JAARVERSLAG 2019Een samenwerkingsprogramma van:

2

Dit is het jaarverslag van het Informatiehuis Water (IHW) over 2019. Elk jaar maken we een jaarplan, waarin onze taken en ambities voor het komende jaar beschrijven. Na afloop van het jaar vertellen we in het jaarverslag wat we daadwerkelijk gedaan hebben. Dat doen we in dit verslag over 2019 aan de hand van onze basis- en bijkomende taken. Onze basistaken bestaan uit het beheren en onderhouden van de Aquo-standaard, het coördineren van de informatiestromen voor waterveiligheid, grondwater- en oppervlaktewaterkwaliteit en het beheren en onderhouden van informatie-systemen.

In het oog springende resultaten in 2019 waren de opname van Damo Logisch in Aquo, de oplevering van Aquo-kit versie 3.6, de uitbreiding van het Waterveiligheidsportaal met de module ‘Landelijk Veiligheidsbeeld’ en de oplevering van het ROR-portaal.

Net als in voorgaande jaren stond ook in 2019 de continuïteit van de werkzaamheden onder druk. Het vasthouden en binnenhalen van kennis en kunde blijft een groot zorgpunt.

SamenwerkingsprogrammaIn het IHW werken provincies, waterschappen en Rijkswaterstaat al negen jaar samen om data op uniforme wijze efficiënt te laten stromen.

Het personeelsverloop was in 2019 minder groot dan in voorgaande jaren. We hebben van vijf mensen afscheid genomen en we hebben er twee welkom geheten. Toch kostte het vervullen van de vacatures veel tijd en inspanning; voor een belangrijk deel is het IHW hiervoor afhankelijk van de inzet van personeel vanuit de samenwerkingspartners. Wij danken alle organisaties, die personeel aan het IHW hebben uitgeleend.

Het Bestuurlijk Overleg (BO) van het IHW wil in ieder geval de werkzaamheden voor water kwaliteit en waterveiligheid continueren. Daarom heeft het BO besloten om verlenging van het samenwerkingsprogramma Informatie-huis Water tot en met 2028 in gang te zetten. De drie samenwerkingspartners moeten dit besluit nog wel bekrachtigen. De keuze voor 2028 maakt het mogelijk om ook de volgende KRW-ronde samen goed te doorlopen en af te ronden met het leveren van de KRW- rapportage begin 2028. In het voorjaar van 2020 wil het BO een besluit nemen over de reikwijdte van de taken van het IHW.

Inleiding

3

Inhoudsopgave Inleiding 2

1. Basistaken 4

1.1 Beheren en onderhouden Aquo-standaard 4

1.2 Coördineren informatiestromen 4

1.2.1 Informatiestroom Waterkwaliteit 4

1.2.2 Informatiestroom Waterveiligheid 5

1.3 Beheren en onderhouden informatiesystemen 5

1.3.1 Aquo-kit 5

1.3.2 Waterkwaliteitsportaal 5

1.3.3 Hosting en applicatiebeheer Informatiesystemen 5

1.4 Doorontwikkeling en vernieuwing 6

1.4.1 Aquo-standaard 6

1.4.2 Aquo-kit 6

1.4.3 Waterkwaliteitsportaal 7

2 Bijkomende taken 8

2.1 Waterveiligheidsportaal 8

2.2 Maatregelenportaal ROR 8

2.3 Verkenning vervolg Praktijkproef Peilgebieden en Streefpeilen 8

3 Dienstverlening 9

3.1 Servicedesk 9

3.2 Samenwerking en gebruikersondersteuning 9

3.2.1 IHW-netwerkdag 9

3.2.2 Waterinfodag 9

3.2.3 Kennismiddag Water API’s 9

3.2.4 Gebruikersoverleggen 9

3.3 Bijdragen aan externe bijeenkomsten 10

3.4 Website IHW 10

3.5 Kwaliteit Metadata 10

4

Basistaken11.1. Beheren en onderhouden Aquo-

standaardDe Aquo-standaard is de uniforme taal voor het uitwisselen van gegevens binnen het oppervlakte- en grondwaterbeheer, afvalwater-zuivering en waterveiligheid. In 2019 hebben we:

• Met de updaterondes 2019-06 en 2019-12 alle geaccordeerde wijzigingen succesvol doorgevoerd in de Aquo-standaard.

• Samen het SIKB gewerkt aan een vernieuwde impactmatrix voor wijzigings-voorstellen, begin 2020 zal de nieuwe impactmatrix worden voorgelegd aan het CCvD-D.

• Meegewerkt aan de vernieuwde TWN-lijst (Taxa Waterbeheer Nederland).

• Een inventarisatie onder de Aquo-gebruikers uitgevoerd over gebruik en naamgeving van Aquo-parameterlijsten.

• Een start gemaakt met het opschonen van Aquo-lex. Hiervoor hebben wij de input van de gebruikers gevraagd. Doel van deze actie was weer een stap te zetten richting meer samenhang tussen de verschillende Aquo- onderdelen.

• Nauw samengewerkt met het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) aan het opnemen van begrippen voor de Omgevingswet in Aquo-lex en in de Stelselcatalogus. Zo kunnen waterbeheerders vanaf januari 2020 deze termen gebruiken. In 2020 gaan we het

beheer en de ontsluiting van de termen goed regelen.

• Een introductie op de Aquo-standaard georganiseerd. De zeventien deelnemers waren enthousiast. Dit gaan we in de toekomst vaker doen.

• Door capaciteitsgebrek (door ziekte en door de tijd die de doorontwikkeling kost) blijven grotere wijzigingsvoorstellen liggen. Voor 2020 willen we voor uitbreiding van het Aquo-team werven.

• Ingewikkelde vraagstukken waarvoor met meerdere partijen moet worden overlegd niet kunnen oppakken door tijdgebrek bij alle partijen.

1.2 Coördineren informatiestromen 1.2.1 Informatiestroom WaterkwaliteitDe toetsing en beoordeling voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) hebben de oppervlaktewaterbeheerders succesvol en tijdig uitgevoerd. Als IHW organiseerden we daarvoor enkele werksessies. De resultaten van deze KRW-toestandsbepaling zijn gebruikt door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) voor de Nationale analyse waterkwaliteit, als voorbereiding op de Stroomgebied beheer-plannen 2022-2027 en de Waterplannen van de waterbeheerders. In het najaar zijn we gestart met de voorbereidingen voor de drukke en omvangrijke KRW-informatievoorziening in 2020 (zie Spoorboekje).

Ook voor grondwater zijn de toetsing en beoordeling voor de KRW succesvol uitgevoerd. De algemene chemie-toets is uitgevoerd in Aquo-kit, waarvoor de provincies hun meetgegevens aangeleverd hebben. Uitzondering hierop vormt de regio Maas, waarvoor in 2019 nog een KRW-monitoring-ronde uitgevoerd moest worden. Begin 2020 zal voor deze regio alsnog de toetsing en beoordeling voor KRW uitgevoerd worden.

Met de Landelijke Enquête Waterkwaliteit hebben we, zoals elk jaar, alle chemische en biologische monitoringgegevens bij de water-schappen en Rijkswaterstaat opgevraagd. Deze gegevens worden gebruikt voor diverse Nederlandse en Europese rapportages. Hoewel er soms zachte aandrang voor nodig was, leverden de meeste waterbeheerders tijdig hun informatie. Zoals aangekondigd hebben we eind 2019 een extra verzoek aan de oppervlaktewaterbeheerders gestuurd om hun nutriëntengegevens eerder dan gebruikelijk aan te leveren. Het ministerie van I&W heeft deze gegevens nodig om de Nitraatrapportage tijdig aan de EU te kunnen sturen.

5

1.2.2 Informatiestroom WaterveiligheidHet proces voor het actualiseren van het Nationaal Basisbestand Primaire Waterkeringen hebben we in 2019 verbeterd. De geactuali-seerde gegevens zijn te raadplegen via het Waterveiligheidsportaal.

1.3 Beheren en onderhouden informatie-systemen

1.3.1 Aquo-kitDe Aquo-kit is een internetapplicatie, waarmee waterbeheerders monitoringsgegevens kunnen toetsen en beoordelen aan landelijke waterkwaliteitsnormen. In 2019 hebben we 352 vragen en meldingen van gebruikers adequaat kunnen oplossen. Het gebruik van de web-service is sterk gestegen. Verder is dit jaar begonnen met de voorbereidingen voor de hosting van Aquo-kit in de Cloud Foundry omgeving bij Rijkswaterstaat. Hiervoor is Aquo-kit met succes technisch bijgewerkt naar de nieuwste componentversies (o.a. Windows2016).

1.3.2 WaterkwaliteitsportaalHet Waterkwaliteitsportaal (WKP) is het portaal voor het uitwisselen van water-kwaliteits gegevens. Begin 2019 werd door applicatie beheer aangegeven dat er geen capaciteit beschikbaar was voor het beheer en onderhoud van het WKP. De inzet van het IHW is vanaf dat moment gericht op een nieuwbouwtraject. Daarbij is veel tijd gestoken in het analyseren van de verwerking

van KRW-oppervlakte waterlichamen in de WKP-database. Omdat de voortgang van het nieuwbouwtraject stokte, hebben we in het derde kwartaal opnieuw afspraken gemaakt met de applicatiebeheerder om nieuwe versies te ontwikkelen. Eind 2019 is een eerste kleine versie opgeleverd waarin enkele fouten hersteld zijn. Tevens is gestart met een versie voor een technische upgrade naar een Windows 2016 omgeving en met versies voor kleine aanpassingen voor de ondersteuning van SGBP 2022-2027.

In 2019 is maar weer eens gebleken dat het waarborgen van de juiste werking van het portaal ingewikkeld is en erg veel tijd kost.

1.3.3 Hosting en applicatiebeheer Informatie-systemen

De hosting van de informatiesystemen hebben we uitbesteed aan Previder. Uitzondering hierop is het Waterveiligheidsportaal dat gehost wordt door de applicatiebeheerder Technolution. Het contract met Previder liep eind 2019 af. Daarom hebben we verkend hoe bij de hosting maximaal gebruikt gemaakt kan worden van de mogelijkheden bij de IHW-samen werkingspartners, ook om regel-matige Europese aanbestedingen en transities voor de hosting te voorkomen. Hosting via het Cloud Foundry platform bij RWS lijkt daarvoor een mooie toekomstige oplossing. Er is een pilot met Aquo-kit uitgevoerd. Hierdoor is duidelijk geworden dat er nog

6

aanpassingen nodig zijn in Cloud Foundry en in de IHW-systemen, Het contract met Previder is daarom verlengd tot en met 2020. In 2019 hebben we ook afspraken gemaakt met RWS om het applicatiebeheer van het Waterveiligheidsportaal onder te brengen onder het RWS-raamcontract. Deze actie past bij het IHW-beleid om het functioneel beheer, en (technisch) applicatiebeheer zoveel mogelijk te standaardiseren met optimale gebruikmaking van de mogelijkheden bij de samenwerkings-partners.

1.4 Doorontwikkeling en vernieuwing 1.4.1 Aquo-standaardIn 2019 hebben we mooie stappen gezet in de doorontwikkeling van de Aquo-standaard:

• Met het Waterschapshuis (HWH) hebben we de discussie gevoerd over Damo Logisch versus Aquo. Damo Logisch is nu Aquo. In 2020 nemen we ontbrekende onderdelen op in de Aquo-standaard.

• Samen met collega’s van HWH hebben we een opleiding met verdiepingen op de relatie tussen linked data en huidige omgeving gevolgd.

• Naast inhoudelijke samenwerking met HWH, heeft er ook uitwisseling van personeel plaatsgevonden.

• Door de introductie van linked Aquo hebben we ontdekt dat er meer verdieping en verbreding noodzakelijk is. Vanuit deze additionele ervaring en ook het uitgangspunt

‘integraal beheer’ hebben we gekozen voor de benadering van ‘zorgvuldigheid voor snelheid’. De implementatie van linked Aquo staat gepland voor 2020. We hebben het plan van aanpak hierop aangepast.

• We hebben een visie ontwikkeld op welke wijze Aquo zijn gebruikers gaat ondersteunen. Deze visie is binnen de expertgroepen en het CCvD-D positief ontvangen. Hiermee willen we een duidelijk kader ontwikkelen van wat wel (en niet) bij de standaard hoort. De leden van de expert-groepen hebben om deze kaders gevraagd, zodat zij wijzigingsvoorstellen beter kunnen beoordelen.

• Voor de Aquo-informatiemodellen hebben we aansluiting gezocht op het Meta Informatie Model (MIM), dat ontwikkeld is door VNG Realisatie, Kadaster en Geonovum. Hierdoor is het mogelijk om de Aquo-modellen te laten aansluiten op die van andere semantische standaarden. We zijn begonnen met het Informatiemodel Water (IMWA). Voor de aansluiting van het Informatiemodel Metingen (IM Metingen) voeren we gesprekken met het SIKB.

1.4.2 Aquo-kitIn 2019 is Aquo-kit vernieuwd met de realisatie van onderstaande versies:

• In het voorjaar is versie 3.5 opgeleverd waarmee de laatste aanpassingen uit het Protocol Monitoring en Toestandsbepa-ling zijn doorgevoerd, zoals de nieuwe biologische KRW-maatlatten voor SGBP 2022-2027 (maatlatten versie 2018). We hebben deze versie met ruim dertig gebruikers uitvoerig getest, omdat het consequenties heeft voor oppervlakte water-beheerders die in Aquo-kit toetsingen en beoordelingen uitvoeren voor de Kader-richtlijn Water (KRW).

• Eind 2019 is het eerste onderdeel van versie 3.6 van Aquo-kit beschikbaar gekomen. Deze versie bevat een nieuwe module “Monitoring”, waarmee waterbeheerders zelf hun (KRW-)monitoringsprogramma’s kunnen bijwerken en onderdelen hiervoor kunnen importeren. Tevens kunnen ze zelf de aan geleverde gegevens controleren op consistentie. De consistentieregels kunnen op basis van ervaringen of veranderingen in de omgeving door het IHW continu eenvoudig worden vernieuwd of aangevuld. Met versie 3.6 wordt Aquo-kit een complete tool-kit voor het thema waterkwaliteits-monitoring.

7

1.4.3 Waterkwaliteitsportaal Het project Waterkwaliteitsportaal (WKP) is na een moeizame start opnieuw in de steigers gezet. Het inkooptraject via het Waterschapshuis is stopgezet. De aan besteding zal nu plaats-vinden onder de bestaande inkoopcontracten van Rijkswaterstaat. Eind 2019 hebben we een nieuw Project Identificatie document (PID) opge-leverd, die we in januari 2020 ter goedkeuring aan het DO-IHW voorleggen.

Het doel van het project is het faciliteren van het informatieproces voor de EU-rapportage voor de Kaderrichtlijn Water (KRW): de Stroom-gebiedbeheerplannen (SGBP 2022-2027). Dit doel is te verdelen in een tweetal subdoelen:

• Het uitwerken dan wel verscherpen van het informatie-uitwisselingsproces (data uitwisse-ling, bronhouderschap, data specificaties en governance).

• Het aanpassen dan wel doorontwikkelen van de informatie-infrastructuur (voorziening), zodat het informatie-uitwisselingsproces voor SGBP 2022-2027 kan worden uitgevoerd.

Het WKP is meer dan een voorziening voor de rapportage voor SGBP 2022-2027. Daarom stellen we als derde subdoel:

• Het uitwerken van de mogelijke rol van het WKP, en specifiek het Waterkwaliteitsregister (database, “WKR”) als sectorale (landelijke) registratie voor waterkwaliteitsgegevens en het ondersteunen van andere informa-tiestromen en rapportages voor waterkwali-teitsgegevens.

8

Naast onze basistaken hebben we in 2019 ook aan onderstaande projecten gewerkt:

2.1. WaterveiligheidsportaalSinds medio 2017 wordt het Waterveiligheidsportaal (WVP) gebruikt om de informatie over het beoordelen en versterken van de primaire keringen uit te wisselen. Binnen zes jaar moeten de keringbeheerders al hun primaire waterkeringen beoordelen. Hun beoordelingsgegevens bieden ze via het Waterveiligheidsportaal aan bij de Inspectie Leef-omgeving en Transport (ILT). Ook voor het aanmelden van versterkings-projecten bij het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) gebruiken de keringbeheerders het WVP. Op basis van de verzamelde gegevens kunnen we informatie als ‘landelijk veiligheidsbeeld’ delen en rapporteren binnen de watersector.

Vragen en meldingen die we in 2019 van gebruikers hebben ontvangen, waren goed oplosbaar.

Met het WVP is de informatievoorziening rond het beoordelings- en versterkingsproces van de primaire waterkeringen sterk verbeterd. De bouw van het portaal heeft de informatievoorziening over overstromings-risico’s en calamiteitenbestrijding fundamenteel verbeterd. In 2019 zijn de volgende mijlpalen bereikt:

• Het portaal speelt nu ook een rol in de meerlaagsveiligheid. Binnen de veiligheidslaag ‘Voorkomen van overstromingen’ is de informatievoor-ziening door het WVP naar een hoger plan getild.

• Het WVP is uitgebreid met de module ‘Landelijk Veiligheidsbeeld’, dat een actueel en gedetailleerd beeld geeft van de veiligheidssituatie van onze primaire waterkeringen. Deze gegevens zijn als open data beschikbaar.

2.2 Maatregelenportaal ROR Na een gedegen analyse hebben we in 2019 het ROR-portaal opgeleverd. In het ROR-portaal - voluit: Maatregelenportaal voor de Europese Richtlijn Overstromingsrisico’s - kunnen de waterbeheerders informatie over maatregelen tegen overstromingsrisico’s beheren. Daarnaast kan het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat met behulp van dit portaal op uniforme wijze rapporteren over de voortgang van die maat regelen.

2.3 Verkenning vervolg Praktijkproef Peilgebieden en StreefpeilenEind 2018 hebben we de Praktijkproef Peilgebieden en Streefpeilen afgerond. Aansluitend hierop is in 2019, in opdracht van het directeuren-overleg IHW, een verkenning voor een vervolg uitgevoerd. Het resultaat van deze verkenning is een plan van aanpak voor het realiseren van een informatieketen voor peilgebieden en streefpeilen, van bronhouder tot DSO. De eerste stap is het uitvoeren van een informatieanalyse waarin te leveren informatie eenduidig wordt gespecificeerd, waarna tot realisatie kan worden overgegaan. In 2020 vindt besluitvorming plaats over de realisatie van het informatieproduct ‘Peilgebieden en Streefpeilen’.

2Bijkomende taken

9

3.1. ServicedeskDe Servicedesk is de voordeur van het IHW. Via deze ‘ingang’ komen de diverse vragen en verzoeken binnen. In onderstaande grafiek is te zien hoeveel meldingen we in 2019 behandeld hebben.

1025

Ontvangen vragen/verzoeken

Ontvangenwijzigingsverzoeken

op deAquo-standaard

130 87

Ontvangenwijzigingsverzoeken

op deinformatiesystemen

850 uur IHW-

expertise

3.2. Samenwerking en gebruikers-ondersteuning

In 2019 hebben we weer intensief samen-gewerkt met een groot aantal gebruikers en experts uit het waterbeheer. Samenwerken is essentieel om de Aquo-standaard en onze informatieproducten goed en efficiënt te kunnen beheren en verder te ontwikkelen.

3.2.1 IHW-netwerkdagOp 20 november 2019 hebben we voor de negende keer de IHW-netwerkdag georgani-seerd. Dit jaar waren te gast bij Waternet in Amsterdam. De titel van de dag was ‘Verander data in parels’. Met meer dan 150 gasten was de dag goed bezocht. De presentaties en workshops waren stuk voor stuk boeiend en leverden goede discussies op. Een impressie van de dag staat op onze website.

3.2.2 WaterinfodagIn 2019 hebben we weer deelgenomen aan de Waterinfodag. We stonden er met een stand en we hebben drie workshops verzorgd over Aquo: de standaard vol betekenis, Peil gebieden en Streefpeilen in het Omgevingsloket en de bouw en inzet van het Waterveiligheidsportaal. Tijdens de presentaties werd eens te meer duidelijk dat uit samenwer-king mooie dingen ontstaan. En bovenal dat samenwerking tussen waterbeheerders en tussen overheid en bedrijfsleven noodzakelijk is om tot betrouwbare informatie over water te komen en dat Aquo hiervoor het middel is.

3.2.3 Kennismiddag Water API’s Samen met het programma Digitale Delta en het Waterschapshuis hebben we een kennismiddag over Water API’s georgani-seerd. Het was een geslaagde middag van samenwerken en discussiëren over wat wij

als water beheerders moeten en kunnen met Water API’s. Tijdens deze sessie zijn de eerste stappen gedefinieerd die nodig zijn voor een goede regie op API’s binnen de watersector. Met deze kennismiddag is een beweging in gang gezet, die niet meer te stoppen is. In 2020 komt een vervolg hierop.

3.2.4 GebruikersoverleggenWe hebben de volgende bijeenkomsten geor-ganiseerd om de waterbeheerders en andere belanghebbenden te ondersteunen in hun werkzaamheden en om hun advies / feedback over onze producten en diensten te vernemen:

• Twee Aquo Gebruikersoverleggen• Een Gebruikersoverleg Informatiestroom

Waterkwaliteit• Een Gebruikers Acceptatietest Aquo-kit 3.5• Twee bijeenkomsten Aquo Expertgroep

Ecologie• Twee bijeenkomsten Aquo Expertgroep Chemie• Twee bijeenkomsten Aquo Expertgroep

Afvalwaterketen• Eén bijeenkomst Aquo Expertgroep

Waterveiligheid / -systeem• Drie bijeenkomsten Technische Werkgroep

Metingen• Drie bijeenkomsten Technische Werkgroep

Aquo• Twee KRW-werksessie• Een introductie op de Aquo-standaard

3Dienstverlening

10

3.3 Bijdragen aan externe bijeenkomstenIn december 2019 was een Maleisische delegatie te gast bij TNO in Nederland. Op uitnodiging van het ministerie van Infrastructuur & Water-staat hebben wij hen uitgelegd hoe het Kaderrichtlijn Waterproces voor Grondwater in Nederland georganiseerd is.

3.4 Website IHWMedio 2019 liep het contract met de leverancier van het content management systeem (CMS) voor de IHW-website af en zijn we overgestapt naar een andere leverancier en een ander CMS. Dit bood ons de gelegenheid om het design en de indeling van de website te verbeteren. Het resultaat hiervan is een overzichtelijke website met een frisse uitstraling.

3.5 Kwaliteit Metadata In de Metadata Monitor NGR hebben we een 100% score behaald voor onze open data. Dit houdt in dat:

• de links naar websites, downloads en services goed werken;• het de gebruiker duidelijk is of hij/zij de data mag gebruiken en hoe zij

contact kan opnemen met het IHW als beheerder van de (meta)data.

Informatiehuis WaterStationsplein 89 | 3818 LE AmersfoortPostbus 2180 | 3800 CD AmersfoortT. 033 203 50 97

Dit jaarverslag is een uitgave van het Informatiehuis Water.

Maart 2020

Meer weten over het IHW? Bezoek dan www.ihw.nl.

Een samenwerkingsprogramma van: