Józef Leopold z Rzepiszewa i jego biblioteka : przyczynek ... · Ewa Andrysiak, Krzysztof Walczak Józef Leopold z Rzepiszewa i jego biblioteka : przyczynek do dziejów księgozbiorów

Ewa Andrysiak, Krzysztof Walczak

Józef Leopold z Rzepiszewa i jegobiblioteka : przyczynek do dziejówksięgozbiorów ziemiańskichBiuletyn Szadkowski 7, 77-91

2007

B IU L E T Y N SZ A D K O W SK I

Tom 7 2007

E w a A n d r y s i a k *, K r z y s z t o f W a l c z a k * *

J Ó Z E F L E O P O L D Z R Z E P I S Z E W A I J E G O B I B L I O T E K A

( p r z y c z y n e k d o d z i e j ó w k s i ę g o z b i o r ó w z i e m i a ń s k i c h )

J ó z e f L e o p o l d - b i o g r a f i a * 1

Jó ze f A ntoni K azim ierz W itosław L eopold u rodził się w 1860 r. w Szadkow icach pod Szadkiem , w m ają tku dzierż aw ionym przez ojca, A ntoniego. R ód L eopoldów w yw odzi się z D olnych Ł u ż yc, ze Sprem berga (G rodk). P o tw ierdziła się tak ż e trad y c ja rodzinna, m ów iąca o istn ieniu szw edzkiej linii L eopoldów , n a co w skazyw ały m. in. zachow ane w k się g o zbiorze ty tu ły prac poety C arla G ustafa L eopolda, cz łonka A kadem ii Szw edzkiej, docenta w U ppsali i sekretarza k ró la G ustaw a III. W celu uzyskania po tw ierdzenia pow ią zań polskiej i szw edzkiej ga łę zi L eopoldów korespondencję

z A kadem ią Szw edzk ą prow adził jeszcze Jó z e f L eopold2, dopiero jed n ak A ntoni Leopold , ostatni w łaściciel R zepiszew a, ostatecznie w yjaśn ił losy szw edzkiej linii rodziny3.

W 1664 r. jed en z „łuż yck ich” L eopoldów , Sigfrid, p rzen iósł się do Szwecji. Jego praw nuk, m uzyk A ntoni G ustaw L eopold (1 754-1830) od roku 1776 w służ bie hetm ana M ichała K azim ierza O giń skiego, zam ieszkał w Słonim iu, skąd n a k ilka la t w yjechał do D rezna, o ż enił się tam z kato liczk ą M ariann ą

Schm idt. W 1782 r. pow rócił do S łonim ia z ż o n ą i synem K azim ierzem

Ewa Andrysiak, dr hab., jest kierownikiem działu informacyjno-bibliograficznego Książnicy Pedagogicznej im. A. Parczewskiego w Kaliszu, członkiem zarządu Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz prezesem Towarzystwa Przyjaciół Książki w Kaliszu.

Krzysztof Walczak, dr hab., jest dyrektorem Książnicy Pedagogicznej im. A. Parczewskiego w Kaliszu, prezesem Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

1 Dzieje rodu Leopoldów oraz biografię Józefa Leopolda opracowano na podstawie: K. Walczak, Józef Leopold z Rzepiszewa i jego księgozbiór, Kalisz 1987; A. A. Leopold, Rzepiszew - rys historyczny, „Biuletyn Szadkowski” 2002, t. 2, s. 41-59.

2 Informacje Antoniego Leopolda.3 A. Leopold, Krótki opis osiedlenia Leopoldów w Polsce, „Na sieradzkich szlakach” 2001,

nr 2, s. 24.

78 Ewa Andrysiak, Krzysztof Walczak

A n t o n i m . O k o ł o 1 7 9 5 r . , p o z a r e k w i r o w a n i u S ł o n i m i a p r z e z r z ą d c a r s k i , A n t o n i

G u s t a w p r z e n i ó s ł s i ę d o W a r s z a w y . Z e z w i ą z k u A n t o n i e g o G u s t a w a i M a r i a n n y

u r o d z i ł a s i ę p i ą t k a d z i e c i ; d w ó c h s y n ó w : w y m i e n i o n y w y ż e j K a z i m i e r z A n t o n i

( 1 7 8 1 - k w i e c i e ń 1 8 5 5 ) i K s a w e r y ( 1 7 9 1 ? - 1 8 1 2 ) o r a z t r z y c ó r k i . O b a j s y n o w i e

w 1 8 0 7 r . w s t ą p i l i d o w o j s k a K s i ę s t w a W a r s z a w s k i e g o i b r a l i u d z i a ł w k a m p a n i i

1 8 1 2 r . K s a w e r y z g i n ą ł p o d c z a s o d w r o t u s p o d M o s k w y , w c z a s i e p r z e p r a w y

p r z e z B e r e z y n ę .

K a z i m i e r z A n t o n i - o f i c e r w K o m p a n i i G r e n a d i e r ó w 1 6 p u ł k u - z o s t a ł

w y p i s a n y z w o j s k a w 1 8 1 5 r . w s t o p n i u k a p i t a n a . D w a l a t a p ó ź n i e j p o p r z e z

m a ł ż e ń s t w o z S a l o m e ą J ó z e f ą M ą c z y ń s k ą ( l i s t o p a d 1 7 9 7 - l u t y 1 8 6 7 ) , c ó r k ą

F r a n c i s z k a M ą c z y i s k i e g o , s t o l n i k a ł ę c z y c k i e g o , p o s ł a s z a d k o w s k i e g o i w i c e -

b r y g a d i e r a B r y g a d y W i e k o p o l s k i e j K a w a l e r i i N a r o d o w e j , z w i ą z a ł s i ę z z i e m i ą

s i e r a d z k ą . S a l o m e a o t r z y m a ł a d o b r a R z e p i s z e w z K w i a t k o w i c a m i o r a z w s i a m i

i f o l w a r k a m i : T a r n ó w k a , G ó r n a W o l a i B u g a j . M a ł ż o n k o w i e z a m i e s z k a l i

w R z e p i s z e w i e w 1 8 2 1 r .

K a z i m i e r z i S a l o m e a m i e l i s z e ś c i o r o d z i e c i , s y n ó w : K a z i m i e r z a ( u r . 1 8 1 8 ? ) ,

J ó z e f a ( 1 8 1 9 - 1 9 1 0 ) , A n t o n i e g o ( 1 8 2 6 - 1 8 8 0 ) , I g n a c e g o ( 1 8 2 9 - 1 9 0 7 ) o r a z c ó r k i :

S a l o m e ę i A n n ę ( 1 8 2 6 ? - c z e r w i e c 1 8 4 7 ) . Z c z t e r e c h s y n ó w K a z i m i e r z a

L e o p o l d a i n t e r e s u j e n a s A n t o n i - o j c i e c J ó z e f a , o ż e n i o n y z A n n ą z C i e l e c k i c h ,

c ó r k ą J ó z e f a C i e l e c k i e g o - G ł o d z i ń s k i e g o . M a ł ż o n k o w i e o s i e d l i w S z a d k o w i c a c h ,

g d z i e u r o d z i ł y s i ę i c h d z i e c i : J ó z e f A n t o n i ( 1 8 6 0 - 1 9 2 3 ) , M a r i a ( w y s z ł a z a m ą ż z a l e k a r z a H i p o l i t a J a k u b o w s k i e g o ) , S t a n i s ł a w a ( 1 8 6 2 - w r z e s i e ń 1 9 3 3

w R z e p i s z e w i e , n i e z a m ę ż n a ) i W a n d a ( 1 8 6 6 - 3 0 p a ź d z i e r n i k a 1 8 9 9 ) ; w y s z ł a z a

m ą ż z a H e n r y k a D o b r o w o l s k i e g o ) .

M ł o d o ś ć J ó z e f a L e o p o l d a u p ł y n ę ł a w r o d z i n n y c h S z a d k o w i c a c h , g d z i e

o t r z y m a ł t e ż w y k s z t a ł c e n i e d o m o w e . N a s t ę p n i e u k o ń c z y ł I V G i m n a z j u m

K l a s y c z n e w W a r s z a w i e . W l a t a c h 1 8 7 8 - 1 8 8 1 k o n t y n u o w a ł n a u k ę w I n s t y t u c i e

G o s p o d a r s t w a W i e j s k i e g o i L e ś n i c t w a w N o w e j A l e k s a n d r i i ( d z i s i e j s z e

P u ł a w y ) , u z y s k u j ą c d y p l o m a g r o n o m a . P o d t r z y m a ł w i ę c t r a d y c j e r o d z i n n e ,

w y b i e r a j ą c z a w ó d r o l n i k a .

P o ś m i e r c i o j c a ( 1 8 8 0 ) j e d y n y m w ł a ś c i c i e l e m R z e p i s z e w a s t a ł s i ę J ó z e f

A n t o n i L e o p o l d ( f o t . 1 . ) , n a b y w a j ą c R z e p i s z e w z p r z y l e g ł o ś c i a m i , o b c i ą ż o n y

z t y t u ł u d ł u g ó w T o w a r z y s t w a K r e d y t o w e g o Z i e m s k i e g o , n a l i c y t a c j i w 1 8 8 2 r .

B y ł t o j e d y n y s p o s ó b o m i n i ę c i a p ł a c e n i a d ł u g ó w .

O p r ó c z p r o w a d z e n i a m a j ą t k u p o c h ł a n i a ł y g o i n n e s p r a w y . R o z w i n ą ł m . i n .

d z i a ł a l n o ś ć s p o ł e c z n ą . W 1 9 0 5 r . z a ł o ż y ł w R z e p i s z e w i e o c h r o n k ę d l a d z i e c i

u b o g i c h . Z a a n g a ż o w a ł o p i e k u n k ę A g n i e s z k ę M i z e r ę , k t ó r a z a j m o w a ł a s i ę

t r z y d z i e ś c i o r g i e m d z i e c i 4 . O c h r o n k a d z i a ł a ł a w R z e p i s z e w i e aż d o z o r g a n i

z o w a n i a s z k o ł y w o f i c y n i e d w o r u w 1 9 1 7 r . B y ł t e ż L e o p o l d p r e z e s e m k o ł a

4 „Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu na Rok 1907”, R. I, s. 75.

Józef Leopold z Rzepiszewa i jego biblioteka 79

M a c i e r z y P o l s k i e j w S z a d k u 5, a o d 2 6 l u t e g o 1 9 1 8 r . m ę ż e m z a u f a n i a R a d y

S z k o l n e j O k r ę g u S i e r a d z k i e g o . W c z e r w c u 1 9 0 9 r . b y ł d e l e g a t e m z S i e r a d z k i e g o

n a p o s i e d z e n i e T o w a r z y s t w a O ś w i a t o w e g o w K a l i s z u , k t ó r e m u t a k ż e p r z e w o

d n i c z y ł 6.

F o t . 1. J ó z e f L e o p o ld Ź ród ło : z b io ry p ry w a tn e A n to n ieg o L eo p o ld a

z W arszaw y

J a k o j e d e n z p i e r w s z y c h z a b e z p i e c z y ł s w o j ą s ł u ż b ę w S t o w a r z y s z e n i u

E m e r y t a l n y m P r a c o w n i k ó w P r y w a t n y c h w K r ó l e s t w i e P o l s k i m 7.

W p ^ d z i e r n i k u 1 9 0 8 r . o d b y ł o s i ę w K a l i s z u z e b r a n i e z a ł o ż y c i e l s k i e

o d d z i a ł u T o w a r z y s t w a K r a j o z n a w c z e g o . Z a p o c z ą t k o w u j ą c z b i o r y e t n o g r a f i c z n e ,

S t a n i s ł a w G r a e v e z B i s k u p i c o f i a r o w a ł k o l e k c j ę w i d o k ó w e k z r ó ż n y c h o k o l i c

k r a j u , a p r z e d e w s z y s t k i m z p o w i a t u s i e r a d z k i e g o . Z b ó r z w i ą z a n y z S i e r a d z k i e m

s k o m p l e t o w a n y z o s t a ł p r z y w s p ó ł u d z i a l e K a z i m i e r z a W a l e w s k i e g o z T u b ą d z i n a

i J ó z e f a L e o p o l d a z R z e p i s z e w a 8.

S p o t k a n i e z L e o p o l d e m , k t ó r e m i a ł o m i e j s c e 1 8 l i s t o p a d a 1 9 0 8 r . w K a l i s z u ,

b a r d z o m i l e w s p o m i n a M e l a n i a P a r c z e w s k a w l i ś c i e d o b r a t a A l f o n s a

P a r c z e w s k i e g o , p i s z ą c : D zisia j byli u nas z w izy tą p a n J ó z e f L eo p o ld i siostry Jego, p a n i Jakubow ska i p a n n a druga, z takim uw ielb ieniem dla Ciebie. Co to za zacny człow iek i p o czc iw y ten p a n J ó z e f

L e o p o l d b y ł c z ł o n k i e m z w y c z a j n y m T o w a r z y s t w a N u m i z m a t y c z n e g o

w K r a k o w i e . W 1 8 9 3 r . p r z e k a z a ł d o z b i o r ó w T o w a r z y s t w a k s i ą ż k i r ó ż n e j t r e ś c i ,

5 T am że , s. 66.6 „ G aze ta K a lisk a - K a lisz a n in ” 1909, n r 146, s. 2.7 Zabezpieczenie pracowników, „G az e ta K a lisk a - K a lis z a n in ” 1911, n r 2 7 5 , s. 2.8 „ G aze ta K a lisk a ” 1908 , n r 2 4 3 , s. 2 -3 .


brak jednak wykazu, który redakcja „Wiadomości Numizmatyczno- Archeologicznych” miała zamieścić na swoich łamach9.

Władysława Głodowska-Sampolska, działaczka społeczna, która od września 1917 r. prowadziła pracę kulturalno-oświatową na wsi w Sieradzkiem tak wspominała Rzepiszew i jego właścicieli: Zaczęłam o d R zepiszew a. We w si po w sta ło koło ko b ie t i m łodzieży. Szko ła d la dzieci s łużby fo lw a rczn e j i dzieci ze w si m ieściła się w m ałym budynku dworskim . W szystkie zebrania i im prezy kultura lno-rozryw kow e koncentrow ały się w budynku szkolnym . W łaścicielam i R zep iszew a było rodzeństw o: S tan isław a i J ó z e f Leopoldow ie. P oza nim i m ieszkał tu je szc ze ich stryjeczny brat, Karol, i dw ie kuzynki. C ała ta p ią tka ludzi nie stw orzyła sobie życ ia osobistego. B yli ju ż w szyscy starzy i pozosta li sam otni. Znani byli w najda lszej oko licy i pow szechn ie szanow ani. S tosunek do służby fo lw a rczn e j i ludzi ze w si by ł bardzo życzliw y. Ludzie z fo lw a rku p ra cow ali w R zepiszew ie p o p iętnaście , dw adzieścia lat; nie było tam zwolnień. W szyscy razem się starzeli. W ja d a ln i Leopoldów spotykałam p rzy w spólnym stole ludzi ze wsi, j a k i z fo lw arku . N a tym terenie był to je d y n y taki dom i jed yn i ludzie tego pokroju . O koliczni sąsiedzi krytykow ali ich mówiąc, że dem oralizu ją słu żbę 10.

Józef Leopold był także autorem prac publicystycznych i historycznych, z których najobszerniejszą jest monografia stron rodzinnych. Praca nosi tytułZ iem ia Szadkow ska w Sieradzkiem . (Trakt ko lejow y o d st. k. ż. Zduńska Wola do P orczyn) i zamieszczona została w czasopiśmie „Wieś Ilustrowana”11.

W „Gazecie Kaliskiej” w 1899 r. ukazało się wspomnienie pośmiertne o Adamie Hałaczkiewiczu, właścicielu dóbr Przatów koło Szadku, podpisane J. A. L. Zapewne chodzi tu o Józefa Antoniego Leopolda12 13.

Józef Leopold chorował na cukrzycę, dlatego często, w celach leczniczych, wyjeżdżał za granicę, do Karlsbadu. Zmarł 28 lutego 1923 r. W akcie zgonu zapisano: D zia ło się w m ieście Szadku dnia siódm ego m arca tysiąc d ziew ięćset dw udziestego trzeciego roku, w godzin ie p ierw sze j [po] południu . S taw ili s ię Stanisław L eo p o ld dziedzic dóbr D ziektarzew a p a ra fii M iko ła jew ice la t 39 m ający i Ig n a cy L ip ińsk i doktór [/] z Szadku la t 50 mający, i ośw iadczyli nam iż dn ia 28 lutego bieżącego roku, w godzin ie p ią te j p o po łu d n iu w R zepiszew ie um arł J ó z e f A n to n i K azim ierz W itosław L eo p o ld dziedzic dóbr R zepiszew a kawaler, la t 64 liczący urodzony w Szadkow icach a zam ieszka ły w R zepiszew ie, syn zm arłych A nton iego i A n n y E w y z C ieleckich G łodzińskich m ałżonków L eopo ldów 12.

9 „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 1893, nr 2-3, s. 95.10 W. Głodowska-Sampolska, Czerwone zorze. Wspomnienia, Warszawa 1965, s. 149-150.11 „Wieś Ilustrowana” 1913, nr 4, s. 17-31.12 J. A. L., Wspomnienie pośmiertne, „Gazeta Kaliska” 1899, nr 71, s. 2.13 Duplikat aktów urodzenia, ślubu i śmierci parafii Szadek na rok 1923.


J ó z e f L e o p o l d p o c h o w a n y z o s t a ł w k o ś c i e l e ś w . I d z i e g o w S z a d k u . P o j e g o

ś m i e r c i R z e p i s z e w n a l e ż a ł d o L e o p o l d ó w j e s z c z e d o 1 9 3 9 r . , w k t ó r y m o b j ę ł a g o

a d m i n i s t r a c j a n i e m i e c k a . W 1 9 4 5 r . d o b r a z o s t a ł y u p a ń s t w o w i o n e i r o z p a r c e l o

w a n e . W d w o r k u r o z p o c z ę ł a d z i a ł a l n o ś ć s z k o ł a p o d s t a w o w a , k t ó r a f u n k c j o n o

w a ł a t a m d o 2 0 0 1 r .

F o t . 2 . D w o r e k w R z e p is z e w ie w 2 0 0 2 r.

Ź ró d ło : W . K o śc ie ln iak

Biblioteka - jej kształt i losy

N a z w i s k o J ó z e f a L e o p o l d a j a k o k o l e k c j o n e r a p o j a w i ł o s i ę p o r a z p i e r w s z y

w p r a c y E d w a r d a C h w a l e w i k a p t . Z biory po lskie . Archiw a, biblioteki, gabinety..., w y d a n e j w W a r s z a w i e w 1 9 1 6 r . i o p a t r z o n e j k r ó t k ą n o t k ą :

C eram ika polska . Ryciny. J e d n a k j u ż w d r u g i m w y d a n i u s w o j e j k s i ą ż k i

C h w a l e w i k d a ł n a s t ę p u j ą c y o p i s r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i : B iblio teka historyczna ( ok. 5000 t.). Z b iór m onet i m edali po lsk ich ( ok. 4000). Zb iór rycin p o lsk ich (ok. 3000). K ilkanaście portre tó w p rzew ażn ie M ączyńskich. Sporo po rce la n y i kryszta łów fa b r y k p o lsk ich i obcych. P iękne stare m eble.

O p i s k o ń c z y ł s i ę i n f o r m a c j ą , d o t y c z ą c ą l o s ó w z b i o r ó w p o ś m i e r c i w ł a ś c i

c i e l a : Z biory m ają p o d o b n o p rze jść na rzecz M uzeum w K aliszu, j a k o tym niejednokrotnie w spom ina ł n ieboszczyk14.

Z g o d ę n a p r z e j ę c i e z b i o r ó w L e o p o l d a d o K a l i s z a u z y s k a ł J ó z e f R a c i b o r s k i ,

k o n s e r w a t o r w o j e w ó d z t w a ł ó d z k i e g o . W s w y m s p r a w o z d a n i u z d z i a ł a l n o ś c i z a

o k r e s o d 1 s t y c z n i a d o 3 1 g r u d n i a 1 9 2 2 r . R a c i b o r s k i n a p i s a ł : K onserw atorzw iedzając cenne zb iory zabytków w Rzepiszew ie, uzyskał zgodę ich w łaściciela

14 E. C h w alew ik , Zbiory polskie. Archiwa, biblioteki, gabinety..., t. 2. W arsz a w a 1927, s. 167.


p. L eopo lda na w cielenie całego zb ioru w charakterze daru do istn iejącego w K aliszu M uzeum Z iem i K a lisk ie j15.

W o l ą J ó z e f a L e o p o l d a , z b i o r y z g r o m a d z o n e w R z e p i s z e w i e p r z e k a z a n e

z o s t a ł y K a l i s z o w i z z a l e c e n i e m z a w a r t y m w t e s t a m e n c i e s t w o r z e n i a o s o b n e j s a l i

i m i e n i a L e o p o l d ó w w k a l i s k i m M u z e u m . Z a p i s w s p a r t y z o s t a ł p e w n ą k w o t ą ,

p r z e z n a c z o n ą n a u t r z y m a n i e b i b l i o t e k i . K a l i s z n i e b y ł j e d n a k p r z y g o t o w a n y d o

p r z y j ę c i a t y c h z b i o r ó w . L o k a l , z a j m o w a n y p r z e z m u z e u m w P a ł a c u P u ł a w s k i c h ,

b y ł j u ż z b y t c i a s n y i n i e m ó g ł p o m i e ś c i ć s z y b k o r o s n ą c y c h z a s o b ó w m u z e a l i ó w .

8 p a ź d z i e r n i k a 1 9 2 4 r . w „ G a z e c i e K a l i s k i e j ” n a p i s a n o : w zeszłym roku otrzym aliśm y zb iory m uzealne p o śp. Józefie Leopoldzie z R zepiszew a (stara porcelana , sztychy i książki) lecz zb iory te dopiero w tedy przew iezione b ę d ą gdy ra tusz zostan ie w ykończony i g d y M uzeu m znajdzie tam pom ieszczenie, stosow nie do przyrzeczen ia p . p rezyd en ta Szarrasa16 17.

P r z e n i e s i e n i e m u z e u m d o p o m i e s z c z e ń w k a l i s k i m r a t u s z u p o z w o l i ł o n a

p r z e j ę c i e d a r u L e o p o l d a . S t a ł o s i ę t o s i e d e m l a t p o ś m i e r c i o f i a r o d a w c y . „ A B C

K a l i s k i e ” d o n o s i ł o : D ow iadu jem y się, że zm arły w r. 1923 w łaściciel maj. R zepiszew w pow . Sieradzkim śp. J ó z e f L eo p o ld zap isa ł M u zeu m Z iem i K aliskiej bogate zb iory w p o sta c i biblioteki, sk łada jącej s ię z 5000 tomów, 4000 różnych sztychów i num izm atyki. C enny ten zapis w najbliższych dniach zw ieziony zostan ie do K alisza i um ieszczony w salach M uzeum Z iem i K a lisk ie j11.

I z n o w u n i e w i e l e w i a d o m o , c o w t y m c z a s i e d z i a ł o s i ę z d a r e m L e o p o l d a

p r z e k a z a n y m K a l i s z o w i , c z y z g o d n i e z w o l ą o f i a r o d a w c y z b i o r y e k s p o n o w a n e

b y ł y w o d d z i e l n e j s a l i , n a z w a n e j i m i e n i e m L e o p o l d a .

P o d c z a s o k u p a c j i z b i o r y L e o p o l d ó w , p o d o b n i e j a k w i e l e i n n y c h b i b l i o t e k

K a l i s z a , p o n i o s ł y b a r d z o z n a c z n e s t r a t y . Z b i o r y w y w i e z i o n o d o K o ś c i e l n e j W s i

k o ł o K a l i s z a , s k ą d p o w r ó c i ł y d o m i a s t a w 1 9 4 5 r . R ó w n i e ż l a t a p o w o j e n n e n i e

b y ł y z b y t ł a s k a w e d l a r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i . K s i ę g o z b i ó r z o s t a ł p o d z i e l o n y .

W m u z e u m p o z o s t a ł y s t a r o d r u k i , n a t o m i a s t k s i ą ż k i i c z a s o p i s m a p r z e k a z a n o

M i e j s k i e j B i b l i o t e c e P u b l i c z n e j i m . A . A s n y k a , g d z i e s t a n o w i ą w y d z i e l o n ą c z ę ś ć

r a z e m z e z b i o r a m i p o r e k t o r z e A l f o n s i e P a r c z e w s k i m i r e s z t k a m i z k s i ę g o z b i o r u

k s i ę d z a J a n a S o b c z y i s k i e g o .

K s i ę g o z b i ó r

P o c z ą t k i z b i o r ó w s i ę g a j ą p i e r w s z e j p o ł o w y X I X w . , t o k s i ą ż k i S a l o m e i

i K a z i m i e r z a L e o p o l d ó w o r a z z b i o r y m a t k i J ó z e f a L e o p o l d a - A n n y E w y

G ł o d z i ń s k i e j C i e l e c k i e j . B i b l i o t e k a L e o p o l d ó w s p o ś r ó d i n n y c h k a l i s k i c h

b i b l i o t e k p r y w a t n y c h w y r ó ż n i a s i ę t y m , ż e p o s i a d a z a c h o w a n y d o d z i s i a j

15 „Kronika Diecezji Kujawsko-Kaliskiej” 1923, R. XVII, s. 473.16 „Gazeta Kaliska” 1924, nr 30, s. 2.17 „ABC Kaliskie” 1930, nr 14, s. 2.


k a t a l o g , k t ó r y p o z w a l a n a o d t w o r z e n i e j e j z a w a r t o ś c i . K a t a l o g s p i s a n y z o s t a ł

w 1 9 2 3 r . , w k r ó t c e p o ś m i e r c i w ł a ś c i c i e l a , p r z e z k o m o r n i k a L e o n a G r a b s k i e g o .

O d n o t o w a ł w n i m G r a b s k i a u t o r ó w i t y t u ł y d z i e ł w c h o d z ą c y c h w s k ł a d

k s i ę g o z b i o r u o r a z p o d a ł l i c z b ę t o m ó w d a n e g o d z i e ł a . S p i s k s i ą ż e k p o p r z e d z o n y

z o s t a ł w y p i s a m i z t e s t a m e n t u z m a r ł e g o , z e s t a w i e n i e m s k ł a d n i k ó w m a j ą t k u

R z e p i s z e w o r a z c i ą ż ą c y c h n a n i m z o b o w i ą z a ń . K a t a l o g z a w i e r a t a k ż e k r ó t k i e

n o t y c h a r a k t e r y z u j ą c e z a w a r t o ś ć z b i o r ó w n u m i z m a t y c z n y c h i g r a f i c z n y c h .

W k a t a l o g u z a n o t o w a ł G r a b s k i 2 7 5 5 t y t u ł ó w k s i ą ż e k i c z a s o p i s m i j a k o

o s t a t n i e p o z y c j e p ię ć se t p ięćd ziesią t rozm aitych katalogów , przew odników ,konspektów itp. o r a z [ . . . ] siedem dziesią t zeszytów różnych spraw ozdań b e z i c h

w y s z c z e g ó l n i e n i a . W p o d l i c z e n i u d a ł o t o 4 9 2 3 w o l u m i n y k s i ą ż e k i c z a s o p i s m ,

5 1 7 s z t u k n u m i z m a t ó w o r a z 4 0 3 8 s z t y c h ó w i r y s u n k ó w . W y s t ę p u j e t u p e w n a

r o z b i e ż n o ś ć , c o d o l i c z b y n u m i z m a t ó w i r y c i n . W e d ł u g C h w a l e w i k a , z b i ó r

m o n e t i m e d a l i l i c z y ł o k . 4 0 0 0 , r y c i n 3 0 0 0 . „ A B C K a l i s k i e ” n a t o m i a s t p o d a w a

ł o , ż e z b i ó r r y c i n i m e d a l i l i c z y ł b l i s k o 4 0 0 0 j e d n o s t e k .

Fot. 3. Fragment inwentarza książek Biblioteki im. Leopoldów z 1923 r.

(Kalisz, Książnica Pedagogiczna im. A. Parczewskiego, klisza)

Z a r ó w n o p r z e g l ą d k a t a l o g u G r a b s k i e g o , j a k i o c a l a ł y c h f r a g m e n t ó w b i b l i o

t e k i r z e p i s z e w s k i e j p o z w a l a p o z n a ć z a i n t e r e s o w a n i a J ó z e f a L e o p o l d a . A z a i n t e

r e s o w a n i a t e b y ł y b a r d z o s z e r o k i e . L e o p o l d g r o m a d z i ł w s p ó ł c z e s n ą m u l i t e r a t u r ę

p o l s k ą . D o m i n u j ą c ą g r u p ę s t a n o w i ł y k s i ą ż k i z z a k r e s u h i s t o r i i i l i t e r a t u r y

o j c z y s t e j , a r e p r e z e n t u j ą j ą m . in . d z i e ł a t a k i c h a u t o r ó w , j a k : S z y m o n A s k e n a z y ,


M ichał B aliński i T ym oteusz L ipiński, A leksander Fredro, Z ygm unt K aczkow ski, W alerian K alinka, T adeusz K orzon, Jó ze f K orzeniow ski, Ignacy K rasicki, Jó ze f Ignacy K raszew ski, A leksander K raushar, Ju lian U rsyn N iem cew icz, A d o lf Paw iński, W ładysław Sm oleński, W ładysław Syrokom la, K aro l Szajnocha, K azim ierz W ładysław W ójcicki.

N ie brakow ało też w księgozbiorze L eopo lda literatury, dotyczącej rolnictw a, filozofii, ekonom ii, praw a, m atem atyki, chem ii, geografii, k rajoznaw stw a, h istorii sztuki, religii czy pedagogiki.

Fot. 4. J. G. Elsner, Krótka nauka praktycznego chodowania [/] owiec,

Warszawa 1834Strona tytułowa (Kalisz, Miejska Biblioteka

Publiczna im. A. Asnyka).Na karcie tytułowej zamazana pieczęć:

Józef Maliszewski z Szadku

Fot. 5. O. Mysing, Wróg Napoleona, t. 2. Warszawa 1899

Strona tytułowa (Kalisz, Książnica Pedagogiczna im. A. Parczewskiego)

W rzepiszew skiej b ib lio tece by ły pow ażne w ielo tom ow e dzieła słow nikow e i encyklopedyczne, by w ym ienić tu: S ło w n ik g e o g r a fic zn y K ró le s tw a P o lsk ie g o i in n ych k ra jó w s ło w ia ń sk ic h (W arszaw a 1880-1902, do dziś zachow ało się


7 t o m ó w ) , t r z y t o m o w y S ło w n ik m alarzów polskich , tudzież obcych w P olsce osiadłych lub czasow o w n ie j p rzebyw a jących E d w a r d a R a s t a w i e c k i e g o

( W a r s z a w a 1 8 5 0 - 1 8 5 7 , z a c h o w a ł y s i ę t o m y 2 i 3 ) i t e g o s a m e g o a u t o r a S łow nik rytow ników po lsk ich tudzież obcych w P o lsce osiadłych lub czasow o w niej pracu jących ( P o z n a ń 1 8 8 6 ) , S łow n ik rzeczy starożytnych Z y g m u n t a G l o g e r a

( K r a k ó w 1 8 9 6 ) .

N i e z a c h o w a ł y s i ę n a t o m i a s t e n c y k l o p e d i e , w ś r ó d k t ó r y c h b y ł y m . i n .

E ncykloped ia staropolska Z y g m u n t a G l o g e r a , E ncykloped ia rolnictw a L u b o m i r s k i e g o , E ncykloped ia techniczna W e i n b e r g a c z y W ielka encyklopedia pow szech n a ilustrow ana.

B r a k r ó w n i e ż w i ę k s z o ś c i c a l i s i a n ó w , w ś r ó d k t ó r y c h b y ł y p r a c e : A d a m a

C h o d y i s k i e g o K ieszonkow a kroniczka h istoryczna m iasta K a lisza ( 1 8 8 5 ) ,

H ieron im Bonaparte, kró l w estfa lski w K aliszu ( 1 9 0 1 ) , K ośc ió ł i k lasztor oo. R eform atów w K aliszu ( 1 8 7 4 ) ; I g n a c e g o B a r a n o w s k i e g o Kalisz. Zarys dziejów ( 1 9 1 5 ) ; J a n a J e l e ń s k i e g o K alisz i je g o okolica ( 1 8 7 5 ) , A l e k s a n d r a J a n o w s k i e g o

W ycieczki p o kraju ( 1 9 0 3 ) .

Z d r u k ó w k a l i s k i c h z a c h o w a ł a s i ę o p r a c o w a n a p r z e z S t a n i s ł a w a B u l e w s k i e g o

K siążka p a m ią tkow a dzia ła lności K aliskiego Towarz. W zajem nego K redytu łącznie z b. K a są p o życzko w ą P rzem ysłow ców K aliskich za 21-letn i okres ich istn ienia 1 8 9 3 -1 9 1 4 ( W a r s z a w a 1 9 1 4 ) . D o s t ę p n y j e s t t a k ż e R ejestr po b o ro w y W ojew ództw a K aliskiego 1618-1620, o p r a c o w a n y i w y d a n y p r z e z A l f o n s a

P a r c z e w s k i e g o o r a z d r u k o w a n y w K a l i s z u w 1 8 3 1 r . p o d r ę c z n i k s z t u k i w o j e n n e j

p t . W yciąg w iadom ości p o trzebnych dla w oyskow ych n iższego stopnia...N i e s p o s ó b t e ż p o m i n ą ć z a i n t e r e s o w a ń J ó z e f a L e o p o l d a , d o t y c z ą c y c h

N a p o l e o n a . W k a t a l o g u G r a b s k i e g o o d n a l e ź ć m o ż n a p o n a d d w a d z i e ś c i a d r u k ó w ,

s z e r o k o z w i ą z a n y c h z t ą p o s t a c i ą : M ięd zy Je n ą a T ylżą M a c i e j a L o r e t a

( W a r s z a w a 1 9 0 2 ) , D u Congrès de Vienne M . d e P r a d t a ( P a r i s 1 8 1 5 ) , H istoria X V III i X I X w ieku do upadku C esarstw a F rancuskiego ze szczególnym uw zględnieniem duchow ego rozw oju ludzkości F r i e d r i c h a C h r i s t o p h a S c h l o s s e r a

( W a r s z a w a 1 8 7 5 - 1 8 7 6 ) , P ięć m iesięcy h istorii F rancji a lbo koniec życia po litycznego N apoleona R . d e W a r i n a ( P a r i s 1 8 1 5 ) , p o w i e ś ć A r t u r a L e v y ’e g o

N apoleon w życiu p ryw a tnym ( W a r s z a w a 1 8 9 4 ) .

W ^ n ą c z ę ś ć r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i s t a n o w i ł y s t a r o d r u k i , p o ś r ó d k t ó r y c h

z n a j d o w a ł s i ę t a k ż e p i e r w s z y d r u k k a l i s k i - K atechizm rzym ski - w y d a n y

w 1 6 0 3 r . p r z e z J a n a W o l r a b a M ł o d s z e g o n a z l e c e n i e a r c y b i s k u p a S t a n i s ł a w a

K a r n k o w s k i e g o . Z z a c h o w a n y c h d o d z i ś , m . i n . w y m i e n i ć n a l e ż y n a j s t a r s z e

w t e j g r u p i e d z i e ł o - Biblię, w y d a n ą w 1 5 4 7 r . w L o w a n i u m w B e l g i i , d a l e j D e origine e t rebus gestis P olonorum ... M . K r o m e r a ( B a z y l e a 1 5 6 8 ) , I ’dea A poca lyp tica seu A poca lypsis Stanisla i O rechovii... ( W . 1 6 9 6 ) , Sta tua Regni P oloniae in ordinem a lphabeti digesta... J . H e r b u r t a ( 1 6 9 3 ) , W idok K rólestw a P olskiego ( P o z n a ń 1 7 6 3 ) , Instrukcya Jakuba Sobieskiego K asztelana K rakow skiego... ( W . 1 7 8 4 ) .


Z g r o m a d z o n e w k s i ę g o z b i o r z e L e o p o l d ó w k s i ą ż k i t o d r u k i n i e t y l k o w j ę z y

k u p o l s k i m , a l e t a k ż e ł a c i ń s k i m ( s t a r o d r u k i ) , f r a n c u s k i m , n i e m i e c k i m , r o s y j

s k i m , s z w e d z k i m ( t e o s t a t n i e z w i ą z a n e z n a z w i s k i e m C a r l a G u s t a f a L e o p o l d a ) .

Fot. 6. Biblia, a d vetustissima exemplaria Fot. 7. Konstytucye publiczne Seymu nunc recens castigata..., ekstraordynaryjngo W arszawskiego... ,

Lowanium 1547 t. 1, Warszawa 1775Strona tytułowa (Kalisz, Biblioteka Muzeum Strona tytułowa (Kalisz, Biblioteka Muzeum

Okręgowego Ziemi Kaliskiej). Okręgowego Ziemi Kaliskiej)

C z a s o p i s m a

Z n a c z n ą c z ę ś ć k s i ę g o z b i o r u s t a n o w i ł y c z a s o p i s m a . J ó z e f L e o p o l d p o s i a d a ł

k o m p l e t r o c z n i k ó w „ T y g o d n i k a I l u s t r o w a n e g o ” , g r o m a d z o n e g o o d 1 8 5 2 r . , c z y l i

o d p o c z ą t k u e d y c j i p i s m a . P o s z c z e g ó l n e r o c z n i k i p i s m a b y ł y o p r a w i o n e .

„ T y g o d n i k ” z o s t a ł z n i s z c z o n y p r z e z N i e m c ó w w g r u d n i u 1 9 3 9 r . 18

W t y m c z a s i e w R z e p i s z e w i e z n a j d o w a ł o s i ę j e s z c z e w i e l e k s i ą ż e k p o m a t c e

J ó z e f a L e o p o l d a C i e l e c k i e j ( d z i e ł a K r a s z e w s k i e g o i S i e n k i e w i c z a ) . Z i n f o r m a c j i

t y c h w y n i k a , ż e n i e w s z y s t k i e k s i ą ż k i i c z a s o p i s m a p r z e k a z a n e z o s t a ł y d o

18 Informacja A. Leopolda, na którego Niemcy nałożyli areszt domowy 1 grudnia 1939 r.


M uzeum Z iem i K aliskiej. W edług relacji A ntoniego L eopolda, do K alisza trafiło ok. 2000 książek i czasopism .

Fot. 8. Jzys Polska..., t. 2, 1821 Strona tytułowa (Kalisz, Miejska Biblioteka



Fot. 9. Sylwan..., t. 21, 1845 Strona tytułowa (Kalisz, Miejska Biblioteka



W śród zgrom adzonych czasopism są p ism a ro ln icze („G azeta R olnicza” , „G ospodarz”, „R ocznik C entralnego T ow arzystw a R olniczego w K rólestw ie Polskim ” , „R oczniki G ospodarstw a K rajow ego”), h istoryczne („K w artaln ik H istoryczny” , „Przegląd H istoryczny”), archeologiczne („Sw iatow it”,„W iadom ości N um izm atyczno-A rcheologiczne”), p raw nicze („Them is Polska, czyli P ism o N auce i Praktyce P raw a Pośw ięcone” , „R ocznik S ądow y”, „D ziennik P raw [K rólestw a Polsk iego]”), naukow e („B ib lio teka W arszaw ska” , „R ocznik A kadem ii U m iejętności w K rakow ie” , „R oczniki T ow arzystw a Przyjació ł N auk P o zn ^ isk ieg o ”), pośw ięcone życiu społecznem u, literaturze i sztuce („Św iat” , „P rzegląd Tygodniow y Ż ycia Społecznego, L iteratury i Sztuk P ięknych” , „M useion” , „K raj” ). W śród czasopism je s t także zespół kalendarzy.


N a j s t a r s z e z z a c h o w a n y c h t o k a l e n d a r z e z l a t 1 8 2 0 i 1 8 2 5 - „ K a l e n d a r z P o l s k i ,

R u s k i , A s t r o n o m i c z n y i G o s p o d a r s k i n a R o k . . . ”

N a s z c z e g ó l n ą u w a g ę z a s ł u g u j ą c z a s o p i s m a b i b l i o g r a f i c z n e „ K a t a l o g

N o w y c h K s i ą ż e k ” , „ K s i ą ż k a ” , „ P o r a d n i k d l a C z y t a j ą c y c h ” i „ P r z e g l ą d

B i b l i o g r a f i c z n y ” , z k t ó r y c h c z ę ś ć z a c h o w a ł a s i ę d o d z i s i a j . „ K s i ą ż k a ”

p o ś w i ę c o n a k r y t y c e b i b l i o g r a f i i p o l s k i e j , u k a z u j ą c a s i ę w l a t a c h 1 9 0 1 - 1 9 1 4 ,

z a c h o w a ł a s i ę w s i e d m i u r o c z n i k a c h ( 1 9 0 2 , 1 9 0 5 , 1 9 0 6 , 1 9 0 7 , 1 9 0 9 , 1 9 1 1 ,

1 9 1 4 ) , a „ K a t a l o g N o w y c h K s i ą ż e k ” z k o ń c a X I X w . r e p r e z e n t u j ą r o c z n i k i z l a t

1 8 9 0 , 1 8 9 5 i 1 8 9 6 . W y m i e n i o n e c z a s o p i s m a b i b l i o g r a f i c z n e ś w i a d c z ą o t y m , ż e

k s i ę g o z b i ó r n i e b y ł g r o m a d z o n y p r z y p a d k o w o .

O p r a w y

P o d w z g l ę d e m o p r a w k s i ę g o z b i ó r J ó z e f a L e o p o l d a n i e p r z e d s t a w i a w i ę k s z e j

w a r t o ś c i a r t y s t y c z n e j . W i ę k s z o ś ć k s i ą ż e k o p r a w i o n a j e s t w p ó ł p ł ó t n o i p ó ł

s k ó r e k . K s i ą ż k i w R z e p i s z e w i e w o w e o k ł a d k i o p a t r y w a ł w ę d r o w n y i n t r o l i g a t o r ,

k t ó r y , p r z y j e ż d ż a j ą c c z a s a m i d o d w o r k u , o p r a w i a ł p o p r o s t u k o l e j n ą p a r t i ę

d r u k ó w 19. T a k ż e w i ę k s z o ś ć z z a c h o w a n y c h s t a r o d r u k ó w o p r a w i o n a j e s t w p ó ł

p ł ó t n o , 2 2 w o l u m i n y w s k ó r ę , c z ę ś ć w p ó ł s k ó r e k i 4 w p e r g a m i n .

P r o w e n i e n c j e

Ź r ó d ł e m w i e d z y o k s i ą ż k a c h r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i s ą n o t y p r o w e n i e n -

c y j n e i p i e c z ę c i e , j a k i e z n a j d u j ą s i ę n a p o s z c z e g ó l n y c h e g z e m p l a r z a c h . N a j

c z ę ś c i e j p o j a w i a j ą c ą s i ę n o t ą r ę k o p i ś m i e n n ą j e s t n a z w i s k o J ó z e f a L e o p o l d a .

C z t e r y d r u k i p o d p i s a n e s ą p r z e z d z i a d a K a z i m i e r z a L e o p o l d a , d w a p r z e z b a b k ę

S a l o m e ę . O p r ó c z n a z w i s k a L e o p o l d ó w , n a k s i ą ż k a c h s p o t k a ć m o ż n a n a z w i s k a

i n n y c h o s ó b , n p . K o n s t a n c j i B i e r n a c k i e j , a u t o r k i k s i ą ż e k d l a d z i e c i , w i z y t a t o r k i

s z k ó ł ż e ń s k i c h w K a l i s z u . J e s t t e ż k s i ą ż k a z d e d y k a c j ą d l a A l e k s a n d r a

G ł o w a c k i e g o , b y ć m o ż e c h o d z i t u o B o l e s ł a w a P r u s a . K i l k a n a ś c i e p o z y c j i

o p a t r z o n y c h j e s t p i e c z ę c i ą J ó z e f a M a l i s z e w s k i e g o z S z a d k u , s ą t e ż k s i ą ż k i z p i e

c z ę c i ą d o k t o r a H i p o l i t a J a k u b o w s k i e g o ( s z w a g r a J ó z e f a L e o p o l d a ) .

P o ś r ó d s t a r o d r u k ó w w i e l e e g z e m p l a r z y p o c h o d z i z b i b l i o t e k i r e f o r m a t ó w

z L u t o m i e r s k a , o c z y m ś w i a d c z ą r ę k o p i ś m i e n n e n o t y : P ro Conventu Lutom iriensi PP. R eform atorum ..., P ro B ib lio theca Lu tom iriensis PP. R eform atorum ..., P ro B ib lio theca C onventus L u tom iriensi PP. Reform atum .

O b o k p o d p i s ó w n a w i e l u k s i ą ż k a c h w i d n i e j ą p i e c z ę c i e k s i ę g a m , k t ó r e

s u g e r u j ą , iż n a j c z ę s t s z ą d r o g ą p o w i ę k s z a n i a k s i ę g o z b i o r u b y ł z a k u p . N a j b a r d z i e j

w i d o c z n e s ą k s i ę g a r n i e k a l i s k i e , r e p r e z e n t o w a n e p r z e z z a k ł a d y M a r i i

19 Informacja A. Leopolda.


H o f m a ńs k i e j , H e n r y k a H u r t i g a , J u l i u s z a M i t t w o c h a , B r o n i s ł a w a

S z c z e p a n k i e w i c z a i N a p o l e o n a W a r t s k i e g o , c o ś w i a d c z y z k o l e i o k o n t a k t a c h

L e o p o l d ó w z K a l i s z e m . N a k s i ą ż k a c h p o j a w i a j ą s i ę t e ż p i e c z ę c i e k s i ę g a r n i

w a r s z a w s k i e j A . B . B o g u c k i e g o , ł ó d z k i e j k s i ę g a r n i E d m u n d a U r b a n o w i c z a o r a z

k s i ę g a r n i R u b e n a R a f a ł o w i c z a w W i l n i e , a t a k ż e c z y t e l n i p o l s k i e j B o l e s ł a w a

S t a b l e w s k i e g o w P ł o c k u i w a r s z a w s k i e j c z y t e l n i K a r o l a B e r s t e i n a .

P i e c z ę ć w ł a s n o ś c i o w a

W s z y s t k i e k s i ą ż k i r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i o p a t r z o n e s ą p i e c z ę c i ą

w ł a s n o ś c i o w ą r o d z i n y z k o l e j n y m n u m e r e m . P o c z ą t k o w o b y ł a t o p i e c z ę ć z n a p i

s e m : D. [ominium] R zepiszew gub. [ernia] K a liska st. [acja ] poczt. [ o w a ] Szadek, k t ó r a z a s t ą p i o n a z o s t a ł a o w a l n ą p i e c z ę c i ą o t r e ś c i : z B ibljo teki Leopoldów w R zepiszew ie. T a z k o l e i z a s t ą p i o n a z o s t a ł a p r o s t o k ą t n ą p i e c z ę c i ą z n a p i s e m :

B iblio teka im. Leopoldów w R zep iszew ie .

Zakończenie

Z b i o r y p r z e c h o w y w a n e w M i e j s k i e j B i b l i o t e c e P u b l i c z n e j i m . A . A s n y k a

w K a l i s z u u d o k u m e n t o w a n e z o s t a ł y w w y d a n y m w 1 9 8 9 r . k a t a l o g u , o p r a c o

w a n y m p r z e z E w A n d r y s i a k K sięgozb iór Leopoldów z R zepiszew a, w k t ó r y m

w y k a z a n o 3 8 0 t y t u ł ó w w 5 1 0 w o l u m i n a c h , w t y m 3 2 3 t y t u ł y k s i ą ż e k w 3 7 1

w o l u m i n a c h i 5 7 t y t u ł ó w c z a s o p i s m w 1 3 9 w o l u m i n a c h .

Z b i ó r p r z e c h o w y w a n y w M u z e u m O k r ę g o w y m Z i e m i K a l i s k i e j l i c z y 1 0 7

s t a r o d r u k ó w o r a z 11 w o l u m i n ó w d r u k ó w d z i e w i ę t n a s t o - i d w u d z i e s t o w i e c z n y c h

( 1 0 t y t u ł ó w w 11 w o l u m i n a c h ) i j e d e n r o c z n i k c z a s o p i s m a ( „ W i a d o m o ś c i

N u m i z m a t y c z n o - A r c h e o l o g i c z n e ” 1 9 1 2 ) .

T r z y e g z e m p l a r z e z r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i p o s i a d a w s w o i c h z b i o r a c h

K s i ą ż n i c a P e d a g o g i c z n a i m . A . P a r c z e w s k i e g o w K a l i s z u . P o w i e ś c i - P rzeklęte p ien iądze M i c h a ł a B a ł u c k i e g o ( W a r s z a w a 1 8 9 9 ) i W róg N apo leona O s k a r a

M y s i n g a ( t . 2 , W a r s z a w a 1 8 9 9 ) , z a k u p i o n e z o s t a ł y w 1 9 9 0 r . E g z e m p l a r z Zbioru pam iętn ików do dziejów p o lsk ich ( t . 2 , W a r s z a w a 1 8 5 8 ) , w y d a n y c h p r z e z

W ł o d z i m i e r z a S t a n i s ł a w a B r o e l - P l a t e r a , K s i ą ż n i c a o t r z y m a ł a w d a r z e w s t y c z n i u

2 0 0 7 r . o d b i b l i o t e k a r k i z O p a t ó w k a , d o k t ó r e j k s i ą ż k a t r a f i ł a . W ó w c z a s t e ż

d o w i e d z i e l i ś m y s i ę , ż e k s i ą ż k i z p i e c z ę c i ą J . L e o p o l d a z n a j d o w a ł y s i ę w k s i ę

g o z b i o r z e j e d n e j z b i b l i o t e k s z k o l n y c h w p o w i e c i e k a l i s k i m , k t ó r a s t o p n i o w o

w y c o f y w a ł a j e z e s w o i c h z a s o b ó w , p r z e k a z u j ą c e g z e m p l a r z e n a m a k u l a t u r ę .

W t e n s p o s ó b b e z p o w r o t n i e s t r a c o n a z o s t a ł a c z ę ś ć k s i ą ż e k z r z e p i s z e w s k i e j

b i b l i o t e k i .

J ó z e f L e o p o l d , o p r ó c z k s i ę g o z b i o r u , p o s i a d a ł k o l e k c j ę r y c i n i n u m i z m a t ó w ,

g r o m a d z i ł t a k ż e p o r t r e t y , p o r c e l a n ę i k r y s z t a ł y f a b r y k p o l s k i c h i o b c y c h o r a z


s t a r e m e b l e . Z b i ó r r y c i n , p r z e c h o w y w a n y w M u z e u m w K a l i s z u , o p r a c o w a n y

j e s t c z ęśc i o w o , z i n w e n t a r y z o w a n e s ą 2 4 2 j e d n o s t k i i n w e n t a r z o w e .

W g r u d n i u 1 9 9 2 r . w M u z e u m w K a l i s z u o t w a r t a z o s t a ł a e k s p o z y c j a p n .

N apoleona O rdy P odróże na K resy. W ystaw a X IX -w iecznych rycin po lsk ich . N a

w y s t a w i e p r e z e n t o w a n o r y c i n y N . O r d y z w ł a s n y c h z b i o r ó w m u z e a l n y c h o r a z

6 0 s z t u k z k o l e k c j i J ó z e f a L e o p o l d a .

F o t . 10 . Zbioru pamiętników do dziejów polskich, t. 2 . W a r s z a w a 1 8 5 8 Strona tytułowa (Kalisz, Książnica

Pedagogiczna im. A. Parczewskiego)

Bibliografia

A n d r y s ia k E . , Księgozbiór Leopoldów z Rzepiszewa, p r z e d m o w a K . W a lc z a k , K a ta lo g ,K a l is z 1 9 8 9 .

C h w a le w ik E ., Zbiory polskie. Archiwa, biblioteki, gabinety, galerie, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w zestawieniu alfabetycznym według miejscowości, t . 2 . W a r s z a w a - K r a k ó w 1 9 2 7 .

G ło d o w s k a - S a m p o l s k a W ., Czerwone zorze. Wspomnienia, W a r s z a w a 1 9 6 5 .

J ęd r a s M ., Józef Leopold, „ N a s ie r a d z k ic h s z l a k a c h ” 1 9 9 5 , n r 3 , s. 2 2 - 2 3 .

L e o p o ld A ., Krótki opis osiedlenia Leopoldów w Polsce, „ N a s i e r a d z k ic h s z l a k a c h ”2 0 0 1 , n r 2 , s. 2 4 - 2 5 .

L e o p o ld A . A . , Rzepiszew - rys historyczny, „ B iu le ty n S z a d k o w s k i” 2 0 0 2 , t . 2 , s. 4 1 - 5 9 .


T a d e u s ie w ic z H . ( r e d .) , Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej — ziemi kaliskiej, t. 1, K a l i s z 1 9 9 8 .

T a d e u s ie w ic z H . z u d z ia ł e m K a r k o w s k ie g o B . ( r e d .) , Słownik pracowników książki polskiej. Suplement II, W a r s z a w a 2 0 0 0 .

W a lc z a k K . , Józef Leopold z Rzepiszewa i jego księgozbiór, K a l i s z 1 9 8 7 .

W a r ty k u le w y k o r z y s t a n o r ó w n ie ż : t e s ta m e n t L e o p o ld a , in w e n ta r z k s i ą ż e k B ib l io t e k i im . L e o p o ld ó w (w p o s i a d a n iu A n to n ie g o L e o p o ld a ) o r a z in f o r m a c je u z y s k a n e o d A n to n ie g o L e o p o ld a .

Documents

Józef Leopold z Rzepiszewa i jego biblioteka : przyczynek ... · Ewa Andrysiak, Krzysztof Walczak Józef Leopold z Rzepiszewa i jego biblioteka : przyczynek do dziejów księgozbiorów