22
KABANATA VI Relasyong ng mga Ideya

Kabanata VI

Embed Size (px)

DESCRIPTION

MASINING NA PAGPAPAHAYAG

Citation preview

KABANATA VIRelasyong ng mga Ideya

• "Kapag may kaisahan ang ideyang ipinapahayag, nagkakawing-kawing ang mga pangyayari o ang argumento sa isang pangungusap na lilikha naman ng mga kawing-kawing ding ideya sa isang talata."

• Ito ay tinatawag na COHERENCE o KAISAHAN NG IDEYA• Ayon sa isang dalubwikang nagngangalang Willis (1964) may

dalawang paraan kung paanong ang kaisahan ng pangungusap ay mawala:

• 1. Sa pamamagitan ng pagpapaloob ng ikalawang sentrong ideya; at Pagsasama ng isa o higit pang mga pangungusap na may detalyeng hindi kaugnay o malabo ang kaugnayan sa sentrong ideya ng talata.

• 2. Ang tunay na paglabag sa kaisahan ng talta ay sa dahilang hinahaluhan ito ng materyal na hindi tumutugon sa sentrong ideya ng talata.

Halimbawa:

Si Donita na yata ang pinakamabait sa klase .Malawak ang kanyang pang-unawa. Mapagbigay at maalahanin siya lagi. Tapat na tapat siyamg makisama. [ Sinusunod niya ng may pagmamahal ang kaniyang magulang.] Lamang, hindi siya masalita. Parang laging napakalalim ng kanyang iniiisip. Ang pagiging walang kibo niya’y hiwagang pinagkakaisipan.

Hanggang saan ang tao dadalhin ng komeryalismo at globalismo? Isang katanungang walang tiyak ang kasagutan sapagkat patuloy ang kanyang pagtuklas ng kaalaman at pagpapaibayo ng knayang katalinuhan. Lahat kaya niyang marating, lahat na halos ng kaya niyang isipin ay pwede na niyang nasahin at bilhin. Hindi maitatatwang dahil sa kanyang katalinuhan ay kaya niyang mapawalang-bisa ang isang kaalamang dati nang umiiral. Bakit ang Pluto na dati’y kinikilalang pangsiyam na planeta sa kalawakan ay tinatawag na lang ngayong isang kometa o asterodya? [Maging ang politika at relihiyon na may kani-kaniyang genre ng pagtalakay ay inanaod na rin ng modernong konsepto ng makabagong kabihasnan.

Talatang palahad• "Sa pagwawari ko'y ang maliwanag na kahulugan ng sining ay ang

pagpapalagay na ito'y pagpapahayag ng nakalulugod at panatilihing kasiglahan sa buhay. Ito'y totoo sa anumang uri ng sining na nalikha ng tao sa kaniyang pagkatha ng dula, pag-ukit ng larawan sa kahoy o bato sapagkat ang paglikha ay galing sa �pagkalugod sa isang lagay ng buhay at ang pagkalugod ay lalong malalim at mataas kaysa dinanas ng ibang tao, mayaman at mahirap, bata at matanda, may puti mang balat o kulayan, higante man o pandak sapagkat nabatay sa magandang karanasan ang maligayang buhay. At ang lahat sa kalikikasang ito ay kapiling ng magandang karanasan ayon sa kung gaano kalawak at kabukas ang isip ay kung gaano kataimtim ang damdamin."

Talatang palarawan

Si Padre Florentino ay mula sa isang tanyag na angkan. Bagama't siya ay walang hilig sa pagpapari, siya'y pumasok sa seminaryo bilang pagsunod sa kanyang ina. Bilang pari, si Padre Florentino ay mahinahon, may malamig na kalooban, magalang at matapat sa kapwa kaya naman maging Pilipino ay Kastila ay gumagalang sa kanya.

Talatang ekspositori• Tunay na mahirap makakita ng tunay na kaibigang

dadamay sa iyo sa kagipitan. Madaling magkaroon ng mga kaibigan ngunit kung minsan ay talagang mahiwaga ang buhay, baka kaibigan lamang habang may gata at kapag wala ay kasira. Maaaring sa paningin mo ay tunay ka niyang pinagmamalasakitan, iyon pala ay may tinatanaw lamang siyang kapalit. "Talagang-talagang minamahal kitang kaibigan," ganito ang sasabihin sa iyo ngunit hindi tunay na matapat sa kanyang kalooban sapagkat `pag nakatalikod ka ay pinipintasan ka.

Ang kabataan ay nararapat lamang na magkaroon ng sapat na edukasyon sa pamamagitan ng kanilang karanasan at pormal na programa na nakukuha sa mga paaralan. Ito ang kanilang magiging armas upang maharap nila ang mga bagay na kaakibat ng kanilang magiging kinabukasan. At dahil sila ang ating pag-asa, nararapat lamang na ibigay natin sa kanila ang lahat ng edukasyon na kailangan nila upang maabot nila ang mga pangarap na nais nilang matupad.

Ang edukasyon ang nagiging daan tungo sa isang matagumpay na hinaharap ng isang bansa. Kung wala nito, at kung ang mga mamamayan ng isang lipunan ay hindi magkakaroon ng isang matibay at matatag na pundasyon ng edukasyon, magiging mahirap para sa kanila na abutin ang pag-unlad. Marapat lamang na maintindihan na ang edukasyon ay siyang magdadala sa kanila sa kanilang mga inaasam na mga mithiin.

Ang unang layunin ng edukasyon ay upang magkaroon ng kaalaman sa mga bagay-bagay at impormasyon sa kasalukuyan, sa hinaharap at sa kinabukasan. Ito ang nagsisilbing mekanismo na humuhubog sa isipan, damdamin at pakikisalamuha sa kapwa ng isang tao. Ito rin ang dahilan ng mga mabubuti at magagandang pangyayari sa ating mundo at ginagalawang kapaligiran

Ang edukasyon ay kailangan ng ating mga kabataan sapagkat ito ang kanilang magiging sandata sa buhay sa kanilang kinabukasan. Ang kanilang kabataan ang siyang estado kung saan nila hinahasa ang kanilang mga kaisipan at damdamin sa mga bagay na kailangan nila sa kanilang pagtanda. Ang edukasyon ay mahalaga sapagkat ito ang nagiging daan sa isang tao upang magkaroon ng mga kaalaman tungkol sa kanyang buhay, pagkatao at komunidad na ginagalawan. Ito ang naghuhubog ng mga kaisipan tungo sa isang matagumpay na mundo na kailangan ng bawat isa upang lubusang mapakinabangan ang daigdig at malaman ang mga layunin nito.

Ang pagkakaroon ng isang mataas at matibay na edukasyon ay isang saligan upang mabago ang takbo ng isang lipunan tungo sa pagkakaroon ng isang masaganang ekonomiya. Mataas na edukasyon na hindi lamang binubuhay ng mga aklat o mga bagay na natutunan sa ating mga university at paaralan. Bagaman, kasama ito sa mga pangunahing elemento upang magkaroon ng sapat na edukasyon, ang praktikal na edukasyon na nakabase sa ating araw-araw na pamumuhay ang siya pa ring dapat na piliting maabot. Matibay ang isang edukasyon kung ito ay pinagsamang katalinuhan bunga ng mga pormal na pag-aaral tungkol sa Mathematics, Science, English at mga bagay na tungkol naman sa buhay at kung paano mabuhay ng maayos

.

KABANATA VIII ; KALIKASANEstilo

• ang estilo ay nasa tao

• Sang-ayon kay bisa at Sayas (1995), may mga batayang prinsipyo ang estilo kaugnay ng pagsulat ng maganda at epektibong pagpapahayag. Ang mga ito'y ang pag-gamit ng akma,

maliwanag at payak ngunit epektibong mga salita na makakatulong sa paglikha ng isang mapag-ganyak na komposisyon.

• Sinabi naman ni Badayos (1999) na hindi basta nagaganap ang pagsulat. Ito'y nagyayari lamang kung ang mga tamang sangkap sa pagsulat ay mahusay na napagiisa sa isang sistematikong paraan - isang manunulat.... karanasan.... kawing ng mga salita.... at iang kapaligiran na nagsisilbing landas tungo sa mabisang paglalahad ng mga ideya at kaisipan.

-Sa makatuwid, sa pagsulat ang pinakapundamental na kailangan, unang una ay kaalamanan sa pag- gamit ng wika, gayundin ang kaalaman sa balarila tulad ng pagbuo ng mga wastong pangungusap.

MGA KATAGIAN NG ISANG MABUTING PAGPAPAHAYAG1. Linaw

• tumutukoy ito sa katangian ng pagpapahayag na kung saan madaling maunawaan bagaman gumagamit ito ng mga matatalinghagang mga salita o idyomatikong paraan ng pagpapahayag.

• upang maiwasan ang kalituhan sa parte ng nakikinig o bumabasa ito ay matatamo sa pamamagitan ng pagkakaroon ng tiyak na mensahe, maayos na paglalahad ng mga kaisipan, at angkop at wastong gamit o pagpili ng mga salita

Halimbawa:

Masayang binabagtas ni Albert ang daan patungo sa bahay ni Den-den na walang anu-ano'y binulaga siya ng isang malaki at makulay na ibon. Labis syang namangha sa tila bahagharing kulay nito ng mga pak-pak nito. Ngunit alam ni Albert na nagiintay na si Den-den sa kanyang pagdating kaya hindina pinansin pa ang ibon.

2. Puwersa

- nadadala ang emosyon buhat sa kung ano ang

nais iparating ng pahayag.

Halimbawa:

Ikagalak mo ang pagdating niya sa iyong buhay, sya ay iyong pagka-ingatan ay huwag mong hahayaang ika'y kanyang iwanan.

3. Kagandahan

ang isang pahayag ay nagtataglay ng isang kagandahan kapag nagawa nitong mapukaw

ay mapanatili ang kawilihan ng mga mambabasa o tagapagpakinig.

Halimbawa:

Ilang beses ko nang ang mukha ko sa salamin. Ilang beses ko nangh nakita ang mukha ni Karl na kaparehas ng mukha ni Karl na nakikita ng iba... tulad ng sinabi ng iba. Maraming beses ko nang nalaman na ilang tao na ang gustong makipagkaibigan sa akin ngunit natatakot. Oo nga naman.. dahil sa taglay kong makapal na kilay at tila nanlilisik na mga mata. Isama mo pa ang kapansin-pansin

kong katangkaran. Minsan nga raw ay napagkakamalan akong miyembro ng isang kinatatakutang grupo. Ang mukha ko pa ay higit na matanda sa tunay na gulang ko.

4. Katapatan• masasabi nating tapat ang pahayag kung wasto o tumpak

ang ideyang nilalaman ng pahayag

• isinasaalang- alang din dito ang kawastuhang panggramatika gaya ng wastong gamit ng salita, pagkakaugnay ng mga salita sa pangungusap at iba pang kailanganing panggramatika.

Halimbawa:

Kitang kita ng dalawang mata ni Alden kung paano pinatay ang kanyang mga magulang noong siya ay sampung taong gulang sa loob ng kanilang bahay.

5. Karakter• ito ay tumutukoy sa kakanyahan ng pahayag.• sumasagot sa tanong na "Ano ang pinagkaiba

nito sa iba pang kapahayagan?• maaaring seryoso o mapagpatawa ang pagpapahayag

Halimbawa:

Iba ang mga kabatang malapit sa Panginoon, Sila ay mayroong disiplina sa sarili na nakatutulong upang lumaki sila ng may takot sa Diyos at mamuhay ng tama.

KABANATA IX- KAKANYAHAN AT KAPANGYARIHAN NG WIKAAng wika ang kaluluwa ng bansa"- Paquito B. Badayos

" Kung ano ang wilka mo, yun ang pagkatao mo!"- Virgilio S. Almario

" Ang wika ay masisemang balangkas ng sinasalitang unog ns ponili at isinaayos sa paraang arbiraryo upang magamit sa pakikipagtalastasan ng mga aong nasa iisang kultura."- Gleason,(1961)

KAPANGYARIHAN NG WIKA1. Ang wika ay maaaring makapagdulot ng ibang kahulugan.

anumang pahayag na sabihin ng interlokyutor ay maaaring makapagdulot ng ibang kahulugan o interpretasyon sa mga tanggap ng mensahe nito. Ito ay tinatawag ding by passing na ang ibig sabihin ay maling paniniwala na ang isang salita ay nagtaaglay lamang ng iisang kahulugan.

Hal: lagay- nangangahulugang ari ng lalaki sa isang lalawigan dito sa Pilipinas.

lagay- sitwasyon o kalagayan ng isang tao.

Samakatuwid, nangangailangan ng labis na pag-iingat at pagigingsensitibo sa paggamit ng salita tungo sa mabisang pagkaunawa sa kabuuan ng konteksto ng usapan.

2. Ang wika ay humuhubog ng saloobin.

Sa pamamagitan ng wika, nagagawa ng tao na hayagang alisin ang mga negatibong paniniwala na sa kanyang palagay ay hindi makapagdudulot ng mabuti sa kanyang kapwa.

Samakatuwid dahil sa wika nagagawa nating makipag ugnayan mismo sa ating sarili, nagkakaroon ng pagtitimbang timbang at hubugin ang ating mga saloobin bago magbitiw ng mga salitang ating sasabihin.

3. Ang wika ay nagdudulot ng polarisasyon.

Ito ay ang pagtanaw sa mga bagay na magkasalungat na paraan. Halimbawa ay mabuti sa masama, mataas at mababa, pangit sa maganda at iba pa. Dahil ang wika ay leybeling, nagagawa nitong maghambing at maglarawan ng pagkakaibaiba.

Nakapagdudulot ng komplik ang polarisasyon dahil hindi ito nagiging realisik kung minsan dahil na rin sa malalimang pagtanaw sa gamit ng salita na nagdudulot ng malaking epekto sa kausap.

4. Ang kapangyarihan ng wika ay siya ring kapangyarihan ng kulturang nakapaloob dito.

Kailanman ay hindi maikakaila na kakambal ng wika ang kultura kung kaya‘ hindi dapat na tanawin na may superyor at imperyor na wika.

ANG KAHULUGANG TEKSWAL AT KONTEKSTWAL

1. Kahulugang Tekswal - may kahulugang tekstwal ang isang salita kung ipinararating nito ang kahulugang literal.

2. Kahulugang Kontekswal - may kahulugang kontekswal ang isang salita kung naipararating ang kahulugan ng hindi direkta o nagpapahiwatig ng kahulugang tanging sa kabuuan na pangungusap lamang mabibigyang katuturan.

HALIMBAWA:• AHAS• BUWAYA• KALAPATI• BULAKLAK• MAGULANG