JAPONCA 0 IBILGISI

A. Mete TUNCOKU HAYASI Tooru
A I i KAS' 1 n ya r d 1 m 1 i 1 e
Bu kitap; The Japan Foundation Assistance to Japanese Language
Teaching Materials Program1 'n1n yard1ml ile yaYlnlanm15tlr.
Biblio Limited Yaylnlarl: 16
Birinci Baslm: Temuz 1989
Word Processor: KOA-TechnoMate
Printer: Kyocera L-880S
Bibl io Limited
tel. 03-263-7189
ISBN4-8286-0016-7 C3081
son Ylllarda hlzla artmaktadlr. BUyUk sehirlerde Japonca kurs-
1arl dUzenlenirken Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya
FakU1tesi bUnyesinde 1984 Ylllnda kurulan Japon Dili ve Edebiyatl
Anabilim Dall da egitim vermektedir. lki Ulke araslnda giderek
yogunluk kazanan ekonomik siyasal ve kUltUrel iliskiler bu
ilginin gelismesinde etkili olmaktadlr.
TUrkler icin TUrkce aclklamall sozlUk ders kitabl veya Japon
dilinin yaplslnl ve tee1 ozelliklerini isleyen bilimsel callsma-
larln henUz bulunmaY1S1 uygulamada bUyUk slklntl yaratmakta
duyulan ihtiyac artan ilgiyle birlikte her gecen gUn daha da
artmaktadlr. BugUn kullanllan kitaplar genelde !ngilizce veya
lngilizce'den cevrilmis olup aclklamalar Japonca ve !ngilizce
karSllastlrllarak yapllmaktadlr. Boy1e olunca da dogaldlr ki bu
kitaplar sadece lngilizce bilenlere yararll olabi1mektedir.
Callsmamlza baslarken hareket noktamlz bu oldu. Diger bir
deyisle amaCllZ Japonca ogrenmek veya bu dil hakklnda genel
bilgi edinek isteyen TUrklere Japon di1inin teme1 kurallarlnl
ve ozelliklerini TUrkce ile karSllastlrarak orneklerle aclklayan
bir kitap hazlrlamaktlr. Bu nedenledir ki callsmamlz ozUnde ders
kitabl olmaktan cok yardlmcl kitap olark okuyucuya yararll
olacaktlr kanlslndaYlz.
Diller Universitesi Asya Afrika Dil ve KUltUrlerini Arastlrma
EnstitUsU'nde baslaYlp ilk tas1agl aynl Yl1 sonuna dogru hazlr-
ladlk. Docent Dr. Ali KAS callsma metninin gUnUmUz TUrkcesine
gore dUzgUn ve daha olay anlaSllabilmesi icin gerekli bUtUn
dUzeltmeleri yaptl. Docent Dr. Kaya CAN ve Docent Dr. Pulat
OTKAN callsmanln geneli Uzerinde grUslerini bildirdi. Sonucta
metin bu gorUs ve dUzeltmelerin lSlglnda yeniden yazllarak son
seklini aldl. Metnin son kontrolUnde Kamil TOPLAMAoCLU indeksi haZlrlamada SAWADA Sigeno buyUk yardlmda bulundular.
Yukarlda belirttigimiz gibi kitablmlzln bir ozelligi
Japonca'Yl TUrkce ile karSl1astlrarak aclklamaktlr. Bu yUzden
sadece Japonca ile degil Turkce ile ilgili saglam bilgilere de
ihtiyaclmlz vardl. Bu hususta basta Prof. Dr. Muharrem Ergin
olmak Uzere !stanbul Universitesi TUrk Dili ve Edebiyatl BolUmU
hocalarlnln verdikleri bilgiler kitabllZln temelini olusturdu
diyebiliriz.
(Japon Vakfl)'nln bize yaptlgl a11 yardl~ slklSlk bUtcemizi son
derece rahatlattl. Biblio Kitabevi sahibi SaYln KAWAMU Mi tsuo
da hiC kar getireyecekteklifimizi severek kabul etti. TUrkiye-
nin Japonya BuyUkelcisi sayln Umut ARIK basta olmak Uzere Turk
BUyUkelciligi menSuplarl da ilgi ve yardlmlarlnl esirgemediler.
Gosterdigimiz bUtUn titizlik ve dikkatlere ragmen. cal1S-
mamlzda genelde eks~klikler ve hatalar kalmlS olabilir. AmaclmlZ
ileride kitabl gelistirerek ve eksiklerini tamamlaYlp yeniden
hazlrlamaktlr. 11eteceginiz elestiriler ve gorUsler bize bu
gorevimizde cok yardlmcl olacaktlr.
ii
bu transkripsiyon lngilizce yazllan
degildir. Ara!arlndaki farklar icin kitabln
4. ve 16. sayfaslna baklnlz.
2. Kitapta bolUa ve klslmiarl gsteren lsaret-
ler su sekilde kullanllml~tlr:
A. B. C. 0.
1. 2.3.4.
a) b)).d)
kullanmamaya cal1stlk. Kullanmak zorunda
bir sonraki sayfa)
isimlerden sonra kullanllabildigi icin hem
de genellikle soyadlnln sonuna geldigi ioin TUrkce'ye .saYln. seklinde cevirdik. Ancak
san eki kibarllk aClslndan TUrkce'deki
.saYln.dan cok bey. vehanl.mabenzemek- •
tedir.
lclNDEKILER
1. TELAFFUZ ............................................... 3
B. JAPONCA HECE TABLOSU ................................ 4
c. KEL1MEDEKl VURGU .................................... 7
2. YAZI SiSTEMI 10
B. H!RAGANA ............................................ 11
C. KATAKANA ............................................ 12
E. JAPONCA'DA BULllNMAYAN BAZI HECELER!N YAZILISI ....... 14
F. KANct (Cin Yazl Sistemi) ................... ......... 14
G . ! SARETLER ............................................ 1 6
IKINCI BOLUM: TEMEL JFADELER .•...•... . ..... .... .. ... .•.... 17
3. F I IllER ................................................ 19
A. JAPONCA FllLLERLE tLG!Lt GENEL B!LG1LER ............. 19
B. FllLLER1N∞RT TEMEL CEK1M SEKL1 ... . . . • . . . • • . . . . . • • . 20
C. Fl1LLER!N CEKtMLER!NE GORE UC GRUBU ................. 21
D. FltLLER!N GRUPLARINI BULU{END!KKAT ED!LMES! GER{EN
NOKTALAR ............................................ 27
1. DUz ve kibar Konusma Sekilleri ................... 27
2. Fiillerin Simdiki ve Gecmis Zamanlarl (Olumlu ve
Olumsuz Sekilleri) ............................... 28
c} Simdiki ve Gecmis Zaman Ekleri ve Ornek1eri '" 29
lV
4. Emir Kipi
b) Kibar Ancak Zor1aYlcl Emir $ekli
c) Kaba Emir Sekli
f) Kaba Emrin Olumsuzu
5. lstek Kipi
) Japonca !stek Kipinin Ku11anlllS1
F. FtlLLER!N SORU SEKL!
(Te Sek1 i) .......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
3. /(Y)erek/UlaclnlD KarS111g1 01an Japonca U1ac
Sek1i ............................................ 42
Ulac Sek1 i ......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
a) Birinci Sart Sek1i (Eba Sekli) ................ 44
b) lkinci Sart Sekli (Nara Sekli) ................ 45
c) UcUncU Sart Sek1i (Tara Sekli) ................ 47
H. ORTACLAR (PART!S!PLER SIFAT-FltLLER) ............... 48
4. S I F ATLAR ............................................... 50
A. KCEVE JAPONCA SIFATLAR ................. ......... 50
1. Benzer Nokta1ar .................................. 50
2. Farkll dze11 ik1er ................................ 50
B. JAPONCA SIFATLARIN CEK1MLER1NE GdRE lKl AYRI TtPt (t-SIFATLAR VE NA-SIFATLAR) ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
C. SIFAT CEKtMLERtNtN TEMEL SEKILLERt
‘'
' A ' i ' i n J n d q d
d a & z a a τ E D R D F D n D
t
d n
1. 1-S1fatlarln DUz Konusma Seklinde YUklem Olarak KullanlllSl ..............‘. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 53
a) Simdiki Zamanln Olum1u Dtiz Konusma Sekli ...... 53 b) Simdiki Zamanlfl 01umsuz DUz KOl1usma Sekli ..... 54
c) Gecmis Zamanln Olumlu Dtiz Konusma Sekli ....... 54 d) Gecmis Zamanln Olumsuz Dtiz Konusma Sek1i ...... 55
2. !-Slfatlarw Kibar Yuklem Olarak KullanlllSl ..... 56
a) Simdiki Zamanln Olumlu Kibar Konusma Sekli .... 56 b) Simdiki Zamanln Olumsuz Kibar Konusma Sekli ... 56 c) Gecmis Zamanln Kibar Konusma Sekli ............ 57
3. 1-S1fatlarln !simleri Tamlamada KullanlllSl ...... 57
E. NA-SIFATLAR ......................................... 59
1. Na-slfatlarln DUz Konusma Seklinde YUklem 01arak K u 11 an 1 11 S 1 a r 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
a) Simdiki Zamanln DUz Olumlu Sek1i .............. 59 b) Simdiki Zamanln DUz 01umsuz Sekli ............. 59 c) Gecmis Zamanln DUz Olum1u ve Olumsuz $ekilleri. 59
2. Na-Slfatlarln Kibar Konusma Seklinde YUklem Olarak
Kullaflllls~ ......... e 60 a) Simdiki Zaman Seki11eri ....................... 60 b) Gecmis Zaman Seki11eri ........................ 61
3. Na-Slfatlarln lsim Netelemede KullanlllSl ........ 62
F.' !-SIFATLAR VE NA-SIFATLARIN CEK1M SEKILLER! (dZET) ... 63
G. SIFATLARDA KARSILA$TIRMA ..........................• 64
5. ISIMLER VE ZAMIRLER 66
A. !SlMLER ............................. 66
lar ... . . . . . . . . . . . . . .. . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
B. SHS ZAM1RLERl . . . . . . . . .‘ a a e a .. 68
C. lSARET KEL1MELERl (ZAM1R. SIFAT VE ZARFLARI) ...... . . 68
1. lsaret Kelimelerinin Cesitleri ................... 68
2. tsaret Kelimelerinin Kul~anlllslarl 69
3. 1saret Kelimelerinin Ayltlml .. " . . . ~ . • • . . 71
vi
s
A. BILD!RME EDATININ BASLICA CEKtM SEK!LLERl ........... 72
B. B1LDIRME EDATININ OLUMSUZ SEKLl ..................... 73
1. DUz Olumsuz Sekli ................................ 73
2. Kibar Olumsuz Sekli .............................. 74
C. BtLDIRME EDATININ KULLANILISI
3. Yukle Gorevli1-s1fatlardan Sonra KullanlllSl ... 75
4. Fiillerden Sonra KullanlllSl 76
D. NO DESU (NO DA) ..................................... 78
1. No desu (No da)'nln KullanlllSl .................. 78
2. No desu (No da)'nln Soru Zarflarlyla KullanlllSl .. 79
3. !simler ve No desu (No d)AraSlna Konulan INal Hecesi ........................................... 80
4. No desu{No da)'nln Konusma Dilindeki klsaltllmal rl 81
7. OlEL F I I LLER
A. ARU VE lRU FI1LLERl
1. Aru ve Iru Fiillerinin Onemi
2. Aru ve /ru Fiillerinin Cekim Ozellikleri
3. Aru ve /ru Fiilleri Araslndaki Farklar
4. lru Fiili Yerine Aru Kullanllabilen Durumlar
5. Aru ve lru'nun KullanlllSl
B. NARU FllLI
2. Naru Fiilinin KullanlllSl
2. Suru Fiilinin KullanlllSl
A. EDATLARIN TEMEL FONKS!YONLARI ........... ............ 90
B. EDATLARIN CESITLERl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

c) Bir Yerden ClklS Hareketini Be1ir1eyen 0 ...... 95
d) 0 Edatlnln Japonca Yaz111S1 ........... ........ 95
2. De Edatl ......................................... 96
b) Arac ve Gerec Belir1emede KullanlllSl ......... 96
c) Hareketin VaplllS Seklini Gostermede KullanlllSl 97
d) Sebep Belirtmede KullanlllSl .................. 97
e) Zaman ve Deger Belirlemede Kul1anl1lSl ........ 98
3. N i Ed a t 1 ................. . . • • • • . . • . . . • . . . . . . . . . . . 98
a) Fii1in Belirttigi Hareketin Yontinu Gostermede
Ku11anlllSl ................................... 98
c) SaatAy ve Haftanln GUnunu Be1irtmede KullanlllSl 99
d) Duygu ve DU$uncelerin Nedenini Be1irtmede
Kul1anlllSl ................................... 100
II.Ha1 Edat1arlnln Kullanlllslarl (dzet) ............ 111
o . A Y 1 R 1 C 1 EDA TLAR ..................:.................. 1 1 2
1. Wa Eda t 1 ........ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
a) Ana Konuyu Belirtmede Kullanl11Sl ............. 113
b) Karslla$tlrma Yaparken KullanlllSl ............ 115
c) Wa Edatlnln Vaz111S1 .......................... 116
2. Mo Edatl ......................................... 116
4. Koso Edatl ....................................... 119
6. 8akari Edatl ..................................... 120
7. Nado Edatl ............ ........ ........... ........ 121
1. To Edatl
2. Ya Edatl
3. Ka Edatl
B. ASIL JAPONCA SAYlLAR " ...................• • • • • • • • • 128
C. SAYILARLA 81RLIKTE KULLANlLAN stRIMLER .............. 129
1. 8irinci Gruptaki 8irimler .............‘ 129
a) Heya <oda> .................................... 129
c) Hako <kutu> ................................... 130
d) Kire dili> .......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
f) Sara tabak> .................................. 131
j) Hukuro <torba> ........... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 132
k) 8an <gece> ...... 132
a) Dai (Makinalarl sayarken kullanlllr) .......... 133
b) Mai (Kaglt mekdil gibi ince maddeleri sayarken
kullanlllr) ................................... 133
e) 8yoosaniye> ............ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 134
g) Ban numara> .............. . . . . . . . . . 134
h) En (Japon paraslnln birimi) ................... 134
i) Cikan saat (zaman s Ur‘esi olarak)> ............. 134
3. Ses Degismesine Ugrayan lkinci Grup Birimler ..... 135
j) Ko tane> ..........................‘ 135
1) SalSu (Kitap. defter gibi addeleri saymak icin
kul1anlllr) ................................... 136
0) Caku (Elbise saYllarlnl belirtirken kullanlllr) 137
p) Hon (AgBC kalem gibi uzun cisimleri saymak icin
ku11anlllr) ................................... 137
dolduracak kadar miktar belirtirken kullanlllr) 137
r) Hiki (Kedi.kopek gibi kUcUk hayvanlarla ballklar
ve bOcekleri saymak icin kullanlllr) .......... 138
s) Hun dakika> .................................. 138
u) Soku (Ayakkabllarl sayarken kullanlllr) ....... 139
f
v) Ken (Evlerin saYllarlnl belirtirken kullanlllr) 139 w) Kai (Ev veya binalarln katlarlOl belirtrnede
kullanlllr) . ..... .......... ... ........ ........ 139
4. Kurallara Uyrnayan Birim1er ....................... 140
x) Ri ve Niπ<kis i> .............................. 140 y) Ni c i KagUn> ................................ 140 z) Tsuki Kagetsu; Gatsuay> .................... 141
D. SAYlLARIN KULLANILISLARI ............................ 142
Unsurlarl) ..................................143
A. YARD!MCI F11L VE YARDIMCI SIFATIN GR::VER1 ......... 145
B. MASU SEKL1N1N GoVDES1NE EKLENEN YARDIMCI FltLLER VE SIFATLAR ............................................ 146
1. Ta i ekistemek> ............................... 146
2. Yasui-rnesi ko 1 ay> ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
3. Nikui-mesizor> ................................ 147
6. Tsuzukeru -meyedevam etmek> ....... 149
7. Sugirufazla ...> ............................... 149
C. Ft1L!N TE SEKLINE EKLENEN YARDIMCI F1::" VE SIFATLAR.. 150
1. lru (i)yor> ............. ....... ................ 151
10:Wa ikenai (Wa ikemasen) ve Wa naranai (narimasen)
<-mek yasak> ...... . . . . t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
12.Fiilin Te Sekline Eklenen Baska Yarclmcl Fiiller .. 160
x
Fl!L VE SIFATLAR
2. Tokoro da (desu) ekUzeredir>
11. DUZ CUMLEYE EKLENEN YARDIMCI SIFATLAR
A. DUZ CUMLELERIN TUMUNERUDANEKLENEBILEN YARDIMCI
160
160
161
162
2. GorUnUs Anlatan Soo da (desu) ve Rivayet Anlatan
Soo da (desu) ............................ 163
EKLENEN YARDIMCI SIFATLAR ..........e ............. 164
1. Yoo da (desu) ...gibi (y)ebenzer) ....... 164
2. Hazu da (desu)...01sa gerek> ................... 166
3. Tsumori da (desu) (-mek niyetinde> ............... 167
C. CUMLE SONUNDAKt DA'YI KALDIRDIKTAN SONRA EKLENEN
YARDIMCI SIFATLAR ................................... 168
1. Ras i i (desu) <... gi bi gozukUyor) ...0 a 168
2. Mitai da (desu) (y)ebenzemek . .gibi> ........ 169
3. Da r 0 0 (D e s 0 0 )herhalde.. . > 170
12. GECISLI VE GECISSIZ FI ILLER 172
A. TUCEVE JAPONCA'DAKl F!lLLERDE GEC1SL!LIK VE
GEClss1ZL!K ................................. 172
13. ED IGEN (PASiF) CUMLELER .............. 178
A. FIILIN EDILGEN SEKL1 ................................ 178
1. TUrkce ve Japonca Edi 1gen Fii 11er ....... . . . . . . . .. 178
2. Japonca'daki Edilgen Fii11erin TUretilisi ...... 179
a) Birinci Grup Fii11erin Edi1gen Sekli .......... 179
b) Ikinci Grup Fiillerin EdilgQn Sekli ........... 180
c) UcUnUGrup Fiil1erin Edilgen Sekli ....... 180
B. EDILGEN FltLLERlN CEKtLlS1 ................ 181
C. ETKEN (MALUM) VE ED!LGEN (PAS!F)jMLELER1N
KARS 1 LASTI R 1 LMAS 1 '" . . . . 182
1. Normal Edilgen CUmlelerden Farkllllklar .......... 183
2. ASll ozne ve Olumsuz YndeEtkilenen ozne ........ 183
3. ozneyi Olumsuz Yonde Etkileyen Edilgen CUlelerdeki
Fiillerin ozel1igi ................ 184
1. Gecissiz Fiilden TUretilen Ettirgen Fiilli CUleler 186
2. Gecisli Fiilden TUretilen Ettirgen Fiilli Cumleler 187
B. JAPONCA'DA ETT!RGEN CUMLELER ........................ 187
C. JAPONCA'DA FttLLERtN ETTtRGEN SEKtLLERt ........;.... 188
1. Birinci Grup Fiil1erin Ettirgen Sekilleri 188
2. !kinci Grup Fiil1erin Ettirgen Sekilleri ......... 189
3. UcUncU Grup Fiillerin Ettirgen Sekilleri ......... 189
D. JAPONCA'DA ETTtRGEN FttLLERtN CEKtL!S! .............. 190
1. Ettirgen Fiillerin Temel Dort Sekli .............. 190
2. Ettirgen Fiillerin Edilgen Sekilleri 190
E. JAPONCA E1lRGENαIMLELERDEASIL OZNENIN GoSTER!L1Sl.. 191
1. TUrkce'ye Benzer Noktalar ........................ 191
2. TUrkce'de Bulunmayan Bir Ozellik ................. 192
F. lZ!N VERME ANLAMINI TASIYAN ETT!RGEN CUMLELER! ...... 193
15. YETERLiLiK (iKTiOARLIK) BiLOiREN CUMLELER ... .......... 194
A. XOTOGA DEX1RU (DEX1MASU) • .. ... .... ..... . . .. . . .. . ... . 194
B. Ft!LLERIN YETERLtLIK SEKILLER! .................... 195
1. Birinci Grup Fiil1erin Yeterlilik Sekilleri ...... 195
2. lkinci Grup Fiil1erin Yeterlilik Seilleri ....... 196
3. UcUncU Grup Fiillerin Yeterlilik Sekilleri ....... 197
4. Xiru ve Miru Fiillerinin Yeterlilik Sekil1eri .... 198
C. FIILtN YETERLtLIK SEKLtYLE YAPlLAN YETERLtLtK
CUMLELERt .... ......... 198
1. Esit Gorevli Basit Cumlelerin BirlestirjleSl
2. Esit Gorevli Olmayan !ki Basit CUmlenin
B i rl e S t i r i 1 me s i
B. JAPONCA'DA B!RLES1K CUMLELER
a) SO$ite <ve> ................................... 202
c) Surutoδy1eolunca 0 zaman derken> ......... 203
d) $ika$i fakatama> ......... ....... 204 e) Tokorogaamane var ki ancak ne var ki> • ••• 204
f) Soretomo <yoksa> ........... 205
2. Esit Gorev1i 01ayan!ki Basit CUmlenin
B i r 1 e S t i r i 1 me s i ...... . . . . . . . . . . . . .φ .. . . . .. 205
a) Masu Sek1indeki Fiil1eraen Yapllan Ulaclar .... 206
b) T Sekli (De Sekli) (y)ip) .................. 206
c) Te Sekli + Kara diktensonra> ............... 207
d) Te Sekli + 1.10 -sede -se bile) 208 e) Tara-diyse-se(y)ince) ...• • • • . . . . • • • 208
f) (No)πara <-se •• .dogru ise> ................. 210
g) Eba -se> .................. 212 h) To (y)i n c e ••• i s e> ................... e 213
i) Nagara (y)erek> .......... 213 j) Ga ama> ........................... 214 k) keredo(mo)ama> .............................. 215
1) Noniama(y)eragmen> ...................... 216
) (Na) node <digi (-digim -diginiz vb.) icin>... 216
n) Kara." yUzUnden> ....... . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 217 0) Toki <-digi (-digim -diginiz vb.) zaman> ..... 217
p) Tokiπi <... iken> ............................ 218 q) Ai da-digi (-digim -diginiz vb.) surece) .... 219
r) Zaman ve Sure Gosteren Diger Birlesik Culeler.. 220
3. Baglama Edatlarl ve Ulaclar (ozet) ............... 221
17. CUMLE SONU EDATLARI
5. Yo Eda t 1 ••...• • • • • . • . . . . . • • . • . 224
6. Diger CuleSonu Edatlan ........................ 226
1 8. SA YG I 0 i L i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 228
A. JAPONCA'DA YAKIN CEVRE VE YABANCI CEVRE ............. 228
B. JAPONCA'DAVERMEK"VE "ALMAKFttLLERt ............. 229
C. SAYGI DtLINDEKl UC AYRI lFADE SEKLl .... 231
D. SAYGILI !FADELER .................................... 231
1. Fiillerin Sayglll Anlatlm Sekli .................. 231
a) 0- ... ni narimasu (naru) . .................... 231 b) 0- ... kudαsaimasu (kudasaru) ................. 232 c) Kural D1S1 Sayglll Anlatlm Sekilleri ........ 233 d) Saygl11 Anlatlm Sekli Olarak Kullanllan Edilgen
Sekl i ......................................... 234
2. lsimlerin Sayglll Anlatl Sek 1 i .............. 234
a) Kisileri Belirten Kelimelerin Sayglll Anlatl
Seki ller i ......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 234
b) 0-. Go- ............................... 235
1. Alcak GonUIIUIUk Bildiren lfadelerin KullanlllSl .. 236
2. Fiilin Alcak GonUlltilUk Bildiren Sekilleri ....... 236
F. K!BAR KONUSMA SEKtLLERI ............................. 239
1. DUz ve Ki bar Konusma Sekiller i .............. . .. .. 239
2. DUz ~e Kibar Konusma Sekilleriyle Sayglll lfadeler
AraSlndaki Fark ......... a 239 3. DUz ve Kibar Konusma Sekilleriyle Sayglll !fadeler
AraSlndaki 11iski ................................ 240
DORDUNCU BOLUU: KONU$MA METNl ... ..• ....•........ ....... 243
a
Genel olarak her kelime cesitli seslerden eydana gelir.
Bu sesler rastgele slralanamlS olup belli gruplardan olusur.
!ste bu ses gruplarlna dilbilgisinde hece denilmektedlr. Ornegin
TUrkce'deki baZl kelimelerin hecelerini klSa Cizgiyle aYlrlrSak
soyle gsterebiliriz:
tek bir sesten olustugu gibi 'kal~ma~' ornegindeki /kalk/ hecesi
gibi dort sesten de olusabilektedir.
Japonca'daki hece yaplsl TUrkc'ye gre daha yallndlr.
Japonca kelimeler coj!!u zaman bir veya iki sesten olu5ur.
I-e
o-o-ki-i
sa-ka-na
ko-do-mo-ta-ci
ev>
bUyUk>
ballk>
cocuklar>
UC sesten olusn hecelr ce vrdlr. Bunlεr:n sonunda
/n/ /p/ /t/ /c/ /s/ // ve /k/ seslerinden biri yer alH.
Ancak /n/ sesi dlSlnda kalan sesler hece sonuna geldigi zaman
bir sonraki hecenin baSlna mutlaka ynl ses gelmelidir.
Sap-po-ro (Japonya'dabir sehir.))
Buna karSl /n/ sesinden sonra hero hangi bir ses gelebi
lir.
basit bir sekilde slralanaktadI r. Bu nedenl e Japonca ogrenmeye
baslayan kisi kelimelerin soyleyis bicimi uzerinde callSlrken
tek tek sesleri Clkarmok yerine heceleri ogrenirse daha kolay
ve tutarll bir yol izlemis olur.
lse heceleri ogrenmekle baslmanln bir yararl daha Vardlr.
Japonca'da temel iki alfabe kullon:llr: Hiragana ve Katakana. Bu
alfabelerde harfler bir sesi degil bir heceyi karSllamaktadlr.
Bu yuzden asa~lda aClklayacagl lZ hece tablosu son derece
onemlidir.
Japonca heceler asagldaki abloda gsterilmistir.
ga 5a za ta da na ha ba pa ma ya ra
ki gl SI CI Cl nl hi b i pl π11 r 1
u I ku gu 5U zu t5U nu hu bu pu mu yu ru
e I ke ge se ze te de ne he be pe me re
Iko go 50 zo to do no ho bo po mo yo ro
kya gya sa ca ca --nya hya bya pya mya -- rya
kyu 9Yu SU cu cu -- nyu hyu byu pyu myu -- ryu
kyo gyo o co co --nyo hyo byo pyo myo -- ryo
Tablonun birinci sutununda yer alan /a/ /i/ lu/ /e/
10/ hecelerinin hepsi UnlU(vokal)dur. Japonca'da baska unlU
yoktur. Uzun Unluler klSa iki unlunun yan yana gelmesi olarak
dUsUnUlmelidir. Bunlardan sadece /u/ sesi ozellikle Tokyo sive-
sinde bazan TUrkce'nin /1/ sesine benzer bir sekilde telaffuz
e d i 1 e b i 1 i r. An c a k k i t a p t a b u s e s i n t e 1 a f f u z u d a i m a 1 U/ 0 1 a r a k
gosterilecektir.
4
deguci deglci ClklS>
UnsUz(konsonant) artl unlu yaplslndadlr. Aynl sUtundaki heceler
aynl veya birbirlerine benzer UnsUz taSlr ve UnlUlerin slralanlSl
birinci sUtunda yer alan bes unlunun slralanlSlna gore olur.
Tablonun alt klSmlnda yer alan /kya/ /kyu/ /kyo/ /gya/ /gyu/
/gyo/ gibi hceler 5e inceltilmis (damak5111aslS) unsUzler
taSlr. (!nceltilmiS un5uzler Trkce'debazan kendilerinden sonra
gelen unlulerin uzerine konulan (‘) incelte isaretiyle
gosterilir. Bu tur TUrkce kelimeler yabancl kokenlidir.)
Tabloda da g rüldü~ü gibi ayn1 sutunda yer alan hecelerin
Unsuzleri genellikle ayn1lf. Ancak Japonca'da /si/ /zi/ /ti/
ve /tu/ heceleri olmylp/sil yerine hi/ Izi/ yerine Ici/
/ti/ yerine /ci/ ve Itu/ yerine de Itsu/ heceleri kullanlllr. Bu
yUzden /sa/ /za/ ve Ita/ sütunla~lnda yer alan hecelerin
Unsuzleriteki sutunlardaki unsuzlerden farkll olarak degisik-
lik gostermektedir.
olarak gosterdik. Ancak bunlann 5ylenisleri Turkce'dekinden
biraz farklldlr. Bu fark1n daha ko;ayca anlaSllabilmesi icin
soyle aClklayabiliriz: DiliI!liZi sanki Ida/ /du/ /de/ Ve /do/
hecelerini clkaracakIDlSlZ gibi ust dlS etinin arkaSlna getirelim.
Ancak heceyi soylerk onu Iz/ ile baslayacak sekilde soyleye-
lim. Yani /da/ /du/ /de/ ve /do/ olarak degil /dza/ /dzu/
Idze/ ve /dzo/eklinde soyleyelim. Boylece Turkce'eeki /za/.
/zu/ /ze/ ve /zo/ hecelerine gore daha kuvvetli olan /dza/
/dzu/ /dze/ ve /dzo/ hecelerini eldp. etmis oluruz. /tSU/ hecesi-
ni clkarmak icin de aynl yolu izleyebilirsiniz. Yani dilimizi
/tu/ hecesini soyleyecekmis gibi haZlrlaYlp /SU/ seklinde soy-
lersek /tSU/ hecesini ClkarmlS olur~z.
/ha/ sutununda /hu/ olarak gosterdigimiz hece konusma
dilinde cogunlukla /fu/'ya benzer bir sekilde telaffuz edilmek-
ted i r.
hecenin Japonca'daki soylenis sek~: ayn1 olmamakla birlikte
Turkce'deki /va/ hecesinin sOyleni.S::1e benzer. Ancak Japonca'-
daki /wa/ sesini Turkce'dei/ugal sesini bir carplda Clkararak
elde edebiliriz.
ve /no/ hecelerinden ayrl olarak tabloda tek baSlna baska bir
sUtunda yer almaktadlr. Bunun nedeni de asaglda gosterildigi
gibi /n/ hecesinin yerine gore farkll sekillerde telaffuz
edilmesidir:
ise /m! sekline donusur.
san-ba --+ sam-ba
soylenir.
ken-ri - ken-ri hak>
3-Kendinden hemen sonra gelen unsuz /k/ veya /9/ ise /n/
ser.i sal1lr kef. yani artdamak tumlu geniz unsuzU
olarak Clkarlllr. (Bu ses Anadolu aglzlarlnda yaygln
bir ses olup "deiz. baa. "gidece (gideceksin)
kelimelerinde yer allr. Nαzal 7le de denir.)
son-ke-i → so-ke-i (Saygl>
karikatUr>
genellikle yumusak ve belirsiz bir sekilde telaffuz
edilir.
6
• VURGU
basklll ve daha yUksek bir tonla soylenir. Daha basklll soylenen
heceleri bUyUk harflerle yazarsak baZl kelimeler soyle gostere-
biliriz:
yUksek tonla soylenmektedir:
bir rol oynar. G1T-me ve git-ME YA-zln ve ya-ZlN rneklerinde
gorUldUgu gibi.
degisir. Bazen sesdes (aynl sesi taSlyan) iki kelimenin
anlamlarl ancak vurgu yardlffilyla birbirinden ayrlllr:
kelieye
degisik
sekerleae>
yagur>
komur>
Ancak hemen belirtelim: Vurgu1u 01sa da o1masa da heceler aynl
basklyla ve aynl uzunlukta soylenir. Yani vurgulu ve vurgusuz
heceler araslndaki fark sadece yuksek tonla soylenip söylen~eIDe­
sine baUldlr.
sunda genel bir kural yoktur. Bunun icin kelimeyi ve vurgusunu
sozlUkte aramak gerkektedir. Ancak yukarlda belirtildigi gibi
sadece vurgu ile birbirinden eyrllan kelimelerin saylsl fazla
degildir. Biz de burada Japonce kelimelerdeki vurgularl ozel bir
sekilde gostermeyecek hepsini duz yazacaglZ.
7
Japonca'daki lil ve /ul tinlUleri baZl durumlarda cok
yumusak telaffuz edilerek flSlltl gibi cok zaYlf bir sekilde
soylenirler. Ornegin ~i-ken <SlnaV) kelimesindeki /i/ unlusU son
derec yumusarve /$-kenl gibi telaffuz edilir. Bununla birlikte
SOZ konusu durumlarda li/ tinlUsUnUn dUsUrUlemesi kelimenin
anlaSllmaSl baklmlndan btiyuk sorun yaratmaz. Ornegin I$-kenl
kelimesi I$i-kenl olarak telaffuz edilse bile anlaml kolayllkla
Clkarlllf.
(rneklerdedUsen UnlU parantez icerisinde gosterilmektedir):
1. !ki otUmsuz (sedaslz) unsUz araslndaki /i/ ve /ul UnlUsU
dUser:
k(i)ta
2. lil ve /u/ Unluleri kelimenin sonunda yer aldlgl zaman
kendilerinden once de sedaslz Unsuz gelirse dUser:
kac( i)
edatl) ve masu (fiillere nezaket ve incelik anla1 kazandl ran
bir ek) da bu kural geregince konusma dilinde genellikle Su
seklde soylenir:
asllnda kelime1erin anlaSllmaSl baklmlndan pek one1i 8ay11a.z.
Biz bu noktaYl Japonca konusma slraSlnda benzer ses dusmele-
riy1e karSllastlglnlzda herhangi bir yanllmaya y01 acmamaSl icin
aClklaak gere~ini duyduk.
rin okunus biCiiTUrkler icin oldukca kolayd1r. Ancak yaz111S1
di~er Uzak Dogu dillerinde gorUldUgU gibi Latin Alfabesi'ne
benzemez. Bu yUzden baslanglcta Japonca 'n1n yazIllS1 biraz zor
gelebilir. Biz bu kitapta Japonca yazl sisteminin ogrenilmesini
sart olarak dUsUnmeyecegiz. 8ununla birlikte ilerideki ca11sma-
larlnlzda kolay11k saglamak ve sizi Japonca yazllara bstan
allstlrmak amaclyla burada Japonca yazl sistemi hakklnda k1saca
bilgi vermek istiyoruz. Ayrlca bundan sonra verecegimiz her
drnek cUmle hem TUrk Alfabesi'ne dayanan fonetik harflerle hem
de Japonca yazlllS sekliyle verilecektir.
A. JAPONCADAKULLANILAN YAZI siSTEMLER1
Japonca'da Hiragana Katakana ve Kaηci olmak Uzere tiC ayr1
yazl sistemi kullanlllr. Bunlardan Hiragana ve Katakana'da her
harf birer hece belirtir. Japonca'daki Hece Tablosu'nda gosteri-
len (bk. sayfa 4) her hece icin birer Hiragana ve Katakaπa harfi
vardlr. Ornegin Hiragana veKatakana harflerinin ikisi de
/ka/ okunur. Genellikle. Hiragana Japonca kokenli keli- melerin
yazllmaslnda kullanlllr. Katakti.na ile de yabancl diller- den
Japonca'ya giren kelimeler ve TUrkce'deki 'Cltlr Cltlr'
vIZlrVlZlr. 'cat patgibi ses veya durum taklit eden kelime-
ler gosterilirler.
Japonya'ya getirilmis Cince harflerdir. Ancak bin seneyi asan
bir sUredir kullanllagelen Kanci Cince kkenli kelimelerle
birlikte Japonca'nln temel bir bolUmUnU olu~turur. Artlk
Kanci 'siz Japonca dUsUnUlemez. ðrne~in gUnUmUz Japoncaslndaki
kelimelerin hemen hemen yarlsl Kanci ile yazllmaktadlr.
Genelde Kanci ile kelimelerin kdkU Hiragana ile de
elimeleretakllan ekler yazlllr. Cocuklar icin yazllmlS kitap-
larda daha cok Hiragana kullanlllr. Japonya'da ogrenciler ilk
okulu bitirinceye kadar yaklaSlk 900 Kanci ~ren~r. Ancak gazete
gibi normal bir yaZ1Yl okuyabilmek icin 2000'e yakln Kanci bilmek
gerekmektedir.
10

her heceye denk dUsecek sekilde birer tane Hiragana harfi Vardlr.
Ornegin Hiragana tek baSlna Ikal okunur.' Simdi Hiragana
harflerinin tUmUnU bir tabloda gosterelim:
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
zt t l
a ka ga sa za ta da na ha ba pa ma ya ra wa n
b ()
ki gl l C 1 ci (ci) ni hi bi pl ml r 1
()
gu su zu tsu (zu) nu hu bu pu mu yu ru
t;- ¥ ~ ~
e ke ge se ze te de ne he be pe me re
5
()
ko 90 so zo to do no ho bo po mo yo ro (0)
tUmsUz (Sedaslz) UnsUz heceleri gdsteren harflere () isareti
ek1endiginde karSlllgl olan otUm1U (sedall) tinsUzlti hece1eri
gOsteren harf1er elde edi1ir. Ornegin (/ka/) harfine ()
isareti ek1enirse (/9a/) harfi e1de edi1ir. Bu durum UcUncU
besinci yedinci ve onuncu sUtunlarda gorulmektedir. Onbirinci
sUtundaki herfler ise dokuzuncu sUtundaki harf1ere ( • ) isareti
eklenerek elde edilir. Ornegin (/ha/) harfine () isareti
eklenirse (/pa/) olur.
harf1eri sadece be1irli kelimeler veya ek1erde kullanl1lr. Diger
bUtUn kelime ve eklerde (/ci/) (/zu/) ve (/0/)
ku11anlllr.
hece1eri be1irtmede (/ya/) (/yu/) ve (/yo/)harflerinin
kUcugu olan ve kullanlllf.
11

kya gya a ca ca nya hya bya pya mya rya

kyu gyu ~u cu cu nyu hyu byu pyu myu ryu

kyo gyo co co nyo hyo byo pyo myo ryo
Bu tabloda da () ve () i~aretleri aynl fonksiyonlarl
Ustlenmektedir.
daki her heceyi karSllayan birer tane Katakana harfi de Vardlr.
l 2 3 4 5 6 7 8 g 10 11 12 13 14 15 16
/
a ka ga sa za ta da na ha ba pa ma ya ra lIa n
{)
ki 91 l CI ci (c:i) ni hi b i pl ml r 1
() L )v u ku gu su zu tsu (zu) nu hu bu pu mu yu ru
T ' f ~
e ke ge se ze te de ne he be pe me re
| () ko 90 so zto do no ho bo po mo yo ro (0)
12
ginde karSlllgl olan otUmlU UnsUz heceleri gosteren harfler elde
edilir. Bu dur‘um UcUncU besinci yedinci ve onuncu sUtunlarda
gorUlmektedir. Onbirinci sUtundaki harfler ise dokuzuncu
sUtundaki harflere () isareti eklenerek eld~ edilir.
Parantez icine allnan (/ci/) (/zu/) ve (/0/)
harflerisadece belirli kelimeler veya eklerde kullanlllr. Diger
bUtUn kelimeler ve eklerde (/ci/) (/zu/) ve (/01)
kullanlllr.

kya gya ~a ca ca nya hya bya pya mya rya

kyu gyu U cu cu nyu hyu byu pyu myu ryu

kyo gyo O co co nyo hyo byo pyo myo ryo
O. clFT UNSUZLERIN YAZILISI
aynl UnsUzUn yan yana gelebildigine degindik. Bu tUr cift
UnsUzleri gostermek icin /tsu/ harfinin kUcUgu kullanlllr. Bu
kural hem Hiragana hem Katakana icin gecerlidir.
Sap.poro
ka t ta t;
doci
kissaten
Yabanc1 dillerden ozellikle lngilizce basta olmak Uzere
di~er Batl11 di11erden Japonca'ya giren ke1imelerde /fa/. /va/.
/si/ ve /zi/ gibi aS11 Japonca kelimelerde ku11an11mayan heceler
bu1unabi1ir. Bu tUr heceler. kUCUk (/a).(/i/). (/u/)• (/e/) ve (/0/) harfleri ku11anllarak. bazen su seki1de
yazl11r (Yabancl dillerden giren kelimeler sadece Katakana ile
yaz111r):
fu vu
ti di J
tu du
SI ZI
Kaπci'nin Hiragana ve Katakana'ya gre bambaska bir
sistemi Vardlr. CUnkti. her bir Kanci bir ses de~il. basll baSlna
bir nesne veya kaVraml karSllamaktadlr. Simdi birkac basit ornek
gorelim:
bir tane daha agac' Kanci 'sini eklerseniz "orman karSlll~l
Kanci'yi elde edersiniz.
Ancak. cogu zaman durum bu kadar basit de~ildir. Her
Kanci'nin yazlll$lnl okunusunu ve anlamlnl tek tek ezberleme
gerekmektedir. Yine de tamamen kuralslZ degildir. drnegin:
14
L_
onlar1n icinde kUcUk "maden" Kanci 'si bulundugundan "maden ile
ilgili bir anlam taS1yabilecegini Clkarabilirsiniz.
Buraya kadar verdigimiz orneklerde bir tane Kanci bir
kelime olusturuyordu. Fakat cogu zaman iki veya daha fazla
Kani bir kelime olusturur. Ornegin (tetsu) Kanci 'sinin
anlam1 "demir" ve (doo) Kanci 'sinin anlam1 yo101urken bu
iki Kanci 'den olusan (tetsu-doo) kelimesi demir yolu anlam1n1 taS1r.
Her bir Kanci'nin genel1ik1e iki veya aaha fazla okunusu
vard1r. Ornegin. yukarlda gosterilen Kanci'sinin doo ve mici
o1mak Uzere iki ayrl okunusu Vardlr. Bunlardan doo Cince
telaffuzunun JaponCa1asmlS1. mici ise hemen hemen ayn1 anlaml
taSlyan aSl1 Japonca kelimeye gore okunusudur. Birinci okunusa
On-yollll ikincisine Kun-yomi denir. Baska bir deyisleπ-yoll1i
Kanci 'nio Cince'dei8s11 te1affuzuna greokunusu Kun-yollli ise
anla1n8gore okunu$udur diyebiliriz.
Kanci Ei i
cal1sal1m. Ornegin. isimkelimesi asllnda Arapca kokenli bir
ke1imedir. Arap harfiyle rl sekllnde yazlltr. Kanci 'riin
ku11anlllS1 "isimkelimesini ~I olarak yazmaya benzemekt← dir. Simdi bu yazlyl /isiml olarak telaffuz ederseniz. On-yolli
i1e okumus olursunuz. Buna karSlllk. ayn1 yaZlYl /ad/ seklinde
te1affuz ederseniz. Kun-yo.i ile okumu$ olursunuz.
15
G . I SARETLER Japonca'da cUmlenin sonu ( • ) isaretiyle belirtilir.
CUmle oldukca uzun i5e icine () isareti de konulabi 1 i r. Diger bir deyisle TUrkce'deki nokta (.) isaretinin gorevini ( • ) isareti: vi rgUl () isaretinin gorevini ise () isareti gormek- tedirler. Ayrlca baska kisinin soyledikleini aynen aktarmak icin (r J) isareti kullanlllr. Bunlar TUrkce'deki (")
isaretinin karSlll~ldlr.
H. RαIMA-Cl (LATIN ALFABES 1) Genell ikle Japonca yukanda aclkladlglmlz Hi ragana
Katakana ve Kanci ile yazlllr. Ancak pek fazla olmamakla birlikte bazl durumlarda ornegin psaportharita veya yabancl- lar icin Japonca gramer kitaplarlnda Latin Alfabesi de kullanll- maktadlr. Simdi asaglda gösterile~ uc ayrl sistem vardlr:
1. Hebon-$iki (Hepburn Sistemi)
a ka g8 sa za ta da na ha ba pa ma ya ra wa n k i gi sh i j i ch i nl h i bi P 1 ml r 1
u ku 9u su zu tsu nu fu bu pu mu yu ru e ke ge se ze te de ne he be pe me re ko 90 so zo to do no ho bo po mo yo ro
kya 9ya sha ja cha - nya hya bya pya mya - rya
kyu 9YU shu ju chu - nyu hyu byu pyu myu ryu
kyo gyo sho jo cho - nyo hyo byo pyo myo - ryo
2. Kunrei-$iki (E~ìtim Bakanll~1 Sistemi)
a ka 9a sa za ta da na ha ba pa ma ya ra wa n ki 91 s i Zl t i nl hi bi pl ml r 1 -
u ku gu su zu tu nu hu bu pu mu yu ru
ke ge se ze te de ne he be pe me re ko go so zo to do no ho bo po mo yo ro
kya gya sya zya tya - nya hya bya py mya - rya kyu gyu syu zyu tyu - nyu hyu byu pyu myu --ryu
kyo 9YO syo zyo tyo - nyo hyo byo pyo myo - ryo
3. Nihon-Siki (Japon Si5temi)
a ka ga sa za ta da na ha ba pa ma ya ra wa n k i 91 51 ZI t i di nl hi bi pl ml rI WJ
u ku gu su zu tu du nu hu bu pu mu yu ru
e ke ge se ze te de ne he be pe me re we ko go so 20 to do no ho bo po mo yo ro wo
kya gya sya zya tya dya nya hya bya pya mya - rya
kyu 9YU 5yU zyu tyu dyu nyu hyu byu pyu myu - ryu
kyo 9YO syo zyo tyo dyo nyo hyo byo pyo myo - ryo

16
TEMEL 1 FADELER
A. JAPONCA F 11ERLE ILGILI GENEL BILGILER
TUrkce'de oldugu gibi Japonca'da da ytiklem (predikat)
genellikle cUmlenin sonundadlr. Japonca'da cUmleyi olusturan
unsurlardan ozne(fail) nesne ve zarf atllsa bile 0 cUmle yine
de baglmslz bir cumle olarak kabul edilebilir. Ancak yUklem icin
aynl seyi soyleyemeyiz. YUklem atlllrSa 0 cUmle artlk cumle
saYllmaYlP bir cUmlenin parcaSl ya da eksik cumle olarak kabul
edilir. Bunu bir ornekle aClklayallm:
.
Wata~i wa mainici inbun0 yomi
< Ben her gUn gazete okurum. >
2. .
GorUldUgU gibi 2 numarall cUmlede ozne wata~i 3
numarall cUmlede ozne wata~i wa ve zarf mainici 4 numarall
cUmlede ise slraslyla ozne watasi wa zarf mainici ve nesne
sinbun 0 atllsa bile cUmlenin anlamlnda fazla bir degisiklik
olmamakta ve belirtilmek istenilenin hiC degilse bir blUmu
anlasllmaktadlr .
sa cUmlede belirtilmek istenilen belirsizlesmekte cUmle de
anlamslzlasmaktadlr.
kuskusuz fiildir. Bu nedenle Japonca ct!mle yaplsl icinde yer
alan kelimelerin en onemlisi fiildir diyebiliriz. Bu nedenle
once fiiilleri ele allP incelemeyi uygun bulduk.
Bilindigi gibi TUrkce bir sozlUkte fiiller I-meνveya
I-mak/' 11 asdar ekilleriylegsterilirler. Japonca bir sozlUkte
19
ise bUtUn fiillerin sonu /u/ hecesiyle biter. Ba~ka bir deyisle
TUrkce'de fiillerin sozlUk sekli /-mek/ veya /-mak/'la biterken
Japonca'da /u/'yla biter:
Benzer bir durum Japonca'da da Vardlr. Japonca'da
biten bUtUn kelimeler fiil degildir:
sonu biten
bir TUrkce gibi
DolaYlslyla sadece fiile bakarak 0 fiilin kaclncl sahsa ait
oldugunu kolayca anlayamazslnlz. Bunu bir ornekle gorelim:
…
rnektende anlasllabilecegi gibi kaku yazmd> fiili
her Uc sahls icin de aynl sekilde kullanllmakta (kakimasu)
6.ahulara gore deUsiklige ugramamaktadlr.
20
1 kaku :l kakanai
.3 ka i ta
"J. kakeru
2. kaketa
Bu Orneklerden sonra Japonca'daki fiil cekimlerinin cok
karmaSlk ve zor oldugu sonucuna vararak "Bunlarl nasll ezberle-
yecegiz?diyekorkuya kapllmaYln. Cunku bu cekimlerin tUmu
fiillerin asaglda belirtilen drt temel cekilis seklinden
tUretilir:
llklarl soyledir:
2. Nai sekli: olumsuz genis zamana benzer.
3. Masu sekli: anlacasozlUk sekli ile aynl olup daha
kibar bir konusma seklidir.
Simdi de Japonca fiillerin bu dOrt teel cekilis sekil-
lerini bir tabloda basl1ca Ornekleriyle gosterelim:
21
itmek osu osanal oSlmasu osite
[osimasuJ [os i te]
vurmak utsu utana i ucmasu utte
[utu] [ut imasu]
rme amu amana mmasu ande
l
karsllasmak [auJ [awimasu]
[i wu] [ i imasu]
[kawuJ [kawimasuJ
gitmek iku ikanai ikimasu itte
soylemek aru arana a.masu atte. var olmak aru nal ar .masu atte
22

2
etmek suru Enal Imasu ite
3 yapmak [sinaiJ [simasuJ
ge1mek kuru konai kimasu kite
( ] icinde fii1in 6s11 sekilleri gsteri1mektedir. Örne~in suru f111inin nai sekli aSllnda sinai olarak dUsUnUIUrken Japonca'da /si/ hecesi o1maY1p yerine /i/hecesi ku11an11dlgln- dan sinai ~ìnai olmustur.
Yukar1da. Tab10 l'de gosterilmeyen fiillerin cekilis1eri
sozlUk seklinin son hecesine gore yapl1lr. Baska bir deyisle
soz1Uk 6ekillerinin son hece1eri ayn 01an fii11er gene1lik1e
aynl seki1de ceki1ir. (Ancak ileride de aclklayacaglmlz gibi
sadece son hecesi /ru/01an fiiller bu kuralln dlSlndadlr.) rneginsozlUk sek1i /-sul i1e biten fii11erin tUmU
Tablo 1 'de yer alan osu fiiliyle aynl ekleri alarak cekilir.
soz1Uk s. nal S. masu S. te s.
itmek> osu osanal OSImasu
konusmak> hanasu hanasanai hanas imasu hanaL1 <odUnc vermek> kasu kasanai kaimasu kaU
bozmak> kowasu kowasanai kOYlasimasu kowa1 iadeetmek> kaesu kaesanai kaesimasu kaeu
Aynl seki1de son hece1eri Itsul i1e biten katsu <yenmek>
matsu <beklemek> ve tatsu <ayaga kalkmak> gibi fii11er de Tablo
l'deki utsu <vurmak> fii1i gibi cekilirler.
Bu asamada aynl seki1de cekime u~rayan fiilleri bir arada
soyle gosterebi1iriz.
u tipi: ka ma. mo~ ta. vb.
a tipi: aruku ka. . saku. vb.
oyo.9!! tipi: i so. ko.9!!. mOjl. sawa.9!!. vb.
tobu tipi: nara. sake.yobu. yorokobu. vb.
a!!!. tipi: ka!!!. no!!!.. nusumuyay_. hasa!!!. vb.
inutipi: sadece i
Tablo 1deki ornek fiiller incelendiginde Japonca'da
sOzluk sekillerinin son hecesi /-ru/ ile biten Uc cesit fiil
oldugu gorUIUr:
/-ru/ ile biten fiil cesitleri;
yani uru tipi fiilleri: ikaru. hairu. nemuru. keru
inoru. vb.
-lkinci gruptaki fiillerin hepsi /ru/ i 1 e b i t e r :
yani. miru tipi: iru. niru. ikiru tociru. vb.
ve taberu tipi: deru hirogeru yameru vb.
UcUncUgrup fiilleri:
gelen /a/ /i/ /u/ /e/ /0/ Unlulerinden biri vardlr. Buna
arSlllkikinci grup fiillerde ise /-ru/ hecesindenncesadece
/i/ veya /e/ UnlUsU vardlr. Baska bir deyisle eger bir fiilin
sozlUk seklinin sonu /-aru/ /-uru/ veya /oru/ile bitiyorsa 0
fiil birinci grup bir fiildir ve de uru gibi cekilir.
Sorun yaratabilecek fiiller sozluk sekli / iru/ veya
/-eru/ ile biten fiillerdir. Bu durumda fiilin birinci ya da
ikinci gruba girip girmedigi ancak sozluge bakarak anlaSlla-
bilir. Birinci gruptan /iru/veya /-eru/ ile biten fiillerin
basllcalarlnl soyle gosterebiliriz:
basllcalarl:
C'Var var olmak" an1amll iru ise 2. grup bir fii1dir.)
*SozlUk sekli /-eru/ ile biten 1. grup fiillerden
basl1ca1al'"l :
kaeru <donmek> aseru <telaslanmak> vb.
Bir de kiru fii1i vardlr ki birinci gruba girdiginde
<kesmek>. ikinci gruba girdiginde ise (giyinmek> anlamlna gelir.
Fii1in hangi an1ama ge1digi vurgudan an1aS111r. SoY1e ki:
KI-ru sek1inde okundugunda <kesmek>:
gelir.
Son olarak da birinci grup fiillerden olup ta bir baklma
kural dlSl 01an iku o~saru ve aru fiilleri vardlr. Iku fiilinin
/-te/ sekli yukarlda be1irtilen kural geregince aku fii1i gibi
cekilerek ikite olmasl gerekirken kural1ara uymaylp itte seklini
a11r. O~ aru fiilinin /-masu/ sekli de kural uyarlnca o~ arimasu
o1masl gerekirken 0 ~aimasu olur: aru fiilinin /-nai/ sekli ise
aranai degi1 sadece nai 'dir.
UcUncU grup fii1lerin tUmU kural d1S1 fiillerdir. Suru ve
kuru gibi ceki1en fiil ornek1eri yoktur. Bu neden1e daha once
be1irti1en iku. ossaru ve aru ile birlikte. kura1 dlS1 bu bes
fiilin cekimini ezber1emek gerekir.
topluca soyle gosterebi1iriz:
sonu
-enal -emastl
Anoa ikukural dlSldlr. Anoak aru ve 0arukural dlSldlr. Anoaksuru ve kuru kural dlSldlr.
26
-e t e (2.. g. )
ι
D. FIILERINGRUPLARINI BULURKEN OIKKAT ED I LMES I GEREKEN NOKTALAR
Buraya kadar yaptlg1mlz aClklamalardan da anlaSllacagl
gibi Japonca'da fiiller karmaSlk gibi gdrUnse de as11nda
oldukca dUzenli ve kurallara baglldlr. Bir baklma TUrkce'nin
fiil cekimine benzemektedir. Fiillerin sdzlUk sekillerinin son
heceleri bilirseniz yukarlda aClkladlglmlz kurallara gore hemen
tUm cekim sekillerini elde edebilirsiniz.
Ancak sdzlUk seklinin son hecesi /-ru/ ile biten
fiillerin cekiminde biraz dikkatli olmak gerekir. CUnkU bu fiillerin sadece sdzlUk sekillerinin son hecesine bakarak hangi
gruba girdiklerini anlamak mUmkUn degildir. Bununla birlikte
eger bir fiilin sdzluk sekli dl$lndaki herhangi bir cekim sekli
bilinirse 0 fiilin 1. ya da 2. gruba girip girmedigi kolayl1kla
anlaSllabilir. rneginfiillerin nai sekline baklldlglnda 0 fiilin
hangi gruba girdigi aClkca belli olur. Bunu soyle anlayabiliriz:
Eger /-naU'den dnce /a/ geliyo!' ve /-anai/ oluyorsa 0 fiiller
1. gruba: yledegil de / inai/veya /-enai/ seklinde iseler 0
fiiller 2. gruba girerler.
iku aru ossaru) bulundugunu hiC unutmamak gerekir.
E. FI ILLERIN YUKLEM(PREDIKAT) SEKILLERI
1. DUz ve Kibar Konu$ma $eki I leri:
Japonca'daki dUz ve kibar konusma sekilleri gUnluk
yasamda buyUk onem taSlr. Konusulan kisi (gonderilen) eger
aileden birisi yakln arkadas yaSlt daha genc ya da sosyal
statU baklmlndan daha asagl bir konumda ise konusan kisi
(gonderen) genellikle yUklemlerin dtlz seklini kullanlr. Yazl
dilinde de yUklemlerin dUz sekli kullanlllr.
Samim! olunmayan (olunsa da konusmacldan yas ve statUce
daha Ust durumda bulunan) kisilerle konusurken kibar konusma
sekilleri kullanlllr.
sekillerini kullanmalarl fazla yanllS yaplp pot klrmamalarl aC1-
slndan yararll olur. CUnkU konusurken yUklemin dtiz sekli yerine
Yanllsllkla kibar seklini kullanmak kib~r sekli yerine yanllS-
hkla duz 'seklini kullanmaktan daha iyidir. En aZlndan daha az
yanllS yaplp pot klrmamaYl saglar.
Fiiller. yUklem olarak kullanlldlglnda aynl kurala bagll
olur. Bu demektir ki fiillerin de dUz ve kibar konusma sekilleri
vardlr.
27
2. Fi illerin Simdiki ve Geçmi~ Zamanlarl (Olumlu ve Olumsuz
Sekilleri):
daha cok TUrkce'deki genis zamana benzer. Fiillerin dUz sekil-
leri icin yukarlda gördU~UmUz sozlUk sekli kullanll1r.
simdiki zaman sekli ~ sozluk sekli: kaku
simdiki zaman olumsuz sekli ~ nai sekli: kakanai
Fiillerin gecmis zamanln dUz sekli icin de. te sek1indeki
fii1in son sesi olan lel sesi la/'ya cevrilir. (Japonca'da di 'li
gecmis ve mis'li gecmis zaman ayrlml yoktur.)
kaite (te sek1i) → kaita (gecmis zaman dUz sek1i)
Gecmis zamanln olumsuz dUz sekli fii1in nai seklinden
tUretilir. Bunun icin de nai seklinin sonunda yer alan /-nai/
j-nakatta/ olarak degistirilir.
(gec. z. olumsuz duz s.)
Buraya kadar aClkladlglmlz dUz sekilleri soyle gostere-
biliriz.
b) Kibar Konusma Sekilleri:
Kibar sidiki zaman sekilleri /-masul i1e yaplllr. Fiilin
simdiki zaman ml YOksa gecmis zaman ml oldu~u olulumu olumsuz
mu oldugu masu seklinin son I-masul klsml degistirilerek
gosterilir.
oimdiki zaman olumsuz s. kakì~
gecmis zaman olumlu s. kakig
28
lardan biraz ferklldlr. Simdiki zaman olumsuz sekli /-masen/'in
sonuna 6. bolUmde (sayfa 72 v.d.d.) gorecegimiz bildirme edaLr
desu'nun gecmis zaman sekli /de~ita/ eklenerek elde edilir:
gecmis zaman olumsuz s. kakimi1
)Simdikl ve Geomis Zaman Ekleri ve drnekleri:
Buraya kadar aClkladlglmlz fiillerin cekilerinde kulla-
nllan ekleri topar1ayarak bir kez de tab10 ha1inde gostereli.
TABLO 3
gecmlS z. 01 u1u ka i ta kakimaSita
simdiki z. o1umsuz kaka nai kakimasen
gecmlS z. olumsuz kakanakatta kakimasen deita
Simdi de basllca fiillerin cekimini gore1im:
(i tmek> vurmak>
osanal OSlmasen
osarakatta 0imasendeita
utsu ucimasu
u t t a u c i ma ~ i t a
utanai ucimasen
S

a
a
akana i ak i masen oyogana i oyog i masen
akanakatta akimasen deita oyoganakatta oyogimasen de~ita
29
ormek>
'a A
A V
<olmek>
Inanal ~Inlmasen
iku ikimasu
itta ikimaita
ikanai ikimasen
i kanaka t ta i k i masen de~ i ta
yemek>
30
edensekil1eri vardlr. Ancak bu sekil tek bir ekle degil fiilin
te sekli ile iruvarolmakbulunmak) fiili birlikte kullanllarak
elde edilir. Bu durumda iru fiili yardlmcl fiil olarak kullanll-
maktadlr.
cekilerek simdiki ve gecmis zamanlarda sUreklilik durumunu
belirtmek icin kul1anll1r. Simdi kaku fiilini drnek alarak
sUreklilik sekillerini gosterelim:
sim.z.olumlu: kai kaite imasu <yaz1yor)
gec.z.olumlu: kait1 kail yazlyordu)
gec.z.olumsuz: kai ka'i imyazm1yordu)
sekli olup anlamca fark11d1r.)
Japnca sUreklilik sekli anlamca TUrkce'deki /iyor/
sekline benzemekle birlikte farkll oldugu durumlar da gdrUIUr.
Japonca sUreklilik seklinin basllca iki anlaml vardlr:
1- Yukarldaki Orneklerde gOrUldUgU gibi eylem devam
etmektedir. Tlpkl TUrkce'deki /ektedir/ /-maktad1r/
gibi:
Bens imd i mektup }.'.Il..~.1':f..().!:.~.':Il..Jy. 1111) . >
31
.
lIado ga U.~."J~ !;.IJ • Pe n c e r e .éi_ç.t.~...d.r..Il.y" ()..r." (Pencerenin aClk olmasl gecmisteki
acllma eyleminin bi r sonucudur.)">
.
SUreklilik kipinin TUrkce'de olmayan 2. anlalnadikkat edilesi
gerekir.
32
kibarllk derecesini gosteren degisik emir sekilleri oldugu gibi
Japonca'da da benzer bir durum vardlr.
Japonca'da emir kipinin genellikle kibar ve nazik
soylenis sekli kul1anlllr. Bu sekil aS}lnda emir degil rica
belirtir. Emir kipinin baska 5oylenis sekilleri ise oldukca kaba
ve 5ert olup kullanlllSl slnlrl1dlr. Bu nedenle kibar ve nazik
emir seklinden baslamaYl uygun bulduk.
Emir kipinin kibar ve nazik seklini elde etmek icin.
ilgili fiilin te seklinin sonuna Ikudasail eklemek yeterlidir.
Bunun TUrkce'deki karSlllgl /(y)in/ veya 1(y)iniz/'dir.
tabet e kudasa i: Yiyin(lUtfen).>
b) Kibar Ancak ZorlaYlcl Emir Sekli:
Daha zorlaYlcl anlamda emir. masu seklindeki fiilin
/masulklsml atlllp yerine I-nasail getirilerek yaPlllr.
tabe (masu s.)
tabe1(zorlaYlCl emir s.)
Daha kaba ve buyurgan bir emir sekli vardlr. Bu sekilse.
soyle elde edilir:
sesinin /e/'ye donUstUrUlmesi gereir:
33
-tkinci grup fiillerde sOzlUk seklinin sonundaki /u/ sesini /0/ yapmakla olur:
taberu (sOz1Uk 5.)
sekilleri ise 50y1e yapllmaktadlr.
sur (soz1 Uk s.)
kur (soz!Uks.)
Fiillerin olumsuz emir sekli fiilin olumsuz te sekli
(sayfa 41de aClklanacaktlr) kullanllarak yaplllr. dnce olumsuz te
scklini soyle elde ederiz:
taben1 (na1 sekl i)
seklindeigibi kudasai kelimesi getirilirse 0 fiilin kibar
sekilde sOylenen olumsuz emir sekli elde edilmis olur.
tabe kudasai <(LUtfen) yemeyin.>
e) Klbar Anoak ZorlaYlCl Emrin 01umsuzu:
Bir de d08rudan ve zorlaYlCl emir seri vardlr ki bunun olumsuz sekli yoktur. Bu olumsuz emrin yerine soyle sekiller
kullanllabilir:
34
dir. Bunu sayfa 158de daha ayrlntll1 bir 6ekilde goreceksiniz.
tabete wa ikenai (dUz konu6ma 6ekli)
<Yemek yasak. Yemek dogrudegil.>
tabete wa ikemasen (kibar konu6ma 6ekli)
Yemekyasak. Yemek dogru degil.>
f) Kaba Emrin Olumsuzu:
elde etmek kolaydlr. Bunun icin bir fiilin sozlUk sekli sonuna
/-na/ eklemek yeterlidir.
taberu (sozluk sekli)
icin de gecerlidir:
Buraya kadar aClkladlgllZ emir sekillerinin tUmU
asagldaki tabloda toplu olarak gosterilmistir:
TABLO 4
kakanaide kudasai tabenaide kudasai
kibar zorlaYlcl (YDf.i (yok)
kaba zorlaYlcl kakuna taberuna
kullanlldlgl zaman konusma f.cnusuyla ilgili sartlara yeterince
nemverilmesi gerekmekteair. Eu yUzdenzellikle bu son iki
sekli zorunlu kalmadlkca kllanamanlzgerekir. nemli bir konuyu dahεbelirteli: Japonca'da TUrkce'deki
"Yesin' Yazsln" gibi e~:r kipinin UcuncU sahlslarlnln
karSlllgl yoktur.
a) !stek Kipinin DUz Soylenis Sekli:
Bir eylemin olmasl istenirken ya da bir eylem onerilirken
istek kipi kullanlllr. Istek kipinin dUz sylenis sekli fiil-
lerin sozluk sekillerinden elde edilir.
-8irinci grup fiillerin dUz istek sekli sozlUk seklinin
sonundaki /-ul yerine 1-001 getirilerek yaplllr:
kaku (sozlUk 5e!li) yazmak>
kak (/-ul eki atlllyor)
yerine /-yoo/ eklenir.
suru→ $iyoo <yapaYlm yapallm>
b) !stek Kipinin Kibar Soylenis $ekli:
1stek kipinin kibar soylenis sekli ise fiillerin masu
seklinin sonundaki /-u/ yerine /-00/ getirilerek yaplllr. Bu
araaa /s/ sesi /$/ o1ur. Yani kibar istek seklini elde etmek
ioin masu seklinin sonundaki /-masu/'yu /-ma0/ yapmak
yeter1idir.
) Japonoa !stek Kipinin KullanlllSl:
kisice yapllmaSl durumunda ya da onerilen eylemin baska kisiyle
birlikte yapllmaSl istendiginde istek kipinin degisik sekilleri
kullanlll r: .yiyeyim.yiyelim. vb. gibi. Japoncada boyle bir
ayrlm yoktur. Ornegin tabema$oo her iki durumu da belirtir.
Ayrlca istek kipinin kibar soylenis seklinin olumsuzu
yoktur: bunun yerine duz sekil ioin no wa yameyoo kibar sekil
icin ise no wa yamema$OO kelime grubu fiilin sozlUk sekline
eklenir." Bu durumu TUrkoe'ye aynen cevirme gerekirse .• • -mey i
blrakallm (bHakaYlm). veya •.. .-mekten vazgeoelim (vazgeceyim) gibi anlama geldigini syleyebiliriz. Bunu orneklerle gOrelim:
Tabako 0 suu no wa yameyoo. (dUz sekil)
Tabako 0 suu no wa yamema00 (kibarsekil)
Sigara icmeyelim(icmeyeyim) Sigara icmeyi blrakallm (blTakaYlm).>
37
Bilindigi gibi TUrkce'de soru eki Ii/'dir. Unlu uyumuna
gore Iml/ Imi/ Imu/ ImUI seklinde degisen bu ek sadece cUmle
sonunda degil cumlenin degisik un5urlarlndan sonra da gelebilir.
Bunu birrneklegorelim:
Japonca'da soru eki ka'dlr: sadece cUmle sonunda kullanl-
llr. Bu nedenle yukarldaki Uc ornek cUmlenin Japonca karslllgl
tek olur. 2 ve 3 numarall rnekcUmle-lerin anlamlan Japonca' da
ancak vurguyla verilebilir:
Ali Japonya'ya gitti mi?>
Soru eki ka fiil olmayan yUklemlerden sonra da gelip onu
soru yapabilir:
Bucicek gUzel i
vb.) ile yapllan soru cUmlelerine soru eki /mi/ eklenmez. Fakat
Japonca'da cUmle icerisinde soru kelimesi bulunsa da bulunmasa
da. her soru cUmlesinin sonuna ka konur. Bu baklmdan Japonca soru
cUmlelerinin yaplllSl. TUrkce'ninkinden cok daha basittir.
.
<Bu nedir?>
Japonca imlada soru isareti kullanllmaz: bir cUmle ister soru
olsun ister olmasln. aynen (" ) isaretiyle biter.
38
J
gelen sekilleriyle ilgiliydi. Simdi de cUmle icinde kullanllan
fiilden tUremis kelime tUrlerinden ulaclar Uzerinde duracaglZ.
TUrkce'de kullanllan baZl ulac ekleri soyle gosterebiliriz:
(1) -(y)ip: yiyip gidip yazlp vb.
(2) -(lI)erek: yiyerek giderek yazarak vb.
(3) -(lI)e.. .-(y)e: seve seve gide gide yaza yaza vb.
(4) -se: yese gitse yazsa vb. (Asllnda sart eki lmaklabirlikte fonksiyonu ulaclnkine benzemektedir.)
TUrkce'deki ulaclara benzer sekiller Japonca'da da vardlr.
Asaglda onlarl tek tek goreli:
1. /(Y)ip/Ulacln KarIllgl Olan Japonca Ulac $ekl i (Te $ekl i):
TUrkce'de /(y)ip/ekiyle kurulusbaglama ulaclnln Japon-
ca'daki karSlllgl fiilin te seklidir:
kaiyazlp) (kaku fiilinin te sekli)
tabe.1yiyip) (taberu fiilinin te sekli)
i t <gidip> (iku fiilinin te sekli)
Bu sekil TUrkce'deki /(y}ip/ ekinin karSlhU olmakla
birlikte degisik fonksiyonlarl da oldugundan. biraz daha
aClklamakta yarar gorUyoruz. Bu seklin basllca Uc kullanlllS
sekli vardlr:
soite ...• <... ve sonra ...> sekline cevrilebilir:
.
Wata~i wa hon 0 katt kaerir i ta. ~Ben ki tap a)lp (eve) dondlim. >
= . .
Wataiwa hon 0 kaima~ita. ~()~iJ.~ kaerimaita. Benkitap aldlm ve (eve) dondum.>
.
SaYlnSatoo dUkkana g_idjp ek:nek allr.>
=. .
Satoo-san wa mise ni ikimasu. $~.i.~.!l. pan 0 kaimasu. SaYlnSatoo dUkkana giaer ve ekmek allr.>
b-!ki eylemin aynl anda meydana geldigini gosterir.
.
Wata~i wa hon 0 y~~~~ benkyoo 0 simasu. Benkitap 1J~.u.Y. rak (ders) callSlyorUm.>
.
.
.
Soguk ~.g}.g.l.!l1..j .9.Jll. ders callsamadlm.>
40
Fiillerin belirttigimiz bu te seklinin iki ayrl olumsuz
sekli vardlr. Bunlardan ilki. fiilin. daha once emir kipinin
kibar soylenis sekliyle ilgili bolUmde belirttigimiz. nai
sekline. /de/ eklenerek elde edilen sekildir:
nai sekli 1. olumsuz te sekli
kakanai kakanllide yazmaylp. yazmadan>
ikanai ikanaide gitmeyip. gitmeden>
Te seklinin bir olumsuzu daha vardlr. Bu sekil i5e. fiilin
nai seklindeki I-nail yerine Inakute/getirile~ek yaplllr:
Rai sekli 2.olumsuz te sekli
kakana i kakanakute yazaYlp. yazmadan>
tabenai tabenakute <ye::Jeyip. yeeden>
Bu iki olumsuz te seklinden ikincisi. genelde neden
belirtmede kullanlllr:
gleyemegini Y_~_ID..E3A~rI geldim.>
. (2. olucsuz te sekli)
Tomodaci 9 inakutesabisii desu.
Arkadas .()J!Il g.~_.Jç..iI_l ya ln 1 z 11 k hi s s ed i yo rum:
ArkadaSlm (yanlmda) olmadlgl icin yalnlz:m.>
41
TUrkce'de /(y)ereklekiyle kurulmus durum UlaClnln Japon-
ca'daki karSl11g1. fiilin masu seklinden masu/ eki at111P.
yerine /-nagara/ ekinin konulmaslyla elde edilir. Bu yontemi
soyle gosterebiliriz:
1. Ma 8 u 5 e k 1 i a 11 n 1 r: tabemasu
2. Bundan /masu/ kaldlr111r: tabe
3. Sonuna /nagara/ ek1enir: tabe
2..!!Jli nuara sekli
tabemasu tabe <yiyerek>
kakimasu kakiIl.!..9. <yazarak>
ikimasu ikin <giderek>
.
Benradyo 4..i. 1 y..~.r..~~ ders callSlyorum.>
.
yazmamaSlna ragmen' gibi anlaml taSlr. Bu da. daha cok yazl
dilinde kullanllan bir ifade selidir.
42
Masu seklindeki fiilin I-masuekiatlllr: fiilin geriye
kalan bolUmU TUrkce'deki gibi pes pese iki kez tekrarlamak
suretiyle elde edilir:
4. (Y}e
tabe tabe lki kez tekrarlanlr: 3.
u lac sekli kJj_
yiyeyiye) tabe tabe tabemasu
kaki kaki
naki naki
sikayet ede ede(!~yl 'Y.~.ß.~ l y.~) clklP gitti.)
rnek:
60too-5an wa
e - r '
.u
Bu sekil. TUrkce'deki dilek-sart seklinin veya sart
birlesik genis zaman seklinin karSlllgldlf. Fiilin sozlUk
seklinin sonundaki /-u/ atllarak. yerine /-eba/ ekinin getiril-
mesiyle elde edilir:
szlUk kli 1. 5art s ekli(eba sekl i)
kaku kakeba yezseyazarsa)
taberu tabereba yeseyerse)
(*Japcnca fiillerde sahls belirtilmedigi icin TUrkce'deki
/Y8zsam/. /Y8Zsan/. /yazsanlz/ vb. gibi cekimleri yoktur.)
Birinci sart seklinin olumsuzu nai seklindeki fiilin
sonunda bulunan /-nai/ atllarak. yerine /-nakereba/ konulmaslyla
yaplllr:
44
kakanai kakanakereba
tabenai tabenakereba
ikanai ikanakereba
yazmasayazmazsa)
yemeseyemezse)
(gitmese gitmezse)
.
Basu ga sugu kureba i i no desu 9a.
OtobUshemen 8.ElJS..El iyi olur ama...>
.
Ame ga hlJ.r..f.l.Þ.~ wa ta~ i wa i k i masen.
Yagmur .Y.el..S'i.t ben gitmem (gitmeyecegim).>
.
Hon 0 yω1l.4i.k.e..r..f.lI>.Il.waka r i ma s e n .
<i t a b 1 (K i t a p) ().~.1l.1I1él..~ anl anlamazSlnlz.>
b) lkinci Sart $ekll (Nara $ekli):
Bu sekil de TUrkce'deki dilek-sart seklinin veya sart
birlesik genis zaman seklinin karSlllgldlr denebilirse de
bunda TUrkce'deki birlesik genis Zamanln taSldlgl anlam daha
kuvvetlidir. SozlUk sekline I-naral ya da I-narabal elenerek
elde edilir:
kaku kaku yazarsa)
taberu taberu yerse>
iku iku giderse>
/-naraba/ eklenerek elde edilir:
kakanai kakanai yazmazsa)
tabenai tabenai yemezse)
ikanai ikanai gitmezse)
konusan tarafln niyetini belirten yUklem ile kullanllrnasldlr.
Asaglda gosterilen iki cUmledeki yUkleleri (ikimasengi trnern> ve
narimasuolur>)mukayese ediniz:
(). [dogru]
Ivne ga J:l.lJ.r..IJ... F.I ~rll(.~.ël.J ta~i wa ikimasen.
Ya~mur .Y.. ben gitmem (gitmeyecegi).>
() . [yanllsJ
<Ya~ur .Y..!i.S.t soguk olur.>
Birinci cUmlede nara seklindeki 5art ulacl niyet
gosteren yUklemle birlikte kullanlldlgl icin bu cUmle dogrudur.
Ancak ikinci cumlede gOrUldugu gibi aynl 6art ulacl eger niyet
gOstermeyen ytiklemle birlikte kullanlllrsa 0 cUmle yanl16
saylllr. tste bu tUr yUklem bulunan cumlelerde birinci 5art
ulaClnln kullanllmasl gerekmektedir:
.
Ame ga I}lJ.r..~Þ. samuku na r i masu.
<Yagmur Y.!i.S.asoguk olur.>
TUrkce'deki "-mis olursa"'ya benzer bir anlam taS1r. T9
seklindeki fiilden gecmis Zamanln duz konusma sekli elde edilip
bunun sonuna /ra/eki eklenir:
ka i ta s. yaplllr: DUz gecmis z. 2.
kaitara 3. Buna /ra/ eklenir:
s art sek1i 3. ekliz. Li
yazmlSolursa> kaitara kai ta kai te
yemisolursa> tabetara tabeta tabete
gitmisolursa> ittara itta itte
Buis bitince (bitmis olursa) dinlenelim.>
.
Saatsekiz olunca (olmus olursa) uyandlrln.>
olumsuzuna fiilin gecmis zamanln Bunun olumsuz sekli ise /ra/eklenerek yaplllr:
kakanai Nai sek1 i:
kakanakattara
47
H. ORTACLAR (PARTISlpLER: SIFAT-FIILLER)
kullanllan fakat fiilin zaman ve eyle kavramlarlnl da taSlyan
sekillerdir. Fiil koklerine /(y)en/ /-dik/ /-er (-ir
-r)/ /-mis/ /(y)ecek/ gibi ekleri getirilerek elde edilir.
Ortaclar normal slfatlar gibi cUmleler icerisinde isim
fonksiyonu da allrlar.
dlglmlz fiilin simdiki ve gecmis zaman sekilleri (1uml u
olumsuz sekilleri ve sUreklilik kipi dahil olmak Uzere) ortac
olarak ta kullanlllrlar. Genelde bunlarln dUz konusma sekilleri
ortac olur. Kibar konusma sekilleri ise sadece cok kiber ve
nazik konusmalarda kullanlllr.
oldugu gibi /(y)en/ ve /-dik/ ekleriyle kurulmu$ ortaclar
ayn ayrl fonksiyonlar Ustlenirler. Ancak Japonca 'da bu ayrl
yoktur. Her iki durumda da fiilin simdiki ve gecmis zaman
sekilleri aynen kullanll1r:
tabenakatta kodomo
Y~ !Il.~}'El.rt. cocuk>
Y~!Il.i11 cocuk>
<Y~!!lIJlÜ cocuk>
1J.~lJ.g(()u5 ..())ß lI g !.....().~IJ.y..~.~.a. g..l) ki tap>

Y..().III~!:!~.!. hon
<().~.lI~.l. .g} maakt t~ lJ.g lJ. ! .q.~IJIIla.'yll c (i g~) ki tap>
48
ayrlml Japonca 'da yoktur. Baska bir deyisle yukarlda okudugu olarak tercUme ettigimiz sekiller .okudugum .okudugun okudugumuz. .okudugunuz .okuduklarl. anlalarlnl da taSlya-
bilir. )
kullanllabilir. Ancak Japonca ortaclarln boyle kullanlllSl
yoktur. Benzer durumlarda ortaclarln sonuna mutlaka h i tokisi>
veya koto <sey> keliesi kOnmaSl gerekir:

Ayse'ninkitap okudugu (okumus OlmaSl)>
Yukarldaki aClklamaYl soyle ozetleyebiliriz: Japonca'da
ortac icin fiilin ozel sekli yoktur ve simdiki ve gecmis Zamanln
dUz konusma sekilleri ortac fonksiyonunu da Ustlenirler.

49
1. Benzer Noktalar:
onemli unsurlardandlr. Normalde fiiller cUmledeki eylemi
belirtirken slfatlar durum belirtirler. Benzer durum TUrkce'de
de gllrUIUr. Ornegin .!stanbul gUzel.cUmlesindegUzelslfatl
yUklem olarak kullanlllp oznesi olan .!stanbul.un bir durumunu
anlatlyor.
larda gorUlUr. Ornegin .gtizel lstanbul ifadesinde gUze1. slfatl kendisinden sonra gelen "!stanbul"u nitelemektedir.
Diger bir degisle slfatlarln fonksiyonu aClslndan TUrkce
ve Japonca birbirlerine benzemektedir1er.
2. F a r k I I Oz e I I i k I e r :
Anoak TUrkce ve Japonoa slfatlarln araslnda bir fark
vardlr. 0 da Japonoa slfatlarln ctimle icerisindeki fonksiyona
grecekilmesidir:

K i noo mo .~J~~~ ~JIl.' (yUklem; gecmis zaman)
<DUn de sloaktl.>
<Yarln da slcak olaoak.>
Japonca'da slfatlar cUmledeki fonksiyonlarlna gore degisik
sekillerde kullanlllrlar.
(I-SIFATLAR VE NA-SIFATLAR)
atsui slcak>
kirei!lgUzel>
genki!lslhhatli>
tamladlklarl(niteledikleri) zaanhem de olumlu veya olumsuz
durum belirten yUkle~ olarak kullanlldlklarl zaman birbirle-
rinden farkll cekic sekilleri gosterirler. Ancak. anlamca
aralarlnda kesin bir ayrlm yoktur.
Japonca'nln tarihsel gelisimi aCls1ndan bu iki tUr
slfatlar ele allndlglnda. lil ile biten slfatlarln cogunun
Jponcakokenli kelimelerden. Inal ile biten slfatlarln cogunun
ise yabancl kokenli kelimelerden tUretildigi gorUIUr. GUnUmUzde
de ornegin lngilizce kelimelerin sonuna Inal ekleyerek yeni
slfatlar tUretilmektedir:
50ft → sohuto-na
yumusak> . Buna karSlllk /i/ ile biten yeni slfat hemen hemen hic
Bir onceki blUmdefiil cekimlerini dort temel sekle
yani SzlUksekli nai sekli masu sek1i ve te sek1ine dayanarak
aclkladlk.
sekillerine dayanmak gerekir:
edilen seki1
gosteri1en sekil)
sekil
edilen sekil
gosterilen sekil)
oekil
6.bo1Um) eklenerek elde edi1en sekil
de sekli: na-slfatln kokUne bildirme edatlnln bag sekli
olan /de/ (bk. 6.bolUm) eklenerek elde edilen
sekil
gostermeye karar verdik ancak fonksiyon aclS1ndan eklerle
edatlar araslnda pek bUyUk fark yoktur.
SozlUklerde i-Slfatlar i sekilleriyle na-slfatlar ise
kokleriyle gsterilirler.
D. I-SIFATAR
1. I-s I f a t I a r I n DUz Konuma$ekl inde YUklem Olarak Kullanl I I~I
a) Simdiki Zamanln Olumlu DUz Konusma Sekli:
!-slfatlarln bir temel aekli sonu /i/ i1e biten i sek1i '_
dir. 1-slfat1annln i aekli yUklem olarak simdiki zamanw olumlu
duz konusma seklinde kullanlllr.
olumlu dUz sekli:
Bunun olumsuzunu elde etmek icin i-Slfatlarln ku sekline
fiillerin olumsuzunu yapmakta kullanllan I-nail ekinin getiril-
mesi gerekir:
2. Buna I-nail eklenir: takakunai yUkse degi 1>
Simdi l-Slfatln olumlu ve olumsuz dUz sekillerini icine
alan birkacrnekcUmle gOrelim:
Bukitap i)gL c. ~)()..i. >
<Japonya'da meyva ~h.a ll.>
.
Saikin no eiga wa amari omo iro~tJ::-l1 él.i .
Sonzamanlardaki fillerpek iJgL9 (:l~_i(;i.‘ d gP..>

Eruma-daa wa sore hodo taka-ku-nai.
ElmaDagl 0 kadar y.~s E3.~..A (:l.S. i). >
c) Gecmis Zamanln Olumlu DUz Konusma Sekli:
Gecmis zamanln olumlu dUz konusma seklinde kullanllan
l-Slfatlarl elde etme icin. 0 slfatln kOkUne I-kattal eki
getirilir:
2. Buna /-kattal eklenir: takak~y'Uk5ekti>
54
tln ku sekline /-nakatta/ eklenerek yaplllr:
1. !-slfatln ku sekli: takaku
2. Buna /-nakatta/ eklenir: takakunakatta
rnekleri: .
Koto~i no huyu wa kanari samu-katta.
Busene klS oldukca gllE.>
ozaman(lar) ben de gep~~~~.>

Nihon-go wa Ai~e ni totte suko~i mo m~.lJk. j-ku-naktta.
JaponcaAyse icin hic zO I' A~gi)di.>
.
Kinoo mita terebi-bangumi wa omoir l)."7.~tI ::-rl.li~ ê1 tta.. DUn seyretti~ìm televizyon programl !llj.~!~~~i A!ll~di.>
55
2. I-Slfatlarln Kibar YUklem Olarak Kul lanl 1 I~I:
a) Simdiki Zamanln Olum1u Klbar Konusma Sek1i:
Sayfa 28de be1irti1digi gibi. fii11erin kibar konusa1ard
kullanl1an sek1ini elde etmek icin /-masu/ eki kullanlllyordu
Slfatlarln ve i1eride aClklanacak olan isimlerin kibar sekilleri
ni elde etmek icin ise. /desu/ ku11anlllr. Bu /desu/ bildirmt
edatlnln kibar konusma seklidir ve onun icin. biz onUne getiri-
len kelimeler1e bitisik yazmlyoruz. Fakat fonksiyon aClslndar
baska ek1erle pek fark yoktur. (Bi1dirme edatl 6. bolUmdE
aClklanacaktlr.)
ek1enerek. simdiki zamanln kibar konusada ku1lanllan olumlu
sekli elde edilir.
2.. Sonuna /desu/ ekleni r: taka-i desu yUksektir)
b) Simdiki Zamanln Olumsuz Kibar Konusma Sekli:
Benzerdurumdaku1lanl1an i-slfatlarln iki ayrl olumsuzu
vardlr. tlki aru fii1inin olusuz sek1inden yarar1anllarak
yaplllr:
2. Sonuna aru fii1inin taka-ku ari-masen
olumsuzu getirilir: yUksekdegildir)
/desu/ ek1enerek elde edi1ir:
2. Sonuna /desu/ eklenir:
sekil tercih edilir.
Aynl tip slfatlarln kibar konusma sekillerinde kullanllan
gecmis Zamanlnl elde etmek icin. gecmis zaanln duz konusma
seklinin sonuna /desu/ getirmek gerekir. Bu kural. hem olumlu.
hem olumsuz sekiller icin gecerlidir.
1. Gecmis zamanln duz olumlusu: taka-katta
(yUksekti>
(yUksekti (kibar)>
yUksek d e!U 1 d i>
2. Sonuna /desu/ eklenir: taka-ku-nakatta desu
yUksekdegildi (kibar))
yapllabilir:
taka-ku ari-masen (yUksek degildir)
taka-ku ari-masende$ i tayUksek de~ildi(kibar)>
3. I-Slfatlarln Isimleri Tamlamada Kul lanl 1 11:
Duz konusma seklinde yUklem olarak kullanllan i-Slfatlarln
dort sekli(taka-i. taka-ku-nai. taka-katta. taka-ku-nakatta gibi
sekilleri) isimleri tamlarken de kullanlllr:
57

1 ~~~.q.i.. ...9..l.!l!Z.11 (b i r) yemek>
..

pek t4.4.~.tlJ....g C lIlf:lJ'-~~ (bir) flrtlna>
58
Kullanlll~larl :
Na-Slfat1arln teme1 seki11erinden olan da sek1i. yani
kokUnden sonra bildirme edatl /da/ getirmekle elde edilen sekli.
simdiki zamanln dUz olum1u sekli olarak kul1anlllr. Bunu.
~ i zuka-na ()sessiz. sakin> slfatl i1e gore1im:
ffl.
Sessiz.> kul1an!llr.)
DUz konusma sek1inde yUklem olarak ku11anl1an bir na-
slfatln simdiki zamanlnln olumsuzunu yapmak icin. 0 slfatln de
seklinin sonuna /-nai/ eklenir. Boy1e durumlarda. slfatln de
seldi ile /nai/'ninaraSlna zaman zaman wa edatl (bk. 6. b1Um
sayfa 73) da konur ve anlamca bir degisiklik olmaz:.
1. Na-slfatln de sekli: izukade
2. Sonuna /nai/ eklenir: ~izuka de-nai <sessiz degi1>
3. Bazan /de/ ve /nai/ araSlna
/wa/onur: izukade-wa-nai sessiz de~il>
Konusma dilinde ~izuka de-wa-nai seklindeki /de-wa/ klSi
birleserek /ca/ veya /caa/ olarak degisipizuka-ca-nai veya
izukacaa-nai seklini alabilir.
Sidiki zamanln dUz sekillerinde kullanllan /da/ ve /-nai/
ekleri yerine /datta/ ve /nakatta/ getirilirse. gecmis zamanln
dUz konusma seklinde kullanllan olumlu ve olumsuz sekilleri elde
edilir:
59
sessiz>
sessizai>
sesssizdegil>
getirilir: sesssizdegildi>
izukade-wa-nakatta
izukaca-nakatta
gecmis zaman sekliài~. (bk. sayfa 73: sayfa 82)
2. Na-Sl1atlarln Kibar Konuma$ekl inde YUklem Olarak
Ku I I an I I I ~ I :
a) Simdiki Zaman $ekilleri:
kibar konusma sekli clan /desu/ konursa simdiki zamanln kibar
olumlu sekli elde edilir:
<sessizdir>
seklinde kullanllan simdiki zamanln olumsuzunu yapmanln iki yolu
vardlr. Bunlardan biri aru fiilinin olumsuz seklinden yararlan-
maktrr :
60
sekli /arimasen/ eklenir: ~izuka de-wa-arimasen
<sessiz degildir)
$izuka caa-arimasen
/desu/ getiri1erek yapl1lr:
2. Sonuna /nail ek1enip
sessizdegil)
eklenir: sessizdegildir)
~izuka de-wa-arimasen
~izuka ca-arimasen
edatl. gecmis zaman sekli olan Ide~ìta/ olarak de~istirilirse
geomis zamanln olum1u sekli elde edilir:
1. Simdiki z. kibar olulusekli: ~izuka desu
2. /desu/ yerine /deita/konur: izuka de$ j ta
sessizdi>
zamanln olusuzuda iki sekilde yapllabilir. Bunlardan birinde
61
Digeri ise. gecmis Zamanln dUz olumsuz seklihden sonra desu
eklenerek yaplllr:
2. Sonuna Ide~ital eklenir: ~izuka de-wa-arimasen deita
sessizdegildi>
izukaca-arimasen de~ita
Hatlrlanacagl gibi. i-Slfatlarln duz konusma sekilleri.
hiC bir degisiklige ugramadan. isimlerin nitelenmesinde de kulla-
nllabiliyordu. Bu kural. na-sl;atlar icin de gecerlidir. Ancak.
bir istisna vardlr. Simdiki zdmdnln dUz olumlu sekli olan aa
sek1 i (ornek: izuka-da). isimlerin nitelenmesinde ku11anllmaz. i3u
durumda. da sekl i yer ine na sel:l i (rnek: sizuka-na) kullanlllr:
e
z -
t
a
ç.~..1n 011nogrenc i>
Z
am - - - E -
t-slfatlar ve na-slfatlarln cekimleriyle ilgili aClklama-
larln tamaml asagldaki tabloda gosterilmistir:
t-Slfat Na-Slfat
gecmis z. olumlu -katta -datta
gecmis z. olumsuz -ku nakatta -de(wa)nakatta
K1BAR KONUSMA S.
simdiki z. olumsuz -ku-nai desu -de-wa-nai desu
-ku-arimasen -de-wa-ar imasen
gecmis z. olumsuz -ku-nakatta desu -de-wa-nakatta desu
-ku-arimasen del1ita -de-wa-arimasen
Cesitli Avrupa dillerinde gorUlen (ornegin !ngilizce'deki
many more. most; good better best gibi) slfatlarln cekimli
karSllastlrllmaSl TUrkce ve Japonc'daki slfatlarda yoktur.
TUrkce'de oldugu gibi Japonca'da da ~lfatlarln karSllastlrllmaSl
onlerine getirilendaha(yori. motto) ve "en" (mottomo. iciban)
gibi zarflarla yaplllr. Motto ve iciban zarflarl daha cok
konusma dilinde kullanlllr:
Yori yasui (motto yasui) no wa ari-masen ka?
<Daha ucuzu yoku?>
Buen ucuzudur.>
yori ile belirtilir. Bu durumda genel olarak slfattan once gelen
yori veya motto kaldlrlllr:
.
Tookyoo wa Oosaka y'().r..i. ook i -i mac i desu.
rokyoOsaka'dan bUyUk bir sehi~dir.>
.
64
TUrkce'de oldugu gibi Japonca'da da birden cok slfatln
tek bir yUklem olusturdugu veya tek bir ismi niteledigi durular
vardlr. Bu durumda en sonunda olmayan slfatlar sekil degistirir.
Yan yana kullanllan slfatlardan sonda olmayan i-slfatlar ku
seklini allr ve sonuna Itel eklenir. Na-Slfatlar ise de seklini
allrlar:
<SUper ekspres trenleri hlZll ve gUvenli>

Kono Si90to wa kiken de taihen desu. (kiken-natehlikeli>)
Buis tehlikeli ve zahetli.>
ucuzve lezzetli karpuz)
9".I<. L.cI~ kinben-na gakusei (genki-na (sagllkllhareketli>)
!'.!l.SJ.~..k.J~. .Y.~. callskan (bir) ogrenci>
5 _ I s I MLER ve ZA M I RLER
A. IslMLER
leri gibi. isimler de temelde bir cUmle icindekiηesneyi belir- tirler. !simler cisi1ll(ev..bardak') veya canll varllk (.insan. .bitkihayvan)belirttikleri gibi soyut kavramlarl(ozgUrlUk. .oaba..suo) belirtmek icin de kullanl1lrlar. !simlerin ba~llca
iki gorevi Vardlr:
belirtme durumunda yUklemin anlamlnl tamamlayan nesηe veya
baska yer tamlaYlcl1αrl olarak kullanlllrlar:
$ofdr durαktαdurarak yolcuyu aldl.
de. gecisli eylemin nesnesidir. Bu durum Japonca'daki isimler
icin de gecerlidir. !simlerin buna benzer kullanlllslarlyla ilgili ayrlntlll bilgi Edatlar blUmUndeverilecektir.
2. Isimler YUklem Olarak Kul lanl 1 Irlar:
lsimler. tlpkl fiiller ve slfatlar gibi yUklem clarak da
kullanllabilirler. tsimlerin yUkle olarakkullanlllslarl slfa-
tln yUklem olarak kullanlllSlna cok benzer. once TUrkce'deki
durumu klsaca gorelim:
(2) Ilustafa bey {j.I1r. t.lIl•el 7l di r .
( 3 ) S i z {j.I1.!.. ~.IIl.Il.l1 S i n i z.
rnekteisim 01an ö~retmen. ke1imesi yUklem o1arak kullan11-
mlstlr. TUrkce'de eger ozne UcUncU sahlssa. birinci ornekte gorUldUgU gibi. isim hic bir ek almadan da yUklem olabi1ir.
66
getirilerek. yUklem olarak kullanllabilir. UcUncU ornekte
gorUldUgu gibi. oznenin UcUncU sahlS dlSlnda bir ozne olmasl
durumunda. yUklem olarak kullanllan ismin sonuna /(y)im/
/(y)iz/. /-sin/. /-siniz/ sahlS ekleri gelir.
Turkce'deki /-dir/ eki gibi. Japonca'da da. ismin sonuna
bildirme fonksiyonu olan /desu/ veya /da/ gibi edatlar getirile-
rek isimler yUklem olarak kullanllabilirler:
.
Musutafa-san wa sensei desu.
sadece konusma dilinde ya da su rnekteki gibi gazete haber
basllklarlnda gorulUr:
{yusu'dasel(sUrekli sagnak yagmur) Tokyo'da susuzluk!>
Turkce'de yUklem olarak kullanllan isimler fl11 gibi
sahlS eki aldlklarlndan oznenin kaclnCl sahlS oldugu. cumlenin
yUkleminden anlaSlllr. Japonca'oa fiillerde o:dugu gibi yUklem
olarak kullanllan isimlerde de sahlS belirtil~ez.
.
Musutafa-san wa sensei desu.
nH W
kez aclklanmlstlk. Slfat!ann cekiminde gorulen /da/ /datta/.
/des I ve /deita/ gibi sekiller bu .desu edatlnln degisik
kullanlllS sekilleridir. Desu edatl isim ya da slfat olmayan
kelielere de eklenerek cesitli sekillerde kullanllabilen
onemli bir edattlr. Bu konuyu 81LD1RUE EDTII BolUmUnde (6.
blUmde) daha ayrlntlll bir sekilde aClklayacaglz.
67
cekim bak1mlndan isim1erden ayrl oze11iklere sahiptir. Örne~in
benzamirinine ha1i (datif sekli)bene" de~i 1 "bana1ur:
tamlayan hali de beninyerine "benim"'dir.
Buna karSlllk Japonea'da sahls zamirlerini isimlerden
ay1ran hicbir gramer özelli~i yoktur. Dahasl TUrkce'deki her
sahlS zamiri icin Japonca'da birden fazla kelime vardlr.
orneginben" sahls zamirinin karSlllgl Japonca'da degisik
durumlarda kullanllan degisik ke1ime1erle verilir. En notr 01an1
wata~i basta olmak Uzere wataku~i ata~i atai boku ore
oosei vb. kelimelerin anlaml TUrkce'deki ben" demektir. Bunlar-
dan ata~i ve atai kadlnlar taraflndan boku ore ve ~oosei ise
erkekler taraflndan kullanlllr. En kibarl ataku~i'dir . Atai ve
ore oldukca kabadlr.
ne gore anata-sama (cok kibar) kiden (resmi) anata (en notr)
anta kimi omae temee (cok kaba) gibi cesitli kelielervardlr.
Ancak kibar konusada bu tUr kelimeleri kullanma yerine
dinleyen kisinin isimlerini (ornegin Satoo-san <Satoo bey Satoo
hanl> Hanako-can <Hanakocugum>) veya unvanlnl (rnegin sen5e i
hoca>sacoo patron> vb.) kullanmak ya da hicbir kelime
kullanmamak daha uygun gelir.
Japonca'da kore 50re ve are olmak Uzere Uc tane isaret
zamiri vardlr. TUrkce'de 'bu' 'su" ve "0' zamirlerindenbura'
'surave 'ora': boyle '6yle ve yle g i b i k e 1 i me 1 e r
tUretilmiGtir. Japonca'da da durum aynldlf. !saret zalirlerinden
de~i6ik zamir 51fat ve zarflar tUretilir. Bunlar1n hepsine
birden IGaret kelimeleri deek istiyoruz. Japonca'da beGllca
isaret kelimeleri 6unlardlr:
zamlrl slfatl zarfl (yer) (yon)
kore kono konna koo koko kocira
(kocc i )
(socc i)
(acc i )
anlamak icin TUrkce isaret ke1imeleriyle klyaslayallm.
lsaret zamiri. kore sore ve are'nin fonksiyonu tek
baslarlna kullanlldlgl zamanki bu '0vesu"nun fonksiyonu-
y1a aynldlr:

isimden once getirilen "bu '0" ve 'su"nunkine benzer:
.
Kono hon wa omo!)iroi desu.
Bukitap ilgi cekici.>
nuna benzer:
~ll! kitap hic ilgi cekici degil.>
69
baslarlna kullanlldlgl zamanki boy1e'oyle' vesOyle'ninkine
benzer:
Sici$I wa koo tsukai-masu.
lsaretkelimesi ~.~.Y. J ku11anlllr.>
'orave 'sura"nln karSlllgldlr:
Buradabekleyin (lUtfen).>
Kocira socira ve acira ise TUrkce'deki 'bu taraf" '0
tarafve'su tarafifadeleri gibi anlaml taSlr. Yon belirtmekle
birlikte yer de belirtir. Ancak koko soko ve asoko ya gDre
daha genis ve muglak anlamlarl vardlr:
.
daha nazik bir hava verebildigi icin diger isaret kelieleri
yerine slk slk kullanlllr (isaret zarflarl haric):
.
.
<BuradabekleYiniz.>
veya ben'yerine: socirasizyerine; ve acira i5e '0 veya
'onlar' yerine kullanlllr:
Aita 1_(.C?.c..ir.. kara()c.Lr..e1 e o-derlwa itasimasu.
YarlntaraflmlZdan taraflnlZa telefon edilecektir.
D tarafln (Onlarln) fikri naslldlr?>
Tabloda kocira socira ve acira'nln altlnda parantez
icinde gosterilen kocci socci ve acci ise klsaltmalarldlr ve
sadece konusma dilinde kullanlllr.
Japonca isaret kelimelerinin aylrlml konusunda ilim adam-
larl gorUs birligi sa~layamamlslardlr. GUnUmUze kadar yapllmlS
olan aClklamalardan en inandlrlcl olanlarl sunlardlr:
(i) kore vb.:
konusandan uzak nesneler icin
konusana yakln nesneler icin
dinleyene yakln nesneler icin
lannesneler icin
Bazl durumlarda TUrkce'deki bu' zamiri kore'ye 'su sore'ye ve0are'yebenzer anlamlarda kullanllsa da bu kural
her zaman gecerli degildir. Bununla birlikte ozellikle sore
isaret zamirinin anlamca TUrkce'deki o' isaret zamirine daha
yakln oldugu soylenebilir.
Bu b1UmdeaClk1anacak olan da ve desu TUrkce'de yUk1em
olarak ku1lanll1S isimlerden sonra gelen I-dirl bildirme ekine
oldukca benzemektedir. Oa duz konusma seklinde desu ise kibar
konusma seklinde kullanlllr.
baglmslz oldugu icin da ve desu'ya bi1dirme eki demek yerine
bildirme edatl demek daha uygundur.
A. SILOIRME EDATININ BASLICA CEKlu SEKILLERI
Japonca'da bildirme edatl 01an da ve desu edatl fiiller
gibi cUmlenin Zamanlna dUz ya da kibar konusma sekline bagll
01arak sekil degistirir. Bunun basllca yedi temel cekim sekli
vardlr:
gecmlS zaman S. da t ta de:s i ta
ihtimal s. daroo de:soo
sonunda ve cUleyi bitirmek icin kullanlllrlar. Ote yandan
edatln bag sekli 01an Ide/ asaglda aClklanacagl gibi bi1dirme
edatlnln olumsuz sekli yap111rken ve birlesik cUm1e yap111rken
kullanlllr.
seklini drneklerle gdrelim:
<0 ögrencir~i.>
<0 ogrenc i ysi.. >
0ogrenci o.1. s a. ...g Elr:-El~.> [dUz konusma seklil
e
0ogrenci o)sa. ger El.~tir.>
B. BILOIRME EDATININ OLUMSUI SEKLI
1. DUz Olumsuz Sekli:
yaplllf :
oimdiki z. S. : de nai de wa nai
(Konusma di 1 inde ca na i ve caa na i de
kullanlllr.)
ihtimal s.
nakatta da kullan111r.)
(Konusma dilinde ca nai daroo ve caa nai
daroo da kullanlllr.)
Benzer durumdaki kibar konu5ma sekilleri ise nai yerine
arimasen nakatta yerine arimasen de$ita ve daroo yerine desoo
kullanlllP elde edilir:
gecmlS z. S.
arimasen da kullanlllr.)
caa arimasen de$ita da kullanlllr.)
de (wa) nai desoo
nai de00 da kullanlllr.)
C. SILDIRNE EDATININ KULLANILISI
Japonca'da bi1dirme edatl olan da ve desu isim slfat ve
fii11erin sonuna getirilerek kullanlllr:
1. YUklem Gtlrevl i Isimlerden Sonra Kul lanl I I1:
lsimlerle ilgili besinci bOlUmde aClklandlgl Uzere (bk.
sayfa 67) zaman zaman konusma dilinde veya gazete basllklarln-
da isilertek baslarlna yUklem olarak kullanlllrsa da genellik-
le cUmlede yUklem gOrevli isilerinsonunda bildirme edatl da ve
desu'nun gelmesi gerekir.
cekim sekilleri getirilebilir. Yalnlz simdiki zamanln dUz
konusma sOylenisinde kullanllan olumlu soru seklinde bildirme
edatl kaldlrllarak isimlerin sonuna dogrudan dogruya soru eki
ka getirilir:
a r
w ' O
M u
2. YUklem GUrevl i Na-slfatlardan Sonra Kullanl I I~I:
Na-Slfatln bildirme edatl da ve desu i1e biriikte kul1a-
ollmaSl tlpkl isimlerin kullaollmasl gibidir. (bk. 4. bolUm:
sayfa 59 v.d.d.)
Na-Slfatlardan farkll olarak i-Slfatlnn s imdiki ve
gecmis zaman dUz olumlu sekilleri ile bag seklinde. bildirme
edatl kullanllmaz. Bunun yerine i-slfatlarln ozel cekim
sekilleri kullanlllr. Ayrlca. gecmis zamanlO kibar olumlu
$cklinde de$ita'nln yerine desu da kullanl1abi1ir (bk. 4. bolUm:
sayfa 56 v.d.):
ooki-i deita
ba~ s. ooki-ku te}
sekli kullanllarak yaplllr (bk. sayfa 56 v.d.).
dUz-kibar olumlu-olumsuz veya simdiki-gecmis zaman sekline
konulabilirler. Bu genel kuralln tek bir istisnaSl ihtimal
seklidi r.
F i i 1 i n i h t i ma 1 s e k 1 i f i i 1 i n szlUkseklinin sonuna daroo
de~oo getirilerek elde edilir:
4. Fiillerden Sonra Kul lanl 11$1:
(dUz s.) .
Iku daroo.
<Herhaldegidecek(tir}.>
(kibar s.)
5
sekli allnlp daroo veya desoo eklenerek elde edilir:
(dUzs.) .
toparlayabiliriz:
76
1S1m na-s1fat i-S1fat fiil
ihtimal 5. duz olumlu S. + + +/ +
51diki z. kl barlumluS. + + +
simdiki z. kibar lumsuz 5. + + +/
gecmi5 z. ki bar 01 umsuz S. + + +
ihtimal s. ki bar 01 umsuz S. + + + +
bag s. + +
‘ u
S ‘ 1
1. NO DESU (NO DA)nlnKullanlll$l:
CUmle sonunda yer alan bildirme edatlnlnnUne bazan no
edatlnln konuldugu gorUlmektedir. Bu sekle ozellikle konusma
dilinde slk rastlanlr. Amac. dinleyene her hangi bir durumu
zellikleaClklamak belli bir fikri hatlrlatmak veya kabul
ettirmektir:
A: .
8: .
Ee suko~i mae kara kibun ga warui no dsu.
Evet bir sUredir kendimi iyi hissetmiyorum da.>
Yukarldeki ornekte görUldU~U gibi konusmacl B dinleyici
A'ya kendisinin neden pek iyi gorunmedigini aClklamaktadlr. Aynl
durumu. surnektede gorebiliriz:
Kono heyaa totemo samui desu ne‘
<Bu oda ne kadar soguk degil mi.>
B: .
Denki-sutoobu 9a kowarete iru 11 <:l.A~~.1J
Elektriksobasl bozuk da ondan.>
No desu (dUz konusma sekli no da) yukarlda da belirtildi~i
gibi. dinleyene belli bir fikri kabul ettirmek icin de kullanlla-
bi1 i r:
.
BugUnbu ev ddevini bitireceksiniz. (AnlaSlldl ml?)>
78
Bunlardan baska no desu (no da) sekli kesin bir kural
olmamakla beraber icinde nazenicin>doo nasll> ve doo~ite
<nicin> gibi soru zarflarl bulunan cumlelerin sonunda kullanl-
labilir:
<Ne oldu? (ne yaptlnlz?)>
.
<Neden dUn okula gelmediniz?>
Naze Nihon-go 0 benkyoo-suru no desu ka?
Japonca('Yl)nicin callSlyorsunuz?>
1arl yukarldakilerle aynl 01an cUmleler yapabiliriz. Ornegin.
yukarldaki birinci cUmle sOyle olabilir:
.
Ancak bu cUmle no desu kullanllarak yapllan ilk cUmleye gore
daha ntrveya mesafeli bir anlam ifade eder. Ote yandan icinde
no desu bulunan 000 ~ita desu ka? cUmlesiyle konusan
Soz konusu durumla daha yaklndan ilgilendi~ini de belirtmek
ister. Bu durumu gUnluk hayattan birrneklegostermeye callsallm.
'000 ~ima$ita ka?sorusumuayene olmak icin gittigimiz
buyU