Jules Verne, Mişel Strogof

7/25/2019 Jules Verne, Miel Strogof

1/212


2/212

Jules Verne

1828de Fransada dodu. Jules Verne, denizcilik gelenei olan bir ailenin ocuuydu ve bu dun yazn hayatn derinden etkiledi. Kk bir ocukken gemilerde tayfalk yapmak iin evdena yakalanp ailesine teslim edildi.

1847de hukuk renimi grmesi iin Parise gnderildi. Ancak Paristeyken tiyatroya rinleti. 1850lerin sonlarnda ilk oyunu yaymland. Babas, hukuk renimini brakyduunda aralarnda byk bir tartma kt ve harcamalar iin gnderilen para kesildi. Bu des Vernei yklerini satarak para kazanmaya zorlad.

Parisin ktphanelerinde jeoloji, mhendislik ve astronomi okunarak geirilen uzun saatlnra, Jules Verne ilk kitab Balonla Be Haftay yaymlad. Bu roman, Dnyann Merkyahat, Dnyadan Aya ve Denizler Altnda 20 Bin Fersah gibi romanlar izledi.

Romanlarnn byk beeni toplamas Jules Vernei zengin bir adam yapt. 1876da byk b

d ve Avrupann evresini yatyla dolat.1905te Amienste ld.


3/212

Jules Verne

Miel Strogof

eviren:

Nihan zyldrm


4/212

Jules Verne Kitaplndan yaymlanan kitaplarmz:

1- Doktor Oxun Deneyi- eviren: Alev zgner Karda

2- Madenin Esrar- eviren: Kerem Eksen

3- Dnyadan Aya- eviren: Z. Zhre lkgelen

4- Karpatlar atosu- eviren: Ik Ergden

5- Ayn evresinde Seyahat- eviren: Aysen Altmel

6- Dnyann Merkezine Seyahat- eviren: Mehve Omay7- Kaptan Grandin ocuklar 1. Cilt- eviren: Ik Ergden

8- Dnyann Ucundaki Fener- eviren: Alev zgner Karda

9- Kaptan Grandin ocuklar 2. Cilt- eviren: Ik Ergden

10- Altn Volkan- eviren: dil Grbz

11- Wilhelm Storitzin Srr- eviren: Pnar Gzelyrek

12- Kaptan Grandin ocuklar 3. Cilt- eviren: Ik Ergden

13- Balonla Be Hafta- eviren: Feridun Aksn14- Zacharius Usta ve Olaanst ykler- eviren: Elif Gkteke

15- nat Keraban 1. Cilt- eviren: Nihan zyldrm

16- nat Keraban 2. Cilt- eviren: Nihan zyldrm

17- Denizler Altnda 20 Bin Fersah 1. Cilt- emen: Mehve Sorkun

18- Ne Alt Var,Ne st- eviren: Volkan Yalntoklu

19- Denizler Altnda 20 Bin Fersah 2. Cilt- eviren: Mehve Sorkun

20- Miel Strogof- eviren: Nihan zyldrm


5/212

Jules Verne Kitapl; Jules V

kitaplarn yllar nce Tr

kazandrm olan A. Ihsan Tok

ithaf edilm

* A. hsan TokgzTrk yazar, yaync ve siyaset adam. Jules Vernein romanlarn Trkeyviren kiidir. 1890ylnda lem Basmevini kurdu ve Edebiyat- Cedide akmnn yayn o

n Servet-i Fnun Dergisini yaymlamaya balad. kinci Merutiyetten Birinci Dnya Snlarna dein Yksek Ticaret Mektebinde corafya retmenlii yapt. 1919da Avrupaya gidyet-i Temsiliyenin ama ve fikirlerini bat kamuoyuna duyurmaya alt. Lozan Bar Konfeasnda da Trk Basn Brosunun yneticiliini yapt. 1931de Ordu milletvekili olarak gMMde yasama grevini lmne dein srdrd. Balca yaptlar: Alt Hafta Nilde Seyrupada Ne Grdm, Tunada Bir Hafta, Tirol Cephesinde Ate Hattnda, Matbuat Hatralarm


6/212

BRNC BLM

1

YEN SARAYDA BR BALO

Yeni bir telgraf geldi, Hametmeap.

Nereden gelmi?

Tomsktan.

Bu ehrin tesinde telgraf hatt kesik mi?

Dnden beri kesik.

Saatte bir Tomska telgraf ekin general ve de beni haberdar edin.Emredersiniz Hametmeap, diye cevap verdi General Kisof.

Bu konuma, Yeni Sarayda verilen davet btn ihtiamyla devam ederken, sabahn saat ikismiti.

Gece boyunca, Preobrajenski ve Polovski alaylarnn mzisyenleri, repertuvarlarmdaki en lkalar, mazurkalar, skotileri, valsleri aralksz almlard. Vaktiyle iinde, saysz koiann yaand ve bu gece, kadrilin namelerini aksettiren yanklarla uyanan eski ta evin bm tesinde ykselen sarayn muhteem salonlarnda, dans eden iftlerin says giderek artyor

Sarayn byk mareali, bu ho grevinde gereken yardm alyordu. Grandkler ve onverleri, mabeyinciler ve saray subaylar dans bizzat idare ediyorlard. Elmaslarla andesler, gala kyafetleriyle baloyu ssleyen kadnlar eski beyaz tal ehirin askeri ve mkannn karlarna cesurca rnek oluyorlard. Polonez iareti duyulduunda, her sradan davenalarn yaratt yansmayla on kat artan parlak klarn altnda, kat kat, uzun dantel elbisma ilemeli niformalarn birbirine kart bu tr trenlerde milli bir dans nemi tayanlmesi imkansz bu ahenkli yrye katldlar.

Gz kamatrc bir manzarayd bu.

Zaten, Yeni Sarayn salonlar arasnda en gzeli olan byk salon, bu yksek ahsiyetler vc ekilde sslenmi kadnlar topluluunun grkemine layk bir ereve tekil ediyordu. Zbbe, zamanla rengi solmu yaldzlaryla, yldzl gkyzn andryordu. Scak renklerdeki vrml, ilemeli pencere ve kap perdeleri, ar kuman kelerinde serte krlyordu.

Salonu dolduran k, yuvarlak kemerli, geni pencerelerin tesine hafif bir buu gibi geka saatten beri prltl saray sarm olan gece karanlnda, bir yangnn yansmasrnyordu. Bu tezat; dansa katlmayan baz davetlilerin dikkatini ekiyordu. Pencerelerin nrulduunda, orada burada bulunan kocaman an kulelerinin siluetleri, karanln iinde, hafiflebiliyordu. Oymal balkonun altnda; darya yansyan n, sivri miferlerinin zerine, ale

gular kondurduu ok sayda nbeti, omuzlarnda tfekleriyle, sessizce dolarken grly


7/212

drm talar zerinde, salonun parkesi stnde dans edenlerden daha ll admlarla yvriyelerin ayak sesleri duyuluyordu. Arada bir nbetilerin, grev yerlerinden birbirlrlar yanklanyor, bazen de bir trompet sesi, orkestrann namelerine kararak bu ahasna kendi basit notalarn sayordu.

Daha aada, binann cephesinin nnde Yeni Sarayn pencerelerinden yaylan k konilende karanlk ktleler gze arpyordu. Bunlar, bir nehrin aknts boyunca ilerleyen gemihrin, kysndaki birka fenerin ilk basamaklarn ykayan sular, bu fenerlerin titrek kladnlanyordu.

Balonun en nemli ahsiyeti, bu daveti veren ve General Kisof'un hkmdarlara has bir ettii kii, sade bir avc subay niformas giymiti. Bu, yapmack bir tavr deil, debdebeyyarl olmayan birinin alkanlyd sadece. Kyafeti, etrafnda birbirine karan olaastmlerle tezat tekil ediyor ve ounlukla, maiyetindeki Grclerin, Kazaklarn, Lezgilerinmatrc svari taburunun giydii Kafkas niformalarnn ortasnda ou zaman, ite byrnt arz ediyordu.

Uzun boylu, nazik tavrl, sakin grnl ama bununla beraber yznde kayg okunan bu adamuptan dierine gidiyor ama az konuuyor, gen davetlilerin neeli laflarna da, yksek memu

ya Avrupann balca devletlerini temsil eden diplomatlarn nemli szlerine de pek fazla dstermiyordu. Meslekleri icab, grne gre hkm vermekte usta iki zeki siyaset adamhiplerinin yznde sebebini bilmedikleri baz endie belirtileri fark etmilerdi ama hibiri, onuda soru sormaya kalkmad. Hi phe yok ki avc subaynn istedii, kafasn megul larn, hibir ekilde bu balonun tadn karmamasyd ve neredeyse btn bir dnyann, dne itaat etmek alkanlnda olduu u nadir hkmdarlardan biri olduu iin, balo bir anvalamad.

Bu arada General Kisof, Tomsktan gnderilmi olan telgraf verdii subay kyafetli adndisine ekilme emri vermesini bekliyor, ama o sessizliini bozmuyordu. Telgraf alp okudu

z daha da karard. Hatta gayri ihtiyari, elini klcnn kabzasna gtrd, sonra gzlerine ddrp bir an ylece kald. Sanki k onu rahatsz ediyor ve kendine gelebilmek iin karyordu. General Kisofu bir pencere aralna gtrdkten sonra konumaya balad:

Dnden beri kardeim grandkle haberleemiyoruz, yle mi?

Haberleemiyoruz Hametmeap, yaknda telgraflarn Sibirya snrnn tesine geemeimali de var.

Fakat, Amur ve Yakutsk birlikleri de,

Transbaykal birlikleri gibi derhal rkutsk zerine yrme emri almadlar m?

Bu emir, Saykal Glnn tesine gnderebildiimiz son telgrafla verildi.

Peki ya Yeniseisk, Omsk, Semipalatinsk, Tobolsk, saldrnn balangcndan beri orarudan iletiimimiz var, yle deil mi? Evet Hametmeap, telgraflarmz oralara ulay

mdilik, Tatarlarn rti ve Obinin tesine ilerlemediklerinden eminiz.

van Ogaref alandan herhangi bir haber var m?

Hi haber yok, diye cevap verdi General Kisof. Emniyet mdr onun snr geip gemedmiyor.

Nijni-Novgorod, Perm, Ekaterinburg, Kasimov, Tiumen, iim, Omsk, Elamsk, Kolivan, Tomhatlar iler durumda olan btn telgraf merkezlerine derhal ekali bildirilsin! Majestele


8/212

irleri hemen yerine getirilecektir, diye cevap verdi General Kisof. Bunlardan kimseyme!

General, anladn belirten saygl bir hareket yaptktan sonra eildi ve nce kalabaln arrt, sonra da kimse fark etmeden salondan ayrld.

Subay kyafetli adamsa, birka saniye dalgnlk iinde kald, salonun eitli kelerinde, askaset adamlarnn oluturduu gruplarn arama yeniden kartnda, bir sre iin kaybolmuzndeki skunet geri gelmiti.

Bununla beraber, alelacele konuulan bu birka cmlenin konusunu oluturan nemli olay,bay ve General Kisof'un zannettii gibi hi bilinmiyor deildi. Bundan resmi olarak, hatta armanla kilitli olduundan, gayri resmi olarak sz edilmedii doruydu, ama baz nemli kirn tesinde olup bitenlerden az ok haberdardlar. Her halkarda; zerlerinde hibir niformni Saraydaki bu resepsiyona ait hibir iaret tamayan iki davetli, kordiplomatik yeleri arae, belki aa yukar bilinen ama sz edilmeyen bu mesele hakknda alak sesle konuuy

duka nemli bilgiler edinmi gibi grnyorlard.

Nasl, ne suretle, hangi maharetle bu iki basit lml, dier insanlarn, bunca sekin ahsphe ettii eyi bilebiliyordu? Bunu sylemek imkanszd. Yoksa onlarda Allah vergisi bir keh

da sezgi yetenei mi vard? nsanolunun baklarna snr eken ufuk izgisinin tesini grmelayacak fazladan bir duyuya m sahiptiler? En gizli haberlerin kokusunu alan zel bir burunlard? Haberden beslenmek ve haberle yaamak alkanl sayesinde doalar dnmirmiti? insann buna inanas geliyordu.

Her ikisi de uzun boylu ve zayf olan bu iki adamdan biri ngiliz, dieri Franszd. Franszovencel gneyliler gibi esmer; ngiliz olan, bir Lancashire centilmeni gibi kzld. Dsafeli, soukkanl, hareket ve szlerinde tutumlu davranan Anglonorman, dzenli aralk

eyen bir yay etkisiyle konuuyor ve hareket ediyor gibi grnyordu. Bunun tam aksine; kulu, kendini ayn anda hem azyla hem gzleriyle hem elleriyle ifade eden Fransz dncatmann bin bir yolunu buluyor, bu srada muhatabnn kafasnda tek bir dnce varrnyordu.

Bu fiziksel farkllk, en dikkatsiz kiinin bile gznden kamazd, fakat ancak bir fizyonomist bbancya biraz daha yakndan bakp onlar vasflandran psikolojik tezat, Franszn sadece ggilizin sadece kulaktan olutuunu syleyerek aka tanmlayabilirdi.

Gerekten de, bu adamlardan birinin grme mekanizmas, garip bir ekilde, kullanla kulkemmel hale gelmiti. Retina tabakasnn duyarll, ok hzl bir harekette bile bir yabilen ya da kimse fark etmeden kartlar yok eden hokkabazlarnki kadar hzl olmalyd. So

Fransz, gz hafzas denen eyin en yksek derecesine sahipti.ngiliz bunun aksine, yalnzca dinlemek ve duymak iin yaratlm gibiydi. Bir ses dalgas ikanizmasna arpt andan itibaren bunu artk unutmaz, on yl, yirmi yl sonra bin ses arasyabilirdi. Kulaklar elbette, iitme organlar yelken gibi olan hayvanlarnki kadar hakanna sahip deildi, fakat bilimadamlarnn, insan kulann neredeyse tamamen harek

duunu tespit etmi olmalarna ramen, sz edilen ngilizin kulaklarnn, sesleri alglamakgabilimcilerin pek az rastlayabilecei bir ekilde dikildii, bkld, eildii sylenebilirdi

Bu grme ve iitme mkemmeliyeti, bu iki adama mesleklerinde ok faydal oluyordu, zira

ily Telegraphm, Fransz ise....n muhabiriydi. Hangi gazete ya da gazeteler iin alylemiyor, kendisine. sorulacak olursa ii akaya vurup kuzini Maddine ile haberletii cev


9/212

riyordu. Basit grnl bu Fransz aslnda ok ince bir zekaya sahipti. Belki de renme arzuha iyi gizleyebilmek iin yerli yersiz konuurken asla kendini ele vermiyordu. Hatta gevemasna yardmc oluyordu, belki de. Daily Telegraph'daki meslektandan daha tedbirli, umdu.

Bu iki adam, 15 Temmuzu 16 Temmuza balayan gece Yeni Sarayda verilen bu baloya gazatyla ve okuyucularna haber ulatrmak zere katlmlard.

Dnya yzndeki misyonlarna tutkuyla bal olan bu iki gazeteci, en beklenmedik habeerine da gelincii gibi atlamaktan zevk alyor, hibir eyden korkmuyor ve ylmyor, bu mesanlarna mahsus sarslmaz soukkanllk ve gerek cesareti tayorlard. Bu engelli kounuber avnn gerek jokeyleri olarak, ya birinci gelmek ya da lmek isteyen safkan koucularn bul etmez ateiyle itlerin zerinden sryor, rmaklar ayor, engelleri atlyorlard.

Bugne kadar, bilinen en emin, en hzl, en mkemmel muhabirler olan bu gazetecilezeteleri de zaten paray esirgemiyordu. unu da eklemek gerekir ki, her ikisi de hibir zamanyatn snrlarndan tesini ne gzetliyor ne de dinliyorlard. Yalnzca siyasi ve sosyal karlanusu olduunda harekete geiyorlar, ksacas, birka yldan beri kullanlan deyimle, byk saskeri rportaj yapyorlard.

Bu iki gazeteci yakndan izlendiklerinde, ou zaman, olaylar ve bunlarn sonularnlarnda, her birinin kendine has, tuhaf bir bak ve deerlendirme tarz olduu grlr. nuta, ilerine tam olarak kendilerini verdiklerine, para harcamaktan ekinmediklerine ve hsat karmadklarna gre, onlar bu yzden ayplamak nankrlk olacaktr.

Fransz muhabirin ad Alcide Jolivet, ngilizinkiyse Harry Blount idi. Gazetelerine haber gemrevli olarak geldikleri Yeni Saraydaki baloda ilk kez karlamlard. Kiiliklerinumsuzluk, buna mesleki bir kskanlk da eklenince, onlar birbirlerine kar itici klynunla birlikte birbirlerinden kamyorlar, ounlukla, gnn haberleri hakknda karlkl obirlerinin fikirlerini almaya alyorlard. Her eyin tesinde, ayn blgede, ayn avn pean iki avcydlar. Birinin kardm dieri yakalam olabilirdi ve karlar, birbirrebilecek ve duyabilecek mesafede olmalarn gerektiriyordu.

O gece her ikisi de tetikteydi. Havada bir eylerin kokusu seziliyordu.

Tek bir rdek bile gese tfeini dorultmaya deer! diyordu kendi kendine Akide Jolivet.

ki muhabir, General Kisof'un ayrlndan birka saniye sonra bir araya gelip balo boyunca siler ve biraz da birbirlerini yokladlar.

Akide Jolivet kendisini konumay balatmak zorunda hissetti ve sevimli bir edayla, u tam

ansz tarz cmleyi syledi:Gerekten de harika bir balo, deil mi msy!

Harry Blount, bir Birleik Krallk vatandann, herhangi bir hayranl ifade etmeye has kelimllanarak, souka cevap verdi;

Ben telgraf ektim bile; Muhteem!

Bununla birlikte, ben ayn zamanda, kuzinime unu da belirtmekte fayda gryorum...

- Harry Blount, meslektann szn keserek hayretle tekrarlad;

Kuzininiz mi?

Evet... kuzinim Madeline, dedi Alcide Jolivet. Ben onunla yazyorum. Kuzinim hzl ve d


10/212

ber almak ister! Dolaysyla zannediyorum ki, balo esnasnda, bir bulutun hkmdarn yrartr gibi olduunu da ona belirtmek zorundaym.

Bu konu hakkndaki dncesini belki de saklamak isteyen Harry Blount yle cevap verdi;

Bana pek parlak grnd.

Ve tabii ki Daily TelegrapKm stunlarna bu parlakl yansttnz.

Tamamyla. '

Msy Blount, 1812de Zakrette neler olduunu hatrlyor musunuz? dedi Alcide Jolivet.

O srada orada bulunmu olsaydm, ancak bu kadar iyi hatrlayabilirdim.

O halde, diye devam etti Alcide jolivet, siz de biliyorsunuz ki, onuruna verilen bir nasnda mparator Aleksandra, Napolyonun Fransz nc birlikleriyle Niemeni getii hrilmi, bununla birlikte imparator baloyu terk etmemi ve imparatorluuna malolabilecevkalade vahim habere ramen endiesini belli etmemiti.

Ev sahibimiz de, General Kisof kendisine rkutsk hkmeti ile snr arasndaki telgraf hatlsildiini haber verdiinde bir ey belli etmedi.

Ah! Bu ayrntdan haberiniz var dernek? Evet var.

Benim de bilmememe imkan yok, zira son telgrafm ancak Udinsk'e kadar ulat.

Alcide Jolivet bunu sylerken yznden bir memnuniyet okunuyordu. Harry Blount da, en azdar memnun bir ses tonuyla yle cevap verdi:

Benimki de Krasnoyarska kadar ulaabildi.

Bu durumda, Nikoloyevsk birliklerine emir gnderildiini de biliyor olmalsnz? Evet mn zamanda Tobolsk hkmeti Kazaklarna toplanmalar iin telgraf ekildi.

Tamamyla doru Msy Blount, byle birtakm tedbirler alnd. Sevgili kuzinim yar

baren bu konudaki haberleri alm olacak!Aynen Daily Telegraph okuyucular gibi Msy Jolivet.

nsan btn olanlar grnce!..

Ve btn sylenenleri duyunca!.. izlenecek ilgin bir olay Msy Blount! zleyeceim Mivet.

O halde, belki de bu salonun parkesinden daha az gvenli bir zeminde tekrar karlaabiliriz!

Daha az gvenli, evet, ama...

Daha az kaygan! dedi Akide Jolivet, geriye ekilirken dengesini kaybetmek zere slektan tutarak.

Bunun zerine iki muhabir, birbirlerinden nde olmadklarn bilmenin verdii memnunrldlar. Gerekten de birbirlerine eit durumdaydlar.

Bu srada, byk salona bitiik salonlarn kaplar ald. Burada, harikulade hazrlanm, derselenler ve altn sofra takmlaryla donatlm geni masalar vard. Prenslere, prenseslerdiplomatik yelerine ayrlm olan ortadaki masann zerinde Londra fabrikalarndan kma,ilmez bir gm ieklik parldyor, bu kuyumculuk aheserinin etrafnda, Sevr fabrikalarnda

nzeri kmam bin paralk olaanst sofra takm, avizeler altnda lt sayordu.

Yeni Sarayn davetlileri yemek salonlarna doru ynelmeye baladlar.


11/212

Tam bu srada ieri giren General Kisof, hzla, avc subay kyafetli adama yaklat. Adam, ce de yapt gibi hararetle sordu:

Nedir durum?

Tomska artk telgraf gitmiyor Hametmeap.

Derhal bir ulak!

Subay byk salondan ayrld ve yandaki geni odaya girdi. Buras, eski mee mobilyalarla baenmi, Yeni Sarayn kesini igal eden bir alma odasyd. Duvarlarda, ou H

rnetnin imzasn tayan tablolar bulunuyordu.Subay sanki cierlerinde oksijen kalmam gibi hzla cam at ve gzel bir temmuz geceszlerek gelen temiz havay iine ekmek iin geni balkona kt.

Gzlerinin nnde ay yla ykanan, iinde iki katedral, saray ve bir tersanenin yksestahkem bir sur uzanyordu. Bu surun etrafnda, kulelerin, an kulelerinin, minarelerin, zerlem ha bulunan yeil kubbeli yz kilise atsnn hkim olduu, koskoca, Avrupa, Tatar yn mahalleleriyle ehir seiliyordu: Ktaygorod, Beloygorod, Zemlianoygorod. Kvrlarakk bir rmak, oraya buraya ay n yanstyordu. Btn bu manzara, on fersahlk gen

eve iinde, eitli renklerde boyanm evlerden oluan ilgin bir mozaik meydana getiriyordBu rmak Moskova Irma; bu ehir Moskova; bu mstahkem sur Kremlin; kollarn kavutunceli, Yeni Saraydan ehre yaylan grlty kararszca dinleyen avc subay niformaam ise ar idi.


12/212

2

RUSLAR VE TATARLAR

arn, askeri ve sivil erkan ile Moskovann nde gelenlerine verdii davetin en parlak anni Sarayn salonlarm anszn terk etmesinin sebebi, Ural snrnn tesinde meydana gelen vylard. Sibirya tarasnda, Rus ynetimini tehdit eden mthi bir isyann ktndan artk lemezdi.Asya Rusyas ya da Sibirya be yz altm bin fersahlk bir alan ve yaklak iki milyon nne alr. Kendisini Avrupa Rusyasndan ayran Ural Dalarndan Byk Okyanus kylarna kanr. Gneyde, olduka belirsiz bir snrla ayrlan Trkistan ve in mparatorluuna dayzeyde ise, Karadenizden Bering Boazna kadar Kuzey Buz Denizi ile snrldr. Sibbolsk, Yeniseisk, rkutsk, Omsk, rkutsk hkmet ya da eyaletlerine ayrlmtr. Bunun dnd

ncak olan Okhotsk ve Kamatka ile u anda Moskova hkimiyeti altnda bulunan Krgz ve aletleri bulunmaktadr.

Batdan douya yz on dereceyi iine alan bu muazzam bozkr sahas, hem sulular iin bir sri hem de arn emriyle snrd edilenler iin bir gurbet topradr.

Bu geni topraklarda arn yce otoritesini iki genel vali temsil eder. Birisi, Dou Sibiryrkezi olan rkutskta, dieri, Bat Sibiryann merkezi olan Tobolskta ikamet eder. Yenhrinin bir kolu olan una akarsuyu iki Sibiryay ayrr.

Baz ksmlar gerekten fazlasyla verimli olan bu geni dzlklerden henz hibir demimez. Hibir demiryolu, alt stnden daha zengin olan Sibirya toprandaki deerli mada karmaz. Burada, yazn at arabas, kn da kzakla yolculuk yaplr.

Bat ve Dou Sibirya arasnda tek bir iletiim imkan vardr, o da sekiz bin verst (8536 kmunluundaki, bir elektrik hattdr. Uraldan balayan bu hat, Ekaterinburg, Kasimov, Tiumen, msk, Elamsk, Kolivan, Tomsk, Krasnoyarsk, Nijni-Udinsk, rkutsk, Verke-Nertink, Strebazin, Blagovstenks, Radde, Oiomskaya, Aleksandrovskoye, Nikolayevskten geer ve hattktasna gnderilen telgrafn her kelimesi iin alt ruble on dokuz kopek[]alnr. rkutsktan ay

kol Mool snrndaki Kiatkaya ular ve telgraflar posta araclyla buradan, on drt gimesi 30 kopekten Pekine ulatrlr.

te, nce Tomska kadar olan blm, birka saat sonra da Tomsk ile Kolivan arasndaki b

silen hat, Ekaterinburg ile Nikolayevsk arasndaki bu hatt.te bu yzden ar, General Kisof'un kendisine getirdii ikinci haber zerine, yalnzca u zleri sylemiti: Derhal bir ulak! ar bir sreden beri, odasnn penceresi nnde harekruyordu ki kap ald. Gvenlik bakan eikte grnd.

ar, sert bir sesle konutu:

eri gir general ve van Ogaref hakknda bildiin her eyi syle bana.

Bu adam son derece tehlikeli Hametmeap, diye cevap verdi emniyet mdr. Rtbesi ?

Evet Hametmeap.


13/212

Zeki bir subay m bu?

ok zeki fakat itaat altna alnmas imkansz. Hibir ey karsnda gerilemeyen, zaptedilmes var. Baz gizli kapakl entrikalara karm, bunun zerine grandk Altes Hazretleri tarafbesi geri alnarak Sibiryaya srlm.

Ne zaman?

ki yl nce. Alt aylk bir srgnden sonra, siz Majesteleri tarafndan affedilerek Rusyayand.

O zamandan beri Sibiryaya bir daha dnmemi mi?Dnm Hametmeap, ama bu sefer kendi isteiyle, diye cevap verdi emniyet mdr.

Sonra, biraz daha alak sesle ekledi:

Bir zamanlar Hametmeap, Sibiryaya gidildi mi asla geri dnlmezdi.

Ama ben sa olduum srece, Sibirya geri dnlmesi mmkn bir yer olarak kalacak! arzleri gururla sylemeye hakk vard, nk merhametiyle, Rus adaletinin affetmeyi bildiini sstermiti.

Emniyet mdr cevap vermedi ama byle yarm tedbirlere taraftar olmad akt.

Ona gre, birisi Ural Dalarn jandarmalar arasnda bir kere geti mi, bir daha bu dmamalyd. Ancak yeni hkmdarn dneminde iler byle yrmyordu ve emniyet mdr rekten hayflanyordu. Nasl yani, artk kamu hukukunu ilgilendirenler dndaki sulara mza verilmeyecek miydi! Nasl yani, siyasi srgnler Tobolsktan, rkutsktan, rkutsktan geneceklerdi! Dorusu, vaktiyle ukaslarn[]hibir eyi affetmeyen otokratik hkmlerine alkniyet mdr, bu ynetim tarzn kabullenemiyordu! Ama, ar yeniden soru sormaya baladar sesini karmad.

Sorular fazla gecikmediler.

van Ogaref, Sibirya eyaletlerindeki yolculuundan sonra Rusyaya ikinci bir kere dahanmedi mi, hani u asl amac mehul kalan yolculuktan sonra? diye sordu ar.

Dnd.

Ve dndkten sonra polis onun izini kaybetti, yle mi?

Hayr Hametmeap, zira bir mahkum, affedildii gnden itibaren gerekten tehlikeli hale geli

Bir an arn kalar atld. Fikirlerindeki dikkafall, efendisine duyduu snrsz sadakatn emniyet mdr, biraz ileri gitmi olmaktan kayg duysa belki de yeriydi. Ama a

litikasyla ilgili bu dolayl ikayetlere itibar etmedi ve ksaca sorularn sralad:van Ogaref son olarak neredeydi?

Perm eyaletinde.

Hangi ehirde?

Yine Permde.

Orada ne yapyordu?

siz gibi grnyordu, tavrlarnda da phe duyulacak hibir ey yoktu.

Polisin gzetimi altnda deil miydi? Hayr Hametmeap.Permden ne zaman ayrld?


14/212

Mart ayma doru.

Nereye gitti?

Bilinmiyor.

O zamandan beri ne olduu bilinmiyor mu?

Bilinmiyor.

Ben biliyorum! dedi ar. Emniyet tekilatndan bana baz isimsiz ihbarlar ulatrld ve rn tesindeki olaylara baknca anlyorum ki hepsi doruymu.

Gvenlik bakan bard:

Tatar saldrlarnda van Ogaref'in parma olduunu mu sylemek istiyorsunuz Hametmeap

Evet general, bilmediin eyleri sana syleyeyim de ren. van Ogaref, Perm eyaletrldktan sonra Ural Dalarn geti. Sibiryaya gelerek Krgz bozkrlarnda, burann galisini ayaklandrmay denedi, baarsz olduu da sylenemez. Sonra gneye, bamsz Trkisdar indi. Orada, Buhara, Hokand, Kunduz hanlklarnda, gebe Tatar kabilelerini Sialetlerine srmeye ve Asyadaki Rus mparatorluuna kar genel bir istila kkrtclna isleri buldu. Hareket gizli gizli krklendi ama bir yldrm gibi patlad ve imdi, Bat Sibir

u Sibirya arasndaki btn iletiim yollar kesik! stelik, intikam duygusuyla dolu olanaref kardeimin hayatna kastetmek istiyor!

ar bu szleri sylerken el kol hareketleri yapyor, odann iinde hzl admlarla yryvenlik bakan cevap vermedi, ama kendi kendine, Rus imparatorlarn bir srgn etmedikleri devirlerde olunsa, van Ogaref'in planlar baarya ulaamazd diye dnyordu.

Birka saniye sessiz kaldlar, sonra General Kisof, kendini bir koltua atm olan ara yaklat

Bu isyann en ksa zamanda bastrlmas iin Majesteleri emir vermilerdir phesiz?

Evet, diye cevap verdi ar. Nijni-Udinske ulaabilen son telgrafla, Yeniseisk, Irkurtsk, rk

kmetlerinin, Amur ve Baykal Gl eyaletlerinin birlikleri harekete gemi olmal. Ayn zamrm ve Nijni-Novgoroddaki alaylar ve hudut Kazaklar da Ural Dalarna doru hzl admrliyorlar ancak maalesef Tatar kollarnn karsna kabilmeleri iin daha haftalarca yrmrekecek!

Peki ya Majestelerinin kardei, grandk Altes Hazretleri, u anda rkutskta bulunduklarna k Moskova ile dorudan haberleemiyorlar m?

Hayr.

Ama kendilerine ulaan son telgraflar sayesinde, Majesteleri tarafndan hangi tedbi

ndn ve rkutska en yakn hkmetlerden nasl bir yardm geleceini biliyor olmallar?Biliyor, diye cevap verdi ar, ama bilmedii bir ey var ki o da, van Ogaref'in asi ronad gibi hain roln de oynayaca ve kendisinin amansz bir dman olduu, van Ogarrak grandk yznden gzden dmt, iin daha vahim taraf, grandk bu adam tanaref'in niyeti rkutska gitmek ve sahte bir isimle grandkn hizmetine girmek. Onun gv

zandktan sonra da, Tatarlar rkutsku kuatr kuatmaz ehri ve tabii ehirle birlikte hlikede olan kardeimi onlara teslim edecek. te raporlar sayesinde bildiklerim, ite grandmedikleri ve ite bilmesi gerekenler! O halde Hametmeap, zeki, cesur bir ulak...

Bekliyorum onu.


15/212

ok da hzl olmal, Hametmeap, unu eklememe izin verin; Sibirya topraklar isyanlar iiverilidir.

Gvenlik bakannn bu imas karsnda kendine hkim olamayan ar bard:

Srgnlerin istilaclarla kar birlii yapacaklarn m sylemek istiyorsun general?

Gvenlik bakan kekeleyerek cevap vereli, nk gerekten de kayg ve tereddt iininden geenler bunlard.

Affediniz Majesteleri!..

Srgnlerin daha vatansever olduklarn zannederim! dedi ar.Sibiryada siyasi srgnlerden baka mahkumlar da var, diye cevap verdi emniyet mdr.

Caniler! Ah, general, onlar size brakyorum. Onlar insan trnn yz karasdr. Hibir lras deildirler. Ama ayaklanma, daha dorusu saldr imparatora kar yaplmyor, Rusyr yaplyor, srgnlerin yeniden grme umudunu tamamyla kaybetmedikleri lkeye karniden grecekleri!.. Hayr, bir Rus, bir saatliine bile olsa, Moskovann gcn zayflatmaka bir Tatarla birlik olmaz!

ar, siyasetinin u an iin uzakta tuttuu kiilerin vatanseverliine inanmakta haklyd, ic

zat idare edebildii zaman adaletinin temelini oluturan merhamet, vaktiyle son derece kon ukas uygulamalarna getirdii kayda deer hafiflemeler, yanlyor olamayacann temina

ma, Tatar saldrs byle nemli bir destekten mahrum kalsa bile durum fazlasyla vahimdirgz nfusunun byk bir ksmnn istilaclarla birlik olma ihtimali vard.

Krgzlar, byk, kk ve orta olmak zere kabileye ayrlrlar ve yaklak drt yz adra,milyon nfusa sahiptirler. Airetlerden bazlar bamszdr, dierleriyse, Rusyann ya da Hkand ve Buhara hanlklarnn yani Trkistann en korkun reislerinin hkimiyetini tanrla

ngin, ayn zamanda da en kalabalk kabile olan orta kabile, Sarsu Irma, rti, Yukar disang Gl ve Aksakal Gl arasnda kalan btn alan igal eder. Orta kabilenin dousunlgelere yerlemi olan byk kabile, Omsk ve Tobolsk hkmetlerine kadar uzanr. Yani Kluluklarnn ayaklanmas, Asya Rusyasnn istilasna ve her eyden nce, Yeniseyin dousu

baren Sibiryann blnmesine ynelikti.

Krgzlarn sava sanatnda pek acemi olduklar dorudur. Onlar, dzenli askerler olmaktance yamaclar ve kervan soygunculardrlar. Levchinein dedii gibi, salam bir cephe ya d

piyade birlii kendisinden on kat daha kalabalk bir Krgz gcyle baa kabilir, tek birnlmayacak kadar ok sayda savay yok edebilir.

Ama yine de, o piyade birliinin isyan blgesine ulamas ve ate saan namlularn,

aletlerinde, iki bin verst uzaklktaki cephaneliklerden kmas gerekiyordu. Oysaterinburgu rkutska balayan yol hari, bataklklarla dolu olan bozkrlarn kolayca kat edi

mkn deildi ve Rus birlikleri Tatar kabilelerini geri pskrtecek duruma gelinceye kuhakkak ki aradan haftalar geecekti.

Omsk, Krgz topluluklarn zabturapt altnda tutmakla grevli Bat Sibirya askeri tekilrkezidir. Tam olarak itaat altna alnamam olan gebelerin, birok kereler tecavz ettrdr buras ve harp nezareti Omskun daha imdiden fazlasyla tehdit altnda oncesindeydi. Askeri birlikler hatt yani Omsktan Semipalatinske kadar sralanm olan K

rakollar, birok noktadan zorlanm olmalyd. Krgz blgelerini yneten byk sultanleyerek ya da istemeden, kendileri gibi Mslman olan Tatarlarn hkimiyeti altna g


16/212

malarndan ve esaretin kkrtt kinin, Ortodoks ve Mslman dinleri arasndaki husumetten nle birlemesinden kayg duyulabilirdi.

Aslnda uzun zamandan beri Trkistan Tatarlar, zellikle de Buhara, Hokand, Kunduz hanlrek zor kullanarak gerek ikna yoluyla, Moskovann hkimiyeti altndaki Krgz kabileaklandrmann yollarn aryorlard.

Tatarlar hakknda birka ey sylemekte fayda var.

Tatarlar, Kafkas rk ve Mool rk olarak iki farkl rka ayrlrlar.

Abel de Remusatnn Avrupada bizim cinsimizin gzellik tipi kabul edilir, nk dnyanlmndeki btn halklarn kkeni onlara dayanr, dedii Kafkas rk, Trkler ve Acem krlilerden oluur.

Saf Mool rk ise, Moollar, Mancular ve Tibetlileri kapsar.

Rus mparatorluumu tehdit edenler, zellikle Trkistanda yaayan, Kafkas rkna metarlard. Bu geni lke, hanlk ad verilen ve hanlar tarafndan ynetilen eitli devlerlmtr. Balca hanlklar; Buhara, Hive, Hokand, Kunduz vs... hanlklardr.

Bu dnemde, en nemli ve en tehlikeli hanlk Buhara Hanl idi. Rusya, ahsi karlar uru

lar yeni bir boyunduruk altna almak amacyla, Moskova hkimiyeti altndaki Krgmszln destekleyen hanlarla daha nce ok kereler mcadele etmek zorunda kalmt. Bnetimde bulunan Feofar Han da seleflerinin izini takip ediyordu.

Bu Buhara Hanl, otuzyedinci ve krkbirinci paraleller arasnda kuzeyden gneye, altm bmaltnc derece boylamlar arasnda doudan batya uzanr, yani yaklak on bin fersah karelna yaylr.

Bu devletin, iki milyon be yz bin nfusu, sava zamannda katna kabilecek altm bin kordusu ve otuz bin svarisi vardr. Buras; hayvan, bitki ve maden rnlerinde eitlilik gs

ngin bir memlekettir ve Belh, Okoy ve Meymaneh topraklarnn da katlmasyla bymtkuz nemli ehre sahiptir. Sekiz ngiliz mili uzunluunda uzun bir duvarla evrili, kulelerle talmi, bn-i Sinalar ve 10. yzyln dier bilginleriyle n salm anl ehir Buhara, Mslnyasnn ilim merkezi kabul edilir ve

Orta Asyann en mehur ehirleri arasnda yer alr; ok salam bir kaleyle savunulan Timurlebesine ve iinde, her yeni hann tahta geiinde gelip zerine oturduu mavi tan bulunhur saraya ev sahiplii yapan Semerkant, kaplumbaa ve kertenkelelerle dolu bir bataasndaki bir vaha zerine kurulu, l surlaryla neredeyse ele geirilemez olan Karsi; yakmi bin kiiyle savunulan arcou ve Katta-Kurgan, Nurata, Cizah, Paykand, Karakul, Huzar

msenemeyecek bir ehir grubu olutururlar. Dalarla korunan, bozkrlarla evrelenen bu Bnl gerekten de tehlikeli bir devlettir ve Rusya onun karsna byk bir kuvvetle runda kalacaktr.

te Tataristannbu blmn, muhteris ve zalim Feofar ynetmekteydi. Tatar igdlelikeli maceralara atlmaya hazr, zalim ve yamac savalara sahip, bata Hokand ve Ku

mak zere dier hanlklarn destei ve Orta Asya kabilelerine kumanda eden reislerin yardmrde arkasnda van Ogaref'in bulunduu bu isyann bana gemiti. Ogaref denen bu hain, duu kadar uursuz bir ihtirasn da etkisiyle, harekat byk Sibirya yolunu kesecek ezenlemiti. Moskof mparatorluumu blebileceini zannediyorsa gerekten deliydi! Emir, -Bunlar bu unvan alrd- onun telkiniyle kabileleri Rus snrnn tesine gndermiti. Semipalat


17/212

la etmi ve burada ok az sayda bulunan Kazaklar, onun karsnda geri ekilmek zormt. Yolunun zerindeki Krgz topluluklarn da nne katarak Balka Glnden daha t

dar ilerledi. Yamalayarak, yakp ykarak, boyun eenleri askere alp, direnenleri kalayarak; peinde Doulu bir hkmdarn, evinden, karlarndan, klelerinden oluan kafileada bir Cengiz Hann kstah cretiyle bir ehirden dierine gidiyordu.

Emir u anda neredeydi? stila haberi Moskovaya ulat srada, askerleri nereye krlemiti? Sibiryann hangi noktasnda Rus birlikleri geri ekilmek zorunda kalmt? Bumek mmkn deildi. Btn iletiim kesilmiti. Kolivan ile Tomsk arasndaki hat, Tatar ordu

cleri tarafndan m kesilmiti, yoksa emir, Yeniseisk eyaletine kadar ulam myd? biryann aas tamamen ate iinde miydi? Ayaklanma imdiden dou blgelerine kadar yayyd? Bunu bilebilmek imkanszd. Sca da souu da dert etmeyen, k ayaznn da yazn kavaklarnn da durduramad, yldrm hzyla giden tek casus, elektrik akm, artk bozkrn tamyordu ve rkutskta skp kalm olan grandk, van Ogaref'in ihanetinin kendis

ratt tehditten haberdar etmek imkanszd.

Ancak bir ulak kesilen hattn yerini doldurabilirdi. Bu kiinin, Moskova ile rkutsk arasndakn iki yz versti (5523 km.) amak iin belli bir zamana ihtiyac olacakt. syanclarn ve istilacflarn gemek iin, insanst bir cesaret ve zeka ortaya koymas gerekecekti. Ama akl ve yr ey baarlabilirdi.

Bu kafay ve yrei bulabilecek miyim? diye kendi kendine soruyordu ar.


18/212

3

MEL STROGOF

Biraz sonra, imparatorun alma odasnn kaps ald ve kap nbetisi General Kisdiini bildirdi.

ar heyecanla sordu:Nerede u ulak?

Burada, Hametmeap, diye cevap verdi General Kisof.

Bize lazm olan adam buldun mu? Majestelerine evet demeye cesaret edebilirim.

Saray hizmetinde bulunmu mu?

Evet, Hametmeap.

Sen tanyor musun?

ahsen tanyorum. ok kereler zor grevlerin altndan baaryla kalkt.D grevde bulundu mu?

Sibiryada bile.

Nereli?

Omsklu, SibiryalI.

Yeterince soukkanlla, zekaya, cesarete sahip mi?

Evet Hametmeap, bakalarnn belki de yar yolda kalaca ileri baaryla tamamlamakreken btn zelliklere sahip. Ka yanda?

Otuz.

Gl bir adam m?

Souun, aln, susuzluun, yorgunluun son haddine kadar dayanabilir Hametmeap.

elik bir vcut, yle mi?

Evet, Hametmeap.

Ya kalbi?..

Altndan.

Ad?

Miel Strogof.

Yola kmaya hazr m?

Muhafzlarn odasnda Majestelerinin emirlerini bekliyor.

Gelsin, dedi ar.

Birka saniye sonra, ulak Miel Strogof imparatorun alma odasna girdi.

Miel Strogof, uzun boylu, geni omuzlu, geni gsl, salam yapl bir adamd. Gl

fkas rknn zelliklerini yanstyordu. Kollar ve bacaklar, kaba kuvvet gerektiren ileri e


19/212

kilde tamamlamaya uygun mekanik kaldralard sanki. Bu gzel ve salam yapl delikandine ramen yerinden kprdatmak kolay deildi, zira iki ayayla yere bast zaman, dure kk salm gibi grnyordu. Geni alnl, keli yzn evreleyen kvrck ve gr saoskof kasketi taktnda, kasketin kenarlarndan tayordu. Her zaman soluk olan yz, yalha hzl kalp atlar ve daha hzl bir kan dolamnn etkisiyle kzarrd. Samimi ve dosdkan koyu mavi gzleri, hafife kaslm yay kalarnn altnda parlyor ve fizyonomisahramanlarn fke tamayan cesareti dedikleri asil cesareti yanstyordu. Geni kanatl, brnunun glgesi, cmert ve iyi karakterini yanstan biraz kntl dudaklara sahip simetrik a

erine dyordu.Miel Strogof, kararl, ne yapacan bilen bir mizaca sahipti. Tereddt iinde trnakmirmez, kukuyla kulan kamaz, kararszlk iinde tepinmezdi. Az hareket eder, az konlerinin nnde tam bir asker gibi kmldamadan durmay bilirdi; ama bir kere yrmeye ba, yrynde byk bir rahatlk, hareketlerinde fark edilmemesi imkansz bir keskinlik pard ki bu da, kendine gveninin ve hzl zekasnn ispatyd. u, her zaman frs

erlendirmesini bilen adamlardand, surat biraz cebriydi ama ona kiilik katyordu.

Miel Strogof, atl avc subaylarnkine benzeyen zarif bir niforma giymiti: Botlar, mahmuerine yarm oturan bir pantolon, siyah zemin zerine sar eritlerle ssl ve kenarlar krknto. Geni gsnn zerindeyse, bir ha ve birok madalya parlyordu.

Miel Strogof arn zel ulaklarndan olup, bu sekin kiiler iinde subay mevkiindeydi. zerlarndan, grnnden, btn kiiliinden yansyan ve arn da kolayca hissettii, onun, em

rine getirmek iin iyi bir icrac olduuydu. Yani mehur romanc Turgenyevin deerlendirmre, Moskof mparatorluunda birini en yksek mevkilere karabilecek ok makbul bir zhipti.

Gerekten de, eer birisi, istila altndaki blgeden geerek, btn engellerin stesinden gelr trl tehlikeye meydan okuyarak Moskova-rkutsk yolculuunu tamamlayabilecekse, bu,

ogof tan bakas olamazd.Plann baarya ulamas iin artlar gayet elveriliydi. Miel Strogof geecei blgeyi tanydece ayn yolu daha nce kat ettii iin deil, ayn zamanda Sibirya kkenli olduu iin deeleri anlyordu.

Ayn ad tayan eyaletin Omsk ehrinde yaayan babas Piyer Strogof on yl nce lmt, anarfa Strogof ise hl orada yayordu. Sibiryann mthi avcs, olu Mieli, ite bu Ombolsk eyaletlerinin vahi bozkrlarnda, halk arasnda sylenegeldii gibi sertlikle yetitirm

yer Strogof'un esas meslei avclkt. Yazk, bunaltc scaklarda da, bazen eksi elli dere

en souklarda da, katlam ovalar, karaam ve kayn koruluklarn, am ormanlarn koer, tuzaklarn kurar, kk avlar tfekle, byk avlar yaba ya da bakla gzetlerdi. Byyu buz denizlerindeki hemcinslerine eit olan, korkun ve vahi Sibirya aysndan bakas deyer Strogof otuz dokuzdan fazla ay ldrmt, yani krkncs da onun darbeleriyle yere yklsyada anlatlan avclk hikayelerine inanmak gerekirse, otuz dokuz ay avlamann mutluluadktan sonra, krkncnn karsnda ruhunu teslim eden birok avc vard!

Piyer Strogof, bir syrk bile almadan lmcl sayy gemiti. Bu olaydan sonra, o srada onda olan olu Miel, btn avlarnda ona refakat etmi, ragatina denen yabayla, yalnzca yan babasnn yardmna komutu. Miel Strogof on drt yandayken, tamamen tek ban

sn ldrmt; bu fazla bir ey ifade etmiyordu ama, derisini yzdkten sonra koskoca hay


20/212

stunu verstlerce mesafeden babasnn evine getirmesi, bu ocukta sk rastlanmayan bir kduunu gsteriyordu.

Bu hayat tarznn ona ok faydas olmu, yetikin ama geldiinde, soua, scaa, auzlua, yorgunlua dayankl hale gelmiti. Kuzey blgelerde yaayan Yakutlar gibi demir

lam bir adam olmutu. Yirmi drt saat yemek yemeden, on gece uyku uyumadan durabilir, herk havada titredii bozkrn ortasnda, kendine bir smak bulmay bilirdi. Son derece hassas, rgisi duyulara sahipti; yksek enlemlerde bile sis btn ufku kaplad zaman bembeyaz dzasnda ya da gnler boyu sren kutup gecesinde, bakalarnn bir adm bile atamay

rumlarda, igdlerinin rehberliinde yolunu bulurdu. Babasnn btn srlarn renredeyse gzle grlmez iaretlerden; buzun zerinde ine yapraklarnn yansmasndan, ufak

a dallarnn konumundan, ufkun en son noktalarndan yaylan buhardan, ormandaki ezardan, havadaki seslerden, uzaklardaki patlamalardan, sisli gkyznden geen kularmesini bilenler iin her biri birer yol levhas olan binlerce detaydan ynn nasl bulaciyordu. eliine Suriye sular katlan bir am klc gibi karlarn iinde eliklemiti; Gesof'un dedii gibi, elik kadar salamd ve kalbinin altn gibi olduu da en az bunun ruydu.

Miel Strogof un tek dknl, Omskta, rti kylarndaki, yal avcyla birlikte onca lar yaad Strogoflarn eski evini bir trl terk etmek istemeyen yal annesi Marfaya karlunun ayrlmas onu kederlendirmiti, ama Miel, her frsat bulduunda onu ziyarete gelecein

rmi ve bu sz her seferinde bir yemin gibi tutmutu.

Miel Strogof, yirmi yana geldiinde Rus imparatorunun ahsi hizmetine, arn ulaklar ktmeye karar vermiti. Gzpek, zeki ve gayretli SibiryalI gen nce, gayet meekkatli bir blbeine, eyh amilin baz yerinde duramayan haleflerinin ayakland Kafkasyaya ylculukla kendini gsterme frsat bulmu, daha sonra, nemli bir grev esnasnda, Asya Rusyanoktasna, Kamatkada bulunan Petropolovskiye kadar gitmiti. Bu uzun yolculuklar sra

anst soukkanllk, tedbir ve cesaret rnekleri ortaya koyarak stlerinin takdir ve himayzanm ve ksa srede baarl olmutu.

Bu uzun grevlerden sonra hak ettii izin gnlerini annesine ayrmay hibir zaman ihmal etmnlerce verst uzakta olmasna ramen, karak yollar kapatm olsa bile. Bununla birlikte, sparatorluun gney blgelerinde grevler alm olan Miel Strogof, ilk defa yal Marfadr grmyordu; yl, yani asr! Ama birka gn iinde izne kacakt, malum artlar otmda Omska gitmek zere yol hazrlklarm yapmaya balamt bile. Miel Strogof byparatorun kendisinden ne beklediinden tamamen habersiz, arn huzuruna kt.

ar, Miel Strogof'un hi kprdamadan, tam bir hareketsizlik iinde durduu birka syunca, tek bir kelime etmeden ona delici gzlerle bakt.

Sonra ar, bu incelemeden memnun kalm olacak ki, masasna dnd, emniyet mdurmasn iaret etti ve ona alak sesle, yalnzca birka satrdan oluan bir mektup yazdrd.

ar, yazlan mektubu byk bir dikkatle yeni batan okudu, adnn hemen stne, paratorlarnn kati emirlerini bildiren ve Gerei yaplsn anlamna gelen u szleri ekledisemu, ardndan mektubu imzalad.

Mektup bir zarfa konarak imparatorluk armalaryla mhrlendi.

ar nihayet ayaa kalkt ve Miel Strogofa yaklamasn syledi.


21/212

Miel Strogof birka adm ilerledi ve cevap vermeye hazr bir halde yeniden kprtsz bekled

ar, bir kere daha onun yzne, gzlerinin iine bakt. Sonra tok bir sesle sordu: Adn?

Miel Strogof, Hametmeap.

Rtben?

arn ulaklar ktasnda yzba. Sibiryay bilir misin?

SibiryalIym.

Doum yerin?

Omsk.

Omskta kimsen var m?

Evet, Hametmeap.

Kimler?

ihtiyar annem.

ar, sorularna bir an ara verdi, sonra elinde tuttuu mektubu gsterdi:

Miel Strogof, seni, bu mektubu grandke, baka hi kimseye deil, bizzat onun eline tmekle grevlendiriyorum.Teslim edeceim Hametmeap.

Grandk rkutskta.

rkutska gideceim.

Asilerin ayakland, karlar gerei bu mektubu ele geirmek isteyecek Tatarlarn istila raklardan gemek gerekecek. Geeceim.

zellikle de, yoluna kabilecek olan van Ogaref adl haine kar dikkatli olmalsn. Ona

kkatli olacam.Omsktan geecek misin?

Yolumun zerinde, Hametmeap.

Eer anneni grrsen, tannmak tehlikesine dersin. Anneni grmemelisin!

Miel Strogof, bir saniyelik bir tereddt yaad:

Grmeyeceim.

Kim olduunu ve nereye gittiini, sana hibir eyin itiraf ettiremeyeceine yemin et! Y

erim.ar bunun zerine, mektubu gen ulaa uzatt:

Miel Strogof, mektubunu al, btn Sibiryann selameti ve belki de kardeim grandkn hayktuba bal.

Mektup, Grandk Altes Hazretlerine teslim edilecek.

Ne olursa olsun bu blgeyi geecek misin?

Ya geerim ya da beni vururlar.

Sana sa olarak ihtiyacm var!

Sa kalacam ve geeceim.


22/212

ar, Miel Strogof un kendisine cevap verirken gsterdii sadelik ve skunetin salad gvemnun kalm grnyordu.

O halde git Miel Strogof, Tanr iin, Rusya iin, kardeim ve benim iin git!

Miel Strogof asker selam verdikten sonra hemen imparatorun odasndan, birka saniye sonni Saraydan ayrld.

Zannediyorum doru bir seim yapmsn general, dedi ar.

Buna inanyorum, Hametmeap Majesteleri, Miel Strogof un bir insann yapabilecei her

pacana emin olabilirler. Gerekten de tam bir insan, dedi ar.


23/212

4

MOSKOVADAN NJN-NOVGORODA

Miel Strogof'un amas gereken, Moskova-rkutsk arasndaki mesafe, be bin iki yz verstti (m.) Ural Dalar ile Sibiryann dou snr arasna henz telgraf hattnn ekilmemi onemlerde, telgrafn verdii hizmeti ulaklar verir, bunlarn da en hzls Moskova-rkutsk araskiz gnde kat ederdi. Fakat bu, istisnai bir durumdu ve Asya Rusyasn gemek ounluklal ulam arac kullanlsa bile, arn adamlarnn drt be haftasn alrd.

Ne souktan ne kardan korkan bir adam olan Miel Strogof, kendisine kalsa, btn yolu kme imkan veren kn en sert gnlerinde yolculuk yapmay tercih ederdi. Dier ulam trl zorluklar, karn dmdz ettii muazzam bozkrda, kzak sz konusu olduunda orkyordu. Almas gereken akarsu olmayacakt. Donmu suyun yzeyinde kzak rahatlkla ve

yacakt. Bu dnemde srekli ve youn sis, ar souk, bazen kasrgalarla btn bir kervan k eden kar frtnalar gibi baz tehlikeli doa olaylar olabilirdi belki. Hatta bazen, yiyecek b

lamayan binlerce a kurt ovaya inerdi. Ama bu tehlikelerle boumak ok daha iyiydi, nkn etkisiyle Tatar istilaclar ehirlerde kalmay tercih edecek, yamaclar bozkrdturamayacak, istilac birliklerin harekat mmkn olmayacak ve bylece Miel Strogolgeden ok daha kolay geecekti. Ama, ne mevsim ne dnem seecek durumdayd. artlar ne oun, durumu kabullenmek ve yola kmak zorundayd.

te Miel Strogof'un nndeki durum tam olarak buydu ve Strogof, bu durumla kar kamek iin kendini hazrlad.

ncelikle, bir ar ulann her zamanki konumunda deildi. Getii yerlerde hi kimsenin bukulanmamas gerekiyordu. stila altndaki bir lkede casuslar karnca gibi kaynar. Tannrnek, grevinin tehlikeye girmesi dernekti. Ona, yolculuu iin yeterli olacak ve bir lye ni kolaylatracak ykl bir miktar para veren General Kisof, birok kapy aabilparatorun hizmetinde olduuna dair yazl bir belge vermemiti. Strogof, bir podaronainmek durumunda kalmt.

Bu podarona, rkutskta oturan, tccar Nikolay Korpanof adna hazrlanmt. Belge, Nirpanof un yannda, gerektiinde bir ya da birok kiinin refakatine izin veriyor ve Moskmetinin, dier milletlerin Rusyadan ayrlmasn yasaklamas halinde bile geerliruyordu.

Podarona, posta menzillerinden at alma izninden baka bir ey deildi, ancak Miel Stnzca, kendi kimlii konusunda kuku yaratmayaca durumlarda bundan yararlanabilirdi;rupa topraklarnda olduu srece. Sonu itibaryla, bu artlar altnda Sibiryada,

aklanmann olduu eyaletlerden geerken ne posta menzillerinde bunu kullanabilecek, ne ear alabilecek, ne de kendi ahsi kullanm iin dier ulam aralarn elde edebilecekti. Mogof'un unutmamas gereken bir ey vard; o artk bir ulak deil, Moskovadan rkutska gidadan bir yolculuun her trl ihtimaline katlanmas gereken basit bir tccar, Nikolay Korpano

Mmkn olduu kadar hzl ve fark edilmeden ilerlemek, ama mutlaka ilerlemek, gndemindey bu olmalyd.

Otuz yldan beri, unvan sahibi bir yolcunun maiyetinde en az, iki yz Kazak svari, iki yz pi


24/212

mi be atl Bakurt, yz deve, drt yz at, yirmi be araba, iki portatif tekne ve iklunurdu. Sibiryada bir yolculuk iin gerekli malzeme buydu.

Miel Strogof'un ise, ne topu, ne svarileri, ne piyadeleri ne de yeterli hayvan olalabilirse atla ya da arabayla, gerekirse yaya gidecekti.

Moskova ile Rusya snr arasndaki ilk bin drt yz verst (1493 km.) hibir zorluk karmmiryolu, posta arabalar, buharl vapurlar, eitli posta menzillerindeki atlar herkesin, dolayn ulann kullanmna hazrd.

16 Temmuz sabah, zerinde niformasn hatrlatacak hibir ey tamakszn, srt antaeneksel mujik kuayla balanm uzun bir gmlek, geni bir pantolon, backl botlardan osit Rus kyafetiyle Miel Strogof, ilk trene binmek zere gara geldi. Grnrde hi myordu, ama kuanda gizli bir tabanca ve cebinde, SibiryalI avclarn, deerli krkne rmeden aynn karnn demekte kullandklar, hem bak hem yataan yerine geen aklardan bulunuyordu.

Moskova garnda mthi bir yolcu kalabal vard. Rus demiryollarnn garlar nemli bulrleridir, yolcular ve yolcu uurlayanlar dnda da by]* bir kalabal barndrr. Adeta khaber borsasdr.

Miel Strogof'un bindii tren, Nijni-Novgoroda gidiyordu. O dnemde, Moskovaytersburga balayan demiryolu Rus snrna kadar devam etmesi gerekirken burada son buluy, yaklak drt yz verstlik (426 km.) hatt tren on iki saatte kat edecekti. Miel Strogof, Nvgoroda vardktan sonra, Ural Dalarna en ksa srede ulamak iin, duruma gre ya karayVolga vapurlarn kullanacakt.

Miel Strogof, ileri iin pek de kayglanmayan ve uyuyarak zaman ldrmeye alan iyrjuva gibi kesine ekildi.

Bununla birlikte, kompartmanda yalnz olmad iin bir gz ak uyuyor ve pr dikkat

nliyordu.Aslnda, Krgz kabilelerinin isyannn ve Tatar istilasnn etkileri hi hissedilmiyor desadfn bir araya getirdii yol arkadalar bunlardan sz ediyor, temkini de elden brakmyor

Tren yolcularnn ou, mehur Nijni-Novgorod fuarna giden tccarlard. Yahu diler, Trzaklar, Ruslar, Grcler, Kalmuklar ve dierlerinden oluan bu kark grupta neredeyse hlli dili konuuyordu.

Urallarntesinde meydana gelen vahim olaylarn iyi ve kt taraflarndan sz eden tccarlarkmetinin zellikle snra yakn eyaletlerde, ticaretin muhakkak ki olumsuz etkilenecei kst

dbirler getireceinden endie ediyorlard.unu sylemek gerekir ki, bu benciller, isyann bastrlmas ve istilann engellenmesiplacak olan sava yalnzca tehdit altndaki karlar asndan deerlendiriyorlard. Basiformal askerin varl -Rusyada niformann ne byk bir nem tad malumdur- btcarlarn enelerini kapamaya yeterdi. Ama Miel Strogof'un bulunduu kompartmanda, bir as

rlna dair kuku uyandrabilecek hibir ey yoktu ve kimliini saklamaya yeminli olan arn undisine ihanet edecek adam deildi.

Yalnzca dinliyordu.

Sylendiine gre kervan aylarnn fiyatlar ykselmi, dedi tccarlardan biri. Astpandan, koyu renk, geni plili elbisesinden Acem olduu anlalyordu.


25/212

Ask yzl ihtiyar bir Yahudi cevap verdi.

ay hibir zaman dmez, Nijni-Novgorod pazarndaki mallar kolayca batya gnderilebia Buhara hallar iin ayns yaplamyor maalesef!

Nasl yani, siz Buharadan m mal bekliyorsunuz? diye sordu Acem.

Hayr, Semerkanttan, yani tehlikelere daha da ak bir yoldan. Hiveden in snrna knlarn ayakland bir memlekette nasl sevkiyat yaplr dnn!

Eer hallar gelmezse senetler de gelmez sanrm! dedi Acem.

Yahudi bard:Ya krmz ne olacak, srailin Tanrs! Onu hi hesaba katmyor musunuz?

Hakknz var, dedi bir baka yolcu, pazarlarda Orta Asyann mallar giderek azalyor,

ark ynlerinin, yalarnn, allarnn bana gelen Semerkant hallarnn da bana geleikka3

MEL STROGOF

Biraz sonra, imparatorun alma odasnn kaps ald ve kap nbetisi General Kis

diini bildirdi.ar heyecanla sordu:

Nerede u ulak?

Burada, Hametmeap, diye cevap verdi General Kisof.

Bize lazm olan adam buldun mu? Majestelerine evet demeye cesaret edebilirim.

Saray hizmetinde bulunmu mu?

Evet, Hametmeap.

Sen tanyor musun?ahsen tanyorum. ok kereler zor grevlerin altndan baaryla kalkt.

D grevde bulundu mu?

Sibiryada bile.

Nereli?

Omsklu, SibiryalI.

Yeterince soukkanlla, zekaya, cesarete sahip mi?

Evet Hametmeap, bakalarnn belki de yar yolda kalaca ileri baaryla tamamlamakreken btn zelliklere sahip. Ka yanda?

Otuz.

Gl bir adam m?

Souun, aln, susuzluun, yorgunluun son haddine kadar dayanabilir Hametmeap.

elik bir vcut, yle mi?

Evet, Hametmeap.

Ya kalbi?..

Altndan.


26/212

Ad?

Miel Strogof.

Yola kmaya hazr m?

Muhafzlarn odasnda Majestelerinin emirlerini bekliyor.

Gelsin, dedi ar.

Birka saniye sonra, ulak Miel Strogof imparatorun alma odasna girdi.

Miel Strogof, uzun boylu, geni omuzlu, geni gsl, salam yapl bir adamd. Gl fkas rknn zelliklerini yanstyordu. Kollar ve bacaklar, kaba kuvvet gerektiren ileri e

kilde tamamlamaya uygun mekanik kaldralard sanki. Bu gzel ve salam yapl delikandine ramen yerinden kprdatmak kolay deildi, zira iki ayayla yere bast zaman, dure kk salm gibi grnyordu. Geni alnl, keli yzn evreleyen kvrck ve gr saoskof kasketi taktnda, kasketin kenarlarndan tayordu. Her zaman soluk olan yz, yalha hzl kalp atlar ve daha hzl bir kan dolamnn etkisiyle kzarrd. Samimi ve dosdkan koyu mavi gzleri, hafife kaslm yay kalarnn altnda parlyor ve fizyonomisahramanlarn fke tamayan cesareti dedikleri asil cesareti yanstyordu. Geni kanatl, b

rnunun glgesi, cmert ve iyi karakterini yanstan biraz kntl dudaklara sahip simetrik aerine dyordu.

Miel Strogof, kararl, ne yapacan bilen bir mizaca sahipti. Tereddt iinde trnakmirmez, kukuyla kulan kamaz, kararszlk iinde tepinmezdi. Az hareket eder, az konlerinin nnde tam bir asker gibi kmldamadan durmay bilirdi; ama bir kere yrmeye ba, yrynde byk bir rahatlk, hareketlerinde fark edilmemesi imkansz bir keskinlik pard ki bu da, kendine gveninin ve hzl zekasnn ispatyd. u, her zaman frs

erlendirmesini bilen adamlardand, surat biraz cebriydi ama ona kiilik katyordu.

Miel Strogof, atl avc subaylarnkine benzeyen zarif bir niforma giymiti: Botlar, mahmu

erine yarm oturan bir pantolon, siyah zemin zerine sar eritlerle ssl ve kenarlar krknto. Geni gsnn zerindeyse, bir ha ve birok madalya parlyordu.

Miel Strogof arn zel ulaklarndan olup, bu sekin kiiler iinde subay mevkiindeydi. zerlarndan, grnnden, btn kiiliinden yansyan ve arn da kolayca hissettii, onun, em

rine getirmek iin iyi bir icrac olduuydu. Yani mehur romanc Turgenyevin deerlendirmre, Moskof mparatorluunda birini en yksek mevkilere karabilecek ok makbul bir zhipti.

Gerekten de, eer birisi, istila altndaki blgeden geerek, btn engellerin stesinden gel

r trl tehlikeye meydan okuyarak Moskova-rkutsk yolculuunu tamamlayabilecekse, bu, ogof tan bakas olamazd.

Plann baarya ulamas iin artlar gayet elveriliydi. Miel Strogof geecei blgeyi tanydece ayn yolu daha nce kat ettii iin deil, ayn zamanda Sibirya kkenli olduu iin deeleri anlyordu.

Ayn ad tayan eyaletin Omsk ehrinde yaayan babas Piyer Strogof on yl nce lmt, anarfa Strogof ise hl orada yayordu. Sibiryann mthi avcs, olu Mieli, ite bu Ombolsk eyaletlerinin vahi bozkrlarnda, halk arasnda sylenegeldii gibi sertlikle yetitirm

yer Strogof'un esas meslei avclkt. Yazk, bunaltc scaklarda da, bazen eksi elli dereen souklarda da, katlam ovalar, karaam ve kayn koruluklarn, am ormanlarn ko


27/212

er, tuzaklarn kurar, kk avlar tfekle, byk avlar yaba ya da bakla gzetlerdi. Byyu buz denizlerindeki hemcinslerine eit olan, korkun ve vahi Sibirya aysndan bakas deyer Strogof otuz dokuzdan fazla ay ldrmt, yani krkncs da onun darbeleriyle yere yklsyada anlatlan avclk hikayelerine inanmak gerekirse, otuz dokuz ay avlamann mutluluadktan sonra, krkncnn karsnda ruhunu teslim eden birok avc vard!

Piyer Strogof, bir syrk bile almadan lmcl sayy gemiti. Bu olaydan sonra, o srada onda olan olu Miel, btn avlarnda ona refakat etmi, ragatina denen yabayla, yalnzca yan babasnn yardmna komutu. Miel Strogof on drt yandayken, tamamen tek ban

sn ldrmt; bu fazla bir ey ifade etmiyordu ama, derisini yzdkten sonra koskoca haystunu verstlerce mesafeden babasnn evine getirmesi, bu ocukta sk rastlanmayan bir k

duunu gsteriyordu.

Bu hayat tarznn ona ok faydas olmu, yetikin ama geldiinde, soua, scaa, auzlua, yorgunlua dayankl hale gelmiti. Kuzey blgelerde yaayan Yakutlar gibi demir

lam bir adam olmutu. Yirmi drt saat yemek yemeden, on gece uyku uyumadan durabilir, herk havada titredii bozkrn ortasnda, kendine bir smak bulmay bilirdi. Son derece hassas, rgisi duyulara sahipti; yksek enlemlerde bile sis btn ufku kaplad zaman bembeyaz dzasnda ya da gnler boyu sren kutup gecesinde, bakalarnn bir adm bile atamayrumlarda, igdlerinin rehberliinde yolunu bulurdu. Babasnn btn srlarn renredeyse gzle grlmez iaretlerden; buzun zerinde ine yapraklarnn yansmasndan, ufak

a dallarnn konumundan, ufkun en son noktalarndan yaylan buhardan, ormandaki ezardan, havadaki seslerden, uzaklardaki patlamalardan, sisli gkyznden geen kularmesini bilenler iin her biri birer yol levhas olan binlerce detaydan ynn nasl bulaciyordu. eliine Suriye sular katlan bir am klc gibi karlarn iinde eliklemiti; Gesof'un dedii gibi, elik kadar salamd ve kalbinin altn gibi olduu da en az bunun ruydu.

Miel Strogof un tek dknl, Omskta, rti kylarndaki, yal avcyla birlikte onca lar yaad Strogoflarn eski evini bir trl terk etmek istemeyen yal annesi Marfaya karlunun ayrlmas onu kederlendirmiti, ama Miel, her frsat bulduunda onu ziyarete gelecein

rmi ve bu sz her seferinde bir yemin gibi tutmutu.

Miel Strogof, yirmi yana geldiinde Rus imparatorunun ahsi hizmetine, arn ulaklar ktmeye karar vermiti. Gzpek, zeki ve gayretli SibiryalI gen nce, gayet meekkatli bir blbeine, eyh amilin baz yerinde duramayan haleflerinin ayakland Kafkasyaya ylculukla kendini gsterme frsat bulmu, daha sonra, nemli bir grev esnasnda, Asya Rusyanoktasna, Kamatkada bulunan Petropolovskiye kadar gitmiti. Bu uzun yolculuklar sraanst soukkanllk, tedbir ve cesaret rnekleri ortaya koyarak stlerinin takdir ve himay

zanm ve ksa srede baarl olmutu.

Bu uzun grevlerden sonra hak ettii izin gnlerini annesine ayrmay hibir zaman ihmal etmnlerce verst uzakta olmasna ramen, karak yollar kapatm olsa bile. Bununla birlikte, sparatorluun gney blgelerinde grevler alm olan Miel Strogof, ilk defa yal Marfadr grmyordu; yl, yani asr! Ama birka gn iinde izne kacakt, malum artlar otmda Omska gitmek zere yol hazrlklarm yapmaya balamt bile. Miel Strogof byparatorun kendisinden ne beklediinden tamamen habersiz, arn huzuruna kt.

ar, Miel Strogof'un hi kprdamadan, tam bir hareketsizlik iinde durduu birka s


28/212

yunca, tek bir kelime etmeden ona delici gzlerle bakt.

Sonra ar, bu incelemeden memnun kalm olacak ki, masasna dnd, emniyet mdurmasn iaret etti ve ona alak sesle, yalnzca birka satrdan oluan bir mektup yazdrd.

ar, yazlan mektubu byk bir dikkatle yeni batan okudu, adnn hemen stne, paratorlarnn kati emirlerini bildiren ve Gerei yaplsn anlamna gelen u szleri ekledisemu, ardndan mektubu imzalad.

Mektup bir zarfa konarak imparatorluk armalaryla mhrlendi.

ar nihayet ayaa kalkt ve Miel Strogofa yaklamasn syledi.Miel Strogof birka adm ilerledi ve cevap vermeye hazr bir halde yeniden kprtsz bekled

ar, bir kere daha onun yzne, gzlerinin iine bakt. Sonra tok bir sesle sordu: Adn?

Miel Strogof, Hametmeap.

Rtben?

arn ulaklar ktasnda yzba. Sibiryay bilir misin?

SibiryalIym.

Doum yerin?Omsk.

Omskta kimsen var m?

Evet, Hametmeap.

Kimler?

ihtiyar annem.

ar, sorularna bir an ara verdi, sonra elinde tuttuu mektubu gsterdi:

Miel Strogof, seni, bu mektubu grandke, baka hi kimseye deil, bizzat onun eline tmekle grevlendiriyorum.

Teslim edeceim Hametmeap.

Grandk rkutskta.

rkutska gideceim.

Asilerin ayakland, karlar gerei bu mektubu ele geirmek isteyecek Tatarlarn istila raklardan gemek gerekecek. Geeceim.

zellikle de, yoluna kabilecek olan van Ogaref adl haine kar dikkatli olmalsn. Ona

kkatli olacam.Omsktan geecek misin?

Yolumun zerinde, Hametmeap.

Eer anneni grrsen, tannmak tehlikesine dersin. Anneni grmemelisin!

Miel Strogof, bir saniyelik bir tereddt yaad:

Grmeyeceim.

Kim olduunu ve nereye gittiini, sana hibir eyin itiraf ettiremeyeceine yemin et! Y

erim.


29/212

ar bunun zerine, mektubu gen ulaa uzatt:

Miel Strogof, mektubunu al, btn Sibiryann selameti ve belki de kardeim grandkn hayktuba bal.

Mektup, Grandk Altes Hazretlerine teslim edilecek.

Ne olursa olsun bu blgeyi geecek misin?

Ya geerim ya da beni vururlar.

Sana sa olarak ihtiyacm var!

Sa kalacam ve geeceim.

ar, Miel Strogof un kendisine cevap verirken gsterdii sadelik ve skunetin salad gvemnun kalm grnyordu.

O halde git Miel Strogof, Tanr iin, Rusya iin, kardeim ve benim iin git!

Miel Strogof asker selam verdikten sonra hemen imparatorun odasndan, birka saniye sonni Saraydan ayrld.

Zannediyorum doru bir seim yapmsn general, dedi ar.

Buna inanyorum, Hametmeap Majesteleri, Miel Strogof un bir insann yapabilecei herpacana emin olabilirler. Gerekten de tam bir insan, dedi ar.t edin babalk! dedi alays yolcu, yalarnzla kartrrsanz allarnz fena halde yalam olursunuz!

Bu tarz akalardan pek holanmayan tccar serte cevap verdi:

ok mu hounuza gitti!

Salarmz yolup yas tutarsak olaylarn ak deiecek mi sanki? Hayr, ne de mallarn kadye cevap verdi yolcu.

Tccar olmadnz anlalyor! dedi Yahudi.

Emin olun deilim, brahimin aziz evlad! Ben satmyorum, ne erbetiotu ne rdek ty nbalmumu ne kenevir tohumu ne tuzlanm et ne havyar ne odun ne yn ne kurdele ne keneven ne deri ne krk...

Ama alyorsunuz herhalde? diye sordu Acem, Rus yolcunun mal listesini yarda keserek.

Adam gz krparak cevap verdi:

Mmkn olduu kadar az ve sadece kendi tketimime yetecek kadar.

akacnn biri! dedi Yahudi Aceme.

Ya da bir casus! diye cevap verdi Acem alak sesle, tedbirli olalm ve gereinden numayalm! Bu aralar polis pek efkatli saylmaz, hem insan kimlerle yolculuk ettiinemiyor!

Kompartmann dier kesinde, ticari rnlerden pek sz edilmiyor, daha ok Tatar istilanun zc sonularndan konuuluyordu.

Sibiryann btn atlarna el koyulacak, Orta Asyann eyaletleri arasnda ulam rlaacak! dedi yolculardan biri.

Yanndaki sordu:

Orta kabile Krgzlarnn Tatarlarla birlik olduu doru mu?


30/212

Yolcu alak sesle cevap verdi:

yle sylyorlar, ama bu lkede kim bir eyler bildiini iddia edebilir ki!

Ben snra asker yldn duydum. Don Kozaklar imdiden Volga boyunca toplanm, isyrgzlarn stne onlar sreceklermi.

Eer Krgzlar rti boyundan aa indilerse rkutsk yolu tekin deil dernektir! Zatenasnoyarska telgraf ekmek istedim ama gitmedi. Tatar kollarnn Dou Sibiryay ele ge

malarndan korkuluyor! dedi yanndaki.

Sonuta babalk, bu tccarlar mallar ve ileri konusunda kayglanmakta hakllar. Atlayulduktan sonra sra kayklara, arabalara, dier ulam aralarna gelecek, ta ki btn imparathas, zerinde izinsiz tek bir adm bile atlamaz hale gelene kadar.

Dieri ban sallayarak cevap verdi: Nijni-Novgorod fuarnn, balad kadar parlak meyeceinden endieliyim! Ama Rusyann gvenlii ve btnl her eyden nce geldiin nedir ki!

Sohbet konular bu kompartmanda olduu gibi, trenin dier vagonlarnda da fazla deimiyma btn konumalarda sarf edilen szlerde u boyutta bir ihtiyat gze arpyordu. Olaylarn g

rlerden sz etseler dahi, ii asla Moskova hkmetinin niyetlerini ngrecek ya da tahmin edar ileri gtrmyorlard.

Trenin ba tarafndaki bir vagonda bulunan bir yolcunun ok byk bir dorulukla tespit ettnlard. Bir yabanc olduu anlalan yolcu, etrafa dikkatle bakyor, ancak kaamak cevbildii arkas gelmez sorular soruyordu. Yol arkadalarnn bariz honutsuzluuna ramen cam indirip dar sarkyor ve ufkun sandaki hibir noktay karmyordu. En nemsiz yer

rlerinin isimlerini, ticari durumlarn, sanayilerini, nfuslarn, cinsiyete gre lm oranlaruyor ve bunlar, byle notlarla dolu olan kk bir deftere kaydediyordu.

Bu adam, bunca nemsiz soruya ald bunca cevap arasndan kuzinini artacak ilgin bir

lmaya alan muhabir Alcide Jolivet idi. Ama doal olarak onu casus zannediyorlar ve nnda gnn olaylarna dair tek kelime etmiyorlard.

Muhabir, Tatar istilasna dair herhangi bir ey renemeyeceini anlaynca not defterine uzd:

Yolcular mutlak surette ketum. Siyasi konularda ok kapallar.

Alcide Jolivet, yolculuk izlenimlerini dakikas dakikasna kaydederken, onunla ayn trene bayn amala yolculuk etmekte olan meslekta da bir baka kompartmanda ayn ince

malaryla meguld. O gn Moskova garnda birbirleriyle karlamamlard ve her iki

va alann grmek amacyla ayn trene binmi olduklarn bilmiyorlard.Ancak, az konuup ok dinleyen Harry Blount, yol arkadalarm Alcide Jolivet kulandrmamt. Bylece, onun casus olduunu dnmeyen yol arkadalar, hi rahatsz olmun yannda sohbet ediyor, hatta ii, her zamanki ihtiyatl halleriyle badamayacak kadartryorlard. Daily Telegraph muhabiri bylelikle, olaylarn, Nijni-Novgoroda giden tccanini ne kadar megul ettiini ve Orta Asya ile yaplan ticaretin hangi noktada tehlike a

duunu gzlemleme frsat buldu.

Ve not defterine, u ok yerinde gzlemini kaydetmekte tereddt etmedi:

Yolcular son derece endieli. Savatan baka bir eyden sz etmiyorlar ve Volga-Vistl aras


31/212

ndan hayret verecek kadar byk bir serbestlikle konuuyorlar!

Dolaysyla, Daily Telegraphn okuyucular da, Alcide Jolivetnin kuzini kadargilendirilmi olacakt.

Ayrca Harry Blount, trenin sol tarafnda oturduundan blgenin sadece olduka engebelmn grmt ve geni ovalarn bulunduu sa tarafa gidip bakmak zahmetine katlanmakgilizlere has kendine gvenle, not defterine unu da eklemeyi ihmal etmedi:

Moskova-Vladimir aras dalk bir blge.

Bununla birlikte, Rus hkmetinin, imparatorluun iinde dahi, bu vahim olaylar karsndat tedbirler ald aka grlyordu.

Ayaklanma henz Sibirya snrn amamt ama, Krgzlarla komu Volga eyaletlerinin durumumsuz ynde etkilenmesinden kayg duyulabilirdi.

Polis henz van Ogaref'in izini bulamamt. Bu hain, ahsi kininin intikamn almakbanclar ararak Feofar Han ile mi birlik olmutu, yoksa senenin bu zamannda ok surlar barndran Nijni-Novgorodda bir isyan kkrtmann yollarn m aryordu? Byk pn akn gelen bu Acemlerin, Ermenilerin, Kakmaklarn arasnda, bir i karkl tahrik etm

revli casuslar olamaz myd? Rusya gibi bir lkede btn bu varsaymlar imkan dahilindeydi.Aslnda, on iki milyon kilometre karelik bu geni imparatorluun, Bat Avrupa devletlerimojen bir nfusa sahip olmas mmkn deildir. mparatorluu oluturan milletler arasnda nnemeyecek kadar byk farklar vardr. Avrupa, Asya ve Amerikadaki Rus topraklar, onrece dou boylamndan otuz derece bat boylamna kadar, yani yaklak iki yz1 derece boyotuzsekizinci gney paralelinden seksenbirinci kuzey paraleline, yani krk derece2 boy

anr. Nfusu yetmi milyondan fazladr. zerinde otuz farkl dil konuulur, imparatorlukta kimiyeti olduuna phe yoktur, ancak bu Slavlara Ruslarla birlikte PolonyalIlar, Litvanyarlanlar da dahildir. Bunlara Finliler, Estonyallar, Laponlar, eremiler, uvalar, Permia

manlar, Yunanlar, Tatarlar, Kafkas kavimleri, Mool kabileleri, Kalmuklar, Samoyemadallar, Aleutlar da eklendiinde, bylesine geni bir lkenin birliini salamann ne kada

duu ve bunun ancak, akl ve izan sahibi hkmetlerin yardmyla, zamann eseri olabilalr.

Her ne olursa olsun, van Ogaref, btn aramalara ramen yakay ele vermemeyi baarmt vyk ihtimalle Tatar ordusuna ulam olmalyd. Ama trenin durduu her istasyonda, mfetne biniyor ve yolcular inceden inceye tetkik ediyorlard; bunlar, emniyet mdrnn emriylearef'i aramakta olan mfettilerdi. Hkmet, bu hainin henz Avrupa Rusyasndan ayrlam

duu kansndayd. Yolculardan biri pheli grlrse ifade vermek zere polis merktrlyor, bu arada geciken yolcuyu beklemek gibi bir kaygs olmayan tren yoluna dyordu.

* Yaklak 2500 fersah. (J.V.)

* Yaklak 1000 fersah. (J-V.)

ok kat olan Rus polisine laf anlatmaya almak tamamyla faydaszdr. Askeri niforma gin bu memurlar, asker gibi davranyorlard. Zaten bu emirlere, tek kelime bile etmeden b

mekten baka yaplabilecek bir ey yoktu; bunlar, ukaslarna u szlerle balamak hakkna sahkmdarn emirleriydi: Biz, Tanrnn ltfuyla, btn Rusyann, Moskovann, Kie


32/212

adimirin ve Novgorodun imparatoru ve mutlak hkimi, Kazannve Astrakannar, Polony, Sibiryann ar, Krmn ar, Pskofun efendisi, Smolenskin, Litvanyann, Volinyadolyann, Finlandiyann byk prensi, Estonyann, Livonyann, Kurland ve Semigalyaalistokun, Karelyann, toguryann, Permin, Viatkann, Bulgaristann ve baka bmleketlerin prensi, Nijni-Novgorod, ernigof, Riazan, Polotsk, Rostof, Yaroslav, Bielozorya, Obdorya, Kondinya, Vitepsk, Mstislaf memleketlerinin efendisi ve byk prensi, klgelerinin hkimi, Iverya, Kartalinya, Gruzinya, Kabardinya, Ermenistan lkelerinin eferkez prenslerinin, da prenslerinin ve dierlerinin veliaht ve suzereni, Norvein vel

hleswig-Holsteinm, Stormanm, Dittmarsenin, Oldenburgun dk. Kudretli hkmmasnda, bir tarafta bir asa, dier tarafta bir kre tutan; Nougovod, Vladimir, Kiev, Ktrakan, Sibirya armalarnn evreledii ve zerinde kraliyet tacnn yer ald Saint-Andre talyesinin sarmalad iki bal bir kartal bulunuyordu!

Miel Strogof'a gelince, tamamyla yasalara uygun durumdayd ve dolaysyla polisin ald hemden etkilenmiyordu.

Vladimir istasyonunda trenin durduu birka dakika, Daily Telegraph muhabirinin, Rusyanki bakenti hakknda, maddi manevi her iki adan da eksiksiz bir fikir edinmesi iin yeterli obiydi.

Vladimir garnda trene yeni yolcular bindi. Miel Strogof'un bulunduu kompartmann kaperleriyle birlikte bir gen kz grnd.

arn ulann karsnda bo bir yer vard. Gen kz, btn eyas olduu anlalan krmz detevaz antasn yanma yerletirdikten sonra buraya oturdu. Sonra, tesadfn karsna kal arkadalarna bir kerecik bile bakmadan gzlerini yere evirdi ve daha birka saat sreceklculua hazrland.

Miel Strogof yeni yolcuyu dikkatle incelemekten kendini alamad. Hatta, trenin gidi ynnurduu iin ona kendi yerini teklif etti ama gen kz, hafife eilerek teekkr etmekle yetindi.

Gen kz on alt on yedi yalarnda olmalyd. Gzel yz, biraz sert, irinlikten ok gzel ollimli Slav tipinin btn safln tayordu ki birka yl iinde hatlar belirginletiinde bu aya kacakt. Altn sars gr salar, ban rten earbn arasndan dar tayordu. Olaanl bakan gzleri siyaht. Biraz zayf ve solgun yanaklaryla birletii yerde, dzgn burnnatlar hafife kprdyordu. Zarif dudaklar uzun zamandan beri glmeyi unutmu grnyordu

zerini basite rten bol mantosunun altndan gen kzn uzun boylu olduu anlalylimenin tam anlamyla, henz ok gen olmasna ramen, geni aln, yz hatlar, bynevi gce sahip olduu fikrini uyandryordu, bu ayrnt Miel Strogof'un gznden kama

n kz muhakkak ki gemite epey ac ekmiti ve kukusuz gelecek de ona i ac frnmuyordu. Ancak, hayatn zorluklaryla mcadele etmeyi bildii ve bunda kararl olduu da dar kesindi. iradesi ok gl ve skuneti, bir erkei bile yldracak ya da kzdracak durume sarslmaz olmalyd.

Gen kzn ilk bakta uyandrd izlenim buydu. Kendisi de gl bir tabiata sahip olan ogof, bu grnn altndaki kiilikten etkilenmi olmalyd, srarl baklaryla onu rah

memeye byk bir zen gstererek, dikkatle onu incelemeye devam etti.

Gen yolcunun kyafeti son derece basit ve tertemizdi. Zengin olmad kolayca anlalyordu

nde banda en kk bir ihmal emaresi aramak bounayd. Btn eyas, yer olmadlerinin stnde tuttuu, anahtarla kilitli deri antasnn iindeydi.


33/212

Gen kz, yakasna zarife mavi bir erit geirilmi, koyu renkli uzun bir manto giymiti. Mantnda, topuklarna kadar uzanan elbisesini saran, plisinin i tarafnda pek gze arpmayan beme bulunan ve yine koyu renk bir yarm etek vard. Sanki uzun bir yolculuu ngrerek sei duran ilenmi deriden, takviyeli tabanl yarm botlar kk ayaklarn saryordu.

Miel Strogof, gen kzn kyafetinde Livonyallara has baz ayrntlar fark etti ve yol arkadaltk eyaletlerinden olmas gerektiini dnd.

Ama, bir anne ya da baba desteinin, bir aabey himayesinin neredeyse art olduu bir yatn kz tek bana nereye gidiyordu? Bat Rusya eyaletlerine yapt uzun bir yolculuktanyordu? Yalnzca Nijni-Novgoroda kadar m gidiyordu yoksa yolculuunun son dparatorluun dou snrlarnn tesinde miydi? Annesi babas ya da bir arkada, trenin rinde onu bekliyor olacak myd? Tam aksine, trenden indiinde kendisini, hi kimsenin onunyglanmad, bu kompartmanda olduu kadar kimsesiz olaca bir ehirde bulmas daha muhil miydi?

Dorusu gen kzn tavrlarnda, kimsesizliin getirdii alkanlklar bariz bir ekilde pyordu. Vagona girii ve yerine yerlemesi, etrafnda fazla hareket yaratmamas, kimseyi rah

memeye ve skmamaya zen gstermesi, btn bunlar yalnz yaama alkanlnn ve yalnzca

ndine gvenmek zorunda olduunun iaretleriydi.Miel Strogof onu ilgiyle inceliyordu ama, trenin Nijni-Novgoroda varna kadar geen snde onunla konumak iin bir frsat yaratmaya almad.

Yalnzca bir kere, gen kzn yannda oturan, u allarla yalar dikkatsizce birbirine karcar uyuyakalp bir sa omzuna, bir sol omzuna den koca kafasyla onu rahatsz et

laynca Miel Strogof adam serte uyandrm ve uygun bir dille doru durmas gerekrlatmt.

Tabiat itibaryla olduka kaba bir adam olan tccar, kendi stlerine vazife olmayan e

ran insanlar hakknda birka kelime homurdand, ama Miel Strogof ona yle bir bakkucu adam dier tarafa yaslanarak gen kz rahat brakt.

Miel Strogof, gen kzn bir saniyeliine kendine dnen baklarnda sessiz ve mtevazekkr ifadesi buldu.

Fakat ortaya kan bir durum Miel Strogof a bu gen kzn kiilii hakknda tam bir fikir verd

Nijni-Novgorod garna on iki verst kala, tren demiryolu zerindeki sert bir dnemete idsld, ardndan da bir dakika boyunca yoku aa kayd.

Kimi az, kimi ok sarslan yolcular lklar atyorlard, vagonlar karmaa ve danklk iind

sntnn yaratt ilk etki bu olmutu. Ciddi bir kazann meydana gelmi olmasndan yulabilirdi. Tren henz tam olarak durmadan kaplar ald, korku iindeki yolcularn tencesi vard, vagonlar terk etmek ve yol zerinde snacak bir yer bulmak.

Miel Strogof her eyden nce gen yolcuyu dnd. Ama kompartmandaki yolcular, dmak telayla lklar iinde itiip kakrken yz hafife sararm olan gen kz sakin

rinde oturuyordu.

Ve bekliyordu. Miel Strogof da bekledi.

Gen kz vagondan inmek iin tek bir harekette bulunmamt. Miel Strogof da bulunmad.

Her ikisi de sakince duruyordu.


34/212

Ne gl bir tabiat var! diye dnd Miel Strogof.

Bu arada, tehlike abucak atlatld. Yk vagonunun balantsndaki bir krlma, cince sarsnnra da trenin durmasna sebep olmutu, vagonlarn raydan kmasna ve tmsein tepesinden varlanmasna ramak kalmt. Bir saatlik bir gecikme oldu. Sonunda yol ald, tren yoluna di ve akam saat sekiz buukta Nijni-Novgorod garna ulat.

Henz hi kimse vagonlardan inmeden polis mfettileri kaplar tuttu ve yolcular incelediler

Miel Strogof, Nikolay Korpanof adna dzenlenmi olan podaronasn gsterdi ve hibir zor

rlamad.Son duraklar Nijni-Novgorod olan kompartmandaki dier yolculara gelince, anslar varmbiri pheli grlmedi.

Gen kz, pasaport deil ama -zira, Rusya iinde pasaporta gerek yoktu- deiik damgal, zelie sahip gibi grnen bir izin kad gsterdi.

Mfetti bu kad dikkatle okudu ve ieriini iyice inceledikten sonra sordu:

Rigal msn?

Evet, diye cevap verdi gen kz.

rkutska m gidiyorsun?Evet.

Elangi yoldan?

Perm yolundan.

yi, dedi mfetti, izin kadn Nijni-Novgorod karakoluna vize ettirmeyi unutma.

Gen kz mfettii bayla onaylad.

Bu soru ve cevaplara kulak misafiri olan Miel Strogof hem aknlk hem de acma hissi d

sl yani, bu gen kz, Sibiryann bu uzak yollarnda tek banayd dernek, stelik her zamlikelere bir de istila altndaki ve ayaklanm bir memleketin tehlikeleri eklenmiken! Orayaacakt? Bana neler gelecekti?..

Tefti bitince kaplar ald, ama Miel Strogof henz ona doru bir hareket yapamadan, vonyal vagondan herkesten nce indi ye garn peronlarn dolduran kalabaln arasnda kaybo


35/212

5

K MADDELK TEBLGAT

Nijni-Novgorod ya da Aa Novgorod Volga ve Oka rmaklarnn birletii yerde olup aynyan hkmetin merkezidir, ite tam burada Miel Strogof, o dnemde bu ehrin tesine uzanmmiryolunu brakmak zorundayd. Bundan sonra, ulam vastalar nce giderek hzl olmacak, ardndan da daha gvencesiz hale gelecekti.Normalde otuz otuz be bin kiilik bir nfus barndran Nijni-Novgorod, u anda yz bin ksahiplii yapyordu, yani nfusu on katna kmt. Bu artn sebebi, haftalk bir sre boyehir surlarnn ardnda devam edecek olan mehur fuard. Vaktiyle, bu tccarlar yar

rarlanan ehir Makariev idi, 1817de fuar Nijni-Novgoroda tanmt.

Genellikle ok mahzun bir hali olan ehir u gnlerde olaanst bir hareketlilik sergiliyrupal ya da Asyal on farkl rktan tccar, ticari ilemler sayesinde orada birbirleriyle k

uyorlard.

Miel Strogof gardan ayrldnda vakit epeyce ilerlemi olduu halde; sarp bir kayann tepa edilmi, Rusyada kremi denen kalelerden biriyle savunulan, Volga sularnn ikiye ayrd

hirde, hl byk bir kalabalk vard.

Eer Miel Strogof geceyi Nijni-Novgorodda geirmek zorunda kalrsa, otel hatta uygun bilmakta biraz zorluk ekecekti. Her taraf ok kalabalkt. Bununla birlikte, Volga istimbklemesi gerektiinden hemen yola kamad iin, konaklayacak herhangi bir yer aratrunda kald. Ama ncelikle, kesin kalk saatini renmek zere, Nijni-Novgorod ile Perm araeyen gemilerin bal olduu irketin brosuna gitti.

Perme gidecek olan Kafkas adl istimbotun ertesi gn, len on ikide kalkacan reninceld. On yedi saat beklemesi gerekecekti! Bu kadar acelesi olan birisi iin fazlasyla can sk ama yine de boyun emekten baka are yoktu. O da bunu yapt, zaten gereksiz yere biri

lamak, deti deildi.

Ayrca, bu artlar altnda ne at arabas ne yk arabas ne posta arabas ne de at Perme yzana daha hzl ulaabilirdi zaten. Hal byleyken, kaybettii zaman kendisine kazandrabilecl ulam arac olan istimbotu beklemek en iyisiydi.

Bunun zerine Miel Strogof, geceyi geirebilecei bir han bulmak zere, fazla kayg duym

hirde dolamaya balad. Bundan da hi ikayeti deildi, karn ackm olmasayd, Nvgorod sokaklarnda sabaha kadar babo dolaabilirdi. Ama bu yzden, yatacak bir yerdemek yiyecek bir yer aramaya balad. stanbul ehri adl hann tabelasna baknca, burada hiyacn da karlayabileceini anlad.

Hanc ona uygun bir oda verdi, ieride fazla eya yoktu ama altn sars bir kumala erevenmi Bakire Meryem resmi ve baz azizlerin portreleri eksik deildi. Masasna hemen,ymayla doldurulmu ve kremaya batrlm rdek, arpa ekmei, kaymak, tarnla kartrlm pkeri ve Rusyada ok iilen bir tr bira olan kvas getirildi. Karnnn doymas iin daha fazlarekmedi. Hele de ayn masada oturan ve oru ahdi gerei tabandaki patatesleri kenara a

yna eker atmakla yetinen Raskolnik tarikatine mensup mminle karlatrlrsa fazla


36/212

ymutu.

Miel Strogof yemei bitince odasna kmak yerine ehri dolamaya devam etti. Henz cakaranlk geceye dnmemi olduu halde kalabalk dalyor, sokaklar yava yava sszlaherkes evine dnyordu.

Trende geen uzun bir gnn ardndan dinlenmesi gerekirken neden Miel Strogof yatana hat rahat uzanmyordu? Birka saatliine kendisine yol arkadal yapm olan u Livonyal m dnyordu? Yapacak daha iyi bir eyi olmad iin onu dnyordu. Onun bu gr

hirde kaybolmu ya da hakarete maruz kalm olacandan m kayg duyuyordu? Evet, bundan yuyordu ve bu kaygsnda da haklyd. Ona rastlamay ve eer ihtiyac varsa onun koruyumay m mit ediyordu? Hayr. Ona rastlamak ok zordu. Korumaya gelince hangi hakla?

Tek bana, diyordu kendi kendine, bu gebelerin ortasnda tek bana! stelik, onu beklikeler yannda bunlar hi kalr! Sibirya! rkutsk! Benim Rusya iin, ar iin gze aldm o kn yapyor?.. Ne iin? Snr geme izni var! Snrn tesinde de isyan etmi bir memleket! Boztar eteleri cirit atyor!..

Miel Strogof bir saniye duruyor ve sonra yine dnmeye balyordu.

Bu yolculua kmak, hi kuku yok, istiladan nce gelmitir aklna! Belki de neler oldumiyor!.. Hayr hayr, tccarlar onun yannda Sibiryadaki karklklardan sz ettiklerindrm grnmedi... Bunlarn bir aklamasn bile sormad... Dernek ki biliyor, nereye gitiyor!.. Zavall kz!.. Oraya gitmesini gerektiren sebep ok nemli olmal! Ama ne kadar

ursa olsun, ki yle olduu kesin, yolda glkler, tehlikeler, engeller karsna kacak, bylculuun yorgunluklarna katlanamayacak!... rkutska asla varamayacak!

Miel Strogof, btn bunlar dnrken geliigzel dolayor, ama ehri ok iyi bildiiunu bulmas hi zor olmuyordu.

Bir saat kadar yrdkten sonra, ok geni bir meydann ortasnda, arkas ahap bir kul

yanan banklardan birine oturdu.Daha be dakika gememiti ki bir el serte omzuna yapt.

Geliini grmedii uzun boylu bir adam kaba bir sesle sordu:

Ne yapyorsun burada?

Dinleniyorum, diye cevap verdi Miel Strogof.

Geceyi bu bankn stnde geirmek gibi bir niyetin mi var? dedi adam.

Miel Strogof basit bir tccar iin fazla sert bir sesle cevap verdi:

iime gelirse evet!Yakla da yzn grelim! dedi adam.

Her eyden nce tedbirli olmas gerektiini hatrlayan Miel Strogof, igdsel olarak geri e

Yzmn grlmesine gerek yok! diye cevap verdi ve soukkanll elden brakmadan adsn on on iki adm at.

Adama dikkatlice baknca, her fuarda rastlanan ve maddi manevi temaslarna maruz kalmanho olmad bir ingeneyle kar karya olduunu anlad. Biraz daha dikkat ettiinde, gi

yulaan glgenin iinde, kulbenin yannda, Rusyada kazanlabilecek birka kpein oldu

rde kaynaan ingenelerin ya da iganlarm mutat seyyar evleri olan geni bir araba fark etti.


37/212

Bu arada ingene birka adm ilerlemiti, kulbenin kaps aldnda, Miel Strogof ile kndan konumaya hazrlanyordu. Karanlkta zar zor grnen bir kadn hzla ilerledi; Miel St

kadnn Mool ile Sibiryal karm olduunu anlamasn salayan olduka kaba bir iveyle di:

Bir casus daha! Onu brak da yemee gel. Popluka[]seni bekliyor.

Miel Strogof, kendisi zellikle casuslardan ekinmekteyken bu sfatn kendisine yaktrlmlmeden edemedi.

Adam ayn dilde ama kadnn kullandndan ok farkl bir iveyle cevap verdi:Haklsn Sangarre! Zaten yarn buradan ayrlacaz!

Sesinde bir aknlk ifadesi tayan kadn yavaa sordu:

Yarn m?

Evet Sangarre, diye cevap verdi ingene yarn, Bahann kendisi bizi yolluyor... bizim gediimiz yere!

Bunun zerine adamla kadn kulbeye girip kapy skca kapattlar.

Pek gzel! dedi Miel Strogof, bu ingeneler konuurken anlalmadklarn sanyorlarsa, oka bir dil kullanmalarn tavsiye ederim!

ocukluunu bozkrlarda geirmi olan Miel Strogof, Sibiryal olmas sebebiyle, Tataristazey Buz Denizine kadar kullanlmakta olan neredeyse btn iveleri anlyordu. ingesnda geen konumann tam olarak nasl bir anlam tadna gelince, buna kafasn yormadu neden ilgilendirsindi ki?

Saat epeyce ilerlemi olduundan, dinlenmek zere hana geri dnmeyi dnd. Sular, zeriysz vapurun altnda kaybolan Volga boyunu takip ederek yrd. Irman ak ynnden ce nereden gemi olduunu anlad. Yk arabalarnn ve kulbelerin igal etmi olduu bu ye

ne Nijni-Novgorod pazarnn kurulduu geni meydand, bu da dnyann drt kesinden ytarlarn ve ingenelerin neden orada toplandn aklyordu.

Miel Strogof bir saat sonra, yabanclara ok sert gelen Rus tarz yatanda huzursuz bir uyd ve ertesi gn, 17 Temmuzda sabah erkenden uyand.

Nijni-Novgorodda geirmesi gereken daha be saat vard ve bu ona bir asr gibi geliyordu. kaklarnda babo dolamak dnda ne yapabilirdi? Yemeini yedikten, antasn topladdaronasn karakola mhrlettikten sonra yola kmaktan baka yapacak bir ey kalmaya

ma gnein douundan sonra uyanmak gibi bir deti olmadndan, yatandan kalkt,

yindi, imparatorluk mhrn tayan mektubu gmleinin astarndaki cebe dikkatle yerleerine kuan balad, sonra da antasn kapatp srtna att. stanbul ehrine geri demedii iin, Volga kysnda, iskelenin yaknlarnda kahvalt etmeye karar verdi ve heseyip handan ayrld.

Miel Strogof her eyden nce ihtiyaten istimbot brosuna giderek, Kafkas m sylenen kacandan emin oldu. Bu srada, ilk defa olarak aklna, Perm zerinden gidecek olduuna

vonyal gen kzn da Kafkas'a binme ihtimalinin yksek olduu fikri geldi. Bu durumda, Mogof yola onunla birlikte devam etmi olacakt.

evresi iki verst tutan ve Moskovadakini andran kremliniyle yukar ehir bombotu. Valada kalmyordu. Ama yukar ehir ne kadar lyse aa ehir o kadar canlyd!


38/212

Miel Strogof, Kazak svariler tarafndan korunan bir kprnn zerinden Volgay geceki gn birka tanesine rastlad ingenelerin yerlemi olduklar yere geldi. Leipzig fue rekabet edemeyecei Nijni-Novgorod fuarnn kurulduu yer ehrin biraz dndayd. Valiesince, Volgann tesindeki geni alan iinde ykselen geici saraynda ikamet ediyordu

k eitli elerden meydana gelen fuarn her an gzetim altnda bulunmas gerekiyordu.

Alan, simetrik olarak yerletirilmi ve aralarnda kalabaln rahata dolaabilmesi iin yeteni yollar braklm ahap kulbelerle kaplyd. eitli byklkler ve ekillerdeki kulbeluan yerleimin her bir blgesi, ticaretin belirli bir alanna tahsis edilmi bir ma

uturuyordu. Demirciler mahallesi, krkler mahallesi, yncler mahallesi, oduncular mahamalar mahallesi, kuru balklar mahallesi vs. vard. Baz kulbelerin yap malzemeleri y

muhayyilenin rnyd. ay paketlerinden, tuzlanm et paralarndan yani sahiplerinin sllarn numunelerinden yaplm kulbeler vard. Biraz Amerikan tarz tuhaf bir reklam yntem

Bu sabah, saat drtten nce doan gne, ufuk zerinde epeyce ykselmi olduundan sokakha imdiden kayda deer bir kalabalk vard. Ruslar, SibiryalIlar, Almanlar, Kazaklar, Trkmemler, Grcler, Yunanlar, Osmanllar, Hintliler, inliler, ksacas Avrupallar ve AsyalIlar

uan olaan st bir insan harman sohbet ediyor, tartyor, nutuklar atyor, ticaret yapytlan ve satn alman her ey sanki bu meydana ylm gibiydi. Hamallar, atlar, develer, eepurlar, arabalar, ticari mallarn nakline hizmet edebilecek her ey fuar alannda toplanmrkler, deerli talar, ipekli kumalar, Hindistan kamirleri, Trk hallar, Kafkas silahlar, zmahan kumalar, Tiflis zrhlar, kervan aylar, Avrupa bronzlar, svire saatleri, Lyon kadifipeklileri, ngiliz pamuklular, araba malzemeleri, meyveler, sebzeler, Ural madenleri, malakisler, trl bitkiler, parfmler, tbbi bitkiler, odunlar, katranlar, gemi halatlar, kabaklar, karpu, Hindistann, inin, rann, Hazar Denizi ve Karadenizin, Amerika ve Avrupann b

nleri yeryznn bu noktasnda bir araya gelmiti.

Buradaki hareket, izdiham, karmaa hakknda fikir vermek ok zordu, alt snftan yerliler dahze arpyor, yabanclarsa onlardan geride kalmamak iin didiniyordu. Bu fuara gelmeknlarnda mallaryla uzun ovalar bir ylda kat eden, bir yl boyunca maazalarn ve yazhanermeyen Orta Asyal tccarlar vardr. Nihayet, Nijni-Novgorod fuarnda gerekleen ticari lamnn yz milyon rublenin[]altna dmemesi de burann nemini ortaya koyar.

Geici bir sre iin kuruluvermi bu ehrin mahalleleri arasnda, meydanlarnda her ytarnn bulunduu farkl bir insan kalabal da gze arpar: Orkestralarnn grltleri ve mkmek iin yaptklar gstermelik oyunlarn bar arlar arasnda cambazlar, akrobvaml yenilenen akn bir kalabala maceralar anlatan da ingeneleri; en renkli havalar ain danslar eden -Ruslarn Kptilerin soyundan gelen ingenelere verdikleri isimle- iganlarm gelen seyircilerin zevkine uyarlanm Shakespeare dramlar sergileyen gezici tmedyenleri. Bunlarn dnda, uzun caddelerde drt ayakl cambazlarn serbeste gezdirenatclar; ekili krbalar ya da terbiyecinin kzllam sopasyla tahrik edilen hayvanlarn blklarnn duyulduu havyan terbiye yerleri ve nihayet, merkezdeki byk meydann orta

vesli ve cokulu bir halkayla evrelenmi, sanki gemilerinin gvertesinde oturuyormuraa oturup krek ekiyormu gibi yapan ve bu hayali geminin gerek dmencisi olan ork

finin batonuyla ynetilen Volga Denizcileri korosu vard.

Garip fakat harikulade bir gelenek! Btn bu kalabaln zerindeyse, iinde getirildfeslerden kp gkyzne yaylan kularn oluturduu bir bulut dolayordu. Bu, Nijni-Novg


39/212

arnn ok yaygn bir detidir, iyi yrekli hayrseverlerin balad birka kopek karldanclar mahkumlarnn kaplarn aarlar ve onlar da, yzlercesi birden, sevin lkla

valanrlar.

te alann manzaras byleydi ve mehur Nijni-Novgorod fuar sresince, yani alt hafta boyyle kalacakt. Bu grltl dnemden sonra ise bu muazzam amata sanki sihirli bir dekunulmu gibi yok olacak, yukar ehir resmi kimliine yeniden kavuacak, aa ehir her zamdzeliine geri dnecek ve Avrupa ve Orta Asyann btn blgelerinden gelen bu muazzam tnndan ne hl satacak bir eyi olan bir satc, ne de hl alacak bir eyi olan bir alc kalacak

unu da belirtmek gerekir ki, bu sefer, Fransa ve ngiltere de, byk Nijni-Novgorod pazaodern uygarln en sekin iki rnyle temsil ediliyorlard: Harry Blount ve Alcide Jolivet.

Aslnda iki muhabir, birka saatlik bo zamanlarn en iyi ekilde deerlendirmek zere layor, okuyucularnn yararlanabilecei izlenimler edinmeye alyorlard, zira onlafkasa bineceklerdi.

Fuar alannda birbirlerine rastladklarnda, ayn igdnn kendilerini ayn yere getirddiklerinden fazla armadlar, ama bu kez konumayp souka selamlamakla yetindiler.

yimser bir tabiata sahip olan Alcide Jolivet her eyin yolunda gittiini dnyor gibiydi ve mtesadf kendisine yemek yiyecek ve yatacak bir yer salad iin, not defterine, Nijni-Nov

hri hakknda gayet olumlu notlar almt.

Bunun aksine Harry Blount, bo yere yemek yiyecek bir yer aradktan sonra, gece yldnda yatmak zorunda kalmt. Dolaysyla durumu tamamyla farkl bir bak asndan grylcilerin, kendilerini maddi ve manevi olarak yoldurmaktan baka bir ey istemeyen mte

pdan evirdii bu ehir hakknda zehir zemberek bir makale yazmay dnyordu.

Miel Strogof, bir eli cebinde, bir elinde kiraz aacndan uzun piposu olduu halde, insanlarytsz ve en sabrls gibi grnyordu. Bununla birlikte dikkatli bir gzlemci, gz kaslar

slmalardan ne kadar gergin olduunu anlayabilirdi.Yaklak iki saattir ehrin sokaklarnda yryor ve her seferinde dnp dolap fuar alannanyordu. Kalabalk iinde dolarken, Asyann komu blgelerinden gelen btn tccarndini gsteren gerek bir endienin farkna vard. Ticari ilemler bariz bir ekilde buileniyordu. Hokkabazlar,

Documents

Jules Verne, Mişel Strogof