JAArverslAG 2008 Waarden aan het werk

energie in goede banen


JAArverslAG 2008

Waarden aan he t werk

Ja

ar

ve

rs

la

g 2

00

8

Concept en eindredactieElia, departement Communicatie

Grafische vormgeving en drukbegeleidingwww.concerto.be

Foto’sTobias Schlitt, Getty, net_efekt,tanakawho, robinbos, Elia

Verantwoordelijke UitgeverJacques Vandermeiren

Zetel van de vennootschapEliaKeizerslaan, 20B-1000 BrusselT +32 2 546 70 11F +32 2 546 70 [email protected]

ContactpersonenEva Suls, tel. +32 2 546 73 78Valérie Vanhemelen, tel. +32 2 546 75 11

Ce document est également disponible en françaisThis document is also available in English

April 2009

I n h o u d

Profiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Kerncijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Voorwoord van de voorzitter van de raad van bestuur* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Voorwoord van de voorzitter van het directiecomité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Vooruitzichten en uitdagingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

2008 in een oogopslag* .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Empathie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Verantwoordelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Onze verantwoordelijkheid: een zekere exploitatie van het Belgische elektrische systeem .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Onze verantwoordelijkheid: competitieve tarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Onze verantwoordelijkheid: de veilige exploitatie van het interconnectienet met de buurlanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Onze verantwoordelijkheid: een efficiënt beheer van de transmissienetinfrastructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Onze verantwoordelikheid: respect voor het milieu en duurzame ontwikkeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Ondernemend .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Integriteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Bestuur van de onderneming * . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Het Elia-aandeel – Informatie voor de aandeelhouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Voornaamste gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan na de sluiting van het boekjaar* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Bijzondere opdrachten van de commissarissen in de loop van het boekjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Geconsolideerde jaarrekening IFRS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Toelichting bij de jaarrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Beschrijving van de risico’s en onzekerheden waarmee het bedrijf wordt geconfronteerd* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

Regelgeving en tarieven* .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Reconciliatie eigen vermogen – nettowinst: Be GAAP - IFRS .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Verslag van het college van commissarissens .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Verkorte jaarrekening van Elia System Operator NV .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

* Deze hoofdstukken vormen het jaarverslag cf. Artikel 119 Wetboek van vennootschappen

Hoogspanningsnetten - België

Alz

ette

Mos

elle

Our

Sûre

Vierre

Semois

Lesse

Ourthe

Sambre

Warche

Amblève

Gileppe

Vesdre

Meu

se

Maa

s

Demer

Grote Nete

Ourthe

Vesdre

Meu

se

Dijle

Dyle

Rupel

Dende

r

Dendr

e

Sche

ldeLeie

Escaut

IJzer

Meu

se

Sambre

Eau

d’H

eure

Echelle Schaal

0 10 20 30 km

1 : 1 000 000Situation au

stand op 1-1-2009

Institut Géographique National Nationaal Geografisch Instituut

Amel

Holzwarche

We s e r

COURS D’EAU WATERLOPEN

Rivières et canaux Rivieren en kanalen

CENTRALES

centrale nucléaire

centrale hydraulique

centrale de pompage

existants

en projet

380kV

220-150kV

70kV

centrale thermique

parc d'éoliennes

centrale thermique en projet

CENTRALES

STATIONS

windmolenpark

thermische centrale in ontwerp

POSTES

bestaande

in ontwerp

380kV

220-150kV

70kV

MERCATOR

MOLENBEEK

Herbaimont

kerncentrale

thermische centrale

waterkrachtcentrale

pompcentrale

1 x 150 + 1 x 70 (2 x 150 + 1 x 70)

ONDERGRONDSE KABELS

câbles en parallèle

en construction ou en projet

2e terne en construction ou en projet 2de draadstel in aanbouw of in ontwerp

lignes à 2 ternes detensions différentes

tension d’exploitation inférieureà la tension de construction

Tableau des compositions deslignes à plus de 2 ternes:

1034

91 x 150 + 2 x 70 (3 x 150)

1 x 150 + 3 x 70 (4 x 150)

2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

2 x 150 (4 x 150)

CABLES SOUTERRAINS

380kV

220kV

150kV

70kV

Samenstellingtabel van de lijnenmet meer dan 2 draadstellen:

1516

3 x 150 (4 x 150)

3 x 150 + 1 x 70 (4 x 150)

Nombre de ternes

installés

1

1

2

(avec numéro de référence dansle tableau des compositions)

56

2 x 150 + 2 x 70 (4 x 150) 1112

1718

4 x 70

3 x 150

3 x 220

1 x 380 + 2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

380kV

220kV

parallele kabels22

150kV

70kV

prévus

1

2

2

> 2

12

2 x 150 + 1 x 70 (3 x 150)

4 x 150

Aantal draadstellen

voorzien uitgerust

(met referentienummer inde samenstellingstabel)

1 1

2 1

2 2

> 2

lijn met 2 draadstellenvan verschillende spanningen

uitbatingsspanning lagerdan de constructiespanning

78

1314

3 x 380 (4 x 380)

3 x 70

1 x 70 (4 x 150)

1 x 220 + 2 x 70

150 + 70

70(150)

4

in aanbouw of in ontwerp

ST-AMAND

PERONNESCS MARCINELLE

Marchienne

F. DE FER

70(150)

Maisières150 + 70

MARCHE-LEZ-ECAUSSINNES

PETROCHIM

LA CROYERE

La Louvière

BOEL HFBOEL TCC

GOSSELIES

AMERCŒUR

Liberchies

Keumiée

70(150)

150 +70

BAUDOURAIR

LIQUIDE

TERTRE

Elouges

PETIT MARAIS

GHLIN

CiplyPâturages

JEMAPPES

Boussu

Mons

70(150)

70(150)

150+70

150 + 30

150 + 70

30(150)

70(1

50)

70(150)

16

1 : 500 000

OBOURG

HARMIGNIES

VILLE/HAINE

TRIVIERES

BINCHE

BOELLL

BOELFOUR

150

+70 150 + 70

150 +70

150 + 70

70(150)

Estinnes

GOUY

BASCOUP

DAMPREMY

MONCEAU

Piéton(SNCB)

Fontainel’Evêque

MALFALISE

CARALFOC

70(150)

70(150)15

0+

70

2Anderlues

220 + 150

CENTRALEMARCINELLE

FLEURUS

MONTIGNIES

TERGNEE

AUVELAIS

FARCIENNES

BLANCHISSERIECharleroi

Gilly

LA PRAYE

PONT-de-LOUP

Heppigniessud

Jumet

(30)70+30(150)

70(150)

4

LA PRAYEFOUR

70(150)

JEMEPPE-SOLVAY

Fosses-la-Ville

Sambre

CHAMP-DE-COURRIERE

FELUY

COURCELLES

BUISSERET

Seneffe70(150)

12

2

CENTRALESENEFFE

Sombreffe

Marbais(SNCB)

Chassart

Gembloux

Wilrijk

SCHELLE

MHO

WOMMELGEM

MORTSEL

BASF

KETENISSE

OORDEREN

150+

36

9

NOORDLAND

St-Niklaas

HEIMOLEN

Temse

MERCATOR

15

0+

70

WALGOED

SCHELLE DORP

Hoboken

Aartselaar Kontich

WAARLOOS7

LIER

LINT

BEVEREN

ST-PAUWELS

LILLOBAYER

FINA

EKEREN7e HAVENDOK

MERKSEMSCHELDELAANKALLO

ZURENBORG

BURCHT

ZWIJNDRECHT

C.ZWIJNDRECHT

OeverBelliardstr.

Hovenierstr.Tabakvest

Moonstr.Berchem (NMBS)

150

+36

2

2

3

DAMPLEIN2

PETROL

2

NOORDERDOKKEN (NMBS)

ESSO

2

OELEGEM

ZANDVLIET

DOEL

380+

150

22

SOLVAY

1 : 500 000

1 : 500 000

Hermalles/Huy

MARCHIN

TIHANGE

Croix-Chabot

Jemeppe

Profondval

Ehein

Ramet Vesdre

Saives

CHERATTE

150

+70

Socolie

BERNEAU

NAVAGNE

GRAMME

Hte SARTE

CLERMONT

Ampsin-Neuville

Abée-Scry

Les Spagnes

RIMIERE

Poulseur

Esneux

Rivage(SNCB)

Ourthe

Anthisnes

70 (150)

AWIRS

Ivoz-Ramet

Fooz

Voroux(SNCB)

380

+15

0

LA TROQUE

SERAING ROMSEE

BRESSOUX

JUPILLE

CHERTAL

Hollogne

Ans

Alleur

Glain

Vottem

FNVottem

Montegnée

Tilleur

OugréeSclessin

Sart-Tilman

Angleur

FlémalleLE VAL

Grivegnée

Chênée

Magotteaux

BELLAIRE

Monsin

FN

Herstal

70(1

50)

70 (150)

70 (150)

70(220)

220

+15

0

8

17

14

16

16

164

3

150+70

Pouplin

Ferblatil

Incin. Herstal

LIXHE

CBR

Visé(SNCB)

Meu

se

13

Uitbatingsspanning

LIGNES AERIENNES BOVENGRONDSE LIJNENTension d’exploitation

2

2

3

2

70kV 70kV

2

2

2

2

2 LIGNES AERIENNES BOVENGRONDSE LIJNENUitbatingsspanningTension d’exploitation

2

2

2

22

2

2

15

0+

70

2

2

2

32

150kV 150kV

3

2

2

2

2

2

220kV 220kV

LIGNES AERIENNES BOVENGRONDSE LIJNENUitbatingsspanningTension d’exploitation


380kV 380kV

Hermalles/Huy

Croix-Chabot

Jemeppe

Profondval

Ehein

Ramet

Saives

Socolie

Ampsin-Neuville

Abée-Scry

Les Spagnes

Poulseur

Esneux

Rivage(SNCB)

Anthisnes

Ivoz-Ramet

Fooz

Voroux(SNCB)

Hollogne

Ans

Alleur

Glain

Vottem

FNVottem

Montegnée

Tilleur

OugréeSclessin

Sart-Tilman

Angleur

Flémalle

Grivegnée

Chênée

Magotteaux

Monsin

FN

Herstal

Pouplin

Ferblatil

Incin. Herstal

Visé(SNCB)

WilrijkSt-Niklaas

Temse

Hoboken

Aartselaar Kontich

OeverBelliardstr.



Marchienne

Maisières

La Louvière

Liberchies

Keumiée

Elouges

CiplyPâturages

Boussu

Mons

Estinnes

Piéton(SNCB)

Fontainel’Evêque

Anderlues

Charleroi

Gilly

Heppigniessud

Jumet

Fosses-la-Ville

Seneffe

Sombreffe

Marbais(SNCB)

Chassart

Gembloux

Soignies

Fourmies

Fays-les-Veneurs

Bonnert

Hatrival

Chiny Villers-s/Semois

Pâturages

Froidchapelle

HanzinelleCiney

Buissonville

Soy Sankt-Vith[Saint-Vith]

Carrièredu Milieu

Ath(SNCB)

BaulersSauvenière

Gembloux

Statte(SNCB)

Croix-Chabot

Wanze

Pepinster Gileppe

Vesdre

Bas-Warneton[Neerwaasten]

ST-Denijs - Boekel

Geraardsbergen

Kessel-lo

Leuven(NMBS)

HeverleeGasthuisberg

Lummen

Maasmechelen

Bornem

St-NiklaasHerenthout

Langveld

Gerdingen

Rijkevorsel

Arlon

Differd.Arbed

Belv. Arbed

Schif.

Monceau-en-Ardennes

Orgeo

Recogne

Neufchâteau

Vierre

Longlier (SNCB)

Marbehan(SNCB)

Respelt

Solre St-Géry

MomigniesChimay

Clermont

Thy-le-Château

Couvin

Romedenne

Pondrôme

Dinant

Sommière

Hastière

Herbaimont

Hogne(SNCB) Marche-en-

Famenne

CharneuxOn

Forrières(SNCB)

Cierreux

Quevaucamps

Harchies

Elouges

Thumaide

Lobbes

Ciply

Lens

Gerpinnes

Andenne

Florée

Sart-Bernard(SNCB)

Grands-Malades

Dorinne

Yvoir(SNCB)

Warnant

Namur

Marche-les-Dames

Waret

Leuze

Bois-de-Villers

St-Servais

Wierde

Comblain

BomalMiécret

Trois-Ponts

Bronrome

Bevercé

SpaTuron

Heid-de-Goreux

Amel

[Butgenbach]

Stephanshof

Bütgenbach

[Amblève]

Blandain

Bekaert

Kortrijk- NMBS

K.Oost

Ronse

Tournai

[Renaix]

Deux-Acren

Ronquières

Enghien (SNCB)

Braine-le-C.

Hoves

Meslin

Herfelingen

Appelterre

[Edingen (NMBS)]

Court-S t-Et.

Ottignies (SNCB)

Ceroux

St-Truiden

Landen

Jodoigne

Glatigny

Aische-en-Refail

Hannut

Tongeren

Borgloon

Ivoz

FoozSaivesMonsin

Stembert

Welkenraedt (SNCB)

Les Plenesses

Henri-Chapelle

Montzen(SNCB)

Soiron

Noordschote

Gavere

Zottegem

Baasrode

Welle EsseneDenderleeuw

(NMBS)

Hamme

Temse

Amylum

Willebroek

Tisselt

Duffel

Muizen

Geel/Oevel

Halen

Kersbeek

AarschotDorenberg

Pellenberg

Dowchemical

Hechtel

Opglabbeek

Bilzen

Paalsteenstr.

Hasselt

(NMBS)

Alken

Maaseik

Bekaert

Lanaken

Nijlen

Kalmthout

Turnhou t

Ravels

HerentalsOlen

St-Huibrechts-Lille

OverpeltInfrax

MARCHIN

CHERATTE

BERNEAU

NAVAGNE

Hte SARTE

CLERMONT

AWIRS

LA TROQUE

SERAING ROMSEE

BRESSOUX

JUPILLE

CHERTAL

LE VAL

BELLAIRE

CBR

SCHELLE

MHO

WOMMELGEM

MORTSEL

BASF

KETENISSE

OORDEREN

NOORDLAND

HEIMOLEN WALGOED

SCHELLE DORP

WAARLOOS

LIER

BEVEREN

ST-PAUWELS

LILLOBAYER

FINA

EKEREN7e HAVENDOK


ZURENBORG

BURCHT

ZWIJNDRECHT

C.ZWIJNDRECHT

DAMPLEIN

PETROL


ESSO

OELEGEM

SOLVAY


F. DE FER


PETROCHIM

LA CROYERE

BOEL HFBOEL TCC

GOSSELIES

AMERCŒUR

BAUDOURAIR

LIQUIDE

TERTRE

PETIT MARAIS

GHLIN

JEMAPPES

OBOURG

HARMIGNIES

VILLE/HAINE

TRIVIERES

BINCHE

BOELLL

BOELFOUR

BASCOUP

DAMPREMY

MONCEAUMALFALISE

CARALFOC

CENTRALEMARCINELLE

FLEURUS

MONTIGNIES

AUVELAIS

FARCIENNES

BLANCHISSERIE

LA PRAYE

PONT-de-LOUP

LA PRAYEFOUR

JEMEPPE-SOLVAY

CHAMP-DE-COURRIERE

FELUY

BUISSERET

HEIMOLENHEZE

PETIT MARAIS

LATOUR

DOTTIGNIES[DOTTENIJS] BASSE-WAVRE

SCHIFFLANGE

ESCH-SUR-ALZETTE

HEINSCH

BERTRANGE

ROOST

VIREUX

THUILLIES

SNCB

CENTRALEMARCINELLE

SNCB

MARCOURT

ANTOING

AIR LIQ.

NIVELLES

CLABECQ

OISQUERCQ

SNCBCLERMONT

LE VAL

CHERTAL

STADEN

IEPER NOORD

WESTROZEBEKE ST-BAAFS-VIJVE

WORTEGEM

MOEN

TIELT

DESSELGEM

RELEGEM

TERLINDEN

KOBBEGEM

SCHAARBEEK

MOLENBEEK

DILBEEK

Q. DEMETS K.ZUID/MIDI

BUIZINGEN

WIJGMAAL

KNP

HERDEREN

SIDMAR

NIEUWEVAART

KENNEDYLAAN

KEERKEN

MALDEREN

BURCHT

ZWIJNDRECHT

WALGOED

BERINGEN

BALEN

BASF

SOLVAY

MALLE

ROUVROY

St-MARD

SNCB

HERSERANGE

OXYLUX

LANDRES

BELVAL

MONT ST.MARTIN

HEISDORF

LUMES

VILLEROUX

FLEBOUR

VIANDENS.E.O. BAULER

NIEDERSTEDEM

TRIER

JAMIOLLE

NEUVILLEPLATE-TAILLE

CHOOZ

MONT-LEZ-HOUFFALIZE

TERTRE

BAUDOUR


PETROCHIMFELUY

GHLINOBOURG

HARMIGNIES

V/HAINELA CROYERE

BASCOUP

TRIVIERES

PERONNES

BINCHE

CHAMP-DE-COURRIERE

JEMEPPE-SOLVAY

GOSSELIES

FLEURUS

AMERCŒUR

DAMPREMY

MONCEAU MONTIGNIES

AUVELAIS

FARCIENNES

LA PRAYEFOUR

SEILLES

SNCB

Hte SARTE

SNCB

IEPER

MARQUAIN

HARELBEKE

HEULE

ZWEVEGEMWEVELGEM

PEKKE

MOUSCRON

KUURNE

MENENWEST

[MOESKROEN]

RUIEN

OUDENAARDE

LIGNETHIEULAIN

WATTINESGAURAINSNCB

EIZERINGEN

NINOVE WOLUWE-ST-L.ST-L. WOLUWE

HELIPORT WIERTZ

DHANIS

IXELLESELSENEFOREST

VORST

LABORELEC

ST-GENESIUS-RODE[RHODE-ST-GENÈSE]

CORBAIS

WATERLOO

BRAINE-L’ALLEUD

BAISY-THY

VIEUXGENAPPESNCB

NMBS

TIENEN BRUSTEM

AWIRSLA TROQUE

SERAING

BRESSOUXJUPILLE

ROMSEE

EUPEN

PT-RECHAIN

GARNSTOCK

BERNEAU

BATTICE

FIBER

KOKSIJDE

BEERST

ZEDELGEM

PITTEM

MUIZELAAR

BEVEREN

RUMBEKE

OOSTROZEBEKE

AALTERLANGERBRUGGE

SADACEM

RINGVAART

HAM

FLORA

DRONGEN

DEINZE

ZELE

ST-GILLIS-DENDERMONDE

MERCHTEMAALST NOORD

AALST

LOKEREN

MACHELEN

HOENDERVELD

WESPELAAR

LEEST

WILSELE

GRIMBERGEN

SIDAL

PUTTEMECHELEN

NMBS KRUISBAAN

HEIST/BERG

SCHELLE

-DORP

LIER

ZAVENTEM

HARENHEIDE

AMOCO

ESSOCHEM

HERCULES

TESSENDERLO

DIEST

TIP

HOUTHALEN

ZUTENDAAL

STALEN

GENK-LANGERLO

GODSHEIDE

SIKEL

ZONHOVEN

EISDEN

SLIJKENS

ZEEBRUGGE

BRUGGE

BLAUWE TORENHERDERSBRUG

EEKLO

KETENISSE

KALLO

BEVEREN

ST-PAUWELS

NOORDLAND

LILLO

BAYER

FINA

EKEREN

7e HAVENDOK

MERKSEMSCHELDE-

LAAN

ZURENBORGWOMMELGEM

OELEGEM

MORTSEL

St-JOB

DAMPLEIN

PETROL

NOORDERDOKKEN(NMBS)ESSO

BEERSE

POEDERLEEMOL

NYRSTAR

LOMMELOVERPELT

MHO

BLIGHBANK

THORNTONBANK

TIHANGE

GRAMME

RIMIERE

LIXHE

MERCATOR

LINT

ZANDVLIET

DOEL

ST-AMAND

GOUY

TERGNEE

COURCELLES

CENTRALESENEFFE

MAASBRACHT

MASTAING

CHIEVRES

GOUY

BRUEGEL

DROGENBOS

LIXHE

RODENHUIZEMERCATOR

KREEKRAK

ZANDVLIET

EINDHOVEN

AUBANGE

MOULAINE

VIGY

REVIN

MAZURES

LONNY

VESLE

ACHENE

AVELIN

CHEVALET

CENTRALE SENEFFE COURCELLES ST-AMAND

TERGNEE

COGNELEE

CHAMPION

RIMIERETIHANGE

GRAMME

BRUMECOO

WARANDE

AVELGEM

MEKINGEN

AVERNAS

IZEGEM

ZOMERGEM

BUGGENHOUT

VERBRANDE BRUG

LINTMEERHOUT

OBERZIER

VAN EYCK

EEKLO NOORD

BORSSELE

DOEL

MASSENHOVEN

DODEWAARD

GEERTRUIDENBERG

P r o f i e lElia bestaat uit uit twee wettelijke entiteiten: Elia System

Operator nv en Elia Asset nv, die als één economische entiteit

onder de naam Elia handelen. Samen met zijn dochteronder-

neming Elia Engineering heeft Elia om en bij de 1231 werkne-

mers in dienst. Elia is de beheerder van het Belgische trans-

missienet voor elektriciteit. Deze verantwoordelijkheid werd

aan de onderneming toevertrouwd op grond van de licenties

die door de federale regering (voor het net op 150 tot 380 kV)

en door de drie regionale overheden (voor de verbindingen

op 30 tot 70 kV) werden verleend. Als transmissienetbeheer-

der voor de elektriciteit in België vervult Elia diverse taken,

met respect voor de waarden die de onderneming hoog in

het vaandel draagt: empathie, verantwoordelijkheid, onder-

nemingszin en integriteit.

Elia tracht voortdurend een open en transparante dialoog te

voeren met de verschillende partijen die bij zijn activiteiten

betrokken zijn. Dit geldt zowel voor de klanten, leveranciers,

aandeelhouders, potentiële investeerders, overheden en de

bevolking als voor de personeelsleden van de Elia groep.

De voornaamste taak van de onderneming bestaat erin te

zorgen voor de betrouwbare en veilige transmissie van elek-

triciteit van de productie-eenheden in België en zijn buurlan-

den naar de verbruikers die zijn aangesloten op het Elia-net

(distributienetbeheerders en industriële grootverbruikers).

Door de centrale ligging van België in het West-Europese

elektriciteitsnet en de netto-invoer van België moet Elia ook

toezien op het veilige beheer van de internationale stromen

(invoer, uitvoer en transits) op zijn net.

K e r n c i j f e r sGeconsolideerde resultaten IFRS

(in € miljoen, resultaten per aandeel in €) 2008 2007 2006 2005 2004

Bedrijfsopbrengsten 757,3 731,7 711,5 714,2 704,5

EBITDA (1) 334,1 308,5 292,5 295,9 268,1

Winst na belastingen 103,1 77,6 75,9 76,5 59,5

Winst per aandeel (€) 2,14 1,62 1,58 1,60 1,42

Dividend per aandeel (€) 1,37 1,30 1,28 1,27 1,27

Aantal personeelsleden (31/12) 1 231 1 232 1 227 1 221 1 238

Lengte net in kilometer (31/12) 8 412 8 406 8 367 8 344 8 276

(1) EBITDA = Bedrijfsopbrengsten - kosten voor goederen en diensten - personeelskosten - voorzieningen - waardeverminderingen

Daarnaast waakt Elia permanent over het evenwicht tussen

enerzijds productie en invoer en anderzijds uitvoer en ver-

bruik in zijn regelzone. Aangezien elektrische energie moeilijk

kan worden opgeslagen, moet ze worden geproduceerd op

het ogenblik waarop de verbruikers haar nodig hebben. Dit is

noodzakelijk om de betrouwbaarheid van de bevoorradings-

zekerheid van het land te verzekeren.

Om zijn taken te kunnen vervullen, verzorgt Elia ook het on-

derhoud van zijn hoogspanningsinstallaties: lijnen, kabels,

transformatoren, ... Elia ontwikkelt en vernieuwt zijn net

met behulp van de modernste beproefde technologie. Daarbij

wordt niet alleen op proactieve wijze aandacht besteed aan

zorg voor het milieu, maar wordt ook het beleid inzake duur-

zame ontwikkeling ondersteund dat op Europees en Belgisch

niveau – zowel federaal als regionaal – wordt gevoerd.

Door zijn unieke en centrale positie op de Belgische elektri-

citeitsmarkt heeft Elia de taak om vernieuwende diensten

en mechanismen aan te bieden die de goede werking en de

ontwikkeling van deze markt in continentaal Europa mogelijk

maken.

De netbeheerder past strikt de wettelijke voorschriften in-

zake corporate governance toe, alsook de bepalingen van de

Code Lippens (de Belgische Corporate Governance Code voor

beursgenoteerde vennootschappen).

Elia is sinds 2005 genoteerd op de gereglementeerde markt

van Euronext Brussel.

2 Elia — Jaarverslag 2008

Energie was in 2008 een centraal thema in de gesprekken

op Europees niveau. Met de bekendmaking in januari 2008

van haar doelstellingen op het vlak van de vermindering

van de broeikasgassen, het duurzaam beleid en de ope-

ning van de energiemarkt, heeft de Europese Commissie

een duidelijk discussiekader vastgelegd alsook de doel-

stellingen voor de ondernemingen bepaald.

Zowel wat de verwezenlijking van de zogenaamde “drie

maal 20”-doelstelling (een vermindering met 20% van de

uitstoot van broeikasgassen, een stijging met 20% van de

energie-efficiëntie en een aandeel van 20% hernieuwbare

energie tegen 2020) betreft als de toekomstige integra-

tie van de elektriciteitsmarkten in Duitsland, Frankrijk en

de Benelux vervult Elia bewust een voorbeeldfunctie. Het

bedrijft speelt onder meer een concrete rol m.b.t. de im-

pact van de initiatieven die op Europees en Belgisch vlak

worden genomen ter bevordering van de vermindering van

de broeikasgassen. Het dient nogmaals vermeld dat om

20% van de totale energiebehoeften met hernieuwbare

energie te dekken, 34% van het elektriciteitsverbruik in

2020 op basis van hernieuwbare energiebronnen (water-

kracht, biomassa, windenergie, zonne-energie) moet wor-

den geproduceerd.

Elia heeft zich bijgevolg geëngageerd om de ontwikkeling

van windmolenparken in de Noordzee te ondersteunen.

Voorbeelden hiervan zijn onder andere de ondertekening

van een financieringsovereenkomst voor de aansluiting

van de eerste twee windparken voor de Belgische kust op

het net en de plannen op langere termijn om het Elia-net

op zeer hoge spanning naar de kuststreek te versterken,

zodat de door de regering geplande 2000 MW aan offshore

energie in het net kan worden geïnjecteerd.

In dit opzicht is de samenwerkingsovereenkomst met

de Duitse transmissienetbeheerder Vattenfall Europe

Transmission, wiens net grotendeels wordt gevoed met

energie die afkomstig is van windmolenparken in Noord-

Duitsland. Een bewijs van de de anticiperende houding

van Elia, dat de expertise in huis wil halen die het in de

toekomst nodig zal hebben om de energie die wordt ge-

produceerd door de grote windmolenparken op een veilige

manier te integreren.

Daarenboven onderzoekt Elia, in nauwe samenwerking met

zijn collega-distributienetbeheerders, de overheden en de

betrokken regulatoren hoe kleinschalige warmtekracht-

koppelingseenheden, gegroepeerd binnen verschillende

geografische gebieden, kunnen worden geïntegreerd. Tal

van aansluitingsprojecten voor het transmissienet werden

in de loop van het jaar aan het investeringsprogramma

toegevoegd.

De toekenning door het BIM van de titel “voorbeeldge-

bouw” aan het gebouw waarin vanaf volgend jaar het na-

tionale controlecentrum van Elia zal worden gehuisvest en

de investeringen in de gebouwen van Elia in Vlaanderen,

meer bepaald in Merksem, getuigen op een andere manier

van de inspanningen die Elia op het gebied van duurzame

ontwikkeling levert.

Wat betreft de onafhankelijkheid van de transmissieacti-

viteiten ten opzichte van de producenten en leveranciers

van elektriciteit en de “historische” aandeelhouders, kan

Elia steunen op zijn corporategovernancemodel, dat een

V o o r w o o r d

Voorwoord van de voorzitter van de Raad van bestuur

Ronnie Belmans, voorzitter van de Raad van bestuur

Elia — Jaarverslag 2008 3

duidelijke taakverdeling tussen de Raad van bestuur en

het Directiecomité garandeert en bepaalt dat de verant-

woordelijkheid voor het beheer van het transmissienet

voor elektriciteit en het opstellen van de ontwikkelings-

plannen aan het Directiecomité wordt toevertrouwd. De

vermindering van de deelneming van Electrabel in Elia tot

24,35% en de toegenomen participatie van de gemeenten

via Publi-T tot 33,01% bevestigen hetzelfde engagement

bij de aandeelhouders.

Elia is bovendien talrijke initiatieven blijven nemen met

het oog op de totstandkoming van de interne energie-

markt: de installatie van dwarsregeltransformatoren op

de Noordgrens om de veilige exploitatie van het net te

waarborgen wanneer de grensoverschrijdende stromen

exponentieel toenemen, met name ten gevolge van de

invoering van de intraday toewijzingsmechanismen met

Frankrijk, de interconnectieprojecten met Groot-Brittannië

en Duitsland, de verdere versterking van de interconnec-

ties met de buurlanden, de ontwikkeling van de pentala-

terale marktkoppeling – met als bekroning de keuze door

alle betrokkenen van het algoritme dat door Belpex werd

ontwikkeld, de oprichting van CASC-CWE, de gemeen-

schappelijke dienstenonderneming van alle netbeheerders

in Centraal-West-Europa, de oprichting, samen met het

Franse RTE, van Coreso, het eerste regionaal technisch

coördinatiecentrum, … Elia mag al deze projecten en initi-

atieven op zijn naam schrijven.

De benoeming van Daniel Dobbeni tot voorzitter van

ENTSO-E (European Network of Transmission System

Operators for Electricity), de nieuwe vereniging van

Europese netbeheerders die is samengesteld uit de

zes bestaande verenigingen van TNB’s (ETSO, UCTE,

NORDEL, BALTSO, UKTSOA en ATSOI) en werd opgericht

door uit 42 netbeheerders uit 34 landen, onderstreept

nog maar eens de geloofwaardigheid van de Belgische

transmissienetbeheerder binnen de groep van Europese

netbeheerders.

De volgende maanden zullen onvermijdelijk in het teken

staan van de recessie staan. In deze periode wenst Elia

meer dan ooit zijn taken ten dienste van zijn klanten en de

gemeenschap te vervullen in een sereen reglementair en

politiek kader dat bovendien stimulerend werkt. Het be-

lang van de elektriciteitsnetten in het raam van de duurza-

me ontwikkeling werd op het Europese voorplan geplaatst

door Voorzitter Barosso en door President Obama in de

Verenigde Staten. Dat is niet toevallig. Zij hebben immers

de sleutel in handen voor een efficiënte, competitieve en

duurzame elektriciteitsvoorziening voor iedereen.

Ronnie BelmansVoorzitter van de Raad van bestuur


2008 blijft in ons geheugen gegrift als het jaar van de

grote tegenstelling tussen de eerste drie trimesters en het

laatste trimester. De eerste drie trimesters werden onder

meer gekenmerkt door een hoge inflatie als gevolg van

de aanhoudende vraag in alle economische sectoren, en

het laatste trimester werd overschaduwd door de enorme

financiële en economische crisis waaraan geen enkel land,

geen enkele industrietak of handelsonderneming ont-

snapt. In deze toch wel uitzonderlijke omstandigheden is

de Elia groep dit jaar van start gegaan met het meerja-

rige stimulerende reguleringsmechanisme voor de periode

2008-2011.

Elia is in 2008 er opnieuw in geslaagd om een uitstekende

betrouwbaarheid op het vlak van de elektriciteitsbevoor-

rading voor onze industriële klanten en de hele gemeen-

schap te waarborgen. Dat hebben we ongetwijfeld onder

meer te danken aan de inspanningen die we leveren op het

vlak van de vervangings- en preventieve onderhoudspro-

gramma’s van onze installaties en de permanente oplei-

ding van ons personeel.

Het investeringsprogramma om ons net te versterken en

verder uit te bouwen, hebben we overeenkomstig onze

verbintenissen gerealiseerd. De drie officiële inhuldigin-

gen die we in Wallonië, Brussel en Vlaanderen onder de

bescherming van de drie bevoegde ministers konden orga-

niseren, zijn daarvan een duidelijk bewijs.

De talrijke en efficiënte acties die we realiseren ten gun-

ste van de ontwikkeling van de markt worden steeds be-

langrijker gezien de verdere liberalisering van de interne

markt en de druk op de energieprijzen. De start van de

intradaymarkt voor de transmissiecapaciteit met Frankrijk

is hiervan een voorbeeld. De toename van de uitwisse-

lingsvolumes die via de energiebeurs Belpex worden ver-

handeld, heeft nog maar eens de toegevoegde waarde van

de trilaterale koppeling van deze drie markten bewezen.

Haar uitbreiding met Duitsland en het Groothertogdom

Luxemburg stelt ook opmerkelijke resultaten in het voor-

uitzicht op het gebied van de integratie van de markten

van Centraal-West-Europa (Central West Europe – CWE).

De maatregelen die in samenwerking met de distributie-

netbeheerders worden genomen voor de aansluiting van

de gedecentraliseerde productie-eenheden, maken deel

uit van de concrete ondersteuning van Elia aan de duur-

zame ontwikkeling binnen de drie Belgische regio’s.

Op internationaal niveau werd de coördinatie tussen de

Europese netbeheerders op verscheidene vlakken ver-

sterkt. Elia was daarbij altijd een stuwende kracht. Onze

experten hebben de fundamenten gelegd voor de oprich-

ting van de gemeenschappelijke dienstenonderneming

CASC-CWE met de netbeheerders van de vijf betrokken

landen. Slechts enkele maanden na de oprichting werden

de eerste gezamenlijke capaciteitstoewijzingen op alle

interne grenzen van deze regio met succes gerealiseerd.

Samen met onze Franse collega RTE hebben we eveneens

Coreso opgericht. Dit is het eerste gemeenschappelijke

regionaal technisch coördinatiecentrum van verschillende

TNB’s, dat tot doel heeft de operationele veiligheid van

het Europese net te verbeteren. De Britse collega-trans-

missiennetbeheerder National Grid zal zich aansluiten bij

Coreso en de Duitse transmissienetbeheerder Vattenfall

Europe Transmission, waarmee we bovendien een samen-

werkingsovereenkomst hebben ondertekend, toonde vanaf

de bekendmaking van het project interesse.

V o o r w o o r d

Voorwoord van de voorzitter van het Directiecomité

Daniel Dobbeni, voorzitter van het Directiecomité


ontwikkeling geen rechtstreekse impact heeft op de gere-

guleerde winst van Elia, moet ze met bijzondere aandacht

worden gevolgd om de forse stijging van onze interestlas-

ten zoveel mogelijk te beperken in het voordeel van onze

klanten.

In dit verband hebben we in het laatste trimester van 2008

een aantal maatregelen genomen die tot doel hebben onze

kosten verder te beperken en de prioriteiten van ons in-

vesteringsprogramma opnieuw te evalueren. Deze maat-

regelen moeten de ontwikkeling van het net aan te passen

aan de evolutie van de industriële en commerciële acti-

viteiten van onze klanten. Daarbij mogen we onze doel-

stellingen betreffende de betrouwbaarheid en de kwaliteit

van de elektriciteitsvoorziening in het land niet uit het oog

verliezen. Via deze aanpak willen wij de gevolgen van de

economische en financiële crisis voor onze toekomstige ta-

rieven beperken; dit moet er terzelfder tijd toe bijdragen

dat wij de ondernemingen en de gemeenschap, zodra dit

mogelijk is, proactief zullen kunnen blijven ondersteunen,

zodra de economische heropleving op gang komt.

Al onze teams hebben zich ertoe verbonden om deze uit-

daging in 2009 én in de verdere toekomst aan te gaan.

Daniel DobbeniVoorzitter van het Directiecomité

Intern werd onze organisatie herzien om de efficiëntie-

doelstellingen op het gebied van operational excellence te

bereiken. Zo werd ons engineeringbureau geïntegreerd in

een nieuwe dochteronderneming, Elia Engineering, die in-

staat voor het beheer van de expertise en de technische

opleidingen van de hele groep.

De aanpassing van ons mission statement en de lancering

van een opmerkelijke campagne om onze naambekendheid

te vergroten, waren bedoeld om onze ambities bekend te

maken en ons imago te verbeteren. Hiermee speelden we

in op een verzoek van onze stakeholders: klanten, regule-

rende instanties, politieke wereld, medewerkers…

Dit is het eerste jaar waarin meerjarentarieven worden

gehanteerd, die onze klanten een stabiele transportprijs

voor een termijn van vier jaar bieden. We realiseerden

tevens de ons door de CREG opgelegde efficiëntieverho-

ging, een inspanning waar al onze klanten baat bij heb-

ben, evenals het bijkomende streefdoel van de door onze

aandeelhouders verwachte kostenverlaging. Dit resultaat

heeft van alle betrokkenen meer inspanningen gevergd

dan verwacht omdat de inflatie een flink stuk hoger bleek

te liggen dan de prognoses van het federaal Planbureau die

wij voor het bepalen van onze transmissietarieven hadden

gebruikt. Daarenboven waren we door de financiële crisis

genoodzaakt om onze pensioenfondsen te herfinancieren.

Deze financiële en economische crisis was ook voelbaar

door een significante daling van de energievolumes die

door onze industriële klanten op het Elia-net worden af-

genomen. Dit leidde tot een daling van onze inkomsten

die pas vanaf de tweede regulatoire periode van vier jaar

in onze tarieven kan worden doorgerekend. Hoewel deze


V o o r u i t z i c h t e n e n u i t d a g i n g e n

Het komende jaar zal in het teken staan van de interne

energiemarkt, de duurzame ontwikkeling en een

oordeelkundige aanpak van de financiële en economische

crisis om het economische herstel, zodra de eerste

tekenen daarvan zichtbaar worden, te ondersteunen en te

stimuleren.

De opdracht van CASC-CWE, de gemeenschappelijke

dienstenonderneming van de transmissienetbeheerders

van de Centraal-West-Europese regio, wordt verruimd:

zij zal voortaan ook instaan voor de maandelijkse en

dagelijkse veilingen. Coreso, het regionaal technisch

coördinatiecentrum dat door RTE en Elia werd opgericht,

zal op kruissnelheid komen en nieuwe partners zullen

aansluiten. ENTSO-E, de nieuwe vereniging opgericht door

42 transmissienetbeheerders uit 34 Europese landen,

start met haar activiteiten en zal de eerste concrete

maatregelen uitwerken om de uitvoering voor te bereiden

van het 3de pakket maatregelen inzake de interne

energiemarkt.


Vermits voor 2009 een verdere daling van de

uitwisselingsvolumes en een stijging van de financiële

lasten worden voorspeld, zal een nauwgezet beheer van de

kosten en de investeringsuitgaven in 2009

aan de orde zijn. Zo kan Elia op proactieve wijze zijn

klanten en de gemeenschap ondersteunen, zodra het

herstel zich zal aandienen.

Er zal bijzondere aandacht worden besteed aan de

netversterkingsprojecten in verschillende regio’s van

ons land. Zo worden aanzienlijke investeringen in het

vooruitzicht gesteld voor de economische ontwikkeling

van de Antwerpse haven, alsook voor de aansluiting

van offshore windmolenparken in de kuststreek en de

aansluiting van nieuwe productie-eenheden en onshore

windmolens in Wallonië.

Elia zal deze maatregelen actief steunen. Daartoe zal

het bedrijf zijn bilaterale projecten voortzetten, die

meer bepaald betrekking hebben op de toekomstige

realisatie van nieuwe interconnecties met Groot-

Brittannië en Duitsland, de versterking van zijn

interconnectielijnen met Frankrijk en het Groothertogdom

Luxemburg. De industriële indienststelling van de

dwarsregeltransformatoren die in 2008 werden geplaatst,

zal een veilig beheer van het Belgische net mogelijk

maken ondanks het feit dat de onvoorspelbaarheid van de

elektriciteitsstromen die door ons net vloeien, voortdurend

toeneemt.


Elia en National Grid overwegen de aanleg van

een nieuwe interconnector tussen België en het

Verenigd Koninkrijk.

0 6 / 0 2 / 0 8Het aantal intraday gates op de interconnectie

Frankrijk-België wordt verhoogd tot twaalf.

2 0 / 0 2 / 0 8

Elia en Vattenfall Europe Transmission ondertekenen een

samenwerkingsovereenkomst om bij te dragen tot de

bevoorradingszekerheid, de integratie van hernieuwbare

energiebronnen en de marktontwikkelingen in Europa.

0 9 / 0 5 / 0 8

2 0 0 8 i n e e n o o g o p s l a g

De zeven netbeheerders van de Centraal-West-Europese regio, meer bepaald

uit de Benelux, Duitsland en Frankrijk, richten CASC-CWE (Capacity Allocation

Service Center – Central West Europe) op in Luxemburg.

0 3 / 1 0 / 0 8

De aansluiting van het zeewindmolenpark van Belwind op het

Elia-net is contractueel geregeld.

3 0 / 0 6 / 0 8


Op het Belgische net wordt een recordvolume voor import genoteerd

van 3500 MW tussen 11 uur en ‘s middags.

0 3 / 0 4 / 0 8

0 5 / 0 6 / 0 8

J a a r 2 0 0 8Er heeft zich geen belangrijke gebeurtenis voorgedaan na de

sluitingsdatum van het boekjaar.

Een jaar na de ondertekening van de intentieverklaring boeken de partners

uit de Centraal-West-Europese regio significante vooruitgang op weg naar een

geïntegreerde Europese elektriciteitsmarkt.

42 transmissienetbeheerders uit 34 landen richten ENTSO-E

(European Network of Transmission System Operators for Electricity) op.

Daniël Dobbeni wordt als voorzitter gekozen.

1 9 / 1 2 / 0 8

RTE en Elia maken hun voornemen bekend om samen een

coördinatiecentrum op te richten om de elektrische veiligheid van de

Centraal-West-Europese regio te verhogen.

0 5 / 0 9 / 0 8

Em

p at h i E

Veiligheid

van de werknemers.

Informatie op volledig

transparante wijze delen.

Onze klanten:

onze voornaamste zorg.

P.12 P.13 P.14

De permanente opleiding,

doorheen de loopbaan, van al zijn

medewerkers is een essentieel

onderdeel van de aanpak van Elia.

Van bij zijn oprichting was het voor Elia

belangrijk om zijn missie ten dienste

van de bevoorradingszekerheid en de

elektriciteitsmarkt ook te vertalen in

een sociaal engagement.

Elia kan de technische scholen

en universiteiten een belangrijke

meerwaarde bieden.

Em

p at h i E

P.16 P.17 P.19

Openstaan voor de andere en luisteren naar

zijn gevoelens en mening, bereid zijn om

de ander te begrijpen en toch zijn

eigenheid bewaren.


Deze bereidheid komt uiteraard tot uiting binnen

het bedrijf zelf, tegenover alle werknemers van

de Elia groep, maar ook buiten Elia, ten aanzien

van onze klanten, onze aandeelhouders,de potentiële in-

vesteerders, de overheden waarmee we samenwerken, de

omwonenden van onze projecten, studenten die interesse

tonen voor onze activiteiten, …om slechts de voornaamste

belanghebbenden te noemen.

Onze klanten: onze voornaamste zorgDe commerciële dienst vormt de hoeksteen van de relatie

tussen Elia en zijn klanten. De key account managers func-

tioneren als “interfaces” en treden op als “ambassadeurs” van

het bedrijf. Hiervoor steunen zij op hun grondige kennis van

het net en de elektriciteitsmarkt enerzijds en hun betrokken-

heid bij de omgeving van de klant anderzijds. Verscheidene

specifieke acties zijn erop gericht de dialoog tussen alle spe-

lers op de elektriciteitsmarkt te bevorderen.

Weten wat de behoeften en eisen van elk van deze groepen zijn, erop anticiperen en er rekening mee houden bij iedere stap die de onderneming neemt: dat is de weg die Elia wil volgen.

E m p a t h i e :

E l i a v o e r t e e n p e r m a n e n t e d i a l o o g m e t d e v e r s c h i l l e n d e g r o e p e n a c t o r e n d i e b i j z i j n a c t i v i t e i t e n b e t r o k k e n z i j n

Users’ group: een platform voor informatie-uitwisseling en discussieZo hebben onze klanten de mogelijkheid om hun stem te

laten horen binnen de Users’ Group, een platform voor de

uitwisseling van informatie tussen vertegenwoordigers van

alle groepen marktspelers – industriële klanten, distributie-

netbeheerders, producenten, regulatoren, de administratie

Energie, …

Belangrijke thema’s worden hier besproken vooraleer ze van

naderbij worden bestudeerd in de werkgroepen. Nieuwe pro-

ducten, marktmechanismen, toewijzing van capaciteit op de

grenzen, … zijn enkele van de thema’s die in deze context aan

bod zijn gekomen.


Klantendag: de gelegenheid bij uitstek om standpunten en informatie uit te wisselenElia organiseert elk jaar een speciale dag waarop alle klanten

worden uitgenodigd. Op de editie van 2008 waren ongeveer

120 deelnemers aanwezig. Het was een gelegenheid om die-

per in te gaan op een brede waaier van thema’s, zoals de

nieuwigheden en aanpassingen op het vlak van de produc-

ten (aansluitings- en toegangscontracten, telecommunicatie-

net, metering, …), de tools die voor het netbeheer worden

gebruikt, de eerste resultaten na de indienstneming van de

dwarsregeltransformatoren, de ontwikkelingsplannen voor

het Belgische net en hun ontwikkeling in het licht van de ini-

tiatieven inzake hernieuwbare energie, projecten met een in-

ternationale dimensie, … De klantendag biedt de deelnemers

ook de mogelijkheid om nieuwe contacten te leggen.

Elia heeft in 2008 ook een informatiesessie voor de bedrijfs-

federaties georganiseerd. Het initiatief werd zeer op prijs

gesteld door de deelnemers, die in het kader van hun be-

roepsactiviteiten graag, meer wilden vernemen over de ont-

wikkeling van de elektriciteitsmarkt in België en in Europa.

Informatie op volledig transparante wijze delenDankzij zijn centrale rol op de energiemarkt beschikt Elia over

een grote hoeveelheid informatie die het in alle openheid met

de andere marktactoren deelt.

De website van Elia, die zowel “real time” als “historische”

marktgegevens bevat, is een waardevolle bron van informatie

die voor alle partijen die bij de elektriciteitsmarkt betrokken

zijn relevante informatie ter beschikking stelt, die nuttig is

om hun handelsactiviteiten adequaat uit te oefenen. Verbruik,

productie, het opheffen van onevenwichten, fysische en

marktinformatie over het gebruik van de interconnecties, in-

vesteringsprojecten, onbeschikbaarheden van netelementen,

enz. zijn enkele voorbeelden van rubrieken die op de inter-

netpagina’s van Elia terug te vinden zijn.

Bij de publicatie van deze informatie wordt uiteraard rekening

gehouden met alle bepalingen inzake vertrouwelijkheid waar-

aan de beheerder van het transmissienet voor elektriciteit

zich dient te houden.

Daarnaast publiceert Elia elke maand “Elia News”, een elek-

tronische nieuwsbrief waarin de belangrijkste informatie over

de activiteiten van de onderneming wordt samengevat. Al wie

meer wil weten over de onderneming, kan zich op deze news-

letter abonneren.

Voor al onze vergunningsdossiers zijn talrijke ontmoetingen met regionale en gemeentebesturen voorzien. Communicatie is zeer belangrijk. Ze is nodig om onze boodschap efficiënt en assertief over te brengen en het goede verloop van onze projecten te waarborgen. Hoewel we jammer genoeg niet altijd met open armen worden ontvangen, proberen we telkens om ons standpunt voor te stellen en zo goed mogelijk te laten aanvaarden.

Valérie Jadot, Manager Permits


PersoneelOp 31 december 2008 telde de Elia groep 1 231 werknemers,

waarvan 233 bij Elia System Operator, 812 bij Elia Asset en

186 bij Elia Engineering. In 2008 heeft Elia heeft 115 mede-

werkers aangeworven met een contract voor onbepaalde duur

(115 in 2007) en 8 personen met een contract voor bepaalde

duur (30 in 2007).

Nieuwe benaming voor ons engineeringfiliaalBel Engineering draagt sinds 3 november 2008 de naam Elia

Engineering. Deze verandering gaat gepaard met de over-

dracht van de expertiseactiviteiten en de technische opleidin-

gen voor de hele Elia groep. Dankzij deze naamsverandering

zal het engineeringbureau, dat verantwoordelijk is voor inves-

teringsprojecten, onderzoek en de indienstneming van uitrus-

tingen, mee de initiatieven kunnen genieten die Elia een heel

jaar lang heeft genomen om de bekendheid en de zichtbaar-

heid van de Elia groep voor de buitenwereld te vergroten.

Veiligheid van de werknemersDe veiligheid van de eigen medewerkers en van het personeel

van onze contractors is een absolute prioriteit.

De veiligheidsresultaten tonen aan dat Elia tot de meest vei-

lige industriële ondernemingen in België en in Europa behoort.

Dit wijst erop dat de aangehouden inspanningen om zowel

de intrinsieke veiligheid van de installaties als de werkpro-

cedures en methodes te verbeteren, loont en moet worden

voortgezet.

Om enerzijds na te gaan of de veiligheidsprocedures en in-

structies correct begrepen en toegepast worden en anderzijds

een efficiënte terugkoppeling van de ervaringen te waarborgen,

De dialoog met de omwonenden: openheid troefElia doet al het mogelijke om de omwonenden van zijn instal-

laties te informeren over belangrijke gebeurtenissen en hun

gevolgen, zowel bij ontwikkelingsprojecten en onderhouds-

werkzaamheden als bij noodinterventies.

De aanwezigheid van vertegenwoordigers van Elia op infor-

matievergaderingen voor het publiek of overheden, een per-

manent bereikbare hulplijn via de regionale technische se-

cretariaten in Brussel, Merksem en Namen, gratis metingen

van magnetische velden op verzoek van de omwonenden van

onze installaties, een contactadres [email protected] voor de vra-

gen van het publiek,... zijn slechts enkele voorbeelden van de

aandacht die Elia besteedt aan de omwonenden van zijn in-

stallaties, de overheden en alle anderen die meer informatie

over de onderneming wensen.

Alle aanvragen die wij in 2008 langs deze weg ontvingen heb-

ben een nauwkeurig antwoord gekregen. Daarnaast worden

elk jaar nog eens ongeveer 50 000 vragen behandeld door

de regionale technische secretariaten, die zich engageren om

deze zo snel mogelijk te beantwoorden.

Van links tot rechts en van boven naar onder: Daniel Dobbeni, Jacques Vandermeiren, Jan Gesquière, Markus Berger, Roel Goethals, Frank Vandeberghe en Hubert Lemmens


werden in 2008 120 veiligheidsaudits uitgevoerd. Een aantal

van de vaststellingen tijdens deze audits hebben ondertussen

tot concrete verbeteringen geleid.

Om de veiligheidsresultaten te bestendigen, nog te verbete-

ren en te borgen over een langere periode, werden in 2008

maatregelen genomen om een duurzame gedragsverandering

tot stand te brengen op het gebied van de perceptie van het

risico dat samenhangt met de complexe technische activitei-

ten die de netbeheerder moet uitvoeren.

Hiertoe zijn er o.a. twee veiligheidsweken opgezet (van

5 tot 9 mei en van 8 tot 12 september) met verschillende

activiteiten.

Aan de doelgroepen aangepaste veiligheidstime-outs

doorheen alle departementen en directies waarin dieper

op de mechanismen die tot een ongeval leiden en op de

risico-herkenning werd ingegaan. Dit gebeurde zowel

voor de “terreinmensen” als voor de personen die in een

kantooromgeving werken.

Filmfragmentjes op het intranet die op een uitnodigende

manier deden stilstaan bij de oorzaken die tot ongeval-

len leiden en hoe ze te vermijden.

Middagontmoetingen rond ergonomie in de

kantooromgeving.

Info rond veilig manueel verplaatsen van lasten en een

informatiecampagne hierrond.

Kennismakingssessies over het thema “levensreddende

handelingen”

Een veiligheidsfotowedstrijd die moet bijdragen tot de

sensibilisering binnen de groep.

Naast een vast agendapunt in de equipes, werd veiligheid ook

op lokaal niveau het onderwerp van trimestriële veiligheid-

toolboxmeetings in de services centers.

Frequentiegraad Ernstgraad

2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008

Elia 10,0 8,0 2,7 5,1 0,10 0,18 0,03 0,10

Hoofdzetel 1,4 2,6 0,0 2,7 0,00 0,05 0,00 0,03

Service Area Noord 8,7 14,6 2,8 5,8 0,08 0,26 0,02 0,12

Service Area Zuid 30,9 17,5 11,3 14,2 0,02 0,31 0,15 0,35

Elia Engineering 6,8 3,3 0,0 0,0 0,05 0,13 0,00 0,00

0,20

2

4

6

8

10

12

2005

2006

2008

2007

0,1 0,0

Evolutie ernstgraad en frequentiegraad van de groep Elia 2005-2008

Ernstgraad

Freq

uenc

iegr

aad


met de activiteiten en het werkkader van de onderneming en

leren ze elkaar ook kennen, om een start te geven aan de

opbouw van hun professioneel netwerk.

Voor jonge kaderleden is er het programma ‘Campus Elia’, dat

de verscheidene facetten en processen van de onderneming

verduidelijkt. Het programma wordt afgerond met de studie

van een “business case” waarvan het scenario ontleend is aan

een reële situatie. De deelnemers moeten een oplossing zoe-

ken in groepjes. De resultaten worden voorgesteld en vervol-

gens besproken met de CEO en leden van het directiecomité.

Kennisoverdracht Vanaf november 2008 werden de knowhow en het knowledge

management voor de uiteenlopende technische disciplines,

samen met het technische opleidingscentrum (Education

Center) gecentraliseerd binnen Elia Engineering. Dit moet

leiden tot een efficiënter en coherent beheer van de verschil-

lende strategische kennisdomeinen die de onderneming moet

waarborgen om haar professionele expertise voor de toe-

komst te vrijwaren en verder uit te bouwen in een omgeving

die voortdurend evolueert.

Top Employer 2009Zoals in 2007, nam Elia ook in 2008 deel aan de CRF enquête

Top Employers, en wat het label ‘Top Employer 2009’ ople-

verde. Voor Elia betekent het Top Employer 2009 label – dat

werd toegekend aan 42 Belgische ondernemingen – een extra

troef om zich op de arbeidsmarkt kenbaar te maken als een

voortreffelijke werkgever.

Partner van het onderwijsElia kan de technische scholen en universiteiten een belang-

rijke meerwaarde bieden door de leerlingen in de praktijk te

laten kennismaken met de uiteenlopende disciplines van het

transmissienetbeheer. Een zeer gewaardeerde leerervaring

voor de leerlingen en een opportuniteit voor Elia om deze

jongeren als potentiële werkkrachten aan te trekken.

Elia zet voor de technische scholen een didactisch project op

ContractorsOp basis van een project dat in 2008 werd afgerond, zijn

we erin geslaagd onze criteria voor de selectie, uitsluiting en

schorsing van contractanten op basis van het aspect veilig-

heid te verstrengen. Deze criteria zijn vervolgens in het aan-

koopproces geïntegreerd, waarbij er uiteraard voor gezorgd

werd dat hun impact op de voorgestelde prijs beperkt bleef.

AanwervingenIn 2008 werden 123 nieuwe medewerkers bij Elia aangewor-

ven, om aan de aanwervingsbehoeften te kunnen voldoen,

deels om voor de opvolging te zorgen van werknemers die

met pensioen of in uitstap gegaan zijn, deels om nieuwe func-

ties in te vullen die werden gecreëerd in de context van de li-

beralisering en internationalisering van de elektriciteitsmarkt.

Het personeelsbestand van Elia bestaat voor meer dan een

derde uit jongeren die zijn aangeworven na de oprichting van

Elia. Het aantal werknemers met meer dan tien jaar anciën-

niteit is geleidelijk gedaald van 68% in 2002 tot 63% in 2008.

Bij Elia zijn ongeveer 17% van de personeelsleden vrouwen.

Menselijk kapitaal continu verbeterenDe permanente opleiding, doorheen de loopbaan, van al zijn

medewerkers is een essentieel onderdeel van de aanpak van

Elia, dat een efficiënte en professionele dienstverlening aan

de klanten nastreeft.

Naast de gebruikelijke training ‘on the job’, biedt Elia zijn me-

dewerkers een gevarieerd opleidingsaanbod, gaande van alle

relevante technische kennis en taalcursussen tot opleidingen

om gedrags- en sociale competenties en andere vaardighe-

den verder te ontwikkelen.

Bijzondere aandacht wordt daarbij besteed aan nieuwe mede-

werkers. Gedurende het eerste jaar in de onderneming krij-

gen zij een opleidingsprogramma dat erop is toegespitst hun

integratie in de onderneming te vergemakkelijken. Via een

eerste introductiedag en een Lighting Day, maken ze kennis


dat hen meer uitleg verstrekt over de vele aspecten van het

vakgebied “hoogspanning” en het beheer van het transmis-

sienet. In 2008 werd een didactische brochure opgesteld en

aan de scholen bezorgd.

Technical Education TrophyIn het schooljaar 2007-2008 organiseerde Elia voor het eerst

de Elia Technical Education Trophy. Deze wedstrijd richt zich

tot leerlingen van het laatste jaar secundair technisch on-

derwijs, uit de afdelingen elektriciteit, elektromechanica en

elektronica.

Via een schriftelijke proef werden uit elke gemeenschap de

tien beste klassen geselecteerd. Zij konden zich in 10 prak-

tische en theoretische proeven met elkaar meten tijdens een

spannende en sportieve wedstrijd. Het werd voor alle deel-

nemende scholen een boeiende ervaring, waarvan ook de

leerkrachten het pedagogische niveau sterk waardeerden. Bij

de scholen van de Vlaamse gemeenschap werden de leerlin-

gen van het Scheppers Instituut Herentals de winnaars; bij

de Franstalige Gemeenschap ging de eerste prijs naar het

Institut Saint-Laurent uit Herstal.

Beide winnende teams werden gelauwerd tijdens de inhuldi-

gingsplechtigheid van het Education Center op 7 mei 2008,

door een vertegenwoordiger van de minister van Onderwijs

van de Franse gemeenschapsregering.

BedrijfsbezoekenElia organiseert geleide bezoeken, bestaande uit een algeme-

ne voorstelling, gevolgd door een bezoek aan een controle-

center en aan een hoogspanningsstation. Tijdens zo’n bezoek

kunnen de deelnemers zich een beeld vormen van de activi-

teiten van de netbeheerder. In principe gaan deze bezoeken

door in de Elia-site in de Brusselse havenzone, waar ook het

Elia Education Center is gevestigd.

Elia ChallengeElk jaar kan een aantal technische scholen in aanmerking ko-

men om zijn studenten een eindwerk te laten uitvoeren in het

domein van de hoogspanning. Dit gebeurt onder begeleiding

van specialisten van Elia.

De deelname omvat het bezoek aan een hoogspanningsstation

en de uitwerking van een project dat in rechtstreeks verband

staat met de hoogspanningstechnologie en de activiteiten van

Elia. De school ontvangt van Elia een financiële ondersteuning

voor de realisatie. De verschillende projecten worden voorge-

steld in aanwezigheid van de leden van het directiecomité.

JobbeurzenOok in 2008 bleken jobbeurzen een zeer nuttig instrument

voor de rekruteringsacties van Elia. Naast de twee grote job-

beurzen, Talentum in het voorjaar en Career Launch in het

najaar, heeft Elia ook deelgenomen aan de belangrijkste jobe-

vents georganiseerd door universiteiten en hogescholen.

Aanwezigheid in de universiteiten en hogescholenElia-specialisten nemen geregeld deel aan vormingsprojecten

en -initiatieven van universiteiten en hogescholen en zijn als

sprekers te gast op symposia en seminaries die worden geor-

ganiseerd door universiteiten en hogescholen.

Zo heeft Elia in 2008 als sponsor zijn steun verleend aan de

Belgian BEST Engineering Competition (beBEC), een wed-

strijd in het kader van BEST (Board of European Students

of Technology) tussen teams van ingenieursstudenten

uit verschillende disciplines en afkomstig van 6 Belgische

universiteiten.

Ook de BEST wintercourse, voor ingenieursstuddenten uit heel

Europa, mocht op een passende deelname van Elia rekenen.

StagesElia heeft een beleid opgezet dat toelaat om stages te or-

ganiseren voor de laatstejaarsstudenten van hogescholen en

universiteiten. Tijdens deze stages leren de studenten de on-

derneming en de werksfeer kennen; vaak is een stage dan

Mannen Vrouwen Totaal Voltijdse equivalenten

Directie 7 0 7 7

Kaderleden 368 61 429 408,8961

Bedienden 649 146 795 718,1358

Totaal 1 024 207 1 231 1 134,0319

Samenstelling personeel Elia groep op 31 december 2008


BrandingcampagneMet het oog op de nieuwe internationale context en de talrijke

uitdagingen waaraan Elia het hoofd moet bieden, is het vandaag

van fundamenteel belang om een positief imago uit te dragen

tegenover de verschillende stakeholders en belanghebbenden.

Elia moet zich op de arbeidsmarkt kunnen positioneren als een

dynamische en toekomstgerichte werkgever om nieuwe werk-

nemers te blijven aantrekken. Dit is absoluut noodzakelijk om

de doeltreffendheid en de kwaliteit van de dienstverlening in

stand te kunnen houden.

Om onze projecten voor de versterking en de uitbreiding van

het net in het belang van onze klanten en de markt tot een

goed einde te brengen, moeten we op het vertrouwen van om-

wonenden en overheden kunnen rekenen. Dit is een essentiële

voorwaarde om, door middel van een constructieve dialoog, tot

de meest geschikte oplossingen te komen.

Als beursgenoteerde onderneming moet Elia ook het vertrou-

wen van de huidige en potentiële investeerders kunnen genie-

ten om over voldoende kapitaal te beschikken voor de verdere

duurzame ontwikkeling van zijn activiteiten als beheerder van

het transmissienet voor elektriciteit.

De burgers vertegenwoordigen een belangrijke groep die recht

heeft op duidelijke informatie over Elia in zijn hoedanigheid

van transmissienetbeheerder voor elektriciteit, zijn functie en

activiteiten.

Met het oog hierop besliste de groep om voor het grote publiek

een uitgebreide bekendheidscampagne te organiseren, zowel

in dagbladen als via de belangrijkste radiozenders. Deze actie,

die op 8 september 2008 van start ging, bestond uit twee lui-

ken. In de volgende jaren zullen gelijkaardige initiatieven wor-

den genomen. Het centrale thema in deze campagne was het

transport van een reuzenstekker, als metafoor voor de trans-

missie van elektriciteit die dag en nacht door de professionals

van Elia wordt verzekerd. Een sterk en verrassend beeld dat

tot doel had de nieuwsgierigheid van de lezer op te wekken en

hem ertoe aan te zetten op zoek te gaan naar meer informatie

over het bedrijf. Op basis van de positieve resultaten die met

ook een opstapje om er vervolgens als medewerker aan de

slag te gaan.

Inhuldiging Education CenterHet Education Center, dat instaat voor de technische opleidin-

gen van de medewerkers van de onderhoudsdiensten, werd

in verschillende fasen in 2007 operationeel in dienst geno-

men. Het project was gespreid over 4 jaar. Nadat ook het

sluitstuk, het hoogspanningsstation Edison, bestemd voor de

praktische training en opleiding van de verschillende discipli-

nes, met name hoogspanning, laagspanning en power links,

volledig in gebruik was, mocht een officiële inhuldiging niet

uitblijven. Minister van de Brusselse gewestregering Evelyne

Huytebroeck was bereid de academische zitting op 7 mei 2008

met haar aanwezigheid te vereren. Minister Huytebroeck ont-

hulde die dag ook een gedenkplaat ter gelegenheid van de

eerstesteenlegging van het gebouw waar zowel het regio-

nale als nationale controlecentrum al worden ondergebracht.

Dit gebouw ontving een onderscheiding van het Brussels

Instituut voor Milieubeheer als “Voorbeeldgebouw op het vlak

van energiebeheer”.


de campagne werden behaald, zullen in de loop van de ko-

mende jaren gelijkaardige acties worden ondernomen.

Elia Fonds: ontdekking en verwonderingVan bij zijn oprichting was het voor Elia belangrijk om zijn

missie ten dienste van de bevoorradingszekerheid en de elek-

triciteitsmarkt ook te vertalen in een sociaal engagement.

Daartoe werd een samenwerkingsverband opgezet met de

Koning Boudewijnstichting, een partner die perfect aansloot

bij de zienswijze van Elia, aangezien haar motto “Samen wer-

ken aan een betere samenleving” luidt.

In samenwerking met de deskundigen van de Koning

Boudewijnstichting werd de doelstelling van het Elia Fonds

gedefinieerd.

De doelgroep van het Fonds is in de eerste plaats personen

met verminderde mobiliteit in de ruime zin van het woord:

mensen met een mentale, motorische of sensoriële handicap,

bejaarden, gezinnen met jonge kinderen, …

Het Fonds is gericht op initiatieven die meer willen bieden dan

de basisvoorzieningen waarin de maatschappij en de overheid

idealiter zouden moeten voorzien, daarbij de nadruk leggend

op verwondering en ontdekking.

Daarom steunt het Elia Fonds projecten die toeristische, cul-

turele en sportieve vrijetijdsactiviteiten op een transparante

en niet-discriminerende manier toegankelijk maken voor per-

sonen met een beperkte mobiliteit, op dezelfde manier als dat

voor anderen het geval is.

Vanuit een streven naar transparantie en objectiviteit heeft

Elia het beheer van dit Fonds, dat jaarlijks 250 000 euro

ontvangt, toevertrouwd aan de Koning Boudewijnstichting.

Deze organisatie heeft de jury van deskundigen samenge-

steld, wiens taak het is om jaarlijks de winnende projecten

te selecteren.

In 2008 selecteerde de jury 21 projecten waarvan het me-

rendeel gericht is op de integratie van personen met een

handicap.

Elia Fonds - Projecten 2008Het Sportimonium Anders Bekeken:

vzw Sportmuseum Vlaanderen – Hofstade-Zemst

L’Accessible Etoile: vzw Maison du Tourisme du Pays de la Forêt d’Anlier – Neufchâteau

Art in the Dark: vzw Blindenzorg Licht en Liefde – Jabbeke-Varsenare

Amusons-nous ensemble! vzw Badje – Sint-Gillis

Echt inclusief!: vzw KVG vrijetijdswerking Antwerpen – Antwerpen-Borgerhout

Samen assistentiehonden vormen: vzw Canimôme – Walhain-Tourinnes-Saint-Lambert

Kunstenfestival Doen! 2009: vzw Vereniging personen met een handicap – Brussel

Alle camera’s op jou gericht: vzw Mentor – Kortrijk

Klimclusief: vzw Jeugddienst Sjalom

Club “Tous à bord!”: vzw Génération nouvelle – Soignies

Boccia- en Fietsclub voor personen met een motorische handicap: vzw Avalon – Buggenhout

Les malles aux 1000 sens: vzw Horizon 2000 – Charleroi

Kweekvijver voor organisatietalent: vzw VFG-Jong Oost-Vlaanderen – Gent-Zwijnaarde

Paardrijden voor dove kinderen en jongeren: vzw Collectif Recherche et Expression – Sint-Lambrechts-Woluwe

Bocciaspelers BC3 en hun sportmateriaal: vzw Landegem Sport – Gent-Mariakerke

Voorstelling De Kleine Prins en de blauwe pony: vzw Les Rênes de la Vie – La Hulpe

Het creëren van een “zit-o-meter”: WZC Sint-Antonius – Peer

Projet Eléonore: vzw Ligue des Familles – Elsene

Toegankelijke cultuur: Cultuurcentrum De Werft – Geel

Samen op stap in de Vlaamse Ardennen: Wandelclub Comité 2000 Ename – Oudenaarde

Ogen open en aan de slag!: UZ Gent – Gent

Men kan stellen dat “veiligheid” als een rode draad aanwezig is binnen de hele Elia groep. Daarom is het belangrijk dat mijn collega’s en ik empathie kunnen opbrengen bij het uitoefenen van onze job zodat wij ons kunnen inleven in het denkvermogen van de verschilldende partijen. Het wettelijke kader is steeds een belangrijk luik binnen Safety, maar wanneer er een nieuwe procedure of instructie wordt geschreven of bij het geven van opleidingen of adviezen is het voor mij van even groot belang dat wij ons als medewerkers van Safety kunnen verplaatsen in de denkwereld van de interne en externe klanten. Zonder empathie praat je langs elkaar heen of bestaat het risico op meningsverschillen.

Hendrik Meert, Adjunct preventieadviseur

P.22 P.26

V e r a n t w o o r d e l i j k h e i d

In 2008 kreeg Elia van de Europese

Commissie een subsidie van twee

miljoen euro toegekend in het kader

van de prioritaire projecten van het

transeuropese energienet.

Elia waakt permanent over het

evenwicht tussen enerzijds productie

en invoer en anderzijds verbruik en

uitvoer in zijn regelzone.

P.27 P.28 P.36

Weten hoe belangrijk je taak is en ze dan ook

goed uitvoeren met de nodige middelen

en met aandacht voor de mensen, de

organisatorische beperkingen en de

resultaten.

V e r a n t w o o r d e l i j k h e i d

Het vrijwaren van de

betrouwbaarheid van het net en de

bevoorradingszekerheid van alle

elektriciteitverbruikers in België is de

topprioriteit voor Elia.

Elia ontwerpt en ontwikkelt projecten die de

integratie van hernieuwbare energiebronnen

mogelijk maken, zowel op Europees

niveau (zie EWIS) als binnen het Belgische

grondgebied.

Elia voert op het gebied van

infrastructuurbeheer een beleid

dat gericht is op het evenwicht

tussen vier fundamentele aspecten:

betrouwbaarheid, duurzame

ontwikkeling, opening van de markt

en economische optimalisering.


Omdat elektriciteit niet in grote hoeveelheden kan

worden opgeslagen, moet de energie worden ge-

produceerd op het ogenblik waarop de verbruikers

haar nodig hebben. Het is daarom van wezenlijk belang dat

de hoeveelheden elektriciteit die in het net worden geïnjec-

teerd voortdurend en in real time in evenwicht zijn met de

afgenomen of verbruikte hoeveelheden om een betrouwbare

elektriciteitsvoorziening in ons land mogelijk te maken.

BevoorradingszekerheidIn 2008 is de bevoorradingszekerheid op een heel hoog peil

gebleven, nog hoger dan het uitstekende peil in 2007.

• Het gemiddelde aantal onderbrekingen op het Elia-net per

verbruiker (Average Interruption Frequency) bedroeg 0,08,

wat overeenkomt met één onderbreking per klant om de

12 jaar.

• De gemiddelde duur van de onderbrekingen bedroeg 38 mi-

nuten en 29 seconden.

• Verdeeld over alle klanten bedroeg de gemiddelde onder-

brekingsduur 3 minuten en 7 seconden per klant (Average

Interruption Time), wat overeenkomt met een gemiddelde

betrouwbaarheid van meer dan 99,999%.

Elia waakt permanent over het evenwicht tussen enerzijds productie en invoer en anderzijds verbruik en uitvoer in zijn regelzone.

België mag zonder meer beschouwd worden als een van de

Europese landen met de beste elektriciteitsbevoorrading.

VerbruikIn 2008 is het verbruik1 in de regelzone van Elia met 1% ge-

daald van 88,9 TWh in 2007 tot 88 TWh in 2008. Algemeen

genomen waren de weersomstandigheden van 2008 nage-

noeg identiek met die van 2007, met uitzondering van de

winter met een iets langere koudeperiode. Tijdens het eerste

trimester werd een lichte toename van het verbruik opgete-

kend. Dat maakt dat voor de periode van januari tot septem-

ber een stijging van het verbruik met 1,4% werd opgetekend

tegenover dezelfde periode in 2007.

Tijdens het laatste trimester van 2008 waren daarentegen de

gevolgen van de economische crisis op het verbruik merkbaar.

In november 2008 werd een daling met 8,5% waargenomen

ten opzichte van november 2007. In december 2008 daalde

het verbruik nog verder met - 10,1% tegenover december

2007.

De reden voor deze daling van het elektriciteitsverbruik ligt

voornamelijk bij de industriële klanten. Bij de afnemers die

O n z e v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d : e e n z e k e r e e x p l o i t a t i e v a n h e t B e l g i s c h e e l e k t r i s c h e s y s t e e m

1 Verbruiksindicator: De verbruiksindex Elia dekt het grootste deel van het elektriciteitsverbruik in België. Deze omvat de volledige productie die op het Elia-net aangesloten is alsook het saldo van de balans van de in- en uitvoer. Het deel van het verbruik dat rechtstreeks gevoed wordt door de productie die op de distributienetten is aangesloten, is niet in de index begrepen.


Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug. Sept Okt Nov Dec0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

0

GWH PAR MOIS

5.000

10.000

15.000

JAN FÉV MARS AVR MAI JUIN JUIL AOÛT SEPT OCT NOV DÉC

-20,1

-18,3

-11,0-2,9

-1,4

+2,7

+4,8 +8,0

+5,4+10,2

+22,1

20082007PROGRESSION

GWh/maand

van de industriële klant of van de distributienetbeheerder. In

vergelijking met 2007 heeft Elia een stijging met 24% van de

lokale productie vastgesteld. Deze evolutie wijst op het toe-

nemende belang van warmtekrachtkoppeling en windenergie

in de Belgische energiemix.

Aangezien lokaal geproduceerde en verbruikte energie niet

wordt afgenomen van het Elia-net, is deze niet inbegrepen

in de nettoafname. Ze wordt echter wel opgenomen in de

nationale verbruiksindicator, wat in ruime mate het verschil

tussen de nettoafname en de verbruiksindicator op nationaal

niveau verklaart. Voor 2008 ligt de nettoafname 0,3% lager

dan het niveau van 2007; ze ging van 78,598 TWh in 2007

naar 78,392 TWh in 2008.

Het balancingmechanisme beantwoordt aan de behoeften van de Belgische markt Het evenwicht tussen productie en verbruik is in eerste in-

stantie afhankelijk van de marktpartijen en met name van

de evenwichtsverantwoordelijken (ARP of Access Responsible

Parties). Zij moeten zo goed mogelijk instaan voor het even-

wicht tussen de injecties en afnames op de injectie- en af-

namepunten van hun klanten. Elke evenwichtsverantwoor-

delijke moet Elia de dag voordien in kennis stellen van alle

energie-uitwisselingen die hij per kwartuur op elk punt van

het net zal uitvoeren, ongeacht of het gaat om injecties of

afnames van elektriciteit, uitwisselingen tussen evenwichts-

verantwoordelijken of in- en uitvoer van elektriciteit.

De energievolumes die Elia aanwendde om het evenwicht van

de zone te bewaren bedroegen 581 GWh in 2008 tegenover

551 GWh in 2007.

rechtstreeks op het Elia-net zijn aangesloten, werd in verge-

lijking met dezelfde periode in 2007 een daling met 14,6% in

november en met 28,5% in december opgetekend.

VerbruikspiekenHet hoogste verbruikspeil dat in 2008 op het Elia-net werd

bereikt, werd bereikt op 16 januari tussen 17.45 uur en

18.00 uur en bedroeg 13 435 MW. Dit maximum ligt niet al-

leen lager dan de recordwaarde van 14 040 MW die op 17 de-

cember 2007 werd opgetekend, maar is ook lager dan de piek

van 2006 (13 702 MW op 2 februari). Het laagste verbruik

(6377.1 MW) werd op kerstdag gemeten (tussen 7.15 uur en

7.30 uur) en ligt eveneens iets lager dan de minimumwaarde

van augustus 2007 (6464 MW).

Nettoafname van het netDe nettoafname omvat de energievolumes die op het Elia-net

worden afgenomen.

Bij lokale productie wordt de geproduceerde elektrische ener-

gie of een gedeelte daarvan rechtstreeks verbruikt op de site

Verbruik per maand

2008

2007

We zijn het aan al onze stakeholders verplicht om zorg te dragen voor hun belangen. Degelijk voorbereid zijn op een crisis, weliswaar rekening houdend met de beschikbare middelen en beperkingen, maakt daar deel van uit. Om dit te bereiken is het belangrijk om , gelet op de complexiteit en de talrijke betrokkenen, een gevoel van samenwerking te creëren. Alleen zo slagen we erin om éénieder zijn deel van de verantwoordelijkheid te laten nemen.

Filip Carton, Verantwoordelijke Emergency Plan


O n z e v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d : c o m p e t i t i e v e t a r i e v e n

Aanmoedigingstarieven voor windenergieWanneer Elia een evenwichtsdienst levert, worden de kos-

ten voor deze interventie doorgerekend aan de evenwichts-

verantwoordelijke die er een beroep op doet, tegen een

aanmoedigingstarief dat sinds januari 2006 is vastgelegd.

Dit tarief heeft tot doel elke evenwichtsverantwoordelijke

ertoe aan te zetten het onevenwicht tussen de injecties en

de afnames van zijn klanten op het net te beperken. Op

deze manier kan Elia de gecontracteerde productiereserves

beperken, wat op zijn beurt tot een vermindering van een

onderdeel van het transmissietarief leidt, in het voordeel

van alle verbruikers in België.

Voor evenwichtsverantwoordelijken van productie-een-

heden die hernieuwbare energiebronnen gebruiken, zoals

wind, is het moeilijk om een dag van tevoren nauwkeurig

te voorspellen welke hoeveelheden elektriciteit elk kwart-

uur in het net zullen worden geïnjecteerd. De aanmoedi-

gingstarieven moeten daarom rekening houden met deze

bijzonderheden om de ontwikkeling van de elektriciteits-

productie uit hernieuwbare bronnen mogelijk te maken en

aan te moedigen.

Met het oog hierop heeft Elia in 2008 een nieuw systeem

ingevoerd dat het mogelijk maakt om de onevenwichts-

volumes te berekenen voor de windmolenparken die in de

Noordzee zullen worden gebouwd. Overeenkomstig artikel

7 §3 van de elektriciteitswet beperkt het door Elia voorge-

stelde mechanisme ter ondersteuning van offshore wind-

energie de impact van de onnauwkeurigheid van de pro-

ductievoorspellingen ten gevolge van de veranderlijkheid

van de wind. Indien de afwijking van deze voorspellingen

onder een bepaalde drempelwaarde ligt, zal Elia het ener-

gieverschil aan- of verkopen. Bij afwijkingen boven deze

drempelwaarde is op het overschot het gebruikelijke on-

evenwichtsmechanisme van toepassing.

De tarifering van de evenwichtsvolumes die voor deze in-

stallaties worden geactiveerd, is dus progressief en wordt

pas toegepast als er significante verschillen zijn ten op-

zichte van de productieverwachtingen die de dag voorheen

aan Elia zijn doorgegeven.


O n z e v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d : d e v e i l i g e e x p l o i t a t i e v a n h e t i n t e r c o n n e c t i e n e t m e t d e b u u r l a n d e n

(GWh)

2008 2007 Verschil 08-07FR

invoer 7 386 8 332 -11 %

uitvoer 2 039 2 322 -12 %

NLinvoer 8 119 5 266 54 %

uitvoer 3 005 5 084 -41 %

LUXinvoer 1 629 2 084 -22 %

uitvoer 1 518 1 631 -7 %

In- en uitvoer

In- en uitvoer

De fysieke uitwisselingen van elektriciteit met de

buurlanden via het Elia-net bedroegen 23,7 TWh in

2008, een daling met 4% in vergelijking met 2007.

De netto-invoer bereikte een totaal van 10.57 TWh, wat neer-

komt op een sterke stijging met 60% ten opzichte van het

niveau van 2007 (6,6 TWh). Deze hoge importvolumes im-

pliceerden dat op bepaalde ogenblikken meer dan een derde

van het verbruik in de regelzone van Elia werd gevoed met

ingevoerde elektriciteit.


-2000

-1500

-1000

-500

0

500

1000

DecNovOktSeptAug.JuliJuniMeiApr.MaartFebJan

Invoer uit Nederland

Uitvoer naar Nederland

Invoer uit Frankrijk

Uitvoer naar Frankrijk

Nettovolume in- en uitvoer

DwarsregeltransformatorenIn 2008 heeft de Europese Gemeenschap aan Elia een sub-

sidie van 2 000 000 € toegekend in het kader van prioritaire

projecten met het oog op de ontwikkeling van het trans-Eu-

ropees netwerk voor energie. Deze steun is bedoeld voor de

installatie van dwarsregeltransformatoren – die bijdragen tot

een veilig beheer van de elektriciteitsstromen, die door de

liberalisering van de energiemarkt zijn toegenomen – en van

condensatorenbatterijen, die tot doel hebben de onafhanke-

lijkheid van ons net ten opzichte van het aantal productie-

eenheden en hun lokalisatie productie-eenheden en hun te

vergroten. Deze Europese financiële bijdrage bevestigt het

belang van de investeringen die Elia doet om bij te dragen aan

de totstandkoming van de interne elektriciteitsmarkt. Deze

financiële bijdrage zal ten goede komen aan de netgebruikers

en dus aan de Belgische verbruikers, aangezien zij in in min-

dering wordt gebracht van de toekomstige tarieven.

In de zomerperiode 2008 werden drie dwarsregeltransfor-

matoren (380 kV) op de interconnectielijnen met Nederland

in dienst genomen. Twee dwarsregeltransformatoren bevin-

den zich in het nieuwe hoogspanningsstation Van Eyck, in de

buurt van de Nederlandse en Duitse grens, terwijl de derde

dwarsregeltransformator in Zandvliet, in het noorden van het

Antwerpse havengebied, is opgesteld.

Met deze dwarsregeltransformatoren kan Elia de elektrici-

teitsstromen die ontstaan door de invoer, uitvoer en transits

met de buurlanden evenwichtiger over de interconnectielij-

nen verdelen. Zij maken het ook mogelijk om de operationele

In- en uitvoer per maand


veiligheid van het net te vrijwaren zonder de commerciële

capaciteit die ter beschikking wordt gesteld van de markt te

beperken. Dit is belangrijk wegens de grotere variabiliteit van

de stromen in het Belgische net als gevolg van het groeiend

aandeel van elektriciteit uit intermitterende energiebronnen

(met name de grote windmolenparken in Noord-Duitsland).

Wanneer de exploitatieomstandigheden het toelaten, zullen de

dwarsregeltransformatoren ervoor zorgen dat extra transmis-

siecapaciteit aan de marktspelers kan worden aangeboden.

Bij de indienststelling werden tests uitgevoerd met de trans-

missienetbeheerders van de omliggende landen omdat zij door

de activering van de dwarsregeltransformatoren wijzigingen

kunnen ondervinden in de stromen in hun transmissienetten.

Voorbereiding op crisissituatiesHet vrijwaren van de betrouwbaarheid van het net en de be-

voorradingszekerheid van alle elektriciteitverbruikers in België

is de topprioriteit voor Elia.

Een black-out, d.i. een volledige onderbreking van de elektri-

citeitstoevoer, is de meest extreme situatie waarop Elia moet

voorbereid zijn en waarvoor het alle beschikbare middelen

moet aanwenden om een dergelijke toestand te voorkomen.

Bij een black-out moet de netbeheerder er eerst en vooral voor

zorgen dat de elektriciteitscentrales kunnen herstarten zodat

de stroomtoevoer voor alle afnemers geleidelijk kan worden

hervat. Zulke procedure kan alleen worden uitgevoerd met

productie-eenheden die speciaal zijn uitgerust om op eigen

kracht te kunnen opstarten. In het vakjargon heet zo’n een-

heid een black-startcentrale. In de loop van 2008 heeft Elia

maar liefst op 3 centrales de goede werking van deze dienst-

verlening aan een uitvoerige test onderworpen.

Daarnaast werden er in 2008 nog tal van initiatieven geno-

men om optimaal voorbereid te zijn op noodsituaties. De be-

langrijkste worden hier opgesomd:

Een transversaal project werd opgezet om de informatie-,

commnicatieprocedures en de terugkoppeling van ervaring

bij incidenten te optimaliseren.

Er werd gestart met de ontwikkeling van een informatica-

tool die een nog efficiëntere crisiscommunicatie mogelijk

zal maken.

De plannen voor het vrijwaren van de bevoorradingszeker-

heid werden geuniformiseerd.

Elia nam deel aan enkele initiatieven op vraag van de fede-

rale crisiscel, waaronder een crisisoefening georganiseerd

door de Europese Unie en het in kaart brengen van de so-

cio-economische gevolgen van een algemene black-out.

De teams kregen opfrissingscursussen over de procedures

van het crisisbeheer.

Onderzoek en ontwikkelingElia-specialisten hebben deelgenomen aan de European Wind

Integration Study (EWIS) en samengewerkt met met de uni-

versiteiten (KUL en ULB); Elia heeft ook samen met andere

Europese netbeheerders een gezamenlijk R&D programma

uitgewerkt om de driemaal-20 doelstellingen van de Europese

Commissie te verwezenlijken.

Verantwoordelijkheid betekent voor mij de job die mij is toevertrouwd ten volle opnemen. Beslissingen durven nemen met oog op de toekomst en deze beslissingen onderbouwen, verdedigen en verantwoorden en dit zowel naar je klanten toe, de samenleving als je medewerkers. Verantwoordelijkheid betekent ook dat je je grenzen respecteert en je team zodanig stuurt dat ook zij deze grenzen respecteren.”

Gino Bosman, Onderchef Hoogspanning


O n z e v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d : e e n e f f i c i ë n t b e h e e r v a n d e t r a n s m i s s i e n e t i n f r a s t r u c t u u r

Het Elia-net, dat uit 8 412 kilometer hoogspannings-

verbindingen bestaat, zowel boven- als ondergronds,

en meer dan 20 000 hoogspanningsmasten telt,

moet dag in dag uit op verantwoorde wijze worden beheerd.

Elia ontwikkelt en vernieuwt zijn net met behulp van de mo-

dernste beproefde technologie. Bij deze aanpak wordt niet al-

leen op proactieve wijze aandacht besteed aan zorg voor het

milieu, maar wordt ook het beleid inzake duurzame ontwikke-

ling ondersteund dat op Europees en Belgisch niveau – zowel

federaal als regionaal – wordt gevoerd.

Aansluitingen op vraag van industriële klanten

Ghlin : GoogleElia heeft voor het bedrijf Google in Ghlin de aansluiting van

het nieuwe Europese datacenter op het 150 kV-net gerea-

liseerd. De betrouwbaarheid en de kwaliteit van de bevoor-

rading zijn voor deze onderneming van cruciaal belang. Over

deze investering van Google, die een groot aantal nieuwe ba-

nen oplevert, werd uitgebreid verslag uitgebracht in de pers.

Herstal : IntradelINTRADEL, de Luikse intercommunale voor afvalverwerking,

is van plan om haar installatie voor de energetische valorisa-

tie van huishoudelijk en gelijkgesteld afval (momenteel aan-

gesloten op het 15 kV-net van ALE) te vervangen door een

nieuwe eenheid die is uitgerust met een turboalternator van

35 MVA. Door deze wijziging moet de nieuwe installatie op het

transmissienet van Elia worden aangesloten, aangezien het

piekvermogen van de energie die niet door de fabriek wordt

gebruikt (ongeveer 27 MW) en de kortsluitvermogens die het

gevolg zijn van het project een aansluiting op het midden-

spanningsnet onmogelijk maken.

Solre-Saint-Géry: windmolens van Greenwind Een park met 10 windturbines van elk 2,5 MW in Froidchapelle

werd op verzoek van de klant Greenwind aangesloten op het

70 kV-station van Solre-Saint-Géry.

Elia voert op het gebied van infrastructuurbeheer een beleid dat gericht is op het evenwicht tussen vier fundamentele aspecten: betrouwbaarheid, duurzame ontwikkeling, opening van de markt en economische optimalisering.


Harmignies: windmolens van WindvisionDit project betreft de aansluiting op het hoogspanningsstation

van Harmignies van een in Estinnes gelegen windpark be-

staande uit 11 windmolens van elk 6 MW, dus met een totaal

vermogen van 66 MW, voor de firma Windvision.

Amercœur/Gouy : ElectrabelEr zijn werken uitgevoerd in het station van Gouy ter voor-

bereiding van de aansluiting van de nieuwe eenheid van

Electrabel in Amercoeur. Op dit moment zijn er twee pro-

ductie-eenheden van de producent aangesloten op het 150

kV-station van Elia in Amercoeur: een stoomturbine met (op

termijn) een vermogen van 152 MW en een tweede groep

met een vermogen van 125 MW. Electrabel plant de repo-

wering van groep 1 van de centrale, die momenteel buiten

gebruik is. Deze repowering bestaat in de installatie van een

gasturbine met een vermogen van 308 MW. Op basis van de

oriëntatiestudie, die op verzoek van de klant is uitgevoerd,

werd gekozen voor de mogelijkheid om dit vermogen naar

het 150 kV-station van Gouy over te dragen, via een nieuwe

ondergrondse verbinding.

Zelzate : FluxysIn het station Kennedylaan is een aansluiting via het 36 kV-

net voorzien. Het compressiestation van Zelzate werd in net

geen twee jaar gebouwd. Het nieuwe compressiestation zorgt

niet alleen voor extra transmissiecapaciteit, maar zal Fluxys

ook in staat stellen om grotere volumes te transporteren van

en naar de ondergrondse opslag in Loenhout. Tegen 2010

hoopt Fluxys de installatie ook te kunnen gebruiken als nieuw

ingangspunt voor bijkomende aardgasstromen vanuit het

Nederlandse net.

Steense Dijk: onderzeese kabel C-PowerDe aansluiting op het 36 kV-net van de eerste windmolens

van C-Power in de Noordzee is eind 2008 in dienst genomen.

De tijdige vernieuwing van de netelementen vormt een be-langrijke as van het investeringsbeleid.

De luchtlijnen en ondergrondse verbindingen

Beerse/TurnhoutOp de 70 kV-hoogspanningslijn tussen Beerse en Turnhout

werden werkzaamheden uitgevoerd om de oude masten te

vergangen door nieuwe.


Lopende projecten en projecten die ter studie liggen

Aansluiting van nieuwe productie-eenhedenIn 2008 werden heel wat projecten voor de aansluiting van

nieuwe elektriciteitsproductie-eenheden bestudeerd. Elia heeft

voor zijn klanten-producenten oriëntatiestudies gemaakt over

de netaansluiting van elk van die elektriciteitscentrales. Deze

studies dienen als input om de haalbaarheidstudies van deze

investeringen te verfijnen.

Gedecentraliseerde productie op de distributienettenIn Wallonië en Vlaanderen werden de voorbije maan-

den een aantal mogelijke decentrale productie-eenheden

aangekondigd.

Deze eenheden bestaan hoofdzakelijk uit windmolenparken

en WKK-eenheden. Deze eenheden zouden theoretisch elk af-

zonderlijk op het lokale distributienet kunnen worden aange-

sloten. Het aantal geplande decentrale productie-installaties

en hun ligging vereist echter de versterking van de transmis-

siecapaciteit van het Elia-net.

Elia onderzoekt samen met de betrokken distributienetbe-

heerders de mogelijke oplossingen om deze eenheden aan te

sluiten. In overleg met de betrokken distributienetbeheerders

werd een aantal concrete maatregelen beslist, die vanaf 2009

in het kader van het investeringsprogramma zullen worden

uitgevoerd.

De hoogspanningsstations en andere uitrustingen

Angleur/LiberchiesIn 2008 werden zowel het 70 kV-station van Angleur als het

station 70/MT (E) van Liberchies volledig vernieuwd. Bij deze

laatste post werd ook de aansluiting naar het middenspan-

ningsnet versterkt. Deze oplossing werd in samenspraak met

de distributienetbeheerder uitgewerkt.

Brugge-Zuid 36 kVDe vernieuwing en de versterking van de transformatie naar

de middenspanning van de installaties in Brugge-Zuid 36 kV

is voltooid.

BrusselDe versterkingswerkzaamheden aan het station Voltaire, dat

deel uitmaakt van het 36 kV-net, zijn klaar.

Investering in condensatorenbatterijenDe plaatsing van condensatorenbatterijen zorgt ervoor dat de

spanningsregeling minder afhankelijk is van de centrale pro-

ductie-eenheden en hun beschikbaarheid. Deze investering

ligt dus in de lijn van de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt.

In 2008 werden verscheidene condensatorenbatterijen in

dienst gesteld zoals gepland.


Spanning (kV) Ondergrondse verbindingen (km)

Bovengrondse verbindingen (km)

Totaal (km)

380 - 891 891220 - 297 297150 413 2 011 2 42470 282 2 412 2 69436 1 932 8 1 94030 140 26 166

Totaal 2 767 5 645 8 412

Lengte van de hoogspanningsnetten

Versterking van de transmissiecapaciteit tussen de kust en het binnenland: toekomstige aansluiting van offshore windmolenparken Het investeringsplan van Elia heeft de noodzaak van de

versterking van het 380 kV-net in de Belgische kuststreek

naar voren gebracht. Zo wordt de aansluiting van de grote

toekomstige offshore windmolenparken die de Belgische re-

gering vooropstelt, mogelijk. Doelstelling is een productie-

capaciteit te kunnen aansluiten van meer dan 2000 MW in

de Noordzee. Het transmissienet is dankzij de versterking

die tussen Koksijde en Slijkens werd uitgevoerd, berekend

om de eerste drie windmolenparken in zee aan te sluiten.

Daarenboven moet er tot aan de kust een 380 kV-verbinding

worden voorzien die ook een oplossing biedt voor de toename

van de belasting, onder andere als gevolg van de uitbreiding

van de gascompressie in de havenzone van Zeebrugge. Deze

verbinding is ook noodzakelijk indien er een interconnectielijn

met Groot-Brittannië zou worden gebouwd.

Versterking van de elektrische verbindingen in de haven van AntwerpenDe Antwerpse haven kende tijdens de laatste decennia een

sterke groei. De hoogspanningsinfrastructuur heeft dan ook

een verzadigingspunt bereikt en de versterking van de trans-

missiecapaciteit is noodzakelijk zodat hier nieuwe industriële

installaties kunnen worden aangesloten. Door de sterke ont-

wikkeling van de afgelopen decennia is de hoogspanningsin-

frastructuur in de Antwerpse haven grotendeels verzadigd.

De transmissiecapaciteit moet bijgevolg worden versterkt om

nieuwe industriële installaties op het net aan te kunnen slui-

ten. Het gaat hier zowel om installaties die instaan voor elek-

triciteitsproductie als om andere industriële installaties.

De versterking behelst in de eerste fase de bouw van een

nieuwe elektrische luchtlijn op 380 kV van het hoogspan-

ningsstation Zandvliet naar het station Lillo. In een tweede

fase volgt de bouw van een nieuwe luchtlijn vanuit Lillo naar

het hoogspanningsstation Kallo. Deze nieuwe verbinding ligt

hoofdzakelijk in industriegebied. Vervolgens brengt Elia de

verbinding op 150 kV tussen de hoogspanningsstations Kallo

en Beveren ondergronds. Ten slotte wordt de verbinding op

150 kV tussen de hoogspanningsstations Mercator en Kallo op

380 kV gebracht.

De versterking geeft niet alleen een belangrijke impuls aan

het economische potentieel van de regio, maar zal ook de

bevoorradingszekerheid op lange termijn verbeteren.

Gegevens op 31 december 2008


te komen. Dit programma omvat onder andere de installatie

van nieuwe 150/11 kV-transformatoren in het centrum van

Brussel. Deze transformatoren zullen gevoed worden door

nieuw aan te leggen 150 kV kabels.

Interconnecties met de buurlandenOm de bevoorradingszekerheid en de opening van de

Belgische markt voor de concurrentie te bevorderen, onder-

zoekt Elia enerzijds de mogelijke voordelen van de uitbreiding

van de interconnecties naar andere landen en anderzijds een

verhoging van de transmissiecapaciteit voor de bestaande in-

terconnecties. Het dient vermeld dat de noodzaak om over

een aanzienlijke uitwisselingscapaciteit met de buurlanden te

beschikken nog groter wordt, wegens de onzekerheid over

de lokalisatie en het vermogen van de elektriciteitsproductie-

eenheden (geïnstalleerd vermogen) die in België gevestigd

zullen worden tijdens de komende jaren en het groeiende

aandeel van windenergie, een hernieuwbare energiebron met

intermitterend karakter. Dankzij de installatie van dwarsregel-

transformatoren wordt het risico beperkt dat de commer ciële

capaciteit die Elia zijn klanten aanbiedt, verminderd moet

worden wanneer de voorspelbaarheid van de stromen in ons

net tijdens de komende jaren zal afnemen. De dwarsregel-

transformatoren zullen echter geen ondersteuning bieden als

het productiepark dat in België is geïnstalleerd niet in staat

zou zijn om permanent in het elektriciteitsverbruik van België

te voorzien. Zij maken het wel mogelijk om de operationele

veiligheid van het net te vrijwaren zonder de commerciële ca-

paciteit die ter beschikking wordt gesteld van de markt te be-

perken, ondanks de grotere wisselvalligheid van de stromen

in het Belgische net als gevolg van het groeiend aandeel van

elektriciteit die wordt geproduceerd op basis van intermitte-

rende energiebronnen (met name de grote windmolenparken

in Noord-Duitsland). Wanneer de exploitatieomstandigheden

het toelaten, zullen de dwarsregeltransformatoren ervoor zor-

gen dat extra transmissiecapaciteit aan de marktspelers kan

worden aangeboden.

Voeding van de middenspanningsnettenIn de volgende jaren zijn een groot aantal versterkingen van

de voeding van de middenspanningsnetten gepland, bijvoor-

beeld op het 150 kV-net in Battice, Koksijde of Walgoed. In

andere gevallen zal het middenspanningsnet door het 70 kV

of 36 kV-net worden gevoed, zoals in Wingene, Tisselt, Dorine

en Monceau-en-Ardennes. In het centrum van Brussel staan

verscheidene investeringen op het programma om aan het

stijgende verbruik in de middenspanningsnetten tegemoet


Interconnecties met FrankrijkOm de uitwisselingscapaciteit tussen Frankrijk en België ver-

der te versterken, besliste Elia om een tweede draadstel te

plaatsen op de bestaande 220 kV-verbinding tussen Aubange

en Moulaine en het huidige draadstel uit te rusten met

krachtiger geleiders om meer energie te kunnen vervoeren.

Deze investering zal de technische transmissiecapaciteit van

395 MW opvoeren tot 852 MW in functie van onder andere de

buitentemperatuur.

Interconnectie met het Groothertogdom LuxemburgDe plaatsing van twee ondergrondse kabels tussen de sta-

tions Aubange (Elia) en Bascharage (CEGEDEL) zou 700 MW

extra invoercapaciteit mogelijk maken op de grens tussen

beide landen. Dat zou enerzijds de bevoorradingszekerheid

van de twee regio’s verbeteren en anderzijds de in- en uitvoer

van elektriciteit van en naar Duitsland mogelijk maken via het

Groothertogdom, tot er eventueel een rechtstreekse verbin-

ding komt met Duitsland. De studie over deze nieuwe verbin-

ding wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met Cegedel.

Interconnectie met DuitslandElia en RWE Transportnetz onderzoeken de mogelijkheden

om een eerste interconnectie aan te leggen tussen België en

Duitsland. De technische en economische resultaten van de

haalbaarheidsstudie wijzen op de voordelen van een gelijk-

stroomverbinding van 1000 MW. Een diepgaander onderzoek

van het traject is gepland in 2009. De technisch-economische

onderzoeken voor de toekomstige aanleg van deze recht-

streekse verbinding zijn aan de gang.

Elke medewerker van Elia neemt zijn verantwoordelijkheid bij de uitoefening van zijn taak. Of het nu gaat om het nemen van beslissingen over het beheer van de onderneming of om het uitvoeren van werken op het net, onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid bestaat erin onze taak op efficiënte wijze te vervullen, om zowel aan onze interne klanten als aan de gemeenschap een kwaliteitsdienst te leveren.

Michel Caers, Expert Milieubeheer

Interconnectie met Groot-Brit tanniëEen derde ontwikkelingsproject op het gebied van de inter-

connectiecapaciteit is de onderzeese gelijkstroomverbinding

(tussen 700 en 1300 MW) tussen Groot-Brittannië en België.

Op dit ogenblik heeft het elektriciteitsnet in Groot-Brittannië

een verbinding met het Europese vasteland die beperkt is tot

2000 MW. Dat is veel lager dan de minimumdrempel die de

Europese Unie voorschrijft (meer dan 8 000 MW).

In september heeft Elia zich geëngageerd om samen met RTE

en National Grid, respectievelijk de Franse en Engelse trans-

missienetbeheerders, een marktonderzoek te lanceren met

de bedoeling de behoeften aan uitwisselingscapaciteit tussen

Groot-Brittannië en de rest van Europa te bepalen. De netbe-

heerders willen ook de opinie van de markt kennen over de te

realiseren producten.

De zeekabel die tussen België en Groot-Brittannië overwogen

wordt, zal de liquiditeit op de elektriciteitsmarkt verhogen en

de bevoorradingszekerheid in beide landen ondersteunen om-

dat hij een diversifiëring van de bevoorradingsbronnen moge-

lijk maakt. Het project is in 2008 een nieuwe fase ingegaan

waarbij het traject van de onderzeese verbinding in detail

wordt bestudeerd.

Interconnectie met NederlandElia onderzoekt in samenwerking met Tennet hoe de trans-

missiecapaciteit met Nederland kan worden versterkt, onder

meer om aan de Belgische marktspelers toegang te bieden

tot de elektriciteitsinvoer vanuit Noorwegen via de zeekabel

NorNed.


bereid gevonden om het nieuwe administratieve gebouw of-

ficieel in te huldigen. Robert Voorhamme, schepen voor on-

derwijs, economie, werk en midddenstand startte op symboli-

sche wijze het nieuwe hoogspanningsstation Petrol op.

Preventief onderhoud van het netDankzij de knowhow van de teams die op het terrein het pre-

ventieve en curatieve onderhoud van het net uitvoeren en de

vervanginsinvesteringen die Elia de voorbije decennia heeft

gedaan, bereikt de bevoorradingszekerheid een zeer hoog

performantieniveau.

Daartoe heeft Elia een preventiestrategie uitgewerkt om het

risico op incidenten te beheersen. Deze strategie omvat een

preventief onderhoudsprogramma en een vervangingsbeleid,

waarbij gebruik wordt gemaakt van uiteenlopende technolo-

gieën, toegespitst op de verschillende uitrustingen van het

net. De productiviteitsinspanningen richten zich vooral op een

standaardisering en een verder doorgedreven harmonisering

van de databanken en werkprocedures, alsook een geleide-

lijke harmonisering van de uitrustingen die deel uitmaken van

de netinfrastructuur. De teams van Elia zorgen er ook voor dat

tijdens de werkzaamheden de nodige aandacht besteed wordt

aan de optimalisering van de veiligheid van personen.

Om de ervaringen op het terrein goed te benutten, wordt sys-

tematisch een analyse gemaakt van de incidenten op het net.

In 2008 werd er van 525 incidenten een specifieke analyse

gemaakt, ook al werd in het merendeel van de gevallen de

voeding van de afnemers niet onderbroken.

Voor de boven- en ondergrondse verbindingen en de masten

komen er bij het preventieve onderhoud verschillende vor-

men van inspectie kijken, zoals de inspectie met infrarood of

met een camera. De meer dan 20 000 masten van het net

worden meerdere keren per jaar geïnspecteerd.

Inhuldigingen

Thy-le-ChâteauOp 29 april 2008 was André Antoine, Minister van Huisvesting,

Transport en Ruimtelijke Ontwikkeling van de Waalse gewest-

regering te gast in het nieuwe hoogspanningsstation te Thy-

le-Château, voor een viervoudige inhuldiging: de versterking

van de interconnectielijn tussen Chooz en Monceau, de instal-

latie van een dwarsregeltransformator te Monceau, de nieuwe

ondergrondse verbinding tussen Monceau en Thy-le-Château

en het nieuwe hoogspanningsstation gelegen aan de rand van

het dorp Thy. Deze investeringen moeten het gebruik van de

transmissiecapaciteit op de interconnectie tussen België en

Frankrijk optimaliseren. Bovendien moeten zij ertoe bijdra-

gen de betrouwbaarheid en de kwaliteit van het net alsook

de elektriciteitsbevoorrading van ons land en van de regio

te verbeteren en de lokale economische ontwikkeling te

ondersteunen.

Hoogspanningsstation Petrol te Antwerpen en administratief gebouw in MerksemOp 8 december vond in de operationele zetel van Elia in

Vlaanderen aan de Vaartkaai te Merksem-Antwerpen een

dubbele inhuldiging plaats. Daar werd de officiële indienstna-

me van het nieuwe 150 kV-15 kV hoogspanningsstation Petrol

gevierd en het nieuwe administratieve gebouw officieel inge-

huldigd. Het station Petrol maakt een belangrijke nieuwe in-

jectie naar de middenspanning in Antwerpen-Zuid mogelijk.

Tal van prominente gasten waren op de afspraak om deze

gebeurtenis te vieren en de ambitieuze investeringsprojecten

van Elia op nationaal en internationaal vlak voor het voetlicht

te brengen.

Vlaams minister-president Kris Peeters loofde de inspannin-

gen van Elia ter ondersteuning van de economie en werd ook


Wat de hoogspanningsstations betreft, voert het personeel

van Elia ook het preventieve onderhoud uit van zowat 10 000

onderdelen van de infrastructuur, over het hele land gespreid.

In 2008 werden bijna 2 650 onderhoudsinterventies uitge-

voerd door de teams op het terrein.

Elia streeft naar een optimale synergie tussen uitbreidings-

en vervangingsinvesteringen. In de meeste gevallen gaat de

vervanging van kabels en transformatoren gepaard met een

toename van de transmissiecapaciteit dankzij de technologi-

sche vooruitgang.

In 2008 heeft Elia haast 50 miljoen euro geïnvesteerd in de

vernieuwing van verouderde uitrustingen. Er werd een flink

aantal werken uitgevoerd, waaronder de vernieuwing van de

70 kV-lijnen Zwevegem - Desselgem en Desselgem - Sint-

Baafs-Vijve, de vervanging van elementen van alle bestaande

spanningsniveaus, zoals vermogensschakelaars, rail- en lijn-

scheiders, vermogens- en spanningstransformatoren, blik-

semafleiders, meetkasten en beschermingsrelais.

Ook de volgende werken zijn het vermelden waard: complexe

werkzaamheden zoals de indienststellingen van de dwarsre-

geltransformatoren in Zandvliet en Van Eyck en de schilder-

werken in het 150 kV-station Nieuwe Vaart, waarbij rekening

diende gehouden met het hoge risico voor de veilige en be-

brouwbare bevoorrading van de naburige Gentse industrie.

Voor deze onderhouds- en vervangingsactiviteiten wordt een

aanzienlijk deel van het personeel van Elia ingezet. De teams

die instaan voor het operationele onderhoudsbeheer tellen

ongeveer 600 medewerkers, van wie twee derde rechtstreeks

op het terrein werkt en een derde technische en administra-

tieve ondersteuning verleent.

Een proactieve aanpak op technologisch vlakElia onderzoekt het gebruik van gelijkstroomtechnologie op

hoogspanning in het raam van de studies die het met de buur-

landen uitvoert. Aan de beide uiteinden van een dergelijke

gelijkstroomverbinding bevinden zich omvormers die de wis-

selstroom gelijkrichten en omgekeerd de gelijkstroom weer

omvormen naar wisselstroom. Dit type verbinding kost 5 tot

10 keer meer dan een luchtlijn op wisselstroom maar zal toch

steeds vaker gebruikt worden, ofwel voor de interconnecties

via onderzeese kabels ofwel als de afstand tussen de produc-

tie- en verbruikssites groot is.

Elia maakt gebruik van technologieën zoals hogetempera-

tuurgeleiders waarmee de transmissiecapaciteit verhoogd

kan worden zonder de afmetingen van de masten te moeten

veranderen die de geleiders dragen. Elia gebruikt eveneens

informatica- en telecommunicatietechnieken die aan de basis

liggen van het concept van «intelligente netten»: netten waar

de verbruiker nagenoeg in real time op de hoogte wordt ge-

bracht van de elektriciteitsprijs zodat hij op zijn verbruik en

dus op het bedrag van zijn factuur kan reageren. Deze netten

van de toekomst streven ook naar een betere integratie van

de lokale productie op basis van warmtekrachtkoppeling of

hernieuwbare energie om op een goedkopere manier te zor-

gen voor het evenwicht tussen de productie en het verbruik

en dat tot op het niveau van de residentiële klanten (bv. pro-

ductie van elektriciteit met behulp van zonnecellen).


Elia tracht niet alleen de impact van zijn installaties

op het milieu tot een minimum te beperken, maar

streeft ook naar een transparante en constructieve

dialoog met de betrokken overheden, milieuorganisaties,

netgebruikers en de bevolking. In het verlengde daarvan

informeert en communiceert de onderneming geregeld over

haar milieubeleid en haar resultaten.

Elektrische en magnetische velden De magnetische velden die door het elektriciteitsnet worden

teweeggebracht, hebben een zeer lage frequentie (50 Hz),

die aanzienlijk lager ligt dan de frequenties van de mobiele

telefonie. De intensiteit van het veld daalt zeer snel wanneer

men zich van de bron verwijdert. Onder de bevolking bestaat

ongerustheid, met name wat betreft de eventuele gevolgen

van een magnetisch veld op de gezondheid van de mensen.

Wetenschappelijke studies worden al zo’n 30 jaar inter-

nationaal gevoerd en hebben tot nu toe nog geen verband

Belgische grondgebied. Maar de stappen die Elia op het gebied van duurzame ontwikkeling onderneemt, gaan nog veel verder.

O n z e v e r a n t w o o r d e l i k h e i d : r e s p e c t v o o r h e t m i l i e u e n d u u r z a m e o n t w i k k e l i n g Elia concipieert en ontwikkelt projecten die de integratie van hernieuwbare energiebronnen mogelijk maken, zowel op Europees niveau als binnen het

kunnen leggen tussen magnetische velden van 50 Hz en

gezondheidsproblemen.

Elia levert al een tiental jaren een actieve bijdrage om de

wetenschappelijke kennis hierover te bevorderen. Elia heeft

een samenwerkingsakkoord ondertekend met een aantal

onderzoekscentra en universiteiten die zich hebben gegroe-

peerd binnen de Belgian BioElectroMagnetic Group (BBEMG).

Deze samenwerking waarborgt een volledige wetenschap-


pelijke onafhankelijkheid. De BBEMG bestudeert met name

de invloeden van elektrische en magnetische inductievelden

die worden teweeggebracht door de transmissie en het ge-

bruik van elektrische energie in het dagelijkse leven of op de

werkplaats.

Elia streeft een transparante aanpak na en voert op vraag van

omwonenden metingen op het terrein uit.

Aangezien er in België geen specifieke wetgeving terzake be-

staat, past Elia de Europese aanbevelingen van de ICNIRP en

de Raad van de Europese Unie toe. Bij nieuwe investeringen

wordt in de onderzoeksfase een simulatie van de magnetische

velden gemaakt, zodat het ontwerp of de locatie van de in-

stallaties waar nodig nog kan worden aangepast.

Inkuiping van de transformatorenAangezien transformatoren grote hoeveelheden minerale olie

bevatten, worden nieuwe toestellen steeds uitgerust met een

vloeistofdichte inkuiping en bijhorende koolwaterstofafschei-

der om bij een eventueel lek verontreiniging van de omge-

ving te voorkomen. Vroeger werden transformatoren nog niet

uitgerust met een dergelijke olieopvang. Elia heeft dan ook

een meerjarig investeringsprogramma om deze oudere trans-

formatoren van een vloeistofdichte inkuiping te voorzien. In

2008 werden 50 inkuipingen uitgevoerd.

Verwijdering van PCB’sConform de wetgeving bezat Elia eind 2005 geen installaties

meer met een hoger PCB-gehalte (polychlorobiphenyl) dan

500 ppm. Daarnaast zijn er nog een hele reeks transformato-

ren in dienst die gecontamineerd zijn met PCB-concentraties

lager dan 500 ppm. Elia heeft zich vrijwillig geëngageerd om

ook deze transformatoren te decontamineren of te vervan-

gen voor het einde van hun levensduur. Om dit te kunnen

realiseren werden de nodige budgetten voorzien tot 2015. Er

werden in 2008 9 transformatoren gesaneerd door een er-

kende firma.

SF6

SF6-gas wordt reeds 30 jaar lang gebruikt in elektrisch ma-

teriaal, hoofdzakelijk als (elektrisch) isolerend gas in hoog-

spanningstoestellen. Een belangrijke toepassing ervan in het

Elia-net zijn de GIS- (Gas-insulated switchgear)installaties.

Zij hebben als belangrijkste voordeel tegenover de klassieke

openluchtinstallaties (= air insulated) dat ze compacter zijn.

Tot vandaag zijn er nog geen alternatieven voor SF6 in hoog-

spanningsmateriaal. Voor de middenspanningsinstallaties zijn

vacuüm onderbrekingskamers een alternatief voor SF6.

Het onderhoudsbeleid bepaalt dat er zo weinig mogelijk ma-

nipulaties mogen worden uitgevoerd op de met SF6 gevulde

compartimenten. Het onderhoud aan SF6 –installaties wordt

uitgevoerd door teams die hiervoor speciaal zijn opgeleid. Deze

opleiding is in overeenstemming met de Europese wetgeving

en de certificering van het personeel met betrokken overheden

(EU verordeningen 842/2006 en 305/2008) wordt uitgewerkt.

Het verbruik van SF6 (vervanging of bijvullen bij lekken) wordt

nauwkeurig gemonitored door een trackingsysteem voor elke

SF6-gasfles afzonderlijk.

Accidentele bodemverontreinigingElia beheert heel wat terreinen: een 700-tal hoogspannings-

stations en een veelvoud aan mastpercelen over het hele

land. Om al deze terreinen afvalvrij te houden (sluikstorten)

en om bij accidentele verontreiniging het milieu (bodem,

grond- en oppervlaktewater, enz.) te beschermen wordt er

wanneer er verontreiniging wordt gemeld, deze zo snel en ef-

ficiënt mogelijk opgeruimd. Onze interne onderhoudsploegen

hebben hiervoor het nodige materiaal (absorbeerde matten)

ter beschikking en voor grotere verontreinigingen kunnen ze

7 dagen op 7 beroep doen op een gespecialiseerde firma. In

2008 waren er een twintigtal grotere interventies nodig waar-

van de helft het gevolg was van sluikstorten rondom onze in-

stallaties. De andere helft werd veroorzaakt door de werking

van onze installaties.


Historische bodemverontreiniging

Bij de oprichting van Elia werden in Vlaanderen, overeen-

komstig de Vlaamse bodemwetgeving, op meer dan 200 sites

bodemonderzoeken uitgevoerd. Hieruit bleek dat er oliever-

vuiling werd aangetroffen die afkomstig kon zijn van onze

transformatoren, maar dat dit meestal geen of een beperkt

milieurisico vormde. Bij de sites waar wel een ernstige bo-

demverontreiniging werd vastgesteld, bleek het te gaan over

historische vervuiling niet veroorzaakt door het elektriciteits-

transport maar door industriële activiteiten (gasfabrieken,

hoogovens, chemie, enz.) uit het verleden of door activiteiten

die in de omgeving zijn gevestigd. Op alle verontreinigde sites

die gesaneerd dienden te worden, zijn werken aan de gang of

werden deze reeds beëindigd.

Sinds 2004 beschikt het Brussels Hoofdstedelijk gewest over

een wetgeving inzake bodemverontreiniging. Aangezien

deze wetgeving van een latere datum dateert, heeft Elia

hier geen wettelijke verplichtingen. Dat neemt niet weg dat

Elia de risico’s op zijn sites inventariseert en ze in een pro-

gramma opneemt dat gelijkaardig is aan dat in het Waalse

gewest. Bovendien werden verschillende bodemonderzoeken

aangevat.

In tegenstelling tot Vlaanderen was er in het Waalse gewest op

31 december 2008 geen verplichting tot bodemonderzoeken.

Een decreet terzake werd goedgekeurd door het Waalse par-

lement en werd gepubliceerd op 18 januari 2009. Het decreet

wordt van kracht drie maanden na publicatie, met uitzonde-

ring van het artikel 212 dat pas na 18 maanden van kracht

wordt. Daar onze installaties vaak gelegen zijn op (vroegere)

industriële sites wil Elia ook de meest ernstige bodemveront-

reinigingen op zijn Waalse sites in kaart brengen. Hiervoor

werd in de loop van 2007 op 54 sites een voorstudie (visu-

ele controle met beperkte staalname) uitgevoerd en dit jaar

zijn de resterende 136 sites gescreend. Op basis van deze

voorstudie komen de sites met een risico op ernstig bodem-

verontreiniging in aanmerking voor verder bodemonderzoek,

tot op heden zijn hierbij enkele tientallen bodemonderzoeken

opgestart.

NatuurprojectenElia neemt sinds enkele jaren maatregelen om een deel van

zijn masten beter te integreren in hun natuurlijke omgeving.

In 2008 startte de onderneming, samen met de vzw “Fauna

en biotopen”, met een project voor de aanplanting rondom

een tiental mastvoeten. Daarbij zullen diverse beplantingen

worden getest (grasachtige planten, struiken, …). Drie jaar

lang zal op geregelde tijdstippen worden gecontroleerd hoe

de fauna er zich ontwikkelt. Vervolgens kan het project wor-

den uitgebreid tot andere mastvoeten die eigendom zijn van

Elia.

Gedecentraliseerde productie

2 Artikel 21 legt de verplichting op een bodemonderzoek uit te voeren bij de aanvraag tot een vergunning voor een activiteit zonder risico, wanneer deze zich bevindt op een terrein waar een activiteit met risico plaatsvindt.


Elia heeft zich in samenwerking met de distributienetbeheer-

ders en de regionale entiteiten ertoe verbonden gedecentrali-

seerde aansluitingsprojecten te ontwikkelen die deel uitmaken

van de de regionale initiatieven inzake duurzame ontwikke-

ling. In Vlaanderen gaat het vooral om de warmtekrachtkop-

peling voor de tuinbouw. Verschillende geografische gebieden

werden geïdentificeerd voor de aansluiting van warmte-

krachtkoppelingsinstallaties en productie-installaties op basis

van hernieuwbare energie, meer bepaald in Merksplas, Lier

en Rijkevorsel. Er zijn studies aan de gang voor de aansluiting

van een site gelegen in de uiterst noordelijke regio van de

Kempen (Hoogstraten).

In Wallonië werden er studies gevoerd in samenwerking met

het ICEED en Apere. Uit deze studies komen heel wat moge-

lijkheden naar voren om gedecentraliseerde productiesites op

hernieuwbare energe (voornamelijk onshore windmolenpar-

ken) op ons net te laten injecteren in een regio die het zuide-

lijke gedeelte van de provincie Luik en het noordelijke gedeel-

te van de provincie Luxemburg bestrijkt. De eerste resultaten

komen binnen : wij hebben verscheidene aansluitingsaanvra-

gen toegekregen voor het landelijke 70 kV-net (de oostelijke

lus) waarop op korte termijn 210 MW zal worden aangeslo-

ten (waarvan 150 MW reeds geïnstalleerd is). De studie zal

worden uitgebreid tot de volledige Waalse regio. Het is de

bedoeling een zo optimaal mogelijk ontwikkelingsscenario uit

te werken voor de verwezenlijking van de regionale doelstel-

lingen inzake hernieuwbare energie.

Rationeel Energiegebruik (REG) en hernieuwbare energiebronnen

Promotie van het rationeel energiegebruik bij onze klantenIn het kader van zijn openbaredienstverplichtingen in

Vlaanderen, voert Elia elk jaar een actieplan uit om het ratio-

neel energiegebruik (REG) te bevorderen. In Vlaanderen stelt

Elia zijn klanten die op een spanning van hoogstens 70 kV zijn

aangesloten, middelen ter beschikking om op recurrente wijze

per geleverde MWh, 1,5% aan primaire energie te besparen.

Het doel in 2008 was een besparing van 26,7 GWh aan elek-

trische energie door middel van de subsidiëring van energie-

besparingsmaatregelen die door de klanten van Elia worden

uitgevoerd. Uit de resultaten van eind december 2008 bleek

dat Elia al een besparing van 38,6 GWh had gerealiseerd,

wat ruimschoots boven de oorspronkelijke doelstelling lag. 23

projecten werden uitgevoerd en 19 klanten engageerden zich

om in een energiebesparingsproject te investeren. Eind de-

cember 2008 bedroeg de totale energiebesparing 242 GWh,

wat overeenkomt met ongeveer 79 000 ton CO2.

Ondersteuning van hernieuwbare energiebronnen: het offshore windmolenpark van BelwindBelwind, de ontwikkelaar van het tweede zeewindmolenpark

in de Noordzee, heeft eind juni zijn contract voor aansluiting

op het Elia-net ondertekend. Het offshore windpark met een

vermogen van 330 MW wordt op de Blighbank gebouwd. Deze

zandbank ligt op 46 km van de Belgische kust. Belwind rekent

op een jaarlijkse productie van 1,2 TWh. Dit komt overeen

met 1,35% van het jaarlijkse verbruik in de regelzone van

Elia. Het windmolenpark van Belwind wordt aangesloten op

het Elia-net via het 150 kV-station Blondeellaan in Zeebrugge.

De indienstneming van de eerste fase van het project is ge-

pland voor 2010. Elia heeft er zich toe verbonden tot 25 mil-

joen euro bij te dragen aan de financiering van de zeekabel.

Ondersteuning van de hernieuwbare energie: groenestroomcertificatenDe federale en regionale wetgevers hebben marktmecha-

nismen ontworpen om de investeringen aan te moedigen in

elektriciteitsproductiemiddelen op basis van hernieuwbare


energiebronnen. Dit is het geval voor de “groenestroomcer-

tificaten”, die door de regulator aan de producenten worden

toegekend en een bewijs zijn voor de “groene” kwaliteit van

de geproduceerde stroom. De leveranciers moeten jaarlijks

een bepaald aantal certificaten voorleggen in verhouding tot

hun verkoop. Deze verhouding wordt door de wetgever vast-

gelegd. De waarde van de certificaten wordt bepaald door de

handel tussen producenten en leveranciers.

Als transmissienetbeheerder is Elia bij wet belast met de aan-

koop van de certificaten die aan de onderneming worden aan-

geboden tegen een minimumtarief. Zoals in de voorbije jaren

heeft Elia deze certificaten opnieuw aan de markt aangebo-

den via veilingen. Het verschil tussen de aan- en verkoopprijs

wordt ten laste genomen via de transmissietarieven.

Voor de windenergie die in de Noordzee wordt geproduceerd,

bedraagt de minimumprijs van de groene certificaten op dit

ogenblik 107 €/MWh voor de eerste 216 MW en 90 €/MWh

voor de overige productiecapaciteit.

Ondersteuning van de integratie van windenergie: het Europese project EWISDe European Wind Integration Study is een onderzoeksproject

opgezet door de Europese transmissienetbeheerders dat door

de Europese Commissie wordt gefinancierd en concrete op-

lossingen moet aanreiken om de niet permanent beschikbare

energie die door grote windmolenparken wordt geproduceerd,

te integreren in het Europese energielandschap en met name in

de netten op zeer hoge spanning.

Het project is het resultaat van samenwerking met de belang-

rijkste stakeholders, waaronder de vereniging van Europese

windenergie-producenten (European Wind Energy Association

– EWEA).

EWIS bestaat uit verschillende werkgroepen die zowel de tech-

nische als de reglementaire en juridische aspecten van de uit-

bouw van windenergie bestuderen. Het project moet in oktober

2009 resulteren in een eindrapport met realistische voorstellen

om de volledige doorbraak van deze hernieuwbare energiebron

mogelijk te maken.

Rationeel energiegebruik bij EliaBouw van een nieuw “voorbeeldgebouw” op de site van

Schaarbeek

Een nieuw gebouw wordt opgetrokken op de Elia-site aan de

Vilvoordselaan. Bij het ontwerpen ervan is alles in het werk

gesteld om het geheel zo milieuvriendelijk mogelijk te maken.

Er wordt een beroep gedaan op innoverende technologieën

om het gebruik van energie (verwarming van het gebouw

door het herwinnen van de warmte van de koelmachines,

Umicar op bezoek bij Elia. De zonnewagen van het Umicore Solar Team, dat uit studenten en oud-studenten elektrome-chanica en elektronica uit Leuven bestaat en door Elia wordt gesteund, eindigde als tweede in de World Solar Challenge, het officiële wereldkampioenschap voor zonnewagens dat dit keer in Australië plaatsvond.

Verantwoordelijkheid in de werksfeer betekent voor mij het bewustzijn dat de onderneming in alle aspecten van het professionele leven betrokken is. Het bewustzijn dat het imago van de onderneming betrokken is bij de manier waarop men communiceert, verbaal of anders; een bewustzijn van een sociaal engagement ook door de ethiek van onze handelingen en keuzes.

Karine Samson, Senior Buyer Energy


passieve klimaatregeling die een hoge mate van comfort biedt

zonder energie te verbruiken, optimale isolatie, …) en van wa-

ter (groendak, hergebruiken van regenwater, …) maximaal te

beperken. Er zijn ook zonnepanelen geïntegreerd in het dak.

Het BIM beloonde de door Elia geleverde inspanningen

door het gebouw als “voorbeeldgebouw” te erkennen, wat

Elia een subsidie van 200 000 euro opleverde. Vanaf eind

2009 zullen het nationale controlecentrum en het regionale

controlecentrum voor het centrum van het land er worden

ondergebracht.

Energie-audit van de site te Schaarbeek

De gebouwen op deze site werden door een externe firma aan

een energie-audit onderworpen. De voorgestelde maatrege-

len zouden belangrijke besparingen moeten opleveren en de

CO2-uitstoot als gevolg van de verwarming en koeling van de

gebouwen sterk moeten verminderen. Ook in de hoofdzetel

van Elia is een energie-audit aan de gang.

Bewustmakingscampagne over rationeel

energiegebruik voor het personeel

In 2008 werd het hele jaar uitgebreid campagne gevoerd om

het personeel bewust te maken van de energiebesparingen

die zij zelf kunnen realiseren. Daarbij werden verscheidene

thema’s in de kijker gezet, zoals verwarming, verlichting en

het gebruik van computers. Een plan dat een aanzienlijke ver-

mindering van het papierverbruik moest opleveren, werd met

succes binnen de onderneming uitgevoerd.

P.44 P.44

On dE r n E m E n d

Een vernieuwd “Mission Statement”.Elia verstevigt zijn Europese en

internationale aanwezigheid door

actief deel te nemen aan een aantal

projecten.

P.47 P.47 P.49

actief zoeken naar mogelijkheden en

samen met anderen de stap durven

zetten tot verbetering, vernieuwing of

opportuniteiten om Elia te helpen groeien

en onze klanten beter te dienen.

Belpex wil begin 2009 van

start gaan met een beurs voor

groenestroomcertificaten in

Vlaanderen en Wallonië.

Ondernemingszin: versterkte

samenwerking tussen de Europese

transmissienetbeheerders.

Pentalaterale koppeling van de

markten (CWE) en CASC-CWE.

On dE r n E m E n d


O n d e r n e m i n g s z i n :s t u w e n d e k r a c h t o p d e E u r o p e s e e l e k t r i c i t e i t s m a r k t

Door zijn deelneming in Belpex, de Belgische elektriciteitsbeurs, en in de Holding van de transmissienetbeheerders (HGRT), de hoofdaandeelhouder van de Franse elektriciteitsbeurs, heeft Elia bijgedragen tot de invoering van nieuwe mechanismen die de marktwerking moeten verbeteren.

Elia verstevigt zijn Europese en internationale aan-

wezigheid door actief deel te nemen aan een aantal

projecten waaronder de totstandkoming van een re-

gionale markt in centraal West-Europa (CWE of central West

Europe), door de uitbreiding tot Duitsland en Luxemburg

van de trilaterale koppeling van de markten tussen België,

Frankrijk en Nederland. Er werd ook een samenwerkingsak-

koord ondertekend met Vattenfall Europe Transmission om

hun expertise te kunnen delen op het vlak van het beheer

van een net met een groot aandeel aan productie op ba-

sis van windenergie. De specialisten van Elia hebben tal

van consultancycontracten gesloten, in het bijzonder in de

landen van de Maghreb, het Midden-Oosten maar ook in

Ierland. Elia heeft ook actief meegewerkt aan de oprich-

ting van ENTSO-E, de nieuwe vereniging van netbeheerders

die in de loop van 2009 de plaats zal innemen van de be-

staande Europese en regionale verenigingen (ETSO, UCTE,

NORDEL, BALTSO, UKTSOA en ATSOI).

Een vernieuwd “mission statement”Sinds het begin van de vrijmaking, kent de Belgische en

Europese elektriciteitsmarkt een nooit geziene ontwikke-

ling, waarin Elia als transmissienetbeheerder een vitale rol

speelt. Wat eerst voornamelijk een Belgische opdracht was

– de veilige en betrouwbare werking van het Belgische hoog-

spanningsnet – is uitgegroeid tot een ruimere opdracht met

internationale dimensies: de ontwikkeling van de Europese

elektriciteitsmarkt.

Vandaar dat het aanvankelijke mission statement van Elia

dat dateert van 2003 en gefocust was op de basisactiviteit

‘keeping the lights on’ - herzien en herschreven werd, om de

nieuwe opdracht en ambitie van Elia in deze internationale

context beter weer te geven.

Elia heeft zijn engagement tegenover de Europese elektrici-

teitsmarkt, zijn klanten en de gemeenschap vertaald in een

nieuw mission statement.


Wij zijn een team van professionals met de

ambitie om win-winsituaties te creëren voor

onze klanten en de gemeenschap en de

Europese elektriciteitsmarkt te ontwikkelen

op betrouwbare, duurzame en efficiënte

wijze.

Elia wil duidelijk aangeven dat het naast zijn basisactiviteiten

– de efficiënte, betrouwbare en kwaliteitsvolle elektriciteits-

transmissie – nieuwe en ruimere ambities koestert voor zijn

klanten en voor de gemeenschap.

Elia ontwikkelt zijn ondernemerschap in een geest van

echt partnerschap: win-winsituaties voor zijn klanten en de

maatschappij.

Als stuwende kracht van de ontwikkeling van de Europese

elektriciteitsmarkt ontwikkelt Elia nog andere initiatieven. Elia

heeft daarbij niet alleen oog voor efficiëntie en betrouwbaar-

heid, maar integreert ook duurzaamheid en respect voor het

milieu in al zijn activiteiten.

Belpex en de marktkoppelingOp 21 november 2008 vierde de trilaterale marktkoppeling

(Trilateral Market Coupling - TLC) haar tweede verjaardag. Dit

innoverende marktmechanisme dat de Belgische, Nederlandse

en Franse elektriciteitsmarkt onderling koppelt, werd in het

leven geroepen door de Belgische, Franse en Nederlandse

elektriciteitsbeurzen (respectievelijk Belpex, Powernext en

APX) en de transmissienetbeheerders van de drie landen

(Elia, RTE en TenneT).

Dit mechanisme maakt niet alleen gecoördineerde en

efficiënte prijsvorming voor de energie day-ahead mogelijk

op alle drie de markten, maar ook de optimalisering van de

grensoverschrijdende uitwisselingen day-ahead tussen de

drie landen.

Dankzij het mechanisme van de marktkoppeling haalt elke

markt voordeel uit de grotere flexibiliteit die de volatiliteit

van de kortetermijnprijzen beperkt. Op de drie beurzen –

Powernext, Belpex en APX – waren de prijzen gemiddeld ge-

durende 65% van de tijd gelijk tijdens de eerste twee jaren

van de koppeling. Deze resultaten worden steeds beter en de

convergentie van de day-aheadprijzen neemt toe: het eerste

jaar waren de prijzen gedurende 60% van de tijd gelijk, het

tweede jaar gedurende 70% van de tijd.

Ook wat de werking betreft, scoort het marktkoppelingsme-

chanisme bijzonder goed: gedurende de voorbije 18 maanden

werd geen enkele onderbreking genoteerd. Voor de publicatie

van de marktresultaten voor de drie beurzen geldt eenzelfde

sluitingstijd die is vastgelegd op 11:00 CET, met gegevens die

gemiddeld beschikbaar zijn binnen het kwartuur. Het overdui-

delijke succes van de TLC is slechts een eerste stap in de rich-

ting van de marktkoppeling van de Centraal-West-Europese

regio.

Belpex: de Belgische elektriciteitsbeursBelpex biedt producenten, leveranciers, industriële grootver-

bruikers en handelaars de mogelijkheid om tegen een trans-

parante en internationaal competitieve marktprijs hun porte-

feuilles op korte termijn te optimaliseren.

Elia neemt voor 60% deel in Belpex. De overige 40% zijn ge-

lijk verdeeld over Tennet, RTE, APX en Powernext.

Eind 2008 waren er in het totaal 32 marktpartijen – producen-

ten, leveranciers, traders, banken – geregistreerd en actief op

Belpex, tegenover 24 eind 2007. Hun aantal zal wellicht nog

verder toenemen. Dankzij het succes dat de trilaterale markt-

koppeling heeft geboekt, kon Belpex vanaf het eerste wer-

kingsjaar een positief financieel resultaat voorleggen. Deze

situatie heeft zich in 2008 doorgezet en stelt de onderneming

in de mogelijkheid om haar Belgische en Europese klanten

nieuwe producten aan te bieden.

Ondernemingszin. Door actief deel te nemen aan Europese studies, zoals de European Wind Integration Study (EWIS), stelt Elia zijn expertise ter beschikking en neemt het proactieve maatregelen om de marktintegratie van windenergie en de globale Europese marktwerking te faciliteren.

Hans Vandenbroucke, Market Development Manager


Grotere volumes In 2008 bedroeg het gemiddelde dagvolume op Belpex 30.372

MWh. Dat is een verhoging met meer dan 46% ten opzichte

van 2007. Dit dagvolume vertegenwoordigt 12,6 % van het

nationale verbruik en vormt dus een aanzienlijk aandeel van

de Belgische markt. Het recordvolume dateert van 3 mei. Het

bedroeg die dag 77.623,3 MWh, d.i. 36,4% van het gemid-

delde dagverbruik in het Elia-net.

Convergerende prijzenDe koppeling bundelt de aankooporders met de hoogste prijs

en de verkooporders met de laagste prijs op de drie beurzen,

los van het land waarin ze werden ingebracht, maar rekening

houdend met de beschikbare dagcapaciteit op de intercon-

necties. Dit heeft tot gevolg dat het goedkoopste aanbod aan

de vraag wordt gelinkt, onafhankelijk van het land waaruit

dit aanbod komt. Of aan de vraag in een land kan worden

voldaan met het aanbod uit een ander land hangt af van de

beschikbare dagcapaciteit op de interconnecties. Als ze vol-

staat, is de prijs op Belpex, APX en Powernext gelijk. Als ze

niet volstaat, blijven de prijsverschillen beperkt omwille van

de verzadiging van de capaciteiten.

De gemiddelde prijs bedroeg 70,6 euro per MWh ligt net iets

boven de Franse en Nederlandse gemiddelden, die respec-

tievelijk 69,17 et 70,05 euro bedroegen. Op de drie beurzen

waren de prijzen gedurende 69,1 % van de tijd gelijk (te-

genover 63 % in 2007). De Belgische en Franse prijzen wa-

ren gelijk gedurende 84,5 % van de tijd, terwijl de Belgische

en de Nederlandse beurs gedurende 83,8 % van de tijd

convergeerden.

Efficiënte marktkoppelingDe marktkoppeling leidt tot meer liquiditeit op de drie gekop-

pelde markten. De congesties die af en toe werden vastge-

steld aan de grenzen vertegenwoordigden slechts 0,8 % van

de 8 784 uur van het jaar 2008. Zonder de marktkoppeling

zouden de prijsverschillen tussen de drie markten veel groter

zijn geweest. De marktkoppeling genereerde iedere dag een

gemiddeld uitvoervolume van 1 816 MWh en een gemiddeld

invoervolume van 18 582 MWh.

Continue marktenSinds 13 maart 2008 voegt Belpex 2 nieuwe marktsegmenten

toe aan de bestaande day-ahead markt.

Het eerste nieuwe marktsegment is het continue intraday-

marktsegment (Continuous Intraday Market – CIM), dat de

marktpartijen een transparant platform aanbiedt waarop zij

alle onverwachte veranderingen in hun elektriciteitsporte-

feuille (panne van een elektriciteitscentrale, wijziging in de

windprognoses, …) tot vijf minuten voor de levering kunnen

verhandelen. De CIM is bijgevolg een instrument dat het ri-

sicobeheer zal vergemakkelijken voor nieuwe marktspelers,

verbruikers en industriële producenten die gebruik maken van

hernieuwbare en dus minder voorspelbare energiebronnen.

Het tweede nieuwe marksegment is het continue day-ahead-

marktsegment (Continuous Day-Ahead Market – CoDAM),

dat de mogelijkheid biedt in standaardproducten en

weekendcontracten te handelen. De CoDAM is tijdens de

werkuren op weekdagen geopend en biedt alle beschikbare

producten aan tot twee dagen voor de levering.

In 2008 bedraagt het volume dat op beide markten samen

wordt verhandeld 94 070,8 MWh.

De intradaytoewijzingen van capaciteiten aan de grens met

Frankrijk, die Elia in 2007 invoerde, bevorderen uiteraard de

ontwikkeling van de CIM en verhogen het internationaal com-

petitief karakter van dit marktsegment.


Keuze voor het Cosmos-algoritme Voor het project van de koppeling van de Belgische, Franse,

Nederlandse en Duitse markt hebben de projectpartners en

de onafhankelijke experten uit drie internationale kandidaten

unaniem voor de oplossing “Cosmos” gekozen voor de geza-

menlijke berekening van de prijzen op deze markten.

Cosmos is een koppelingsalgoritme, d.w.z. een systeem dat

bij de fixing van de beurzen van de gekoppelde landen de

optimale elektriciteitsprijzen en grensoverschrijdende uitwis-

selingen berekent voor de periode van 24 uur van de daarop-

volgende dag. Cosmos kan op erg efficiënte wijze verschillen-

de netmodellen en een groot aantal verschillende producten

verwerken (met inbegrip van de zogenaamde “alles of niets”

orders die over het algemeen moeilijk te verwerken zijn).

Cosmos zorgt zo voor een hoge mate van flexibiliteit op de

beurzen, waardoor deze berekeningsmotor een duurzame

oplossing vormt en een alvast in aanmerking komt voor de

toekomstige uitbreiding van de marktkoppeling naar andere

Europese landen.

Cosmos werd ontwikkeld door Belpex, in samenwerking met

Elia-specialisten op het gebied van elektriciteitsnetten en spe-

cialisten op het gebied van operationeel onderzoek (KUL, MIT,

N-Side, UCL).

Vooruitzichten: beurs voor groenestroomcertificatenBelpex wil begin 2009 van start gaan met een beurs voor

groenestroomcertificaten in Vlaanderen en Wallonië. Deze

beurs heeft als doel de transparantie op de certificatenmarkt

te verbeteren alsook het contact tussen aan- en verkopers

te vergemakkelijken. De beurs biedt gestandaardiseerde pro-

ducten aan, zowel wat de groenestroomcertificaten als warm-

tekrachtkoppelingscertificaten betreft. De samenwerking met

de regionale regulatoren, VREG en CWAPE, zorgt voor een

leveringsgarantie en de betrouwbare werking van de beurs.

Pentalaterale koppeling van de markten (CWE) en CASC-CWE De Europese Commissie en de nationale regulatoren heb-

ben acht geografische zones vastgelegd die op termijn door

hun eigenheid en hun ligging regionale markten moeten

vormen waarop er elektriciteit wordt verhandeld. Dit is een

belangrijke stap in de verdere uitbouw van een Europese


Eén van deze zones, “Centraal West Europa” genaamd (afge-

kort CWE), bestaat uit Frankrijk, België, Nederland, Duitsland

en het Groothertogdom Luxemburg. Deze zone vertegen-

woordigt 40% van het elektriciteitsverbruik in Europa en telt

in totaal 170 miljoen inwoners.

Eén van de vooropgestelde doelstellingen bestaat erin om de


marktkoppeling tussen Frankrijk, België en Nederland, die in

2006 op initiatief van Elia en Belpex tot stand kwam, uit te

uitbreiden met Duitsland en Luxemburg. Op het niveau van

het Pentalaterale Energieforum hebben de partners begin au-

gustus 2008 de implementatiestudie “CWE Market Coupling”

ter goedkeuring voorgelegd aan de regulatoren van België,

Frankrijk, Duitsland, Luxemburg en Nederland. Dit is een

belangrijke mijlpaal omdat het het marktkoppelingsproject

dat zij willen invoeren nader beschrijft. De lancering van de

marktkoppeling in de Centraal-West-Europese regio is ge-

pland begin 2010.

Inschatting van de jaarlijkse en maandelijkse transmissiecapaciteit die voor de markt beschikbaar is Met het oog op de organisatie van de eerste gecoördineerde

veiling voor langetermijncapaciteit met een adequaat veilig-

heidsniveau, werd de eerste jaarlijkese capaciteiten ter be-

schikking gesteld die op gecoördineerde wijze tussen de acht

netbeheerders werden bepaald. Elia heeft in elke fase van dit

project een voortrekkersrol gespeeld en heeft op die manier

aangetoond dat het in staat is om de activiteiten binnen de

CWE-zone te coördineren.

Marktmodel voor de analyse van de geschiktheid van het systeemEen groep experten van de acht transmissienetbeheerders

heeft een marktmodel voor de CWE-zone ontwikkeld waar-

mee zij analyses kunnen maken over de geschiktheid van het

systeem (vermogen van het systeem om de belasting op elk

ogenblik te voeden) en om marktsimulaties te maken(schatting

van de impact van het gedrag van de marktspelers op de prij-

zen, de uitwisselingen, …). Dit model werd voorgesteld aan de

regulatoren en de ministers van de vijf landen.

Aanpassing van de capaciteitsberekening op de zuidgrensSinds 1 juli 2008 hebben Elia en RTE de berekening van de

beschikbare dagcapaciteit op de interconnectielijnen tus-

sen België en Frankrijk aangepast. Voortaan wordt voor de

berekening van de dagcapaciteit het principe van “netting”

toegepast. Dit betekent dat bij de berekening van de dag-

capaciteit in een bepaalde richting (met name in- of uitvoer)

niet enkel rekening wordt gehouden met de voor deze richting

berekende nettotransfercapaciteit (NTC), die weergeeft welke

capaciteit aan de markt kan worden aangeboden zonder de

veiligheid van het net in gevaar te brengen, maar ook met de

ingediende nominaties voor jaar- en maandcapaciteit in beide

richtingen. Omdat er nu rekening wordt gehouden met de no-

minaties in tegengestelde richting, kan er meer dagcapaciteit

worden verstrekt.

Bovendien zet Elia zijn gesprekken voort met de Nederlandse

netbeheerder TenneT om ook op deze grens voor de bere-

Inhuldiging van de operationele zetel van Elia in Merksem op 8 december 2008 in aanwezigheid van Robert Voorhamme, Schepen van Onderwijs, Economie, Werk en Middenstand, van Daniel Dobbeni, voorzitter van het directiecomité van Elia, en Kris Peeters, Minister-President van de Vlaamse Regering.


kening van de dagcapaciteit het principe van “netting” in te

voeren.

De dagcapaciteit op beide grenzen en in beide richtingen

wordt ter beschikking gesteld van de elektriciteitsbeurzen.

Voor België is dit Belpex.

Toewijzing van de intradaycapaciteit op de noordgrens vanaf 2009De toewijzing van intradaycapaciteit op de Noordgrens (België

– Nederland) wordt waarschijnlijk begin 2009 operationeel.

Oorspronkelijk was voorzien dat dit nieuwe marktmechanis-

me in de loop van juni 2008 in werking zou treden.

Bij de ontwikkeling heeft TenneT echter een inconsistentie

met het binnenlandse intradaymechanisme vastgesteld. Een

oplossing is mogelijk, maar vereist een belangrijke aanpas-

sing van de door TenneT gebruikte informaticasystemen. De

inwerkingtreding van het mechanisme hangt dan ook af van

de tijd die nodig is om deze aanpassingen uit te voeren. Op

de grens België - Frankrijk bestaat er sinds mei 2007 een

intradaymechanisme.

Samenwerking tussen collega-transmissienetbeheerders: Vattenfall Europe TransmissionElia en zijn collega Vattenfall Europe Transmission, een van

de Duitse transmissienetbeheerders voor elektriciteit, hebben

in juni 2008 een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Dit

initiatief versterkt de uitwisseling van kennis, ervaring en best

practices.

Elia beschikt over een ruime expertise met betrekking tot het

opzetten en uitbaten van een marktkoppeling met impliciete

veiling van transmissiecapaciteit op de grenzen. Vattenfall ET

heeft op zijn beurt veel ervaring met grote windmolenparken,

die op een zeer hoge spanning energie injecteren in zijn net.

De overeenkomst tussen de twee transmissienetbeheerders

onderstreept de inspanningen die beide ondernemingen le-

veren ten voordele van het integratieproces van de Europese

elektriciteitsmarkt, alsook hun actieve steun aan de klimaat-

en milieudoelstellingen op nationaal en Europees niveau.

Versterkte samenwerking tussen de Europese transmissienetbeheerdersOp 27 juni 2008 zijn 42 netbeheerders uit Europa over-

eengekomen om hun samenwerking te versterken door de

oprichting van een nieuwe organisatie, die hen in staat zal

stellen nauwer samen te werken met het oog op de verwe-

zenlijking van de door de Europese Commissie vastgestelde

doelstellingen.

Hun engagement heeft op 19 december 2008 concrete vorm

aangenomen met de oprichting van ENTSO-E (European

Network of Transmission System Operators for Electricity). De

nieuwe organisatie zal de zes bestaande organisaties (UCTE,

ETSO, NORDEL, BALTSO, UKTSOA en ATSOI) vervangen die

zullen verdwijnen in 2009. Ze wordt opgericht door 42 net-

beheerders uit 34 landen. De oprichting van deze vereniging

versterkt nog de samenwerking tussen transmissienetbeheer-

ders op een aantal essentiële terreinen, zoals de ontwikkeling

van technische en marktgerichte werkregels, de coördinatie

van het systeembeheer en de netontwikkeling, met als doel

de integratie van de Europese elektriciteitsmarkt te bevor-

deren, de ontwikkeling van een duurzaam energielandschap

en de betrouwbare werking van het Europese transmissienet

voor elektriciteit.

Daniel Dobbeni, Voorzitter van het Directiecomité van Elia,

werd tot voorzitter van ENTSO-E verkozen voor een termijn

van twee jaar.

Ondernemend zijn betekent voor mij in de dagelijkse bezigheden en de problemen waarmee we geconfronteerd worden uitdagingen en mogelijkheden zien- en deze op een creatieve manier omzetten naar activiteiten die ons toelaten efficiënter te werken en nieuwe richtingen uit te gaan. Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan onze aanpak in het kader van klantenaansluitingen en het zoeken naar nieuwe activiteitenen het uitwerken van nieuwe tools voor een betere budgettering en budgetbeheer.

Elsa Celens, Teamleader power links zone Zuid

P.56 P.60P.52

Belangrijke gebeurtnissen

in 2008.

Vergoedingen.Samenstelling bestuurs- en

controleorganen van de

onderneming.

P.61

i nt

E

Gr

it

Eit

P.68

anderen open, eerlijk en loyaal tegemoet

treden, met respect voor de persoon en

zijn professionele ethiek. Je engageren

en staan voor wat je zegt.

Het Elia-aandeel – Informatie

voor de aandeelhouders.

Financiële kalender. Geconsolideerde

jaarrekening IFRS.

P.69


B e s t u u r v a n d e o n d e r n e m i n g Samenstelling bestuurs- en controleorganen

Raad van bestuur

Voorzitter

Ronnie Belmans Benoemd tot voorzitter voor 3 jaar op 24 juni 2008 Electrabel

Vice-voorzitters

Francis Vermeiren Benoemd tot vice-voorzitter voor 3 jaar op 24 juni 2008 Publi-T

Thierry Willemarck Benoemd tot vice-voorzitter voor 3 jaar op 24 juni 2008 Onafhankelijk

Bestuurders

Van links naar rechts en van boven naar onder: Jean-Marie Laurent Josi , Claude Grégoire, Jacques de Smet, Francis Vermeiren, Johan De Roo, Luc Van Nevel, Clement De Meersman, Walter Peeraer, Jacqueline Boucher, Ronnie Belmans, Ingrid Lieten, Thierry Willemarck

Jacqueline Boucher Electrabel

Clement De Meersman Onafhankelijk

Johan De Roo Publi-T

Jacques de Smet Onafhankelijk

Claude Grégoire Publi-T

Jean-Marie Laurent Josi Onafhankelijk

Ingrid Lieten Onafhankelijk

Walter Peeraer Electrabel

Luc Van Nevel Onafhankelijk


Corporategovernancecomité Thierry Willemarck (voorzitter)

Luc Van Nevel

Ingrid Lieten

Auditcomité Clement De Meersman (voorzitter)

Claude Grégoire

Jacques de Smet

Vergoedingscomité Jean-Marie Laurent Josi (voorzitter)

Walter Peeraer

Jacques de Smet

Tijdelijke en ad-hoccomités (bepaalde internationale dossiers) Jean-Marie Laurent Josi

Jacques de Smet

Luc Van Nevel

College van commissarissen Klynveld Peat Marwick Goerdeler Réviseurs d’Entreprises,

vertegenwoordigd door Alexis Palm

Ernst & Young Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door

Jacques Vandernoot

Directiecomité Voorzitter en Chief Executive Officer - Daniel Dobbeni

Vice-voorzitter en Chief Corporate Officer - Jacques

Vandermeiren

Directeur Grid Services - Hubert Lemmens

Chief Financial Officer - Jan Gesquière

Chief Executive Officer Elia Engineering - Markus Berger

Directeur Transmission - Roel Goethals

Directeur Customers & Market - Frank Vandenberghe

Secretaris-generaal Pierre Bernard


Raad van bestuurDe raden van bestuur van Elia System Operator en Elia Asset

zijn elk samengesteld uit 12 leden. De twee raden zijn samen-

gesteld uit dezelfde leden. Zij vervullen geen directiefunctie bij

Elia System Operator noch bij Elia Asset. De helft van de leden

zijn onafhankelijke bestuurders die werden verkozen tijdens de

algemene vergadering en die een gunstig eensluidend advies

over hun onafhankelijkheid van de CREG hebben ontvangen.

In overeenstemming met de wettelijke en statutaire bepalin-

gen worden de raden van bestuur van Elia System Operator

en Elia Asset ondersteund door drie comités: een corporate-

governancecomité, een auditcomité en een vergoedingscomi-

té. Bovendien heeft de raad van bestuur in 2008 drie tijdelijke

ad-hoccomités opgericht teneinde het management van Elia

in verschillende projecten te ondersteunen.

Naast deze comités werd er op 29 juli 2003 ook een direc-

tiecomité opgericht in overeenstemming met het artikel

524 bis van het Wetboek van Vennootschappen en van de

wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de


De mandaten van voorzitter en vice-voorzitters van de raden

van bestuur van Elia System Operator en Elia Asset werden

door de raden van bestuur van Elia System Operator en Elia

Asset van 24 juni 2008 voor onbepaalde termijn vernieuwd.

Benoeming van de bestuurdersDe algemene vergadering van 10 mei 2005 heeft zes niet-

onafhankelijke en zes onafhankelijke bestuurders benoemd.

Al deze bestuurmandaten verstrijken na afloop van de alge-

mene vergadering van 2011. De termijn van zes jaar wijkt

af van de periode van vier jaar die de Belgische Corporate

Governance Code aanbeveelt en is gerechtvaardigd wegens

van de technische, financiële en juridische complexiteit die

specifiek is voor de taken van de transmissienetbeheerder.

Het dient aangestipt dat de corporategovernancevoorschriften

m.b.t. de benoeming van de leden van de raden van bestuur

van Elia System Operator en Elia Asset onderworpen zijn aan

specifieke procedures voor de benoeming van onafhankelijke

en niet-onafhankelijke leden van de raad van bestuur en zijn

comités, alsook voor de rol van deze laatste. Deze bepalingen

worden vastgesteld door de wet van 29 april 1999 betreffende

de organisatie van de elektriciteitsmarkt.

In de praktijk worden de niet-onafhankelijke bestuurders be-

noemd op voordracht van de aandeelhouders. De onafhan-

kelijke bestuurders worden benoemd volgens een procedure

vastgelegd in de wet van 29 april 1999 betreffende de orga-

nisatie van de elektriciteitsmarkt en de statuten van de on-

derneming. Het corporategovernancecomité legt een lijst voor

van onafhankelijke kandidaat-bestuurders. Het corporate go-

vernancecomité onderzoekt het up-to-date curriculum vitae

van elke kandidaat en een verklaring op erewoord inzake de

onafhankelijkheidscriteria die overeenkomstig de wettelijke

en statutaire bepalingen op Elia van toepassing zijn. De alge-

mene vergadering benoemt vervolgens de onafhankelijke be-

stuurders. De benoemingen worden voor eensluidend advies

inzake onafhankelijkheid voorgelegd aan de CREG, die over

elke onafhankelijke bestuurder haar advies moet uitbrengen.

Een gelijkaardige procedure is toepasbaar in geval van be-

noeming door coöptatie door de raad van bestuur. Het cor-

porategovernancecomité oefent dus de taken van een benoe-

mingscomité voor de onafhankelijke bestuurders uit.

Benoeming van de leden van de comitésDe mandaten van de voorzitters, vice-voorzitters en leden

van de verschillende comités die de raad van bestuur onder-

steunen, werden door de raad van bestuur van 24 juni 2008

voor onbepaalde termijn vernieuwd.

Tijdelijk ad-hoccomitésOvereenkomstig artikel 522 van het Wetboek van

Vennootschappen, heeft de Raad van Bestuur in 2008 ver-

schillende tijdelijke ad-hoccomités opgericht om het manage-

ment van Elia bij te staan in bepaalde dossiers.


Ad-hoccomité “Internationale dossiers”

Dit comité werd opgericht om indien nodig het Directiecomité

en de Raad van Bestuur bij te staan bij de studie van be-

paalde projecten met een ruime internationale draagwijdte.

De leden van dit comité zijn de heren Gregoire, Laurent-Josi,

Van Nevel, Peeraer en de Smet. Dit comité heeft driemaal

vergaderd.

Ad-hoccomité “Corporate Issues”

Dit comité is samengesteld uit de heren Belmans, Vermeiren,

Peeraer en Willemarck. Het bestudeert de vereiste modalitei-

ten waaronder ook op wettelijk niveau en op het niveau van

corporate governance, die de onderneming in voorkomend

geval in de mogelijkheid stellen om tegemoet te komen aan

de vraag van bepaalde aandeelhouders die niet vertegen-

woordigd zijn in de raad, om toch vertegenwoordigd te zijn.

Dit comité heeft éénmaal vergaderd.

Comité “Financiering”

Er werd een comité samengesteld uit de heren Laurent-Josi,

de Smet en Van Nevel. Het werd opgericht om in voorkomend

geval het Directiecomité en de raad van bestuur bij te staan

bij het onderzoeken van de herfinancieringsbehoeften van de

onderneming op lange termijn, meer bepaald door een obli-

gatie-emissie. Dit comité heeft éénmaal vergaderd.

College van commissarissenDe algemene vergadering van 13 mei 2008 heeft Ernst &

Young bedrijfsrevisoren en Klynveld Peat Marwick Goerdeler

Bedrijfsrevisoren benoemd als commissarissen. Zij worden

respectievelijk vertegenwoordigd door Jacques Vandernoot

en Alexis Palm.

De emolumenten van elk van de commissarissen werden

vastgelegd op € 111.250 per boekjaar van 12 maanden voor

de vennootschappen Elia System Operator, Elia Asset en Elia

Engineering. Dit bedrag is jaarlijks indexeerbaar. Ze werden

benoemd voor een periode van drie jaar. Hun mandaat ver-

strijkt na afloop van de gewone algemene vergadering van

het boekjaar dat wordt afgesloten op 31 december 2010.

Er werden voor de commissarissen bijkomende emolumenten

gevraagd van € 286.092,73 voor taken die werden verricht

m.b.t. de IFRS-rekeningen en andere speciale opdrachten.

Activiteitenverslag van de raad van bestuurKrachtens de wet van 29 april 1999 oefent de raad van be-

stuur de volgende bevoegdheden uit:

hij bepaalt het algemene beleid van de vennootschap;

hij oefent de bevoegdheden uit die hem worden toegekend

door of krachtens het Wetboek van Vennootschappen, met

uitzondering van de bevoegdheden die aan het directieco-

mité worden toevertrouwd of overgedragen;

hij staat in voor het algemeen toezicht op het directiecomité

met naleving van de wettelijke beperkingen inzake de toe-

gang tot de commerciële gegevens en andere vertrouwe-

lijke gegevens over de netgebruikers en hun verwerking;

hij oefent de bevoegdheden uit die hem door de statuten

worden toegekend.

De raad van bestuur vergaderde vijfmaal in 2008. De vol-

gende leden lieten zich op één of meerdere vergaderingen

van de raad verontschuldigen:

J. Boucher (24 juni 2008)

C. De Meersman (24 juni 2008 en 28 augustus 2008)

Johan de Roo (14 februari 2008 en 24 juni 2008)

Indien een lid niet aanwezig kan zijn, laat hij zich over het

algemeen vertegenwoordigen. In overeenstemming met de

statutaire bepalingen kan schriftelijk een volmacht worden ge-

geven aan een ander lid van de raad. Geen enkele volmacht-

houder kan meer dan twee bestuurders vertegenwoordigen.

Het Insurance-team staat in voor het beheer van de verzekeringscontracten voor het indekken van bepaalde risico’s, alsook voor het beheer van de schadegevallen met betrekking tot deze contracten of schade veroorzaakt door derden aan onze installaties. Tijdens de veelvuldige contacten met interne klante en met externe partijen (aannemers, experten, verzekeringsmaatschappijen,..) is het van het grootste belang dat Insurance steeds correct en volledig communiceert en dat wij zorgvuldig omspringen met de verkregen informatie. Om op een constructieve manier tot een optimale oplossing te komen met de betrokken partijen, is het noodzakelijk dat Insurance steeds objectief en neutraal handelt en de gemaakte afspraken correct naleeft, met andere woorden “zeggen wat men doet en doen wat men zegt”. Hiervoor moeten wij ons bewust zijn van de missie van onze onderneming en de geldende regels, procedures en verplichtingen voor ons beroep.

Tom Luyts, Beheerder verzekeringen


Belangrijke gebeurtnissen in 2008

Oprichting van CASC-CWE SA Elia en 6 transmissienetbeheerders die België, Duitsland,

Frankrijk, Nederland en het Groothertogdom Luxemburg

vertegenwoordigen (Cegedel Net, EnBW TNG, E.ON Netz,

RTE, RWE TSO en TenneT) hebben op 1 oktober 2008 CASC

(Capacity Allocation Service Company for the Central West-

European Electricity Market) opgericht. Deze vennootschap

naar Luxemburgs recht heeft tot doel de activiteiten op het

vlak van de toewijzing van capaciteit aan de grenzen geza-

menlijk te beheren, zoals de Europese Commissie, de elektri-

citeitsbeurzen en de regulerende instanties van de betrokken

landen.op 6 juni 2007 zijn overeengekomen.

De toestemming van de Europese Commissie werd op

14 augustus 2008 verkregen in het kader van de normale

kennisgevingsprocedure.

CASC-CWE is een dienstenonderneming die optreedt als cen-

traal veilingbureau voor het organiseren en verlenen van

diensten voor de maandelijkse en jaarlijkse toewijzing van de

transmissiecapaciteiten aan de gemeenschappelijke grenzen

tussen de 5 hiervoor genoemde landen.

Oprichting van Coreso SADe naamloze vennootschap naar Belgisch recht Coreso werd

op 19 december 2008 opgericht. De oprichting van deze on-

derneming maakt deel uit van de uitvoering van de bovenver-

melde overeenkomst van 6 juni 2007. Elia System Operator

bezit 7 065 aandelen, hetzij 50% van het maatschappelijk

kapitaal van deze vennootschap. RTE, de beheerder van het

Franse transmissienet, bezit eveneens 50 % van Coreso. Dit

is het eerste gezamenlijke regionale technische coördina-

tiecentrum van meerdere transmissienetbeheerders van de

regio Centraal-West-Europa. Het heeft tot doel de veiligheid

en de samenwerking tussen de transmissienetbeheerders te

verbeteren.

Het centrum zal een previsioneel beheer van de elektriciteits-

stromen in de netten in de regio Centraal-West-Europa ont-

wikkelen en zal bijdragen tot hun continue realtimebewaking,

om zo de koppeling van deze markten voor te bereiden. Het

zal in de loop van 2009 operationeel zijn.

De oprichting van Coreso beantwoordt aan de behoefte om

de operationele samenwerking tussen de TNB’s te verbeteren.

Deze behoefte werd zowel door de Europese Commissie in

haar ontwerp van richtlijn als door de spelers van de elektri-

citeitsmarkt geformuleerd. Coreso zal een betere regionale

integratie van de productie op basis van hernieuwbare ener-

giebronnen mogelijk maken en een veilig beheer verzekeren

van de grensoverschrijdende stromen, die door de ontwikke-

ling van de intradaymarkten sterk toenemen.

KapitaalverhogingDe buitengewone algemene vergadering van 8 mei 2007

had besloten over te gaan tot een dubbele kapitaalverho-

ging voorbehouden aan het personeel. Deze bestaat uit een

eerste kapitaalverhoging in 2007 en een tweede in 2008 te

realiseren kapitaalverhoging voor een maximumbedrag van

€ 760 000. Hiervoor worden nieuwe aandelen van categorie B

uitgegeven met opheffing van het voorkeurrecht van de be-

staande aandeelhouders ten gunste van de personeelsleden

van de vennootschap of haar dochterondernemingen. Dit kan

in voorkomend geval gebeuren onder de pariwaarde van be-

staande aandelen van dezelfde categorie.

De kapitaalverhoging van 2008 werd gerealiseerd en onder-

schreven ten belope van € 354 502,96. Er werden 15 254

aandelen uitgegeven. Bijgevolg werden de artikelen 4.1 en

4.2 van de statuten over het maatschappelijk kapitaal en het

aantal aandelen gewijzigd.

Statutaire wijzigingenDe statuten van de vennootschap Elia System Operator wer-

den op 31 maart 2008 gewijzigd om het kapitaal aan te passen

naar aanleiding van de kapitaalverhoging van € 354.502,96,

zoals hierboven vermeld.


Vergoedingscomité Naast zijn gebruikelijke taken ter ondersteuning van de raad

van bestuur heeft het vergoedingscomité krachtens de wet

van 29 april 1999 ook de taak om voor de raad van bestuur

aanbevelingen te formuleren over het vergoedingsbeleid voor

en de vergoedingen van de leden van het directiecomité. Het

vergoedingscomité heeft viermaal voltallig vergaderd.

Eén maal per jaar evalueert de onderneming haar kaderper-

soneel in overeenstemming met haar performance manage-

ment beleid. Dit beleid is ook van toepassing op de leden

van het directiecomité. Op deze manier evalueert het ver-

goedingscomité de leden van het directiecomité op basis van

een aantal kwalitatieve en kwantitatieve gemeenschappelij-

ke en individuele doelstellingen. Eind december 2008 eva-

lueerde het vergoedingscomité de verwezenlijking van deze

doelstellingen.

Bovendien bestudeerde het vergoedingscomité de impact van

de nieuwe criteria voor de meerjarentarieven op de vergoe-

ding van het directiecomité. Het stelde een nieuwe pijler voor

voor het variabele gedeelte van de vergoeding van het di-

rectiecomité. De raad van bestuur van 24 juni 2008 heeft dit

voorstel goedgekeurd.

Het variabele gedeelte van de vergoeding bestaat voortaan

uit twee pijlers. De eerste pijler is gebaseerd op jaarlijks be-

paalde criteria, de tweede is gebaseerd op meerjarencriteria

die vastgesteld worden voor 4 jaar.

AuditcomitéNaast zijn gebruikelijke bevoegdheid assistentie te verlenen

aan de raad van bestuur, heeft het auditcomité krachtens de

wet van 29 april 1999 de taak de rekeningen na te kijken en

de budgetten te controleren, de audits op te volgen, de be-

trouwbaarheid van de financiële informatie te evalueren, de

interne controle te beoordelen evenals de efficiëntie van de in-

terne risicobeheersystemen te controleren. Het auditcomité is

bevoegd een onderzoek in te stellen in alle aangelegenheden

die het aanbelangt. Daartoe beschikt het over de nodige mid-

delen, heeft het toegang tot alle informatie met uitzondering

van de commerciële gegevens betreffende de netgebruikers

en kan het bij interne en externe experts advies inwinnen.

Het auditcomité heeft in 2008 viermaal vergaderd. De drie be-

stuurders die lid zijn van het comité waren telkens aanwezig

met uitzondering van het auditcomité van 25 augustus waar

de voorzitter dhr. Clement De Meersman niet aanwezig was.

Het voorzitterschap werd op 25 augustus door dhr J. de Smet

waargenomen. Het comité heeft de jaarrekening van 2007

onderzocht, zowel in Belgian GAAP als in IFRS. Het comité

heeft vervolgens de kwartaalresultaten van 31 maart 2008,

de halfjaarlijkse resultaten van 30 juni 2008 en de cijfers over

de eerste drie kwartalen van 30 september 2008 conform de

Belgian GAAP en de IFRS-regels geanalyseerd.

Het comité heeft kennis genomen van de uitgevoerde audits

en aanbevelingsopdrachten. Verder werd de verdere uitbrei-

ding rond het Risk Management binnen de onderneming toe-

gelicht en aanvaard door het Comité. Voor elk van de audits

en aanbevelingsopdrachten werd een actieplan opgesteld om

de kwaliteit van de procedures, de communicatie erover en de

toepassing ervan te verbeteren.

Het comité heeft de opvolging van de actieplannen van deze

en vroegere audits opgevolgd vanuit verschillende invalshoe-

ken (planning, resultaten, risico) en dit op basis van een acti-

viteitenverslag van de dienst interne audit. Het comité kwam

hierbij tot het besluit dat deze actieplannen correct en binnen

de afgesproken termijnen werden uitgevoerd.

Het auditplan voor 2009 werd voorgesteld en door het comité

goedgekeurd.


CorporategovernancecomitéNaast zijn gebruikelijke ondersteunende bevoegdheid van de

raad van bestuur heeft het corporategovernancecomité krach-

tens de wet van 29 april 1999 de taak kandidaten voor te

stellen voor de mandaten van onafhankelijk bestuurder, voor-

afgaande goedkeuring te verlenen voor de benoeming van de

leden van het directiecomité, op verzoek van elke onafhan-

kelijke bestuurder, van de voorzitter van het directiecomité

of van de CREG elk belangenconflict te onderzoeken tussen

enerzijds de netbeheerder en anderzijds een dominerende

aandeelhouder of een met een dominerende aandeelhouder

geassocieerde of verbonden onderneming, en daarover ver-

slag uit te brengen bij de raad van bestuur. Deze laatste op-

dracht heeft tot doel de onafhankelijkheid van de bestuurders

te versterken in aanvulling op de procedure voorzien in artikel

524 van het Wetboek van Vennootschappen, die de onderne-

ming ook toepast. Het comité heeft ook de opdracht zich uit

te spreken over gevallen van onverenigbaarheid bij de leden

van de directie en het personeel en te waken over de toepas-

sing van de bepalingen van de artikelen 9 en 9ter van de wet

van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektrici-

teitsmarkt, de efficiëntie ervan te beoordelen in het licht van

de doelstellingen inzake onafhankelijkheid en onpartijdigheid

van het beheer van het transmissienet en hierover jaarlijks

een verslag in te dienen bij de CREG. Het comité heeft twee-

maal vergaderd in 2008. Alle leden waren aanwezig op de

vergaderingen, uitgezonderd één lid op één vergadering.

Het comité wordt geregeld geïnformeerd over belangrijke

dossiers zoals de aankoop van ondersteunende diensten en

de inhoud van de portefeuille met infrastructuurprojecten

zodat het zich kan vergewissen over de openstelling van de

elektriciteitsmarkt. Dit gebeurt met inachtneming van de ver-

trouwelijkheidsregels. Naast deze weerkerende onderwerpen,

worden ook specifieke onderwerpen op de agenda van de ver-

schillende comités geplaatst. Zo werd het Comité bijvoorbeeld

op de hoogte gebracht van de besluiten van de vertrouwelijk-

heidsaudit en van de kleine aanpassingen die moeten worden

aangebracht als gevolg van de wijzigingen die werden voor-

gesteld in de Corporate Governance Code.

EmolumentenHet vergoedingsbeleid van de bestuurders werd vastgelegd

door de algemene vergadering van aandeelhouders. In totaal

werd in 2008 voor € 500 316 aan vergoedingen aan de twaalf

bestuurders betaald (€ 250 158 voor Elia System Operator

en € 250 158 voor Elia Asset), indexering inbegrepen. De

onderstaande tabel toont de bruto individuele bedragen die

aan elke bestuurder werden toegekend:

Ronnie Belmans € 49 372

Jacqueline Boucher € 28 376

Clement De Meersman € 36 094

Johan De Roo € 14 188

Claude Grégoire € 42 904

Ingrid Lieten € 35 186

Jean-Marie Laurent Josi € 49 714

Walter Peeraer € 49 714

Luc Van Nevel € 48 806

Francis Vermeiren € 40 860

Jacques de Smet € 57 432

Thierry Willemarck € 47 670

Deze bedragen werden berekend op basis van 5 vergaderin-

gen van de raad van bestuur in 2008. De audit-, vergoedings-

en corporategovernancecomités vergaderden viermaal.

Het aantal vergaderingen van de tijdelijke en ad-hoccomités

wordt hieronder gedetailleerd beschreven.

Deze bedragen omvatten de sociale lasten en andere nog af

te trekken inhoudingen.

De vergoeding van de bestuurders bestaat uit een basisver-

goeding van € 25 000 per jaar (€ 12 500 voor Elia System

Operator en € 12 500 voor Elia Asset) en een bijkomende

vergoeding van € 800 (€ 400 voor Elia System Operator en

€ 400 voor Elia Asset) per extra vergadering boven de acht-

ste vergadering van de raad van bestuur in de loop van het

jaar, de vergaderingen met de regulatoren inbegrepen. Beide

vergoedingen worden vermeerderd met een supplement van

50% voor de voorzitter en van 20% voor elke vice-voorzitter

van de raad van bestuur.


Een vaste aanvullende vergoeding van € 6 000 per jaar per

comité (€ 3 000 voor Elia System Operator en € 3 000 voor

Elia Asset) wordt eveneens toegekend aan de bestuurders

die lid zijn van een ondersteunend comité van de raad van

bestuur. In dit kader wordt een extra vergoeding van € 800

(€ 400 voor Elia System Operator en € 400 voor Elia Asset)

toegekend per extra vergadering van een comité die wordt

bijgewoond (m.a.w. per vergadering boven de drie vergade-

ringen waarop de forfaitaire vergoedingen berekend zijn). Dit

geldt ook voor de vergaderingen met de regulatoren.

Deze vergoedingen dekken alle kosten en worden geboekt bij

de bedrijfskosten van de vennootschap. Ze worden jaarlijks

geïndexeerd op basis van de index van de consumptieprijzen.

Alle vergoedingen worden evenredig in verhouding met de

duur van het mandaat van bestuurder toegekend.

Op het einde van elk eerste, tweede en derde kwartaal wordt

een voorschot op de jaarlijkse emolumenten aan de bestuur-

ders betaald. Het voorschot wordt berekend op basis van de

geïndexeerde basisvergoeding en in evenredige verhouding

met de duur van het mandaat van bestuurder tijdens het be-

trokken kwartaal.

Er wordt een afrekening gemaakt in december van het lopende

jaar. Daarin wordt rekening gehouden met de eventuele bijko-

mende vergoedingen ter aanvulling van de basisvergoeding.

Er bestaan geen andere voordelen in natura, opties op

aandelen, kredieten of voorschotten ten gunste van de

bestuurders.

Evaluatieprocedure georganiseerd voor de evaluatie van zijn werking.

Dit gebeurde in overeenstemming met de bepalingen (artikel

4.1.1 en volgende) van de code inzake deugdelijk bestuur

van ondernemingen die van toepassing is op beursgenoteerde

ondernemingen in België, bekend als de “Belgische Corporate

Governance Code”. Een dergelijke procedure wordt in toepas-

sing van de regels voor deugdelijk bestuur elke 2 tot 3 jaar

georganiseerd.

DirectiecomitéHet directiecomité van de transmissienetbeheerder is, in over-

eenstemming met de wet van 29 april 1999, belast met het

beheer van het elektriciteitsnet, het dagelijks beheer van de

netbeheerder, de uitoefening van de overige bevoegdheden

die de raad van bestuur toekent, evenals de uitoefening van

de bevoegdheden die aan het directiecomité door de statuten

worden toegekend.

Gewoonlijk is er een formele vergadering van het directieco-

mité per maand. De leden komen ook wekelijks samen in het

kader van informele vergaderingen. Het directiecomité heeft

in 2008 veertienmaal vergaderd.

Een lid dat niet aanwezig kan zijn, laat zich gewoonlijk ver-

tegenwoordigen. Het afwezige lid kan schriftelijk volmacht

geven aan een ander lid van het directiecomité in overeen-

stemming met het intern reglement van het directiecomité.

Geen enkele volmachthouder mag meer dan twee directiele-

den vertegenwoordigen.

Het comité brengt elk kwartaal aan de raad van bestuur

verslag uit over de financiële situatie van de vennootschap

(meer bepaald over de overeenstemming tussen het budget

en de resultaten) en op elke raad over het beheer van het

transmissienet.

In het kader van het beheer van het transmissienet heeft het

directiecomité de raad van bestuur op de hoogte gehouden

van de ontwikkelingen van de wetgeving en van de recht-

spraak die toepasbaar zijn op de vennootschap, van de op-

stelling van een nieuw koninklijk besluit inzake de regulering

m.b.t. de meerjarentarieven, de beslissingen van de regulato-

ren, het netbeheer en de situatie in de filialen, waaronder de

activiteiten van Belpex, de oprichting van CASC en Coreso en

de ontwikkelingen van internationale projecten.

Aan het einde van het boekjaar zijn er een aantal wissels

doorgevoerd in bepaalde directies van de vennootschap. Zo

komt Mark Berger aan het hoofd van Elia Engineering ter

vervanging van Roel Goethals. Deze laatste vervangt Hubert

Lemmens aan het hoofd van het departement Transmission.

Hubert Lemmens staat nu aan het hoofd van Grid Services,

waar hij Mark Berger vervangt. Deze benoemingen werden

goedgekeurd door de raad van 27 november 2008.

Integriteit is in mijn werk een essentiële waarde om een klimaat van vertrouwen en respect te creëren tegenover de verschillende departementen waarvoor ik als bussiness controller bevoegd ben. Het nakomen van engagementen, het respecteren van deadlines, een duidelijke en eerlijke communicatie en discretie bij vertrouwelijke dossiers zijn de kernwoorden van de waarden die nodig zijn om mijn functie bij Elia goed uit te oefenen.

Carole Devillers, Business Controller


Vergoedingen

Basis- en variabele vergoedingenDe vergoeding van de voorzitter van het directiecomité die

door Elia System Operator wordt betaald, bedraagt in 2008

€ 488 351,69, waarvan 29,37% onder de vorm van een vari-

abele vergoeding.

De vergoedingen die Elia aan de overige leden van het di-

rectiecomité in 2008 heeft betaald, bedragen € 1 545 679,60

(respectievelijk € 801 357,11 voor Elia System Operator en

€ 744 322,49 voor Elia Asset), waarvan 21,66% onder de

vorm van een variabele vergoeding.

In totaal werd in 2008 dus € 2 034 031,29 uitgekeerd aan de

leden van het directiecomité.

Overige vergoedingenIn 2008 heeft Elia System Operator voor € 90 773,61 kosten

voor het extralegaal pensioen voor de voorzitter van het direc-

tiecomité geboekt. Ze bedragen € 282 974,75 (respectievelijk

€ 147 926,84 voor Elia System Operator en € 135 047,92

voor Elia Asset) voor de andere leden van het directiecomité.

De toekenning van de overige voordelen aan de leden van

het directiecomité, zoals het gewaarborgd inkomen in geval

van langdurige ziekte en ongeval, de verzekeringen voor ge-

zondheidszorg en ziekenhuisopname, de verzekeringen bij

invaliditeit, overlijden, de tarifaire voordelen en de terbe-

schikkingstelling van een dienstwagen, gebeuren volgens de

regels die gelden voor de kaderleden in de onderneming. In

2008 werd bij Elia geen aandelenoptieplan toegekend voor

het directiecomité.

AandelenDe voorzitter van het directiecomité van Elia System Operator

bezit 4 360 aandelen Elia System Operator. De andere leden

van het directiecomité verwierven samen 13.730 aandelen.

Elia heeft tot op heden geen langetermijnbeleid voor de toe-

kenning van aandelen ingevoerd.

Bepaling van de arbeidsovereenkomstenDe bepalingen in de arbeidsovereenkomsten van de leden van

het directiecomité, met inbegrip van de voorzitter van het

directiecomité, bevatten op het ogenblik van hun indiensttre-

ding geen bijzondere voorwaarden bij ontslag.

GedragscodeElia beschikt over een gedragscode voor de personen die bin-

nen de groep het meest in aanmerking komen om toegang te

krijgen tot bevoorrechte informatie (“personen met voorken-

nis”). Deze gedragscode bevat regels die een kader bieden

voor de beursverrichtingen van deze “personen met voorken-

nis”, in overeenstemming met de bepalingen van de richtlijn

2003/6/EG betreffende handel met voorkennis en marktma-

nipulatie en de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toe-

zicht op de financiële sector en andere financiële diensten. De

raad van bestuur heeft de gedragscode op 22 december 2005

goedgekeurd. De secretaris-generaal heeft de taak erop toe

te zien dat deze code en de actualisering ervan naar behoren

worden toegepast.

Kennisgeving aan de CBFAIn overeenstemming met de wet van 1 april 2007 betreffende

een openbaar overnamebod heeft Publi-T als aandeelhouder

van Elia System Operator een kennisgeving naar de CBFA ge-

stuurd teneinde de CBFA te informeren over een wijziging van

haar participatie.


Deze kennisgeving werd op 7 augustus 2008 meegedeeld aan

Elia en is integraal beschikbaar op de website van Elia, over-

eenkomstig de wet van 1 april 2007.

De Groep Arco heeft de CBFA eveneens een kennisgeving ge-

stuurd m.b.t. een belangrijke participatie waarvan Elia een

exemplaar heeft gekregen op 18 januari 2008. Deze kennis-

geving is integraal beschikbaar op de website van Elia.

Aandeelhouders Aandelen % Aandelen % Stemrechten

Publi-T 15 871 284 33,01 % 33,01 %

Electrabel 11 706 177 24,35 % 24,35 %

Groep Arco 4 984 624 10,37 % 10,37 %

Publipart 1 221 405 2,54 % 2,54 %

Free float 14 293 459 29,73 % 29,73 %

Totaal 48 076 949 100,00 % 100,00 %

Aandeelhoudersstructuur Elia System Operator nv op 31 december 2008

Het Elia-aandeel – Informatie voor de aandeelhouders

Aandeelhoudersstructuur

Op 31 december 2008 ziet de aandeelhoudersstructuur

van Elia System Operator N.V. er als volgt uit:


* Groep Arco heeft op 21 oktober 2008 gemeld dat ze 10,37% van de aandelen Elia bezit.** Elia System Operator bezit 1 aandeel van Elia Re en 1 aandeel van Elia

Het aandeel in 20082008 was, zacht uitgedrukt, een zeer turbulent beursjaar. De

financiële crisis, die uiteindelijk veel groter bleek dan oor-

spronkelijk verwacht, mondde uiteindelijk ook uit in een eco-

nomische crisis die wellicht, volgens alle economisten, nog

een eindje in 2009 zal duren.

Elia, waarvan de activiteiten quasi 100% gereguleerd zijn, is

sinds 1 januari 2008 actief onder een systeem van vierjarige

tarieven. Hierdoor kon het Elia-aandeel de financiële en eco-

nomische storm zeer goed doorstaan en kon het bijgevolg zijn

status van goed huisvaderaandeel, als één van de weinigen,

effectief waarmaken.

Het Elia aandeel kende in 2008 een licht dalend verloop, voor-

al na de uitbetaling van het dividend op 28 mei 2008. Enkel

in de maand oktober, toen de paniekstemming op de beurs

zijn hoogtepunt bereikte, ging het aandeel tijdelijk onderuit

richting € 20. Begin november was deze koersval echter vol-

ledig teniet gedaan.

De liquiditeit in het aandeel daalde met ongeveer 33% (van

gemiddeld 25 016 stuks per dag naar gemiddeld 16 682 stuks

per dag) voornamelijk door het feit dat Elia werkzaam is bin-

nen een gereguleerd kader met hoge visibiliteit qua winst-

gevendheid (en bijgevolg niet getroffen werd door de crisis)

en anderzijds omdat ongeveer 25% van de vrij beschikbare

aandelen in het bezit zijn van de groep ARCO.

De structuur van de groep zit er als volgt uit :

CASC-CWE HGRT Coreso Elia Re** Elia Engineering** Belpex

Free float* Publi-T PublipartElectrabel

Economische eenheid

40,1 % 33,01 % 24,35 % 2,54 %

14,8 % 24,5 % 50 % 100 % 100 % 60 %

Elia Asset99,99 %

Elia System Operator

18,00

20,00

22,00

24,00

26,00

28,00

30,00

0

50

100

150

200

250

300

350

400

102,50

97,50

92,50

87,50

82,50

77,50

72,50

67,50

62,50

57,50

52,50

47,50

42,50

Koers (€) Volume (duizend)

Jan.2008

Feb.2008

Maart2008

April2008

Mei2008

Juni2008

Juli2008

Aug.2008

Sept.2008

Okt.2008

Nov.2008

Dec.2008

Jan.2008

Feb.2008

Maart2008

April2008

Mei2008

Juni2008

Juli2008

Aug.2008

Sept.2008

Okt.2008

Nov.2008

Dec.2008


Het Elia aandeel had 2007 afgesloten op € 27,81. De slot-

koers eind 2008 bedroeg €24,56 of een daling van 11,69 %.

Inclusief het dividend van € 1,30 bleef de daling beperkt tot

7,01 %.

De laagste koers in 2008 bedroeg € 20,10 genoteerd op 10

oktober 2008 en op 7 mei 2008 werd een piek bereikt met

een koers van € 29,09.

Hierdoor was de prestatie van het Elia aandeel op jaarbasis

beduidend beter dan de prestatie van de Bel20 index die in

2008 met 53,6% onderuit ging.

Koersverloop en volumes Elia-aandeel in 2007

Evolutie Elia-aandeel en Bel20 in 2008

Dow Jones Utility index

National Grid

Red Electricia

Terna

ELIA

46

56

66

76

86

96

106

Jan.2008

Feb.2008

Maart2008

April2008

Mei2008

Juni2008

Juli2008

Aug.2008

Sept.2008

Okt.2008

Nov.2008

Dec.2008


In vergelijking met andere beursgenoteerde Europese trans-

missienetwerkbedrijven heeft Elia het in 2008 net iets beter

gedaan dan respectievelijk Red Electrica – Spanje (-15,9%),

Terna – Italië (-16,3%) en National Grid – UK (-18%).

Elia Terna Red Electricia National Grid Down Jones Utility index

Met 48 076 949 uitstaande aandelen vertegenwoordigde de

marktkapitalisatie eind december € 1 180 769 867.

In 2008 werden in totaal 4 270 597 Elia aandelen op de beurs

van Euronext Brussel verhandeld, 22,59 % van de vrij ver-

handelbare aandelen.

Hieronder vind je een overzicht van de maandelijkse statistie-

ken over 2008 van het Elia aandeel op Euronext Brussel.


Overzicht van de maandelijkse statistieken over 2008 van het Elia-aandeel op Euronext Brussel

Koers

Maand Volume (dag. gemid)

Slotkoers Hoogste Laagste Freefloat Omloopsnelheid

Beurskap. in € m.

Januari 31 363 28,09 28,15 27,29 3,65 % 1 350

Februari 25 320 28,97 29,00 27,00 2,81 % 1 392

Maart 17 398 28,23 28,77 27,00 1,75 % 1 357

April 10 403 28,59 28,88 27,51 1,21 % 1 374

Mei 6 364 27,10 29,09 26,66 0,71 % 1 303

Juni 14 392 26,50 27,60 26,00 1,60 % 1 274

Juli 13 390 26,01 26,79 25,15 1,63 % 1 250

Augustus 10 430 26,30 26,80 25,50 1,16 % 1 264

September 13 967 26,28 26,85 25,40 1,63 % 1 263

Oktober 19 061 24,49 27,00 20,10 2,32 % 1 177

November 26 760 25,10 26,50 24,09 2,83 % 1 207

December 11 701 24,56 26,50 24,00 1,30 % 1 181

2008 16 682 24,56 29,09 20,10 22,59 % 1 181

Het Elia-aandeel en zijn codes

Elia aandeel op de beurs

Beurs : Euronext Brussel

Index : BEL MID

Ticker : ELI

ISIN : BE 0003822393

Bloomberg code : ELI BB

Reuters code : ELI BR

Elia strips op de beurs

Beurs : Euronext Brussel

Ticker : ELIS

ISIN : BE 0005597688

Bloomberg code : ELIS BB

Reuters code : ELIS BR


AandelenindexenOp 31 december 2008 was het Elia aandeel opgenomen in

de Bel Mid index. Het gewicht van Elia bedroeg op die datum

5,41 % in deze Index. Het aandeel bekleedde hiermee de 7de

plaats in deze index.

Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemenHet Elia aandeel is opgenomen in het “Ethibel Excellence”

Investeringsregister.

ETHIBEL ondersteunt het ‘Maatschappelijk Verantwoord

Investeren’ (MVI) in België en in Europa. ETHIBEL beheert

twee labels: het ETHIBEL PIONEER label en het ETHIBEL

EXCELLENCE label. Deze kwaliteitslabels zijn geregistreerd in

15 landen van de Europese Unie en betekenen voor de beleg-

ger een waarborg dat hij enkel in duurzame bedrijven belegt.

Voor de samenstelling van dit register zoekt Forum ETHIBEL

bedrijven die hetzij een pioniersrol, hetzij een toonaangeven-

de rol spelen in hun sector, en dit op alle domeinen van MVO

(maatschappelijk verantwoord ondernemen).

Het onderzoek wordt uitgevoerd door het onderzoeksbureau

VIGEO dat elk bedrijf op vier terreinen screent:

Het interne sociale beleid

Het milieubeleid

Het externe sociale beleid

Het economische beleid

Relaties met de investeerdersDe opdracht van het departement Investor Relations is een

zo goed mogelijke communicatie voorzien met de huidige en

potentiële investeerders. Via een transparante dialoog met in-

vesteerders en financiële analisten streeft Elia naar een faire

waarde van het aandeel.

Een belangrijk objectief van dit departement is het topma-

nagement van Elia bereikbaar te maken voor nationale en

internationale investeerders. Een primaire doelstelling is te

zorgen voor tweerichtingscommunicatie, waarbij het manage-

ment van Elia de resultaten, strategieën en beslissingen van

de onderneming toelicht en de aandeelhouders en analisten

de bezorgdheid en de perceptie van de markt vertolken.

Naar aanleiding van de start op 1 januari 2008 van de meer-

jaren tarieven werden in de eerste helft van 2008 een groot

aantal roadshows georganiseerd bij institutionele investeer-

ders in de grootste financiële centra van Europa alsook voor

het eerst in New-York en Boston. Tussen deze roadshows in

kregen allerlei investeerders en analisten de kans persoon-

lijk of via conferentiegesprekken met het topmanagement te

praten. Daarnaast nam Elia deel aan een niet gering aantal

nationale en internationale investeringsconferenties.

Elia heeft ook veel oog voor de particuliere belegger door

deel te nemen aan de jaarlijkse evenementen in Antwerpen

van de Vlaamse Federatie van Beleggingsclubs en Beleggers

(VFB) en het evenement “Financial Cocktail” georganiseerd

door Euronext.

Transparantieregels en kennisgeving van deelnemingenOvereenkomstig de Belgische Transparantiewet dienen deel-

nemingen van ten minste 5% (of een veelvoud van 5%) van

het totale aandelenkapitaal zowel aan de CBFA als aan de

onderneming zelf te worden gemeld.

Naar aanleiding van de nieuwe transparantie wetgeving (Wet

van 2 mei 2007, Koninklijk Besluit van 14 februari 2008, ge-

publiceerd in het Belgisch Staatsblad op 4 maart 2008), die

op 1 september 2008 in voege trad, werd in oktober 2008

volgende kennisgevingen ontvangen:


Datum kennisgenving Naam aandeelhouder Aantal aandelen Percentage deelneming

21 oktober 2008 Groep ARCO 4 984 624 10,37 %

30 oktober 2008 Publi-T 15 871 284 33,01 %

30 oktober 2008 Electrabel 11 706 177 24,35 %

30 oktober 2008 Publipart 1 221 405 2,54 %

Kennisgeving

Op 21 oktober 2008 heeft de groep ARCO laten weten dat hun

participatie in Elia 10,37% bedraagt.

De kennisgevingen van Publi-T, Electrabel en Publipart van 30

oktober 2008 waren een bevestiging van hun reeds gekende

deelnemingspercentages in Elia.

DividendOp 19 februari 2009 besliste de Raad van Bestuur van Elia om

op de Algemene Vergadering van 12 mei 2009 de volgende

winstuitkering voor te stellen:

In overeenstemming met het dividendenbeleid en onder

voorbehoud van goedkeuring van de winsttoewijzing door

de jaarlijkse Algemene Vergadering, zal een normaal di-

vidend van € 65,87 miljoen of € 1,37 per aandeel (bru-

to) worden voorgesteld. Dit geeft een netto bedrag van

€ 1,0275 per aandeel zonder VVPR strip of van € 1,1645

per aandeel met VVPR strip. Aandelen aan toonder zullen

worden uitbetaald in de kantoren van de volgende betaala-

genten: Fortis Bank, ING België, KBC Bank en Dexia Bank.

Voor aandelen die op een effectenrekening worden aange-

houden, zal de bank of de effectenmakelaar de uitbetaling

van de dividenden automatisch afhandelen. Voor aandelen

op naam zal Elia de aandeelhouders in haar register recht-

streeks uitbetalen.

DividendbeleidElia is statutair verplicht om minstens 85% van de winst na

afhouding van de 5% wettelijke reserve uit te keren, zijnde

een uitbetalingsratio van 81% van de gerapporteerde winst.

Rekening houdend met de beperkingen van de financiële

markten en de regelgeving, heeft de Raad van Bestuur van

Elia in 2009 beslist om het dividendenbeleid te wijzigen.

Door de nieuwe vierjarige tarieven moet een deel van de

nettowinst, voortkomende uit de verrekening in de tarieven

van de meerwaarde gerelateerd aan buitengebruikstellingen,

verplicht gereserveerd worden in het eigen vermogen.

Hierdoor zal de globale uitbetalingsratio (pay-out) in de

toekomst wellicht dalen maar anderzijds bevordert dit de

(auto)financieringscapaciteit van Elia aanzienlijk. Hierdoor

kunnen in de toekomst nog gemakkelijker nieuwe en

grotere projecten opgestart worden. Het absolute dividend

zal in principe, afhankelijk van marktomstandigheden en

regelgevend kader, wel niet lager liggen dan het voorgaande

jaar.


Financiële kalender

Publicatie halfjaarcijfers 2009Voor alle vragen omtrent Elia en zijn aandeel kan u contact

opnemen met :

Elia

Departement Investor Relations

Keizerslaan 20

1000 Brussel

België

Tel.: +32 2 546 72 39

Fax: +32 2 546 71 80

Email : [email protected]

Op de website van Elia, www.elia.be, vindt u informatie over

de groep (persmededelingen, jaarverslagen, aandelenkoer-

sen, kennisgevingen, etc.) in drie talen (Frans, Nederlands,

Engels).

In zijn financiële nieuwsbrief “Investor News”, geeft Elia be-

leggers recente informatie over de onderneming. U kan hier-

voor inschrijven op een e-mail alert.

Voornaamste gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan na de sluiting van het boekjaar Er heeft zich geen belangrijke gebeurtenis voorgedaan na de

sluitingsdatum van het boekjaar.

Bijzondere opdrachten van de commissarissen in de loop van het boekjaarBehalve voor de gebruikelijke activiteiten heeft Elia System

Operator een beroep gedaan op het college van commissaris-

sen Klynveld Peat Marwick Goerdeler Bedrijfrevisoren, ver-

tegenwoordigd door de heer Alexis Palm, en Ernst & Young

Bedrijfsrevisoren vertegenwoordigd door de heer Jacques

Vandernoot voor :

IFRS: extra werkzaamheden en advies

Kapitaalsverhoging

Attestering heffingen

Controle toewijzing meerwaarde aan de assets

Diverse adviezen

Hiervoor werden kosten opgenomen voor een bedrag van

€ 167 150.

Ernst & Young Tax Consultants hebben bijstand verleend aan

Elia System Operator nv, Elia Asset, Elia Engineering, Belpex

voor diverse topics, zoals advies & bijstand voor de fiscale

controle en recurrente adviezen m.b.t. BTW en vennoot-

schapsbelastingen. Voor deze prestaties hebben ze een totaal

bedrag van € 81 606 gefactureerd.

Ernst & Young Consultants hebben tevens enkele opdrachten

uitgevoerd ter ondersteuning van het interne audit departe-

ment voor een bedrag van € 37 336.

20 februari 2009 (8h00) Publicatie jaarcijfers 2008

10 april 2009 Beschikbaarheid jaarverslag 2008 in PDF

12 mei 2009 Algemene Vergadering

27 mei 2009 Betaling dividend over 2008 (coupon nr. 4)

28 augustus 2009 (8h00) Publicatie halfjaarcijfers 2009


Geconsol ideerde jaarrekening I FRS

(in € miljoen) Toelichting 2008 2007 Verschil (%)

Bedrijfsopbrengsten (3) 757,3 731,7 3,5

Opbrengsten 724,4 705,7 2,6

Overige bedrijfsopbrengsten 32,9 26,0 26,5

Bedrijfskosten (4) (519,4) (517,0) 0,5

Grond- en hulpstoffen (4.1) (6,8) (8,6) (20,9)

Diensten en overige goederen (4.1) (281,9) (281,0) 0,3

Personeelskosten (4.2) (118,8) (114,0) 4,2

Afschrijvingen en waardeverminderingen, wijziging in voorzieningen (4.3) (96,2) (93,8) 2,6

Overige bedrijfskosten (4.4) (15,7) (19,6) (19,9)

Winst uit bedrijfsactiviteiten 237,9 214,7 10,8

Nettofinancieringslasten (5) (109,3) (104,0) 5,1

Financieringsbaten 8,3 3,7 124,3

Financieringslasten (117,6) (107,7) 9,2

Aandeel resultaat van deelnemingen gewaardeerd volgens de “equity”-methode (na winstbelasting) 2,0 0,0

Winst vóór winstbelastingen 130,6 110,7 18,0

Winstbelastingen (6) (27,2) (32,9) (17,3)

Winst van het jaar 103,4 77,8 32,9

Toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap 103,1 77,6 32,9

Toe te rekenen aan minderheidsbelang 0,3 0,2 50,0

Informatie per aandeel (in €)

Nettowinst per aandeel toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap (30) 2,1 1,6 31,3

Verwaterde winst per aandeel toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap (30) 2,1 1,6 31,3

Geconsolideerde winsten verliesrekening


(in € miljoen) Toelichting 31 december 2008

31 december 2007

Activa

Vaste activa 3 938,1 3 760,0

Materiële activa (7) 2 060,4 1 993,2

Immateriële activa (8) 1 727,0 1 722,7

Handels- en overige vorderingen (9) 98,7 0,0

Investeringen verwerkt volgens “equity methode” (10) 10,1 8,1

Derivaten (23) 0,0 5,5

Andere financiële activa (11) (31) * 17,7 16,8

Uitgestelde belastingsvorderingen (21) 24,2 13,7

Vlottende activa 290,0 217,9

Voorraden (12) 13,7 13,2

Handels- en overige vorderingen (13) (31) * 246,9 171,2

Actuele belastingsvorderingen 2,1 0,0

Geldmiddelen en kasequivalenten (14) (31) * 27,3 33,5

Totaal van de activa 4 228,1 3 977,9

Passiva

Eigen vermogen 1 349,7 1 339,9

Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap (15) 1 348,1 1 338,6

Aandelenkapitaal 1 202,1 1 201,7

Uitgiftepremie 8,5 8,5

Reserves 21,0 18,4

Afdekkingsreserves (16,0) 3,6

Ingehouden winsten 132,5 106,4

Minderheidsbelangen 1,6 1,3

Minderheidsbelangen 1,6 1,3

Langlopende verplichtingen 1 774,8 2 385,5

Leningen en overige financieringsverplichtingen (16) (31) * 1 593,5 2 230,2

Personeelsbeloningen (17) 142,7 143,6

Derivaten (23) 24,3 0,0

Voorzieningen (18) 4,7 5,4

Uitgestelde belastingverplichtingen (21) 6,5 5,3

Overige langlopende verplichtingen 3,1 1,0

Kortlopende verplichtingen 1 103,6 252,5

Leningen en overige financieringsverplichtingen (16) 804,3 0,0

Voorzieningen (18) 10,3 9,4

Handelsschulden en overige schulden (19) (31) * 281,7 204,8

Actuele belastingsverplichtingen 0,2 2,7

Overige kortlopende verplichtingen (20) (31) * 7,1 35,6

Totaal eigen vermogen en verplichtingen 4 228,1 3 977,9

Geconsolideerde balans

* Deze rubrieken bevatten herclassificaties van de cijfers per 31/12/2007 ten behoeve van de vergelijkbaarheid


(in € miljoen) Toelichting 31 december 2008

31 december 2007

Bedrijfsactiviteiten

Winst van het boekjaar 103,4 77,8

Netto interestlasten (5) (31) * 114,7 104,2

Winstbelastingen (6) (31) * 20,2 29,5

Aanpassing voor:

Aandeel in resultaat investering volgens de "equity"-methode (10) (2,0) 0,0

Afschrijvingen materiële en immateriële activa (7) (8) 95,4 92,5

Resultaat op overdracht van materiële activa (7) (8) 3,6 3,1

Waardeverminderingen op vlottende activa (4.3) 0,1 0,4

Toename (afname) voorzieningen (18) (18,8) (20,1)

Waardering naar reële waarde van financiële instrumenten (23) 1,1 0,4

Toename (afname) uitgestelde belastingen (21) 7,0 3,0

Overige aanpassingen overige niet-geldelijke posten 0,1 0,7

Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten 324,8 291,5

Wijzigingen:

Voorraden (12) (0,6) (0,7)

Handels- en overige vorderingen (13) (80,7) (60,7)

Overige vlottende activa 0,5 46,4

Handels- en overige schulden (19) 76,9 84,3

Overige kortlopende verplichtingen (20) (31) * (27,3) (83,3)

Wijzigingen in werkkapitaal (31,2) (14,0)

Uitbetaalde interesten (31) * (116,7) (103,2)

Betaalde (teruggestorte) winstbelasting (6) (118,6) (27,1)

Netto totale kasstroom uit bedrijfsactiviteiten 58,3 147,2

Nieuwe investeringen van (im)materiële activa (7) (8) (170,5) (150,0)

Investeringen verwerkt volgens "equity" methode (10) 0,0 (7,6)

Investeringen verwerkt aan kostprijs (0,5) 0,0

Ontvangen rente (5) (31) * 2,5 2,9

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten (168,5) (154,7)

Ontvangsten uit de uitgiften van aandelenkapitaal (15) 0,4 4,2

Kosten verbonden aan uitgifte van aandelenkapitaal (15) 0,0 (0,1)

Betaalde dividenden (-) (15) (62,5) (61,3)

Aflossing van opgenomen leningen (-) (16) 0,0 (200,0)

Ontvangsten van opgenomen leningen (+) (16) 166,5 270,0

Waardering naar reële waarde van financiële activa via resultaat (31) * (0,4) (0,7)

Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten 104,0 12,1

Netto-toename (afname) van geldmiddelen en kasequivalenten (6,2) 4,6

Geldmiddelen en kasequivalenten per 1 januari (14) (31) * 33,5 29,0

Geldmiddelen en kasequivalenten per 31 december (14) (31) * 27,3 33,5

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

* Deze rubrieken bevatten herclassificaties van de cijfers per 31/12/2007 ten behoeve van de vergelijkbaarheid


(in € miljoen) Toelichting 2008 2007

Netto veranderingen in de reële waarde van kasstroomafboekingen die zijn overgeboekt naar de winsten verliesrekening (23) (19,7) 5,2

Actuariële winsten (verliezen) te bereiken doel toegezegde pensioenregelingen (17) (12,0) 4,9

Baten en lasten rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen (31,7) 10,1

Winst over de verslagperiode 103,4 77,8

Totaalresultaat over de verslagperiode 71,7 87,9

Toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap 71,4 87,7

Toe te rekenen aan minderheidsbelang 0,3 0,2

Geconsolideerd overzicht van het totale resultaat


I n h o u d v a n d e t o e l i c h t i n g b i j d e j a a r r e k e n i n g1. Verslaggevende entiteit ............................................................................................................................................................ 74

2. Belangrijke grondbeginselen voor de financiële verslaggeving onder IFRS ...................................................................... 74

3. Bedrijfsopbrengsten ................................................................................................................................................................ 82

4. Bedrijfskosten ........................................................................................................................................................................... 844.1. Grond- en hulpstoffen, diensten en overige goederen .................................................................................................... 844.2. Personeelskosten .................................................................................................................................................................. 844.3. Afschrijvingen en waardeverminderingen, wijzigingen in voorzieningen...................................................................... 854.4. Overige bedrijfskosten .......................................................................................................................................................... 85

5. Financieringsbaten en -lasten ................................................................................................................................................ 86

6. Winstbelastingen ...................................................................................................................................................................... 87

7. Materiële activa ........................................................................................................................................................................ 88

8. Immateriële activa.................................................................................................................................................................... 90

9. Handels- en overige vorderingen ...........................................................................................................................................91

10. Investeringen verwerkt volgens “equity”-methode...............................................................................................................91

11. Andere financiële activa ......................................................................................................................................................... 92

12. Voorraden ............................................................................................................................................................................... 92

13. Handelsvorderingen en overige vorderingen ..................................................................................................................... 92

14. Geldmiddelen en kasequivalenten ....................................................................................................................................... 93

15. Eigen vermogen ...................................................................................................................................................................... 94

16. Langlopende verplichtingen en overige financieringsverplichtingen................................................................................ 96

17. Personeelsbeloningen ........................................................................................................................................................... 98

18. Voorzieningen ........................................................................................................................................................................ 101

19. Handelsschulden en overige schulden ...............................................................................................................................102

20. Overige kortlopende verplichtingen ....................................................................................................................................102

21. Uitgestelde belastingsvorderingen en –verplichtingen .....................................................................................................103

22. Op aandelen gebaseerde betalingen ................................................................................................................................104

23. Financiële instrumenten .......................................................................................................................................................104

24. Operationele leaseovereenkomsten ..................................................................................................................................108

25. Investering en overige verplichtingen .................................................................................................................................109

26. Voorwaardelijke verplichtingen en onzekerheden............................................................................................................109

27. Informatie over verbonden partijen..................................................................................................................................... 110

28. Groepsentiteiten .................................................................................................................................................................... 110

29. Bedrijfscombinaties ............................................................................................................................................................... 111

30. Gewone winst per aandeel ................................................................................................................................................. 112

31. Herclassificatie ....................................................................................................................................................................... 112

32. Niet-auditopdrachten uitgevoerd door commissaris ........................................................................................................ 112


Elia System Operator nv is gevestigd in België, Keizerslaan

20, 1000 Brussel. De geconsolideerde jaarrekening 2008 van

de groep omvat Elia System Operator nv en 4 dochteronder-

nemingen, namelijk Elia Asset nv, Elia Engineering nv, Belpex

nv en Elia Re sa en tevens een geassocieerde onderneming

HGRT S.A.S (zie toelichting 10). HGRT S.A.S. wordt opgeno-

men in de consolidatie volgens de equitymethode. De parti-

cipaties in de ondernemingen CASC-CWE sa en CORESO nv,

beide opgericht in 2008, worden aan kostprijs opgenomen

onder de rubriek financiële activa.

Elia is de beheerder van het Belgische transmissienet voor

elektriciteit. De onderneming staat in voor de transmissie van

elektriciteit van de producenten naar de distributienetbeheer-

ders en industriële grootverbruikers en voor de in- en uitvoer

van elektrische energie van en naar de buurlanden.

Deze activiteiten worden gereguleerd door de Commissie voor

Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG).

Voor meer informatie verwijzen we naar hoofdstuk

‘Regelgeving & tarieven’ in dit verslag.

2. Belangrijke grondbeginse-len voor de financiële verslaggeving onder IFRS

(a) Overeenstemmingsverklaring

De geconsolideerde jaarrekening van het jaar eindigend op

31 december 2008 zoals in dit jaarverslag weergegeven, werd

voorbereid onder de verantwoordelijkheid van de Raad van

bestuur en werd door de Raad van bestuur vastgesteld op

19 februari 2009, onder voorbehoud van de goedkeuring van

de statutaire niet-geconsolideerde jaarrekening door de aan-

deelhouders tijdens de gewone algemene vergadering, die zal

plaatsvinden op 12 mei 2009. Conform de Belgische wetge-

ving zal de geconsolideerde jaarrekening tijdens dezelfde ge-

wone algemene vergadering voorgesteld worden aan de aan-

deelhouders van de groep. De geconsolideerde jaarrekening

is niet onderworpen aan wijzigingen, behalve als het gaat om

wijzigingen als gevolg van eventuele beslissingen van de aan-

deelhouders betreffende de statutaire niet-geconsolideerde

jaarrekening die een impact hebben op de geconsolideerde

jaarrekening.

T o e l i c h t i n g b i j d e j a a r r e k e n i n g

De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeen-

stemming met International Financial Reporting Standards

(IFRS) en de interpretaties daarvan die door de International

Accounting Standards Board (IASB) zijn vastgelegd zoals

aangenomen voor gebruik in de Europese Unie. De groep

heeft alle nieuwe en herziene standaarden en interpretaties

toegepast die gepubliceerd werden door de IASB, die relevant

zijn voor zijn activiteiten en van kracht zijn voor boekjaren die

aanvangen op of na 1 januari 2008. De toepassing van deze

nieuwe en herziene standaarden en interpretaties heeft niet

geleid tot wijzigingen in de waarderingsregels van de groep.

Volgende gewijzigde en nieuwe standaarden zijn van kracht

maar zijn niet relevant voor de groep:

IFRIC 11 : IFRS 2: Transacties in groepsaandelen en inge-

kochte eigen aandelen

IFRIC 12: Dienstverlening uit hoofde van

concessieovereenkomsten

IFRIC 14: IAS 19: beperking van activa uit hoofde van

toegezegd-pensioensregelingen, minimum dekkingsvereisten

en hun onderlinge samenhang

De groep paste onderstaande normen en interpretaties, die

op de datum van de bekrachtiging van deze geconsolideerde

jaarrekening gepubliceerd, maar nog niet effectief waren,

niet voortijdig toe. Hij verwacht dat de toepassing van deze

normen en interpretaties in de toekomst geen grote impact

zal hebben op de jaarrekening van de groep tijdens de peri-

ode van de eerste toepassing:

IAS 27: de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarreke-

ning – De kosten van een investering in een dochteronder-

neming, een entiteit waarover gezamenlijk zeggenschap

wordt uitgeoefend of een geassocieerde deelneming.

Wijziging in IFRS 2: Op aandelen gebaseerde betalingen

– voorwaarden voor onvoorwaardelijke toezeggingen en

annuleringen.

IFRS 3: Bedrijfscombinaties

IFRS 8: Operationele segmenten

Herziening IAS 1: Presentatie van de jaarrekening

Herziening IAS 23: Financieringskosten

Wijziging IAS 27: De geconsolideerde en enkelvoudige

jaarrekening

Wijziging IAS 32 & IAS 1: Wijziging in IAS 32 Financiële

instrumenten: presentatie en IAS 1 Presentatie van de jaar-

rekening – Financiële instrumenten met terugname verplich-

tingen in geval van liquidatie.

IFRIC 13: Klantengetrouwheidsprogramma’s

1. Verslaggevende entiteit


(b) Gehanteerde grondslagen bij de

opstelling

De jaarrekening wordt gepresenteerd in miljoen euro, afge-

rond op het dichtstbijzijnde honderdduizendtal, tenzij anders

vermeld. De jaarrekening is opgesteld op basis van histori-

sche kosten, uitgezonderd afgeleide financiële instrumenten

die aan reële waarde worden gewaardeerd.

De voor verkoop aangehouden vaste activa en groepen activa

die worden afgestoten, worden gewaardeerd op de laagste van

de boekwaarde en de reële waarde minus verkoopkosten.

De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met

IFRS vereist dat het management beoordelingen, schattingen

en veronderstellingen maakt die een impact kunnen hebben

op de gerapporteerde bedragen van activa en passiva, baten

en lasten. De schattingen en onderliggende veronderstellin-

gen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en diverse

andere factoren die gegeven de omstandigheden redelijk

geacht worden, en waarvan de resultaten de basis vormen

voor de beoordeling van de boekwaarde van activa en pas-

siva. De uiteindelijke resultaten kunnen verschillen van deze

schattingen.

De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden

voortdurend herzien.

Herzieningen van boekhoudkundige schattingen worden opge-

nomen in de periode waarin de schatting wordt herzien indien

de herziening enkel die periode beïnvloedt, of in de periode

van de herziening en toekomstige periodes indien de herzie-

ning zowel huidige als toekomstige periodes beïnvloedt.

Informatie over belangrijke punten van schattingsonzekerhe-

den en kritische oordelen bij de toepassing van de grond-

slagen die het meest van invloed zijn op de in de geconsoli-

deerde jaarrekening is verwerkt in de volgende rubrieken van

de toelichting:

Toelichting 4.3 – Afschrijvingen en waardeverminderingen,

wijzigingen in voorzieningen

Toelichting 6 – Winstbelastingen

Toelichting 8 – Immateriële activa

Toelichting 11 – Andere financiële vaste activa

Toelichting 12 – Voorraden

Toelichting 18 – Voorzieningen

Toelichting 23 – Financiële instrumenten

De hieronder uiteengezette grondslagen werden consistent

toegepast op alle periodes die in deze financiële verslagge-

ving toegepast worden. De grondslagen werden toegepast

door alle entiteiten van de groep.

(c) Grondslagen voor consolidatie

(i) Dochterondernemingen

Een dochteronderneming is een entiteit gecontroleerd door

de vennootschap. Zeggenschap bestaat wanneer de vennoot-

schap de bevoegdheid heeft, rechtstreeks of onrechtstreeks,

om de financiële en operationele beleidslijnen van een entiteit

te bepalen om voordelen te verkrijgen uit haar activiteiten. Bij

het beoordelen van zeggenschap wordt rekening gehouden

met potentiële stemrechten die momenteel uitoefenbaar of

converteerbaar zijn. De financiële staten van dochtervennoot-

schappen zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening

vanaf de datum dat de zeggenschap aanvangt tot de datum

dat de zeggenschap ophoudt.

(ii) Geassocieerde deelnemingen

Een geassocieerde deelneming is een entiteit waarin de ven-

nootschap een invloed van betekenis maar geen zeggenschap

heeft over de financiële en operationele beleidslijnen. De ge-

consolideerde jaarrekening omvat het aandeel van de groep

in de totale opgenomen winsten en verliezen van geassocieer-

de deelnemingen volgens de equitymethode, vanaf de datum

dat de invloed van betekenis aanvangt tot de datum waarop

de invloed van betekenis ophoudt. Wanneer het aandeel van

de groep in de verliezen zijn participatie in een geassocieerde

deelneming overschrijdt, wordt de boekwaarde van de entiteit

in de balans van de groep verminderd tot nul en worden ver-

dere verliezen niet langer opgenomen, behalve in de mate dat

de groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting

is aangegaan of betalingen heeft verricht in naam van een

geassocieerde deelneming.

(iii) Eliminatie van intragroepstransacties

Intragroepssaldi en niet-gerealiseerde winsten en verliezen of

baten en lasten die voortvloeien uit intragroepsverrichtingen,

worden geëlimineerd bij het opstellen van de geconsolideerde

jaarrekening.

Niet gerealiseerde winsten die voortvloeien uit transacties

met geassocieerde deelnemingen, worden geëlimineerd

naar rato van het belang dat de groep in de entiteit heeft.

Niet gerealiseerde verliezen worden geëlimineerd op de-

zelfde wijze als niet-gerealiseerde winsten, maar enkel in de

mate dat er geen bewijs voorhanden is van een bijzondere

waardevermindering.

(d) Vreemde munten

Transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen

de wisselkoers die geldt op de datum van de transactie.

Monetaire activa en passiva aangeduid in vreemde valuta op

balansdatum worden omgerekend naar euro tegen de wis-

selkoers die geldt op die datum. Verschillen die ontstaan bij

de omrekening van vreemde valuta worden opgenomen in de

winsten verliesrekening.

Niet-monetaire activa en passiva die in vreemde valuta op ba-

sis van historische kosten worden gewaardeerd, worden om-

gerekend tegen de wisselkoers op datum van de transactie.


(e) Afgeleide financiële instrumenten

De groep maakt soms gebruik van afgeleide financiële instru-

menten om de valuta- en renterisico’s af te dekken die voort-

vloeien uit bedrijfs-, financierings- en investeringsactiviteiten.

In overeenstemming met het thesauriebeleid houdt de groep

geen derivaten aan voor handelsdoeleinden en geeft de groep

deze ook niet uit. Derivaten die echter niet in aanmerking

komen voor hedge accounting worden verwerkt als instru-

menten aangehouden voor handelsdoeleinden.

Afgeleide financiële instrumenten worden bij de eerste op-

name gewaardeerd tegen reële waarde. De winst of het ver-

lies uit fluctuaties van de reële waarde wordt onmiddellijk in

de winsten verliesrekening opgenomen. Indien derivaten

echter voor hedge accounting in aanmerking komen, is de

opname van een resulterende winst of een resulterend verlies

afhankelijk van de aard van de post die wordt afgedekt (zie

grondslag f).

De reële waarde van renteswaps is het geschatte bedrag dat

de groep zou ontvangen of betalen om de swap per balansda-

tum te beëindigen, waarbij rekening wordt gehouden met de

actuele rente en de actuele kredietwaardigheid van de tegen-

partijen bij de swap. De reële waarde van valutatermijncon-

tracten is de genoteerde marktprijs per balansdatum, zijnde

de contante waarde van de genoteerde termijnkoers.

(f ) Voor afdekking gebruikte derivaten

(i) Kasstroomafdekking

Veranderingen in de reële waarde van een afgeleid afdek-

kingsinstrument dat is aangemerkt als een kasstroomafdek-

king worden rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen

gebracht, voor zover de afdekking effectief is. Het niet-ef-

fectieve deel wordt als last in de winsten verliesrekening

opgenomen.

Indien een afdekkingsinstrument niet langer voldoet aan de

voorwaarden voor ‘hedge accounting’, afloopt of wordt ver-

kocht, wordt de afdekking prospectief beëindigd. De cumula-

tieve winst of het cumulatieve verlies dat eerder in het eigen

vermogen was opgenomen, blijft onderdeel uitmaken van het

eigen vermogen totdat de verwachte transactie heeft plaats-

gevonden. Als het afdekkingsinstrument een niet-financieel

actief betreft, wordt het onder het eigen vermogen opgeno-

men bedrag overgeboekt naar de boekwaarde van het actief

wanneer dit wordt verantwoord. In andere gevallen wordt het

onder het eigen vermogen opgenomen bedrag overgeboekt

naar de winsten verliesrekening in dezelfde periode waar-

in het afdekkinginstrument van invloed is op de winsten

verliesrekening.

Cumulatieve winsten en verliezen met betrekking tot reeds

afgelopen derivaten of beëindigde afdekkingsrelaties, blijven

verwerkt als onderdeel van het eigen vermogen zolang het

waarschijnlijk is dat de afgedekte transactie zich zal voor-

doen. Indien de afgedekte transactie niet langer waarschijn-

lijk is, worden de gecumuleerde winsten of verliezen van-

uit het eigen vermogen naar de winst– en verliesrekening

overgebracht.

(ii) Afdekking van monetaire activa en verplichtingen

Hedge accounting wordt niet toegepast op afgeleide instru-

menten die in economische zin worden gebruikt als afdekking

van in vreemde valuta’s luidende activa en verplichtingen.

Veranderingen in de reële waarde van dergelijke derivaten

worden als onderdeel van de valutakoerswinsten en -verlie-

zen in de winsten verliesrekening opgenomen.

(g) Terreinen, gebouwen en uitrusting

(i) Activa in eigendom

Onderdelen van terreinen, gebouwen en uitrusting worden

uitgedrukt aan kostprijs (met inbegrip van rechtstreeks toe-

wijsbare kosten maar uitgezonderd de financieringskosten)

verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere

waardeverminderingsverliezen (zie waarderingsregel m). De

kostprijs van zelf vervaardigde activa omvat de kosten van

materialen, van rechtstreekse arbeid en, waar relevant, van

de initiële schatting van de kosten van het ontmantelen en

verwijderen van het actief en het herstellen van de site waarop

zij gelegen zijn.

Wanneer onderdelen van een actiefbestanddeel inzake terrei-

nen, gebouwen en uitrusting een ongelijke gebruiksduur heb-

ben, worden zij geboekt als afzonderlijke actiefbestanddelen

van terreinen, gebouwen en uitrusting.

(ii) Geleasde activa

Leasingovereenkomsten op grond waarvan de groep in wezen

alle risico’s en voordelen van eigendom op zich neemt, wor-

den geclassificeerd als financiële leasing. Vastgoed dat wordt

gebruikt bij wege van financiële leasing, wordt gewaardeerd

op de laagste van de reële waarde en de actuele waarde van

de minimale leasebetalingen bij aanvang van de leasing, ver-

minderd met de cumulatieve afschrijvingen (zie verder) en

bijzondere waardeverminderingen (zie waarderingsregel m).

Leasebetalingen worden geboekt zoals beschreven in waar-

deringsregel u.

(iii) Kosten na eerste opname

De groep neemt in de boekwaarde van een onderdeel van

terreinen, gebouwen en uitrusting de kostprijs op van het ver-

vangen van een deel van dat actief wanneer die kosten wor-

den gemaakt, indien het waarschijnlijk is dat de toekomstige

economische voordelen met betrekking tot het actief aan de

groep zullen toekomen, en indien de kostprijs van het actief

betrouwbaar kan worden bepaald. Alle overige kosten worden

als een uitgave opgenomen in de winsten verliesrekening

van zodra zij worden gemaakt.


(iv) Afschrijvingen

Afschrijvingen worden in de winsten verliesrekening opge-

nomen volgens de lineaire methode over de geschatte ge-

bruiksduur van elk stuk van een actiefbestanddeel van ter-

reinen, gebouwen en uitrusting. De terreinen worden niet

afgeschreven. De gebruikte afschrijvingspercentages zijn:

Administratieve gebouwen 2,00 %

Industriële gebouwen 3,00 %

Bovengrondse lijnen 2,00 %

Ondergrondse kabels 2,00 %

Onderstations (installaties & machines) 3,00 %

Teletransmissie 10,00 %

Dispatching 10,00 %

Overige gebouwen en uitrusting 20,00 %

Voertuigen 20,00 %

Gereedschappen en kantoormeubilair 10,00 %

Hardware 33,00 %

De resterende levensduur, de afschrijvingsmethode alsook

de eventuele restwaarde de materiële activa worden op het

einde van elk boekjaar geëvalueerd en in voorkomend ge-

val prospectief aangepast.

(v) Buitendienststellingen

Een actief wordt niet meer op de balans opgenomen in ge-

val van afstoting of indien er geen toekomstige economische

voordelen van het gebruik of de afstoting worden verwacht.

Een eventuele opbrengst of verlies voortvloeiend uit de ver-

wijdering van het actief op de balans (het geen wordt bere-

kend als het verschil tussen de netto-opbrengst bij afstoting

en de boekwaarde van het actief) wordt opgenomen in de

winsten verliesrekening gedurende het jaar waarin het actief

wordt verwijderd van de balans.

(h) Immateriële activa

(i) Bedrijfscombinaties en goodwill

Goodwill is het positieve verschil tussen de aankoopprijs en

het aandeel van de groep in de netto reële waarde van de

verworven identificeerbare activa en (voorwaardelijke) ver-

plichtingen van de dochteronderneming of geassocieerde

deelneming op het moment van de overname.

Alle bedrijfscombinaties worden boekhoudkundig verwerkt

door toepassing van de aankoopmethode. Goodwill vertegen-

woordigt bedragen die ontstaan bij verwerving van dochter-

ondernemingen en geassocieerde deelnemingen.

Met betrekking tot bedrijfsovernames die hebben plaatsge-

vonden sinds 1 januari 2004 vertegenwoordigt goodwill het

verschil tussen de kostprijs van de overname en de reële

waarde van de overgenomen netto-identificeerbare activa,

verplichtingen en de voorwaardelijke verplichtingen van de

overgenomen partij.

Bij verwervingen vóór deze datum (d.i. Elia Asset) is goodwill

opgenomen op basis van de veronderstelde kostprijs, die ge-

lijk is aan de waarde die hieraan op grond van de voorheen

toegepaste Be GAAP* werd toegekend. De classificatie en

de boekhoudkundige verwerking van bedrijfscombinaties die

plaatsvonden voor 1 januari 2004, werd niet herbekeken bij

het opstellen van de IFRS-openingsbalans van de groep op 1

januari 2004.

Goodwill wordt uitgedrukt aan kostprijs verminderd met cu-

mulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. Goodwill

wordt toegerekend aan kasstroomgenererende eenheden en

wordt niet afgeschreven maar er wordt jaarlijks getest of er

sprake is van bijzondere waardevermindering (zie waarde-

ringsregel m). Met betrekking tot geassocieerde deelnemin-

gen is de boekwaarde van goodwill opgenomen in de boek-

waarde van de investering in de geassocieerde deelneming.

Negatieve goodwill die ontstaat bij een overname, wordt

rechtstreeks opgenomen in de winsten verliesrekening.

(ii) Software

Software-licenties die verworven worden door de groep wor-

den uitgedrukt aan kostprijs verminderd met cumulatieve af-

schrijvingen (zie verder) en bijzondere waardeverminderings-

verliezen (zie waarderingsregel m).

Uitgaven in verband met onderzoeksactiviteiten ondernomen

om intern software te ontwikkelen worden in de winsten

verliesrekening opgenomen als een uitgave zodra zij gedaan

worden. Uitgaven met betrekking tot de ontwikkelingsfase van

intern ontwikkelde software worden gekapitaliseerd indien:

de ontwikkelingskosten betrouwbaar kunnen bepaald

worden;

de software technisch en commercieel haalbaar is en de

toekomstige economische voordelen waarschijnlijk zijn;

de groep het oogmerk heeft - en over voldoende middelen

beschikt - om de ontwikkeling te voltooien;

het actief te gebruiken.

De geactiveerde uitgaven omvatten materiaalkosten, de di-

recte arbeidskosten en de indirecte kosten die direct toere-

kenbaar zijn aan het gebruiksklaar maken van het actief. De

overige kosten worden in de winst-en verliesrekening opge-

nomen op het moment dat deze zich voordoen.

(iii) Uitgaven na eerste opname

Uitgaven na eerste opname voor geactiveerde immateriële

activa worden slechts geactiveerd wanneer hierdoor de toe-

komstige economische voordelen toenemen die zijn besloten

in het specifieke actief waarop zij betrekking hebben. Alle an-

dere uitgaven worden geboekt als uitgave van zodra zij ge-

daan zijn.

* Be GAAP: Belgian GAAP (generally accepted accounting principles)


(iv) Afschrijvingen

Afschrijvingen geschieden lineair ten laste van de winsten

verliesrekening over de geschatte gebruiksduur van imma-

teriële activa, tenzij deze onbepaald is. Met betrekking tot

goodwill wordt systematisch op elke balansdatum nagegaan

of er sprake is van bijzondere waardevermindering. Software

wordt afgeschreven vanaf de datum dat zij beschikbaar is

voor gebruik. De geschatte gebruiksduur is als volgt:

Licenties 5 jaar

Intern ontwikkelde software 5 jaar

De resterende levensduur, de afschrijvingsmethode alsook de

eventuele restwaarde van de immateriële activa worden op

het einde van elk boekjaar geëvalueerd en in voorkomend

geval prospectief aangepast.

(i) Beleggingen

Elk type belegging wordt geboekt op de transactiedatum.

(i) Beleggingen in eigenvermogensinstrumenten

Beleggingen in eigenvermogensinstrumenten omvatten deel-

nemingen in ondernemingen waarvoor de groep noch zeg-

genschap noch een belangrijke invloed heeft. Dit is het geval

bij ondernemingen waarbij de groep minder dan 20% van de

stemrechten bezit. De door de groep aangehouden beleggin-

gen in eigenvermogensinstrumenten worden geklasseerd als

voor verkoop beschikbaar, en worden gewaardeerd tegen re-

ele waarde, waarbij de daaruit voortvloeiende veranderingen

in reële waarde rechtstreeks in het eigen vermogen worden

verwerkt, behoudens bijzondere waardeverminderingsverlie-

zen en valutakoerswinsten en -verliezen. Wanneer deze be-

leggingen niet langer in de balans worden opgenomen, wordt

de cumulatieve winst die, of het cumulatieve verlies dat,

rechtstreeks in het eigen vermogen is verwerkt, opgenomen

in de winsten verliesrekening.

(ii) Beleggingen in schuldinstrumenten

Beleggingen in schuldinstrumenten geklasseerd als aange-

houden voor handelsdoeleinden of als beschikbaar voor ver-

koop, worden geboekt aan reële waarde. De winsten of ver-

liezen die hieruit voortvloeien, worden respectievelijk geboekt

in de winsten verliesrekening of het eigen vermogen. De

reële waarde van deze beleggingen is hun genoteerde bied-

prijs op balansdatum. Waardeverminderingen alsook winsten

en verliezen met betrekking tot vreemde valuta worden in de

winsten verliesrekening geboekt. Beleggingen in schuldin-

strumenten die tot hun vervaldatum worden aangehouden,

worden gewaardeerd aan geamortiseerde kostprijs.

(iii) Andere beleggingen

De andere beleggingen van de groep worden geklasseerd

als beschikbaar voor verkoop en worden gewaardeerd

aan reële waarde. De winsten of de verliezen die hier-

uit voortvloeien, worden geboekt in het eigen vermogen.

Waardeverminderingen worden in de winsten verliesreke-

ning geboekt (zie waarderingsregel m).

(j) Handels- en overige vorderingen

(i) Onderhanden projecten in opdracht van derden

Projecten in uitvoering wordt uitgedrukt aan kostprijs vermeer-

derd met winst naar rato van de voortgang van de werken,

eventueel verminderd met een voorziening voor voorzienbare

verliezen en verminderd met gefactureerde termijnen naar

rato van de voortgang van het project. De kostprijs omvat alle

uitgaven die rechtstreeks verband houden met de projecten

en een toerekening van de gemaakte vaste en variabele indi-

recte kosten in verband met de contractuele activiteiten van

de groep gebaseerd op normale operationele capaciteit.

(ii) Leasingvorderingen

Vorderingen met betrekking tot financiële leasing overeen-

komsten worden bij de aanvang van het contract gewaar-

deerd aan contante waarde van de toekomstige netto lease-

betalingen. De waarde van de vorderingen wordt over de

looptijd van de lease-overeenkomst steeds verminderd met

het bedrag van de leasebetalingen dat betrekking heeft op de

terugbetaling van de hoofdsom.

(iii) Handels- en overige vorderingen

Handels- en overige vorderingen worden uitgedrukt aan hun

geamortiseerde kostprijs.

(k) Voorraden

Voorraden (reserveonderdelen) worden uitgedrukt aan hun

kostprijs, of hun netto-opbrengstwaarde indien deze lager

is. De netto-opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs,

verminderd met de geschatte kosten van voltooiing en ver-

koopkosten. De kostprijs van voorraden is gebaseerd op de

waarderingsregel van de gewogen gemiddelde kostprijs. De

kostprijs van voorraden omvat de initiële aankoopprijs ver-

meerderd met andere directe aanschaffingskosten gerela-

teerd aan de levering en het operationeel maken.

Waardeverminderingen van voorraden aan netto-opbrengst-

waarde worden geboekt in de periode waarin de waardever-

mindering zich voordoet.

(l) Geldmiddelen en kasequivalenten

Geldmiddelen en kasequivalenten bestaan uit kassaldi, bank-

saldi en direct opvraagbare deposito’s. Kaskredieten die direct

opeisbaar zijn en die een integraal deel uitmaken van het the-

sauriebeheer van de groep, maken in het kasstroomoverzicht

deel uit van kasequivalenten en geldmiddelen.


(m) Bijzondere waardeverminderingen

De boekwaarde van de activa van de groep, andere dan voor-

raden (zie waarderingsregel k) en uitgestelde belastingsvor-

deringen (zie waarderingsregel v) worden op elke balansda-

tum herzien om vast te stellen of er enige aanwijzing is voor

een bijzondere waardevermindering. Indien zulke aanwijzing

bestaat, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat

(zie waarderingsregel m(i)).

Voor goodwill en immateriële activa met onbepaalde gebruiks-

duur en immateriële activa die nog niet gebruiksklaar zijn,

wordt de realiseerbare waarde geschat op elke balansdatum.

Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt opgenomen

telkens de boekwaarde van een actieve of kasstroomgene-

rerende eenheid de realiseerbare waarde ervan overschrijdt.

Bijzondere waardeverminderingsverliezen worden opgeno-

men in de winsten verliesrekening.

Bijzondere waardeverminderingsverliezen opgenomen met

betrekking tot kasstroom genererende eenheden worden

eerst toegerekend om de boekwaarde te verminderen van

goodwill toegewezen aan kasstroomgenererende eenheden;

en dan om de boekwaarde te verminderen van de andere ac-

tiva in de eenheid op een pro-rata basis.

Na de opname van een bijzondere waardevermindering, zul-

len de afschrijvingskosten voor het actief aangepast worden

voor toekomstige periodes om de herziene boekwaarde van

het actief op zijn resterende levensduur toe te rekenen.

(i) Berekening van realiseerbare waarde

De realiseerbare waarde van immateriële activa en terreinen,

gebouwen en uitrusting is gelijk aan de reële waarde ver-

minderd met de verkoopkosten, of de bedrijfswaarde indien

deze hoger is. Bij het beoordelen van bedrijfswaarde wor-

den de verwachte toekomstige kasstromen verdisconteerd tot

hun actuele waarde aan de hand van een verdisconterings-

voet vóór belasting die een weerspiegeling is van de actuele

markttaxaties van de tijdswaarde van geld en de risico’s eigen

aan het actief.

De activa van de groep genereren geen kasstromen die onaf-

hankelijk zijn van andere activa en de realiseerbare waarde

is bijgevolg bepaald voor de kasstroom genererende eenheid

(d.i. het gehele hoogspanningsnet) waartoe de activa beho-

ren. Dit is tevens het niveau waarop de groep haar goodwill

beheert en economische voordelen bekomt van de verworven

goodwill.

(ii) Terugname van bijzondere waardeverminderingen

Er gebeuren geen terugnemingen op bijzondere waardever-

minderingen met betrekking tot goodwill.

Met betrekking tot andere activa wordt een bijzonder waar-

deverminderingsverlies teruggenomen indien er een wijziging

is geweest in de schattingen die gebruikt worden om de rea-

liseerbare waarde vast te stellen.

Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt slechts her-

zien in de mate dat de boekwaarde van het actief niet hoger is

dan de boekwaarde, na aftrek van afschrijvingen of waarde-

vermindering, die zou zijn vastgesteld indien geen bijzonder

waardeverminderingsverlies was opgenomen.

(n) Aandelenkapitaal

(i) Transactiekosten

Transactiekosten met betrekking tot de uitgifte van kapitaal

worden afgetrokken van de ontvangen kapitalen.

(ii) Dividenden

Dividenden worden opgenomen als een schuld in de periode

waarin zij vastgesteld zijn.

(o) Rentedragende leningen

Opgenomen rentedragende leningen worden initieel verwerkt

tegen reële waarde verminderd met toerekenbare transactie-

kosten. Na de eerste opname worden rentedragende leningen

gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarbij een

verschil tussen de kostprijs en het aflossingsbedrag op basis

van de effectieve-rentemethode in de winsten verliesreke-

ning wordt opgenomen over de looptijd van de leningen.

(p) Personeelsbeloningen

(i) Vaste bijdrage pensioenplannen

Verplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenplannen

op basis van toegezegde bijdragen worden in de winsten

verliesrekening opgenomen als een uitgave zodra zij ver-

schuldigd zijn.

(ii) Pensioenplannen met een te bereiken doel

(toegezegde-pensioenregeling)

Voor plannen met een ‘te bereiken doel’ worden jaarlijks de

pensioenkosten voor elk plan afzonderlijk geschat op basis

van de ‘projected unit credit’ methode door erkende actuaris-

sen. Er wordt een schatting gemaakt van de pensioenrechten

die werknemers hebben opgebouwd in ruil voor hun diensten

in het boekjaar en voorafgaande periodes; deze pensioen-

rechten worden verdisconteerd om de contante waarde ervan

vast te stellen en de reële waarde van de fondsbeleggingen

worden hiervan afgetrokken. De verdisconteringsvoet is het

rendement op balansdatum op hoogwaardige obligaties die

vervaldata hebben die de termijnen van de verplichtingen van

de groep benaderen. Wanneer de pensioenrechten van een

regeling verbeterd worden, wordt het gedeelte van de verbe-

terde pensioenrechten dat betrekking heeft op diensten door

werknemers verricht in het verleden, lineair als een uitgave

opgenomen in de winsten verliesrekening over de gemid-

delde periode totdat de beloningen onvoorwaardelijk worden.

In de mate dat de pensioenaanspraken onmiddellijk onvoor-

waardelijk worden, wordt de last onmiddellijk in de winsten

verliesrekening opgenomen.


Alle actuariële winsten en verliezen op 1 januari 2004, de

overgangsdatum naar IFRS, werden opgenomen via de ope-

ningsreserves. De actuariële winsten en verliezen worden vol-

ledig en onmiddellijk als voorziening geboekt en beïnvloeden

niet de winsten verliesrekening, maar worden rechtstreeks

in het eigen vermogen opgenomen. Het bedrag dat wordt op-

genomen in de winsten verliesrekening bestaat uit toegere-

kende pensioenkosten, rentekosten, verwacht rendement op

fondsbeleggingen van het betrokken dienstjaar en pensioen-

kosten van verstreken diensttijd.

Waar de berekening resulteert in een voordeel voor de groep

wordt het opgenomen actief beperkt tot het saldo van kos-

ten van diensten in het verleden en de contante waarde van

toekomstige terugbetalingen van de regeling of kortingen in

toekomstige bijdragen tot de regeling.

(iii) Personeelsbeloningen op lange termijn

De nettoverplichting van de groep met betrekking tot perso-

neelsbeloningen op lange termijn andere dan pensioenplan-

nen wordt jaarlijks berekend volgens de ‘projected unit credit’

methode door erkende actuarissen. De verplichting is het be-

drag van de toekomstige beloning dat werknemers verdiend

hebben in ruil voor hun diensten in de verslagperiode en

voorafgaande periodes en wordt verdisconteerd tot de con-

tante waarde ervan en de reële waarde van eventuele daarop

betrekking hebbende activa wordt in mindering gebracht. De

verdisconteringsvoet is het rendement op balansdatum van

hoogwaardige obligaties waarvan de looptijd de termijn van

de verplichtingen van de groep benadert.

(iv) Kortetermijn personeelsbeloningen

Kortetermijnpersoneelsbeloningen worden op een niet-ver-

disconteerde basis gewaardeerd en opgenomen wanneer de

daarmee verband houdende dienst wordt verricht. Er wordt

een verplichting verantwoord voor het bedrag dat naar ver-

wachting ten gevolge van een kortetermijnbonus in contan-

ten of een winstdelingsregeling zal worden uitbetaald indien

de groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting

heeft als gevolg van verstreken diensttijd van werknemers en

indien deze verplichting betrouwbaar kan worden bepaald.

(q) Voorzieningen

Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer de

groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft

als gevolg van een gebeurtenis uit het verleden en het waar-

schijnlijk is dat een uitstroom van economische voordelen

vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen waarvan een

betrouwbare schatting kan worden gemaakt. Indien het effect

wezenlijk is, worden voorzieningen vastgesteld door de ver-

wachte toekomstige kasstromen te verdisconteren aan een

verdisconteringsvoet vóór belasting die een afspiegeling is

van de huidige markttaxaties van de tijdswaarde van geld en,

waar aangewezen, de risico’s eigen aan de verplichting.

Indien de groep verwacht dat een (deel van de) voorziening

wordt vergoed, bijvoorbeeld ingevolge een verzekeringscon-

tract, wordt de vergoeding alleen opgenomen als een afzon-

derlijk actief indien de vergoeding vrijwel zeker is. De last

die met een voorziening samenhangt, wordt opgenomen in

de winsten verliesrekening na aftrek van een eventuele

vergoeding.

De totale geraamde kosten vereist voor de ontmanteling en

verwijderen van het actief worden, indien relevant, opgeno-

men als materiële activa en afgeschreven over de volledige

gebruiksduur van het actief. De totale geraamde kosten ver-

eist voor de ontmanteling en de verwijdering van het actief,

verdisconteerd tot de huidige waarde ervan, worden geboekt

als voorzieningen. Indien verdisconteerd wordt, wordt de toe-

name in de voorziening wegens het verstrijken van de tijd

verantwoord als financieringslasten.

(r) Handels- en overige schulden

Handels- en overige schulden worden uitgedrukt aan

kostprijs.

(s) Kapitaalsubsidies

Kapitaalsubsidies hebben betrekking op materiële activa en

worden getoond onder de overige verplichtingen. Deze sub-

sidies worden op de balans opgenomen enkel indien men

met redelijke zekerheid kan stellen dat ze zullen ontvangen

worden en worden vervolgens systematisch in de winsten

verliesrekening opgenomen volgens de verwachte levensduur

van de desbetreffende activa.

(t) Opbrengsten

Opbrengsten worden geboekt wanneer het waarschijnlijk is

dat de economische voordelen verbonden aan de transactie

naar de onderneming zullen vloeien, op voorwaarde dat de

opbrengsten op een betrouwbare wijze kunnen ingeschat

worden.

(i) Verkochte goederen en geleverde diensten

Opbrengsten uit diensten en de verkoop van goederen wor-

den opgenomen in de winsten verliesrekening wanneer de

belangrijke risico’s en voordelen van eigendom aan de koper

zijn overgedragen.

(ii) Onderhanden projecten in uitvoering

Zodra het resultaat van een constructiecontract in uitvoering

op betrouwbare wijze kan geschat worden, worden contrac-

tuele baten en lasten opgenomen in de winsten verliesreke-

ning naar rato van het stadium van voltooiing van het con-

tract. Een verwacht verlies op een contract wordt onmiddellijk

opgenomen in de winsten verliesrekening.


(u) Uitgaven

(i) Betalingen uit hoofde van operationele leasing

Betalingen uit hoofde van operationele leasing worden lineair

opgenomen in de winsten verliesrekening over de lease-

periode. Ontvangen vergoedingen als stimulering voor het

sluiten van leaseovereenkomsten worden in de winsten ver-

liesrekening opgenomen als een integraal deel van de totale

leasinguitgaven.

(ii) Betalingen uit hoofde van financiële leasing

Betalingen uit hoofde van financiële leasing worden deels als

financieringskosten opgenomen en deels als aflossing van de

uitstaande schuld. De financieringskosten worden zodanig

aan iedere periode van de leasingtermijn toegewezen, dat dit

resulteert in een constante periodieke rentevoet over het res-

terende saldo van de schuld.

(iii) Financieringslasten & - baten

De financieringslasten omvatten interesten op leningen,

berekend volgens de effectieve rentevoet methode, wissel-

koersverliezen, winsten uit muntafdekkingen die wisselkoers-

verliezen compenseren, resultaten uit de afdekkingen van

interestrisico’s, verliezen op voor handelsdoeleinden aange-

houden financiële activa, alsook verliezen uit afdekkingsin-

effectiviteit. Alle interesten en andere gemaakte kosten met

leningen of andere gemaakte transacties worden als finan-

ciële kosten geboekt wanneer ze zich voordoen. De nettofi-

nancieringslasten omvatten interesten op leningen berekend

aan de hand van de methode van de effectieve rente en

omrekeningsverschillen.

Baten uit interesten worden opgenomen in de winsten ver-

liesrekening naarmate zij oplopen, aan de hand van de me-

thode van de effectieve rente. De rente-uitgavecomponent

van betalingen uit hoofde van financiële leasings wordt op-

genomen in de winsten verliesrekening aan de hand van de

methode van de effectieve rente.

(v) Winstbelastingen

De winstbelastingen omvatten de over de verslagperiode ver-

schuldigde en uitgestelde belasting. De winstbelasting wordt

opgenomen in de winsten verliesrekening behalve in de

mate dat zij betrekking heeft op posten die rechtstreeks wor-

den opgenomen in het eigen vermogen.

De over de verslagperiode verschuldigde belasting is de ver-

wachte te betalen belasting op de belastbare winst voor het

jaar, met toepassing van belastingtarieven die zijn vastge-

steld op balansdatum, dan wel waartoe materieel reeds op

balansdatum is besloten, en alle aanpassingen aan de te be-

talen belasting met betrekking tot vroegere jaren.

Uitgestelde belastingverplichtingen worden verwerkt op basis

van de balansmethode, waarbij een voorziening wordt getrof-

fen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van ac-

tiva en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslag-

geving en de fiscale boekwaarde van die posten. Uitgestelde

belastingverplichtingen worden niet verwerkt voor de vol-

gende tijdelijke verschillen: de eerste opname van activa of

verplichtingen in een transactie die geen bedrijfscombinatie

betreffen en noch de commerciële noch de fiscale winst beïn-

vloeden, en verschillen die verband houden met investeringen

in dochterondernemingen en entiteiten waarover gezamenlijk

de zeggenschap wordt uitgeoefend voor zover het waarschijn-

lijk is dat deze in de voorzienbare toekomst niet zullen wor-

den afgewikkeld. Voor tijdelijke verschillen die voortvloeien

uit de eerste opname van goodwill worden geen uitgestelde

belastingverplichtingen opgenomen. Uitgestelde belasting-

verplichtingen worden gewaardeerd met behulp van de belas-

tingtarieven die naar verwachting van toepassing zullen zijn

bij terugname van de tijdelijke verschillen, op basis van de

wetten die per verslagdatum zijn vastgesteld of materieel zijn

vastgesteld. Uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtin-

gen worden gesaldeerd indien er een wettelijk afdwingbaar

recht bestaat om de verschuldigde belastingvorderingen en

-verplichtingen te salderen en deze vorderingen en verplich-

tingen samenhangen met door dezelfde belastingautoriteit

opgelegde winstbelasting aan dezelfde belasting verschul-

digde entiteit, dan wel op verschillende belasting verschul-

digde entiteiten die voornemens zijn de verschuldigde belas-

tingvorderingen en -verplichtingen te salderen of waarvan de

belastingvorderingen en -verplichtingen gelijktijdig worden

gerealiseerd.

Een uitgestelde belastingsvordering wordt slechts opgenomen

in de mate dat het waarschijnlijk is dat toekomstige belast-

bare winsten beschikbaar zullen zijn waartegen de actiefpost

kan worden aangewend. Uitgestelde belastingsvorderingen

worden verminderd, in de mate dat het niet langer waar-

schijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoor-

deel gerealiseerd zal worden.

Bijkomende winstbelastingen die voortvloeien uit de uitkering

van dividenden worden tezelfdertijd opgenomen als de schuld

om het betrokken dividend te betalen.

(w) Gesegmenteerde rapportering

Een segment is een te onderscheiden onderdeel van de groep

dat zich bezig houdt hetzij met het verschaffen van produc-

ten of diensten (bedrijfssegment), hetzij met het verschaf-

fen van producten of diensten in een bepaalde economische

omgeving (geografisch segment), die onderworpen is aan ri-

sico’s en rendement die verschillend zijn van die van andere

segmenten.

De vennootschap past geen gesegmenteerde rapportering

toe aangezien de groep een onderneming is die opbrengsten

genereert uit één activiteit namelijk deze van de federale net-

beheerder in België. Bovendien is de groep slechts werkzaam

in één geografisch gebied (België), waar er geen verschillen

bestaan tussen de diverse gewesten met betrekking tot ri-

sico’s en rendement.


(in € miljoen) 2008 2007

Opbrengsten uit netaansluitingen 32,7 32,3

Opbrengsten uit gebruik van het net 510,9 406,7

Opbrengsten uit terugneming van overschotten uit vorige boekjaren (beslissing regulator) 20,9 85,6

Opbrengsten uit ondersteunende diensten 113,4 129,0

Internationale inkomsten 28,3 43,1

Overige bedrijfsopbrengsten 32,9 25,1

Subtotaal bedrijfsopbrengsten 739,1 721,8

Afwijkingen van het goedgekeurde budget (tarifair tekort) 18,2 9,9

Totale bedrijfsopbrengsten 757,3 731,7

(in € miljoen) 2008 2007

Expliciete veiling (auctioning) 19,2 29,4

Impliciete veiling (trilaterale marktkoppeling) 7,7 9,7

ETSO 1,2 3,9

Verkoop hulpenergie 0,2 0,1

Totaal internationale inkomsten 28,3 43,1

(in € miljoen) 2008 2007

Verkopen ETSO (geboekt als bedrijfsopbrengst) 1,2 3,9

Aankopen ETSO (geboekt als bedrijfskost) (1,9) 0,4

Netto winst/verlies ETSO [+ opbrengsten / - kosten] (0,7) 4,3

De opbrengsten uit netaansluitingen bleven stabiel in ver-

gelijking met 2007.

De opbrengsten uit het gebruik van het net stegen met

25,6% door de invoering van de vaste meerjarige tarieven

voor de periode 2008-2011. Hierdoor wordt per getranspor-

teerd MWh meer gefactureerd in het begin van de periode en

minder op het einde in vergelijking met de werkelijk kosten.

Niettemin zijn de transmissietarieven bij de vijf goedkoop-

ste in Europa. Dat blijkt uit de jongste tarievenstudie van de

Europese vereniging van transmissienetbeheerders ETSO.

Een bijkomend element is het gevolg van de significant lagere

terugnames, ten opzichte van vorige jaren, van overschot-

ten uit vorige boekjaren (-75,6%).

* ETSO mechanisme: de European Transmission System Operators (ETSO), waarvan Elia deel uitmaakt, heeft een compensatiemechanisme (“Inter-TSO Compensation” ofwel ITC) gecreëerd, waardoor alle deelnemers vergoedingen ontvangen voor verliezen veroorzaakt door ongecontroleerde stromen (loop flows) op hun net.

3. Bedrijfsopbrengsten

De opbrengsten uit ondersteunende diensten daalden

door lagere door te rekenen aankoopkosten bij de producen-

ten. De lagere aankoopkosten komen volledig ten goede aan

de klanten.

De internationale inkomsten daalden met 34,3% in verge-

lijking met 2007 als gevolg van lagere congesties op de in-

terconnecties met de buurlanden. De inkomsten van expli-

ciete veilingen van jaar- en maandcapaciteit daalden met

€ 10,2 miljoen en met € 2 miljoen voor de impliciete veilingen

van de dagcapaciteit via Belpex. De inkomsten voor de com-

pensatie voor de internationale elektriciteitsstromen over het

Europese net daalden met € 2,7 miljoen. Dankzij de markt-

koppeling van de Belgische, Franse en Nederlandse elektri-

citeitsmarkt zijn de groothandelsprijzen in deze drie landen

sterk geconvergeerd.

Het ETSO-mechanisme* beïnvloedt zowel de rubriek internationale inkomsten als de rubriek diensten en overige goederen en

wordt weergegeven in onderstaande tabel:


De overige bedrijfsopbrengsten bleven, exclusief uitzon-

derlijke elementen, stabiel in vergelijking met 2007. Het ver-

schil van € 7,8 miljoen vindt voornamelijk zijn oorsprong in

het feit dat, over 2008 in vergelijking met 2007, per saldo

€ 7,4 miljoen minder pensioenverplichtingen teruggevorderd

moeten worden van de toekomstige tarieven. Onder de ru-

briek “Andere” werd in 2008 € 4,9 miljoen moratoriuminte-

(in € miljoen) 2008 2007

Intern geproduceerde vaste activa 16,2 15,8

Bonus vorig boekjaar 0,0 2,7

Optimaal gebruik van activa 9,8 9,4

Diensten en technische expertise 3,2 3,0

Beweging op vordering ten gevolge van de toepassing IAS 19 (5,6) (13,0)

Activiteiten Belpex 3,4 2,7

Andere 5,9 4,5

Totaal overige opbrengsten 32,9 25,1

(in € miljoen) 2008 2007

Bronnen1. Oorsprong verschillen van het boekjaar

Overschot opbrengsten uit nettoegang 1,4 2,7

Overschot internationale opbrengsten (23,8) (10,9)

Overschot diverse opbrengsten 2,4 3,0

Totaal verschil per einde boekjaar (20,0) (5,2)

Lagere realiteit t.o.v. budget aankoop ondersteunende diensten 6,4 8,6

Lagere realiteit t.o.v. budget diverse bedrijfskosten (10,1) (9,9)

Lagere realiteit t.o.v. budget financiële lasten 2,2 2,3

Totaal verschil bedrijfskosten (1,5) 1,0

Herziening bonus-malusbeslissing 2005 en 2006 0,0 (9,4)

Totale aanpassing van de gereguleerde winst 6,2 3,7

Totaal verschil opbrengsten (15,3) (9,9)

2. Beslissing van de CREG m.b.t. vorig boekjaar

Toewijzing 50% bonus aan Elia (2,9) 0,0

Totale impact van de beslissing CREG (2,9) 0,0

Totaal van de verschillen in winst en/of verlies (18,2) (9,9)

resten (op de belastingsvordering) in mindering van de ove-

rige bedrijfsopbrengsten genomen om terug te geven aan de

toekomstige tarieven. Dit laatste werd echter gecompenseerd

door een eenmalige verkregen schadevergoeding voor laat-

tijdige opleveringen (€ 2,3 miljoen) en € 2,7 miljoen doorre-

keningen van diensten in het kader van een aantal Europese

projecten (CASC-CWE, Coreso, Belpex).

De rubriek “Afwijkingen van het goedgekeurde budget

voor de niet beheersbare elementen” betreft het tarifair

tekort over 2008 dat recupereerbaar is in de volgende ta-

rifaire periode 2012-2015. Het tarifair tekort van € 18,2 mil-

joen is voornamelijk een gevolg van de lager dan gebud-

getteerde internationale opbrengsten (€ 23,8 miljoen) en

de hoger dan gebudgetteerde winst (€ 8,8 miljoen, inclusief

bonus met betrekking tot het boekjaar 2007) gedeeltelijk ge-

compenseerd door lagere bedrijfskosten (€ 10,6 miljoen) dan

gebudgetteerd.

Tabel hieronder geeft de details weer van het ‘afrekening-

mechanisme’:

De definitieve beslissing van de CREG met betrekking tot

het saldo van het afrekeningsmechanisme “2007”, daterend

van 29 mei 2008, leidde tot toewijzing van een bedrag van

€ 12,8 miljoen te recupereren in de toekomstige tarieven van

2012 en volgende.

De beslissing van de CREG (€ 12,8 miljoen) omvatte tevens

een bonus van € 5,9 miljoen voor het boekjaar 2007, waarvan

50%, hetzij € 2,9 miljoen vóór belastingen, in 2008 toekomt

aan Elia en de overige 50% of € 2,9 miljoen in mindering

wordt gebracht van de tarieven gedurende de tarifaire peri-

ode van 2012 en volgende.


(in € miljoen) 2008 2007

Bezoldigingen 77,9 76,1

Sociale lasten 22,8 21,5

Te bereiken doel bijdrageregelingen en andere verplichtingen 15,2 14,3

Overige personeelsverplichtingen (0,5) (1,8)

Aandelenaankoopplannen met korting 0,1 0,7

Overige personeelskosten 3,3 3,2

Totaal 118,8 114,0

Gemiddeld aantal voltijdse equivalenten van het boekjaar 1.213,0 1.213,2

4. Bedrijfskosten 4.1. Grond- en hulpstoffen, diensten en overige goederen

4.2. Personeelskosten

Niettegenstaande de stijgende tendens in de elektriciteitsprij-

zen is er een daling vast te stellen van 2,8 % op de aankoop

van ondersteunende diensten en dit dankzij een dagdagelijks

goed beheer van de aangekochte middelen en een efficiënte

aankooppolitiek. De overige rubrieken, “diensten en overige

goederen” en “grond- en hulpstoffen” stegen met € 3 miljoen.

(in € miljoen) 2008 2007

Aankoop van ondersteunende diensten 135,0 138,9

Grond- en hulpstoffen 6,8 8,6

Diensten en diverse goederen (excl. aankoop van ondersteunende diensten) 146,9 142,1

Totaal 288,7 289,6

De actieve deelname aan Europese initiatieven ( CWE, CASC-

CWE, …) en een toename van werken voor rekening van

derden liggen aan de basis van de stijging van 1,9 %. Deze

kosten worden voor een belangrijk deel doorgerekend aan de

deelnemers aan deze projecten alsook aan de opdrachtgevers

van deze werken.

De personeelskosten vertonen een stijging van 4,2 %, dit is

hoofdzakelijk het gevolg van de hoge inflatie tijdens 2008.

Meer informatie met betrekking tot de ‘te bereiken doel bij-

drage pensioenregeling’ en andere personeelsverplichtingen

is te terug te vinden in toelichting 17 en in toelichting 22 is er

meer detail terug te vinden betreffende de aandelenaankoop-

plannen met korting.


(in € miljoen) 2008 2007

Afschrijvingen van materiële activa 91,0 89,5

Afschrijvingen van immateriële activa 4,5 2,9

Totaal afschrijvingen 95,5 92,4

Waardeverminderingen op voorraden en handelsvorderingen 0,4 0,5

Totaal waardeverminderingen 0,4 0,5

Voorzieningen inzake geschillen (0,6) 0,9

Milieuvoorzieningen 0,9 0,0

Diverse voorzieningen 0,0 0,0

Totaal voorzieningen 0,3 0,9

Totaal 96,2 93,8

4.3. Afschrijvingen en waardeverminderingen, wijzigingen in voorzieningen

De afschrijvingen vertonen een stijging van € 3,1 miljoen en

zijn toe te schrijven aan een stijging van de aanschaffings-

waarde van de materiële en immateriële activa.

Een beknopte inhoudelijke beschrijving van de materiele vas-

te activa en immateriële activa alsook de geboekte waarde-

verminderingen, worden weergegeven in toelichting 7 en 8.

De voorraad bestaat uit verbruiksartikelen en uit strategische

artikelen noodzakelijk voor herstellingen van de hoogspan-

ningsposten, kabels en lijnen. De rotatiesnelheid van deze

strategische artikelen is vrij laag en voor deze materialen

wordt een waardevermindering geboekt van € 0,4 miljoen.

Er werden in de loop van 2008 geen waardeverminderingen

op handelsvorderingen geboekt.

De detailbeschrijving met betrekking tot de voorzieningen

wordt beschreven onder toelichting 18.

4.4. Overige bedrijfskosten

(in € miljoen) 2008 2007

Belastingen, onroerende voorheffing, taksen 12,6 12,3

Minderwaarde op verkoop, buitendienststellingen materiële activa 3,1 2,8

Bonus - malusafrekening vorig boekjaar 0,0 4,5

Totaal 15,7 19,6

In 2008 heeft Elia geen extra kosten ten laste genomen in

het kader van de toepassing van het afrekeningsmechanisme

(Bonus-malusafrekening vorig boekjaar) met betrekking tot

het boekjaar 2007, dit is de belangrijkste reden voor de da-

ling van de bedrijfskosten met € 3,9 miljoen.

De afwijking in de rubriek in ‘Bonus–malusafrekening vo-

rig boekjaar’ geboekt in 2007, is het gevolg van de toepas-

sing van het afrekeningmechanisme zoals beschreven in het

hoofdstuk ‘Regelgeving en tarieven’.


Rechtstreeks verwerkt via het eigen vermogen

5. Financieringsbaten en -lasten Opgenomen in de winsten verliesrekening

(in € miljoen) 2008 2007

Financieringsbaten 8,3 3,7

Interestbaten uit beleggingswaarden, geldmiddelen en kasequivalenten 2,5 3,2

Nettomutatie reële waarde van beleggingswaarden 0,9 0,5

Diverse financiële baten 4,9 0,0

Financieringslasten 117,6 107,7

Interestlasten leningen 120,9 107,1

interestlasten of -baten derivaten (3,7) 0,2

Diverse financiële lasten 0,4 0,4

Nettofinancieringslasten (109,3) (104,0)

De stijging € 4,6 miljoen van de financieringsbaten is hoofd-

zakelijk het gevolg van de opname van € 4,9 miljoen mo-

ratoriuminteresten op de betaalde, maar betwiste, aanslag

van € 93,8 miljoen met betrekking tot het fiscale dossier (zie

toelichting 6).

De interestlasten van € 117,2 miljoen omvatten vooral de in-

teresten met betrekking tot de leningen en de baten of lasten

voortvloeiend uit de daaraan verbonden interest rate swaps.

De stijging van € 9,9 miljoen is hoofdzakelijk te wijten aan

de stijgende rentevoeten van de leningen met variabele ren-

tevoet en gebruik van bijkomende leningen op korte termijn.

Meer informatie hierover bevindt zich in toelichting 15.

De nettofinancieringslasten, zijnde de lasten verminderd met

de baten, vertonen een stijging van 5,1 %.

(in € miljoen) 2008 2007

Nettomutatie in de reële waarde van renteswaps (29,8) 7,8

Financieringsbaten/ lasten rechtstreeks verwerkt via het eigen vermogen (29,8) 7,8

Verwerkt via: Afdekkingsreserve (29,8) 7,8

De afdekkingsreserve wordt uitgebreid besproken onder toelichting 23.


6. WinstbelastingenOpgenomen in de winsten verliesrekening

(in € miljoen) 2008 2007

Winst na winstbelastingen 101,4 77,8

Aandeel in resultaat van deelnemingen verwerkt volgens de "equity"-methode (na winstbelasting)

2,0 0,0

Winst van het jaar 103,4 77,8

Totaal winstbelastingen 27,2 32,9

Winst vóór winstbelastingen 130,6 110,7

Verschuldigde winstbelastingen met toepassing van het Belgisch belastingtarief 33,99% 44,4 33,99% 37,6

Effect van belastingtarief in buitenland (0,1) (0,1)

Niet-aftrekbare kosten 1,4 1,6

Opbrengsten vrijgesteld van winstbelasting, voornamelijk m.b.t. dividend tussen groepsvennootschappen 0,9 0,3

Aanpassingen m.b.t. voorafgaande jaren 0,0 0,7

Gecompenseerde fiscale verliezen 0,0 (0,1)

Gebruik van notionele interesten (19,1) (6,7)

Overige (0,3) (0,4)

Totale verschuldigde winstbelasting in winst -en verliesrekening 27,2 32,9

(in € miljoen) 2008 2007

Verschuldigde winstbelastingen 20,2 28,9

Aanpassingen m.b.t. voorgaande jaren 0,0 0,7

Totaal verschuldigde winstbelastingen 20,2 29,6

Ontstaan en afwikkeling van tijdelijke verschillen 7,0 3,3

Totaal uitgestelde winstbelastingen 7,0 3,3

Totaal verschuldigde winstbelasting in winst -en verliesrekening 27,2 32,9

De geconsolideerde winsten verliesrekening omvat de volgende belastingslast:

De aansluiting tussen de theoretische belastingen berekend

op basis van de wettelijke aanslagvoet en de werkelijke winst-

Niettegenstaande een stijging in de winst vóór belastingen

van 18,0 % daalden de winstbelastingen met 17,3% als ge-

volg van de fiscale ruling die in december 2007 werd beko-

men. Deze ruling heeft betrekking op de “transfer pricing”

tussen Elia System Operator en Elia Asset en resulteert in een

stijging van de notionele interestaftrek. De lagere belastingen

zijn volledig ten voordele van lagere tarieven en bijgevolg ook

van alle consumenten.

Naar aanleiding van een fiscale controle bij Elia System

Operator nv met betrekking tot het boekjaar 2004 heeft Elia

begin 2008 een aanslagbiljet ontvangen om de resterende

tarifaire overschotten per 31 december 2004 te belasten. De

betaalde belastingen bedragen € 85,3 miljoen, plus een ad-

ministratieve verhoging van 10%. In samenspraak met zijn

fiscale raadsheer en met de CREG, en aangezien bij sectorge-

noten gelijkaardige tarifaire overschotten niet belast werden,

heeft het management van Elia besloten hiervoor een be-

zwaarschrift in te dienen, dat echter door de fiscus verworpen

werd. Elia claimt het bedrag, inclusief moratoriuminteresten,

nu integraal terug via de juridische weg. In de loop van 2008,

werd door de fiscus een gelijkaardige beslissing genomen

met betrekking tot de aangroei van de tarifaire overschot-

Aansluiting van effectief belastingstarief

belasting zoals voorgesteld in de winsten verliesrekening

kan als volgt worden samengevat:


ten in 2005. Elia ontving een aanslagbiljet van € 9,8 miljoen,

plus de administratieve verhoging van 10% en heeft besloten

ook hiervoor, in analogie met het dossier 2004, een bezwaar-

schrift in te dienen.

De tarifaire overschotten die aan de basis lagen van deze bij-

komende aanslagbiljetten worden systematisch in de tarieven

verrekend in de komende jaren (teruggave aan de consumen-

ten). Daardoor is er sprake van een tijdsverschil met enerzijds

een overschot gegeneerd in het verleden en met anderzijds

een teruggave in de daaropvolgende jaren.

Indien dit dossier niet positief zou afgehandeld worden, zal

de betaalde vennootschapsbelasting op de resterende over-

schotten automatisch gecompenseerd worden met de “te-

rug te vorderen belastingen” op de geboekte teruggave aan

consumenten in 2005, 2006 en 2007 en volgende periodes.

Daardoor kan het basisbedrag van de vennootschapsbelas-

ting volledig teruggevorderd worden. Indien er een resterend

saldo zou zijn, dan zal dit via het tarifaire mechanisme geneu-

traliseerd worden.

(in € miljoen) 2008 2007

Derivaten 10,2 (2,7)

Actuariële winsten (verliezen) op voordelen voor het personeel 6,1 (2,6)

Totaal 16,3 (5,3)

De uitgestelde belastingen worden besproken in toelichting

21 (mutaties in de uitgestelde belastingsvorderingen en

7. Materiële activa

(in € miljoen) 2008 2007

Hoogspanningsstations en –transformatoren 1 141,1 1 084,7

Lijnen en kabels 762,5 765,6

Terreinen waarop stations, lijnen en kabels zijn geïnstalleerd 70,6 59,8

Installaties voor de bediening van het net 31,5 30,7

Administratieve gebouwen, meubilair, rollend materieel en overige activa 54,7 52,4

Totaal materiële activa 2 060,4 1 993,2

(in € miljoen) 2008 2007

Hoogspanningsstations en –transformatoren 107,2 125,9

Lijnen en kabels 30,4 26,8

Installaties voor de bediening van het net 7,3 7,3

Administratieve gebouwen, meubilair, rollend materieel en overige activa 4,4 0,5

Totaal materiële activa in aanbouw 149,3 160,5

De investeringsuitgaven ten belope van € 161,3 miljoen in

2008 hebben hoofdzakelijk betrekking op projecten voor het

versterken van hoogspanningsstations, de aanleg van kabels,

bovengrondse leidingen en op de installatie van dwarsregel-

transformatoren. De belangrijkste realisaties worden verder

besproken in het activiteitenverslag.

De materiële activa in aanbouw bedragen per 31 december

2008 € 149,3 miljoen in vergelijking met € 160,5 miljoen per

31 december 2007 en werden opgenomen in de hieronder

vermelde tabel. In 2008 werden voor € 135,6 miljoen vaste

activa in aanbouw in dienst genomen en overgeboekt naar

activa in gebruik.

De overige verplichtingen met betrekking tot de nieuwe investeringen worden beschreven in toelichting 25.

Rechtstreeks in het vermogen opgenomen verwerkte winstbelastingen

-schulden ten gevolge mutaties in de tijdelijke verschillen ge-

durende het boekjaar).


(in € miljoen) Bewegingen van het

boekjaar

Machines en installaties

Meubilair en rollend materieel

Overige materiële

activa

Activa in aanbouw

Totaal

Kostprijs

Saldo per 1 januari 2007 102,1 3 616,1 116,5 10,0 181,9 4 026,6

Andere verwervingen 4,6 13,1 3,5 0,6 120,7 142,5

Buitengebruikstellingen (0,3) (18,9) (1,0) 0,0 0,0 (20,2)

Overboekingen van ene post naar andere 15,1 127,0 0,0 0,0 (142,1) 0,0

Saldo per 31 december 2007 121,5 3 737,3 119,0 10,6 160,5 4 148,9

Saldo per 1 januari 2008 121,5 3 737,3 119,0 10,6 160,5 4 148,9

Verworven via bedrijfscombinaties 11,0 23,0 2,9 0,0 124,4 161,3

Andere verwervingen (0,6) (17,4) (0,7) 0,0 0,0 (18,7)

Buitengebruikstellingen 0,2 135,6 0,0 0,0 (135,6) 0,2

Saldo per 31 december 2008 132,1 3 878,5 121,2 10,6 149,3 4 291,7

Afschrijving en bijzondere waardeverminderingsverliezen

Saldo per 1 januari 2007 (19,0) (1 948,1) (109,0) (7,2) 0,0 (2 083,3)

Afschrijvingslast boekjaar (1,0) (84,4) (2,3) (1,8) 0,0 (89,5)


Buitengebruikstellingen 0,0 16,1 1,0 0,0 0,0 17,1

Overboekingen van ene post naar andere 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

Saldo per 31 december 2007 (20,0) (2 016,4) (110,3) (9,0) 0,0 (2 155,7)

Saldo per 1 januari 2008 (20,0) (2 016,4) (110,3) (9,0) 0,0 (2 155,7)

Afschrijvingslast boekjaar (1,2) (86,0) (3,3) (0,5) 0,0 (91,0)


Buitengebruikstellingen 0,5 14,3 0,7 0,0 0,0 15,5

Overboekingen van ene post naar andere 0,0 (0,3) 0,3 (0,1) 0,0 (0,1)

Saldo per 31 december 2008 (20,7) (2 088,4) (112,6) (9,6) 0,0 (2 231,3)

Boekwaarde

Per 1 januari 2007 83,1 1 668,0 7,5 2,8 181,9 1 943,3

Per 31 december 2007 101,5 1 720,9 8,7 1,6 160,5 1 993,2

Per 1 januari 2008 101,5 1 720,9 8,7 1,6 160,5 1 993,2

Per 31 december 2008 111,4 1 790,1 8,6 1,0 149,3 2 060,4

Bewegingen van het boekjaar


8. Immateriële activa

(in € miljoen) Goodwill Software Total

Kostprijs

Stand per 1 januari 2007 1 707,8 13,5 1 721,3

Verworven, overige – intern ontwikkeld 0,0 7,3 7,3

Stand per 31 december 2007 1 707,8 20,8 1 728,6

Stand per 1 januari 2008 1 707,8 20,8 1 728,6

Verworven, overige – intern ontwikkeld 0,0 9,1 9,1

Buitengebruikstellingen 0,0 (0,3) (0,3)

Stand per 31 december 2008 1 707,8 29,6 1 737,4

Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingsverliezen

Stand per 1 januari 2007 0,0 (2,9) (2,9)

Afschrijvingen boekjaar 0,0 (3,0) (3,0)

Stand per 31 december 2007 0,0 (5,9) (5,9)

Stand per 1 januari 2008 0,0 (5,9) (5,9)

Afschrijvingen boekjaar 0,0 (4,5) (4,5)

Stand per 31 december 2008 0,0 (10,4) (10,4)

Boekwaarde

Per 1 januari 2007 1 707,8 10,6 1 718,3

Per 31 december 2007 1 707,8 14,9 1 722,7

Per 1 januari 2008 1 707,8 14,9 1 722,7

Per 31 december 2008 1 707,8 19,2 1 727,0

De goodwill van € 1.707,8 miljoen heeft betrekking op de

volgende transacties uit het verleden:

(in € miljoen) 2008 2007

Verwerving belang Elia Asset door Elia System Operator – 2002 1 700,1 1 700,1

Verwerving belang Elia Engineering door Elia Asset -2004 7,7 7,7

Totaal goodwill 1 707,8 1 707,8

De immateriële activa bestaan uit twee rubrieken, met name

goodwill en software, deze laatste betreft zowel intern ont-

wikkelde IT toepassingen voor de uitbating van het net en

software voor de normale bedrijfsvoering van Elia. De aan-

groei van de interne ontwikkelde software bedraagt voor

2008 € 9,1 miljoen.

De impact op de winsten verliesrekening van de afschrijvin-

gen op immateriële activa bevindt zich in de toelichting 4.3.

Toetsing op bijzondere waardevermindering voor kasstroomgenererende eenheden die goodwill bevattenDe goodwill ontstaan bij de verwerving van Elia Asset nv door

Elia System Operator nv in 2002 en de goodwill ontstaan in

2004 bij de aankoop van Elia Engineering nv worden voor de

test betreffende de bijzondere waardevermindering als één

kasstroomgenerende eenheid beschouwd, aangezien de kosten

en opbrengsten worden gegenereerd door één activiteit.


9. Handels- en overige vorderingen

10. Investeringen verwerkt volgens “equity”-methode

Investeringen in geassocieerde deelnemingen

(in € miljoen) 2008 2007

Per 1 januari 8,1 0,5

Verwerving van dochteronderneming / stijging in belang 0,0 7,6

Aandeel in (verlies)/winst 2,0 0,0

Per 31 december 10,1 8,1

Naam Activa Passiva Opbrengsten Winst/verlies % belang

2007

H.G.R.T. S.A.S. 33,1 33,1 0,0 (0,1) 24,5 %

Totaal 33,1 33,1 0,0 (0,1)

2008

H.G.R.T. S.A.S. 39,3 39,3 6,6 6,3 24,5 %

Totaal 39,3 39,3 6,6 6,3

(in € miljoen) 2008 2007

Fiscale vorderingen 98,7 0,0

Totaal 98,7 0,0

De bijzondere waardeverminderingstest werd uitgevoerd door

een “onafhankelijke instelling” die zich baseerde op vier ver-

schillende waarderingsmethoden:

1. Verdiscontering van de toekomstige kasstromen;

2. Verdiscontering van de toekomstige dividenden;

3. Toetsing op basis van ratio’s van hoger vermelde waarde-

ringsmethodes met een aantal West-Europese vergelijkbare

beursgenoteerde bedrijven zoals Red Electrica España,

Enagas, Terna, Fluxys, Snam Rete Gas en National Grid.

4. Marktwaardering op basis van de beurskapitalisatie van het

Elia-aandeel.

De verdiscontering van de toekomstige kasstromen en dividen-

den gebeurden op basis van financiële vooruitzichten, goedge-

keurd door het management voor de periode 2008-2011 (nieuw

reguleringsmechanisme), aangevuld met een extrapolatie tot

2018 jaar gebaseerd op assumpties opgenomen in het strate-

gische plan 2007-2015, en gebruikmakend van verdisconte-

ringsvoeten tussen de 5,89 % en 7,67 %.Deze onafhankelijke

analyse geeft geen aanleiding tot het boeken van een waarde-

vermindering in 2008 op de goodwill.

De vordering op lange termijn bestaat uit het basisbedrag van

de belastingsvordering van miljoen 93,8 € en bevat tevens de

moratoriumintresten (miljoen 4,9 €) die de groep zou kunnen

recupereren. Deze bedragen hebben uitsluitend betrekking op

de fiscale controle van het boekjaar 2004 en daar de eerste

zitting van dit dossier voor de rechtbank slechts gepland is

in 2011, werd dit als lange termijnvordering gekwalificeerd.

Volledige beschrijving is terug te vinden in toelichting 6.

Samenvatting financiële gegevens betreffende investeringen

verwerkt volgens ‘equity’ methode, niet gecorrigeerd voor het

percentage in eigendom van de groep:


11. Andere financiële activa

12. Voorraden

13. Handelsvorderingen en overige vorderingen

(in € miljoen) 2008 2007

Beleggingen die voor verkoop beschikbaar zijn 17,2 16,8

Overige 0,5 0,0

Totaal 17,7 16,8

(in € miljoen) 2008 2007

Grond- en hulpstoffen 23,6 22,7

Geboekte waardeverminderingen (9,9) (9,5)

Totaal 13,7 13,2

(in € miljoen) 2008 2007

Projecten in opdracht van derden 1,8 0,9

Overige handelsvorderingen en vooruitbetalingen 221,4 153,7

Heffingen 0,0 2,8

BTW, diverse belastingen 10,3 4,4

Diversen 7,3 5,0

Over te dragen kosten en verkregen opbrengsten 6,1 4,4

Totaal 246,9 171,2

Deze rubriek bevat beleggingen gewaardeerd tegen reële

waarde met verwerking van de wijziging van de waarde in

de winsten verliesrekening, er werd een winst geregistreerd

van € 0,4 miljoen tijdens het boekjaar 2008. Het risicoprofiel

van deze beleggingen wordt besproken in 23.

De belangen in de ondernemingen CASC-CWE sa en CORESO

nv, beide opgericht in 2008, worden aan kostprijs opgenomen

onder de rubriek overige.

De artikelen in het magazijn zijn hoofdzakelijk wisselen

reservestukken voor het onderhoud en de herstellingen van

de hoogspanningsposten, bovengrondse lijnen en de onder-

grondse kabels van Elia en de totale waarde ervan is in lijn

met de waarde van vorig boekjaar.

In 2008 stijgt de voorraad met € 0,9 miljoen in vergelijking

met vorig jaar en bedragen de aankopen voor magazijnarti-

kelen € 7,8 miljoen,wat resulteert in een netto impact op de

winsten verliesrekening van € 6,8 miljoen. (zie toelichting

4.1). De waardeverminderingen, opgenomen in de winst –en

verliesrekening in het boekjaar 2008 bedroegen € 0,4 miljoen

en maken deel uit van de waardeverminderingen op voorra-

den en handelsvorderingen in toelichting 4.3.

De fluctuatie van de handels– en overige vorderingen

(€ 75,7 miljoen) is hoofdzakelijk het gevolg van enerzijds een

toename in de handelsvorderingen van € 67,7 miljoen aan

openstaande saldi met betrekking tot de activiteit marktkop-

peling met Frankrijk en Nederland en anderzijds een stijging

in de rubriek op te maken facturen.

In 2007 vertoonden de heffingen in 2007 een vordering van

€ 2,8 miljoen in tegenstelling tot in 2008 waar de heffingen

een credit saldo weergeven. ( zie toelichting 19)

De toename van € 5,9 miljoen in de rubriek BTW, diverse

belastingen vindt haar oorsprong in een stijging van terug te

vorderen BTW.


14. Geldmiddelen en kasequivalenten

(in € miljoen) 2008 2007

Banksaldi 3,5 1,7

Direct opvraagbare deposito’s 23,8 31,8

Totaal 27,3 33,5

(in € miljoen) 2008 2007

Niet vervallen 181,9 135,9

Vervallen minder dan 30 dagen 35,8 13,3

Vervallen tussen 31 en 60 dagen 3,0 3,5

Vervallen tussen 61 dagen en één jaar 0,0 0,3

Meer dan één jaar 0,0 0,0

Totaal (excl. waardevermindering) 220,7 153,0

Vorderingen waarvoor een waardevermindering is geboekt 0,7 0,7

Totaal 221,4 153,7

(in € miljoen) Dubieuze debiteuren Waardevermindering Resterend saldo

Stand per 1 januari 2007 4,0 (3,3) 0,7

Beweging van het boekjaar 0,1 (0,1) 0,0

Stand per 31 december 2007 4,1 (3,4) 0,7

Stand per 1 januari 2008 4,1 (3,4) 0,7

Beweging van het boekjaar 0,0 0,0 0,0

Stand per 31 december 2008 4,1 (3,4) 0,7

Handelsvorderingen

Handelsvorderingen en overige vorderingen worden opgeno-

men zonder rekening te houden met vorderingen waarop een

waardevermindering geboekt werd. De vorderingen waarvoor

een waardevermindering geboekt werd, betreffen voor het

grootste gedeelte vorderingen op meer dan één jaar. In 2008

werden geen bijkomende waardeverminderingen op han-

delsvorderingen opgenomen en bedroeg het totaal geboekte

bedrag aan waardeverminderingen op handelsvorderingen

€ 3,4 miljoen.

De kortetermijndeposito’s worden belegd voor periodes die

variëren van enkele dagen afhankelijk van de onmiddellijke

cashbehoeften van de groep en brengen interesten op volgens

de rentevoeten van de korte termijndeposito’s. De rentedra-

gende beleggingen op balansdatum hebben een rente van 2 à

2,5 percent en vervallen in de eerste week van 2009.

De banktegoeden brengen interest op tegen variabele ren-

tevoeten op basis van de dagelijkse bankdepositorente. Het

renterisico van de groep en de gevoeligheidsanalyse voor fi-

nanciële activa en verplichtingen werden besproken in toe-

lichting 23.

Ten behoeve van de geconsolideerde kasstroomtabel, bevat-

ten ‘de geldmiddelen en kasequivalenten’, de reële banksaldi,

de direct opvraagbare deposito’s zoals hierboven vermeld,

verminderd met de rekeningcourant-kredieten. De groep deed

geen beroep op rekeningcourant-kredieten op 31 december

2008. De bedragen opgenomen in de geconsolideerde balans

en de geconsolideerde kasstromentabel stemmen overeen

met het hierboven vermelde saldo.


15. Eigen vermogen Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen

(in € miljoen) Geplaatst kapitaal

Uitgifte premie

Afdek-kings-

reserves

Andere reserves

Wet-telijke

Reserves

Overge-dragen

winst

Totaal Minder-heids-

belangen

Totaal eigen

vermo-gen

Balans op 1 januari 2007 1 196,9 8,5 (1,5) 0,0 14,6 81,2 1 299,7 1,1 1 300,8

Waardering naar reële waarde van financiële instrumenten (na belasting)

0,0 0,0 5,1 0,0 0,0 5,1 0,0 5,1

Actuariële winsten en verliezen met betrekking tot personeelsverplichtingen (na belasting)

0,0 0,0 0,0 12,8 0,0 0,0 12,8 0,0 12,8

- Totale winsten en verliezen die onmiddellijk werden opgenomen in het eigen vermogen (na belasting)

0,0 0,0 5,1 12,8 0,0 0,0 17,9 0,0 17,9

- Nettowinst van de periode 0,0 0,0 5,1 12,8 0,0 77,6 95,5 0,2 95,7

- Toename reserves 0,0 0,0 0,0 3,0 (3,0) 0,0 0,0 0,0

- Aandelenemissie 4,2 0,0 0,0 0,0 0,0 4,2 0,0 4,2

- Kosten kapitaalverhoging 0,6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,6 0,0 0,6

- Betaalde dividenden 0,0 0,0 0,0 0,0 (61,3) (61,3) 0,0 (61,3)

Balans op 31 december 2007 1 201,7 8,5 3,6 12,8 17,6 94,5 1 338,6 1,3 1 339,9

(in € miljoen) Geplaatst kapitaal

Uitgifte premie

Afdek-kings-

reserves

Andere reserves

Wet-telijke

Reserves

Overge-dragen

winst

Totaal Minder-heids

belangen

Totaal eigen

vermo-gen

Balans op 1 januari 2008 1 201,7 8,5 3,6 12,8 17,6 94,5 1 338,6 1,3 1 339,9

Waardering naar reële waarde van financiële instrumenten (na belasting)

0,0 0,0 (19,7) 0,0 0,0 (19,7) 0,0 (19,7)

Actuariële winsten en verliezen met betrekking tot personeelsverplichtingen (na belasting)

0,0 0,0 0,0 (11,9) 0,0 0,0 (11,9) 0,0 (11,9)

- Totale winsten en verliezen die onmiddellijk werden opgenomen in het eigen vermogen (na belasting)

0,0 0,0 (19,7) (11,9) 0,0 0,0 (31,6) 0,0 (31,6)

- Nettowinst van de periode 0,0 0,0 (19,7) (11,9) 0,0 103,1 71,4 0,3 71,7

- Toename reserves 0,0 0,0 0,0 3,4 (3,4) 0,0 0,0 0,0

- Aandelenemissie 0,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,4 0,0 0,4

- Kosten kapitaalverhoging 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 0,1

- Betaalde dividenden 0,0 0,0 0,0 0,0 (62,5) (62,5) 0,0 (62,5)

Balans op 31 december 2008 1 202,1 8,5 (16,0) 0,9 21,0 131,6 1 348,1 1,6 1 349,7


Aandelenkapitaal en agio

Gewone aandelen

aantal aandelen 2008 2007

Uitstaand per 1 januari 48 061 695 47 898 052

Uitgegeven tegen betaling in contanten 15 254 163 643

Uitstaand per 31 december – volstort 48 076 949 48 061 695

De Elia groep heeft ook dit jaar de mogelijkheid geboden aan

het personeel om in te tekenen op een kapitaalsverhoging,

ditmaal voor een fiscale schijf met een beperking van 29 aan-

delen per personeelslid. Dit resulteerde in een onderschrij-

ving voor een totaal bedrag van € 0,4 miljoen (zie toelichting

4.2 en 22) waardoor het aantal uitstaande aandelen stijgt

van 48.061.695 naar 48.076.949 (aandelen zonder nominale

waarde). Het kapitaal van Elia System Operator nv bedroeg

op 31 december 2008 € 1,2 miljard.

ReservesVolgens de Belgische wetgeving moet elk jaar 5% van de sta-

tutaire nettowinst van de moedervennootschap overgedragen

worden naar de wettelijke reserve tot die wettelijke reserve

10% van het kapitaal bedraagt. Op 31 december 2008 en

2007 bedroeg de wettelijke reserve van groep respectievelijk

€ 21,0 miljoen en € 17,6 miljoen. Normaal kan deze reserve

niet verdeeld worden onder de aandeelhouders, behalve in

het geval van een vereffening.

De raad van bestuur kan aan de aandeelhouders de uitkering

van een dividend voorstellen tot een maximumbedrag van

de beschikbare reserves en van de overgedragen winst van

vorige boekjaren van de moedervennootschap, inclusief de

winst van het afgelopen boekjaar. De aandeelhouders moeten

de hoogte van de dividenduitkering goedkeuren tijdens de ge-

wone algemene vergadering van de aandeelhouders.

AfdekkingsreserveDe afdekkingsreserve bestaat uit het effectieve deel van de

cumulatieve nettomutatie in de reële waarde van kasstroom-

afdekkingsinstrumenten met betrekking tot afgedekte trans-

acties die nog niet hebben plaatsgevonden.

Op 13 mei 2008 keurden de aandeelhouders de uitkering

goed van een brutodividend van € 1,30 per aandeel (€ 0,975

per aandeel zonder VVPR strip of van € 1,105 per aandeel met

VVPR-strip) na aftrek van 25% Belgische roerende voorhef-

fing), hetzij een totaal brutodividend van € 62,5 miljoen.

Dit jaar stelt de Raad van bestuur van 19 februari 2009 de

uitkering voor van een brutodividend van € 1,37 per aandeel.

Dit dividend is onderworpen aan de goedkeuring door de aan-

deelhouders tijdens de gewone algemene vergadering op 12

mei 2009 en werd niet opgenomen als een verplichting in de

geconsolideerde jaarrekening van de groep Elia, opgemaakt

onder IFRS. Het totale dividend zal, op basis van het aantal

uitstaande aandelen op 19 februari 2009, € 65,9 miljoen be-

dragen. Al de aandelen uitgegeven vóór 1 januari 2009 zijn

dividendgerechtigd en hebben recht op het dividend betref-

fende het boekjaar 2008.

De winst van de groep bevat naast de billijke winstmarge,

zoals beschreven onder hoofdstuk ‘Regelgeving en tarieven’,

een vergoeding voor de meerwaarde, die naar aanleiding van

buitendienststellingen van de assets, uit de Regulated Asset

Based wordt gehaald. In 2008 resulteerde dit in een netto-

winst van € 15,0 miljoen. Het nieuwe regulatoire kader be-

paalt dat dit bedrag niet mag uitgekeerd worden aan de aan-

deelhouders, maar moet gereserveerd worden. De Raad van

bestuur van 19 februari 2009 zal voorstellen aan de algemene

vergadering om dit bedrag te boeken als ‘Wettelijke reser-

ve’. Op 31.12.2008 werd dit bedrag nog niet opgenomen als

reserve.

(in € miljoen) 2008 2007

per in aanmerking komend gewoon aandeel 1,37 1,30

DividendNa de balansdatum is door de Raad van bestuur het onder-

staande dividendvoorstel gedaan.


Elia beheert zijn schulden en zijn algemene financieringsstra-

tegie door gebruik te maken van een combinatie van korte-

en langetermijnschulden al dan niet ingedekt via gebruik van

renteswaps. De groep financiert zijn dagelijks vereist bedrijfs-

kapitaal, indien nodig, via verschillende bevestigde of niet-

bevestigde kredietlijnen en gebruikmakend van handelspa-

pieren. De leningen op middellange termijn hebben meestal

16. Langlopende verplichtingen en overige financieringsverplichtingen

een rentevoet gebaseerd op de interbancaire rentevoet op de

datum van de opname vermeerderd met een vooraf bepaalde

marge.

Hieronder wordt een globaal overzicht weergegeven van de

leningen (langlopende en korte termijn verplichtingen) en de

te betalen interestlasten:

(in € miljoen) (Boekwaarde) 2008 2007

Lange termijnleningen (*) 1 552,9 2 190,3

Toe te rekenen interest 40,6 39,8

Subtotaal langetermijnleningen 1 593,5 2 230,1

Kortlopend deel van langetermijn leningen (*) 637,7 0,0

Kortetermijnleningen 161,9 0,0

Kortetermijnlening filiaal Belpex 4,5 0,0

Toe te rekenen interest 0,2 0,0

Subtotaal kortetermijnleningen 804,3 0,0

Totaal 2 397,8 2 230,1

(in € miljoen) (Boekwaarde) 2008 2007

Aandeelhouderslening schijf A 495,8 495,8

Aandeelhouderslening schijf B3 387,7 387,7

Andere aandeelhoudersleningen 0,0 0,0

Banklening 250,0 250,0

Uitgiften Eurobond (1) 997,1 996,8

Europese Investeringsbank 60,0 60,0

Totaal 2 190,6 2 190,3

Kortlopend deel van langetermijnleningen (637,7) 0,0

Totaal lange termijnleningen 1 552,9 2 190,3

(*) Totaal langlopende verplichtingen: € 2.190,6 miljoen

Langlopende verplichtingen Rechtstreeks in het vermogen opgenomen verwerkte winstbelastingen

* Huidige boekwaarde van de Eurobond bestaande uit 2 schijven, met een nominale waarde van € 1 000 miljoen.


* Huidige boekwaarde van de Eurobond bestaande uit 2 schijven, met een nominale waarde van € 1 000 miljoen.

De tabel hieronder beschrijft de details inzake vervaldag en

voorwaarden voor de desbetreffende leningen:

Huidige proportie van de interestvoet

(in € miljoen) Vervaldag Boekwaarde Interestvoet voor hedging

Interestvoet na hedging

Vast Variabel

Aandeelhouderslening Schijf A 2022 495,8 6,18% 4,96% 100,00% 0,00%

Aandeelhouderslening Schijf B3 2009 387,7 5,67% 5,55% 12,90 % 87,10 %

Uitgiften van obligatieleningen* 2014 498,6 4,75 % 4,75 % 100,00 % 0,00 %

Uitgiften van obligatieleningen* 2019 498,5 5,25 % 5,25 % 100,00 % 0,00 %

Banklening 2009 250,0 5,07 % 5,07 % 0,00 % 100,00 %

Europese Investeringsbank 2016 40,0 4,27 % 4,27 % 100,00 % 0,00 %

Europese Investeringsbank 2017 20,0 4,79 % 4,79 % 100,00 % 0,00 %

Totaal 2 190,6 73,17 % 26,83 %

Kortlopend deel van langetermijnleningen (637,7)

Totaal langetermijnleningen 1 552,9 73,17 % 26,83 %

(in € miljoen) Nominale waarde

1 jaar of minder 1-2 jaar 2-5 jaar Meer dan 5 jaar

Aandeelhouderslening schijf A 495,8 0,0 0,0 0,0 495,8

Aandeelhouderslening schijf B3 387,7 387,7 0,0 0,0 0,0

Uitgiften van obligatieleningen 997,1 0,0 0,0 498,6 498,4

Banklening 250,0 250,0 0,0 0,0 0,0

Europese Investeringsbank 40,0 0,0 0,0 0,0 40,0

Europese Investeringsbank 20,0 0,0 0,0 0,0 20,0

Totaal 2 190,6 637,7 0,0 498,6 1 054,2

De onderstaande tabel bevat het aflossingsschema van de

verplichtingen met de bedragen die werkelijk dienen terug-

betaald te worden in de toekomst. Deze bedragen wijken af

van de boekhoudkundige bedragen doordat de uitgifte van de

obligatielening onder pari gebeurde.


Kortlopende kredieten & beschikbare faciliteiten

Bedrag

(in € miljoen) VervaldagBeschikbaar

bedragGemiddelde interestvoet Gebruikt Niet gebruikt

Bevestigde kredietfaciliteiten 15/09/2009 150,0 Euribor + 0,25% 100,0 50,0

Niet-bevestigde Kredietlijnfaciliteiten - 80,0

Euribor + marge à la conclusion

du contrat0,0 80,0

Belgisch Treasury bills programma 03/2009 250,0

Euribor + marge à la conclusion

du contrat61,9 188,1

Totaal 480,0 161,9 318,1

De langlopende verplichtingen zijn volledig opgenomen in

euro, zodat er geen financiële wisselkoersrisico’s kunnen ont-

staan en bedragen € 2.190,6 miljoen.

De betaling aan de fiscus van € 93,8 miljoen en de recurrente

tijdelijke behoeftes in bedrijfskapitaal werden gefinancierd

door een opname van € 100 miljoen op een bevestigde bank-

faciliteit van 150 miljoen € en anderzijds heeft Elia beroep

gedaan op het Programma van Belgische thesauriebewijzen

voor € 61,9 miljoen.

17. Personeelsbeloningen

De werknemers van de groep Elia beschikken over een aantal

pensioenregelingen, zoals hieronder beschreven:

Pensioenregeling met een te bereiken doel (toegezegd pensioenregeling)1. Overeenkomstig een collectieve overeenkomst van 2 mei

1952 ontvangt het personeel bepaalde beloningen, pensi-

oenaanvullingen genoemd, op grond waarvan zij als ge-

pensioneerde recht hebben (na een volledige loopbaan)

om totale inkomsten te ontvangen gelijk aan 75% van

hun jaarlijks inkomen, rekening houdend met hun wette-

lijk pensioen. Deze beloningen zijn gedeeltelijk overdraag-

baar aan de weduwe of weduwnaar en kunnen wanneer

nodig worden aangevuld door wezenbeloningen. Indien de

persoon overleden is terwijl hij/zij aan het werk was, wor-

den bijkomende overlevingssupplementen betaald aan de

begunstigden.

De toegekende beloningen zijn verbonden met Elia’s

bedrijfsresultaat.

Voor deze verplichtingen bestaat er noch een extern pen-

sioenfonds noch een groepsverzekering, waardoor er ook

geen reserves bij derden opgebouwd zijn.

2. Pensioenplan “te bereiken doel”

Met betrekking tot actieve personeelsleden aangeworven

van 1 januari 1993 tot en met 31 december 2001 en het

management/uitvoerend kaderpersoneel aangeworven

voor 1 mei 1999 worden dezelfde waarborgen toegekend

via een pensioenstelsel “te bereiken doel pensioenrege-

ling”, gefinancierd door individuele en werkgeversbijdragen

zoals uiteengezet in de Belgische wetgeving over aanvul-

lende pensioenen. Aan het personeel tewerkgesteld vóór

1993 werd sindsdien de optie gegeven aan te sluiten bij het

stelsel, en tegen 1997 nam meer dan 90% van het actieve

personeel deel aan dit pensioenstelsel.

Deze bijdragen worden betaald aan respectievelijk Elgabel,

Pensiobel en aan de verzekeringsonderneming Contassur.

Deze entiteiten handelen gezamenlijk als het pensioen-

fonds voor de gas- en elektriciteitssector.

Vervroegde pensioneringWanneer aan bepaalde voorwaarden is voldaan, kunnen

werknemers gebruik maken van de mogelijkheid Elia vóór de

leeftijd van 60 jaar te verlaten.

Overige personeelsbeloningen:Naast het boven beschreven pensioenstelsel omvatten de

personeelsbeloningen andere extralegale voordelen zoals:

voor de werknemers wordt een jubileumpremie toege-

kend wanneer de anciënniteit van 25, 30 en 35 jaar wordt

bereikt;

dekking van medische kosten en hospitalisatie;

korting op factuur gas- en elektriciteit.


Overige voorzieningenDe overige voorzieningen bestaan uit een herstructureringsvoorziening waar toekomstige uitgaven worden voorzien inzake

loopbaanonderbreking en tijdskrediet.

Overzicht van de pensioenverplichtingen

(in € miljoen) 2008 2007

Toegezegde pensioenregelingen 87,5 82,6

Plan voor vervroegd pensioen 12,0 17,2

Overige personeelsbeloningen 42,0 42,1

Subtotaal 141,5 141,9

Overige (herstructurering) 1,2 1,7

Totaal voorzieningen voor personeelsbeloningen 142,7 143,6

(in € miljoen) 2008 2007

Verandering in schulden in verband met de beloningen

Geraamde schuld in verband met de beloningen bij begin van periode (258,8) (322,4)

Dienstkosten (5,6) (6,7)

Interestkosten (12,0) (11,5)

Bijdragen van werknemers aan het plan (0,5) (0,7)

Winsten (verliezen) op wijziging van regelingen 0,0 (7,2)

Winsten (verliezen) op afwikkeling of stopzetting van regelingen 0,0 29,5

Bijzondere beëindigingsbeloningen (1,3) (1,2)

Actuariële winsten (verliezen) op voordelen op lange termijn 1,6 6,6

Actuariële winsten (verliezen) 9,2 24,2

Betaalde beloningen 27,4 30,6

Geraamde schuld in verband met de beloningen op einde van periode (240,0) (258,8)

Verandering in fondsbeleggingen

Billijke waarde van fondsbeleggingen bij begin van periode 116,9 143,1

Verwachte (niet reële) opbrengst op fondsbeleggingen 6,0 5,5

Vennootschapsbijdragen 29,8 18,3

Bijdragen deelnemers aan plan 0,5 0,7

Winsten (verliezen) op inperking, afwikkeling of stopzetting van regelingen 0,0 (15,3)

Actuariële winsten (verliezen) 0,0 0,0

Actuariële winsten (verliezen) op voordelen op lange termijn (27,3) (4,8)

Betaalde beloningen (27,4) (30,6)

Billijke waarde van fondsbeleggingen op einde van periode 98,5 116,9

Financieringsstatus

Financieringsstatus van het plan (141,5) (141,9)

Niet opgenomen actuariële winst en verlies 0,0 0,0

Opgenomen nettobedrag toegerekend / vooruitbetaald (141,5) (141,9)

Opgenomen nettobedrag (toegerekend) (142,1) (145,8)

Opgenomen nettobedrag (vooruitbetaald) 0,6 3,9


Netto periodieke pensioenkosten

Dienstkosten (5,6) (6,7)

Interestkosten (12,0) (11,5)

Bijdragen deelnemers aan plan (0,5) (0,7)

Verwachte opbrengst op fondsbeleggingen 6,0 5,5

Afschrijvingen van actuariële netto winsten (verliezen) 0,0 0,0

Winsten (verliezen) op wijziging van regelingen 0,0 (7,2)

Bijzondere beëindigingsbeloningen (1,3) (1,2)

Winsten (verliezen) op inperkingen en afwikkelingen 0,0 14,2

Actuariële winsten (verliezen) op voordelen op lange termijn 1,6 6,6

Netto periodieke voordeelkosten (11,8) (1,0)

Minimale schuldaanpassing

(Toegerekende) vooruitbetaalde voordeelkosten (141,5) (141,9)

(Toegerekende) voordeelkosten (142,1) (145,8)

Vooruitbetaalde pensioenkosten 0,6 3,9

Rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkte actuariële winsten en verliezen

Actuariële veronderstellingen

Indeling van de fondsbeleggingen

(in € miljoen) 2008 2007

Cumulatief bedrag per 1 januari (7,6) 0,0

In de verslagperiode verwerkt (18,1) (7,6)

Cumulatief bedrag per 31 december (25,7) (7,6)

(in € miljoen) 2008 2007

Inflatiepercentage 2,20 % 1,90 %

Interestvoet (zonder inflatie) 3,00 % 3,00 %

Loonstijgingspercentage (zonder inflatie) 2,00 % 2,00 %

Opbrengst op deposito’s (zonder inflatie) 3,70 % 3,40 %

Interestwaarderingspercentage (zonder inflatie) 0,00 % 0,00 %

Duur van toekomstige diensten (aantal jaren) 17,0 17,0

Stijgingspercentage van gezondheidsbeloningen (pensioen en lopend) 1,00 % 1,00 %

2008 2007

Aandelen 27,91 % 31,91 %

Obligaties 44,53 % 42,94 %

Vastgoed 8,75 % 8,63 %

Overige (inbegrepen monetair) 18,81 % 16,52 %

Totaal aan fondsbeleggingen 100,00 % 100,00 %


Doorrekening toekomstige tarievenElia heeft bepaalde verplichtingen met betrekking tot per-

soneelsbeloningen en gelijkaardige sociale voordelen. In

overeenstemming met een studierapport uitgegeven door

de CREG is het zeker dat een gedeelte voor een bedrag van

€ 72,6 miljoen van de totale personeelsbeloningen door de

CREG aanvaard zal worden als redelijke kosten en bijgevolg

doorgerekend zal worden in toekomstige tarieven. Aangezien

dit bedrag door Elia kan worden gerecupereerd van derde

partijen, in overeenstemming met IFRS-waarderingsregels

(IAS 19), wordt dit beschouwd als een actiefbestanddeel. De

verwerking hiervan gebeurt onder de rubriek overige kortlo-

pende verplichtingen (zie toelichting 20).

18. Voorzieningen

(in € miljoen) Milieu Geschillen Totaal

Stand per 1 januari 2007 9,5 4,5 14,0

Gedurende het boekjaar: dotatie voorzieningen 0,1 2,6 2,7

Gedurende het boekjaar: aanwending voorzieningen (0,1) (0,1) (0,2)

Gedurende het boekjaar: terugname voorzieningen (0,1) (1,6) (1,7)

Stand per 31 december 2007 9,4 5,4 14,8

Langlopend deel 0,0 5,4 5,4

Kortlopend deel 9,4 0,0 9,4

Stand per 1 januari 2008 9,4 5,4 14,8

Gedurende het boekjaar: dotatie voorzieningen 1,2 0,8 2,0

Gedurende het boekjaar: aanwending voorzieningen (0,3) (0,1) (0,4)

Gedurende het boekjaar: terugname voorzieningen 0,0 (1,4) (1,4)

Stand per 31 december 2008 10,3 4,7 15,0

Langlopend deel 0,0 4,7 4,7

Kortlopend deel 10,3 0,0 10,3

De voorziening voor milieu bevat verplichtingen geboekt

op basis van de raming van sanering van de terreinen met

betrekking tot de sanering voor de terreinen gelegen in het

Vlaamse gewest, waar Elia naast de saneringsplicht de uit-

eindelijke aansprakelijkheid voor de kosten van de sanering

draagt in het kader van eigendomsoverdrachten uit het verle-

den. De raming bevat de kosten voor de opmaak van het sa-

neringsproject, monitoring en de effectieve saneringskosten.

Er hebben zich geen belangrijke wijzigingen voorgedaan in de

loop van 2008.

Voor de terreinen gelegen op het grondgebied van het

Brussels-Hoofdstedelijke Gewest heeft Elia preventief reeds

23 terreinen gescreend waarvan er 2 terreinen in verder on-

derzoek zijn. Tot op heden gaven deze resultaten geen aanlei-

ding tot het boeken van bijkomende voorzieningen.

De aanschaf van een terrein, met een strategische ligging

voor Elia, kon slechts plaatsvinden indien een door de BIM

goedgekeurd saneringsplan beschikbaar was. Elia heeft in sa-

menwerking met de verkoper een saneringsplan opgesteld en

door het stellen van een bankgarantie de saneringsverplich-

ting op zich genomen. Dit resulteert in het boeken van een

bijkomende provisie van € 0,5 miljoen.

Het “décret sol” (bodemdecreet) werd in december 2008

goedgekeurd door het Waalse parlement en werd gepubli-

ceerd op 18 februari 2009. Het decreet treedt in werking drie

maanden na publicatie, met uitzondering van art. 21* dat pas

na 18 maanden van kracht zal zijn.

Doordat deze evolutie geen effectieve wijziging teweeg bracht

in het ‘wettelijk kader’ is het opmaken van een betrouwbare

raming van een eventuele toekomstige saneringskost niet

mogelijk. Preventief heeft Elia alle sites visueel gescreend en

5 bodemanalyses uitgevoerd in 2008. Deze screening binnen

het kader van de huidige wettelijke verplichting gaf geen aan-

leiding om een milieuvoorziening aan te leggen.

De voorziening voor geschillen is gebaseerd op de best moge-

lijke inschatting van het management van de eventuele kos-

ten die Elia zou moeten dragen, ten gevolge van geschillen

waarvoor Elia door een derde partij gerechtelijk wordt ver-

volgd of waarvoor zij betrokken is in een juridisch geschil.

De verwachte timing van de bijhorende kasuitstroom hangt af

van de vooruitgang en de duur van de onderliggende proce-

dures. De beweging van de voorzieningen wordt ook bespro-

ken in toelichting 4.3.

* Art. 21 legt bij de vergunningsaanvraag van een niet- risicoactiviteit een onderzoeksverplichting op wanneer deze gelegen is op een terrein waar zich een risicoactiviteit bevindt.


19. Handelsschulden en overige schulden

20. Overige kortlopende verplichtingen

Detail afrekeningmechanisme

(in € miljoen) 2008 2007

Handelsschulden 229,4 169,6

BTW, diverse belastingsschulden 2,4 6,5

Bezoldigingen en sociale lasten 23,4 21,0

Dividend 1,7 0,6

Heffingen 9,0 0,0

Diversen 7,0 3,4

Toe te rekenen kosten en over te dragen opbrengsten 8,8 3,7

Totaal 281,7 204,8

(in € miljoen) 2008 2007

Saldo afrekeningmechanisme 7,1 35,6

Totaal overige kortlopende verplichtingen 7,1 35,6

(in € miljoen) 2008 2007

Saldo boekjaar 2004 71,3

Saldo boekjaar 2006 52,4

Saldo boekjaar 2007 (9,9)

Terug te geven in de tarieven periode 2009-2011 102,9

Saldo boekjaar 2007 en boekjaar 2008 te recupereren via de tarieven – boekjaar nog te bepalen (28,1)

Korting toekomstige tarieven 74,8 113,8

Moratoriuminteresten vennootschapsbelasting boekjaar 2008 4,9

Vordering ten gevolge van de toepassing IAS 19 (72,6) (78,2)

Saldo afrekeningmechanisme 7,1 35,6

De stijging van de handelsschulden van € 59,8 miljoen is

hoofdzakelijk toe te schrijven aan openstaande saldi met be-

trekking tot het marktkoppelingsmechanisme.

De heffingen vertonen eind 2008 een creditsaldo van € 9 mil-

joen, daar waar dit eind 2007 een debetsaldo was ter waarde

van € 2,8 miljoen (zie toelichting 13).

Het valuta- en liquiditeitsrisico van de groep met betrekking

tot handelsschulden en overige te betalen schulden wordt be-

handeld onder toelichting 23.


In de balans opgenomen uitgestelde belastingsvorderingen en –verplichtingen

Vorderingen Verplichtingen

(in € miljoen) 2008 2007 2008 2007

Materiële activa 0,4 0,2

Immateriële activa (6,1) (4,3)

Voorraden (0,9) (0,9)

Rentedragende leningen en overige langlopende financieringsverplichtingen 7,9 (2,3)

Personeelsbeloningen 46,9 46,8

Voorzieningen 0,3 0,3

Overige posten (24,3) (26,1) (6,5) (5,3)

Netto belastingsvordering (–) / verplichting 24,2 13,7 (6,5) (5,3)

Een detailbeschrijving van dit mechanisme wordt weergege-

ven in het hoofdstuk ‘Regelgeving en tarieven’.

Op 31 december 2008 vertoont de rekening een saldo van

€ 7,1 miljoen en bevat ze het resterende saldo ten belope van

€ 74,8 miljoen van het afrekeningsmechanisme die steeds

met de regulator wordt afgestemd en de diverse geschriften

die eveneens in verband staan met het regulatoire mecha-

nisme. Het bedrag vermeld onder de rubriek “Korting toe-

komstige tarieven” bevat € 102,9 miljoen die via de tarieven

terug te geven is in de periode 2009-2011 en het bedrag van

€ 28,1 miljoen die in de volgende tarifaire periode (2012-

2015) in de tarieven zal verrekend kunnen worden.

Er werd voor € 4,9 miljoen moratoriuminteresten geboekt met

betrekking tot het fiscale dossier, en aangezien dit bedrag,

bij verwerving, ook zal verrekend worden in de toekomstige

tarieven werd dit eveneens onder deze rubriek weergegeven

alsook de som van 72,6 miljoen dat als vordering ontstond bij

de toepassing van IAS 19.

Van het resterende saldo op einde 2007 (€ 113,8 miljoen)

werd € 20,9 miljoen in 2008 als ‘opbrengsten’ in winsten

verliesrekening opgenomen (zie toelichting 3 opbrengst en uit

de terugneming van overschotten uit vorige boekjaren).

21. Uitgestelde belastingsvorderingen en –verplichtingen

(in € miljoen) 2008 2007

Notionele interestaftrek 92,1 78,2

Niet opgenomen belastingsvordering (–) / verplichting 92,1 78,2

De notionele interestaftrek, die niet werd gebruikt, vervalt na

7 jaar. Voor deze verschillen werden geen belastingvorderin-

gen in de balans opgenomen omdat het niet waarschijnlijk

is dat in de toekomst sprake zal zijn van belastbare winst

die de groep kan aanwenden voor de realisatie van deze

vorderingen.

Mutaties in de uitgestelde belastingsvorderingen en -schulden ten gevolge van mutaties in de tijdelijke verschillen gedurende het boekjaar

lijk slechts de moedermaatschappij is, waarbij de verplich-

tingen of –vorderingen worden afgewikkeld en gerealiseerd

worden ten opzichte van de belastingsadministratie.

Niet in de balans opgenomen uitgestelde belastingsvorderingen

De groep heeft ervoor gekozen om de uitgestelde belasting-

vorderingen en –verplichtingen te salderen voor de Belgische

vennootschappen, gezien deze vennootschappen hun resul-

taat behalen door een kostplus mechanisme en het uiteinde-

Voor volgende posten zijn geen uitgestelde belastingen opgenomen in de balans:


(in € miljoen) 1 januari 2007 Opgenomen in winst/verlies

Opgenomen in eigen vermogen

31 december 2007

Materiële activa (0,2) 0,4 0,2

Immateriële activa (3,1) (1,2) (4,3)

Voorraden (0,9) 0,0 (0,9)

Rentedragende leningen en overige langlopende financieringsverplichtingen 0,2 0,1 (2,6) (2,3)

Personeelsbeloningen 55,6 (6,2) (2,6) 46,8

Voorzieningen (0,1) 0,3 0,2

Overige posten (34,8) 3,4 (31,4)

Totaal 16,7 (3,2) (5,2) 8,4

(in € miljoen) 1 januari 2008 Opgenomen in winst/verlies

Opgenomen in eigen vermogen

31 december 2008

Materiële activa 0,2 0,2 0,4

Immateriële activa (4,3) (1,8) (6,1)

Voorraden (0,9) 0,0 (0,9)

Rentedragende leningen en overige langlopende financieringsverplichtingen (2,3) 0,0 10,2 7,9

Personeelsbeloningen 46,8 (6,0) 6,1 46,9

Voorzieningen 0,3 0,0 0,3

Overige posten (31,4) 0,6 (30,8)

Totaal 8,4 (7,0) 16,3 17,7

Effect van de mutaties in de tijdelijke verschillen gedurende het boekjaar

22. Op aandelen gebaseerde betalingenAandelenaankoopplannen met korting

23. Financiële instrumentenRisico’s

De groep heeft in juni 2008 aandelenkoopplannen met kor-

ting (Discounted Share Purchase Plans) aangeboden aan zijn

personeel. De kapitaalsverhoging was een vervolg op deze

van 2007 en werd beperkt in 2008 tot een fiscale schijf,

zijnde maximaal 29 aandelen per personeelslid. De gemid-

delde koers gedurende één maand voor de beslissing werd

genomen, bedroeg de koers € 27,89 per aandeel. Na toepas-

sing van de korting van 16,7% werd de prijs vastgelegd op

€ 23,24 (zie toelichting 4.2 en 15).

In het kader van haar normale bedrijfsvoering loopt de groep

krediet-, markt-, vermogenstructuur- en liquiditeitsrisico. Het

is de bedoeling van de groep om elk van de risico’s te identi-

ficeren en om de strategieën te definiëren teneinde de econo-

mische impact op de resultaten van de groep te beheersen.

De dienst Audit Interne & Enterprise Risk Management heeft,

naast de recurrente taken zoals nazicht van risicoanalyse,

bepalen van risicobeheersingstrategieën, rapportering naar

het management,… naar aanleiding van de financiële crisis

die ontstond in september 2008 en de gevolgen in de andere

De mutaties van de tijdelijke verschillen in het jaar wordt op-

genomen in de winst/verliesrekening als winstbelastingen (zie

ook toelichting 6).


sectoren, een bijkomende grondige analyse gemaakt van de

eventuele risico’s voor de groep van deze uitzonderlijke si-

tuatie. De mogelijke impact wordt hieronder per risicofactor

beschreven. Het regelgevende kader waarin Elia functioneert,

beperkt in sterke mate de eventueel negatieve gevolgen voor

de winsten verliesrekening. Zie hoofdstuk ‘Regelgeving &

tarieven’. De gevolgen van o.a.… rentestijging, kredietri-

sico kunnen volgens de wetgeving in de tarieven verrekend

worden.

Bepaalde strategieën om deze risico’s te beheersen voorzien

in het gebruik van afgeleide financiële instrumenten. Dit zijn

instrumenten waarvan de waarde wordt afgeleid van één of

meer onderliggende activa, referentieprijzen of indiciën. De

afgeleide instrumenten creëren rechten en verplichtingen die,

geheel of gedeeltelijk, financiële risico’s tussen de contractu-

eel verbonden partijen transfereren.

KredietrisicoKredietrisico is het risico dat één van de contracterende par-

tijen zijn verplichtingen met betrekking tot het financiële in-

strument niet nakomt waardoor er voor de ander partij een

verlies kan ontstaan.

De leiding heeft een kredietbeleid opgemaakt en het kre-

dietrisico wordt voortdurend bewaakt en verplicht dan ook

voor bepaalde contracten de nodige bankgaranties te vragen

aan de contracterende partij.

Op balansdatum was er geen sprake van belangrijke con-

centraties van kredietrisico. Het maximale kredietrisico is de

balanswaarde van elk financieel actief, met inbegrip van afge-

leide financiële instrumenten.

(in € miljoen) 2008 2007

Leningen en vorderingen 221,4 153,0

Geldmiddelen en kasequivalenten 27,3 33,5

Beleggingen die voor verkoop beschikbaar zijn 17,7 16,8

Voor afdekking gebruikte renteswaps:

Activa 0,0 5,5

Passiva (24,3) 0,0

Totaal 242,1 208,8

MarktrisicoHet marktrisico is het risico dat wijzigingen in marktprijzen,

grondstofprijzen, indexatie van lonen, de resultaten van de

groep kunnen beïnvloeden.

De impact van wijziging in grondstofprijzen op de ‘beheers-

bare kosten’, zoals bepaald in het nieuwe regulatoire mecha-

nisme, zou mogelijk een zeer beperkte invloed kunnen heb-

ben op de winst/verliesrekening van de groep.

De groep heeft een reeks voorzorgen genomen teneinde de

mogelijke impact op de winst/verliesrekening in te perken.

ValutarisicoDe groep is niet blootgesteld aan enig belangrijk wisselkoers-

risico, noch transactioneel, noch met betrekking tot de om-

zetting van vreemde munt in euro, aangezien zij geen bui-

tenlandse investeringen of activiteiten heeft en minder dan

1% van haar kosten uitgedrukt zijn in andere munteenheden

dan de euro.

BeleggingsrisicoOnder het aandelenrisico worden de risico’s verstaan die de

groep heeft door belangrijke beleggingen die voor verkoop

beschikbaar zijn aan te houden alsook de beleggingen die ge-

beuren in het kader van de ‘te bereiken doel pensioenregelin-

gen’. Naar aanleiding van de financiële crisis is Elia bijkomen-

de monitoring gaan doen met betrekking tot de situatie van

de fondsbeleggingen in de pensioenfondsen en stelden vast

dat de daling in de fondsen, na benchmarking, lager was dan

de marktsituatie. Anticipatief heeft Elia beslist een bijstorting

uit te voeren teneinde tekorten in te beperken, dit is terug te

vinden onder de rubriek ‘personeelsbeloningen’

De groep heeft beleggingen die voor de verkoop beschikbaar

zijn, deze instrumenten zijn conform met de beleggingsstra-

tegie en hebben een zeer laag risicoprofiel. In het boekjaar

resulteerde dit in een stijging van de waarde van de fondsen

met € 0,4 miljoen.

RenterisicoAfdekking

Het beleid van de groep is erop gericht te waarborgen dat tus-

sen 40% en 70% van het renterisico op opgenomen leningen

is gebaseerd op een vaste rente. De groep heeft renteswaps

aangegaan in euro om, binnen het beleid van de groep, een

goede verhouding te bewerkstelligen tussen de blootstelling

aan een vaste rente en aan een variabele rente.


In overeenstemming met de hedge accounting regels van IAS

39 worden alle afgeleide financiële instrumenten aangemerkt

als kasstroomafdekkingen en gewaardeerd tegen de reële

waarde. Bijgevolg wordt het gedeelte van de winst of het

verlies op het afgeleide financiële instrument, dat beschouwd

kan worden als een effectieve afdekking, rechtstreeks in het

eigen vermogen opgenomen (afdekkingsreserves).

De renteswaps hebben een rente variërend van 4,05% tot

en met 4,41%. Per 31 december 2008 had de groep indek-

kingsintrumenten met een gecontracteerd referentiebedrag

van € 545,8 miljoen.

De netto reële waarde van de swaps per 31 december 2008

bedroeg € 24,3 miljoen en bestaat volledig uit verplichtin-

gen. Deze bedragen zijn opgenomen als derivaten tegen reële

waarde.

Per 31 december 2008 zijn er geen financiële lasten opgeno-

men in de winsten verliesrekening voortvloeiend uit ineffec-

tiviteit van de kasstroomafdekkingen.

Sensitiviteitsanalyses

Bij het beheer van het renterisico streeft de groep ernaar de

invloed van kortetermijnschommelingen op het groepsresul-

taat te beperken. Op korte en lange termijn zullen wijzigingen

in rentetarieven geen invloed hebben op het geconsolideerde

resultaat, daar Elia functioneert in een regulatoir kader waar-

in de gevolgen van de fluctuaties van de financiële lasten via

de tarieven wordt gerecupereerd.

Afgeleide financiële instrumenten

Op grond van IFRS dienen afgeleide financiële instrumenten

opgenomen te worden tegen reële waarden.

Reële waarden

Het onderstaande overzicht bevat de reële waarden en de

boekwaarden van de afgeleide financiële instrumenten.

Aangezien de IRS de variabele interest omzet naar een vaste

interest is de boekwaarde van de lening gelijk aan de reële

waarde.

(in € miljoen) Boekwaarde Reële waarde Boekwaarde Reële waarde

2008 2008 2007 2007

Renteswaps:

Activa (5,5) (5,5)

Passiva 24,3 24,3

Verplichtingen

Leningen 545,8 545,8 545,8 545,8

Totaal 570,1 570,1 540,3 540,3

De volgende tabel toont de periodes waarin de kasstromen

met betrekking tot de derivaten die als kasstroomafdekkingen

fungeren naar verwachting zullen plaatsvinden.

(in € miljoen)

Reële waarde (=boek-waarde)

Verwachte kasstromen

6 mnd of minder

6-12 mnd 1-2 jaar 2-5 jaar > 5 jaar

Renteswaps: 5,5 (14,2) (1,4) (1,4) (2,6) (5,1) (3,7)

Activa 5,5 (14,2) (1,4) (1,4) (2,6) (5,1) (3,7)

Verplichtingen

Stand per 31 december 2007 5,5 (14,2) (1,4) (1,4) (2,6) (5,1) (3,7)

Renteswaps: (24,3) (35,8) (3,3) (3,3) (5,2) (13,1) (10,9)

Activa (35,8) (3,3) (3,3) (5,2) (13,1) (10,9)

Verplichtingen (24,3)

Stand per 31 december 2008 (24,3) (35,8) (3,3) (3,3) (5,2) (13,1) (10,9)


(in € miljoen)

Boek-waarde

Contrac-tuele kas-

stromen

6 mnd of minder

6-12 mnd 1-2 jaar 2-5 jaar > 5 jaar

Niet-afgeleide financiële instrumenten

Niet door zakelijke zekerheid gedekte obligaties

996,8 (1 449,7) (50,1) 0,0 (50,0) (150,1) (1 199,5)

Niet door zakelijke zekerheid gedekte bankfaciliteit en andere leningen

1 193,5 (1 318,1) (32,9) (33,7) (298,7) (97,4) (855,4)

Handels- en overige verplichtingen 204,8 (204,8) (204,8)

Afgeleide financiële verplichtingen

Voor afdekking gebruikte renteswaps (5,5) 14,2 1,4 1,4 2,6 5,1 3,7

Waarvan cashflow hedges (5,5) 14,2 1,4 1,4 2,6 5,1 3,7

Stand per 31 december 2007 2 389,6 (2 958,4) (286,4) (32,3) (346,1) (242,4) (2 051,2)

Niet-afgeleide financiële instrumenten

Niet door zakelijke zekerheid gedekte obligaties

998,2 (1 399,6) (50,0) 0,0 (50,0) (150,1) (1 149,5)

Niet door zakelijke zekerheid gedekte bankfaciliteit en andere leningen

1 355,4 (1 685,1) (438,8) (403,0) (23,9) (71,6) (747,8)

Handels- en overige verplichtingen 281,7 (281,7) (281,7)

Afgeleide financiële verplichtingen

Voor afdekking gebruikte renteswaps 24,3 (35,8) (3,3) (3,3) (5,2) (13,1) (10,9)

Waarvan cashflow hedges 24,3 (35,8) (3,3) (3,3) (5,2) (13,1) (10,9)

Stand per 31 december 2008 2 659,6 (3 402,2) (773,8) (406,3) (79,1) (234,8) (1 908,2)

Schatting van de reële waarde

Derivaten

Voor renteswaps worden opgaven van makelaars gehanteerd.

Deze opgaven worden gecontroleerd met behulp van waarde-

ringsmodellen of technieken gebaseerd op contant gemaakte

kasstromen.

Rentedragende leningen

De reële waarde wordt berekend op basis van de verdiscon-

teerde toekomstige aflossingen en rentebetalingen.

Financiële leaseverplichtingen

De reële waarde wordt geschat op de contante waarde van de

toekomstige kasstromen, verdisconteerd tegen de rente voor

homogene leaseovereenkomsten. De geschatte reële waarde

weerspiegelt de verandering in de rente.

Handels- en overige vorderingen / handelsschulden en

overige te betalen posten

Voor vorderingen en schulden die binnen één jaar vervallen

wordt de nominale waarde geacht een afspiegeling te zijn van

de reële waarde. Alle overige vorderingen en schulden wor-

den contant gemaakt om de reële waarde te bepalen.

LiquiditeitsrisicoHet liquiditeitsrisico is het risico dat de groep zijn financiële

verplichtingen niet zou kunnen nakomen. De groep beperkt

dit risico door de kasstromen op een continue basis te bewa-

ken en ervoor te zorgen dat er steeds voldoende kredietfaci-

liteiten aanwezig zijn.

In september 2008 heeft de groep een bijkomende beves-

tigde kredietfaciliteit afgesloten voor € 150 miljoen, waarvan

€ 100 miljoen werd opgenomen, en deed Elia beroep op han-

delspapieren voor € 61,9 miljoen.

In september 2009 moet Elia een aandeelhouderslening van

€ 387,7 miljoen herfinancieren. Verder komen er een aantal

lopende bankschulden tot maturiteit. Om dit te herfinancie-

ren heeft Elia in 2009 enkele nieuwe bankleningen afgesloten.

Verder bestudeert Elia de verschillende mogelijkheden op de

kapitaalmarkt zodat het later in het jaar een obligatielening

kan uitgeven.

Een overzicht van de beschikbare kredietfaciliteiten wordt ge-

geven in toelichting 16.


Vermogensstructuur

Elia bewaakt constant zijn vermogensstructuur, de verhouding

van schulden en eigen vermogen. Het belangrijkste objectief

bij de vermogensstructuur van de gereguleerde activiteiten

is de wettelijk opgelegde structuur van één derde eigen ver-

mogen en twee derde vreemd vermogen na te streven. Voor

de andere vennootschappen is het belangrijkste objectief de

maximalisatie van de aandeelhouderswaarde terwijl tegelij-

kertijd de gewenste financiële flexibiliteit blijft behouden.

De dividendpolitiek van de onderneming bestaat erin om de

dividenduitkering te optimaliseren, echter rekening houdend

met het feit dat een deel van de winst, die voortvloeit uit de

verrekening in de tarieven van de goodwill naar aanleiding

van buitengebruikstellingen van vaste activa, verplicht moet

gereserveerd worden. De reservering van deze winst bevor-

dert aanzienlijk de autofinancieringscapaciteit van de onder-

neming waardoor zij de nodige investeringen om haar taken

uit te voeren kan financieren.

De groep geeft aan zijn personeelsleden de mogelijkheid om

in te schrijven op kapitaalsverhogingen exclusief aan hen

voorbehouden. De kapitaalsverhoging wordt beschreven in

toelichting 22.

24. Operationele leaseovereenkomstenLeaseovereenkomsten waarbij als lessee wordt opgetredenDe groep huurt een aantal kantoorgebouwen via operationele

leasing. De leasing loopt gewoonlijk over een periode van 9

jaar, met een optie om nadien te hernieuwen.

Daarnaast heeft de groep een aantal contracten voor voertui-

gen, IT materiaal en diversen die gehuurd worden voor een

periode van gemiddeld drie jaar.

(in € miljoen) <1 jaar 1–5 jaar >5 jaar

Gebouwen 3,5 14,0 10,5

Voertuigen, IT materiaal & diversen 4,3 6,1 0,0

Totaal per 31 december 2007 7,8 20,1 10,5

Gebouwen 3,6 15,3 8,1

Voertuigen, IT materiaal & diversen 4,6 6,1 0,0


Gedurende het boekjaar 2008 werd met betrekking tot de

huur van gebouwen en andere huurcontracten volgende last

opgenomen in de winsten verliesrekening:

(in € miljoen) 2008 2007

Gebouwen 3,6 3,2

Voertuigen, IT materiaal & diversen 4,1 4,0

Totaal 7,7 7,2


(in € miljoen) 2008 2007

Telecom 9,8 9,4

Totaal 9,8 9,4

(in € miljoen) <1 jaar 1–5 jaar >5 jaar

Telecom 9,0 37,6 40,1


Telecom 9,6 39,9 50,7


Volgende baten werden opgenomen in de winsten verliesre-

kening onder de rubriek overige opbrengsten ‘optimaal gebruik

van de activa’ voor het boekjaar 2008 (zie toelichting 3):

25. Investering en overige verplichtingenPer 31 december 2008 had Elia investeringsverplichtingen

aangegaan ter waarde van € 125,2 miljoen voor de aankoop

26. Voorwaardelijke verplichtingen en onzekerhedenAfrekeningsmechanismeDe bepaling van het bedrag is opgenomen in het hoofdstuk

“Regelgeving en tarieven”

Toepassing IFRS

Elia opereert thans onder een systeem “cost plus met een in-

centive voor hogere efficientie” in een gereguleerde omgeving

dat bepaalt dat de tarieven het Elia mogelijk maken een totaal

aan opbrengsten te realiseren dat bestaat uit:

- een billijke vergoeding van het geïnvesteerde kapitaal en;

- alle niet-onredelijke kosten opgelopen door Elia.

Aangezien de tarieven gebaseerd zijn op gebudgetteerde cij-

fers, is er altijd een verschil tussen de tarieven die effectief

zijn aangerekend en de tarieven die hadden moeten worden

aangerekend om alle redelijke kosten van de netbeheerder

te dekken en de aandeelhouders te voorzien van een billijke

vergoeding op hun investering.

Indien de toegepaste tarieven resulteren in een overschot

(tekort) op het einde van het jaar, impliceert dit dat de tarie-

ven aangerekend aan de gebruikers/het publiek in het alge-

meen lager (hoger) hadden kunnen zijn (en vice versa). Zich

en de installatie van materiële activa voor de verdere uitbouw

van zijn net.

baserend op IAS 18 is Elia ervan overtuigd dat het overschot

(tekort) voortvloeiend uit het afrekeningsmechanisme niet als

een opbrengst (kost) noch als een onderdeel van het eigen

vermogen mag worden beschouwd.

Op een gecumuleerde basis, zou men kunnen argumenteren

dat het publiek een voorafbetaling gedaan (voorschot ont-

vangen) heeft op zijn toekomstig gebruik van het netwerk.

Het overschot (tekort) is als zodanig geen provisie voor een

toekomstig verlies (recuperatie) van inkomsten maar een

passiefschuld (vordering) aan (t.o.v.) de gebruikers. Op ba-

sis van de elektriciteitswet is Elia van oordeel dat het over-

schot (tekort) geen opbrengsten (kosten) vertegenwoordigt.

Bijgevolg heeft Elia in de IFRS-jaarrekening dit nettobedrag

per 31.12.2008 als een over te dragen opbrengst geboekt die

de vermindering reflecteert in toekomstige tarieven die door

de regulator moeten worden goedgekeurd.

Op basis van dezelfde benadering heeft Elia eveneens beslist

bepaalde pensioenuitgaven als te recupereren kosten te boe-

ken, daar de federale regulator het redelijke karakter van der-

gelijke uitgaven heeft beoordeeld. Elia is ervan overtuigd dat

Leaseovereenkomsten waarbij als lessor wordt opgetredenkomstige minimale leasebetalingen met betrekking tot deze

leaseovereenkomsten zijn als volgt:

De groep verhuurt sites en hoogspanningsmasten aan de te-

lecomoperatoren op basis van operationele leases. De loop-

tijd van deze contracten bedraagt minimaal 9 jaren. De toe-


het deze uitgaven kan compenseren in het toekomstige tarief

en bijgevolg werden ze als een actief geboekt.

Voor doeleinden van presentatie van de geconsolideerde jaar-

rekening, worden zowel deze “over te dragen opbrengsten”

als “te recupereren kosten” voorvloeiend uit de pensioenver-

plichting tot hun nettowaarde herleid, waardoor enkel een

nettoschuld wordt getoond.

Momenteel zijn er geen specifieke IFRS-richtlijnen i.v.m. de

boekhoudkundige verwerking van het afrekeningsmechanis-

me in een gereguleerde omgeving.

Indien deze boekhoudkundige verwerking niet in overeen-

stemming zou zijn met toekomstige IFRS-richtlijnen, zouden

de resultaten en het eigen vermogen van Elia moeten worden

aangepast.

27. Informatie over verbonden partijenTransacties met bestuurdersHet vergoedingsbeleid van de bestuurders werd vastgelegd

door de algemene aandeelhoudersvergadering. Het totaalbe-

drag van de vergoedingen die in 2008 aan de twaalf bestuur-

ders van Elia werden betaald, bedroeg € 500 316 (€ 250 158

voor Elia System Operator en € 250 158 voor Elia Asset),

inclusief de indexering. Er bestaan geen andere voordelen

in natura, opties op aandelen, kredieten of voorschotten ten

gunste van de bestuurders.

Transacties met leden van het directiecomitéBasis- en variabele vergoedingen

De vergoeding van de voorzitter van het directiecomité, die

door Elia System Operator wordt betaald, bedroeg in 2008

€ 488 351,69, waarvan 29,37% in de vorm van een variabele

vergoeding.

De vergoedingen die door Elia in 2008 worden betaald aan de

overige leden van het directiecomité bedroegen € 1 545 679,60

(respectievelijk € 801 357,11 voor Elia System Operator en

€ 744 322,49 voor Elia Asset), waarvan 21,66% in de vorm

van een variabele vergoeding. In 2008 werd dus een totaal-

bedrag van € 2 034 031,29 uitgekeerd aan de leden van het

directiecomité.

Andere vergoedingen

De kosten die Elia System Operator in 2008 ten laste nam

voor het extra-legaal pensioenplan, bedroegen voor de voor-

zitter van het directiecomité € 90 773,61. Zij bedroegen

€ 282 974,75 (respectievelijk € 147 926,84 voor Elia System

Operator en € 135 047,92 voor Elia Asset) voor de overige

leden van het directiecomitéection.

Wat de overige voordelen betreft die aan de leden van het di-

rectiecomité werden toegekend, zoals het gewaarborgde inko-

men in geval van langdurige ziekte en ongeval, de verzekerin-

gen voor gezondheidszorg en hospitalisatie, de verzekeringen

bij invaliditeit, overlijden, de tariefvoordelen en de terbeschik-

kingstelling van een bedrijfswagen gelden de regels die van

toepassing zijn voor de kaderleden van de onderneming. Er

bestaan in 2008 geen opties op aandelen, kredieten of voor-

schotten ten gunste van de bestuurders.

Aandelen

Het aantal aandelen Elia System Operator die de voorzitter van

het directiecomité bezit, bedraagt 4 360 aandelen; de overige

leden van het directiecomité hebben samen 13 730 aandelen

verworven.

Elia heeft tot op heden geen langetermijnbeleid opgezet voor

de toekenning van aandelen.

Geassocieerde deelnemingenIn de boekjaren 2008 en 2007 waren er geen courante trans-

acties tussen Elia en HGRT.

28. Groepsentiteiten Integraal geconsolideerde participatiesElia System Operator nv heeft rechtstreeks en onrechtstreeks

de volgende dochterondernemingen onder zeggenschap:


Benaming Land van vestiging Zetel Ondernemings-nummer

Gemiddeld personeels-

bestand

Belang

2008 2007

% %

Elia Asset nv België Keizerslaan 201000 Brussel

0475.028.202 809,1 99,99 99,99

Elia Engineering nv België Keizerslaan 201000 Brussel

0471.869.861 184,2 100,00 100,00

Belpex nv België Keizerinlaan 661000 Brussel

0874.978.602 5 60,00 60,00

Elia Re sa Luxemburg Rue de Merl 652146 Luxemburg

- - 100,00 100,00

BenamingLand van vestiging Zetel Ondernemings-

nummerBelang

2008 2007

% %

H.G.R.T S.A.S. (Holding de Gestionnaires de Réseaux de Transport)

Frankrijk 1 Terrasse Bellini92919 La Défense Cedex

438.262.800 RCS Nanterre

24,50 22,17

Benaming Land van vestiging Zetel Ondernemingsnummer Belang

2008 2007

% %

Coreso nv België Kortenberglaan 71 1000 Brussel

0808.569.630 50,00 0,00

CASC-CWE sa Luxemburg 2 Rue de Bitbourg 1273 Luxembourg-Hamm

B142.282 Luxembourg 14,29 0,00

Alle entiteiten voeren hun boekhouding in euro en hebben dezelfde afsluitingsdatum als Elia System Operator nv.

Deelnemingen verwerkt volgens de equity methode

Overige participatiesDe ondernemingen CASC-CWE sa en CORESO sa, beide op-

gericht in 2008, worden aan kostprijs weergegeven onder de

financiële activa (zie toelichting 11).

29. BedrijfscombinatiesDe consolidatiekring van Elia werd uitgebreid naar aanleiding

van de oprichting van Casc-CWE sa en Coreso sa waar Elia

System Operator nv deel uitmaakte van de intiatiefnemers en

de stichters van deze ondernemingen (zie toelichting 28).


30. Gewone winst per aandeelDe gewone winst per aandeel wordt berekend door de net-

towinst € 103,1 miljoen (2007: € 77,6 miljoen) van het jaar

die kan worden toegekend aan de gewone aandeelhouders, te

Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen2008 2007

Uitgegeven gewone aandelen per 1 januari 48 061 695 47 898 052

Effect van in juni 2007 uitgegeven aandelen 83 391

Effect van in maart 2008 uitgegeven aandelen 11 535

Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen per 31 december 48 073 230 47 981 443

Verwaterde winst per aandeelDe verwaterde winst per aandeel wordt berekend door de

nettowinst van het jaar die toegekend wordt aan de gewone

aandeelhouders, te delen door het gewogen gemiddelde van

het aantal gewone uitstaande aandelen, gecorrigeerd voor de

gevolgen van de opties.

De verwaterde winst is gelijk aan de gewone winst per

aandeel.

Eigen vermogen per aandeel Het eigen vermogen per aandeel bedraagt € 28,0 per aan-

deel op 31 december 2008 ten op zichte van een waarde van

€ 27,9 per aandeel eind 2007.

Teneinde de vergelijkbaarheid en transparantie te verhogen

werd in samenspraak met de auditors beslist om enkele ru-

brieken te herclassificeren:

“Beleggingen die voor verkoop beschikbaar zijn”, vanaf

2008 opgenomen onder de rubriek ‘Financiële vaste activa’,

werden in het verleden beschouwd als Geldmiddelen en

kasequivalenten (2007 – € 16,8 miljoen)

De “te betalen interest op leningen” vanaf 2008 opgenomen

onder de rubriek ‘leningen en overige financieringsverplich-

31. Herclassificatie tingen” werden in 2007 beschouwd als overige schulden

(2007 – € 39,9 miljoen)

“Overige vlottende activa” wordt vanaf 2008 weerge-

geven als “Handels- en overige vorderingen” (2007

– € 4,4 miljoen)

“Overige kortlopende verplichtingen” (2007 – € 3,7 mil-

joen) worden vanaf 2008 gerapporteerd als “Handels- en

overige schulden”

32. Niet-auditopdrachten uitgevoerd door commissaris Ernst & Young Tax Consultants hebben bijstand verleend aan

Elia System Operator nv, Elia Asset, Elia Engineering, Belpex

voor diverse topics, zoals advies & bijstand voor de fiscale

controle en recurrente adviezen m.b.t. BTW en vennoot-

schapsbelastingen. Voor deze prestaties hebben ze een totaal

bedrag van € 81 606 gefactureerd.

Ernst & Young Consultants hebben tevens enkele opdrachten

uitgevoerd ter ondersteuning van het interne audit departe-

ment voor een bedrag van € 37 336.

delen door het gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen

(48 073 230) tijdens het jaar.

Elia heeft naast de gewone auditwerkzaamheden een beroep

gedaan op de diensten van het college van commissarissen

Klynveld Peat Marwick Goerdeler Bedrijfsrevisoren, vertegen-

woordigd door Alexis Palm, en Ernst & Young Bedrijfsrevisoren,

vertegenwoordigd door Jacques Vandernoot, met betrekking

tot:

IFRS: extra werkzaamheden en advies

Kapitaalsverhoging

Attestering heffingen

Controle toewijzing meerwaarde aan de assets

Diverse adviezen

Hiervoor werden kosten opgenomen voor een bedrag van

€ 167 150.


Beschr i j v ing van de r is ico’s en onzekerheden waarmee het bedr i j f word t geconf ronteerd Risk managementDe dienst interne audit & enterprise risk management werkt

onder toezicht van het auditcomité. Deze dienst heeft in coör-

dinatie met de directie en het management van de onderne-

ming de risico’s geïdentificeerd waaraan Elia blootgesteld kan

worden. Deze werkzaamheden hebben geleid tot het volgende

overzicht van de belangrijkste risico’s en onzekerheden.

1. Reglementaire en inkomensrisico’s

InternationaalOndanks het feit dat Elia proactief anticipeert op de Europese

regelgeving, houden nieuwe richtlijnen en regelgeving die op

Europees niveau worden voorbereid of die op hun omzetting

in het Belgisch recht wachten, steeds een mate van onzeker-

heid in.

Elia behoort tot de koplopers in Europa volgens de elementen

van het “third package” van de Europese Commissie, in het

bijzonder met betrekking tot de onafhankelijkheid en onpar-

tijdigheid van het management. Elia is bovendien één van de

stichtende leden van de vereniging ENTSO-E. Deze vereniging

werd opgericht in december 2008 en groepeert 42 transmis-

sienetbeheerders van 34 landen, waaronder de landen van

Europa. Ze heeft onder andere tot doel om de rol te spelen van

Europees Netwerk van Transmissienetbeheerders zoals voor-

zien in het “third package”.

NationaalHet wettelijk kader is is met de implementering van de eerste

Europese elektriciteitsrichtlijn in de Belgische elektriciteitswet

van 29 april 1999 vastgelegd. De nettowinst van de vennoot-

schap wordt in ruime mate bepaald door de wettelijk vastge-

legde billijke vergoeding.

Sinds 1 januari 2008 bevat het reguleringsmechanisme dat

van toepassing is op Elia een “incentive” element en resulteert

het in meerjarige tarieven (zie pagina 101). De invoering van

deze reguleringsvorm leidt tot een aantal wijzigingen in het

goedkeuringsproces ex ante van de meerjarige tarieven door

de CREG en inzake de haalbaarheid van de door de Koning

vastgelegde efficiëntieverbeteringsfactor die van toepassing is

op de beheersbare kostenonderdelen. Het resultaat van Elia

wordt jaarlijks positief of negatief beïnvloed door het al dan

niet verwezenlijken en/of overschrijden van de voorziene effi-

ciëntieverbeteringsfactor, de evolutie van de lineaire obligaties

(OLO) en de analyse van de regulator omtrent eventuele kruis-

subsidiëringen tussen de beheersbare en niet beheersbare

kosten.

Anderzijds hangt de omzet van Elia eveneens af van de via

het net getransporteerde energie en wordt hij dus rechtstreeks

beïnvloed door het niveau van de economische activiteit van

zijn klanten.

De vertraging van de economische activiteit van de industriële

klanten en het lagere verbruik van de residentiële klanten vor-

men dus risico’s voor de activiteit van Elia. Een eventueel te-

kort dat uit deze elementen resulteert, wordt gecompenseerd

bij de vastlegging van de tarieven van de volgende regulatoire

periode (2012-2015). Daar de tarieven verondersteld worden

ongewijzigd te zijn tijdens de periode 2008-2011, kan dit te-

kort niet sneller worden gecompenseerd.

RegionaalOok op regionaal vlak houdt het reglementaire kader risico’s

in. Zo kunnen tegenstrijdigheden tussen de verschillende re-

gelgevingen, waaronder onder meer de technische reglemen-

ten, de uitoefening van de activiteiten van de vennootschap

bemoeilijken. De verdere ontwikkeling en wijzigingen van deze

regelgeving kunnen ook een impact hebben op de aanspra-

kelijkheid van de vennootschap bij een stroomonderbreking

op het net of, in de context van een staatshervorming, op de

bevoegdheidsverdeling tussen het federale en het regionale

niveau, waaronder ook de bevoegdheid om de transmissieta-

rieven goed te keuren.

2. Operationele risico’s

BevoorradingszekerheidBij de criteria voor de operationele en de investeringsplanning

houdt Elia rekening met een adequaat niveau voor de reserve-

capaciteit en zoekt het systematisch naar de meest efficiënte

en rendabele wijze om de beschikbaarheid van deze reserves

concreet vorm te geven.

Elia analyseert op nationaal niveau, alsook in een Europees

kader, hoe het groeiende aantal eenheden voor productie van

elektriciteit uit hernieuwbare bronnen kan worden geïntegreerd

in het systeem met behoud van de bevoorradingszekerheid on-

danks het minder voorspelbare karakter van deze productie-


bronnen. De stijgende tendens van het aantal aangekoppelde

eenheden creëert onzekerheden en uitdagingen, zowel voor

het toenemende aantal dat aangesloten wordt op lagere span-

ningsniveaus (in de distributienetten) als voor de geplande

zeewindmolenparken waarvoor netversterkingen zijn vereist.

Voor het verder uitbouwen van de nodige netinfrastructuur no-

dig voor de bestaande en toekomstige aansluitingen, de ver-

anderende tendensen in de afname en de versterkingen van de

interconnectiecapaciteit zijn steeds vergunningen en toelatin-

gen vereist die vooraf zowel lokaal, regionaal, nationaal alsook

internationaal moeten worden verkregen. Het tijdig bekomen

van deze vergunningen vormt steeds een grote onzekerheid

voor de tijdige realisering van deze projecten.

We dienen te benadrukken dat deze vergunningen en goed-

keuringen voor de bevoegde Hoven en Rechtbanken kunnen

worden betwist. Dit kan het handhaven van deze infrastructu-

ren beïnvloeden.

StroomonderbrekingenMet een Average Interruption Time (AIT) ruim onder 0,001%

van de tijd behoort het hoogspanningsnet van Elia tot de meest

betrouwbare in Europa. Nochtans kunnen er zich in dit net,

zoals in elk complex technisch systeem, gebeurtenissen voor-

doen, waardoor de transmissie van elektriciteit wordt onder-

broken. In de meeste gevallen hebben deze gebeurtenissen

weinig of geen impact op de stroomtoevoer omdat het door

Elia beheerde net een vermaasde structuur heeft waarmee

de aangesloten netgebruikers langs verschillende wegen kun-

nen worden bereikt. In extreme gevallen kan het elektrische

systeem nochtans volledig uitvallen (lokale of algemene black-

out). Dergelijke onderbrekingen kunnen worden veroorzaakt

door natuurlijke fenomenen, onvoorziene gebeurtenissen of

ook operationele problemen in België of in het buitenland. Elia

houdt hiervoor op geregelde tijstippen crisisoefeningen tenein-

de in te kunnen spelen op de meest onverwachte en extreme

situaties. De algemene voorwaarden van de standaardcontrac-

ten beperken de aansprakelijkheid van de vennootschap tot

een redelijk niveau. Het verzekeringsbeleid streeft overigens

naar het dekken van de financiële impact van deze risico’s.

IT-risicoHet falen van het IT-netwerk en de ondersteunende IT-

systemen voor het beheer van het elektrische systeem kan

resulteren in een slecht functioneren van dit elektrische sys-

teem. Elia neemt de nodige maatregelen om het IT-netwerk

en de IT-systemen te ontdubbelen, te verbeteren en de no-

dige “Disaster Recovery Plannen” op te stellen. Er kan evenwel

niet helemaal worden uitgesloten dat er zich nooit belangrijke

tekortkomingen aan componenten van het IT-netwerk of de

IT-systemen zullen voordoen. Er wordt naar gestreefd om de

impact van falende systemen tot een minimum te beperken.

MilieurisicoHet resultaat van Elia kan worden beïnvloed door uitgaven om

aan de milieuwetgeving te voldoen, met inbegrip van kosten

verbonden aan de invoering van preventieve of remediërende

maatregelen of het regelen van eisen van derde partijen. Het

milieubeleid wordt uitgewerkt en opgevolgd teneinde deze risi-

co’s onder controle te houden. Telkens Elia enige aansprakelijk-

heid kan dragen als saneringsaansprakelijke werden passende

provisies aangelegd. Door toekomstige wijzigingen in wetten of

reglementeringen is het mogelijk dat Elia bijkomende provisies

moet aanleggen.

Risico’s op geschillen en rechtszakenDe vennootschap voert haar activiteiten op zodanige wijze dat

het risico op jurdische geschillen zoveel als mogelijk wordt be-

perkt. Niettemin gebeurt het dat de vennootschap toch be-

trokken wordt in juridische geschillen. Indien nodig, werden

hiervoor gepaste provisies aangelegd.

Veiligheid en welzijnElia System Operator nv beheert installaties die aanzienlijke

schade kunnen veroorzaken aan de natuur of de mens of die

het voorwerp kunnen zijn van ongevallen en agressie van bui-

tenaf, die ernstige gevolgen kunnen hebben.

Personen die in de nabijheid van transmissie-installaties voor

elektriciteit werken, kunnen als er zich een ongeval, fout of

nalatigheid voordoet, blootgesteld zijn aan het risico van

elektrocutie.

De veiligheid en het welzijn van de personen (eigen personeel

en derden) zijn een dagelijkse zorg en een prioriteit voor Elia.

Er worden dan ook aanzienlijke middelen ingezet om de vei-

ligheid en het welzijn van de personen te waarborgen. In dit

kader wordt jaarlijks op basis van de evolutie van de veilig-

heidscijfers een planning goedgekeurd en uitgevoerd.

Risico’s gebonden aan inefficiënte interne controlmechanismenDe interne processen kunnen ieder op hun manier een invloed

hebben op het bedrijfsresultaat. Door het stelsel met meer-

jarige tarieven is interne efficiëntie nog meer noodzakelijk

geworden. Het is bijgevolg van groot belang dat de interne

processen voldoende onder controle zijn. Hierop wordt toezicht

gehouden door het auditcomité dat de werkzaamheden van de

dienst interne audit & enterprise risk management aanstuurt

en opvolgt.


3. Financiële risico’s

InterestrisicoEen wijziging van de interestvoeten kan een impact hebben

op de financiële lasten welke doorgerekend kunnen worden in

een volgende regulatoire tariefperiode (of in dezelfde periode

bij een uitzonderlijke wijziging van deze lasten). Om dit zoveel

mogelijk te beperken heeft de Raad van bestuur van Elia een

financieringspolitiek goedgekeurd waarin een optimale verhou-

ding tussen vaste en variabele rentevoeten wordt nagestreefd.

Daarenboven worden, waar nodig, ook de nodige financiële in-

strumenten aangewend om eventuele onzekere evoluties ver-

der in te dekken.

Een financieringspolitiek die ernaar streeft de termijn van de

leningen beter in lijn te brengen met de levensduur van de

activa draagt bij tot een gunstig financieel beleid.

Elia System Operator nv kan echter geen volledige bescher-

ming waarborgen als er zich belangrijke schommelingen voor-

doen in de interestvoeten.

Krediet-, markt-, vermogenstructuur en liquiditeitsrisicoIn het kader van zijn normale bedrijfsvoering loopt Elia kre-

diet-, markt, vermogensstructuur- en liquiditeitsrisico’s. Het is

de bedoeling van de groep om elk van de risico’s te identifice-

ren en om de strategieën te definiëren teneinde de economi-

sche impact op de resultaten van de groep te beheersen.

Bepaalde strategieën die worden gehanteerd om deze risico’s

te beheersen, maken gebruik van afgeleide financiële instru-

menten. Dat zijn instrumenten waarvan de waarde wordt afge-

leid van één of meerdere activa, referentieprijzen of onderlig-

gende indexen. De afgeleide instrumenten creëren rechten en

plichten die financiële risico’s geheel of gedeltelijk overdragen

tussen de contractueel gebonden partijen. In 2007 heeft de

groep gebruikgemaakt van interestswaps.

Risico’s verbonden aan de fiscale controleHoewel de fiscale reglementering wordt toegepast in een vi-

sie van correctheid en juistheid, valt het niet uit te sluiten dat

de interne interpretatie niet overeenstemt met deze van de

bevoegde autoriteiten bij eventuele controles. Meer informatie

betreffende het verschil in visie met de fiscus over de boekin-

gen van de operationele overschotten, wordt weergegeven op

pagina 116.

4. Nieuw te ontwikkelen activiteiten

Elia streeft ernaar in te spelen op nieuwe opportuniteiten bin-

nen of buiten het gereguleerde kader die verband houden met

de kernactiviteiten van het bedrijf. Het opstarten van nieuwe

projecten in het buitenland creëert onvermijdelijk risico’s als

gevolg van de buitenlandse regelgeving en onzekerheden bin-

nen de op te maken business plannen.

5. Omgevingsfactoren

Macro-economisch risicoDe gevolgen van de economische en financiële crisis in België

vertegenwoordigen een financieel en een inkomstenrisico voor

Elia. Deze risico’s worden beschreven in punten 1 en 3 van dit

hoofdstuk.

De permanente evolutie van de inzet van productie-eenheden

op Europees niveau als gevolg van de liberalisering, de regelge-

ving en de werking van het systeem van CO2-emissierechten,

heeft samen met de globale toename van hernieuwbare ener-

giebronnen met een onvoorspelbaar karakter, een sterke in-

vloed op de energiestromen van buitenlandse oorsprong door

het Elia-net. Het is voor Elia erg belangrijk om aan de verschil-

lende marktpartijen de contractuele volumes aan import- en

exportcapaciteit te waarborgen. Meer bepaald krachtens de

trilaterale marktkoppeling van Belpex.

Elia streeft ernaar om deze risico’s zo goed mogelijk onder con-

trole te houden, door onder meer de nodige informatie uit te

wisselen en te harmoniseren met de collega-transmissienetbe-

heerders en dwarsregeltransformatoren te installeren aan de

grenzen, zodat de energiestromen beter kunnen worden ver-

deeld over de beschikbare interconnectiecapaciteit.

HR risicoElia voert een actief imago- en aanwervingsbeleid. Toch blijft

het handhaven van een gepast expertise- en kennisniveau in

een gespannen arbeidsmarkt, en rekening houdend met de

sterk gespecialiseerde materie, een steeds grotere uitdaging.

ImagorisicoEr kunnen zich meer in het algemeen omstandigheden voor-

doen die een negatieve impact hebben op het imago van het

bedrijf. Elia hanteert een intern controlemechanisme om de

vertrouwelijkheid van gegevens te waarborgen. Er kan evenwel

niet worden uitgesloten dat externe partijen in hun bezit zijnde

informatie die de beurskoers kan beïnvloeden, vrijgeven.

OverigeElia is er zich van bewust dat nog andere risico’s kunnen be-

staan, waarvan de onderneming op heden geen kennis heeft.

Sommige risico’s kunnen nu beperkt lijken, maar dit sluit niet

uit dat ze in de toekomst belangrijker kunnen worden. De ge-

bruikte indeling geeft geen indicatie van de potentiële evolgen

van de opgesomde risico’s.


De transmissietarieven van Elia behoren tot de goedkoopste in Europa.De tarieven van Elia zijn de laatste jaren aanzienlijk gedaald

dankzij de productiviteitsinspanningen die Elia heeft geleverd

en dankzij het resultaat van de aanwending van de operati-

onele overschotten. De informatie die de Belgische regulator

verstrekt, toont het gedeelte van de transmissietarieven in de

factuur van de residentiële gebruikers: dat bedraagt momen-

teel meestal minder dan 5% van de totale factuur (heffingen

en taksen inbegrepen).

De vergelijkende studie van de vereniging ETSO (European

Transmission System Operators) van de tarieven 2007 beves-

tigt nogmaals dat de tarieven die Elia hanteert, tot de laagste

bij de netbeheerders in Europa behoren (grafieken van de

ETSO).

Er dient evenwel te worden vermeld dat de tarieven die Elia

in 2007 hanteerde, abnormaal laag waren. Krachtens het re-

guleringsmechanisme dat voor 2008 van kracht was, moest

Elia de eventueel gerealiseerde overschotten ten opzichte van

het budget dat de regulator aanvankelijk had goedgekeurd, in

mindering brengen van de toekomstige kosten zodat de ge-

bruikers hiervan konden genieten. Bijgevolg waren in de ta-

rieven 2007 alle of een gedeelte van de tijdens de boekjaren

2005, 2004 en 2003 gerealiseerde operationele overschotten

verrekend.

Dat is één van de redenen waarom de transmissietarieven in

2008 niet verder gedaald zijn. In 2008 waren de overgedra-

gen overschotten beperkt. Rekening houdend met de inflatie

liggen de tarieven in de lijn van de gemiddelde tarieven van

de periode 2004-2007. De tarieven blijven vervolgens stabiel

tot in 2011.

De transmissie van elektriciteit weegt echter niet zwaar door

in de eindprijs voor elektriciteit. De eventuele verhoging van

de tarieven per vervoerde eenheid moet vooral worden ge-

evalueerd op basis van de totale kosten-batenverhouding

voor de verbruikers en de Belgische economie. De betere

marktwerking, de gemakkelijkere toegang tot competitieve

groothandelsprijzen voor elektriciteit en de verhoging van de

bevoorradingszekerheid zijn een paar factoren die een gun-

stige invloed op de totale elektriciteitsfactuur en de Belgische

economie hebben.

De regulering inzake de tarievenElia ontleent het grootste deel van zijn inkomsten uit de ge-

reguleerde tarieven voor de aansluiting op en het gebruik van

het transmissienet voor elektriciteit (tariefontvangsten). Deze

tarieven zijn vooraf goedgekeurd door de CREG. Sinds 1 janu-

ari 2008 geldt een nieuw gereguleerd tarievenstelsel waarbij

de goedgekeurde tarieven, behoudens uitzonderlijke omstan-

digheden*, gedurende een periode van 4 jaar van kracht blij-

ven. In december 2007 heeft de CREG de tarieven goedge-

keurd die gelden voor de periode [2008, 2011].

Het tarievenstelstel steunt op de boekhouding volgens de

Belgische boekhoudnormen (Be GAAP).

De tarieven worden vastgelegd op basis van de gebudgetteer-

de kosten, verminderd met een bepaald aantal niet tarifaire

opbrengsten* en op basis van een raming van de volumes

elektrische energie die van het net worden afgenomen.

Eén van de kosten waarmee rekening wordt gehouden, is de

verwachte waarde van de toegestane billijke vergoeding en de

verwachte waarden van de verschillende kostencategorieën,

waaronder de kosten waarover Elia een rechtstreekse con-

trole heeft (de “beheersbare kosten”) en de kosten waarover

Elia geen rechtstreekse controle heeft (de niet-beheersbare

kosten”).

Billijke vergoeding

De billijke vergoeding vergoedt het kapitaal dat in het net werd

geïnvesteerd. Voor deze vergoeding wordt de gemiddelde jaar-

lijkse waarde van het gereguleerde actief gebruikt (Regulated

Asset Base - RAB). Deze wordt op jaarbasis berekend reke-

ning houdend met de nieuwe investeringen, de afschrijvingen

en de wijziging in de behoefte aan bedrijfskapitaal.

In de context die sinds begin 2008 geldt, wordt de billijke

vergoeding wanneer het geconsolideerde eigen vermogen

meer dan 33% van het geconsolideerde balanstotaal verte-

genwoordigt, met de volgende formule bepaald. Dit is thans

het geval:

A : [33% x gemiddelde RAB x [(OLO n)+(beta x risicopre-

mie)]] plus

B : [(S – 33%) x gemiddelde RAB x (OLO n + 70 basispun-

ten)] min

C : correctie van de te hoge afschrijvingspercentages uit het

verleden,

R e g e l g e v i n g e n t a r i e v e n

* Elia behoudt evenwel de mogelijkheid om een tariefaanpassing te vragen tijdens de periode 2008-2011, bijvoorbeeld bij uitzonderlijke omstandigheden, nieuwe opbrengsten of een wijziging van een bestaande opbrengst.

** De belangrijkste niet-tarifaire opbrengsten zijn inkomsten afkomstig uit de toewijzing van de transmissiecapaciteiten aan de grenzen met Nederland en Frankrijk, de compensatie-inkomsten tussen transmissienetbeheerders ter vergoeding van internationale transitstromen, de activering van een aantal personeelskosten en de telecommunicatiediensten.


waarbij

- OLO n de interestvoet van de Belgische lineaire obligaties

op 10 jaar voor het desbetreffende jaar vertegenwoordigt;

- S = geconsolideerd eigen vermogen / RAB volgens de

Belgische boekhoudnormen (Be GAAP);

- Beta op termijn wordt berekend op basis van de noteringen

van het Elia-aandeel in vergelijking met de Bel20-index over

een periode van 7 jaar. In een overgangsfase voorziet de

tarifaire regulering het gebruik van de beta van Electrabel

voor de periode die voorafgaat aan de beursintroductie van

Elia. De waarde van de betaparameter is minstens 0,3.

Deel A

Het vergoedingspercentage (in %) zoals vastgesteld door de

CREG voor het jaar “n”, is gelijk aan de som van de risicoloze

rente, dit wil zeggen de gemiddelde rente van de Belgische

lineaire obligaties op 10 jaar, en een premie voor het beursri-

sico die wordt gewogen door de toepasselijke betafactor.

De regulering inzake de tarieven voorziet een risicopremie

van 3,5%. Voor 2008 wordt de toepasselijke betafactor bere-

kend op basis van de historische beta van Electrabel, vergele-

ken met de Bel20-index, over een periode van 7 jaar.

De CREG beveelt voor Elia een solvabiliteitsratio (gemiddeld

eigen vermogen/gemiddelde van de gereguleerde activa) aan

die zo dicht mogelijk bij 33% ligt. Deze ratio (33%) wordt

toegepast op de gemiddelde waarde van het gereguleerde

actief (RAB) van Elia om het referentie-eigen vermogen van

Elia te bepalen.

Deel B

Indien het effectieve gemiddelde eigen vermogen van Elia

hoger is dan het referentie-eigen vermogen, wordt voor

het surplus een verminderd percentage gehanteerd, dat

berekend wordt door toepassing van de formule [(OLO 2 +

70 basispunten)].

Deel C

Daarenboven heeft de CREG beslist jaarlijks de billijke ver-

goeding met € 12,4 miljoen (vóór belastingen) te verminde-

ren omwille van de te snelle afschrijvingen vóór de aanstelling

van Elia System Operator als transmissienetbeheerder, die zij

als overdreven beschouwt.

De regulering inzake de tarieven voorziet eveneens de mo-

gelijkheid om een hoger vergoedingspercentage te bepalen

voor de kapitalen die geïnvesteerd zijn voor de financiering

van bepaalde projecten van nationaal of Europees belang.

Bij gebrek aan een uitvoeringsbesluit voor deze bepaling van

de Elektriciteitswet werd deze maatregel niet ingevoerd in

2008.

Niet beheersbare kosten

De kosten waarover Elia geen rechtstreekse controle heeft

(de “niet-beheersbare kosten”) maken integraal deel uit van

de kosten waarmee rekening wordt gehouden bij het uitwer-

ken van de tarieven. De tarieven worden vastgelegd op basis

van de geraamde waarden van deze kosten.

Anderzijds worden de saldi met betrekking tot de (positieve

of negatieve) beheersbare kosten, dit wil zeggen het verschil

tussen de reële en de geraamde kosten, vastgesteld ex-post

en wordt hun toekenning bepaald door een koninklijk besluit

waarover in de Ministerraad een beslissing werd genomen.

Dit kan in een verhoging of een verlaging van de toekomstige

tarieven resulteren.

Beheersbare kosten

De kosten waarover Elia een rechtstreekse controle heeft (de

“beheersbare kosten”) zijn onderworpen aan een stimulerend

reguleringsmechanisme: op deze kosten wordt een factor

toegepast voor de verbetering van de productiviteit en de ef-

ficiëntie. Deze factor geeft de inspanningen weer die Elia dient

te leveren om dergelijke kosten te beheren: de toegestane

kosten voor het uitwerken van de tarieven worden vastgelegd

na toepassing van deze factor.

Voor de periode 2008-2011 wordt de door Elia toe te passen

productiviteitsgroeifactor vastgelegd in het koninklijk besluit

van 18 december 2007. Voor 2008 bedroeg deze inspanning

4 miljoen €.

Anderzijds worden de saldi met betrekking tot de (positieve

of negatieve) beheersbare kosten, dit wil zeggen het ver-

schil vastgesteld ex-post tussen de reële en de toegestane

kosten, in principe opgeteld bij of afgetrokken van de billijke

vergoeding.


R e c o n c i l i a t i e e i g e n v e r m o g e n -n e t t o w i n s t : B e G A A P - I F R SDe tabel hieronder vermeld geeft de afwijkingen weer die ont-

staan bij de toepassing van de IFRS-normen op de geconsoli-

deerde gegevens onder Be GAAP.

De nettowinst van de groep volgens de Be GAAP-

waarderingsregels bedraagt € 87,1 miljoen en na toepassing

van de IFRS-normen loopt de nettowinst van de groep op tot

€ 103,1 miljoen.

(in € miljoen) 31 december 2008 31 december 2007

Eigen vermogen

Eigen vermogen Be GAAP 1.367,9 1 340,7

IFRS-aanpassingen vorige boekjaren (2,1) (22,1)

IFRS-aanpassingenKapitaal / Eigen vermogen

Indekkings-reserve IAS 32/39

IAS 19 bewegingen via eigen vermogen

Winst boekjaar

Kapitaal / Eigen vermogen

Indek-kings-reserve IAS 32/39

IAS 19 bewegingen via eigen vermogen

Winst boekjaar

Software 4,1 4,7

Elia Engineering goodwill 1,4 1,4

Hardware (0,5) (1,3)

Waardering voorraden (0,1) 0,0

Vordering personeel (kapitaalsverhoging) 0,0 0,2

Leningen op lange termijn (29,8) (0,1) 7,8 (0,2)

Personeelsbeloningen (18,1) 17,5 7,6 17,8

Voorzieningen geschillen 0,1 0,2

Uitgestelde belastingen 10,1 6,2 (5,8) (2,7) (2,6) (2,3)

Consolidatie Elia RE 2,8 2,3

Saldo toekomstige tarieven (5,6) (13,0)

Kosten kapitaalsverhoging 0,1 (0,1) 0,6 (0,6)

Kapitaalsubsidies (2,2) 0,0 (0,3) 0,0

Contracten 0,3 0,4

Aandeel in de winst van investeringen gewaardeerd volgens de "equity"-methode 2,0 0,0

(2,1) (19,7) (11,9) 16,0 0,3 5,1 5,0 9,6

(17,7) 20,0

Totaal eigen vermogen IFRS 1.348,1 1.338,6

Winst

Winst van het boekjaar Be GAAP 87,1 68,0

IFRS-aanpassingen 16,0 9,6

Winst van het boekjaar IFRS 103,1 77,6


V e r s l a g v a n h e t c o l l e g e v a n c o m m i s s a r i s s e n



V e r k o r t e j a a r r e k e n i n g v a n E l i a S y s t e m O p e r a t o r n vDe volgende bladzijden bevatten uittreksels van de statutaire

jaarrekening van Elia System Operator nv, opgesteld in over-

eenstemming met de Belgische boekhoudkundige normen.

Overeenkomstig de wet op de handelsvennootschappen zul-

len de volledige jaarrekening, het jaarverslag en het verslag

van het college van commissarissen worden neergelegd bij de

Nationale Bank van België.

Deze documenten zullen tevens beschikbaar worden gesteld

op Elia’s website, www.elia.be en kunnen op aanvraag wor-

den verkregen bij Elia System Operator nv, Keizerslaan 20,

1000 Brussel, België. Het college van revisoren maakte een

verklaring zonder voorbehoud met toelichtende paragraaf bij

de statutaire jaarrekening.

1. Balans na winstverdeling(in € miljoen) 2008 2007

Activa

VASTE ACTIVA 3 314,6 3 314,1

Financiële vaste activa 3 314,6 3 314,1

Verbonden ondernemingen 3 306,5 3 306,0

Deelnemingen 3 306,5 3 306,0

Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 8,5 8,1

Deelnemingen 8,1 8,1

VLOTTENDE ACTIVA 773,3 564,7

Vorderingen op meer dan één jaar 93,8 0,0

Overige vorderingen 93,8 0,0

Voorraden en bestellingen in uitvoering 2,6 1,0

Bestellingen in uitvoering 2,6 1,0

Vorderingen op ten hoogste één jaar 632,9 525,1

Handelsvorderingen 208,0 152,0

Overige vorderingen 424,9 373,1

Geldbeleggingen 16,0 24,6

Overige beleggingen 16,0 24,6

Liquide middelen 2,1 1,0

Overlopende rekeningen 25,9 13,0

TOTAAL DER ACTIVA 4 087,9 3 878,8


(in € miljoen) 2008 2007

Passiva

EIGEN VERMOGEN 1 276,0 1 255,4

Kapitaal 1 201,3 1 200,9

Geplaatst kapitaal 1 201,3 1 200,9

Uitgiftepremies 8,5 8,5

Reserves 36,0 21,0

Wettelijke reserve 36,0 21,0

Overgedragen winst 30,2 25,0

VOORZIENINGEN, UITGESTELDE BELASTINGEN 3,9 4,0

Voorzieningen voor risico's en kosten 3,9 4,0

Overige risico's en kosten 3,9 4,0

SCHULDEN 2 808,0 2 619,4

Schulden op meer dan één jaar 1 554,0 2 191,5

Financiële schulden 1 554,0 2 191,5

Niet-achtergestelde obligatieleningen 998,2 998,0

Kredietinstellingen 60,0 310,0

Overige leningen 495,8 883,5

Schulden op ten hoogste één jaar 1 138,1 274,1

Schulden op meer dan één jaar, die binnen het jaar vervallen 637,7 0,0

Financiële schulden 161,9 0,0

Kredietinstellingen 161,9 0,0

Handelsschulden 240,9 190,8

Leveranciers 240,9 190,8

Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 5,0 1,3

Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 5,5 7,0

Belastingen 0,0 1,9

Bezoldigingen en sociale lasten 5,5 5,1

Overige schulden 87,1 75,0

Overlopende rekeningen 115,9 153,8

TOTAAL DER PASSIVA 4 087,9 3 878,8


2. Winst- en verliesrekening

(in € miljoen) 2008 2007

BEDRIjFSOPBRENGSTEN 728,5 702,7

Omzet 722,9 699,9

Wijziging in de voorraad goederen in bewerking en gereed product en in de bestellingen in uitvoering (toename +, afname -) 1,6 0,4

Andere bedrijfsopbrengsten 4,0 2,4

Bedrijfskosten (579,4) (539,0)

Diensten en diverse goederen (551,3) (510,5)

Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen (28,2) (28,4)

Voorzieningen voor risico's en kosten (toevoegingen +, bestedingen en terugnemingen -) 0,1 (0,1)

BEDRIjFSWINST 149,1 163,7

Financiële opbrengsten 71,4 32,1

Opbrengsten uit financiële vaste activa 52,7 15,6

Opbrengsten uit vlottende activa 18,7 16,5

Financiële kosten (118,1) (107,9)

Kosten van schulden (117,4) (107,4)

Andere financiële kosten (0,7) (0,5)

WINST UIT GEWONE BEDRIjFSUITOEFENING VOOR BELASTING 102,4 87,9

Uitzonderlijke opbrengsten 2,9 12,1

Andere uitzonderlijke opbrengsten 2,9 12,1

Uitzonderlijke kosten 0,0 (4,5)

Andere uitzonderlijke kosten 0,0 (4,5)

WINST VAN HET BOEKjAAR VOOR BELASTING 105,3 95,5

Belastingen op het resultaat (19,2) (27,9)

Belastingen (19,2) (27,9)

Regularisatie van belastingen en terugneming van voorzieningen voor belasting 0,0 0,0

WINST VAN HET BOEKjAAR 86,1 67,6


I n h o u d

Profiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Kerncijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1




2008 in een oogopslag* .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Empathie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10







Ondernemend .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Integriteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50














Alz

ette

Mos

elle

Our

Sûre

Vierre

Semois

Lesse

Ourthe

Sambre

Warche

Amblève

Gileppe

Vesdre

Meu

se

Maa

s

Demer

Grote Nete

Ourthe

Vesdre

Meu

se

Dijle

Dyle

Rupel

Dende

r

Dendr

e

Sche

ldeLeie

Escaut

IJzer

Meu

se

Sambre

Eau

d’H

eure

Echelle Schaal

0 10 20 30 km


stand op 1-1-2009


Amel

Holzwarche

We s e r



CENTRALES

centrale nucléaire


centrale de pompage

existants

en projet

380kV

220-150kV

70kV

centrale thermique

parc d'éoliennes


CENTRALES

STATIONS

windmolenpark


POSTES

bestaande

in ontwerp

380kV

220-150kV

70kV

MERCATOR

MOLENBEEK

Herbaimont

kerncentrale

thermische centrale

waterkrachtcentrale

pompcentrale

1 x 150 + 1 x 70 (2 x 150 + 1 x 70)

ONDERGRONDSE KABELS







1034

91 x 150 + 2 x 70 (3 x 150)

1 x 150 + 3 x 70 (4 x 150)

2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

2 x 150 (4 x 150)

CABLES SOUTERRAINS

380kV

220kV

150kV

70kV


1516

3 x 150 (4 x 150)

3 x 150 + 1 x 70 (4 x 150)

Nombre de ternes

installés

1

1

2


56

2 x 150 + 2 x 70 (4 x 150) 1112

1718

4 x 70

3 x 150

3 x 220

1 x 380 + 2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

380kV

220kV

parallele kabels22

150kV

70kV

prévus

1

2

2

> 2

12

2 x 150 + 1 x 70 (3 x 150)

4 x 150

Aantal draadstellen

voorzien uitgerust


1 1

2 1

2 2

> 2



78

1314

3 x 380 (4 x 380)

3 x 70

1 x 70 (4 x 150)

1 x 220 + 2 x 70

150 + 70

70(150)

4


ST-AMAND


Marchienne

F. DE FER

70(150)

Maisières150 + 70


PETROCHIM

LA CROYERE

La Louvière

BOEL HFBOEL TCC

GOSSELIES

AMERCŒUR

Liberchies

Keumiée

70(150)

150 +70

BAUDOURAIR

LIQUIDE

TERTRE

Elouges

PETIT MARAIS

GHLIN

CiplyPâturages

JEMAPPES

Boussu

Mons

70(150)

70(150)

150+70

150 + 30

150 + 70

30(150)

70(1

50)

70(150)

16

1 : 500 000

OBOURG

HARMIGNIES

VILLE/HAINE

TRIVIERES

BINCHE

BOELLL

BOELFOUR

150

+70 150 + 70

150 +70

150 + 70

70(150)

Estinnes

GOUY

BASCOUP

DAMPREMY

MONCEAU

Piéton(SNCB)

Fontainel’Evêque

MALFALISE

CARALFOC

70(150)

70(150)15

0+

70

2Anderlues

220 + 150

CENTRALEMARCINELLE

FLEURUS

MONTIGNIES

TERGNEE

AUVELAIS

FARCIENNES


Gilly

LA PRAYE

PONT-de-LOUP

Heppigniessud

Jumet

(30)70+30(150)

70(150)

4

LA PRAYEFOUR

70(150)

JEMEPPE-SOLVAY

Fosses-la-Ville

Sambre

CHAMP-DE-COURRIERE

FELUY

COURCELLES

BUISSERET

Seneffe70(150)

12

2

CENTRALESENEFFE

Sombreffe

Marbais(SNCB)

Chassart

Gembloux

Wilrijk

SCHELLE

MHO

WOMMELGEM

MORTSEL

BASF

KETENISSE

OORDEREN

150+

36

9

NOORDLAND

St-Niklaas

HEIMOLEN

Temse

MERCATOR

15

0+

70

WALGOED

SCHELLE DORP

Hoboken

Aartselaar Kontich

WAARLOOS7

LIER

LINT

BEVEREN

ST-PAUWELS

LILLOBAYER

FINA

EKEREN7e HAVENDOK


ZURENBORG

BURCHT

ZWIJNDRECHT

C.ZWIJNDRECHT

OeverBelliardstr.



150

+36

2

2

3

DAMPLEIN2

PETROL

2


ESSO

2

OELEGEM

ZANDVLIET

DOEL

380+

150

22

SOLVAY

1 : 500 000

1 : 500 000

Hermalles/Huy

MARCHIN

TIHANGE

Croix-Chabot

Jemeppe

Profondval

Ehein

Ramet Vesdre

Saives

CHERATTE

150

+70

Socolie

BERNEAU

NAVAGNE

GRAMME

Hte SARTE

CLERMONT

Ampsin-Neuville

Abée-Scry

Les Spagnes

RIMIERE

Poulseur

Esneux

Rivage(SNCB)

Ourthe

Anthisnes

70 (150)

AWIRS

Ivoz-Ramet

Fooz

Voroux(SNCB)

380

+15

0

LA TROQUE

SERAING ROMSEE

BRESSOUX

JUPILLE

CHERTAL

Hollogne

Ans

Alleur

Glain

Vottem

FNVottem

Montegnée

Tilleur

OugréeSclessin

Sart-Tilman

Angleur

FlémalleLE VAL

Grivegnée

Chênée

Magotteaux

BELLAIRE

Monsin

FN

Herstal

70(1

50)

70 (150)

70 (150)

70(220)

220

+15

0

8

17

14

16

16

164

3

150+70

Pouplin

Ferblatil

Incin. Herstal

LIXHE

CBR

Visé(SNCB)

Meu

se

13

Uitbatingsspanning


2

2

3

2

70kV 70kV

2

2

2

2


2

2

2

22

2

2

15

0+

70

2

2

2

32

150kV 150kV

3

2

2

2

2

2

220kV 220kV



380kV 380kV

Hermalles/Huy

Croix-Chabot

Jemeppe

Profondval

Ehein

Ramet

Saives

Socolie

Ampsin-Neuville

Abée-Scry

Les Spagnes

Poulseur

Esneux

Rivage(SNCB)

Anthisnes

Ivoz-Ramet

Fooz

Voroux(SNCB)

Hollogne

Ans

Alleur

Glain

Vottem

FNVottem

Montegnée

Tilleur

OugréeSclessin

Sart-Tilman

Angleur

Flémalle

Grivegnée

Chênée

Magotteaux

Monsin

FN

Herstal

Pouplin

Ferblatil

Incin. Herstal

Visé(SNCB)

WilrijkSt-Niklaas

Temse

Hoboken

Aartselaar Kontich

OeverBelliardstr.



Marchienne

Maisières

La Louvière

Liberchies

Keumiée

Elouges

CiplyPâturages

Boussu

Mons

Estinnes

Piéton(SNCB)

Fontainel’Evêque

Anderlues

Charleroi

Gilly

Heppigniessud

Jumet

Fosses-la-Ville

Seneffe

Sombreffe

Marbais(SNCB)

Chassart

Gembloux

Soignies

Fourmies

Fays-les-Veneurs

Bonnert

Hatrival


Pâturages

Froidchapelle

HanzinelleCiney

Buissonville


Carrièredu Milieu

Ath(SNCB)

BaulersSauvenière

Gembloux

Statte(SNCB)

Croix-Chabot

Wanze

Pepinster Gileppe

Vesdre


ST-Denijs - Boekel

Geraardsbergen

Kessel-lo

Leuven(NMBS)


Lummen

Maasmechelen

Bornem


Langveld

Gerdingen

Rijkevorsel

Arlon

Differd.Arbed

Belv. Arbed

Schif.

Monceau-en-Ardennes

Orgeo

Recogne

Neufchâteau

Vierre

Longlier (SNCB)

Marbehan(SNCB)

Respelt

Solre St-Géry

MomigniesChimay

Clermont

Thy-le-Château

Couvin

Romedenne

Pondrôme

Dinant

Sommière

Hastière

Herbaimont


Famenne

CharneuxOn

Forrières(SNCB)

Cierreux

Quevaucamps

Harchies

Elouges

Thumaide

Lobbes

Ciply

Lens

Gerpinnes

Andenne

Florée

Sart-Bernard(SNCB)

Grands-Malades

Dorinne

Yvoir(SNCB)

Warnant

Namur

Marche-les-Dames

Waret

Leuze

Bois-de-Villers

St-Servais

Wierde

Comblain

BomalMiécret

Trois-Ponts

Bronrome

Bevercé

SpaTuron

Heid-de-Goreux

Amel

[Butgenbach]

Stephanshof

Bütgenbach

[Amblève]

Blandain

Bekaert

Kortrijk- NMBS

K.Oost

Ronse

Tournai

[Renaix]

Deux-Acren

Ronquières

Enghien (SNCB)

Braine-le-C.

Hoves

Meslin

Herfelingen

Appelterre

[Edingen (NMBS)]

Court-S t-Et.

Ottignies (SNCB)

Ceroux

St-Truiden

Landen

Jodoigne

Glatigny

Aische-en-Refail

Hannut

Tongeren

Borgloon

Ivoz

FoozSaivesMonsin

Stembert

Welkenraedt (SNCB)

Les Plenesses

Henri-Chapelle

Montzen(SNCB)

Soiron

Noordschote

Gavere

Zottegem

Baasrode


(NMBS)

Hamme

Temse

Amylum

Willebroek

Tisselt

Duffel

Muizen

Geel/Oevel

Halen

Kersbeek

AarschotDorenberg

Pellenberg

Dowchemical

Hechtel

Opglabbeek

Bilzen

Paalsteenstr.

Hasselt

(NMBS)

Alken

Maaseik

Bekaert

Lanaken

Nijlen

Kalmthout

Turnhou t

Ravels

HerentalsOlen

St-Huibrechts-Lille

OverpeltInfrax

MARCHIN

CHERATTE

BERNEAU

NAVAGNE

Hte SARTE

CLERMONT

AWIRS

LA TROQUE

SERAING ROMSEE

BRESSOUX

JUPILLE

CHERTAL

LE VAL

BELLAIRE

CBR

SCHELLE

MHO

WOMMELGEM

MORTSEL

BASF

KETENISSE

OORDEREN

NOORDLAND

HEIMOLEN WALGOED

SCHELLE DORP

WAARLOOS

LIER

BEVEREN

ST-PAUWELS

LILLOBAYER

FINA

EKEREN7e HAVENDOK


ZURENBORG

BURCHT

ZWIJNDRECHT

C.ZWIJNDRECHT

DAMPLEIN

PETROL


ESSO

OELEGEM

SOLVAY


F. DE FER


PETROCHIM

LA CROYERE

BOEL HFBOEL TCC

GOSSELIES

AMERCŒUR

BAUDOURAIR

LIQUIDE

TERTRE

PETIT MARAIS

GHLIN

JEMAPPES

OBOURG

HARMIGNIES

VILLE/HAINE

TRIVIERES

BINCHE

BOELLL

BOELFOUR

BASCOUP

DAMPREMY

MONCEAUMALFALISE

CARALFOC

CENTRALEMARCINELLE

FLEURUS

MONTIGNIES

AUVELAIS

FARCIENNES

BLANCHISSERIE

LA PRAYE

PONT-de-LOUP

LA PRAYEFOUR

JEMEPPE-SOLVAY

CHAMP-DE-COURRIERE

FELUY

BUISSERET

HEIMOLENHEZE

PETIT MARAIS

LATOUR


SCHIFFLANGE

ESCH-SUR-ALZETTE

HEINSCH

BERTRANGE

ROOST

VIREUX

THUILLIES

SNCB

CENTRALEMARCINELLE

SNCB

MARCOURT

ANTOING

AIR LIQ.

NIVELLES

CLABECQ

OISQUERCQ

SNCBCLERMONT

LE VAL

CHERTAL

STADEN

IEPER NOORD


WORTEGEM

MOEN

TIELT

DESSELGEM

RELEGEM

TERLINDEN

KOBBEGEM

SCHAARBEEK

MOLENBEEK

DILBEEK


BUIZINGEN

WIJGMAAL

KNP

HERDEREN

SIDMAR

NIEUWEVAART

KENNEDYLAAN

KEERKEN

MALDEREN

BURCHT

ZWIJNDRECHT

WALGOED

BERINGEN

BALEN

BASF

SOLVAY

MALLE

ROUVROY

St-MARD

SNCB

HERSERANGE

OXYLUX

LANDRES

BELVAL

MONT ST.MARTIN

HEISDORF

LUMES

VILLEROUX

FLEBOUR


NIEDERSTEDEM

TRIER

JAMIOLLE


CHOOZ

MONT-LEZ-HOUFFALIZE

TERTRE

BAUDOUR


PETROCHIMFELUY

GHLINOBOURG

HARMIGNIES

V/HAINELA CROYERE

BASCOUP

TRIVIERES

PERONNES

BINCHE

CHAMP-DE-COURRIERE

JEMEPPE-SOLVAY

GOSSELIES

FLEURUS

AMERCŒUR

DAMPREMY

MONCEAU MONTIGNIES

AUVELAIS

FARCIENNES

LA PRAYEFOUR

SEILLES

SNCB

Hte SARTE

SNCB

IEPER

MARQUAIN

HARELBEKE

HEULE

ZWEVEGEMWEVELGEM

PEKKE

MOUSCRON

KUURNE

MENENWEST

[MOESKROEN]

RUIEN

OUDENAARDE

LIGNETHIEULAIN

WATTINESGAURAINSNCB

EIZERINGEN


HELIPORT WIERTZ

DHANIS

IXELLESELSENEFOREST

VORST

LABORELEC


CORBAIS

WATERLOO

BRAINE-L’ALLEUD

BAISY-THY

VIEUXGENAPPESNCB

NMBS

TIENEN BRUSTEM

AWIRSLA TROQUE

SERAING

BRESSOUXJUPILLE

ROMSEE

EUPEN

PT-RECHAIN

GARNSTOCK

BERNEAU

BATTICE

FIBER

KOKSIJDE

BEERST

ZEDELGEM

PITTEM

MUIZELAAR

BEVEREN

RUMBEKE

OOSTROZEBEKE

AALTERLANGERBRUGGE

SADACEM

RINGVAART

HAM

FLORA

DRONGEN

DEINZE

ZELE


MERCHTEMAALST NOORD

AALST

LOKEREN

MACHELEN

HOENDERVELD

WESPELAAR

LEEST

WILSELE

GRIMBERGEN

SIDAL

PUTTEMECHELEN

NMBS KRUISBAAN

HEIST/BERG

SCHELLE

-DORP

LIER

ZAVENTEM

HARENHEIDE

AMOCO

ESSOCHEM

HERCULES

TESSENDERLO

DIEST

TIP

HOUTHALEN

ZUTENDAAL

STALEN

GENK-LANGERLO

GODSHEIDE

SIKEL

ZONHOVEN

EISDEN

SLIJKENS

ZEEBRUGGE

BRUGGE


EEKLO

KETENISSE

KALLO

BEVEREN

ST-PAUWELS

NOORDLAND

LILLO

BAYER

FINA

EKEREN

7e HAVENDOK

MERKSEMSCHELDE-

LAAN

ZURENBORGWOMMELGEM

OELEGEM

MORTSEL

St-JOB

DAMPLEIN

PETROL


BEERSE

POEDERLEEMOL

NYRSTAR

LOMMELOVERPELT

MHO

BLIGHBANK

THORNTONBANK

TIHANGE

GRAMME

RIMIERE

LIXHE

MERCATOR

LINT

ZANDVLIET

DOEL

ST-AMAND

GOUY

TERGNEE

COURCELLES

CENTRALESENEFFE

MAASBRACHT

MASTAING

CHIEVRES

GOUY

BRUEGEL

DROGENBOS

LIXHE

RODENHUIZEMERCATOR

KREEKRAK

ZANDVLIET

EINDHOVEN

AUBANGE

MOULAINE

VIGY

REVIN

MAZURES

LONNY

VESLE

ACHENE

AVELIN

CHEVALET


TERGNEE

COGNELEE

CHAMPION

RIMIERETIHANGE

GRAMME

BRUMECOO

WARANDE

AVELGEM

MEKINGEN

AVERNAS

IZEGEM

ZOMERGEM

BUGGENHOUT

VERBRANDE BRUG

LINTMEERHOUT

OBERZIER

VAN EYCK

EEKLO NOORD

BORSSELE

DOEL

MASSENHOVEN

DODEWAARD

GEERTRUIDENBERG

I n h o u d

Profiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Kerncijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1




2008 in een oogopslag* .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Empathie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10







Ondernemend .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Integriteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50














Alz

ette

Mos

elle

Our

Sûre

Vierre

Semois

Lesse

Ourthe

Sambre

Warche

Amblève

Gileppe

Vesdre

Meu

se

Maa

s

Demer

Grote Nete

Ourthe

Vesdre

Meu

se

Dijle

Dyle

Rupel

Dende

r

Dendr

e

Sche

ldeLeie

Escaut

IJzer

Meu

se

Sambre

Eau

d’H

eure

Echelle Schaal

0 10 20 30 km


stand op 1-1-2009


Amel

Holzwarche

We s e r



CENTRALES

centrale nucléaire


centrale de pompage

existants

en projet

380kV

220-150kV

70kV

centrale thermique

parc d'éoliennes


CENTRALES

STATIONS

windmolenpark


POSTES

bestaande

in ontwerp

380kV

220-150kV

70kV

MERCATOR

MOLENBEEK

Herbaimont

kerncentrale

thermische centrale

waterkrachtcentrale

pompcentrale

1 x 150 + 1 x 70 (2 x 150 + 1 x 70)

ONDERGRONDSE KABELS







1034

91 x 150 + 2 x 70 (3 x 150)

1 x 150 + 3 x 70 (4 x 150)

2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

2 x 150 (4 x 150)

CABLES SOUTERRAINS

380kV

220kV

150kV

70kV


1516

3 x 150 (4 x 150)

3 x 150 + 1 x 70 (4 x 150)

Nombre de ternes

installés

1

1

2


56

2 x 150 + 2 x 70 (4 x 150) 1112

1718

4 x 70

3 x 150

3 x 220

1 x 380 + 2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

380kV

220kV

parallele kabels22

150kV

70kV

prévus

1

2

2

> 2

12

2 x 150 + 1 x 70 (3 x 150)

4 x 150

Aantal draadstellen

voorzien uitgerust


1 1

2 1

2 2

> 2



78

1314

3 x 380 (4 x 380)

3 x 70

1 x 70 (4 x 150)

1 x 220 + 2 x 70

150 + 70

70(150)

4


ST-AMAND


Marchienne

F. DE FER

70(150)

Maisières150 + 70


PETROCHIM

LA CROYERE

La Louvière

BOEL HFBOEL TCC

GOSSELIES

AMERCŒUR

Liberchies

Keumiée

70(150)

150 +70

BAUDOURAIR

LIQUIDE

TERTRE

Elouges

PETIT MARAIS

GHLIN

CiplyPâturages

JEMAPPES

Boussu

Mons

70(150)

70(150)

150+70

150 + 30

150 + 70

30(150)

70(1

50)

70(150)

16

1 : 500 000

OBOURG

HARMIGNIES

VILLE/HAINE

TRIVIERES

BINCHE

BOELLL

BOELFOUR

150

+70 150 + 70

150 +70

150 + 70

70(150)

Estinnes

GOUY

BASCOUP

DAMPREMY

MONCEAU

Piéton(SNCB)

Fontainel’Evêque

MALFALISE

CARALFOC

70(150)

70(150)15

0+

70

2Anderlues

220 + 150

CENTRALEMARCINELLE

FLEURUS

MONTIGNIES

TERGNEE

AUVELAIS

FARCIENNES


Gilly

LA PRAYE

PONT-de-LOUP

Heppigniessud

Jumet

(30)70+30(150)

70(150)

4

LA PRAYEFOUR

70(150)

JEMEPPE-SOLVAY

Fosses-la-Ville

Sambre

CHAMP-DE-COURRIERE

FELUY

COURCELLES

BUISSERET

Seneffe70(150)

12

2

CENTRALESENEFFE

Sombreffe

Marbais(SNCB)

Chassart

Gembloux

Wilrijk

SCHELLE

MHO

WOMMELGEM

MORTSEL

BASF

KETENISSE

OORDEREN

150+

36

9

NOORDLAND

St-Niklaas

HEIMOLEN

Temse

MERCATOR

15

0+

70

WALGOED

SCHELLE DORP

Hoboken

Aartselaar Kontich

WAARLOOS7

LIER

LINT

BEVEREN

ST-PAUWELS

LILLOBAYER

FINA

EKEREN7e HAVENDOK


ZURENBORG

BURCHT

ZWIJNDRECHT

C.ZWIJNDRECHT

OeverBelliardstr.



150

+36

2

2

3

DAMPLEIN2

PETROL

2


ESSO

2

OELEGEM

ZANDVLIET

DOEL

380+

150

22

SOLVAY

1 : 500 000

1 : 500 000

Hermalles/Huy

MARCHIN

TIHANGE

Croix-Chabot

Jemeppe

Profondval

Ehein

Ramet Vesdre

Saives

CHERATTE

150

+70

Socolie

BERNEAU

NAVAGNE

GRAMME

Hte SARTE

CLERMONT

Ampsin-Neuville

Abée-Scry

Les Spagnes

RIMIERE

Poulseur

Esneux

Rivage(SNCB)

Ourthe

Anthisnes

70 (150)

AWIRS

Ivoz-Ramet

Fooz

Voroux(SNCB)

380

+15

0

LA TROQUE

SERAING ROMSEE

BRESSOUX

JUPILLE

CHERTAL

Hollogne

Ans

Alleur

Glain

Vottem

FNVottem

Montegnée

Tilleur

OugréeSclessin

Sart-Tilman

Angleur

FlémalleLE VAL

Grivegnée

Chênée

Magotteaux

BELLAIRE

Monsin

FN

Herstal

70(1

50)

70 (150)

70 (150)

70(220)

220

+15

0

8

17

14

16

16

164

3

150+70

Pouplin

Ferblatil

Incin. Herstal

LIXHE

CBR

Visé(SNCB)

Meu

se

13

Uitbatingsspanning


2

2

3

2

70kV 70kV

2

2

2

2


2

2

2

22

2

2

15

0+

70

2

2

2

32

150kV 150kV

3

2

2

2

2

2

220kV 220kV



380kV 380kV

Hermalles/Huy

Croix-Chabot

Jemeppe

Profondval

Ehein

Ramet

Saives

Socolie

Ampsin-Neuville

Abée-Scry

Les Spagnes

Poulseur

Esneux

Rivage(SNCB)

Anthisnes

Ivoz-Ramet

Fooz

Voroux(SNCB)

Hollogne

Ans

Alleur

Glain

Vottem

FNVottem

Montegnée

Tilleur

OugréeSclessin

Sart-Tilman

Angleur

Flémalle

Grivegnée

Chênée

Magotteaux

Monsin

FN

Herstal

Pouplin

Ferblatil

Incin. Herstal

Visé(SNCB)

WilrijkSt-Niklaas

Temse

Hoboken

Aartselaar Kontich

OeverBelliardstr.



Marchienne

Maisières

La Louvière

Liberchies

Keumiée

Elouges

CiplyPâturages

Boussu

Mons

Estinnes

Piéton(SNCB)

Fontainel’Evêque

Anderlues

Charleroi

Gilly

Heppigniessud

Jumet

Fosses-la-Ville

Seneffe

Sombreffe

Marbais(SNCB)

Chassart

Gembloux

Soignies

Fourmies

Fays-les-Veneurs

Bonnert

Hatrival


Pâturages

Froidchapelle

HanzinelleCiney

Buissonville


Carrièredu Milieu

Ath(SNCB)

BaulersSauvenière

Gembloux

Statte(SNCB)

Croix-Chabot

Wanze

Pepinster Gileppe

Vesdre


ST-Denijs - Boekel

Geraardsbergen

Kessel-lo

Leuven(NMBS)


Lummen

Maasmechelen

Bornem


Langveld

Gerdingen

Rijkevorsel

Arlon

Differd.Arbed

Belv. Arbed

Schif.

Monceau-en-Ardennes

Orgeo

Recogne

Neufchâteau

Vierre

Longlier (SNCB)

Marbehan(SNCB)

Respelt

Solre St-Géry

MomigniesChimay

Clermont

Thy-le-Château

Couvin

Romedenne

Pondrôme

Dinant

Sommière

Hastière

Herbaimont


Famenne

CharneuxOn

Forrières(SNCB)

Cierreux

Quevaucamps

Harchies

Elouges

Thumaide

Lobbes

Ciply

Lens

Gerpinnes

Andenne

Florée

Sart-Bernard(SNCB)

Grands-Malades

Dorinne

Yvoir(SNCB)

Warnant

Namur

Marche-les-Dames

Waret

Leuze

Bois-de-Villers

St-Servais

Wierde

Comblain

BomalMiécret

Trois-Ponts

Bronrome

Bevercé

SpaTuron

Heid-de-Goreux

Amel

[Butgenbach]

Stephanshof

Bütgenbach

[Amblève]

Blandain

Bekaert

Kortrijk- NMBS

K.Oost

Ronse

Tournai

[Renaix]

Deux-Acren

Ronquières

Enghien (SNCB)

Braine-le-C.

Hoves

Meslin

Herfelingen

Appelterre

[Edingen (NMBS)]

Court-S t-Et.

Ottignies (SNCB)

Ceroux

St-Truiden

Landen

Jodoigne

Glatigny

Aische-en-Refail

Hannut

Tongeren

Borgloon

Ivoz

FoozSaivesMonsin

Stembert

Welkenraedt (SNCB)

Les Plenesses

Henri-Chapelle

Montzen(SNCB)

Soiron

Noordschote

Gavere

Zottegem

Baasrode


(NMBS)

Hamme

Temse

Amylum

Willebroek

Tisselt

Duffel

Muizen

Geel/Oevel

Halen

Kersbeek

AarschotDorenberg

Pellenberg

Dowchemical

Hechtel

Opglabbeek

Bilzen

Paalsteenstr.

Hasselt

(NMBS)

Alken

Maaseik

Bekaert

Lanaken

Nijlen

Kalmthout

Turnhou t

Ravels

HerentalsOlen

St-Huibrechts-Lille

OverpeltInfrax

MARCHIN

CHERATTE

BERNEAU

NAVAGNE

Hte SARTE

CLERMONT

AWIRS

LA TROQUE

SERAING ROMSEE

BRESSOUX

JUPILLE

CHERTAL

LE VAL

BELLAIRE

CBR

SCHELLE

MHO

WOMMELGEM

MORTSEL

BASF

KETENISSE

OORDEREN

NOORDLAND

HEIMOLEN WALGOED

SCHELLE DORP

WAARLOOS

LIER

BEVEREN

ST-PAUWELS

LILLOBAYER

FINA

EKEREN7e HAVENDOK


ZURENBORG

BURCHT

ZWIJNDRECHT

C.ZWIJNDRECHT

DAMPLEIN

PETROL


ESSO

OELEGEM

SOLVAY


F. DE FER


PETROCHIM

LA CROYERE

BOEL HFBOEL TCC

GOSSELIES

AMERCŒUR

BAUDOURAIR

LIQUIDE

TERTRE

PETIT MARAIS

GHLIN

JEMAPPES

OBOURG

HARMIGNIES

VILLE/HAINE

TRIVIERES

BINCHE

BOELLL

BOELFOUR

BASCOUP

DAMPREMY

MONCEAUMALFALISE

CARALFOC

CENTRALEMARCINELLE

FLEURUS

MONTIGNIES

AUVELAIS

FARCIENNES

BLANCHISSERIE

LA PRAYE

PONT-de-LOUP

LA PRAYEFOUR

JEMEPPE-SOLVAY

CHAMP-DE-COURRIERE

FELUY

BUISSERET

HEIMOLENHEZE

PETIT MARAIS

LATOUR


SCHIFFLANGE

ESCH-SUR-ALZETTE

HEINSCH

BERTRANGE

ROOST

VIREUX

THUILLIES

SNCB

CENTRALEMARCINELLE

SNCB

MARCOURT

ANTOING

AIR LIQ.

NIVELLES

CLABECQ

OISQUERCQ

SNCBCLERMONT

LE VAL

CHERTAL

STADEN

IEPER NOORD


WORTEGEM

MOEN

TIELT

DESSELGEM

RELEGEM

TERLINDEN

KOBBEGEM

SCHAARBEEK

MOLENBEEK

DILBEEK


BUIZINGEN

WIJGMAAL

KNP

HERDEREN

SIDMAR

NIEUWEVAART

KENNEDYLAAN

KEERKEN

MALDEREN

BURCHT

ZWIJNDRECHT

WALGOED

BERINGEN

BALEN

BASF

SOLVAY

MALLE

ROUVROY

St-MARD

SNCB

HERSERANGE

OXYLUX

LANDRES

BELVAL

MONT ST.MARTIN

HEISDORF

LUMES

VILLEROUX

FLEBOUR


NIEDERSTEDEM

TRIER

JAMIOLLE


CHOOZ

MONT-LEZ-HOUFFALIZE

TERTRE

BAUDOUR


PETROCHIMFELUY

GHLINOBOURG

HARMIGNIES

V/HAINELA CROYERE

BASCOUP

TRIVIERES

PERONNES

BINCHE

CHAMP-DE-COURRIERE

JEMEPPE-SOLVAY

GOSSELIES

FLEURUS

AMERCŒUR

DAMPREMY

MONCEAU MONTIGNIES

AUVELAIS

FARCIENNES

LA PRAYEFOUR

SEILLES

SNCB

Hte SARTE

SNCB

IEPER

MARQUAIN

HARELBEKE

HEULE

ZWEVEGEMWEVELGEM

PEKKE

MOUSCRON

KUURNE

MENENWEST

[MOESKROEN]

RUIEN

OUDENAARDE

LIGNETHIEULAIN

WATTINESGAURAINSNCB

EIZERINGEN


HELIPORT WIERTZ

DHANIS

IXELLESELSENEFOREST

VORST

LABORELEC


CORBAIS

WATERLOO

BRAINE-L’ALLEUD

BAISY-THY

VIEUXGENAPPESNCB

NMBS

TIENEN BRUSTEM

AWIRSLA TROQUE

SERAING

BRESSOUXJUPILLE

ROMSEE

EUPEN

PT-RECHAIN

GARNSTOCK

BERNEAU

BATTICE

FIBER

KOKSIJDE

BEERST

ZEDELGEM

PITTEM

MUIZELAAR

BEVEREN

RUMBEKE

OOSTROZEBEKE

AALTERLANGERBRUGGE

SADACEM

RINGVAART

HAM

FLORA

DRONGEN

DEINZE

ZELE


MERCHTEMAALST NOORD

AALST

LOKEREN

MACHELEN

HOENDERVELD

WESPELAAR

LEEST

WILSELE

GRIMBERGEN

SIDAL

PUTTEMECHELEN

NMBS KRUISBAAN

HEIST/BERG

SCHELLE

-DORP

LIER

ZAVENTEM

HARENHEIDE

AMOCO

ESSOCHEM

HERCULES

TESSENDERLO

DIEST

TIP

HOUTHALEN

ZUTENDAAL

STALEN

GENK-LANGERLO

GODSHEIDE

SIKEL

ZONHOVEN

EISDEN

SLIJKENS

ZEEBRUGGE

BRUGGE


EEKLO

KETENISSE

KALLO

BEVEREN

ST-PAUWELS

NOORDLAND

LILLO

BAYER

FINA

EKEREN

7e HAVENDOK

MERKSEMSCHELDE-

LAAN

ZURENBORGWOMMELGEM

OELEGEM

MORTSEL

St-JOB

DAMPLEIN

PETROL


BEERSE

POEDERLEEMOL

NYRSTAR

LOMMELOVERPELT

MHO

BLIGHBANK

THORNTONBANK

TIHANGE

GRAMME

RIMIERE

LIXHE

MERCATOR

LINT

ZANDVLIET

DOEL

ST-AMAND

GOUY

TERGNEE

COURCELLES

CENTRALESENEFFE

MAASBRACHT

MASTAING

CHIEVRES

GOUY

BRUEGEL

DROGENBOS

LIXHE

RODENHUIZEMERCATOR

KREEKRAK

ZANDVLIET

EINDHOVEN

AUBANGE

MOULAINE

VIGY

REVIN

MAZURES

LONNY

VESLE

ACHENE

AVELIN

CHEVALET


TERGNEE

COGNELEE

CHAMPION

RIMIERETIHANGE

GRAMME

BRUMECOO

WARANDE

AVELGEM

MEKINGEN

AVERNAS

IZEGEM

ZOMERGEM

BUGGENHOUT

VERBRANDE BRUG

LINTMEERHOUT

OBERZIER

VAN EYCK

EEKLO NOORD

BORSSELE

DOEL

MASSENHOVEN

DODEWAARD

GEERTRUIDENBERG



JAArverslAG 2008

Waarden aan he t werk

Ja

ar

ve

rs

la

g 2

00

8

Concept en eindredactieElia, departement Communicatie

Grafische vormgeving en drukbegeleidingwww.concerto.be

Foto’sTobias Schlitt, Getty, net_efekt,tanakawho, robinbos, Elia

Verantwoordelijke UitgeverJacques Vandermeiren

Zetel van de vennootschapEliaKeizerslaan, 20B-1000 BrusselT +32 2 546 70 11F +32 2 546 70 [email protected]

ContactpersonenEva Suls, tel. +32 2 546 73 78Valérie Vanhemelen, tel. +32 2 546 75 11

Ce document est également disponible en françaisThis document is also available in English

April 2009

Documents

JAArverslAG 2008 Waarden aan het werk