srbije 41 mesto od ukupno 94 zemalja

Koji indikatori se koriste: Budžet (Government Budget) ,

Podaci državne statističke službe (National Statistics) ,

Javne nabavke (Procurement),

Nacionalni zakoni (National Laws ),

Administrativne granice (Administrative Boundaries),

Pravna akta (Draft Legislation),

Kvalitet vazduha (Air quality),

Nacionalne mape (National Maps),

Vremenska prognoza (Weather Forecast ),

Registar firmi (Company Register) ,

Rezultati izbora (Election Results)

Lokacije (Locations) ,

Kvalitet voda (Water Quality ),

Potrošnja vlade (Government Spending) ,

Vlasništvo zemlje (Land Ownership) .

4. ICT i radna snaga –

promene na tržištu radne snage

Uticaj tehnologije na prirodu radne snage - staro pitanje

Uvek je bio značajan uticaj IT na tržište radne snage

(odgovor u oblasti Ekonomija ICT)

Generalna procena u okviru The Future of Jobs, Employment, Skills

and Workforce Strategy for the Fourth Industrial Revolution,

jeste

da 65% dece koja danas upisuju osnovnu školu će raditi poslove

koji danas ne postoje1.

1. Izvor: WEF, Global Challenge Insight Report, The Future of Jobs, Employment, Skills and Workforce

Strategy for the Fourth Industrial Revolution, January 2016, (pp.3).

Pokretači promena

POTREBA ZA RADNIM VEŠTINAMA

Cognitive abilities (such as creativity and mathematical reasoning)

Content skills (which include ICT literacy and active learning )

Process skills (such as active listening and critical thinking)

Social skills—such as persuasion, emotional intelligence and teaching others

4. ICT i radna snaga –

promene na tržištu radne snage

Brze promene u kurikulumima, npr. prema jednoj proceni na tehničkim fakultetima do 50%

znanja na pojedinim predmetima postane zastarelo u toku četvorogodišnjeg studiranja,

Vitalna veština postaje RAD SA PODACIMA: skladištenje, čuvanje, obrada, vizualizacija

podataka (dashboards – grafičke veštine, KPI poznavanje)

Velika očekivanja od STEM (Science, Technology, Engineering and Math) disciplina,

Nova zanimanja kao što je data scientist poslovna analitika ,

Procena u SAD da postoji potreba za nekoliko stotina hiljada ovih stručnjaka

ali i business translator onaj ko poznaje business, ali i ICT i ima organizacione veštine,

Procena je da će u narednoj dekadi samo u SAD nedostajati 2 - 4 miliona business translatora.

Značajni delovi posla mogu biti automatizovani

Uloga AI

McKinsey Global Institute, December 2016

4. ICT i radna snaga –

promene na tržištu radne snage

Preporuka u obrazovanju:

Povezivanje novih pojmova. Povezivanje fragmentiranog znanja.

Povezivanje prirodnih i društvenih disciplina.

Da učenici odnosno studenti znaju šta je:

Outsourcing, Crowdsorcing (npr. Wikipedia)

Sharing economy

App economy

Data-driven decision making and society,

Cloud computing ...

Hvala na pažnji!