Jak w Excelu Robic Wykresy

Karol Karasiewicz Uniwersytet Gdaski

Przygotowanie raportu z wynikw bada z u yciem programu MS-ExcelMateriay dla studentw nauk spoecznych

Spis treci2 2.1 2.2 Jak wykona wykres wynikw w programie Excel? ........................................................................ 13 Wykres koowy dla zestawienia czstoci r nych odpowiedzi na jedno pytanie ..................... 13 Wykres supkowy dla rankingu odpowiedzi............................................................................... 22

2 Jak wykona wykres wynikw w programie Excel?Najbardziej popularnym programem do tworzenia wykresw jest prawdopodobnie MSExcel. W sumie trudno si temu dziwi wykres zrobi jest niezwykle atwo, a ponadto s one cakiem adne i atwo si daj edytowa. Wykres dla r nych typw danych powinien by nieco inny. W tej czci opowiemy, jak zrobi wykresy dla nastpujcych typw danych: Zestawienie odsetkw dla r nych odpowiedzi na jedno pytanie wykres koowy, Ranking popularnoci poszczeglnych odpowiedzi, Zestawienie odsetkw dla r nych odpowiedzi na jedno pytanie w dwch lub wicej r nych grupach, Zestawienie odsetkw dla r nych odpowiedzi w r nych pytaniach dla jednej grupy, Zestawienie dwch lub wicej rednich w jednej grupie, Zestawienie dwch lub wicej rednich w dwh lub wicej grupach,

2.1

Wykres koowy dla zestawienia czstoci r nych odpowiedzi na jedno pytanie Tego typu wykresy najczciej stosuje si w analizie czstoci odpowiedzi na pytania o

dane demograficzne pe, miejsce pochodzenia, wyksztacenie itd. lub te w pytaniach sonda owych typu Co Pan/i preferuje gdzie wyszczeglnione s a priori pewne kategorie alternatywnych odpowiedzi, gdzie istnieje mo liwo wybrania jedynie jednej z nich. Innymi sowy mwic suma wszystkich odpowiedzi razem z brakami danych jest rwna 100% liczebnoci uczestnikw badania lub (rzadziej) 100% liczebnoci udzielonych odpowiedzi cho wwczas dopuszczalne jest, wybieranie wicej ni jedna opcja odpowiedzi. Przypumy, e interesuje nas analiza rozkadu liczby osb wedug wielkoci miejsca ich zamieszkania. Przykadowe dane mogyby w tym przypadku wyglda nastpujco:

Kategoria Miejsce zamieszkania Wie 25% Mae miasto 37% rednie miasto 19% Du e miasto 11% Aglomeracja 8% Schemat 1: Przykadowe dane dotyczce rozkadu czstoci r nych odpowiedzi na jedno pytanie

Wita, e w tabeli danych znajduj si dwie kolumny kolumna z wyszczeglnionymi kategoriami odpowiedzi oraz kategoria z czstociami tych odpowiedzi. Nie jest szczeglnie 13Karol Karasiewicz, Uniwersytet Gdaski [email protected]; www.karasiewicz.ddx.pl

wa ne, czy czstoci zostay wyliczone w postaci liczebnoci bezwzgldnych, czy te wzgldnych Excel robic wykres i tak wszystko przedstawi w postaci odpowiednich procentw. Jak wic zrobi ten wykres? Wystarczy przepisa te dane z tak przedstawionej tabeli do Excela. Mo e to mniej wicej wyglda tak, jak poni ej.

Schemat 2: Przykad wprowadzania danych dla wykresu do Excela

Teraz waciwie wystarczy zrobi jedynie dwie czynnoci: (a) zaznaczy przecigajc mysz z przycinitym prawym klawiszem odpowiedni obszar z danymi tutaj kolumn z nazwami kategorii i liczb odpowiedzi w danej kategorii, (b) a nastpnie nacisn przycisk F11.

14Karol Karasiewicz, Uniwersytet Gdaski [email protected]; www.karasiewicz.ddx.pl

Schemat 3: Schemat zaznaczenia danych dla wykresu koowego

Pamitaj, eby zaznaczy jedynie te dane, ktre powinny si znale na wykresie. Np. w tym przypadku na wykresie nie powinny si znale dane dotyczce cznej liczby udzielonych odpowiedzi. Tego wiersza wic nie zaznaczaj. Po naciniciu przycisku F11 na klawiaturze Excel stworzy dla ciebie nowy wykres w nowym arkuszu. Bdzie on wyglda mniej wicej tak, jak poni ej.

Schemat 4: Domylny wykres programu MS-Excel


Taki wykres jednak nas nie interesuje. Chcesz narysowa wykres cakowicie innego typu typu koowego. Wystarczy jedynie klikn gdzie z boku (na biaym) wykresu prawym klawiszem myszy i z otwartego menu wybra opcj Typ wykresu.

Schemat 5: Schemat zmiany typu wykresu

Gdy wybierzesz to polecenie, otworzy si okno z dostpnymi domylnymi i niestandardowymi typami wykresw danych. Po lewej stronie okna jest lista z gwnymi kategoriami typw wykresw, po stronie prawej s szczegowe rodzaje tych wykresw.

Schemat 6: Schemat okna dialogowego zmiany typu wykresu

Wybierzmy typ wykresu koowy tak, jak to pokazano na powy szym schemacie. Po prawej stronie mo emy wybra r ne szczegowe wykresy dla tego typu. Dodatkowo po naciniciu przycisku Nacinij i przytrzymaj, aby zobaczy przykad mo esz zobaczy, jak mniej wicej ten szczegowy typ wykresu mo e wyglda. 16Karol Karasiewicz, Uniwersytet Gdaski [email protected]; www.karasiewicz.ddx.pl

Schemat 7: Przykad wygldu wybranego typu wykresu

Jeli jeste zadowolony z wygldu tego wykresu, to mo esz po prostu klikn przycisk OK., a typ wykresu zostanie automatycznie zmieniony. Tutaj pozwol sobie na pewn sugesti dla ka dego gwnego typu wykresw jest co najmniej dwa lub trzy szczegowe typy. Najczciej te najbardziej kolorowe i z najwiksz liczb fajerwerkw, 3-wymiaru i innych efektw s wykresami najmniej po ytecznymi. Po pierwsze trudno na nich zamieci dodatkowe informacje, a po drugie do trudno si w szumie barw i gbi zorientowa we waciwych proporcjach odpowiednich supkw i innych elementw. Dlatego gorco polecam najprostsze i najbardziej prymitywne podtypy wykresw. Dla fachowca bd one bardziej cenne ni fajerwerki, a laik No c , chyba na ocenie laika ci nie zale y? Dlatego w naszym przykadzie wybierz domylny typ wykresu koowego, wykres bez adnych 3-wymiarw i fajerwerkw. Powinien on mniej wicej wyglda tak, jak poni ej. te

Schemat 8: Przykad domylnego wykresu koowego dla danych demograficznych


Waciwie wykres ten zawiera wszystkie konieczne dane i jednoczenie atwo si poapa w proporcjach poszczeglnych elementw. Mo na go jednak troch jeszcze poprawi w zaledwie kilka chwil. Po pierwsze usumy to szare to na ktrym wykres jest narysowany. Wystarczy na nie klikn dwukrotnie lewym klawiszem myszy, a otworzy si okno dialogowe opcji dla obszaru krelenia wykresu.

Schemat 9: Obszar krelenia wykresu

Wybierzmy w tym oknie opcje BRAK dla obramowania i AUTOMATYCZNE dla obszaru. Wwczas pozbdziesz si zupenie zbdnego dla czytelnoci wykresu ta dla rysowanego wykresu. Pole to jednak bdzie zaznaczone takim nie-drukowanym obramowaniem. Wystarczy klikn prawym klawiszem myszy na czarny punkt oznaczajcy naro nik tego obszaru, a bdziesz mg go powikszy jednoczenie powikszajc sam wykres. Klikajc prawym klawiszem myszy na dowolne inne miejsce w tej ramce pola krelenia bdziesz mg przesun w dowolnym kierunku narysowany wykres. Rozciganie i przeciganie wykresu jest do wa n spraw i czsto pozwala adniej i czytelniej przedstawi zebrane dane.


Schemat 10: Ramka pola obszaru krelenia wykresu

Poza powikszeniem i przesuniciem wykresu mo na i warto rwnie

podpisa

odpowiednie jego czstki. Najbardziej potrzebn etykiet dla tych czstek jest ich wielko wyra ona w procentach. eby j zapisa w wykresie nale y dwukrotnie klikn na dowoln

czstk wykresu. Wwczas zostanie otwarte okno dialogowe Formatuj serie danych.

Schemat 11: Pole dialogowe opcji formatowania czstek wykresu koowego

W zale noci od typu wykresu, w oknie tym bdziesz mg zdefiniowa w r nych zakadkach r ne elementy. Przede wszystkim bd to desenie i obramowania czstki lub supka. Polecam zostawia tutaj wartoci domylne, najwy ej zaznaczajc opcj cienia, ktry delikatnie podkreli struktur wykresu. Najbardziej w tym momencie zale y nam na zakadce Etykiety danych przedstawionego poni ej. W oknie tym mo na ustawi, jaki typ etykiety nale y wywietla na wykresie. Domylnie jest to brak etykiety, jednak mo na wybra opcj pokazuj warto aby wykres zawiera informacje o bezwzgldnej wartoci (np. liczebnoci) danej 19Karol Karasiewicz, Uniwersytet Gdaski [email protected]; www.karasiewicz.ddx.pl

czstki, opcj pokazuj procenty, aby doda do wykresu informacj o wzgldnej wielkoci czstki (np. procent liczebnoci) lub opcj pokazuj etykiety, ktra poka e po prostu podpisy dla czstek takie same, jak w legendzie. Dlatego z tej opcji rzadko korzysta si cznie z legend.

Schemat 12: Przykad okna dialogowego Etykiety danych

Poka my przykadowy wygld wykresu z etykietami procentowymi. Wybieramy na karcie Etykiety danych opcj Poka procenty i klikamy OK.

Schemat 13: Wykres koowy z procentowymi etykietami danych

Te etykiety dalej mo na jeszcze adniej przedstawi, jako elementy w rodku wykresu, z obramowaniem itd. Wystarczy jedynie dwukrotnie klikn na ktrkolwiek etykiet, aby otworzy okno dialogowe Formatuj etykiety danych.


Schemat 14: Formatowanie etykiety danych

Wystarczy jedynie na karcie Desenie wybra opcj Automatyczne w sekcji Obramowanie i Obszar, a tak e na karcie Wyrwnanie wybra opcj RODEK na licie Pozycja etykiety.

Schemat 15: Wybr opcji dla umieszczenia etykiety danych na rodku czstki lub supka danych

To s jednak detale. Znacznie wa niejsze jest, aby dwukrotnie klikn gdzie na biaym marginesie wykresu, zwanym obszarem wykresu i otworzy okno formatowania obszaru. W oknie tym nale y wybra kart Czcionka i odznaczy opcj Automatyczne skalowanie w lewym dolnym rogu. Opcja ta sprawia, e zmniejszanie lub zwikszanie wykresu jednoczenie zmniejsza lub zwiksza czcionk, co potem mo e nieadnie i nieprofesjonalnie wyglda, dlatego warto j odznaczy.


Schemat 16: Formatowanie obszaru wykresu

Poprawnie przygotowany wykres koowy dla tych przykadowych danych mgby wyglda mniej wicej tak. Po pierwsze, wszystko na nim wida, po drugie zawiera on niezbdne informacje, a jednoczenie nie ma na nim przesytu i zbdnych fajerwerkw.

Miejsce zamieszkania

8% 11% 17% 38% 26%

Wie Mae miasto rednie miasto Du e miasto Aglomeracja

Schemat 17: Schemat wykresu koowego dla danych demograficznych itp.

Podobny wykres mo na zrobi dla szeregu danych pod warunkiem, jednego pytania, jednej grupy i liczebnoci (lub czstoci) kilku opcji odpowiedzi.

e dotycz one

2.2

Wykres supkowy dla rankingu odpowiedzi Czasem mamy do czynienia z tego typu danymi, e interesuje nas, jak czsto byy

udzielane r ne odpowiedzi na jakie pytanie. Np. Ile osb w badanej grupie kupuje napoje r nego typu, ile osb odda swoje gosy na poszczeglne partie polityczne itd. Przedstawienie takiego rankingu najczciej mo na zrobi w bardzo prosty sposb. Wemy na warsztat przykadowe dane dotyczce liczby osb kupujcych r ne gatunki napojw chodzcych.


Kategoria Kupuj Coca Cola 210 PEPSI 182 Fanta 31 Sprite 59 7up 81 Bonaqua 79 Aqua 113 Schemat 18: Przykad danych z rankingu

Sposb wpisania danych do Excela jest dokadnie taki sam, jak przy wykresie powy ej. Nale y stworzy dwie kolumny z danymi. Jedna bdzie nazywa si KATEGORIA, druga KUPUJ. W kolejnych wierszach nale y wpisa informacj o liczbie kupujcych w danej grupie osb dany gatunek napoju. Warto jednoczenie obliczy wzgldne czstoci wskaza na poszczeglne kategorie napojw. Wzgldne czstoci mniej wicej tyle samo, co procent liczebnoci mo na obliczy wzgldem cakowitej liczby udzielonych odpowiedzi i wwczas mo na by rwnie wykona wykres koowy (jak powy ej). Mo na jednak chcie obliczy

wzgldne czstoci wskaza na poszczeglne kategorie w odniesieniu do liczby respondentw. T metod nawet polecam przy pytaniach z wielokrotnym wyborem, jak np. wska wszystkie napoje, ktre kupujesz. Odniesienie czstoci do cakowitej liczby udzielonych odpowiedzi pozwoli jedynie na zauwa enie, o ile czciej jedna odpowied jest wybierana ni inna.

Natomiast odniesienie wzgldnej liczby wskaza na dan kategori do liczby uczestnikw badania pozwoli dodatkowo pokaza, ile osb rednio wskazao t odpowied. Czasem dane pochodz z programw, ktre generalnie potrafi wyliczy jeden i drugi procent i podaj go w gotowej postaci, Ale gdy ten procent nie jest podany, mo na go wyliczy samodzielnie. Sposb wyliczania odsetka odpowiedzi wzgldem cakowitej licznoci prby jest niezwykle prosty wystarczy liczb wskaza na dan kategori podzieli przez liczebno prby. Mo na to zrobi w odpowiedniej komrce wpisujc formu, jak na poni szym przykadzie.


Schemat 19: Formua obliczania procentu liczebnoci odpowiedzi wzgldem liczebnoci prby

Spjrz, e B2 w niniejszym przykadzie oznacza komrk z liczebnoci wskaza na dan kategori Coca Cola. Nastpnie wystarczy jedynie wcisn klawisz ENTER zatwierdzajc wprowadzon formu. A potem mo na t formu rozcign na wszystkie konieczne wiersze. I s na to dwa sposoby. Sposb pierwszy polega na tym, e musimy niejako chwyci myszk dolny prawy rg komrki, w ktrej wpisalimy formu. Nastpnie pocign w d rozcigajc t formu dla odpowiedniej liczby wierszy. Druga metoda jest rwnie prosta. Wystarczy jedynie zaznaczy odpowiedni obszar w arkuszu np. zje d ajc kursorem (przy u yciu klawisza klawiszem SHIFT. Gdy ju ) z jednoczenie przytrzymanym

zaznaczymy odpowiedni obszar, wystarczy jedynie nacisn

kombinacj klawiszy CTRL+D, a wpisana formua zostanie skopiowana dla wszystkich kolejnych wierszy. Zauwa , e dla kolejnych wierszy zamiast B2 oznaczajcej liczb wskaza na Coca Cola jest odpowiednia inna warto wskazujca na odpowiedni kategori napojw.


Schemat 20: Przykad zaznaczenia i rozcignicia

Aby teraz wykona wykres rankingu popularnoci poszczeglnych napojw musisz jedynie wskaza obszar danych dla wykresu zaznaczy wszystkie dane w kolumnie zawierajcej kategorie oraz kolumnie zawierajcej czstoci kupowania (wzgldne lub bezwzgldne), a nastpnie wcinij klawisz F11. Otrzymasz nastpujcy wykres.

Schemat 21: Domylny wykres dla serii danych


Kilka informacji jest na nim kompletnie niepotrzebnych tytu u gry wykresu, legenda z nazw serii po prawej, szare to wykresu (le wyglda na czarno-biaych wydrukach). Trzeba je wic usun. Jeli chodzi o tytu wykresu i legend wystarczy jedynie klikn na nie lewym klawiszem myszy (niejako zaznaczy) i usun przy u yciu klawisza DEL na klawiaturze.\

Schemat 22: Zaznaczenie mysz (lewym klawiszem) tytuu wykresu

Aby usun szare to z wykresu wystarczy albo dwukrotnie klikn lewym klawiszem myszy na t szaro lub jednokrotnie klikn klawiszem prawym i wybra opcj Formatuj obszar wykresu z otwartego podrcznego menu skrtw.


Schemat 23: Podrczne menu skrtw dla formatowania obszaru wykresu

Wwczas otworzysz okno dialogowe formatowania obszaru wykresu i mo esz ustawi opcje obramowania jak rwnie desenu na Automatyczn.

Schemat 24: Okno dialogowe formatowania obszaru wykresu

Podobnie zmodyfikuj wygld supkw wykresu, dodaj cienie i etykiety danych (np. z wartociami procentowymi), koniecznie podpisz osie wykresu. Aby to zrobi, kliknij prawym klawiszem na dowolne miejsce na biaym marginesie wykresu i otwrz podrczne menu skrtw, z ktrego wybierz polecenie Opcje wykresu.


Schemat 25: Menu podrczne dla uruchamiania opcji wykresu

Otworzysz okno dialogowe opcji wykresu. Na pierwszej zakadce mo esz zdefiniowa zarwno tytuy wykresu, jak i osi. O ile tytu wykresu jest w zasadzie niepotrzebny (wykresy podpisujemy poni ej w podpisie), o tyle tytuy osi mog by przydatne. Np. w naszym przykadzie o kategorii, to Napoje, natomiast o wartoci, to Popularno lub Liczba wskaza.

Schemat 26: Wypenienie tytuw osi

Du o adniej wykres bdzie wyglda, co si czsto spotyka, gdy supki bd uporzdkowane w kolejnoci rosncej lub malejcej. Aby to wykona, trzeba wrci do arkusza danych, domylnie Arkusz1. Dane (ju wczeniej zaznaczone) trzeba posortowa u ywajc polecenia Dane-->Sortuj 28Karol Karasiewicz, Uniwersytet Gdaski [email protected]; www.karasiewicz.ddx.pl

Schemat 27: Sortowanie danych

Zostanie otwarte okno dialogowe sortowania danych. Mo esz wskaza, w jaki sposb dane maj by sortowane wedug ktrej kolumny. Wska my Liczebno, jako klucz sortowania.

Schemat 28: Okno dialogowe sortowania danych

Gdy zatwierdzisz polecenie sortowania, wr do wykresu, a wszystkie kategorie bd uo one w odpowiedniej (rosncej lub malejcej) kolejnoci.


Schemat 29: Posortowane kategorie rankingu

Mo na jeszcze doda etykiety danych i ustawi r ne kolory kategorii klikajc dwukrotnie na dowolny supek wykresu i otwierajc okno formatowania supkw danych.

Schemat 30: Trzy kroki formatowania supkw danych (dodawanie cienia, etykiet danych, r nych kolorw)

I ot i efekt kocowy. Wyranie ma struktur rankingu, mo na atwo wykaza hierarchi preferencji napojw r nego typu.


Schemat 31: Wykres rankingu popularnoci

Podobny wykres czsto przedstawia si rwnie w postaci supkw poziomych. Tak jest wygodniej, gdy masz wiele kategorii, jednak sam wykres jest niezwykle podobny. Aby go uzyska wystarczy jedynie prawym klawiszem myszy klikn w dowolnym biaym marginesie wykresu i wybra opcj Typ wykresu.

Schemat 32: Zmiana typu wykresu


W otwartym oknie wyboru typu wykresu wska biegncymi poziomo (najczciej drugi od gry).

supkowy, ze wskazanymi supkami

Schemat 33: Okno wyboru typu wykresu

No i wykres natychmiast zostanie zmieniony, cho prawdopodobnie bdzie wymaga jeszcze klika klikni i modyfikacji np. ustawienie kierunku podpisw osi.

Schemat 34: Wygld domylnego wykresu supkowego


Jakkolwiek jednak, czy chcesz uzyska wykres tego, czy tamtego typu, nie zapomnij o formatowaniu obszaru krelenia i odznaczeniu opcji autoskalowania czcionki wykresu.

Schemat 35: Odznaczenie autoskalowania czcionki wykresu


Documents

Jak w Excelu Robic Wykresy