Upload
hogeschool-has-den-bosch
View
233
Download
4
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Jaarboek hogeschool HAS Den Bosch met nominaties HAS Awards 2011
Citation preview
1
Jaarboek 2011nominaties HAS Awards
2 3
Jaren rijgen zich snel aaneen. Zeker in een onderwijsorganisatie waar kalenderjaren en ‘studiejaren’ als het ware over elkaar heen tuimelen. Met alle activiteiten, de sterke groei van het aantal studenten, onderwijsvernieuwing, veel activiteiten met bedrijven en collega-instellingen, de start van nieuwe lectoraten, discussies op nationaal niveau over de kwaliteit van het onderwijs – HAS Den Bosch heeft vier positieve visitaties gehad – en noodzakelijke aansluiting tussen bedrijfsleven en onderwijs. Het bruist in ‘s-Hertogenbosch en daar zijn we blij mee en ook best een beetje trots op.
We zijn trots op wat ‘onze’ studenten en ‘onze’ bedrijven allemaal presteren. Waardering naar studenten en bedrijven dat ons daarin een rol wordt gegund. Die trots willen we in dit jaarboek laten zien. En die trots uiten we dit jaar ook door het voor het eerst uitreiken van de HAS Awards. Zij symboliseren de interactie die tussen studenten en bedrijven plaatsvindt vanuit de opleidingen van HAS Den Bosch. In dit boek vindt u de inspirerende verhalen van de genomineerden.
Topteams Agrofood en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen hebben de interactie tussen studenten en bedrijven tot speer-punt verheven in de zogenaamde Human Capital Agenda’s. Een speerpunt dat we van harte onderschrijven. We laten als instelling zien dat het kan, maar dat laten zien is er wat ons betreft vooral op gericht om elkaar uit te dagen dat het ook nog beter kan. Beter door meer bedrijven te betrekken bij wat we doen, beter door studenten tijdens hun studie nog meer in aanraking te laten komen met de beroepspraktijk. En ook beter door samen met het bedrijfsleven te werken aan een sterk imago van onze sector.
Als we dat doen, gaat het nog meer bruisen. Voorbeelden zijn er al: twee nieuwe opleidingen International Food and Agribusiness en Geo Media & Design. Tot stand gekomen vanuit een sterke behoefte bij onze medewerkers onder meer omdat ze die behoefte constateerden bij het bedrijfsleven en in sterke interactie met het bedrijfsleven ontwikkeld. De Biobased Product Ontwikkelingscoöperatie: ondernemers en HAS Den Bosch samen aan zet om concreet producten te ontwikkelen. In 2013 een nieuwe vestiging in Venlo: in Limburg begrijpen ze dat je een bruisend en kloppend hart nodig hebt om duurzame innovatie vorm te geven.
Daarbij past een waarderend woord voor onze overheden. Op lokaal, provinciaal en nationaal niveau is het besef duidelijk aanwezig dat op deze manier ontwikkelingen kunnen worden verankerd in economie en maatschappij. Een besef dat zich doorvertaalt in commitment, een commitment dat zich doorvertaalt in concrete steun. Of we dat dan gouden drie-hoek of triple helix noemen, het gaat er om dat ieder in zijn eigen rol zijn verantwoordelijkheid neemt en in actie komt.
Op die manier onderwijsondernemen doen we graag. We kunnen dat doen omdat we financieel solide zijn: er is ruimte om te ondernemen. Ruimte die we meer en meer willen geven aan onze medewerkers. Dat kan ook, onze medewerkers nemen hun verantwoordelijkheid en gebruiken die om te onderwijsondernemen. Want goed ondernemen betekent dat je de gegeven ruimte dubbel en dwars terugverdient . Daar past veel waardering, daar zijn we trots op. In de kern blijft dat waar het om gaat: de goede mensen op de goede plaats.
Wij hebben genoten van 2011 en we bladeren met behulp van dit jaarboek graag nog even terug. We wensen u dezelfde genietmomenten toe.
College van Bestuur Hogeschool HAS Den Bosch,
Dick PouwelsFrederike PraasterinkJan Denissen
Voorwoord
2
4 5
“Ik heb een brede blik en verweef graag allerlei zaken met elkaar”
1. ILSE VAn RIJSInGEn OPLEIDInG STAD En STREEkOnTWIkkELInG
categorie JOnG TALEnT
Ilse van Rijsingen focust zich op zowel de stad als het platteland
categorie JOnG TALEnT
1. ILSE VAn RIJSInGEn OPLEIDInG STAD En STREEkOnTWIkkELInG
2. LUITE SnIJDER OPLEIDInG FOOD DESIGn & InnOVATIOn
3. AnnE VAn GISBERGEn OPLEIDInG TOEGEPASTE BIOLOGIE
categorie PRAkTIJkOnDERWIJS
1. WATERSCHAP AA En MAAS BETROkkEn BIJ PRAkTIJkOnDERWIJS OPLEIDInGEn MILIEUkUnDE En TOEGEPASTE BIOLOGIE
2. BTL ADVIES BETROkkEn BIJ PRAkTIJkOnDERWIJS OPLEIDInGEn TUIn- En LAnDSCHAPS- MAnAGEMEnT LAnDSCAPE DESIGn En TOEGEPASTE BIOLOGIE
3. MAREL STORk POULTRy PROCESSInG BETROkkEn BIJ PRAkTIJkOnDERWIJS OPLEIDInG VOEDInGSMIDDELEnTECHnOLOGIE
categorie BEDRIJFSOPDRACHT
1. FOqUS PLAnET VAn FRIESLAnDCAMPInA AFSTUDEEROPDRACHT OPLEIDInGEn BEDRIJFSkUnDE En AGRIBUSInESS En DIER- En VEEHOUDERIJ
2. DUURZAAMHEIDSPROJECT GROEnISLEVEn.nL AFSTUDEEROPDRACHT OPLEIDInGEn TUInBOUW En AkkERBOUW En TUIn- En LAnDSCHAPSMAnAGEMEnT
3. DE kEnnISMAkER VARkEnSHOUDERIJ VAn VIC STERkSEL, AFSTUDEEROPDRACHT OPLEIDInG DIER- En VEEHOUDERIJ
Hogeschool HAS Den Bosch reikt over 2011 voor de eerste keer de HAS Awards uit in drie categorieën: Jong Ta-lent, Praktijkonderwijs en Bedrijfsopdracht. Studenten zijn de professionals van morgen. Bij hen ligt de toekomst. In de categorie Jong Talent drie studenten die eruit springen wat betreft visie, eigen stijl en innovatiezin. Zij we-ten van aanpakken en hebben een ongekende passie voor hun vak. Aansluiting tussen onderwijs en beroepsprak-tijk staat bij ons voorop. Daarom is er in de onderwijsprogramma’s naast theorie veel ruimte voor praktijkonder-wijs. In de categorie Praktijkonderwijs drie bedrijven waar wij al een lange tijd en zeer intensief mee samenwerken. Bedrijfsopdrachten zijn opdrachten van het bedrijfsleven waar studenten op afstuderen. In de categorie Bedrijfsop-dracht drie toonaangevende bedrijfsopdrachten waar innovatie en duurzaamheid voorop staan. In dit jaarboek kunt u de verhalen lezen van de genomineerden. Wij maakten ook filmpjes van hen, deze kunt u binnenkort terugkijken in de digitale versie van ons jaarboek: www.jaarverslag.hasdenbosch.nl
6 7
Docenten Susan van Dijk en irma van den tillaart over ilse: “Als docenten hebben we Ilse leren kennen als een getalenteerde en gedreven Stad en streekontwik-kelaar, met zicht op de grote lijn in actuele vraagstukken zonder daarbij de details over het hoofd te zien. Ze heeft visie en brengt deze enthousiast onder woorden. Het afgelopen jaar is ze een topambas-sadeur voor onze studie geweest.”
Ilse van Rijsingen houdt wel van een wedstrijdje:
de studente Stad en streekontwikkeling deed
recentelijk mee aan zowel de prijsvraag Jong
nATUURtalent als de Battle of the Cheetahs. Stad
en streekontwikkeling vindt ze vooral leuk omdat
het zo’n brede studie is. “Er zitten facetten in van
zowel natuur, als landbouw, leefbaarheid, recreatie
en dat alles ook nog op het gebied van communi-
catie en beleid. Allemaal richtingen waar ik eigenlijk
geen keuze tussen kon maken.”
kort daarna werd ze door HAS Den
Bosch gevraagd om met een team
bestaande uit studenten en medewer-
kers van verschillende HAS-opleidingen
mee te doen aan de Battle of the
Cheetahs. De Battle of the Cheetahs
is een initiatief van het nCDO, een
organisatie die duurzame ontwikke-
lingen en met name ontwikkelings-
samenwerking stimuleert. De Battle
was een ideeëngenerator voor nieuwe
oplossingen op het gebied van voed-
sel. Vijf teams van young professionals
streden om een prijs van 25.000 euro
waarmee ze hun idee zouden kunnen
uitvoeren.
Het team van HAS Den Bosch bedacht
een hightech idee om met city farming
te kunnen bijdragen aan het wereld-
voedselprobleem: ze wilden klimaat-
kamers integreren in een stedelijke
omgeving. Het team mocht hun plan
presenteren aan koningin Beatrix en
na een spannende finale werden ze
tweede. “Ik vond het een erg leuke
ervaring. normaal werk je op HAS
Den Bosch vooral binnen je eigen
opleiding en vakgebied. nu vond er
kruisbestuiving plaats tussen de ver-
schillende opleidingen en je merkt
dat ieder vakgebied door z’n eigen
bril kijkt en je samen tot heel andere
inzichten kunt komen.”
Meedoen aan de prijsvraag Jong nATUURtalent gezocht van pro-
grammabureau natura 2000 deed ze niet per se voor school,
maar het sluit wel mooi bij haar opleiding aan. “Ik heb meegedaan
met de prijsvraag omdat ik mijn ideeën voor de toekomst van
natuur eens wilde uitdenken en op papier zetten”, vertelt Ilse. “Mijn
visie komt voort uit het denken vanuit plattelandsontwikkeling:
door de verschillende functies van het platteland te verbinden is
het mogelijk om zowel maatschappelijk als financieel draagvlak te
creëren. Ik zie het landschap graag als geheel, waarin de functies
ontspanning, beleving, biodiversiteit, gezond voedsel en veiligheid
verweven zijn.” Ilse haalde met haar visie een mooie derde plaats.
6 7
8 9
HAS Den Bosch is een van de vijf instellingen in nederland voor hoger onderwijs op de gebieden agro, food en na-tuurlijke omgeving. Onze instelling neemt op deze gebie-den een vooraanstaande en gespecialiseerde positie in.
Met ruim 300 medewerkers en bijna 2.100 studenten wordt voortdurend gebouwd aan goed onderwijs en toegepast onderzoek. Mensen met ambitie en kennis zijn daarvoor de bouwstenen.
In 2011 is HAS Den Bosch is als instelling gegroeid met ruim 8%.
facts &figures
Luite Snijder stort zich op koffie, koffie en nog eens koffie
“Mijn ware kracht ligt in het bedenken van nieuwe drankconcepten”
2. LUITE SnIJDER OPLEIDInG FOOD DESIGn & InnOVATIOn
categorie JOnG TALEnTOnze missie: HAS Den Bosch vanuit een marktgerichte, on-dernemende oriëntatie positioneren als hét opleidings- en expertisecentrum in Zuid-nederland voor de sectoren voe-ding, land- en tuinbouw, ruimte en groen, natuur en milieu, en de agribusiness.
Onze ambities richting 2018: • we zijn onszelf gebleven• een topinstituut in de green economy & society • een zelfstandige hogeschool • ondernemend, actief en innovatief • groeiend en vernieuwend • keuzes maken en gericht zijn op verbetering • mensen maken onze organisatie• de kernkwaliteiten uit 2011 zijn verder ontwikkeld en verstevigd. Wij zijn gegroeid om aansluiting te krijgen bij de kwantitatieve behoefte uit de arbeidsmarkt • 4-6% van de hbo-studenten in onze regio studeert aan de HAS (de HAS bedient nu ongeveer 2-2,5% van de hbo-markt in onze regio)• de activiteiten van HAS kennisTransfer zijn meegegroeid en in relatieve omvang t.o.v. de onderwijsactiviteiten gelijk gebleven (30%)
Onze doelgroepen zijn studenten en organisaties die be-trokken zijn bij ons vakgebied. In de omgang met elkaar zijn de volgende normen en waarden van belang: respect voor ieders kennis en inzichten, ruimte voor initiatief en creativiteit en het nemen van verantwoordelijkheid.
HaS Den Bosch
10 11
Beleidsmedewerker antien Zuidberg over Luite: “Luite heeft de afgelopen jaren bewezen een food designer te zijn met passie voor het product, maar ook het pro-ces en de technologie zijn hem niet vreemd. Hij is een fijne, sociale student die met veel energie, ambitie en honger naar méér zijn projecten leidt. De concep-ten die hij ontwikkelt, heb-ben een eigen consistente frisse stijl. Hij zoekt continu de innovatie op.”
koffie speelt een grote rol in het leven van Luite
Snijder. De student werkt naast zijn opleiding als
barista bij koffiespeciaalzaak Two For Joy in Am-
sterdam. Drankjes bedenken vond Luite echter al
fascinerend toen hij nog als barman werkte in een
cocktailbar en daarom hield hij zijn rechtenstudie
voor gezien en koos hij in plaats daarvan voor de
opleiding Food Design & Innovation.
Zijn koffieliefde ontstond een paar
jaar geleden, toen Luite in contact
kwam met baristakampioene Roos
van Asten. Zij liet hem zien dat je nog
méér kunt doen met koffie dan alleen
wat je standaard in een horecazaak
kunt bestellen. niet lang daarna vond
hij zijn inspiratie in de Hairbender-
espresso van koffiebar Stumptown,
één van de beste espresso’s ter
wereld. “Dat vond ik een van de lek-
kerste dingen die ik ooit had ge-
proefd. Vanaf dat moment heb ik me
helemaal op de koffie gestort.”
Iedere Food-Designer doet voor zijn
afstuderen een individuele opdracht
waarbij hij alle vrijheid krijgt om te
laten zien wat hij in huis heeft. Luite
ging aan de slag met koffie-extractie
en bedacht het concept Iced Brews.
“koffie extraheer je normaal warm
omdat er veel olie in koffie zit. Die olie
geeft de koffie z’n typische smaak.
koud extraheren gaat eigenlijk niet
omdat olie en koud water niet goed
samengaan. Ik heb toch een manier
gevonden om met een koude tempe-
ratuur de juiste smaken uit de boon
te krijgen. Als je het echt goed doet,
maak je de meest pure koffie die er
bestaat. In nederland wordt koude
koffie drinken nog een beetje raar
gevonden, maar in bijvoorbeeld de
Verenigde Staten is het al gemeen-
goed. Ik denk dat dit in Europa over
een aantal jaren ook zo zal zijn.”
Luite liep een van zijn stages bij Top BV in Wageningen en
ontwikkelde daar een lijn sensorische fruitshotjes: Juice
Bombs. “Die shotjes zijn geschikt om bijvoorbeeld op
festivals te drinken en hun smaak geeft een verrassend
en stimulerend effect in je mond. Ik vond het een erg
interessant project dat goed bij mij paste: ik vind eten
heel boeiend, maar mijn ware kracht ligt in het bedenken
van nieuwe drankconcepten. Daar kun je me midden in
de nacht voor wakker maken.”
10 11
12 13
Anne van Gisbergen heeft een duidelijke eigen visie op ecologischonderzoek
“Ik doe het liefste onderzoek waar een praktisch toepasbaar resultaat uitkomt”
3. AnnE VAn GISBERGEn OPLEIDInG TOEGEPASTE BIOLOGIE
categorie JOnG TALEnT
De opleidingen zijn ondergebracht in de Stichting HAS Den Bosch en de kennistransferactiviteiten in Stichting HAS kennisTransfer.
Ons bestuur (beide stichtingen) wordt gevormd door het College van Bestuur van HAS Den Bosch. De Raad van Toe-zicht van HAS Den Bosch is tevens Raad van Toezicht van HAS kennisTransfer.
Het College van Bestuur van HAS Den Bosch kreeg in fe-bruari 2011 een nieuwe voorzitter: ir. Dick Pouwels. Hij is ver-antwoordelijk voor onderwijs, kennistransfer, kennisontwik-keling en algemene zaken. Mr. Stef Valk was als lid van het College van Bestuur verantwoordelijk voor HRM, financiën en huisvesting.
facts &figures
In 2011 bestond onze directie uit ir. Jan Denissen (sector Dier, Biologie & Milieu), drs. Tjeu Foppele (sector Green Business School), ir. Evert-Jan Ulrich (sector Food & Business) en drs. Godfried Hijl (HAS kennisTransfer). In mei 2011 nam drs. Tjeu Foppele afscheid en werd hij opgevolgd door ir. Toine Hattink. College van Bestuur, directie en Raad van Toezicht werken nauw samen om de positie van HAS Den Bosch als kenniscentrum te versterken.
Onze stijl van management is mensgericht, open, direct en flexibel. Ieder heeft een eigen verantwoordelijkheid en er is veel ruimte voor innovatie.
Wij zetten onze financiële middelen efficiënt in en zo is er ruimte om te investeren in onderwijs en dienstverlening aan bedrijven.
organisatie en bestuur
De Raad van Toezicht bestaat uit voorzitter ing. Antoon Vermeer (ondernemer, oud-voorzitter ZLTO), vicevoorzitter ing. Anton van Doornmalen (voorzitter Raad van Advies Rijk Zwaan B.V.) en de leden Ellen de Brabander-van de Berg, Agnes Gunnewijk-Veer, Hans Huijbers, noud Janssen en Han Polman.
De belangrijkste agendapunten voor de Raad van Toezicht waren in 2011:• ontwikkelingen in de sector en de uitdagingen daarbinnen voor HAS Den Bosch• ontwikkeling instroom• huisvesting• organisatieontwikkeling • onderzoek naar de mogelijkheden voor de nieuwe opleidingen Geo Media & Design en International Food & Agribusiness, verwachte startdatum 1 september 2012
14 15
Dol op ecologie is studente Anne van Gisbergen.
Toen ze op de Open Dag van HAS Den Bosch de
opleiding Toegepaste Biologie ontdekte, was ze
meteen verkocht. Anne deed vorig jaar twee bijzon-
dere onderzoeksprojecten. Met een aantal mede-
studenten onderzocht ze voor het Waterschap Aa
en Maas de invloed van vorst op de grote water-
navel, een van oorsprong exotische plant die in de
nederlandse wateren veelvuldig voorkomt, maar
niet erg gewild is omdat de watergangen er door
dichtgroeien. “We zetten een aantal waternavel-
plantjes voor verschillende periodes in de vriescel.
Daarna bekeken we of de plantjes deze vrieskou
hadden overleefd.”
Ook ging Anne op stage in Schotland
bij het Centre of Ecology & Hydrology.
Daar deed ze onderzoek naar de ef-
fecten van ammoniak op decompo-
sitie in hoogveen. “Op een bepaalde
plek in het hoogveengebied is een
ammoniakbron die ammoniak uit-
spreidt over het gebied. Dit kan een
negatieve invloed hebben op het
behoud van het gebied, omdat de
decompositie sneller verloopt. Wat
die invloed is, heb ik onderzocht met
behulp van theezakjes met groene
thee erin.” De theezakjes begroef
Anne op verschillende plekken rond-
om de bron en ze groef ze na ver-
schillende periodes weer op. Ze
bekeek dan wat ervan over was en
kon zo vaststellen of de ammoniak er
invloed op had gehad.
Anne leerde heel veel van de stage
en kijkt er met een goed gevoel op
terug. Ecologisch onderzoek doen is
helemaal haar ding en ze gaat daar
na haar studie graag in verder. De
nominatie voor jong talent sterkt haar
in de juistheid van haar keuze voor
deze richting. “Ik vind het heel span-
nend om onderzoek te doen en veel
te weten te komen over een bepaald
onderwerp.”
Er kwamen een aantal leuke resultaten uit het onderzoek, bij-
voorbeeld dat als de plantjes langere tijd in de vrieskou staan, ze
doodgaan. Volgens Anne schept dit nieuwe mogelijkheden voor
het waterschap om de waternavel uit te roeien. Maaien of wegtrek-
ken heeft bij deze plant namelijk geen zin, hij groeit gewoon weer
terug. “Ik doe het liefste onderzoek waar een praktisch toepas-
baar resultaat uitkomt. Het waterschap heeft onze aanbevelingen
overgenomen en is er daadwerkelijk mee aan de slag gegaan.”
Docente Maaike de graaf over anne: “Als begeleidster van haar beide onderzoeks-projecten heb ik Anne leren kennen als een enthousiaste dame die met twee benen op de grond staat. Ze weet van aanpakken en heeft een goede ecologische kennis. En misschien nog wel be-langrijker: ze heeft een eigen mening en visie op zowel de aanpak van een project als het eindproduct.”
14 15
16 17
“Studenten brengen een frisse blik en nieuwe inzichten mee”
1. WATERSCHAP AA En MAAS BETROkkEn BIJ PRAkTIJkOnDERWIJS OPLEIDInGEn MILIEUkUnDE En TOEGEPASTE BIOLOGIE
categorie PRAkTIJkOnDERWIJS
Volgens Robert kras is samenwerken met onderwijs belangrijk voor de toekomst van water
In 2011 is uitgebreid gesproken over de huisvestingsbe-hoefte van onze instelling. Stoas Hogeschool is per juli 2011 verhuisd naar Wageningen, HAS Den Bosch heeft per sep-tember 2011 het Stoas-deel aangekocht. nu hebben wij de beschikking over onder meer een extra collegezaal, kanto-ren en een atelier voor bloemsierkunst.
In 2011 is er een ontwerp- en projectteam aangesteld dat aan de slag is gegaan met het maken van een plan voor het vervangen van de kas en een aantal interne verbou-wingen.
Onze schooltuin werd opnieuw ingericht en tijdens de ope-ning van het studiejaar 2011-2012 gepresenteerd. Vooraf-gaand aan de herinrichting hebben wij samen met onze docenten een wensen- en eisenpakket samengesteld.
facts &figures
In het najaar van 2011 werd onze voortuin aangepakt door twee afgestudeerden van de opleiding Tuin- en land-schapsmanagement.
In 2011 zijn wij aan het werk gegaan om een vraaggestuurde ICT-dienstverlening te realiseren. We hebben in het tweede kwartaal van 2011 een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. Op basis van de resultaten zijn de ICT-prioriteiten binnen de HAS bepaald en uitgewerkt in een actieplan, genaamd FIT-IT. De uitvoering daarvan loopt van oktober 2011 tot oktober 2012.
Op 1 januari 2011 zijn de afdelingen Communicatie & PR en International Office samengevoegd tot één afdeling: Com-municatie & Internationalisering. In 2011 is deze nieuwe af-deling gestart met het opnieuw bekijken van de positione-ring en merkenbeleid van HAS Den Bosch.
Diensten en voorzieningen
In het toelatingsbeleid volgen wij de landelijke regels. Er is aan de instroom van onze succesvolle opleidingen geen limiet gesteld.
Wij bieden ruime voorzieningen om studeren met een han-dicap mogelijk te maken. Wij voeren hierin een actief be-leid. Iedereen met een passie en die gemotiveerd is om hard te werken, verdient een maximale kans. In de lande-lijke monitor van de organisatie ‘Handicap en Studie’ staat HAS Den Bosch binnen de middelgrote instellingen op de eerste plaats.
18 19
Robert kras werkt als technoloog bij het water-
schap Aa en Maas op de afdeling Advies Zuiveren.
Deze afdeling adviseert rioolwaterzuiveringen over
de beste manier om water te zuiveren, processen
te optimaliseren en hoe het waterschap zich het
beste kan voorbereiden op de toekomst. Maar het
waterschap doet meer dan alleen rioolwater zuiveren
om het vervolgens te kunnen lozen op het opper-
vlaktewater.
Volgens Robert wordt er vanuit het
waterschap regelmatig samengewerkt
met verschillende onderwijsinstellingen,
waaronder HAS Den Bosch. Dit doet
Aa en Maas door stageplaatsen aan
te bieden en samen te werken met
studenten in projecten, maar ook door
gastcolleges te geven. “Eén van die
gastcolleges gaat bijvoorbeeld over de
Energiefabriek: een landelijk project
waarbinnen waterschappen zich ge-
zamenlijk bezighouden met het pro-
duceren van energie uit afvalwater.
Waterschappen kunnen zo in hun eigen
energiebehoefte voorzien en op mo-
menten dat zij de energie niet nodig
hebben, leveren aan anderen.”
Robert vindt het leuk om samen te
werken met studenten. Als voorbeeld
noemt Robert een project op de riool-
waterzuivering van Aarle-Rixtel, waar
twee studenten van HAS Den Bosch
bij betrokken waren. “Dit is een zui-
veringsinstallatie die een paar jaar
geleden volledig gerenoveerd is. Hij
draaide op zich goed, maar had pro-
blemen met de fosfaatconcentratie
in het water dat na zuivering geloosd
werd: die lag boven de toegestane
maximale waarde. Wij hadden zelf
natuurlijk wel ideeën over hoe we de
prestatie van de zuivering zouden
kunnen verbeteren, maar met behulp
van twee studenten van HAS Den
Bosch hebben we een veel uitgebrei-
der onderzoek kunnen doen. Zo heb-
ben we nóg beter inzicht gekregen in
de oorzaken van de hoge concentra-
tie fosfaat en welke mogelijkheden er
waren om dit te verbeteren.”
De organisatie houdt zich ook bezig met het op peil houden van het oppervlaktewater,
dat nodig is om te zorgen dat de boeren hun land voldoende kunnen beregenen. En
de mensen van Aa en Maas beschermen ons lage landje tegen hoog water, onder an-
dere door dijkbewaking. “De kwaliteit van het oppervlaktewater is de afgelopen tien
jaar flink verbeterd. Toch blijven er altijd wel aandachtspunten, ook doordat er steeds
weer nieuwe inzichten komen. Het onderwijs daarbij betrekken is heel nuttig gebleken.”
robert Kras over samenwerken met onder-wijs: “Studenten zijn leergierig en enthousiast. Het waterschap heeft altijd wel vragen over bepaalde onderwerpen op de plank liggen die de organisatie graag wil oplossen, maar wat er vaak niet van komt. Studenten zijn dan een uitkomst. Zij kunnen zich helemaal focussen op zo’n onderwerp en de vraag uitgebreider beantwoorden dan wij zelf zouden kunnen.”
18 19
20 21
Thijs Remmers en David van Uden denken graag mee over de invulling vanopleidingen
“HAS Den Bosch leidt mensen op voor het werkveld en het werkveld, dat zijn wij”
2. BTL ADVIES BETROkkEn BIJ PRAkTIJkOnDERWIJS OPLEIDInGEn TUIn- En LAnDSCHAPSMAnAGEMEnT LAnDSCAPE DESIGn En TOEGEPASTE BIOLOGIE
categorie PRAkTIJkOnDERWIJS
Eind 2011 hadden wij 276 personeelsleden in dienst. 53,3 % daarvan was vrouw. 82 personeelsleden zijn wetenschap-pelijk geschoold, 15 gepromoveerd en 6 bezig met hun promotieonderzoek.
Het verzuimcijfer binnen de organisatie lag in 2011 op 3,8 procent. Wij hebben er door de invoering van de functie van vitaliteitscoach voor gekozen om de nadruk te leggen op preventie van verzuim en uitval.
De vitaliteitscoach is onafhankelijk en focust zich op vitali-teit. Het doel daarvan is dat medewerkers en leidinggeven-den werkgerelateerde problemen samen met de coach eerder aanpakken dan ze anders zouden doen, waardoor (langdurig) verzuim vaker kan worden voorkomen.
facts &figures
Ons College van Bestuur organiseert tweemaal per jaar uit-gebreid een overleg met onze studenten. Alle studenten-verenigingen, studieverenigingen en studenten vanuit de opleidingscommissies worden hiervoor actief uitgenodigd. Daarnaast is er regelmatig overleg met studentenvereni-ging Gremio Unio en Club HAS, de vereniging voor afge-studeerden.
De Hogeschoolraad zet zich in voor een optimale kwaliteit van HAS Den Bosch als geheel. De Hogeschoolraad komt op voor de belangen van de organisatie HAS Den Bosch en daarmee voor alle studenten en medewerkers.
HAS Den Bosch heeft tien lectoraten. Lectoraten zijn ken-nisgroepen binnen hogescholen die de verbinding leggen tussen het onderwijs, de beroepspraktijk en praktijkgericht onderzoek. HAS Den Bosch heeft de volgende lectoraten: • Technologie en ingrediënten (ir. Albert Zwijgers)• Duurzame Wereldvoedselvoorziening (ir. Frederike Praasterink)• Voeding en gezondheid (dr. Annet Roodenburg). • AgroFoodMarketing (ir. Harry van Delft)• Innovatief ondernemen in de paardensector (drs. Joep Bartels)• Diergezondheid/ dierenwelzijn (dr. Paul Overgaauw)• Duurzame Veehouderijketens (dr.ir. Han Swinkels)• nieuwe Teeltsystemen (ir. Jasper den Besten)• Biobased Productontwikkeling (dr. ir. Gert-Jan van Delft)• netwerk- en ketenkunde (prof. dr. nic Douben)
Personeel en lectoraten
In 2011 hielden Frederike Praasterink, Annet Roodenburg, Paul Overgaauw, Jasper den Besten en Gert-Jan van Delft met betrekking tot hun lectorschap een inaugurele rede.
22 23
BTL Advies is een adviesbureau voor tuin- en land-
schapsarchitectuur, omgevingsbeheer en ecologie.
Het bedrijf heeft drie vestigingen en er werken
voornamelijk jonge mensen, waaronder een aantal
afgestudeerden van HAS Den Bosch. “Wij werken
ontzettend veel samen met HAS Den Bosch”, zegt
David van Uden, manager bij BTL Advies. “En daar-
naast is de onderwijsinstelling een belangrijke
leverancier van medewerkers gebleken.”
David: “Juist omdat wij zoveel mede-
werkers hebben die van HAS Den
Bosch zijn gekomen, is het voor ons
belangrijk betrokken te zijn bij de op-
leiding Tuin- en landschapsmanage-
ment, maar ook bij de opleidingen
Landscape Design en Toegepaste
Biologie. Dit omdat wij ons, zoals
gezegd, zowel bezighouden met
groenbeheer als met ontwerpen en
ecologie. Wij bieden vooral heel veel
stageplekken aan, ik denk gemid-
deld zo’n vijf per jaar. Daarom zijn wij
altijd aanwezig op de Carrièredag,
een evenement dat HAS Den Bosch
jaarlijks organiseert om studenten
en mensen uit het bedrijfsleven met
elkaar in contact te brengen om de
mogelijkheden voor bijvoorbeeld sta-
ges en banen te bespreken.”
Maar BTL Advies doet meer. Zo ge-
ven ze bijvoorbeeld een aantal keer
per jaar een gastcollege op HAS Den
Bosch en denken ze mee over de
invulling van de opleiding. “HAS Den
Bosch leidt mensen op voor het werk-
veld en het werkveld, dat zijn wij. Dus
hoe meer wij contact hebben met de
HAS en aangeven waar wij behoefte
aan hebben, hoe beter de opleiding
daarop zal aansluiten. nu realiseer
ik me ten zeerste dat niet iedere af-
gestudeerde bij een adviesbureau
terecht zal komen, dus heeft een
opleiding van allerlei verschillende
partijen input nodig. Dan heb ik het
over bijvoorbeeld overheden en aan-
nemers. Zo maken we met z’n allen de
opleidingen sterker.”
Thijs Remmers is zo’n medewerker die een opleiding aan HAS Den
Bosch heeft gevolgd en vervolgens bij BTL Advies is gaan werken.
Hij begon als adviseur omgevingsbeheer en groeide door naar de
functie van office manager. “Ik heb me tijdens mijn opleiding heel
breed kunnen oriënteren. Dat maakte dat ik bij BTL Advies prima uit
de voeten kon en snel kon doorgroeien.”
thijs remmers over samenwerken met onderwijs: “Als je met studenten spreekt, ontdek je hoe zij de markt zien, hoe zij omgaan met trends en hoe ze zichzelf ontwikkelen. Daarmee houd je jezelf scherp. Het zijn volwaardige sparringpart-ners. Ze zorgen ervoor dat wij ons steeds afvragen: zijn we nog aantrekkelijk voor de professional van de toekomst?”
22 23
24 25
Maurice van Esbroeck bleef zelfna zijn stage in 1982 werken bij Marel Stork Poultry Processing
“Student kan zich uitleven op afgebakende vragen binnen onze ontwikkelingsprocessen”
3. MAREL STORk POULTRy PROCESSInG BETROkkEn BIJ PRAkTIJkOnDERWIJS OPLEIDInG VOEDInGSMIDDELEnTECHnOLOGIE
categorie PRAkTIJkOnDERWIJS
In 2011 hadden wij 2112 studenten op de voltijdopleidingen. 40,8% daarvan was vrouw. 48,4% van de studenten kwam uit noord-Brabant, 18,6% uit Limburg. In september 2011 startten 648 nieuwe voltijdstudenten aan HAS Den Bosch. De grootste groep begon aan de opleiding Toegepaste Biologie: 119.
Dit zijn onze opleidingen met tussen haakjes de aantallen studenten in 2011:• Bedrijfskunde en agribusiness (320)• Dier - en veehouderij (403)• Food Design & Innovation (245)• Milieukunde (113)• Plattelandsvernieuwing (287)• Toegepaste Biologie (341)• Tuinbouw en akkerbouw (165)• Voedingsmiddelentechnologie (238)• International Food and Agribusiness (in aanvraag)• Geo, Media and Design (in aanvraag)
Aansluiting tussen onderwijs en beroepspraktijk staat bij ons voorop. Daarom is er in de onderwijsprogramma’s naast theorie veel ruimte voor praktijkonderwijs. Er vinden excursies plaats naar bedrijven en instellingen en er wor-den veel gastcolleges gegeven. Daarnaast gaan studenten aan de slag in real life-projecten, gaan ze op binnenlandse en buitenlandse stage, en doen ze voor hun afstuderen een bedrijfsopdracht.
facts &figures
Wij zijn een hbo-instelling, maar onderzoek is ook voor ons van groot belang. Binnen het onderwijsprogramma van de opleiding Toegepaste Biologie maken wij dit nog meer mo-gelijk dan bij de andere opleidingen. Dit onderzoek vindt zowel in een productieomgeving als in de natuurlijke om-geving plaats, in zowel plantaardige als dierlijke sectoren. Het onderzoek gaat steeds uit van een ecologische bena-dering.
Binnen onze opleidingen kunnen studenten kiezen uit tal-loze afstudeerrichtingen. Bovendien is er de mogelijkheid te kiezen voor het bijzondere afstudeerjaar Topklas Onder-nemen. Dit geeft studenten de kans om tijdens hun laatste jaar een eigen onderneming op te zetten. Zij worden daar-bij begeleid door docenten en ondernemers uit de praktijk.
onderwijs
Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Inno-vatie en Stichting Greenport Venlo hebben HAS Den Bosch eind 2010 gevraagd het voortouw te nemen om in Limburg onderwijs aan te gaan bieden. In 2011 hebben wij de pro-jectgroep HAS Limburg aangesteld met de opdracht om per 1 april 2012 uitsluitsel te geven over welke opleidingen er aangeboden kunnen worden en te onderzoeken wat financieel haalbaar is ten aanzien van het openen van een locatie in Limburg.
26 27
Maurice van Esbroeck studeerde in 1984 als voe-
dingsmiddelentechnoloog af aan HAS Den Bosch.
En sindsdien is hij in dienst van Marel Stork Poultry
Processing, vestiging Boxmeer. Marel is wereld-
wijd marktleider op het gebied van geavanceerde
apparatuur, systemen en diensten voor de vis-,
vlees-, pluimvee- en verderverwerkingsindustrie.
Maurice werkte eerst als onderzoekstechnoloog
waarbij hij onderzoek deed naar kip en alles wat
daarmee te maken heeft. Daarna ging hij al snel
vanuit zijn technologische achtergrond processen
en de machines die daarbij horen ontwikkelen.
In het verleden beperkte Marel zich
vooral tot de inzet van stagiairs, maar
de laatste jaren neemt het bedrijf
ook actief deel aan het onderwijs
met gastcolleges, excursies en afstu-
deeropdrachten. Samenwerken met
onderwijsinstituten is voor Marel heel
belangrijk. “We zijn een groeiend be-
drijf en hebben nu en in de toekomst
nieuwe mensen nodig. Daarnaast zijn
medewerkers vaak druk met urgente
zaken, waardoor andere misschien
minder urgente maar minstens zo
belangrijke zaken blijven liggen. Daar
kan een stagiair of afstudeerder uit-
komst bieden.”
“Meestal worden stagiairs bij Marel
ingezet bij ontwikkelingsprocessen”,
vertelt Maurice. “We zorgen dan dat
er een afgebakende vraag ligt waar
de stagiair zich op kan uitleven. We
gaan binnen die vraagstellingen be-
hoorlijk de diepte in en dus vragen
we van een stagiair dat hij een flink
niveau van kennis met zich meebrengt
en het leuk vindt om een prestatie
neer te zetten:: commitment noemen
we dat, één van de kernwaarden
van het bedrijf.” Dat stagiairs zich
bij Marel uitgedaagd voelen en het
naar hun zin hebben, uit zich in het
feit dat er in Boxmeer momenteel
misschien wel veertig oud-studenten
van HAS Den Bosch in allerlei soorten
functies werkzaam zijn.
nu is Maurice verantwoordelijk voor alle secundary processing: alle
ontwikkelingen in het proces van de verwerking van kippen, vanaf het
koelen: dus het koelproces zelf, maar ook het opdelen van de kip en het
ontbenen. Marel werkt al decennia lang veel met studenten van verschil-
lende onderwijsinstellingen. “Ik ben zelf een sprekend voorbeeld”, vindt
hij. “Ik ben namelijk zelf ooit als stagiair hier begonnen. Een ander leuk
voorbeeld is dat ik recent een stageverslag uit 1972 van een student van
HAS Den Bosch onder ogen kreeg omdat ik iets moest nazoeken. De
samenwerking gaat dus heel ver terug.”
Maurice van esbroeck over samenwerken met onderwijs: “Wij willen graag dat studenten Marel als bedrijf leren kennen. De machine-industrie lijkt niet een industrie waar studenten als voedingsmiddelentechnoloog kunnen gaan werken na hun af-studeren. Marel laat graag zien dat dit wel zo is en dat er leuke en uitdagende functies te ver-vullen zijn.”
26 27
28 29
Bart Houben en Cees van dekandelaar werkten aan duurzaamheids-project over weidegang
Jos Borghans: “De studenten ontwikkelden een aantal instrumenten voor melkveehouders”
1. FOqUS PLAnET VAn FRIESLAnDCAMPInA AFSTUDEEROPDRACHT OPLEIDInGEn BEDRIJFSkUnDE En AGRIBUSInESS En DIER- En VEEHOUDERIJ
categorie BEDRIJFSOPDRACHTIn 2011 kregen 270 voltijdstudenten hun diploma. 216 studenten studeerden na vier jaar af, 43 na vijf jaar en 11 deden er zes jaar of langer over.
Onze afgestudeerden kwamen in 2011 in verschillende sectoren terecht: 23% in de industrie en handel, 16% in de dienstverlening, 13% in de primaire sector en 6% bij de overheid. 4% van de afgestudeerden van HAS Den Bosch werkt op dit moment in het buitenland, 13% is zelfstandig ondernemer.
Onze kwaliteit is te meten aan professionele opleidings-plannen, tevreden klanten (studenten, externe contacten en medewerkers), goede externe kwaliteitsbeoordelingen, een krachtige en stimulerende leeromgeving en de finan-ciën die op orde zijn.
facts &figures
Om onze kwaliteit op peil te houden, ondernemen wij diver-se acties. Zo besteden wij ruim aandacht aan het verkrijgen van feedback vanuit het beroepenveld (diepte-interviews met afgestudeerden en hun leidinggevenden), studenten (via de opleidingscommissie en een jaarlijkse enquête), medewerkers (informatie vanuit functionerings- en beoor-delingsgesprekken) en van onze externe opdrachtgevers (via enquêtes).
HAS Den Bosch is in de nieuwe keuzegids Hbo Voltijd gekozen als derde beste middelgrote hogeschool van nederland. Volgens de keuzegids is hogeschool HAS Den Bosch, net als voorgaande jaren, ‘altijd een goede keuze’. Op opleidingsniveau wisten de opleidingen Toe-gepaste Biologie, Voedingsmiddelentechnologie, Milieu-kunde en Bedrijfskunde en agribusiness een eerste plaats te bemachtigen.
Kwaliteitszorg
In de nationale Studentenenquête 2011 staat HAS Den Bosch op de derde plaats van middelgrote instellingen. Onze studenten gaven ons het cijfer 3,9 op een schaal van 5, dit ligt 0,2 punt hoger dan het landelijk gemiddelde.
Onze studenten gaan allemaal op stage in het buitenland. We staan op nummer 1 in internationale mobiliteit. HAS Den Bosch staat met 90.5% op de eerste plaats in de top tien onderwijsinstellingen hoger onderwijs ten aanzien van uitgaande studiepuntmobiliteit. Van de middelgrote hoge-scholen staan we op de eerste positie met betrekking tot baanzekerheid.
De opleidingen Bedrijfskunde en agribusiness, Food Design & Innovation, Plattelandsvernieuwing en Voedingsmiddelen-technologie werden in 2011 als ‘goed’ beoordeeld door de nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (nVAO).
In de Gebruikerstoets Studeren met een handicap 2010 staan we op een mooie derde plek met een score van 6,72. Op de eerste plaats staat Driestar educatief met een score van 7,28. In de CfI-benchmark scoort HAS Den Bosch over het geheel gezien goed.
30 31
FrieslandCampina is vorig jaar gestart met de
ontwikkeling van Foqus planet voor haar 14.400 le-
denmelkveehouders. “In Foqus planet komen kwa-
liteit, voedselveiligheid en duurzaamheid op boer-
derijniveau samen”, legt Jos Borghans, manager
buitendienst uit. “Met Foqus planet zetten we de
standaard voor een duurzame melkveehouderij en
maken we onze inspanningen zichtbaar voor onze
klanten en de maatschappij.” Binnen Foqus planet
zijn vijf leerroutes ontwikkeld waarin het duurzaam-
heidsstreven wordt vormgegeven. Studenten Bart
Houben en Cees van de kandelaar gingen met de
leerroute weidegang aan de slag.”
“Deze instrumenten kunnen melkvee-
houders helpen bij het maken van
een verantwoorde keuze tussen wei-
degang en opstallen”, vult Cees aan.
“Daarnaast hebben we ook nog een
opzet gemaakt voor een workshop en
voor een stagedag op een leerbedrijf
met betrekking tot weidegang. De
melkveehouder krijgt daar praktische
tips mee, die hij op de dagelijkse
bedrijfsvoering kan toepassen.” Bart
en Cees vonden de afstudeerop-
dracht erg leerzaam. “In het begin was
het wel even aftasten, vooral omdat
FrieslandCampina een grote com-
plexe organisatie is. Het was een
enorm dynamisch proces en we heb-
ben goede contacten kunnen leggen.”
Jos kijkt met een goed gevoel terug
op de opdracht die de studenten
hebben gerealiseerd. “Het mooie van
deze opdracht is dat we de resultaten
echt hebben kunnen gebruiken in de
praktijk. Leden-melkveehouders van
FrieslandCampina hebben sinds 1
januari 2012 de mogelijkheid de in-
strumenten te gebruiken via het leden
portaal melkweb.frieslandcampina.com.
Ik vind dat Bart en Cees echt ge-
groeid zijn tijdens de opdracht. Dat is
leuk om te zien.”
Bart: “De maatschappelijke druk om weidegang toe te
passen wordt steeds groter. Zowel consumenten als af-
nemers verlangen van melkveehouders dat koeien de
wei ingaan. FrieslandCampina wil melkveehouders hier-
bij ondersteunen en wij zochten uit wat de Friesland-
Campina daarin kan betekenen en welke instrumenten
ze daarvoor kan aandragen. Wij hebben daartoe drie
instrumenten ontwikkeld. Dit zijn webadvies economie,
webadvies arbeid en een afwegingskader weidegang.”
Jos Borghans over samenwerken in een bedrijfsopdracht: “Het is voor een bedrijf als FrieslandCampina een grote meerwaarde om een opdracht bij studenten neer te leggen. Tijdens een dergelijke opdracht ontdekken we welke competenties de profes-sionals van morgen in huis hebben. Bovendien brengen studenten een frisse blik mee en zijn ze meestal erg gemotiveerd. Dat zorgt voor nieuwe inzichten.”
30 31
32 33
Joost van den Oever van M. van den Oever: “Samen komen we tot de beste inzichten die de sector vooruit helpen”
2. DUURZAAMHEIDSPROJECT GROEnISLEVEn.nL AFSTUDEEROPDRACHT OPLEIDInGEn TUInBOUW En AkkERBOUW En TUIn- En LAnDSCHAPSMAnAGEMEnT
Marcel van der Meulen sleutelde aan duurzaamheidsscan voor de boomkwekerij
categorie BEDRIJFSOPDRACHT
HAS kennisTransfer voert alle zakelijke, marktgerichte activiteiten op het gebied van kennisoverdracht naar het bedrijfsleven uit: opleidingen, trainingen, advies en onder- zoek. HAS kennisTransfer verzorgt en coördineert de acquisitie en begeleiding van bedrijfsopdrachten als afstu-deerproject.
In 2011 hebben wij een ambitieuze doelstelling gefor-muleerd met betrekking tot HAS kennisTransfer: de be-drijfsopleidingen moeten de komende jaren een grote groei doormaken, zodat 50% van de activiteiten van HAS kennisTransfer wordt ingevuld door bedrijfsopleidingen en cursussen.
Wij ontvingen in 2011 door CEDEO een goede kwaliteits-beoordeling voor de opleidingen en werkwijze van HAS kennisTransfer.
facts &figures
In 2011 zijn 140 bedrijfsopdrachten uitgevoerd via HAS kennisTransfer: 324 studenten studeerden door middel van deze opdrachten af.
De aanmeldingen voor de bedrijfsopleidingen Voedings-middelentechnologie, Management & Bedrijf en Milieu & Duurzaamheid zijn in 2011 aanzienlijk gestegen en die trend zet zich voort. Er startten in 2011 300 cursisten aan de bedrijfsopleidingen van HAS kennisTransfer. Dit waren zowel opleidingen in company als via open inschrijving.
HaS Kennistransfer
De opleiding Projectleiding Groenvoorziening kunnen cur-sisten via open inschrijving volgen, maar we bieden deze inmiddels ook in company aan. Vanuit overheden merken we dat oudgedienden die met pensioen gaan veel kennis meenemen. Via opleidingstrajecten willen organisaties deze kennisoverdracht naar de volgende generatie realiseren.
In 2011 startten elf professionals met het MBA-programma Business Creation in Food & Health, aangeboden door het Anton Jurgens Institute, onderdeel van HAS Den Bosch.
Vanuit de markt zien we een toenemende vraag naar prak-tijkgerichte opleidingen, maar ook naar maatwerk en flexi-biliteit. Opleidingen moeten naadloos aansluiten op de opleidingsbehoefte van cursisten en bedrijven, zowel met betrekking tot de vorm als de inhoud.
Er werden in 2011 263 projecten gestart bij HAS kennis-Transfer, waaronder een groot aantal onderzoeks- en adviestrajecten met vragen vanuit het midden- en klein-bedrijf. Zo’n 150 docenten van HAS Den Bosch waren in 2011 bij de projecten van HAS kennisTransfer betrokken.
Opdrachtgevers van bedrijfsopdrachten vulden in 2011 gemiddeld een 4,0 op een 5-puntsschaal in op de vraag: ‘Beantwoorden de resultaten van het onderzoek aan uw verwachtingen?’ (55 respondenten)
Cursisten vulden gemiddeld een 4,0 op een 5-puntsschaal in op de vraag: ‘Wat is uw eindoordeel over deze cursus?’ (650 respondenten)
34 35
M. van den Oever is een echt familiebedrijf. Vader
Mart van den Oever vertelt dat hij een telg is uit
een oud boomkwekersgeslacht dat generaties
teruggaat. Het bedrijf is 140 hectare groot en
bestaat voornamelijk uit bomen die veelal in
nederland worden verkocht. Hij is razend trots
op de kwekerij en benadrukt graag hoe belang-
rijk het is het verhaal achter de boom te kennen.
“Als je z’n geschiedenis en eigenschappen kent,
kun je beter bepalen waar zo’n boom het beste
tot z’n recht komt.”
LTO nederland, Anthos, Duurzame
Boomkwekers nederland en Stichting
Biologische kwekers besloten dit sa-
men op te pakken en een model te
ontwikkelen waarmee kwekers kun-
nen kijken hoe het er bij hen voor
staat wat betreft duurzaamheid.
People, planet en profit staan in het
model centraal. “Het model is in ver-
schillende fases ontwikkeld. Daar-
voor werd een commissie opgericht
waarin allerlei vertegenwoordigers
uit de boomkwekerijsector zitting na-
men, onder wie ik namens M. van den
Oever. Op groenisleven.nl kunnen be-
drijven de scan invullen. Studenten
van HAS Den Bosch zijn bij alle ont-
wikkelingsfases betrokken geweest.”
Eén van die studenten is Marcel van
der Meulen. “Toen ik met de opdracht
begon, was de scan in theorie al ont-
wikkeld, maar moest nog getoetst
worden aan de praktijk. Daar kwam uit
dat de scan op verschillende vlakken
nog verbeterd moest worden. Marcel
vond het best een zware opdracht
om een eindresultaat te presenteren
waar alle boomkwekers mee kunnen
werken. Maar ook vond hij het een
grote uitdaging. “Leuk om te zien dat
studenten na mij hebben gezorgd dat
de scan nu online staat.”
Een aantal jaren geleden kwam de boom-
kwekerijsector volgens zoon Joost van
den Oever in aanraking met duurzaam in-
koopbeleid vanuit overheden. Daarnaast
vroegen ook steeds meer andere klanten
om vooral duurzaam geproduceerde bo-
men en laaide in de politiek de discussie
over dit onderwerp op. Het werd dus ook
om die reden steeds belangrijker om te
weten wat het verhaal achter een boom is.
Joost van den oever over samenwerken in een bedrijfsopdracht: “Als je al langer in een sector werkt, heb je soms de neiging om in bepaalde patronen te denken. Studenten beginnen met een open blik aan een project en kunnen daardoor makkelijker out of the box denken. Studenten moeten zichzelf wel nog ontwikkelen en hebben minder kennis. En voor die kennis kunnen wij zorgen. Samen komen we tot de beste inzichten.”
34 35
36 37
Loes van de Pas studeerde af als Kennismaker Varkenshouderij bij VIC Sterksel
Anne-marie van Bussel: “De Kennismaker legt de link tussen onderzoek, onderwijs en bedrijfsleven”
3. DE kEnnISMAkER VARkEnSHOUDERIJ VAn VIC STERkSEL AFSTUDEEROPDRACHT OPLEIDInG DIER- En VEEHOUDERIJ
categorie BEDRIJFSOPDRACHT
facts &figures
Maatschappelijke partners
Wij onderhouden met legio bedrijven intensieve contac-ten, zowel via HAS kennisTransfer als via medewerkers van de verschillende opleidingen. Via HAS Facilities geven wij deze bedrijven de mogelijkheid gebruik te maken van onze technologisch hoogwaardige voorzieningen voor ei-gen onderzoek.
Enkele van die bedrijven zijn gehuisvest in het naast HAS Den Bosch gelegen WesterToren Innovation Centre. Met deze bedrijven hebben wij een klik en onze studenten zijn welkom om te leren van de activiteiten die deze innova-tieve partners ontplooien.
De laatste jaren profileert HAS Den Bosch zich sterk in de Zaanstreek. Dit project heet HAS Zaanstreek First in Food. Vanuit het House of Food in Zaandam wordt flink gewerkt aan de uitvoering van een cyclus van masterclasses ge-richt op de foodsector. HAS kennisTransfer is daarbij één van de leading partners.
Op allerlei gebieden werkt HAS Den Bosch samen met (agrarische) onderwijsinstellingen. Een belangrijk samen-werkingsverband is de Groene kennis Coöperatie, een innovatieplatform waar groene onderwijs- en onderzoeks-instellingen samen met het bedrijfsleven werken aan ken-niscirculatie.
In 2011 hebben wij intensief de banden aangehaald met de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO), vooral de medewerkers onderling leggen steeds gemakkelijker contact met elkaar. Al zijn ze niet onze directe buren, we voelen ons ook sterk verbonden met de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB).
In 2011 is HAS kennisTransfer een samenwerking aan- gegaan met Fontys Hogescholen, het Gilde College en Citaverde College om gezamenlijk aan de regio Limburg kennistransfer aan te bieden. Deze samenwerking heet Green Brains.
Binnen Fhealinc, een samenwerkingsverband tussen het Jeroen Bosch Ziekenhuis, HAS Den Bosch, de ZLTO en Gemeente ’s-Hertogenbosch zijn we actief in een aantal projecten op het gebied van overgewicht, voeding, afweer en allergie en de relatie tussen dierlijke en humane ge-zondheid. Deze projecten worden ook mogelijk gemaakt door de 5-sterrenregio en Gemeente ’s-Hertogenbosch.
De Biobased Productontwikkelingscoöperatie (BPOC) onderzoekt de inhoudsstoffen van kruiden en hoe die gebruikt kunnen worden voor innovatieve eindproducten als vervanger voor onder meer conserveringsmiddelen, bestrijdingsmiddelen en antibiotica. In 2011 zijn wij samen met een aantal andere groene instellingen aangesloten bij het expertisecentrum Centre for Biobased Economy.
38 39
Anne-marie van Bussel en Loes van de Pas wer-
ken beiden bij Varkens Innovatie Centrum (VIC)
Sterksel, een onderzoekscentrum gericht op inno-
vaties van alle aspecten van de varkenshouderij,
waaronder voeding, welzijn, gezondheid, emissies,
huisvesting en mineralenmanagement. Anne-marie
bekijkt welke vraag er in de varkenshouderij-
sector is naar innovatietrajecten, welke trajecten
het centrum op kan pakken en wat daarvoor nodig
is. Loes van de Pas verzorgt de vleesvarkens die
door het centrum geëxploiteerd worden. Loes is
vorig jaar afgestudeerd aan HAS Den Bosch met
een bijzondere afstudeeropdracht: de kennismaker
Varkenshouderij.
“De kennismaker Varkenshouderij is
inmiddels een begrip in de sector”,
stelt Anne-marie. “De kennismaker
legt de link tussen onderzoek, onder-
wijs en bedrijfsleven. Als deze drie
partijen goed samenwerken, wordt de
ontwikkelde kennis snel toegepast in
de praktijk en kunnen in de varkens-
houderij zo snel mogelijk stappen
worden gezet om tot nieuwe ontwik-
kelingen te komen. De kennismaker
levert hier een goede bijdrage aan
en is ook in staat zaken in beweging
te zetten die anders misschien op de
plank zouden blijven liggen. Iedere
student die deze opdracht oppakt,
geeft er zijn eigen draai aan.”
Loes van de Pas werkte tijdens haar
periode als kennismaker aan ver-
schillende projecten. Zo bracht zij
het model De kennismaker in op de
Human Capital Agenda voor de Top-
sectoren Agro & Food en Tuinbouw
& Uitgangsmaterialen en zette ze
een praktijkschoolweek op specifiek
voor studenten die geïnteresseerd
zijn in de varkenshouderij. “Het leuk-
ste van dit afstudeerproject vond
ik de vrijheid om eigen initiatieven
te ontplooien en er dan samen met
gemotiveerde mensen iets moois van
te maken. Ik heb enorm veel gelegen-
heid gekregen om mijn persoonlijke
vaardigheden verder te ontwikkelen
en mijn netwerk te verbreden.”
De kennismaker Varkenshouderij is een doorlopende bedrijfsopdracht
waarbij HAS Den Bosch en VIC Sterksel samen de opdrachtgever zijn. Ieder
half jaar neemt een andere student deze rol op zich en studeert er op af.
Het onderwijs is erbij gebaat dat studenten leren participeren in projecten
en netwerken in het bedrijfsleven waar innovatie het uitgangspunt is. Dit
bereikt HAS Den Bosch door studenten bijvoorbeeld een bedrijfsopdracht
laten doen bij een organisatie waar innovatie hoog in het vaandel staat.
anne-marie van Bussel over samenwerken in een bedrijfsopdracht: “Jonge mensen laten meedenken in innovatietrajecten werkt heel goed: zij brengen frisse ideeën mee. Daarnaast willen wij dat de kennis die hier ontwikkeld wordt zo snel mogelijk in de varkenshou-derijsector terecht komt, maar ook bij de jongeren die daar later in gaan werken. Dit laatste lukt het beste door met onderwijs samen te werken aan opdrachten.”
38 39
40 41
Kunstwerk als basis voor HaS awardVoor de uitreiking van de HAS Awards moest een een tast-baar beeldje voor de prijswinnaars worden vervaardigd. Een beeldje dat hogeschool HAS Den Bosch symboliseert en dat de HAS Awards herkenbaar maakt. Op de parkeer-plaats van HAS Den Bosch staat een bijzonder kunstwerk. Veel mensen weten helemaal niet wat de oorsprong is van het kunstwerk, maar het staat er al sinds de instelling in 2003 de nieuwbouw aan de Onderwijsboulevard betrok. Het is ‘een soort boom met gekke kleuren’. En ‘of je het mooi vindt, is een kwestie van smaak’. na enig speurwerk bleek het kunstwerk al veel ouder. Het is oorspronkelijk vervaardigd in opdracht van de (toen nog) Hogere Agrari-sche School in Den Bosch en opgeleverd in 1967. Het werk bestaat geheel uit gegoten aluminium, waarop met verf en lak kleuren zijn aangebracht. In eerste instantie waren dit afbeeldingen, maar later werd het kunstwerk al eens overgeschilderd en bleven alleen gemengde kleuren over. Het bleek hét beeld om als basis te dienen voor onze HAS Award. Oud en nieuw komen in het beeld samen en sym-boliseren de duurzame relatie van de organisatie HAS Den Bosch met de mensen om haar heen: studenten, mede-werkers, en onze relaties uit het bedrijfsleven. Maar ook de duurzame relatie die we hebben met de natuurlijke wereld: dier, plant, natuur, landschap, milieu en voeding. Toen al en nu nog steeds.
Levensboomkunstenaar A. A. Th. Louwinger (1925-2006) wil met het kunstwerk de altijd onverwachte beleving van de natuur verwerken in de techniek van de mens. Hij heeft daarbij een stam van een boom gebruikt als drager van diverse landschappen, waarin verschillende bomen en planten voorkomen. De golvende bewegingen in de landschappen geven geploegde voren weer, als symbool van het men-selijk ingrijpen. De plooi van het werk geeft de bladzijden van een dagboek weer, waarbij het boek is opengevallen op twee willekeurige bladzijden, met ieder een verschillend landschap. Het is een levensboom die uit zijn natuurlijke element is gehaald en door de mens in de stad geplaatst. De boom kan bij iedere toeschouwer een ander verhaal in beweging brengen. De kunstenaar heeft voor dit onderwerp gekozen omdat de studenten en docenten van hogeschool HAS Den Bosch in hun studie en werk dichtbij de natuur staan.
oe gotte kèk daorDoor Henny Molhuysen
Voor de ingang van de HAS, de Hogere Agrarische Scholen, Baden Powellstraat 1, staat een aluminium plastiek van de Tilburgse kunstenaar Ad Louwinger. Den Bosch heeft nog eens een kunstwerk van deze kunstenaar gehad, namelijk de fonteinplastiek ‘De Levensboom’, dat geplaatst was voor de nieuwbouw van V&D. Men had er echter veel plezier in om hier ruimschoots wasmiddelen in te strooien. Het gevolg was dat het sop over de Pensmarkt stroomde. Dit kwam natuurlijk de werking van de fontein niet ten goede. De verfkwast werd bij dit plastiek ook gebruikt. In 1975 is het kunstwerk teruggegaan naar het atelier van de kunste-naar. Ook de plastiek bij de HAS bleef de verfkwast niet bespaard. Zo moest de Bossche Brandweer in september 1971 het beeld ontdoen van waterverf, aangebracht door de studentenvereniging ‘De kitsen’ van de Hogere Tuin-bouwschool te Utrecht. Deze studenten hadden ook de Drakenfontein en Jeroen Bosch niet ongemoeid gelaten. Momenteel is er ook op de HAS-plastiek geschilderd. Dat is zodanig gebeurd, dat je er met enige fantasie voortaan een fruitboom in kunt zien.
Het plastiek is geplaatst in 1968, bij de opening van de nieuwbouw van de Hogere Agrarische Scholen. In 1948 vestigde de katholiek nederlandse Boeren- en Tuinders-bond (knBTB) een Hogere Zuivelschool in Den Bosch, die in 1963 werd omgezet in een Hogere Technologische School voor de Voedingsmiddelenindustrie. Dit vond mede zijn oorzaak in de vraag uit deze sector van industrie, die onder andere ook de be- en verwerking van groente en fruit, bier en frisdranken, vlees, vis en veevoeders omvat. In 1962 was er al een Hogere Tuinbouwschool in Den Bosch opgericht. Reeds in 1960 was er bij de knBTB het plan ontstaan om over te gaan tot concentratie van hoger on-derwijs in de agrarische sector in Den Bosch. In 1962 werd het duidelijk dat het nieuwe complex zou verschijnen op de hoek Mgr. Diepenstraat/Geldersedam, op het voormalige circusterrein. Met de bouw ervan werd in 1964 begonnen. Toen in 1967 de Hogere Landbouwschool vanuit Roermond naar Brabants’ hoofdstad verhuisde (hetgeen mogelijk was omdat een deel van de nieuwbouw al kon worden be-trokken), was de concentratie van de Hogere Agrarische Scholen een feit. Op 3 oktober 1968 opende de toenmalige minister van Landbouw, ir. P. Lardinois, het complex, dat inmiddels al weer de nodige uitbreiding heeft ondergaan.
Uit: Brabants Dagblad, 16 februari 1984
42 43
colofon redactie: Florieke koers, Hogeschool HAS Den Boschcoördinatie: Marloes Bakker en Lindsay kemps-Saitch, Hogeschool HAS Den BoschFotografie en vormgeving: yell & yonkers, Sint-MichielsgestelDruk: Drukkerij Tielen, Boxtel Met dank aan iedereen die zijn of haar medewerking aan het tekst en het beeldmateriaal van dit jaarverslag heeft gegeven en natuurlijk aan alle genomineerden met hun inspirerende verhalen. Meer informatie? www.hasdenbosch.nl
42 43
44