EZOTERİZM & OKÜLTİZM - Gizli ilimler Sitesi

Ezoterizm Nedir?

Hepimiz eski bir metni okuduğumuzda ya da bir efsaneden söz edildiğini duyduğumuzdasembolik anlamının ötesinde bir şeylerin daha varlığını düşünürüz. Bize öyle gelir ki bumetinlerin ya da mitlerin anlatmak istedikleri daha derin gerçeklikler vardır ve bunu ancak busırları çözmesini bilenler anlayabilir. Aslında bu düşünce hiç de yanlış değildir. Özellikle Avrupa’da ve Amerika’da son zamanlarda çok sıkça kullanılmaya başlanan Türkçe’de“içrek” sözcüğü ile karşılanan ezoterik sözcüğü içinde saklı olan anlamı sadece seçilmiş kişilereaçıklanan öğretileri tanımlamak için kullanılır. Ezoterizm sözcük olarak Yunanca eswterikoV (içe ait, içrek, sadece müritlerin bildiği anlamında,Arıkdal Gizli Öğreticilik olarak kullanıyor) sözcüğünden gelir. Bu sözcüğün kökü ise esw- ( iç,içerisi) dir . Sözcük anlamı olarak ise ezoterizm “sadece belli sayıda müritlere açıklanan halkın düzeyineinmeyen ya da inmemesi gereken doktrine“ denir. Ezoterik doktrin “müritlere sözlü olarakaktarılan tüm bilgi ve öğretilere“ denir (Petit Robert) Meydan Larousse Ansiklopedisi ise Türkçe eşanlamlısı İÇREK başlığı altında daha geniş bilgivermektedir : “Yalnız vakıf olanlara öğretilen || Vakıf olmayanlarca anlaşılmayan bilgi ve ya eserler içinkullanılır. ... ANSİKL. Fels. İçrek kelimesi dışrakın karşıtıdır. Pythagoras’ın çömezlerini dışrakve içrek diye ikiye ayırdığı söylenir ; birinciler sadece adaylardı; ikinciler ise üstadın öğretisinibütün incelikleri ve sırları ile bilenlerdi.....Dışrak eserlerde yalnız en açık kanıtlar ileri sürülür ,daha karanlık ve kesin olan kanıtlar ise içrek eserlerde yer alır. Sırra ve gizli bilgiye ermişolanlardan başkasının kavrayamayacağı esrarlı bir öğreti fikri bir çok kimseye hoş görünmüş veher devirde az ve ya çok içrek topluluklar ( msl. Mason Dernekleri ) kurulmuştur. -Giz. ilm. Herhangi bir dinin , sadece sırra ve gizli bilgiye ermiş olanlara açıklanan yönüne içrekbilim adı verilir. Kabala’cıların içrek elyazmaları ,” açkı “ ve ya “anahtar “ adıyla anılır. İçreköğreti , oyun kağıdı falı , simyacıların sırları, sihir , büyü , kabala gelenekleri gizli dini törenlerivb. kapsıyordu. Apokalipsis’in açıklanması , Hezeikel’in gördüğü hayallerin yorumlanması daiçrek konular arasında yer alır.” Bu tanımda dikkat edilmesi gereken nokta eski Yunan’da içrek ve dışrak kavramlarınınkullanıldığıdır , - dışrak ( exwterikoV ) ifadesini ilk kullanan Aritoteles’tir - yalnız bunların geneldefelsefe okullarına atıf yaptığı görülür . Eski Yunan’daki ezoterik okulları ileride yayınlanacakyazılarımızda göreceğiz. Ayrıca ezoterik topluluklar yıllar boyu “ esrarlı bir öğreti “ fikri hoşgeldiği için değil , belli bir amaç için kurulmuşlardır. Daha geniş kapsamlı bir tanım yapacak olursak , ezoterizm , sadece seçilmiş belli bir topluluğaverilen ( bunlara inisye Bu arada ezoterizmi küçümsemek isteyenler ezoterizmin bir çok alan için geçerli olduğunusöylerler. Örneğin kimya , matematik fizik bile sadece bunu öğrenmek isteyenlere sembollervasıtası ile aktarılır. Bu her şey için geçerlidir, bir koçun takımına verdiği taktikler bile sembollervasıtası iledir , maçtan önce bir ritüel uygulanır gibi . Bu örnekler ancak ezoterizmi anlatmak içinörnek olarak verilebilir. Ancak ezoterizm günümüzde kullanılan anlamı ile ezoterik öğretileribelirtir. Ezoterik öğretiler , çağlar boyunca ,sadece bu öğretileri almaya hazır kimselere gerektiği gibiverildiğinden ve çağın getirdiği değişikliklere gerek semboloji gerekse de açıklama yönündenuyum sağlayabildiği için günümüze kadar gelmiştir. Bu öğretiler geniş kitlelerde yayılmamış ,

1 / 6

EZOTERİZM & OKÜLTİZM - Gizli ilimler Sitesi

yayıldığı yerde de bozulmaya uğrayıp yok olmuştur . Bu sayede saflığını koruyan öğretiler buyüzyılın son yarısındaki “ bilgilenme “ ye paralel olarak kısmen gün ışığına çıkmıştır. Bunundoğal sonucu olarak da yanlış anlamalar ya da yanlı yayınlar da ortaya çıkmaktadır. Ezoterizm hakkında dikkat edilmesi gereken bir husus da dinlerin ezoterik ve egzoterik yanlarıolmakla birlikte , ezoterizm sadece dinlerin ezoterik yanı demek değildir . Bunu yanındaezoterizm sadece belli topluluklara ait bir din de değildir. Kutsal olan sadece dinin tekelindebulunmaz , daha farklı bir deyişle kutsal ile ilgilenen her öğreti bir din olmak zorunda değildir .Ezoterizm kutsal olana daha derin bir bakıştır. Ezoterizmi genel olarak bir inanç olarak değil de , insanlığın tarihinin başlangıcından günümüzekadar gelen bir gelenek , öğreti olarak algılamak daha doğru olur. Bu bilgi sayesinde tarihiçindeki bir çok sanatçı ve düşünürün eserlerini anlamak da daha kolay olur. Ülkemizde de ezoterizm hakkında birkaç kitap çıkmıştır . Buna en iyi örnek ülkemizde Haziran 1994’de Gece Yayınlarından çıkan Cihangir Gener’inEzoterik-Batıni Doktrinler Tarihi isimli kitabıdır. Kendi alanında ilk olduğu için saygıyı hak edenbu çalışma bir takım yanlışlıklar ve yanlı ifadelerle doludur. Bunlardan en önemlisi ezoterizminulaştığı son noktanın masonluk olarak gösterilmesi çabasıdır. Ezoterizm masonluk içinde de varolmakla birlikte , masonluğun dışında da varolan bir öğretidir. Ezoterizm hakkında ülkemizde çıkan bir önemli kitap ise , yakın zamanda kaybettiğimiz ErgunArıkdal tarafından yazılan Gizli Öğreticilik adlı eserdir. Bu konuda araştırma yapmak isteyenokuyucular Ruh ve Madde Yayınları tarafından 1997’de yayınlanan bu kitapta, dikkatli okumalarıkaydı ile, çok ilginç bilgiler bulacaklardır. Ezoterizm hakkında bir önemli kitap da Ergun Candan’ın yazdığı Gizli Sırlar Öğretisi adlıeserdir. İçinde çok spekülatif fikirler de bulunsa bu konuda araştıranlar için önemli bir başvurukitabıdır.  Ezoterik Öğretilerin Genel Özellikleri

Ezoterik öğretiler metafizik öğretilerdir. Metafizik kelimesi Eski Yunanca meta ( sonrası, ötesi )ve jusikoV ( doğal, fiziki, fizik ) kelimelerinden türemiştir. Latince’ye metaphysica olarak geçmişve buradan da bugünkü batı dillerindeki yerini bulmuştur. Metafizik , Doğa’nın , fizikselgörüntünün ötesini , yani sezgilerle anlaşılabilen bilgiyi kapsar . ( Daha sonra kazandığıanlamlar üzerinde durmayacağız )

Ezoterist her şeyden önce Tanrı’nın varlığına inanır . Evren’in ondan oluştuğu ve her varlıktakendinden bir töz olan bir Tanrı’ya . Bu bağlamda ezoterizmin yaradancı dinlerle yolu ayrılır.Aynı şekilde Cihangir Gener’in söylediği gibi ezoterizm panteizm de demek değildir . ( a.g.e ) Amaç Tanrı’dan varolan fakat onun kadar mükemmel olmayan insanın dünya üzerinde yaşadığıhayatlarının sonucunda tekamül ederek yeniden Tanrı’ya dönmesidir. Bu düşünde en güzelifadelerini Hint düşüncesinde bulmuştur. Aynı şekilde bu tekamül süreci için de dünya üzerinde çeşitli ırkların yaşadığı ve sonra da yokoldukları kabul edilmektedir. Ezoteristin kişisel ödevi kendi tekamülünü sağlamak , kolektif ödev ise başkalarınınkinisağlamaktır. Bu iki ayrı ödev birbirlerinden soyutlanamaz. Ezoterist Dünya üzerinde yaşayarak öğreneceği çok şey olduğuna inanır ve dejenereöğretilerde olduğu gibi kendini dış dünyaya kapamaz. Ezoterik öğreti sadece geleneksel bilgi ile sınırlı kalmaz , ezoterist çağının bilimsel gelişmelerinide uyarlamayı bilir.

2 / 6

EZOTERİZM & OKÜLTİZM - Gizli ilimler Sitesi

İlk çağlardan bu yana bu öğretilerin geniş halk kitleleri tarafından yanlış algılanıp bozulma ileyok olabileceği düşüncesi bu öğretinin üstadlarını öğretilerini semboller ve gizli ifadeler ileaktarma zorunluluğuna itmiştir. Kullanılan semboller ise hiç bir zaman insana uzak olmayan veanlamına ulaşabileceği sembollerdir. Ezoterizmi iyi anlayabilmek için ezoterizmin ve ezoterik düşüncenin tarihini ve buna paralelolarak sembollerin dilini öğrenmek gerekmektedir. Ezoterik düşünce tarihi insanlık tarihindensoyutlanamaz , bu yüzden de ileride yayınlanacak yazılarımızda ezoterik düşünce tarihiniinsanlık tarihine koşut olarak inceleyeceğiz. Ezoterik düşünce tarih boyunca Dünya’nın çeşitli yerlerinde ortaya çıkmıştır. Bugünkü Batıdüşüncesinin kaynakları ise hem Doğu’dan hem de Batı’dan gelir. Bu konularda araştırma yapmak isteyen Türk araştırmacısı da çok şanslıdır. Türkiye’nin gerek coğrafi konumu gerekse de tarih içindeki yeri bu bağlamda büyük önem taşır.İlk olarak Yunan Uygarlığı’na kaynaklık eden Anadolu Uygarlıkları bu topraklar üzerinde varolmuştur. Ayrıca o dönemde Mezopotamya ile olan etkileşim de belirleyici olmuştur. Dahasonraları ise Yunan Uygarlığı gibi Roma Uygarlığı da Anadolu topraklarından yararlanmış ,özellikle İmparatorluk kültürünün şekillenmesinde Anadolu büyük rol oynamıştır. Orta Çağlar boyunca ise Tasavvuf düşüncesi bu topraklarda yeşermiştir. Batı ezoterizminin kilometre taşlarından Templier Tarikatı ise Haçlı seferleri sırasındaMüslümanlarla etkileşimleri sonucunda öğretilerini geliştirmişler , tasavvufdan etkilenmişlerdir.

Yeni bir çağa girdiğimiz bu zamanlarda ise artık ezoterik bilginin açığa çıkması bütün insanlaramal olması gerekmektedir. Cumhuriyetin kuruluşundan beri , bütün engellemelere rağmen biraydınlanma dönemine giren ülkemizin de bu çağda büyük bir rol oynayacağı kuşkusuzdur . Buyüzden bu konularda bilgili olmak , hazırlıklı olmak hepimize düşen bir ödevdir. 

 Erginleme / İnisiyason Türkçe’deki erginlemenin batı dillerindeki karşılığı olan İnisiyasyon/Initiation sözcüğü Latinceinitiare = başlamak sözcüğünden gelmektedir. Bu sözcük ise yürümek, gitmek anlamına gelenire fiili ve içerisine anlamını katan in takısı ile alakalıdır. Türkçe’de yeni kullanılmaya başlayanerginleme sözcüğü aynı anlamı vermese de iyi bir karşılık olmaktadır. Daha önceleri karşılıkolarak kullanılan tekris sözcüğü geniş bir kullanıma sahip değildir. İnisiyasyon en eski gizem dinlerinden beri varlığını sürdürmektedir. İnisiyasyon, müridin buyaşamda ölüp sonsuz yaşama dirilmesi ile sembolize edilir. Onun için ritüellerde müridin ölümdeneyimi canlandırılır. İnisiyasyon sembolizminde Nur’a ya da ışığa kavuşmak da önemli bir roloynar. İnisiyasyon adayın geçmiş yaşamını terk edip ezoterik toplulukta yeniden yaşama başlamasıdır.Bu süreç müridin kendi içindeki tanrısal özü bulma yolunda alınması gerekenleri aldığı birsüreçtir. Bu yönüyle inisiyasyon müridin çeşitli eğitimlerden ve sınavlardan da geçtiği birsüreçtir. İnisiyasyon boyunca alınan eğitim mürit tarafından gizli tutulur ve dışarıdan olan hiçbir kimseyeaçıklanmaz. Eğitim süreci boyunca mürit çeşitli dereceler ve unvanlar alır, bu eğitimde ne kadarileriye gittiğini gösterir. Ezoterik inisiyasyonun bir özelliği de öğretinin yazılı aktarılmasından çok sözlü, sembolik veritüeller yolu ile anlatımıdır. Tarih boyunca varolan bir çok ezoterik örgütten günümüze yazılı

3 / 6

EZOTERİZM & OKÜLTİZM - Gizli ilimler Sitesi

belge kalmamasının ya da sadece sembollerin ve alegorik ifadelerin kalmasının nedeni debundandır. İnisiyasyon sadece bir eğitim değildir. Aynı zamanda bireyin kendi içinde yaptığı bir yolculuktur.Semboller ve ritüeller yardımı ile birey süreç boyunca kendi içinde de bir süreç yaşar ve içindekitanrısal özü keşfe koyulur. Bu nedenle mürit kuralları harfi harfine uygulamak zorundadır. Öte yandan Arıkdal’ın inisiyasyon konusunda yazdıkları ilginçtir : “ Bir tanım yapmamız gerekirse Ruhsal bir tesirin nakledilişin hazır olmak diyebiliriz. Buradaspiritüel (ruhsal) bir tesir söz konusudur. Bu tesirin nakledilmesi lazım. Kişiden kişiye, toplumdantopluma bu tesir nakledilecek. Zaten bütün inisiyatik çalışmaların esası, bu tesirin bir taraftanalınıp, bir tarafa naklinden ibarettir ve bu nakli kolaylaştıracak bütün çalışmalar inisiyatikçalışmalardır. “ Burada inisiyasyonun tehlikeli bir yönü ortaya çıkmaktadır. Müridin içine girdiği örgüt, örgütünritüelleri sayesinde, müridi kendi amaçları doğrultusunda kullanabilir, onun enerjisini örgütünkolektif enerjisine dahil edebilir. Sahte üstadlar önderliğinde kurulan örgütler genelde bu şekilderitüel uygulamaktadır. Ezoterik inisiyasyon, özü gereği, belli bir şekilde üstadlar tarafından verilmesi gereken biröğretidir. Tarih boyunca ezoterik öğretiler çeşitli şekillerde ortaya çıkmışlardır. Bunların çoğuiçinde bulunulan topluma ve çağa özgü karakter göstermiş ve zaman içinde işlevlerinitamamlamışlardır. Günümüzde bunların taraftarı olsa da bunlar tarih içindeki işlevlerini çoktantamamlamış öğretilerdir. Bir de tarih boyunca varolan ezoterik düşüncelerin sentezini yapmıştopluluklar vardır ki onlar günümüzde de geleneksel işlevini sürdüren topluluklardır. Bu tür bir topluluğa girmek isteyen kişi kendini sahte üstadlardan ve negatif amaçlıtopluluklardan korumak zorundadır. Haluk Egemen Sarıkaya yıllar önce Kötülük ve Kaynaklarıisimli eserinde bu tehlikeye dikkat çekmiştir : « Sanki son derece evrimleşmiş bir varlıkmış ya da bir öğretmenmiş gibi hareket edip de aynızamanda beşeri alışkanlıkları ve zaafları olan bir kimse, sözde başarısı pek az bir disiplin vekesinkeslik sonucunda elde edilmiş gibi görüleceğinden, beşerlere son derece çekici gelecektir.Bu nedenlerden ötürü, kendisi izleyenler onun kişiliğine hayrandırlar ve o da Yasa’ya aykırıolarak böyle bir hayranlığa izin verir. Bu surette, kendi gururunu şişirir ve izleyicilerinin de fizikforma olan bağlılığını pekiştirir. İzleyicilerine, kendilerine öğretilenlerdeki iyi ve kötüyü tefriketmelerini değil de, bunlara körükörüne inanmalarını telkin eder. Sahte “öğretmen” bir kez bukörükörüne inanç tesis edildi mi, artık doğru yolda eğitim yapmasını sağlayacak olan hiçbireleştiriye ya da yargıya maruz kalmayacaktır. Böylece , başında olduğu küçük topluluk, sahtebir spiritüel grup haline gelir ve orada , akıl , işlevini yitirir. Bu halin kaçınılmaz sonucu olarak ,obsesyonel bir durum ortaya çıkar. Bu obsesyonun iki dayanak noktası vardır : Birincisi, sahte öğretmenin, izleyicilerinin dikkatini sadece kendi üzerinde tutarak, dışarıda dahaiyi şeyler keşfetmelerini ve dolayısıyla da kendisini ayakta tutmak için katkıda bulunmalarınıönlemek amacıyla gösterdiği çaba . İkincisi, sahte öğretmenin izleyicilerinin, zekalarını kullanmaksızın keramete inanarak ve büyükbir Öğretmen’e sahip olmanın gururu ile koltuklarını kabartarak kendilerini fizik bir kişiliğe hayranolmanın uyuşuk, duygusal haline kaptırmak için duydukları arzudur. Bu duruma sık sık rastlanabilir. Bu gerçek bir spiritüel grubun heves edilerek kurulan birtaklidinden ibarettir. Her iki tarafın da samimiyetten yoksun olmasından ötürü, hızla çözülmeyemahkumdur. Kişiliğine hayranlık duyma, sansasyonel olma ve obsesyon halleri, kısa sürede, bukişileri her türden duygusal, şehvani ve seksüel düşkünlüklerin karanlık faaliyetlerine sürükler.

4 / 6

EZOTERİZM & OKÜLTİZM - Gizli ilimler Sitesi

Bu toprakta hilekarlık da, yıkıcılık da, sapıklık da, entelektüel çarpıklık da gelişir ve YüksekBenlik’le olan irtibat kopar. Korkunç Kara Ayin ve kara maji törenleri de işte böyle topraklardakök salma imkanı bulabilmiştir. » Ezoterizm ile Karıştırılmaması Gereken Kavramlar Ezoterizmin ilk bakışta anlaşılmasının kolay olmaması ve bir çok farlı kavramı kapsaması , çok dahafarklı öğretilerle karıştırılmasına neden olmuştur. Kuşkusuz bu öğretilerin de ezoterizm ile ortakyönleri vardır , fakat bütünüyle aynı tutmak olanaksızdır. Ezoterizm ile bir tutulan fakat çok dahafarklı olan kavramların başlıcaları şunlardır. Okültizm Mistisizm Panteizm Metafizik Spritualizm Teozofi Antropozofi Parapsikoloji Ufoloji Ezoterizm ve Okültizm Ezoterizm ve okkültizm çoğu zaman , çoğu yerde eşanlamlı olarak kullanılmaktadır. Ancakgerçekte eşanlamlı oldukları söylenemez. Okkültizm, köken olarak “occultus = gizli “ sözcüğünden gelmektedir. Türkçe’de “Gizli İlimler”terimi ile karşılanabilir. Okkültizm sözcük olarak çok eski zamanlardan beri kullanılmaktadır. Okkültizm , gizli bilimlerle ilgilidir. Gizli bilimler terimi ile anlaşılması gereken bugünkü pozitif vedeneysel bilimlerin dışında kalan , yüzyıllardır varolan ve insanı metafizik yönüyle algılayıp ,doğadaki ve insandaki fizik ötesi yönleri kullanan uygulamalardır. Bunların içine Astroloji,Simya,Büyü,Fal ... girer . Okkültizmle uğraşan kişi baştan bazı prensipleri kabul etmek zorundadır. Bunlar ruhun varlığı,Tanrı’nın varlığı gibi temel prensiplerdir. Okült uygulamalar bilmeyen bir için bir anlam ifade etmeyeceği gibi , az bilen için de büyüktehlike göstermektedir. Bu yüzden okült uygulamalar bir üstat önderliğinde olmak zorundadır vebu uygulamalar konuyu az bilen ya da bu bilgiyi iyi yönde kullanması gerektiği yönünde eğitimalmamış bir kişi içinse büyük bir silah olabilirdi. Bu nedenle okültizm ezoteriktir , yani ancak bellibir eğitimden geçerek o bilgileri almaya hak kazanmış olan kişilere verilebilir ve bu bilgininiaktarımı da özel bir dille ve sembollerle olur. Buradaki nüans açıktır . Okült öğreti ezoterik bir öğretidir ; ancak her ezoterik öğreti okültdeğildir.   Ezoterizm ve Mistisizm Ezoterizm ve mistisizm de sık sık karıştırılan kavramlardır. Dilimize Fransızca’dan geçmiş olan Mistisizm köken olarak , Latince Mysterium sözcüğünden ,o sözcük de Yunanca MÚst»rion sözcüğünden gelmedir. Bu sözcükler köken olarak YunancaMÚ – (susmak,sır olarak saklamak) kökünden gelmektedir. Dilimize mister/gizem olarak geçensözcükle aynı kökendedir. Mistik sözünün kökeninde de yine bu kökten gelen MÚstikÒj sözcüğüvardır. Bu sözcükler aslında inisiyasyondan geçip sırlara vakıf olan anlamındadır.  YazanErhan Altunay  KAYNAKÇA

ARIKDAL Ergün , Gizli Öğreticilik , Ruh ve Madde Yayınları , İstanbul , 1997

BENOIST Luc , L’Esotérisme , Presses Universitaires de France , Paris , 1963

5 / 6

EZOTERİZM & OKÜLTİZM - Gizli ilimler Sitesi

BURKERT Walter , İlkçağ Gizem Tapıları ( çev. Sina Şener ) , İmge Kitabevi, Ankara, 1999 CANDAN Ergun , Gizli Sırlar Öğretisi , Sınır Ötesi Yayınları , İstanbul, 1998 CORSETTI Jean-Paul , Histoire de l’Esotérisme et des Sciences Occultes , Larousse , Paris ,1992 DAUGE Yves Albert , Esoterisme , Pour Quoi Faire? , Dervy-Livres, Paris, 1986 FORTUNE Dion , Sane Occultism , The Aquarian Press, London ,1967 GENER Cihangir , Ezoterik-Batıni Doktrinler Tarihi , Gece Kitapları , Ankara , 1994 GÜNER REŞAT , Okültizm , Tarih Boyunca Gizli Bilimler, Ege Meta Yayınları, İzmir,1996 LAURANT Jean-Pierre , L’Esoterisme, Les Editions du Cerf, Paris,1993 PACE Jerome , Les Rituels Secrets d’Initiation , Editions De Vecchi S.A., Paris,1993 RIFFARD Pierre , Dictionnaire de L’Esoterisme , Editions Payot & Rivages , Paris , 1993 RIFFARD Pierre , L’Esoterisme , Robert Laffont , Paris , 1990 RIFFARD Pierre , Esoterismes d’Ailleurs , Robert Laffont , Paris , 1997 SCHUON Frithjof , Survey of Metaphysics and Esoterism , World Wisdom Books , Indiana ,1986 SCHWALLER DE LUBICZ R.A. , Esoterism & Symbol , Inner Traditions International , Vermont, 1985 SCHWARTZ Fernand , La Tradition et les Voies de la Connaissance, Editions NouvelleAcropole , Paris,1991 SEROUYA Henri , Le Mysticisme, Presses Universitaires de France , Paris , 1956 TUAN Laura , Le Grand Livre des Sciences Occultes , Editiond de Vecchi, Paris, 1989

6 / 6