260
 JELLEMA 11 CONTRACTEREN

Jellema 11 Contracteren

Embed Size (px)

Citation preview

  • JELLEMA 11

    CONTRACTEREN

    06950548_H0 01-11-2005 09:48 Pagina I

  • omslagontwerp Marjan Gerritse, Amsterdam, ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zutphenvormgeving binnenwerk Peter van Dongen, Amsterdamopmaak Assist Communications studio, Utrecht

    De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

    ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor: Primair Onderwijs, Algemeen VoortgezetOnderwijs, Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie en Hoger Beroepsonderwijs.Voor meer informatie over ThiemeMeulenhoff en een overzicht van onze leermiddelen:www.thiememeulenhoff.nl

    ISBN 90-06-95054-8Tweede druk, tweede oplage

    ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zutphen, 2004

    Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in eengeautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-tronisch, mechanisch, door fotokopien, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schrif-telijke toestemming van de uitgever.

    Voor zover het maken van kopien uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet1912 jo het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb.471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te vol-doen aan Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeel-te(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

    06950548_H0 01-11-2005 09:48 Pagina II

  • Bouwproces Contracteren11

    06950548_H0 15-07-2004 12:49 Pagina III

  • De serie Jellema Hogere Bouwkunde bestaat naasthet inleidende deel uit drie reeksen boeken:bouwtechniek, bouwmethoden en bouwproces.Tezamen vormt de inhoud de onontbeerlijkebasiskennis voor het hoger beroepsonderwijs enwetenschappelijk onderwijs.

    Ook deze vernieuwde uitgave is ontstaan vanuitde noodzakelijke interactie tussen het onderwijsenerzijds en het bedrijfsleven anderzijds. Beidesectoren leveren auteurs, maar zijn ook bereid tothet leveren van commentaar en kritiek in eenvoortdurende discussie tussen redactie, auteursen het onderwijs.

    De redactie:H.A.J. FlapperBouwinnovator, Amsterdam

    ir. M. BonebakkerAdviseur Bouwmanagement, Geesteren

    ir. K. HofkesDocent Bouwkunde Hogeschool INHOLLAND,Haarlem en Alkmaar

    ir. A. van TolArchitect, Zwolle

    ir. H. BrinksmaDocent Bouwkunde Hogeschool van Utrecht,Utrecht

    ing. N. ZimmermannArchitect, Amsterdam

    Auteur deel 11:ing. M. van DuijnDirecteur Kantorenhuis NV, Bedrijvenhuis Neder-land NV, NV Bouwmaatschappij Holland HousingCorporation, Onafhankelijke Projectontwikkelings-maatschappijen

    06950548_H0 15-07-2004 12:49 Pagina IV

  • AM

    ELLEJ

    AM

    ELLEJ

    AM

    ELLEJ

    1

    www.jellema-online.nl

    7 102

    Serieoverzicht

    1183

    1294

    124

    134

    5

    6

    6

    6

    06950548_H0 01-11-2005 09:48 Pagina V

  • Woord vooraf

    In dit deel wordt de wijze waarop de contractvor-ming ten behoeve van een bouwproject plaats-vindt, beschreven.In grote lijnen is dit boek te splitsen in tweedelen, namelijk:

    de traditionele methode van contracteren vaneen partij die (van initiatieffase tot en met inge-bruikname) zorgdraagt voor de bouw van eenobject;

    andere methoden van contracteren van partij-en die zorgdragen voor de realisatie (bijvoorbeeldontwerpen en bouwen) van het object.

    Onder het traditionele bouwproces wordt in dezecontext verstaan: de organisatie van het bouw-proces, zoals deze al decennialang wordt toege-past. Het traditionele bouwproces kenmerkt zichdoor de strikte scheiding tussen ontwerp- en uit-voeringsfase.

    In hoofdstuk 1 wordt voor de begripvorming metbetrekking tot de organisatie van het bouwproces,het verkrijgen van een nieuw gebouwd gebouwvergeleken met het kopen van een televisietoestel.

    In de daaropvolgende hoofdstukken worden defasen van het traditionele bouwproces beschre-ven:

    het ontstaan van het bestek en de tekeningen; de historische ontwikkeling van een stan-daardbestek (STABU Standaard);

    het ontstaan van normen en certificaten; het aanbestedingsproces; van het uitnodigentot inschrijven tot en met de aannemingsovereen-komst;

    de specifieke regelgeving met betrekking totaanbestedingen door de overheid, alsmede dehuidige problematiek over mededinging;

    de mededingingsregelingen tussen aanbie-ders;

    de inschrijfbegroting; de gunning en aannemingsovereenkomst; het uitvoeringsproces.

    In de hoofdstukken waarin de contractuele voor-zieningen ten behoeve van het uitvoeringsprocesworden beschreven, wordt aan de hand van een

    voorbeeld een fabriekshal met kantoorruimten een nadere toelichting gegeven op de UAV. Terverduidelijking zijn de letterlijke teksten van deUAV opgenomen.

    In het laatste hoofdstuk wordt uitgebreid inge-gaan op de verschillende andere contractvormen,waarbij de strikte scheiding tussen ontwerp enuitvoering vaak helemaal niet meer aanwezig is.

    Ter verduidelijking: de voorbeelden in dit boekdienen als illustratie beschouwd te worden enhebben geen enkele juridische kracht. Ten slottedanken wij de heer A. van Eerten voor zijn des-kundige inbreng en commentaar in de eindfasevan deze uitgave.

    De auteurmei 2004

    VI

    06950548_H0 12-07-2004 14:13 Pagina VI

  • 1 De overeenkomst; het kopen van eenproduct 1Inleiding 21.1 Standaard artikel als gereed product 21.2 Koopwoning uit nieuwbouwproject 31.3 Koop aan te bouwen garage 31.4 Koopwoning naar eigen ontwerp 51.5 Overeenkomst en verschil 61.5.1 Prijs 61.5.2 Schriftelijk bewijs; het contract 61.5.3 Omschrijving van het product 71.5.4 Voorwaarden 71.6 Contractvorming 81.6.1 Organisatie van het bouwproces 81.6.2 Projectdefinitie 81.6.3 Ontwerpfase 81.6.4 Bestekfase 81.6.5 Prijsvormingsfase 8Geraadpleegde en aanbevolen literatuur 9

    2 Bestek, tekeningen en bouwvergunning 11Inleiding 122.1 Aanvraag bouwvergunning 122.1.1 De Woningwet 122.1.2 Het Bouwbesluit 192.1.3 Het Bouwstoffenbesluit 212.1.4 Wet op de Ruimtelijke Ordening 212.1.5 Andere van belang zijnde wetten 212.1.6 Privaatrechtelijke wetgeving 212.2 Bestektekeningen 222.2.1 Procedure bestektekeningen 222.2.2 Wat dienen de bestektekeningen te bevatten 232.2.3 Het maken van bestektekeningen 242.3 Het bestek 312.3.1 Wat is een bestek? 312.3.2 Functies van het bestek 312.3.3 Geschiedenis van het (standaard) bestek 312.4 Bestekbegroting 32Geraadpleegde en aanbevolen literatuur 33

    Inhoud 3 STABU systematiek 35Inleiding 363.1 Voor het werk geldende voorwaarden en bepalingen 363.1.1 Administratieve bepalingen 363.1.2 Technische bepalingen 373.1.3 Overige bepalingen 373.2 Beschrijving van het werk 373.3 STABU besteksystematiek 383.3.1 STABU Standaard 383.3.2 STABU catalogus 403.3.3 Samenstellen van een bestek voor een specifiek werk 423.3.4 Relaties van het STABU bestek met andere informatiesoorten 44

    4 Normalisatie en certificatie 47Inleiding 484.1 Normen en normalisatie 484.1.1 Normalisatie 484.1.2 Nederlands Normalisatie-Instituut 484.1.3 Ontstaan van een NEN-norm 484.1.4 Andere uitgaven van NEN 494.1.5 Normalisatie binnen Europa 494.1.6 Normalisatie wereldwijd ISO 504.2 Kwaliteitsverklaringen en beoordelingsrichtlijnen 504.2.1 Inleiding 504.2.2 Structuur en afspraken 504.2.3 Soorten kwaliteitsverklaringen 514.2.4 Tot stand komen van kwaliteitsverklaringen 544.2.5 Nationale beoordelingsrichtlijnen 544.2.6 Attestering 574.2.7 Kwaliteitsverklaringen en het Bouwbesluit 2003 584.3 Europese ontwikkelingen en organisaties 594.3.1 De Richtlijn Bouwprodukten (89/106/EEG) 594.3.2 Doel van CE-markering 594.3.3 Europese Technische Specificaties 594.4 Keuze kwaliteitsverklaringen in bestek 604.4.1 Inleiding 604.4.2 Keuzemogelijkheden 604.4.3 Bestekschrijven 60Geraadpleegde en aanbevolen literatuur 62

    VII

    06950548_H0 01-11-2005 09:48 Pagina VII

  • 5 Aanbesteden 63Inleiding 645.1 Aanbesteden 645.1.1 Aanbesteden door particulieren 655.1.2 Aanbesteden door de overheid 655.1.3 Aanbestedingsstukken 655.2 Uniform Aanbestedingsreglement (UAR 2001) 665.2.1 Definities 665.2.2 Afstandsverklaring 665.3 Overige begrippen in het UAR 685.3.1 Termijn van gestanddoening 685.3.2 Selectiecriteria 685.3.3 Inlichtingen 685.3.4 Inschrijving 685.3.5 Keuze aannemer 705.3.6 In delen aanbesteden 705.3.7 Biedingscombinatie 715.3.8 Alternatieven 715.3.9 Varianten 715.3.10 Aanbesteding 715.3.11 Geschillen 715.3.12 Wet Ketenaansprakelijkheid (WKA) en aanbesteding 725.4 Methoden van aanbesteden 745.5 Openbare aanbesteding 745.5.1 Bekendmaking 745.5.2 Keuze aannemer 755.6 Aanbesteding met voorafgaande selectie 755.6.1 Bekendmaking 755.6.2 Uitnodiging tot inschrijving 755.6.3 Keuze aannemer 765.7 Onderhandse aanbesteding 775.7.1 Uitnodiging 775.7.2 Inschrijving en aanbesteding 785.7.3 Keuze aannemer 785.8 Onderhandse aanbesteding na selectie 785.8.1 Selectie en uitnodiging 785.8.2 Inschrijving en aanbesteding 785.8.3 Keuze aannemer 785.8.4 Vergoeding van inschrijfkosten 795.9 Vergelijking van aanbestedingsvormen 795.10 Andere aanbestedingsvormen 795.10.1 Getrapte aanbesteding 795.10.2 In delen aanbesteden van achter elkaaruitgevoerde bouwdelen 80

    6 Aanbestedingen door de overheid 83Inleiding 846.1 Regulering van overheidsaanbestedingen 846.1.1 UAR 2001 846.1.2 UAR-EG 1991 896.1.3 Verschil UAR en UAR-EG 896.2 Regelgeving uitvoering Europese richtlijnen 896.3 Europese aanbestedingen 896.3.1 Europese richtlijn 896.3.2 Aanbestedingsprocedures 936.3.3 Gemeenschappelijke regels 966.4 De richtlijnen 1006.4.1 Richtlijn 93/36/EEG, Leveringen 1006.4.2 Richtlijn 93/37/EEG, Werken 1026.4.3 Richtlijn 92/50/EEG, Diensten 1026.4.4 Richtlijn 93/38/EEG, Nutssectoren 1026.5 Sancties of beroep 1026.6 Ervaring met toepassing richtlijnen 104

    7 Mededingingsregelingenen de Nma 105Inleiding 1067.1 Regelgeving 1067.2 SPO-beschikking 1067.3 Verboden aanbestedingsregelingen 1077.4 Uniform Aanbestedingreglement 1998 1077.5 Uniform Aanbestedingsreglement EG-1991 1087.6 UAR 2001 1087.7 Mededingingswet; concurrentievervalsing bij aanbestedingen 1087.7.1 Inleiding 1087.7.2 Gezamenlijke inschrijving op aanbestedingen 1087.7.3 Toeleveringsovereenkomsten 1097.7.4 Inkoopcombinaties 1097.7.5 Tot slot 1107.8 Over de NMa 1107.8.1 Missie en taken van de Nma 1107.8.2 Toezicht op concentraties 1117.8.3 Misbruik economische macht 112

    VIII

    06950548_H0 12-07-2004 14:13 Pagina VIII

  • 8 Inschrijfbegroting 113Inleiding 1148.1 Verschillende soorten begrotingen 1148.1.1 Ontwerpbegroting 1148.1.2 Inschrijfbegroting 1148.1.3 Uitvoeringsbegroting 1158.2 Inschrijfbegroting 1158.3 Bestekkosten 1168.3.1 Materiaalkosten 1168.3.2 Loonkosten 1168.3.3 Onderaannemers 1168.4 Uitvoeringskosten 1188.4.1 Specifieke uitvoeringskosten 1188.4.2 Algemene uitvoeringskosten 1188.5 Bouwplaatskosten 1198.5.1 Bouwplaatsvoorzieningen 1198.5.2 Bouwplaatsmanagement 1198.6 Bedrijfskosten 1198.6.1 Projectgebonden bedrijfskosten 1208.6.2 Algemene bedrijfskosten 1208.6.3 Risicos 1208.6.4 Winst 1248.6.5 Stelposten 1248.6.6 Eindblad inschrijfbegroting 125Geraadpleegde en aanbevolen literatuur 125

    9 Gunning en aannemings-overeenkomst 127Inleiding 1289.1 Koopovereenkomst 1289.2 Aannemingsovereenkomst 1289.3 Gunning 1289.3.1 Inschrijving hoger dan het beschikbare budget 1289.3.2 Inschrijving beduidend lager dan hetbeschikbare budget 1299.4 Het tot stand komen van eenovereenkomst 1299.4.1 Privaatrechtelijke wetgeving 1299.4.2 De overeenkomst 1299.4.3 Aanbod en aanvaarding 1309.4.4 Aanvaarding 1319.4.5 Inhoud van de overeenkomst 131

    10 Bouwen is samenwerken 133Inleiding 13410.1 Relatie opdrachtgever-adviseurs 13410.1.1 De directie van het werk 13410.1.2 Functie directie 13610.1.3 Het eerste overleg 13610.2 Bouwdirectie 13610.2.1 Eerste vragen van de directie 13710.3 Nevenaannemers 13810.4 Herziening UAV 1968 naar UAV 1989 14110.4.1 Algemene spelregels van de UAV 14110.5 UAV-Technische Installaties 1992 14210.5.1 UAV en UAV-TI 14210.5.2 Andere algemene voorwaarden voortechnische installaties 14210.6 Van toepassing verklaren UAV 14310.6.1 Opdrachtbrief 14310.7 Bestek en tegenstrijdigheden 14310.8 Afstemming der werkzaamheden:overlegstructuur 14410.9 Aanvang van de werkzaamheden 14510.9.1 Vergunningen 14610.9.2 Het bouwterrein 14710.9.3 Verstrekken van de benodigde tekeningen 14810.9.4 Verstrekking door de opdrachtgever 148

    11 UAV en werkvoorbereiding 149Inleiding 15011.1 Eerste bouwvergadering 15011.2 Tijdschema 15011.2.1 Werkbare dagen 15011.2.2 Aandachtspunten bij opstellen planning 15211.2.3 Goedkeuring tijdschema 15311.3 Korting bij te late oplevering 15311.4 Verzekeringen 15411.4.1 Wat is schade? 15511.4.2 CAR-verzekering 15511.5 Betalingen 15611.6 Wijziging zekerheidsstelling 15711.7 Werktekeningen 15811.8 Terreininrichting 15911.9 Bespreking (werk)terrein 159

    IX

    06950548_H0 12-07-2004 14:13 Pagina IX

  • 12 UAV en uitvoering 161Inleiding 16212.1 Start van de uitvoering 16212.1.1 Bouwterrein 16212.1.2 Afwijkingen tussen bouwterrein enomschrijving in het bestek 16212.2 Inrichten bouwterrein 16312.3 Plaatsen bouwhek 16412.4 Dag- en weekrapporten 16512.5 Onderaanneming 16612.5.1 Door de aannemer gekozenonderaannemer 16612.5.2 Voorgeschreven onderaannemer 16712.6 Bouwstoffen 16712.6.1 Geschiktheid van bouwstoffen 16712.6.2 Het leveren van een monster en keuring van bouwstoffen 16812.7 Voorschrijven van bouwstoffen 16912.8 Keuring van bouwstoffen 17012.10 Keuring van op de bouwplaatssamengestelde bouwelementen 171

    13 UAV en betaling van de aanneemsom 173Inleiding 17413.1 Betaalbaar stellen van termijnen 17413.1.1 Stand van het werk, eigendombouwstoffen 17413.1.2 Termijnbetalingsschema 17413.1.3 Betaling naar rato van voortganguitvoering 17513.1.4 Betaling met puntenstelsel 17513.1.5 Vaststellen van een termijn 17513.1.6 Uitbetaling termijn 17613.2 Meer- en minderwerk 17713.2.1 Bestekwijzigingen 17813.2.2 Prijsopgave wijziging 17813.2.3 Opdracht voor meerwerk 17913.2.4 Tijdconsequentie wijziging 17913.3 Stelposten 18013.3.1 Stelpost in de praktijk 18013.3.2 Voorbeeld stelpost vloertegelwerk 18113.3.3 Overzicht stelpost in bestek 18113.3.4 Geschatte hoeveelheden 18213.3.5 Verrekenbare hoeveelheden 18213.3.6 Verrekening van meer- en minderwerk 18413.4 Kostenverhogende omstandigheden 18413.5 Eindafrekening 18513.5.1 Voorbeeld eindafrekening 186

    14 UAV en oplevering 187Inleiding 18814.1 Opneming, keuring en oplevering 18814.1.1 Opneming 18814.1.2 Goedkeuring 18914.1.3 Oplevering 19014.2 Uitstel van oplevering en kortingen 19014.2.1 Uitstel van oplevering 19014.2.2 Kortingen 19114.3 Oplevering in delen 19114.4 Onderhoudstermijn 19214.5 Aansprakelijkheid aannemerna oplevering 19214.5.1 Garanties 19214.5.2 Aansprakelijkheid voor gebreken 193

    15 UAV en het in gebreke blijven van partijen 195Inleiding 19615.1 In gebreke blijven van partijen 19615.1.1 In gebreke blijven van opdrachtgever 19615.1.2 In gebreke blijven van aannemer 19715.2 Geschillen 19815.2.1 Raad van Arbitrage 1985.2.2 Voorbeeld van een geschil 20015.2.3 Handelingen bij een geschil 20015.3 Beindiging van de overeenkomst 20215.3.1 Schorsen van het werk 20215.3.2 Beindiging werk in onvoltooide staat 20315.4 Overlijden van partijen 205

    16 Andere contractvormen 207Inleiding 20816.1 Uitgangspunten voor besprekingcontractvormen 20816.1.1 Analyse van het bouwproces 20816.1.2 Mogelijke varianten in decontractstructuur 21016.1.3 Overwegingen bij de keuze vancontractvorm 21216.2 Traditionele contractvorm 21416.2.1 Werkmethode 21416.2.2 Beoordeling traditionele contractvorm 21516.3 Contracten voor de beginfase 21616.3.1 Contracten voor haalbaarheidsstudie 21616.3.2 Contracten voor verwerving van de locatie 21716.3.3 Contracten waarbij de overheidsamenwerkt met marktpartijen 21716.4 Contracten voor het ontwerpproces 217

    X

    06950548_H0 12-07-2004 14:13 Pagina X

  • 16.4.1 Standaardvoorwaarden opdrachtgever-architect 21916.4.2 Regeling verhouding opdrachtgever-adviseurs 22016.4.3 Contracten voor de cordinatie van hetontwerpproces 22116.5 Contracten voor de uitvoering 22116.5.1 Uitvoeringscontracten voor traditionele contractvorm 22116.5.2 Regieovereenkomst 22316.5.3 Cordinatieovereenkomst voor de uitvoering 22416.5.4 Construction management (bouwmanagement) 22516.5.5 Management-contractor 22616.6 Contract voor bouwmanagement 22716.7 Onderhoudscontracten 22916.8 Contracten voor combinatie ontwerp en uitvoering 23016.8.1 Bouwteam 23016.8.2 Design and Build 23116.8.3 UAV-GC 2000 23316.8.4 Turn-key overeenkomst 23316.8.5 Prestatieconcept 23416.8.6 Twee (of meer) fasencontract 23616.9 Contract voor combinatie ontwerp,uitvoering en gebruik(Build, Operate and Transfer) 23716.10 Uitvoeringscontracten,ingedeeld naar risico 23816.10.1 Aannemingssom of lumpsumcontract 23816.10.2 Verrekenbare hoeveelheden of unit rates 23916.10.3 Regiecontract 240Geraadpleegde en aanbevolen literatuur 241

    Register 243

    XI

    06950548_H0 12-07-2004 14:13 Pagina XI

  • 06950548_H0 12-07-2004 14:13 Pagina XII

  • 1De overeenkomst; het kopen vaneen productIng. M. van Duijn

    Iemand die voor zichzelf een nieuwe woning wil laten bouwen, fun-

    geert als opdrachtgever om een overeenkomst te sluiten met een aan-

    nemer om de woning te laten bouwen. Als iemand een televisie wil

    kopen, kan hij het product in de winkel beoordelen voordat tot aan-

    koop wordt besloten. Als het toestel niet aan de wensen van de koper

    voldoet, kan hij het toestel omruilen voor een ander.

    Bij het laten bouwen van een woning is bij het sluiten van de overeen-

    komst alleen een tekening en een beschrijving beschikbaar en daar-

    mee moet de opdrachtgever beoordelen of de te bouwen woning zal

    voldoen aan zijn wensen en in overeenstemming is met het bedrag

    van de bouwkosten. Na oplevering zal de opdrachtgever de woning

    moeten accepteren als deze overeenkomt met de beschrijving in de

    overeenkomst. Als de woning tegenvalt, is ruilen niet mogelijk.

    Voor het in opdracht laten bouwen is een andere vorm van overeen-

    komst nodig dan bij het kopen van een product uit voorraad.

    06950548_H1 12-07-2004 12:44 Pagina 1

  • Inleiding

    Bij het kopen van een tv wordt een overeenkomstgesloten. Deze overeenkomst wordt in dit hoofd-stuk vergeleken met het kopen van een woning.Aangezien de koper van een woning veelal dich-ter bij de realisatie van het product staat dan bijde fabricage van een tv, zijn er meerdere moge-lijkheden om de koopovereenkomst tot stand telaten komen.Aan de hand van vier voorbeelden, figuur 1.1,wordt de keuze en de daadwerkelijke koop van dewoning weergegeven:

    een standaardartikel als gereed product, in ditgeval een televisie;

    een standaardwoning als onderdeel van eengroter woningbouwplan;

    de bouw van een garage waarbij het geheel inde bestaande situatie wordt ingepast;

    de bouw van een woning geheel ontworpennaar wens van de opdrachtgever.

    Op deze wijze wordt getracht de complexe mate-rie omtrent de prijs- en contractvorming binnenhet bouwproces inzichtelijk te maken.Vervolgens worden de fasen kort weergegevendie doorlopen worden voordat de contract-vormingsfase (= sluiten van een overeenkomst)plaatsvindt.

    1.1 Standaard artikel als gereed product

    Een overeenkomst tussen partijen (bijvoorbeeldtwee personen) bestaat uit afspraken die zij metelkaar zijn overeengekomen.In de praktijk gaat het kopen van een tv wel watanders dan: Ik koop deze televisie van uw firmavoor de aangegeven prijs van 1.000. Voordat

    men gaat winkelen worden meestal de eisen diemen aan de nieuw aan te schaffen tv stelt beke-ken (kleuren, stereo, teletekst, beeldgrootteenzovoort).Vervolgens bezoekt men een aantal winkels waar-bij men zich laat voorlichten door de verkoper ende prijzen vergeleken worden. Ten slotte wordteen keuze gemaakt en schrijft de verkoper deafspraken op: het type televisietoestel, eventuelethuisbezorging, wel of geen aanbetaling en deinruilwaarde voor het oude toestel.Al deze afspraken tezamen vormen de koop-overeenkomst, die is vastgelegd in de aankoop-bon ofwel het koopcontract, figuur 1.2.

    2

    JANSEN RADIO EN TV AMSTERDAM

    Aankoopbon nr 678 Datum 23 juli 2003voor levering aan

    Pietersen Kinkerstraat 23 Amsterdam

    Artikel Televisietoestel 1.000,00merk Philipstype 21 PT 166

    totaal bedrag 1.000,00

    19% BTW 159,66

    netto exclusief 840,34

    aankoopbon + kassabon is garantiebewijs

    Figuur 1.2 Aankoop televisietoestel

    Bouweigen woning

    Bouwnieuwe garage

    Bouwstandaard woning

    Aankooptelevisietoestel

    Bestek + tekeningBeschrijvingschets

    Brochure +tekeningModel product

    OpdrachtbriefOffertebevestigingModel contractAankoopbonovereenkomst

    zichtbaar

    te kopenproduct

    Figuur 1.1 Koopproces van de vier voorbeelden

    06950548_H1 12-07-2004 12:44 Pagina 2

  • Een aantal onderdelen die min of meer stilzwij-gend worden overeengekomen, worden nietgenoemd:

    de meestal op de aankoopbon vermelde alge-mene voorwaarden die bij de verkoop gelden;

    de mogelijkheden van het toestel zoals deze inde gebruiksaanwijzing zijn omschreven. Dezegebruiksaanwijzing zal minstens moeten kloppenmet de uitleg van de verkoper. Als blijkt dat er bij-voorbeeld geen teletekstmogelijkheid is en deverkoper heeft dit toestel wel als zodanig ver-kocht, voldoet de verkopende partij niet aan deovereenkomst en zal de overeenkomst kunnenworden ontbonden.

    Het kopen van een (relatief) duur standaardpro-duct (als een tv) is een handeling die men regel-matig doet of van dichtbij meemaakt. In het vol-gende voorbeeld wordt de koop van een nieuw-bouwwoning geschetst, hetgeen voor degemiddelde Nederlander geen alledaagsegebeurtenis is. Als we een en ander eens kritischlezen, wijkt de koop van een huis dan veel vanvoorgaand voorbeeld af?

    1.2 Koopwoning uit nieuwbouwproject

    In een regionaal dagblad wordt middels een pagi-nagrote advertentie de verkoop van een aantalkoopwoningen onderdeel van een totaal nieuw-bouwplan aangegeven. Het plan bestaat uit 3 woningtypen, respectievelijk 3-, 4-, en 5-kamer-woningen, waarvan de richtprijzen in de adver-tentie worden vermeld.Genteresseerden gaan de locatie bekijken en vin-den een weiland waarin de koeien zich nog tegoed doen aan het gras. Vervolgens gaat mennaar de makelaar die zorg draagt voor de verkoopvan de woningen. De makelaar verstrekt op ver-zoek de brochure van het gewenste woningtype.Aan de hand van een gesprek met de bank wordthet hypotheekbedrag vastgesteld, waarbij demaandlast (de rente en aflossing) nog betaalbaaris. Het te lenen kapitaal vermeerderd met deeigen middelen bepaalt het beschikbare budgetvoor het kopen van de woning.In de brochure zijn de plattegrondtekeningen, degeveltekeningen, de situatietekening, de (techni-

    sche) beschrijving van de woning en de varianten(hoekwoning en middenwoning al of niet in spiegel-beeld) weergegeven. De voorkeur omtrent het typeen de ligging van de te kopen woning wordt aan dehand van de verkoopfolder bepaald. Met behulp vande situatietekening wordt het bouwnummerbepaald van de woning die de voorkeur geniet.Gelukkig is de gekozen woning nog niet verkochten een voorlopig koopcontract wordt ondertekend,figuur 1.3. Het voorlopige aan dit koopcontractzijn een beperkt aantal ontbindende voor-waarden. Meestal zal ontbinding van de koopontstaan als:

    de financiering van de koper niet rond kankomen, waaronder eventueel het verkrijgen vande Nationale Hypotheek Garantie;

    er geen toestemming kan worden gekregenom in de betreffende gemeente de gekozenwoning in gebruik te mogen nemen: de woon-vergunning;

    binnen 3 dagen na ondertekening van dekoopovereenkomst, de koper heeft aangegeven(schriftelijk) af te zien van de koop (de zoge-noemde bedenktijd).

    Ruim een jaar na de ondertekening van het koop-contract wordt de woning opgeleverd.

    1.3 Koop aan te bouwen garage

    Na een aantal jaren in het huis van voorgaandvoorbeeld gewoond te hebben, ontstaat debehoefte een garage tegen de woning aan telaten bouwen. Dit is mogelijk omdat een kop-woning gekocht is en de zijtuin groot genoeg isom een garage op de beschikbare grond te kun-nen bouwen.

    Allereerst wordt bij de gemeente nagegaan of hetplan voldoet aan het plan omtrent de ruimtelijkeordening (bestemmingsplan, rooilijnen en derge-lijke) en welke eisen door de gemeente aan eendergelijke aanbouw worden gesteld. Een gesprekmet een ambtenaar van de betreffende gemeen-telijke dienst leert dat in principe de gemeentegeen bezwaren tegen het plan heeft, echter eendefinitieve uitspraak wordt pas gedaan als de aan-vraag voor de bouwvergunning ingediend wordt.Zonder vergunning mag niet worden gebouwd.

    31 DE OVEREENKOMST; HET KOPEN VAN EEN PRODUCT

    06950548_H1 12-07-2004 12:44 Pagina 3

  • te passen materialen worden omschreven wor-den deze vergeleken om eventuele kwaliteitsver-schillen te kunnen onderscheiden en om na tegaan of het gebodene voldoet aan de vraag.De offertes worden op elkaar afgestemd door degevonden verschillen alsnog door de aanbiedersaf te laten prijzen, zodat de offertes inhoudelijkvergelijkbaar zijn. Aan de laagste aanbieder wordthet werk opgedragen, figuur 1.4.De opdracht wordt gegeven door de offerte, eneventueel de aanvullende gegevens, te onderte-kenen en te retourneren. De werkzaamhedenkunnen gaan beginnen.Vanzelfsprekend zal de aannemer beginnen metde bouwvergunning aan te vragen. Dit doet hijonder andere met behulp van een tekening diehij eventueel al bij zijn offerte gevoegd had, of diehij na het krijgen van de opdracht gaat maken.Beoordeeld wordt of de garage op deze tekeningovereenkomt met de wensen en de aanbieding.Hierna gaat de aanvraag voor de bouwvergun-ning de deur uit. Een aantal maanden verstrijktvoordat deze wordt verleend en er gestart wordtmet de uitvoering van de bouw.Als deze offerte voor akkoord getekend wordtteruggezonden, is het een opdracht geworden.Het te kopen product dient omschreven te wor-

    4

    De gemeente geeft aan dat:

    binnen bepaalde lijnen gebouwd moet wor-den (rooilijnen) en de maximale bouwhoogte nietmag worden overschreden;

    het uiterlijk in overeenstemming met dewoning dient te zijn ter goedkeuring van degemeentelijke Welstandscommissie;

    het plan dient te voldoen aan de bouwvoor-schriften (de Bouwverordening, waarin opge-nomen het Bouwbesluit en het Bouwstoffen-besluit).

    Middels een schets wordt aangegeven hoe degarage gewenst wordt (bijvoorbeeld 3,6 8,0 men hoog 2,4 m inwendig gemeten), aan de voor-zijde een stalen overheaddeur en aan de achterzij-de een houten deur. De kleur van het metselwerk,de boeidelen en de kozijnen dienen hetzelfde tezijn als die van de bestaande woning.Deze gegevens worden aan bijvoorbeeld tweeaannemers, die een goede reputatie hebben, ver-strekt met het verzoek een prijsopgave te gevenvoor de realisatie van het plan. Tevens dienen deaannemers de benodigde vergunningen aan tevragen en de berekeningen en tekeningen te ver-vaardigen.Na ontvangst van de twee offertes waarin de toe

    Figuur 1.3 Voorbeeld koop/aannemingsovereenkomst

    Koop/Aannemingsovereenkomst

    Ondergetekenden Bouwbedrijf Jellema hierna te noemen de ondernemer en H. Jansen hierna te noemen de verkrijger

    zijn per 26 augustus 2003 overeengekomen als volgt:

    De ondernemer verkoopt aan de verkrijger die koopt van de ondernemer een perceel grond ter grootte van ca 174 m2

    overeenkomstig de op makelaarskantoor Pietersen gedeponeerde situatietekening met bouwnummer 193 kadastraal

    bekend sectie P nummer 2034

    De verkrijger geeft opdracht en de ondernemer neemt aan, conform de desbetreffende technische omschrijving

    en tekeningen

    A.Voor wat betreft de koopsom

    de grondkosten 37.162

    B.Voor wat betreft de aanneemsom 152.838

    Totaal A + B 190.000

    de onder A en B vermelde koop- en aanneemsom vormen samen een geheel. De ondernemer draagt er zorg voor dat deze

    akte onder berusting van de notaris wordt gesteld.

    Eigendomsoverdracht

    Artikel 1

    1. De eigendomsoverdracht van de grond zal geschieden enzovoort

    06950548_H1 12-07-2004 12:44 Pagina 4

  • den. In principe wordt dit ook gedaan bij hetkopen van de tv. Bij de tv werd de keuze bepaaldaan de hand van de uitleg door de verkoper of defolder van de toestellen die getoond werden. Bijde garage echter dient allereerst onderzocht teworden of datgene wat gewenst is, daadwerkelijkmogelijk is. De te bouwen garage is een uniek pro-duct. Weliswaar wordt naar bestaande garagesgekeken om de wensen kenbaar te maken. Het-geen gevraagd wordt is een stukje maatwerk.

    1.4 Koopwoning naar eigen ontwerp

    De heer en mevrouw Koper hebben een mooistuk grond gekocht, gelegen in een fraaie omge-ving. Zij willen een woning laten bouwen die aanal hun wensen voldoet. Het uiterlijk dient landelijkte zijn, er dient veel glas toegepast te wordenzodat in het huis de omgeving zo veel mogelijkwaarneembaar is. Het aantal en de grootte van dekamers, de garage en de bergruimten wordenkeurig in het wensenlijstje genoemd en tevensdient het geheel energiezuinig te zijn.Het wensenlijstje wordt met een architect bespro-ken en tevens wordt aangegeven wat hetbeschikbare budget is. De architect toetst globaal

    of het budget overeenstemt met de wensen.Daarna wordt door de architect een opdrachtbe-vestiging (met bijgaand een boekje met de alge-mene voorwaarden) toegezonden waarin aange-geven wordt dat het ontwerp door hem wordtverzorgd en de heer en mevrouw Koper bij deverdere ontwikkelingen in raad en daad wordenbijgestaan met deskundig advies.Bij het tot stand komen van het ontwerp wordtveelvuldig met de architect overlegd, zodat eenontwerp ontstaat dat geheel aan de wensen vande heer en mevrouw Koper voldoet. Tevens over-legt de architect met onder andere de gemeenteen andere betrokken instanties om een ontwerpte kunnen realiseren dat voldoet aan de eisen diegesteld worden voor het verkrijgen van de beno-digde vergunningen.De opdrachtgever en de architect kiezen drie kun-dige aannemers. Deze aannemers wordtgevraagd een prijsaanbieding te doen op de vol-gende wijze.Door de architect wordt het bestek (= deomschrijving en de tekeningen) waarop zij deaanbieding dienen te baseren naar de aannemersverzonden.Als blijkt dat na verloop van tijd de laagste aan-bieding correspondeert met het budget, kan hetwerk aan de aannemer gegund worden. Met

    51 DE OVEREENKOMST; HET KOPEN VAN EEN PRODUCT

    Figuur 1.4 Overeenkomst voor het bouwen van garage

    Overeenkomst van aanneming van werk met Algemene Voorwaarden voor Verbouwingen (AVV 1998)

    Offerte nr 03-106 datum 6 maart 2003

    De aannemer: Bouwbedrijf Jellema

    Biedt hierbij aan het hierna omschreven werk uit te voeren onder toepasselijkheid van de bijgevoegde AVV 1998 (onder-

    deel Aanneming van werk) in opdracht en voor rekening van:

    De opdrachtgever: J. van Dijk

    Omschrijving van het werk:

    garage met berging van gemetselde gevels, betonvloer en houten dakconstructie met dakbedekking voorzien van grind.

    De kozijnen zijn van merbau. Een metalen overheaddeur. Boeiboorden van kunststof.

    Het werk zal worden uitgevoerd volgens bijgevoegde tekening 03-106 nr 1 d.d. 12 februari 2003.

    Tijdstip van aanvang: in overleg afhankelijk van bouwvergunning

    Oplevering van het werk uiterlijk na 30 dagen na aanvang.

    Aanneemsom exclusief BTW 35.000

    In de aanneemsom begrepen stelposten:

    2.500 excl. BTW voor aankoop overheaddeur

    06950548_H1 12-07-2004 12:44 Pagina 5

  • andere woorden: de opdracht wordt gegeven,figuur 1.5.

    1.5 Overeenkomst en verschil

    Voorgaande vier voorbeelden zijn zeer beknoptebeschrijvingen van hoe het een en ander zou kun-nen verlopen. Diverse varianten hierop zijnuiteraard mogelijk. Getracht is de essentie van hetkoopproces weer te geven. Concluderend kun-nen we stellen dat bij de ogenschijnlijk sterk uit-eenlopende koopovereenkomsten, navolgendeonderdelen voor komen:

    er wordt een prijs overeengekomen voordat ergeleverd wordt;

    van de koop wordt een schriftelijk bewijsgemaakt;

    het te kopen product wordt omschreven; de koop geschiedt onder een aantal voor-waarden.

    1.5.1 PrijsBij de koop van de tv is de prijs bekend. Soms valter te onderhandelen of middels inruil een kortingte bedingen, doch enige discussie omtrent deprijs zal nagenoeg niet plaatsvinden.Bij de koop van de nieuwbouwwoning is de prijsook bekend. In veel gevallen zullen middels hetopdragen van standaard meer- en minderwerk-prijzen, kleine aanpassingen van de woning of deafwerking mogelijk zijn. Vervolgens is de defini-

    tieve prijs voordat het koopcontract wordt gete-kend, bekend.Bij de bouw van het huis naar eigen ontwerp is deuiteindelijke prijs veel later in het proces bekend.Allereerst vindt een budgetcontrole plaats, dezegeeft echter geen prijszekerheid. Het kan zijn datdoor de slechte draagkracht van de grond de fun-dering duurder wordt dan bij het budget wasvoorzien. Vervolgens vindt een aanbestedingplaats, waarbij de laagste aanneemsom afwijktvan het budget. Tijdens de bouw kunnen onvoor-ziene omstandigheden zich voordoen, waarmeede aannemer redelijkerwijs bij de prijsvorminggeen rekening kon houden. Een staking tijdens debouw of loon- en prijsstijgingen kunnen een lan-gere levertijd geven en kostenverhogend werken.

    1.5.2 Schriftelijk bewijs; het contractDit schriftelijke bewijs, contract genaamd, geefthet belang aan van de handeling. De betrokkenpartijen kunnen tijdens of na de uitvoering van deovereenkomst nagaan wat werd overeengekomen.De periode voor het sluiten van het contractnoemt men de contractvormingsfase of ook wel deprecontractuele fase. Opvallend is dat de duur enhet aantal betrokkenen bij de contractfase ver-schilt. De tv is het snelst gekocht. Het ontwerp isgeheel buiten ons om tot stand gekomen. En werealiseren ons meestal niet de vele jaren die zijnverstreken voordat het eerste model van hetbetreffende toestel in productie werd genomen.

    6

    Figuur 1.5 Voorbeeld opdrachtbrief te bouwen woning

    Architectenbureau Vermeer te Leiden

    Aan Bouwbedrijf Jellema te Amersfoort

    Hierbij geven we u, namens en voor rekening van onze opdrachtgever, de heer Pietersen, opdracht voor de bouw van

    een woning, zoals aangegeven in:

    het bestek nr 234 d.d. 20 augustus 2003; de bestektekeningen nr 1 t/m 5 d.d. 20 augustus 2003; het procesverbaal van aanwijzing d.d. 10 september 2003; de nota van toelichtingen d.d. 20 september 2003; de nader overeengekomen afspraken waaronder de bouwtijd zoals vastgelegd in ons schrijven d.d. 30 september 2003.Het geheel voor de somma van 200.000 (zegge tweehonderd duizend euro) excl. 19% BTW.

    Wij vertrouwen op een correcte uitvoering van het werk.

    Hoogachtend,

    J. Vermeer

    06950548_H1 12-07-2004 12:44 Pagina 6

  • Dit geldt ook voor de koopwoning. De jaren dienoodzakelijk waren om de grond in eigendom teverkrijgen, het ontwerp te maken, eventuele aan-passingen op het bestemmingsplan met somsjarenlange procedures gedaan te krijgen, gaanaan ons voorbij. Met de bouwtijd echter wordt dekoper wel geconfronteerd.Bij de garage worden wij voor het eerst gecon-fronteerd met de ontwerptijd. Eerst moesten wijnaar de gemeente. Vervolgens duurde het evenvoordat de offertes binnen waren. En als dan deopdracht is gegeven, wordt er geen spade in degrond gezet maar een tekening gemaakt en devergunning aangevraagd.Het woonhuis is het voorbeeld waarbij wij hetlangst bij het ontstaan van het ontwerp aanwezigzijn. We worden geconfronteerd met de ontwerp-fasen zoals in de voorgaande delen beschreven,en vervolgens met het maken van de bestekteke-ningen, het bestek, de aanbesteding en de gun-ning. Laatstgenoemde onderdelen worden in ditboek beschreven.De in het tweede voorbeeld aangegeven proce-dures, waarbij het ontwerp geheel door de pro-jectontwikkelaar wordt gemaakt, wordt in hoofd-stuk 16 van dit boek beschreven.

    1.5.3 Omschrijving van het productBij de tv wordt het product beschreven door de inde brochure opgenomen omschrijving van demogelijkheden (prestaties) en de handleiding.Aan de hand van deze uitgangspunten en meteen nadere toelichting door de verkoper kan deconsument zijn keuze bepalen.Voor de bouwwerken worden de toe te passenmaterialen uitvoerig beschreven. Hetzij in de ver-koopbrochure (paragraaf 1.2), de offerte van deaannemer (paragraaf 1.3) of het bestek en detekeningen (paragraaf 1.4). Ook worden degaranties vastgelegd.De omschrijving van de garage was summier; welieten het nauwkeuriger omschrijven van het pro-duct over aan de aannemer. Bij het woonhuisbestond de omschrijving uit een bestek van bij-voorbeeld 60 paginas en een tweetal bestekteke-ningen.Deze omschrijving was noodzakelijk om de aan-biedende aannemers nauwkeurig aan te gevenwat voor een woning werd gewenst en hoe hetwas samengesteld. Zodat de aannemers in con-

    currentie hetzelfde aan konden bieden en het ver-gelijken van de prijs eenvoudig was.

    1.5.4 VoorwaardenDe voorwaarden die bij de overeenkomst van toe-passing zijn, kunnen in twee hoofdgroepengesplitst worden: algemene voorwaarden; specifieke productvoorwaarden.

    Algemene voorwaardenIn het voorbeeld van de tv zijn dit de algemeneverkoop-, leverings- en betalingsvoorwaardenvoor de elektrotechnische detailhandel, vastge-steld door de Unie van elektrotechnische onder-nemersorganisaties en gedeponeerd bij de Arron-dissementsrechtbank te ..... onder nummer ..... .Bij de garage kunnen de AVA van toepassing zijn(Algemene Voorwaarden voor Aannemingen inhet bouwbedrijf), meestal bij de offerte vermeld ofaangegeven op het briefpapier van de aannemer.Bij de woning uit het laatste voorbeeld kunnende UAV (Uniforme Administratieve Voorwaarden)en STABU Standaard (Algemene TechnischeBepalingen) van toepassing verklaard worden inhet bestek.

    Specifieke productvoorwaardenDeze worden meestal in de precontractuele faseovereengekomen. Dit kan variren van de voor-waarde dat de tv thuis bezorgd wordt binnen 5 dagen en ter plekke wordt afgesteld tot eenaantal paginas aanvullende voorwaarden (leve-ringsvoorwaarden) zoals die in het bestek (para-graaf 1.4) opgenomen zullen zijn. Het geheelvan algemene en specifieke voorwaarden en deomschrijving van de bij de samenstelling tegebruiken producten, alsmede de verwerkingvan de diverse onderdelen worden samengevatin de door de fabrikant/aannemer te verstrekkengaranties.De garanties en de bekendheid van het merk (vande tv) zullen een verwachting ten aanzien van delevensduur geven, hetgeen iets zegt over de kwa-liteit van het product (= de kwaliteit van de onder-delen en de kwaliteit van het fabricageproces).Niet onbelangrijk zijn de voorwaarden waaronderde garantie wordt gegeven. Het niet voldoen aandeze voorwaarden zal in veel gevallen de garantiegeheel of gedeeltelijk doen vervallen.

    71 DE OVEREENKOMST; HET KOPEN VAN EEN PRODUCT

    06950548_H1 12-07-2004 12:44 Pagina 7

  • 1.6 Contractvorming

    1.6.1 Organisatie van het bouwprocesIn NEN 2574 is een genormeerde fasering van hetbouwproces vastgelegd, figuur 1.6.Het bouwproces als beschreven in paragraaf 1.4(bouw van een woning naar eigen ontwerp) vindtreeds sinds de vijftiger jaren plaats. Momenteelwordt in Nederland in circa 60% van de gevallenhet bouwproces op nagenoeg dezelfde wijze geor-ganiseerd. Andere organisatievormen zoals bouw-team en turn-key worden steeds vaker toegepast.De essentie van deze organisatievormen bestaat uithet laten vervallen van de scheiding tussen de ont-werper en de uitvoerder. Bij het bouwteam neemtde uitvoerende partij reeds deel in het procestijdens de ontwerpfase, waardoor een efficiencyontstaat door de inbreng van de uitvoeringsprak-tijk bij het tot stand komen van het ontwerp.Een stap verder is de turn-key vorm. Hierin biedtde uitvoerende partij het ontwerp en de bouwaan. Deze contractvormen en andere, worden inhoofdstuk 16 uitvoerig beschreven.Om de complicaties van de samenvoeging vanontwerp en de uitvoering te kunnen doorgronden,zal gedegen kennis van zowel de ontwerp- als deuitvoeringsfase verworven dienen te worden.Het traditionele bouwproces, zich kenmerkenddoor de duidelijke scheiding tussen het ontwerpen de uitvoering, wordt daarom in dit boek diep-gaand behandeld om de problematiek van decontractvormen als besproken in hoofdstuk 16, te doorgronden.

    In deel 10 Ontwerpen is het proces van pro-

    grammeren en ontwerpen beschreven

    Om de daarop volgende fasen de bestek- enprijsvormingsfase goed te laten verlopen dienenwij na te gaan wat het resultaat is van de voor-gaande fasen. Daarom eerst een zeer beknoptesamenvatting van de fasen die voorafgaan aan deprijsvormingsfase.

    1.6.2 ProjectdefinitieAls besloten is tot bouwen, wordt in een pro-gramma geformuleerd aan welke eisen hetgebouw zal moeten voldoen. Daarbij hoort ookhet vaststellen van het beschikbare investerings-budget. Programma en budget vormen samen detaakstelling voor de ontwerper.

    1.6.3 OntwerpfaseHet ontwerpproces wordt verdeeld in drie fasen:

    structuurontwerp; voorlopig ontwerp; definitief ontwerp.

    In elke volgende fase wordt het ontwerp verderuitgewerkt van grof naar fijn. De informatie isgericht op het vertalen van de wensen van deopdrachtgever in een ruimtelijk ontwerp met eentechnische beschrijving van materialen en con-structies.

    1.6.4 BestekfaseHet ruimtelijk ontwerp van de vorige fase moetworden vertaald in een document waarmee hetmogelijk moet zijn om:

    de bouwvergunning te kunnen aanvragen; een aanbesteding in concurrentie te kunnenhouden;

    een aannemingsovereenkomst te kunnenafsluiten (contracteren), figuur 1.7.

    Het bestek als contractdocument bestaat uit:

    een bestek als tekstboek; bouwvoorbereidingstekeningen.

    1.6.5 PrijsvormingsfaseAls het bestek gereed is gaat de opdrachtgever eenof meerdere aannemers uitnodigen een aanbie-ding te doen. Dan start de prijsvormingsfase,figuur 1.7, die bestaat uit de volgende stappen:

    op basis van bestek en tekening maakt de aan-nemer een inschrijfbegroting en bepaalt zijnaanneemsom;

    8

    Programma

    Haalbaar-heid

    Projectdefinitie

    Uitwerking

    Bestek Prijs-vorming

    Bouw

    Werkvoor-bereiding Uitvoering

    Ontwerp

    Voorlopigontwerp

    Definitiefontwerp

    Structuurontwerp

    Initiatief

    Oplevering

    Figuur 1.6 Fasering van het bouwproces volgens NEN 2574

    06950548_H1 01-11-2005 08:54 Pagina 8

  • de opdrachtgever houdt een aanbestedingwaar de aannemers hun prijs kunnen indienen;

    de opdrachtgever zal de opdracht in principeaan de laagste aanbieder gunnen;

    als de aannemer de gunning aanvaardt, wordttussen de opdrachtgever en de aannemer de aan-nemingsovereenkomst gesloten;

    de aannemer is hiermee de verplichting aange-gaan om het werk uit te voeren conform besteken tekeningen en voor de overeengekomen aan-neemsom.

    Dit proces van prijsvorming en contractvormingwordt in de volgende hoofdstukken uitvoerig uit-gewerkt.

    Geraadpleegde en aanbevolen literatuur

    NormenNEN 2574: 1993 Tekeningen in de bouw Indelingvan gegevens op tekeningen voor gebouwen

    91 DE OVEREENKOMST; HET KOPEN VAN EEN PRODUCT

    Uitwerking

    Bestek Prijs-vorming

    Werkvoor-bereiding

    Definitiefontwerp

    Definitiefontwerp

    Bestek+

    tekeningenOpdrachtaannemer

    Bestekfase

    Het maken vanbestek + tekeningen

    Hoofdstuk 2 + 3

    Aanvragen van vergunningenHoofdstuk 2

    PrijsvormingAanbestedings-

    procedureHoofdstuk 5 t/m 9

    Figuur 1.7 Uitwerking van de contractfase

    06950548_H1 12-07-2004 12:44 Pagina 9

  • 06950548_H1 12-07-2004 12:44 Pagina 10

  • Bestek, tekeningen en bouwvergunningIng. M. van Duijn

    Als een opdrachtgever een woning wil laten bouwen, moet deze een

    bouwvergunning hebben en een aannemingsovereenkomst sluiten

    met een bouwbedrijf. In de overeenkomst moet het werk nauwkeurig

    omschreven worden.

    Om een woning compleet te beschrijven, zodat de opdrachtgever bij

    oplevering ook krijgt wat hij verwacht, zal voor de nauwkeurige

    omschrijving een dik document nodig zijn. Als elke opdrachtgever op

    zijn eigen wijze de nauwkeurige beschrijving zou maken, vergt dat

    veel tijd en ontstaat voor de aannemer het probleem dat van elk werk

    de omschrijving anders is opgebouwd. Dat maakt het berekenen van

    de bouwkosten niet eenvoudig.

    Professionele opdrachtgevers die jaarlijks meerdere werken aanbeste-

    den, zijn begonnen de omschrijvingen die voor elk werk van toepas-

    sing zijn te verzamelen in een boekwerk dat voor alle werken te

    gebruiken is. Het bestek is een bundeling van algemene omschrijvin-

    gen aangevuld met specifieke aanvullingen voor het desbetreffende

    werk. Het bestek bestaat uit een bestekboek met teksten en bouw-

    voorbereidingstekeningen.

    206950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 11

  • Inleiding

    De nauwkeurige omschrijving van het werkwordt in de bouw het bestek genoemd. De teke-ningen die (ter illustratie) bij dit bestek horen,worden bestektekeningen genoemd. Deze dienenhet plan nauwkeurig vast te leggen op een zoda-nige wijze dat een definitieve prijsvorming opbasis van deze tekeningen (en het bestek) moge-lijk is (blz. 15 van NEN 2574).

    De volgende werkzaamheden worden in dezefase verricht:

    de aanvraag van de bouwvergunning (paragraaf 2.1);

    het maken van de bestektekeningen (paragraaf 2.2);

    het maken van het bestek (paragraaf 2.3 enhoofdstuk 3).

    Aangezien de aanvraag van de benodigde ver-gunningen onderdeel zijn van de publiekrechte-lijke wetgeving, worden deze en de privaatrechte-lijke wetgeving beknopt behandeld. Voor naderebestudering van de privaat- en publiekrechtelijkewetgeving verwijzen wij naar desbetreffende lite-ratuur.

    2.1 Aanvraag bouwvergunning

    Alvorens de aanvraag van de bouwvergunning(ruimer gezegd: de voor de realisatie benodigdevergunningen) te behandelen, wordt de voor debouw van belang zijnde publiek- en privaatrech-telijke wetgeving opgesomd.

    Het privaatrecht regelt de betrekkingen tussen deburgers onderling.Natuurlijk is het ook een gemeenschapsbelang,dat de rechten van het individu behoorlijkomschreven en gewaarborgd worden, en zobeschouwd zou elk recht publiekrecht genoemdkunnen worden.Meestal spreken we echter van publiekrecht wan-neer de regels betrekking hebben op de overhe-den: hun inrichting, bevoegdheden, onderlingeverhouding, werkwijze.De overheidsbemoeienis omtrent het bouwen enwonen wordt ondermeer geregeld in de:

    12

    Woningwet; Wet op de Ruimtelijke Ordening.

    2.1.1 De WoningwetVolgens de Woningwet mag niet wordengebouwd of verbouwd zonder bouwvergunning.Deze moet worden aangevraagd bij de gemeentewaarin men wil (ver)bouwen.In de Woningwet wordt aangegeven dat het Col-lege van Burgemeester en Wethouders beslissenomtrent het verlenen of weigeren van een bouw-vergunning.Voor het verlenen van een bouwvergunning dienthet plan aan de volgende hoofdcriteria te vol-doen:

    het plan dient te voldoen aan het plaatselijkgeldend bestemmingsplan;

    het plan dient te voldoen aan het Bouwbesluit; het plan dient te voldoen aan de gemeentelijkebouwverordening (veelal gebaseerd op deModelbouwverordening).

    (Het opstellen van een bestemmingsplan en dedaaraan te stellen eisen zijn vastgelegd in de Wetop de Ruimtelijke Ordening).

    Alle bouwwerken worden ingedeeld in twee cate-gorien: bouwvergunningsvrije bouwwerken; bouwvergunningplichtige bouwwerken.

    Bouwvergunningsvrije bouwwerkenAls bouwplannen voldoen aan de voorwaardenvoor bouwvergunningsvrij bouwen, mag zonderbouwvergunning worden gebouwd. De voor-waarden in het bestemmingsplan, de gemeente-lijke bouwverordening en in principe de gemeen-telijke welstandseisen zijn in dat geval niet vantoepassing. De regels uit het Bouwbesluit metbetrekking tot onder meer veiligheid en gezond-heid, en het burenrecht zoals vastgelegd in hetBurgerlijk Wetboek gelden echter wel. De eige-naar van het bouwwerk is zelf verantwoordelijkvoor het naleven hiervan.

    Uitzondering hierop zijn onder meer; uitbouwenaan recreatiewoningen, woonwagens en tijdelijkebouwwerken. In deze gevallen geldt een lichtebouwvergunningsplicht.

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 12

  • Ook het bouwen op of aan een monument ofbeschermd dorps- of stadsgezicht is ten minstelicht bouwvergunningplichtig.Voorbeelden van bouwvergunningsvrij bouwenzijn:

    uitbreiding van 1 bouwlaag aan de achterzijdevan een woning;

    verandering van een kozijn van een woning. afdakje bij of aan een woning indien deze nietvan de openbare weg in het zicht is

    een dakkapel aan de achterzijde van eengebouw,

    een perceelsafscheiding niet hoger dan 1 m of2 m aan de achterzijde enzovoort.

    Bouwvergunningplichtige en licht-bouwvergun-ningplichtige bouwwerkenOnder deze categorie vallen alle bouwwerken dieniet onder voornoemde werken vallen.De aanvraag voor een bouwvergunning dient tegeschieden bij de gemeentelijke dienst Bouw- enwoningtoezicht, middels een landelijk uniformaanvraagformulier, figuur 2.2. Om te toetsen ofhet plan aan de voorgaande criteria voldoet, die-nen tekeningen en berekeningen bij de aanvraagingediend te worden.

    Naast een bouwvergunning is een gebruiksver-gunning en in een aantal gevallen een milieuver-gunning noodzakelijk om het gebouw na voltooi-ing te gebruiken voor het doel waartoe het isopgericht. In de praktijk lopen onderdelen vandeze vergunningen, in tijd gezien, synchroon metde aanvraag voor de bouwvergunning. Bijvoor-beeld: op het moment dat de aanvraag voor debenodigde milieuvergunning niet bekend is of degemeente vermoedt dat het gebruik van hetgebouw niet voldoet aan de milieuwetgeving, zalop deze grond geen gebruiks- of milieuvergun-ning en aldus geen bouwvergunning wordenafgegeven. Wel is het mogelijk om ten gevolgevan de gedetailleerdheid van de informatie dievoor de gebruiksvergunning en de milieuvergun-ning aangeleverd moeten worden, voor of tijdensde bouwaanvraag een gebruiks- of milieuvergun-ning op het principe te verlenen. Op basis hiervankan een bouwvergunning verleend worden. Ineen later stadium zal dan de gedetailleerde infor-matie ingediend moeten worden.Ook wordt door de gemeente beoordeeld of hetplan esthetisch voldoet oftewel aan redelijkeeisen van Welstand voldoet.

    132 BESTEK, TEKENINGEN EN BOUWVERGUNNING

    AMvB

    NEN-EN-normen

    Nederlandsepraktijkrichtlijnen

    (Model)-bouw-verordening(MBV 1992)

    Ministerileregelingen

    BouwbesluitAsbestver-wijderings-

    besluit

    Kwaliteits-verklaringen

    Besluitbouwvergunnings-vrije en licht bouw-

    vergunningsplichtige

    Besluitindieningsvereisten

    aanvraagbouwvergunning

    Woningwet(Won.w. 2001)

    Figuur 2.1 De opbouw van de Woningwet

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 13

  • Figuur 2.2 Aanvraagformulier bouwvergunning

    14

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 14

  • Figuur 2.2 Aanvraagformulier bouwvergunning (vervolg)

    152 BESTEK, TEKENINGEN EN BOUWVERGUNNING

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 15

  • 16

    Figuur 2.2 Aanvraagformulier bouwvergunning (vervolg)

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 16

  • 172 BESTEK, TEKENINGEN EN BOUWVERGUNNING

    Figuur 2.2 Aanvraagformulier bouwvergunning (vervolg)

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 17

  • 18

    Figuur 2.2 Aanvraagformulier bouwvergunning (vervolg)

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 18

  • Om welstandstoezicht te kunnen houden, moetde gemeenteraad een welstandsnota opstellen.Deze nota mag niet volstaan met algemene, glo-baal geformuleerde welstandscriteria. Deze moe-ten zo concreet mogelijk en objectief zijn en zoveel mogelijk toegesneden zijn op de verschillen-de soorten bouwwerken. Daarbij kunnen decriteria voor hetzelfde soort of type bouwwerkverschillen, afhankelijk van de plaats waar hetbouwwerk wordt gerealiseerd.De welstandscommissie of stadsbouwmeester (1-persoons welstandscommissie) neemt de wel-standsnota als uitgangspunt voor het beoordelenvan de ingediende bouwplannen. De adviezenvan de welstandscommissie moeten goed gemo-tiveerd, schriftelijk en openbaar zijn.

    Een bouwplan moet altijd voldoen aan redelijkeeisen van welstand. Het bouwplan kan in uitzon-derlijke gevallen toch met een positieve beoorde-ling geadviseerd worden, ook al voldoet hetbouwplan niet aan de welstandsnota. Bijvoor-beeld een architectonisch uniek bouwwerk.Ook kunnen zich omstandigheden voordoenwaarbij het welstandsvereiste ondergeschikt isaan een ander belang. In dat geval kunnen bur-gemeester en wethouders de bouwvergunningverlenen, ondanks het feit dat het bouwplan nietaan de eisen voldoet.

    In figuur 2.3 zijn de afhandelingstermijnen bij deverschillende bouwvergunningsprocedures aan-gegeven. Bij een reguliere bouwvergunning kanook om een gefaseerde behandeling wordengevraagd. Op basis van beperkte gegevens(geveltekeningen en een plattegrond) zal de eer-ste fase een voor een bezwaar en beroep vatbaarbesluit opleveren van de planologische aan-vaardbaarheid van het bouwplan. In de tweedefase zal een beoordeling plaatsvinden van debouwtechnische aspecten van het bouwplan.Deze gefaseerde behandeling heeft voor de aan-vrager het (financile) voordeel dat hij het planpas bouwtechnisch hoeft uit te werken als onher-roepelijk vaststaat dat het niet op ruimtelijkeaspecten wordt afgewezen. In verband met debeperkte reikwijdte van de preventieve gemeen-telijke toets kan een lichte bouwvergunning nietin fasen worden verleend, figuur 2.4.

    De gestelde termijnen zijn fataal; dat wil zeggenals burgemeester en wethouders binnen deze ter-mijnen nog geen beslissing hebben genomen opde aanvraag, de bouwvergunning als verleendmag worden beschouwd. De beslistermijnen gel-den niet als het bouwplan in strijd is met hetbestemmingsplan. Volgens artikel 49 van deWoningwet zullen pas weer de fatale termijnengelden zodra de vrijstelling is verleend.

    2.1.2 Het BouwbesluitDe technische voorschriften waaraan een bouw-werk dient te voldoen, zijn opgenomen in hetBouwbesluit.De aan het bouwwerk te stellen technische eisenzijn gerangschikt aan de hand van de functiebinnen het gebouw, figuur 2.5.De voorschriften van het Bouwbesluit zijn zoveelmogelijk geformuleerd in prestatie-eisen. Dezezijn opgebouwd uit een gekwantificeerde grens-waarde waarbij een ondubbelzinnige bepalings-methode wordt gegeven. Aan deze prestatie-eis iseen functionele omschrijving gekoppeld die hetmotief voor de te stellen eis verwoordt.Het kan voorkomen dat bij het aanvragen van eenbouwvergunning oplossingen worden aangedra-gen waarop de prestatie-eisen niet of onvoldoen-de zijn toegesneden. Bijvoorbeeld bij een experi-menteel bouwmateriaal of -methode of eennieuw product of bouwsysteem kan aan de in hetBouwbesluit opgenomen gelijkwaardigheidsbe-ginsel gerefereerd worden. Toepassing hiervanbetekent dat de vergunningaanvrager moet aan-tonen dat een gelijkwaardige prestatie wordtgeleverd.In het Bouwbesluit wordt veelal verwezen naar:

    NEN-normen en EN-normen; de Modelaansluitvoorwaarden, uitgegevendoor de verschillende overkoepelende verenigin-gen van nutsbedrijven (elektriciteit, gas en water);

    kwaliteitsverklaringen die door certificerings-instellingen zijn afgegeven.

    Tevens worden bij ministerile regelingen (nade-re) voorschriften gegeven. Momenteel behorende volgende acht regelingen tot het Bouwbesluit:

    de Regeling constructieve veiligheid engebruiksveiligheid;

    de Regeling Brandveiligheid; de Regeling Gezondheid;

    192 BESTEK, TEKENINGEN EN BOUWVERGUNNING

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 19

  • 20

    Gebruiksfuncties:- woonfunctie- bijeenkomstfunctie- celfunctie- gezondheidszorgfunctie- industriefunctie- kantoorfunctie- logiesfunctie- onderwijsfunctie- sportfunctie- winkelfunctie- overige gebruiksfunctie- bouwwerk geen gebouw zijnde

    Geen gebouw Gebouw

    Ruimten Voorzieningen

    Bouwwerk

    Constructie

    Bouwdeel

    MateriaalFiguur 2.5 Overzicht van de gebouwfuncties in het Bouwbesluit

    Lichte bouwvergunning Reguliere bouwvergunning

    Preventieve toets: Preventieve toets: 1e fase 2e faseBestemmingsplan Bestemmingsplan

    Welstandsnota Welstandsnota welstandsadvisering facultatief welstandsadvisering verplicht

    Gemeentelijke bouwverordening Gemeentelijke bouwverordening(alleen stedenbouwkundige stedenbouwkundige voorschriften voorschriften daaruit) overige onderwerpen

    Bouwbesluit (alleen de Bouwbesluit constructieve voorschriften daaruit)

    Monumentenvergunning Monumentenvergunning

    Figuur 2.4 Toetspunten bouwvergunningsaanvraag

    Lichte bouwvergunning Maximale behandelingstermijn door burgemeester en wethouders: 6 weken.Een verdagingsmogelijkheid is er niet, dus als burgemeester en wethoudersna 6 weken nog geen uitsluitsel hebben gegeven, mag de aanvrager delichte bouwvergunning als verleend beschouwen.

    Reguliere bouwvergunning Maximale behandelingstermijn door burgemeester en wethouders: 12 weken, met een eenmalige verdagingsmogelijkheid van 6 weken.

    Indien gefaseerd ingediend: Eerste fase: beoordeling Maximale behandelingstermijn door burgemeester en wethouders: 6 weken,

    ruimtelijke en welstandsaspecten met een eenmalige verdagingsmogelijkheid van 6 weken. Tweede fase: beoordeling Maximale behandelingstermijn door burgemeester en wethouders: 6 weken,

    bouwtechnische aspecten met een eenmalige verdagingsmogelijkheid van 6 weken.en bodemrapportage Zowel de eerste als de tweede fase kan dus met 6 weken verlengd worden.

    Tezamen wordt het dan maximaal 24 weken (het waren er 26).

    Figuur 2.3 Termijnen bouwvergunningsprocedures

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 20

  • de Regeling Schadelijke materialen; de Regeling Aansluitvoorwaarden; de Regeling Bruikbaarheid; de Regeling Energiezuinigheid; de Regeling CE-markering en erkende kwali-teitsverklaringen.

    2.1.3 Het BouwstoffenbesluitHet Bouwstoffenbesluit (Bsb), voluit het Bouw-stoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterbe-scherming, is sinds 1 januari 1999 van kracht. Hetlegt normen vast voor 130 stoffen. Het besluit isvan toepassing op bouwstoffen (grond of overigesteenachtige materialen) die buiten in een werkworden toegepast. Het besluit stelt regels voorhet gebruik van steenachtige bouwstoffen die incontact kunnen komen met regen-, grond- ofoppervlaktewater.

    Volgens het Bouwstoffenbesluit mag een bouw-stof alleen worden toegepast als die is voorzienvan een erkende kwaliteitsverklaring. Alleen aan-gewezen certificeringsinstellingen mogen zonverklaring afgeven. Ook hebben VROM en hetministerie van Verkeer en Waterstaat keuringsin-stanties (monsternemers en laboratoria) erkend inhet kader van het Bsb. De lijsten met aangewezenmonsternemers, laboratoria, erkende kwaliteits-verklaringen en certificeringsinstellingen wordenregelmatig geactualiseerd.

    2.1.4 Wet op de Ruimtelijke OrdeningZoals eerder genoemd, wordt het bouwplan inhet kader van de WRO getoetst aan het bestem-mingsplan. Dit bestemmingsplan bepaalt watvoor soort bouwwerken op welke terreinenmogen worden gebouwd en voor welk doelbepaalde grond binnen de gemeentegrenzenmoet worden gebruikt (gemeentelijke planologie).Het nationaal (landelijk) planologisch beleidwordt door de Tweede Kamer middels Notasover de Ruimtelijke Ordening vastgesteld.

    Vanuit de WRO wordt de Provincie verplicht tothet opstellen van streekplannen waarin hetgebruik van de gronden en de regeling van debebouwing (in een streek) wordt aangegeven.Enkele belangrijke bepalingen uit de WRO zijn:

    artikel 19:inhoudende een (kleine) afwijking op een gel-

    dend bestemmingsplan, goedgekeurd door hetgemeente- en provinciaal bestuur;

    de NIMBY-wet:behandelt de snellere realisatie van (niet in hetbestemmingsplan passende) projecten vanbovengemeentelijk belang (bijvoorbeeld eenregionale afvalverwerkingsinrichting);

    de Tracwet:behandelt het toekomstige beloop van belang-rijke infrastructurele werken (bijvoorbeeld dehogesnelheidsspoorlijn);

    Wet geluidhinder:deze verplicht de gemeentebesturen om bij hetvaststellen van een bestemmingsplan tevens reke-ning te houden met het aspect geluidhinder.

    2.1.5 Andere van belang zijnde wettenAndere wetten die van belang zijn:

    Wet op de stads- en dorpsvernieuwing; Monumentenwet; Wet BIBOB: Wet Bevordering Integriteits-beoordelingen door het Openbaar Bestuur;

    Postwet; Wet milieubeheer; Wet op de Gevaarlijke Werktuigen; Bouwvoorschriften voor Scholen.

    Met betrekking tot de afstand van gebouwen:

    Wet ziekenhuisvoorzieningen; Wet op de bejaardenoorden; Drank- en horecawet; Warenwet, vleeskeuring en Destructiewet; Arbeidsomstandighedenwet; Milieuhyginische wetten (o.a. het Bouwstof-fenbesluit);

    Voorschriften omtrent bouwputbemaling.

    2.1.6 Privaatrechtelijke wetgevingDe privaatrechtelijke voorschriften die voor hetbouwen en wonen van belang zijn, staan inhoofdzaak in het Burgerlijk Wetboek of ingeschriften die op deze wet berusten. Deze wet-geving heeft niets met de aanvraag van de ver-gunningen te maken. De privaatrechtelijke voor-schriften behandelen zaken die onder anderebetrekking hebben op de tussen private partijente sluiten overeenkomsten.Met name het verbintenissenrecht, behandeld inboek 6 van het Burgerlijk Wetboek, is voor hetcontracteren van belang. In hoofdstuk 9 wordt op

    212 BESTEK, TEKENINGEN EN BOUWVERGUNNING

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 21

  • deze wetgeving dieper ingegaan door de juri-dische achtergrond met betrekking tot overeen-komsten nader toe te lichten.

    2.2 Bestektekeningen

    De naam bestektekening spreekt in deze voorzich: een tekening die tot het bestek behoort. Enhet begrip bestek wordt kort samengevat als eenduidelijke beschrijving van het werk, waar teke-ningen ter illustratie van het geschrevene onmiskenbaar bij horen. Veelal worden de bouw-voorbereidingstekeningen voor dit doel gebruikt.

    2.2.1 Procedure bestektekeningenBij een architecten- of ingenieursbureau wordt eenplan uitgewerkt tot op het Definitief Ontwerpniveau. Aan de hand van deze DO tekeningen zalveelal getoetst worden of dit plan in deze vormnog aan de uitgangspunten voldoet en of de toe-voegingen en/of afwijkingen op deze uitgangspun-ten door de opdrachtgever en de overige bij hetontwerp betrokken partijen geaccepteerd worden.Voordat de bestekfase opgestart wordt, zullen deontwerpers getoetst hebben of de plannen vol-doen aan de wettelijke bepalingen, die voor hetbetrokken bouwwerk van toepassing zijn. Deopdrachtgever gaat er immers vanuit dat het DOdaadwerkelijk gerealiseerd kan worden.Als aan de hand van het overleg met de betrok-ken overheden het DO aangepast moet worden,voorkomt men dat men bij de uitwerkingsfase(bestek en prijsvorming) voor verrassingen komtte staan die structurele aanpassingen van het ont-werp vergen. In feite dus een stap terug in deontwikkeling van het gebouw.

    BouwvoorbereidingstekeningenIn afwijking op de definitie van de bestekfaseuit NEN 2574 geven de Standaard-voorwaarden 1997 Rechtsverhoudingopdrachtgeverarchitect genaamd (SR 1997),een andere benaming voor de tekeningen diein deze fase gemaakt worden. De SR 1997 wor-den veelal van toepassing verklaard bij deopdracht aan een architect. Vooruitlopend opde bespreking van de SR (in hoofdstuk 16)wordt artikel 19 behandeld om het begrip de

    bouwvoorbereiding, zoals dat door de ont-werpende partijen wordt gehanteerd, te ver-duidelijken. In artikel 19 van de SR wordtomschreven welke standaardwerkzaamhedenvoor de bouwvoorbereiding door de architectverricht worden: Het voor uitvoering gereedmaken van het definitief ontwerp, door hetmaken van het bestek en de bouwvoorberei-dingstekeningen.

    Een ander argument om het DO zo goed moge-lijk te maken is het volgende.De kosten van de uitwerkingsfase zijn relatiefhoog. De beoogde uitwerkingsfase zal gedetail-leerd dienen te geschieden en vergt dus navenanthoge kosten van de betrokken adviseurs (archi-tect, constructeur enzovoort).Ook zal in de ontwerpfase over de details nage-dacht worden; immers de esthetische en techni-sche uitgangspunten, ook op detailniveau, zullenbepaald dienen te worden.Tevens zal voordat met de bestekfase begonnenwordt de volgende keuze gemaakt moeten wor-den:

    wordt het ontwerp (DO) als basis gebruiktwaarop de aannemers (of een aannemer) eenofferte gaat maken (DO tekeningen met bijbeho-rende omschrijving); of

    wordt door de ontwerpende partijen het plangeheel uitgewerkt op bestekniveau (gedetail-leerd) en worden dan de aannemers benaderdom de aanneemsom te bepalen.

    Met andere woorden: welke wijze van contracte-ren van de uitvoerende partij wordt gehanteerd?Deze keuze wordt door veel factoren benvloed:mate van complexiteit van het project, mate vandeskundigheid van de adviseurs, beschikbare tijdom tot ingebruikname van het gebouw tekomen, mate van deskundigheid van de aanbie-dende partijen (in hoofdstuk 16 wordt hier uit-voerig op ingegaan).Bij de traditionele wijze van contractvorming inde bouw zullen het bestek en de bestektekenin-gen geheel zijn uitgewerkt en de belangrijkstecontractdocumenten zijn van de aannemings-overeenkomst, figuur 2.6.

    22

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 22

  • Men zal allereerst het plan in detail uit dienen tewerken om te weten welke constructies en bouw-materialen omschreven moeten worden.Als het plan bestekklaar is, zal de architect (en deconstructeur) het plan reeds verder uitgewerkthebben dan de bestektekeningen aangeven. Metandere woorden: een aantal tekeningen die voorde uitvoering (de volgende fase) bestemd zijn,zullen ook op dit moment nagenoeg gereed zijn.Men noemt deze fase de werkvoorbereidingsfase.De eerder genoemde koppeling tussen het besteken de bij het bestek behorende tekeningen, isonlosmakelijk. Contractueel echter wordt er tocheen onderscheid gemaakt. Immers bij het verwer-ken van zoveel informatie is het niet ondenkbaardat tegenstrijdigheden tussen het bestek en detekeningen voor kunnen komen.Om in deze problematiek duidelijkheid te schep-pen is in de UAV 1989 (hier wordt later uitvoerigop ingegaan) in paragraaf 2, lid 4 bepaald dat:bij onderlinge strijdigheden prevaleert debeschrijving boven de tekening. Met anderewoorden: hetgeen in het bestek staat omschre-

    ven, zal bij strijdigheid met de tekeningen aange-houden dienen te worden.

    2.2.2 Wat dienen de bestektekeningen te bevattenIn de bestekfase worden de stukken gemaakt diedienst doen voor de bouwaanvraag en het aanne-mingscontract.Door deze twee functies die de bestektekeningenvervullen, worden de eisen die men aan de teke-ningen stelt bepaald door de bij de aanvraag vande bouwvergunning benodigde gegevens, alsaangegeven in de Modelbouwverordening (para-graaf 2.1.1). Als contractstuk zullen de tekeningenondubbelzinnig duidelijkheid dienen te verschaf-fen om de kostprijs door de aanbieders te bepa-len. Na ondertekening dienen de tekeningen alscontractstuk zodanig uitgewerkt te zijn dat tijdenshet maken van de werktekeningen en de uitvoe-ring geen verrassingen ontstaan die extra kostenof tijd in de hand werken of anderszins strijdighe-den met het aannemingscontract veroorzaken.

    232 BESTEK, TEKENINGEN EN BOUWVERGUNNING

    AANNEMINGSOVEREENKOMST

    Ondergetekenden:

    Kozijnfabrikant Kunstraam b.v., gevestigd te Huizendam, nader te noemen opdrachtgever en Bouwbedrijf Jellema,

    gevestigd te Amersfoort, nader te noemen aannemer komen overeen als volgt:

    Artikel A. Aanneemsom

    Opdrachtgever draagt op aan aannemer gelijk aannemer van opdrachtgever aanvaardt:

    de bouw van een constructiehal met kantoor aan de Bouwstraat 14 te Huizendam zoals hieronder nader omschreven en

    nader te noemen het werk een en ander volgens de in artikel B genoemde voorwaarden en bescheiden voor het bedrag

    van 1.200.000 (zegge n miljoen tweehonderdduizend euro). De aanneemsom is loon- en prijsvast, derhalve zonder

    toepassing van de risicoregeling en exclusief BTW.

    Artikel B. Bescheiden Artikel C. Aanvang en oplevering

    1. Bestek en tekeningen 1. Aanvang van de werkzaamheden 19 december 2002

    2. Staat van wijziging 2. Oplevering van de constructiehal 20 juni 2003

    3. Concept contractschema 3. Oplevering van het kantoor 30 juli 2003

    4. CAR-polis

    5. Bankgarantie

    Deze overeenkomst is aangegaan en getekend op 10 december 2002

    De opdrachtgever De aannemer

    Figuur 2.6 Voorbeeld van een aannemingsovereen-

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 23

  • In bijlage 1 van de Modelbouwverordening(MBV) worden het aangeven van de grondwater-stand, de capaciteit van verwarmingsketels enwarmwatertoestellen, de aansluitpunten, het fun-deringsplan, de constructieve gegevens, hetbouwveiligheidsplan enzovoort ook genoemd alsnoodzakelijke gegevens voor de aanvraag van debouwvergunning.

    2.2.3 Het maken van bestektekeningenVoordat met de bestektekeningen (veelal opschaal 1:100) wordt begonnen, dient het tekenenvan doorsnede-tekeningen (schaal 1:20 of1:10/1:5) hieraan vooraf te gaan en de benodig-de details op schaal 1:5.Deze tekeningen dienen om de bouwkundige eneventueel installatietechnische problemen te ont-dekken en op te lossen. Soms wordt een beperktaantal 1:20 tekeningen als bestektekeningen uit-gevoerd.Tevens zal een selectie van de 1:5 details als prin-cipedetails tot bestektekening worden verheven.Deze details moeten zodanig uitgewerkt zijn datde aannemer een duidelijk inzicht krijgt in de aard oftewel het principe van de detaillering vanhet werk.De aannemer moet in staat zijn aan de hand vande bestektekeningen en het bestek een juisteprijscalculatie te maken.De bestektekening(en) bevat(ten):

    Op schaal 1:100

    alle plattegronden, inclusief kelders, bergin-gen, garages en dergelijke;

    de voor een goed inzicht in de constructiebenodigde doorsnede(n); veelal een dwars- eneen langsdoorsnede;

    alle gevels; fundering en riolering; alle vloerconstructies; kapplan en/of platbalklaag of overzicht van dedakvloer;

    kozijntypen en -soorten; de voorzieningen ten behoeve van het beper-ken van de brandvoortplanting, eventueel debrandscheidingen en rookcompartimenten, deblustoestellen, brandwerendheid van brandschei-dingen, rookkanalen enzovoort;

    de voorzieningen ten behoeve van de techni-sche installaties;

    schuttingen, omheiningen en afrasteringenmet bijbehorende poorten en deuren;

    het verblijfsgebied, de verblijfsruimte, de ver-keersruimte inclusief de oppervlakte van die ruim-ten in m2.

    Op schaal 1:100 of groter

    de situatietekening, veelal 1:1000, met daarinaangegeven de locatie middels straatnaamaan-duiding en een Noordpijl.

    Op schaal 1:5

    de principedetails.

    Veelal worden kozijnoverzichttekeningen opschaal 1:50 getekend. De wand-, vloer- en pla-fondafwerkingen van de diverse ruimten wordenveelal aangegeven in een afwerkstaat (opgeno-men in het bestek) of bij grotere projecten in eenruimteboek. Bij grotere projecten kunnen deschaal en gegevens op een tekening afwijken vanhet hiervoor genoemde. Grote fabriekscom-plexen kunnen bijvoorbeeld op schaal 1:250 uit-getekend worden.

    2.2.3.a PlattegrondenDeze moeten duidelijk alle ruimten en vertrekkenaangeven die het gebouw bevat. Tevens dient defunctie (toegankelijkheidsgebied, verblijfsruimteen verblijfsgebied, verkeersruimte enzovoort) inde ruimten aangegeven te worden en het opper-vlak van deze ruimte.De hoofdmaten en de maten waaruit alle muur-dikten en de afmetingen van de diverse ruimtenblijken, moeten worden aangegeven. Indien erop een laag verhoogde of verlaagde gedeeltenvoorkomen, moeten de diverse peilhoogten wor-den vermeld.De diverse muurconstructies moeten door ver-schil in aanduiding uit de tekening blijken, bij-voorbeeld baksteen metselwerk, lichte schei-dingswanden en betonwerk. De te hanteren arce-ringen zijn aangegeven in NEN 2574.De deur- en raamkozijnen, puien en dergelijkedienen duidelijk met hun onderverdeling te wor-den aangegeven; de deuren dienen eventueelmet een hartlijn, draairichting en brandwerend-heid te worden aangegeven.Alle sanitaire toestellen moeten worden aangege-ven, zoals closetpotten, wastafels, fonteintjes,

    24

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 24

  • gootstenen, badkuip, douches enzovoort. Hetzelf-de geldt voor de hemelwaterafvoeren, de standlei-dingen (eventueel met omkokering) en de rook-en ventilatiekanalen. De trappen moeten duidelijkworden aangegeven: of de bomen en balusters ofeen verwijzing naar een standaardtype.

    2.2.3.b DoorsnedenIn de doorsneden dienen de peilhoogten aange-geven te worden van:

    de onderzijde van de fundering; de buitengrondslag; de bovenzijde van de keldervloer; de verdiepingsvloeren; de voet van het dak; de top of het niveau van het dak.

    Indien spanten in het plan voorkomen, moetende doorsneden zodanig gekozen worden, datdeze spanten hierin zichtbaar zijn. De afmetingenvan de constructieonderdelen (staalprofielenbalkafmetingen en dergelijke) dienen eveneens teworden vermeld.

    2.2.3.c GevelsDe vorm en indeling van de kozijnen en de zwaar-te van de kozijnprofielen dienen in de juiste ver-houding getekend te worden. Het verdient aanbe-veling als verschillende kozijnmaterialen gebruiktworden dit verschil duidelijk aan te geven.In de gevels mogen ook de hemelwaterafvoerenniet ontbreken.Alle ramen moeten in de gevels ingetekend wor-den; die welke gedeeltelijk onzichtbaar blijvengestippeld tekenen, bijvoorbeeld het raamkozijnvan een koekoek. De aannemer moet immersweten hoeveel ramen er zijn van welke grootteen indeling.Komen tuinmuren met deuren of eventueel tuin-hekken in het plan voor, dan dient men de aan-zichten hiervan te tekenen.

    2.2.3.d Fundering en rioleringUit de tekening moet het verloop en de dikte vande funderingsmuren en balken blijken, tevens debreedte van hun aanleg of van de funderings-strook. De maten hiervan mogen dus niet ontbre-ken. De maten van de afstand tussen de murenbehoeven niet aangegeven te worden; deze blij-ken immers uit de begane-grondtekening die op

    de bestektekening voorkomt. Indien funderings-palen worden toegepast, dienen deze ook op detekening aangegeven te worden, alsmede dezwaarte van de funderingsbalken.Wat de riolering betreft, moeten de buizen aan-gegeven worden onder vermelding van de dia-meter, het afschot en de ontstoppingsstukken.Per woning zal een aansluiting op het gemeente-riool gemaakt worden.Men kan volstaan door de tekening van het bui-zenstelsel te beindigen bij de verzamelleidingdie naar het gemeenteriool leidt. Ook dient in debestektekeningen het leidingstelsel in het bouw-werk aangegeven te worden inclusief de standlei-dingen en de beluchtingsleidingen.Als het gemeenteriool als gescheiden systeem isuitgevoerd, dient het rioleringsstelsel van hetgebouw ook gescheiden uitgevoerd te worden(scheiding in vuil water en fecalin afvoer).

    2.2.3.e VloerconstructiesUit de tekening moet blijken welke vloerconstruc-tie wordt toegepast, zoals houten balklagen, inhet werk gestorte betonvloeren, prefab beton-vloeren, breedplaatvloeren, kanaalplaatvloeren.Bij toepassing van houten balklagen moet debalkzwaarte aangegeven worden en de maximalehart op hart afstand van de balken. Stalen balkenen lateien dienen met hun profielzwaarte aange-geven te worden.Bij de betonvloeren dient de vloerdikte, het wape-ningspercentage of de meeste gebruikte wape-ningsdoorsnede, en de wijze van wapenen aan-gegeven te worden.Op de tekening met de vloerconstructies moetende onderstaande muren worden getekend ofgestippeld.Op de balklagen mogen de verankeringen nietvergeten worden.De rook- en ventilatiekanalen mogen eveneensniet ontbreken.

    2.2.3.f KapplanOp het kapplan moeten de muurplaten, gordin-gen, spanten en/of draagmuren, goten met rave-lingen en andere dragende kaponderdelen aan-gegeven worden. De verankeringen dienen dui-delijk te worden aangegeven. De rookkanalenmogen ook hier niet worden vergeten.

    252 BESTEK, TEKENINGEN EN BOUWVERGUNNING

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 25

  • 2.2.3g SituatieOp de situatietekening moet duidelijk kenbaarworden gemaakt op welk gebouw de bestekteke-ning betrekking heeft. Tevens moet blijken waarhet gebouw in de gemeente gebouwd wordt.Afstandsmaten behoeven niet aangegeven teworden, wel echter de straatnamen. De sectie- enkadasternummers dienen te worden vermeld ende Noordpijl in de juiste stand is onontbeerlijk.

    Gegevens en bescheiden bij een aan-vraag om reguliere bouwvergunning

    A Gegevens en bescheiden ten behoeve van toet-sing aan bestemmingsplan en aan stedenbouw-kundige voorschriften bouwverordening

    a. plattegronden van alle verdiepingen en eendoorsnedetekening voor de nieuwe situatie en,indien van toepassing, de bestaande situatie;b. aanduiding bestemming of bestemmingenvan op de aanvraag betrekking hebbenderuimten en gebouwen, alsmede de totaleoppervlakte per bestemming;c. het beoogde en, indien van toepassing, hethuidige gebruik van het bouwwerk en de bij-behorende terreinen waarop de aanvraagbetrekking heeft;d. opgave bruto-inhoud in m3 en bruto-vloer-oppervlakte in m2 van het (deel van het) bouw-werk waarop de aanvraag betrekking heeft;e. afmetingen perceel en bebouwd oppervlak,alsmede situering van het bouwwerk tenopzichte van de perceelsgrenzen;f. hoogte van het bouwwerk ten opzichte vanhet straatpeil en het aantal bouwlagen;g. de inrichting van parkeervoorzieningen ophet eigen terrein;h. gegevens en bescheiden welke samenhan-gen met een uit te brengen advies van deAgrarische Adviescommissie in geval van eenaanvraag om bouwvergunning voor eenbouwwerk in een gebied met een agrarischebestemming;i. gegevens en bescheiden welke samenhan-gen met een eventueel benodigde toetsing aaneen gemeentelijke leefmilieuverordening.

    B Gegevens en bescheiden ten behoeve van toet-sing aan welstandscriteria

    a. tekeningen van alle gevels van het bouw-werk, inclusief de gevels van belendendebebouwing;b. detailtekeningen van gezichtsbepalendedelen van het bouwwerk;c. fotos van de bestaande situatie en deomliggende bebouwing;d. opgave materiaal- en kleurgebruik van toete passen bouwmaterialen (uitwendige schei-dingsconstructie).

    C Gegevens en bescheiden ten behoeve van toet-sing aan de voorschriften van het Bouwbesluit2003 met betrekking tot constructieve veiligheid

    Gegevens en bescheiden waaruit blijkt dat hetbouwwerk voldoet aan de gestelde eisen inrelatie tot:a. belastingen en belastingcombinaties (sterk-te, stijfheid en stabiliteit) van alle (te wijzigen)constructieve delen van het bouwwerk alsme-de van het bouwwerk zelf;b. de uiterste grenstoestand van de bouwcon-structie en onderdelen van de bouwconstructie.

    D Gegevens en bescheiden ten behoeve van toet-sing aan overige voorschriften van het Bouwbe-sluit 2003

    Gegevens en bescheiden waaruit blijkt dat hetbouwwerk voldoet aan de gestelde eisen inrelatie tot:a. de EPC, thermische eigenschappen van detoegepaste uitwendige scheidingsconstructieen de beperking van de luchtdoorlatendheid,bedoeld in hoofdstuk 5 van het Bouwbesluit2003;b. de karakteristieke geluidswering van de uit-wendige scheidingsconstructie, de geluidsab-sorptie van gemeenschappelijke verkeersruim-ten, gangen en trappenhuizen ingeval hetbouwwerk een woonfunctie heeft en denagalmtijd van verblijfsruimten ingeval hetbouwwerk een onderwijsfunctie heeft;c. de daglichttoetreding;

    26

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 26

  • d. de ventilatievoorzieningen van ruimten, voor-zieningen betreffende de afvoer van verbran-dingsgassen en aanvoer van verbrandingslucht;e. de brandveiligheid en rookproductie vantoegepaste materialen;f. de brand- en rookcompartimentering;g. de vluchtroutes alsmede de aard en plaatsvan brandveiligheidsvoorzieningen;h. de noodstroomvoorziening en -verlichting;i. de wateropname van toegepaste materialenvan vloer, wand en plafond in sanitaire ruimten;j. de lucht- en waterdichtheid en vochtweren-de voorzieningen van inwendige en uitwendi-ge scheidingsconstructies;k. het leidingplan en aansluitpunten van riole-ring en hemelwaterafvoeren;l. het leidingplan en aansluitpunten van gas-,elektra- en waterleiding;m. aansluitpunten van drinkwater- en warm-watervoorziening;n. de inbraakwerendheid, bedoeld in afdeling2.25 van het Bouwbesluit 2003, van bereikbaregevelelementen;o. het weren van ratten en muizen;p. aanduiding gebruiksfunctie, afmetingen enbezettingsgraad van alle ruimten inclusieftotaal oppervlakken per gebruiksfunctie;q. indien het bouwwerk een woongebouwbetreft: de ruimte waar de huishoudelijke afval-stoffen, bedoeld in afdeling 4.10 van hetBouwbesluit 2003, worden opgeslagen;r. indien het bouwwerk een utiliteitsgebouwbetreft: de ruimte waar gewerkt wordt metbrandbare, brandbevorderende, bij brandgevaar opleverende of voor de gezondheidgevaarlijke stoffen als genoemd in de RegelingBouwbesluit 2003, of waar deze stoffen wor-den opgeslagen;s. indien het bouwwerk een utiliteitsgebouwbetreft: de stallingsruimte voor fietsen;t. de integrale toegankelijkheid van het bouw-werk en in het bouwwerk gelegen ruimten;u. de detaillering van trappen, hellingbanenen vloerafscheidingen (inclusief hekwerken);v. de aanduiding van de opstelplaats aan-recht, kooktoestel, stooktoestellen en warm-watertoestellen;w. de aanduiding bad- en toiletruimte, meter-ruimte en liften en liftschachten;

    x. de aanduiding vloerpeilen ten opzichte vanhet aansluitende terrein;y. de draairichting van beweegbare constructie-onderdelen.

    E Gegevens en bescheiden ten behoeve van toet-sing aan overige voorschriften bouwverordening

    a. bouwveiligheidsplan en toegankelijkheidvan de bouwplaats;b. gegevens betreffende de aard en plaats vanbrandveiligheidinstallaties alsmede van devluchtwegaanduiding;c. een tekening van de inrichting van het bij hetbouwwerk behorende terrein met daarop aan-gegeven de voorzieningen voor de bereikbaar-heid en de plaats van bluswatervoorzieningenen opstelplaatsen van brandweervoertuigen.

    F Gegevens en bescheiden ten behoeve van toet-sing aan de Woningwet

    a. een afschrift van de vergunning dan wel eenbewijs van aanvraag van een vergunning krach-tens artikel 8.1, eerste lid, van de Wet milieube-heer of artikel 15, onderdeel b, van de Kern-energiewet (Woningwet artikel 52, eerste lid);b. een afschrift van de vergunning dan weleen bewijs van aanvraag van een vergunningin het kader van de Wet Ziekenhuisvoorzienin-gen, artikel 6, eerste lid, onderdeel a (Woning-wet artikel 53);c. een afschrift van de vergunning dan weleen bewijs van aanvraag van een vergunninginzake de Monumentenwet 1988 of een pro-vinciale of gemeentelijke monumentenveror-dening (Woningwet artikel 44, eerste lid,onderdeel e);d. een afschrift van de vergunning dan weleen bewijs van aanvraag van een sloopvergun-ning (Woningwet artikel 8, tweede lid, onder-deel d; artikel 44, eerste lid, onderdeel b);e. een onderzoeksrapport betreffende debodemgesteldheid (Woningwet artikel 8, twee-de lid, onderdeel c; artikel 44, eerste lid, onder-deel b), tenzij:1. daarvoor door burgemeester en wethoudersontheffing is of kan worden verleend in hetgeval reeds voldoende gegevens met betrek-

    272 BESTEK, TEKENINGEN EN BOUWVERGUNNING

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 27

  • king tot de bodemgesteldheid aanwezig zijn;2. het bouwen betrekking heeft op bouwwer-ken, waarin niet voortdurend of nagenoegvoortdurend mensen zullen verblijven(Woningwet, artikel 8, derde lid);3. het desbetreffende bouwwerk de grondniet raakt of het bestaande, niet wederrechte-lijke gebruik wordt gehandhaafd (Woningwet,artikel 8, derde lid);f. eventuele extra gegevens en bescheiden wel-ke samenhangen met experimentele bouw alsbedoeld in artikel 7 en 7a van de Woningwet;g. gegevens en bescheiden samenhangendmet een eventueel benodigde vrijstelling vanvoorschriften van het bestemmingsplan.

    Gegevens en bescheiden bij een aan-vraag om reguliere bouwvergunning,die in twee fasen wordt verleend

    Gegevens en bescheiden bij aanvraag om regulie-re bouwvergunning, eerste fase

    a. de gegevens en bescheiden, genoemdonder A;b. de gegevens en bescheiden, genoemdonder B;c. de gegevens en bescheiden, genoemdonder F, onderdelen c en g.

    Gegevens en bescheiden bij aanvraag om regulie-re bouwvergunning, tweede fase

    De gegevens en bescheiden, genoemd onderA tot en met F, met uitzondering van de tenbehoeve van de bouwvergunning eerste faseaangeleverde gegevens.

    Gegevens en bescheiden bij een aan-vraag om lichte bouwvergunning

    a. de gegevens en bescheiden, genoemdonder A;b. de gegevens en bescheiden, genoemdonder B;c. de gegevens en bescheiden, genoemdonder C;d. de gegevens en bescheiden, genoemdonder C, onderdelen a tot en met c, f en g.

    Op een later tijdstip aan te leverengegevens en bescheiden

    1. a. gegevens en bescheiden met betrekkingtot belastingen en belastingcombinaties (sterk-te, stijfheid en stabiliteit) van alle (te wijzigen)constructieve delen van het bouwwerk alsme-de van het bouwwerk zelf, voorzover het nietde hoofdlijn van de constructie dan wel hetconstructieprincipe betreft;b. gegevens en bescheiden met betrekking totde details van de in of ten behoeve van hetbouwwerk toegepaste installaties, voorzoverhet niet de gegevens met betrekking tot dehoofdlijn dan wel het principe van de toege-paste installaties betreft;2. naam en adres van degene(n) die verant-woordelijk is (zijn) voor de uitvoering van debouwwerkzaamheden, inclusief een gewaar-merkte kopie van de inschrijving bij de Kamervan Koophandel en Fabrieken;3. gegevens en bescheiden als genoemd in debijlage (niet opgenomen, redactie), voorzoverhet niet de hoofdlijn van de constructieve vei-ligheid en brandveiligheid betreft.

    Wijze van aanleveren van de gegevensen bescheiden

    Algemeen

    De gegevens en bescheiden moeten in eenzodanige vorm worden aangeleverd dat eengoede en effectieve beoordeling door degemeente mogelijk is. Alle tekeningen, bereke-ningen en andere rapportages moeten door derespectieve opstellers van de adviezen onderte-kend dan wel gewaarmerkt zijn.

    Eisen aan tekeningen

    Alle tekeningen moeten voorzien zijn van eenduidelijke maatvoering.

    Schaal van tekeningen (maximaal toe te passenschalen)

    1. situatietekeningen: 1:1000;

    28

    06950548_H2 12-07-2004 12:42 Pagina 28

  • 2. geveltekeningen, plattegronden en door-sneden:a. bouwwerken kleiner dan 10.000 m2 bruto-vloeroppervlakte: 1:100;b. bouwwerken 10.000 m2 bruto-vloeropper-vlakte: 1:200;3. detailtekeningen: 1:5 of 1:10 of 1:20.

    Materiaalaanduidingen op bouwkundige teke-ningen: conform NEN 47.

    Maatvoering, maatinschrijving, lijnsoorten,arceringen, aanzichten en doorsneden opbouwkundige tekeningen conform NEN 2302.

    Tekeningen van betonconstructie conformNEN 3870.

    Formaat van de tekeningen

    minimaal A4, conform NEN-ISO 216; tekeningen moeten gevouwen zijn volgensNEN 379.

    Kadastrale aanduiding/ligging van het bouwwerk

    Het kaartmateriaal dat is gebruikt voor hetweergeven van de kadastrale aanduiding en/ofligging van het bouwwerk moet van voldoendekwaliteit zijn. Aan deze eis wordt in ieder gevalvoldaan indien gebruik gemaakt wordt van:

    grootschalige basiskaart Nederland; kadastrale kaarten; stafkaarten van Defensie.

    Uit het kaartmateriaal moet de orintatie vanhet bouwwerk blijken (Noordpijl).

    Plattegrondtekeningen

    Van elke bouwlaag moet een plattegrond gete-kend zijn (een horizontale doorsnede 1200mm boven vloerniveau), waarop (voorzovervan toepassing op de aanvraag) is aangegeven:

    uitwendige en inwendige scheidingscon-structies (inclusief materiaalaanduiding);

    peilmaten van de vloer; trappen, hellingbanen en (brandweer)liften; binnen- en buitenkozijnen;

    kokers, schachten, kanalen en schoorstenen; opstelplaats van kooktoestel, verwarming enwarmwatervoorziening;

    alle, bijvoorbeeld door middel van arceringaangegeven, oppervlakken die een directe rela-tie hebben met de berekening en behoren tot:

    gebruiksfunctie van het gebouw(deel); gebruiksoppervlakte; verwarmde en onverwarmde zones volgensNEN 5128/2916;

    verblijfsgebied en -ruimte; verkeersruimte; toilet, meterruimte, stallingsruimte enopslagruimte;

    (integrale) toegankelijkheidssector.

    Doorsnede tekening

    Ten behoeve van de beoordeling van de bruik-baarheid, de gebruiksoppervlakte (GO) en hetverblijfsgebied moeten de relevante doorsne-den, inclusief 1500 2400 2600 mm hoogte-lijn en voorzien van maatvoering, getekend zijn.

    Geveltekeni