kajian tahap keselamatan perkhidmatan feri penumpang yang

KAJIAN TAHAP KESELAMATAN PERKHIDMATAN

FERI PENUMPANG YANG BEROPERASI

DI JETI KUKUP, JOHOR

FAHIMDIN BIN MOHD YUSOF @ KAMAL

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

iii

I dedicate to my loving wife

NOR SHAFINI BINTI MOHD YUSOFF

To my beloved sons

FARISH NAJMI BIN FAHIMDIN

FARIHAN SYAKIRIN BIN FAHIMDIN

To my beloved parent

HAJI MOHD YUSOF @ KAMAL BIN MOHAMED

HAJAH KHAZIMAH BINTI HASAN

AND

To all my family members

iv

PENGHARGAAN

BimillahirRahmanirRahim

Syukur Alhamdulillah dipanjatkan ke hadrat kepada Allah S.W.T kerana

dengan limpah kurnia, rahmat dan hidayahnya memberi kekuatan untuk saya

menyempurnakan tesis ini sebagai memenuhi syarat bagi penganugerahan Sarjana

Sains Perancangan Pelancongan, Fakulti Alam Bina, Universiti Teknologi Malaysia.

Saya merakamkan ribuan terima kasih dan penghargaan kepada pensyarah

penyelia dan pembimbing saya iaitu Dr. Hairul Nizam bin Ismail yang sentiasa sudi

memberi bimbingan dan nasihat bagi kepada saya sehingga terhasilnya kajian yang

telah sempurna ini. Ribuan terimakasih juga dirakamkan kepada para pensyarah

kursus Sarjana Sains Perancangan Pelancongan khasnya, Prof. Madya. Dr. Amran bin

Hamzah, Prof. Madya. Dr. Zainab binti Khalifah dan Encik Tajuddin bin Kechik.

Ucapan terima kasih yang teristimewa kepada isteri yang dikasihi Nor Shafini

binti Mohd Yusoff, anakanda Farish Najmi dan Farihan Syakirin, ahli keluarga dan

rakan-rakan seperjuangan yang sentiasa memberi dorongan dan kekuatan semangat

kepada saya untuk menyiapkan kajian ini.

v

Akhir sekali, terima kasih tak terhingga kepada responden-respenden yang

sudi ditemuramah bagi pengumpulan maklumat bagi menyempurnakan kajian ini.

Tanpa bantuan responden ini, adalah mustahil kajian ini dapat disiapkan sedemikian

rupa. Mereka yang terlibat ialah:

Encik Fakhrul Anwar Bin Abu Hassan, Pegawai Keselamatan Pelayaran,

Jabatan Laut Malaysia Wilayah Selatan, Gelang Patah, Johor.

Puan Raja Faudzah Binti Raja Rasdi, Pegawai Pelabuhan, Jabatan Laut

Malaysia, Jeti Kukup, Johor

Encik Zakaria Bin Abdul Manaf, Pegawai Penguatkuasa, Jabatan Laut

Malaysia, Jeti Kukup, Johor

Mike Thein - Pengarah Urusan Syarikat Boat Explorer Malaysia.

Encik Ah Siong , Encik Ong Chin Sane (Mr. Thomas) - Pengusaha Bot Ke

Tanjung Balai, Indonesia

Encik Ramesh A/L Balakrishnan – Kapten / Kakitangan Bot Ke Tanjung Balai

Indonesia

Encik Ah Say , Mr. Apollo - Pengusaha Bot Pelancong Ke Pulau Kukup

Encik Hamdani Bin Ahmad (Am) – Kakitangan Boat Explorer

Wassalam

vi

ABSTRAK

Laporan ini merupakan kajian penilaian berhubung tahap keselamatan

perkhidmatan feri atau bot penumpang yang disediakan oleh pihak pengusaha terlibat

bagi perkhidmatan membawa penumpang untuk ke destinasi antarabangsa iaitu dari

Jeti Kukup ke Jeti Tanjung Balai, Indonesia dan aktiviti bot membawa penumpang ke

perairan dalam negara iaitu untuk melawat Taman Negara Kukup dan ke Kelong Ikan.

Melalui laporan yang dihasilkan ini, pengkaji cuba untuk membuat penilaian

berkenaan sejauhmanakah tahap keselamatan sesebuah feri atau bot penumpang itu

dititikberatkan oleh pihak pengusaha syarikat perkhdmatan feri sebagai jaminan

keselamatan kepada para penumpang yang mendapatkan perkhidmatan mereka,

apakah langkah-langkah yang diambil oleh pihak yang terlibat di dalam menangani

isu keselamatan penumpang serta sejauhmanakah sesebuah feri atau bot yang

membawa penumpang telah menepati tahap kepiawaian yang ditetapkan oleh

kerajaan Malaysia.

Kajian ini juga akan cuba untuk mendapatkan pandangan umum daripada pelbagai

sudut terutamanya yang berkaitan dengan tahap keselamatan perkhidmatan feri

penumpang selain isu-isu dan masalah yang mungkin wujud dalam usaha untuk

membuat pemantauan dan penilaian perkhidmatan feri yang terlibat di perairan Jeti

Kukup ini. Kajian ini juga dijalankan dengan bantuan daripada pelbagai sumber

maklumat serta data tersedia seperti dokumen rasmi berbentuk cetakan yang

diperolehi daripada agensi kerajaan serta swasta, sumber-sumber media elektronik,

visual dan sebagainya yang diterbitkan di laman internet serta lain-lain media

elektronik.

Memandangkan kurangnya kajian yang dilakukan oleh mana-mana pengkaji

berhubung dengan tahap keselamatan bagi perkhidmatan feri yang amat penting bagi

kegunaan pihak yang terlibat secara terus dengan industri ini, di harap kajian ini

dapat menjadi bahan rujukan kepada kajian-kajian seterusnya.

vii

ABSTRACT

This report is an assessment study about the safety level of ferries and boat passenger

services being offered by the ferry operator which involved completely in the business

for international passenger to their destination such as Tanjung Balai, Indonesia by

using ferries from Kukup Jetty and also boat activities to bring over passenger within

Kukup fisherman area as to Kukup National Park or to Farm Fish which is also known

as „Kelong”. From this report, a researcher will be assessing the safety level of every

ferries and passenger boat whether it is a guaranty and within the operator‟s

consideration about the safety aspects to whomever passenger who use and be getting

in their ferry services. Through this report also, the researcher tries to get the clear

view about the steps taken by the organization involved to encounter the safety issues

for passenger and also about the specifications of ferry and passenger boat whether it

follows the standard of Malaysian Shipping Acts.

This study would also try to get public overview in every aspect especially about the

safety level of passenger ferries services besides other issues and related problems

which occurs in the assessment or inspection being done by the organization involved

to those ferries operated in Kukup Jetty. This study is also conducted by using several

information from several of resources such as printed material from government,

private sectors, electronic media, visual and such information from internet, articles

and other information which is related to this study.

As there is lacking in terms of the number of this study related to this field, hopefully

this study can be use by future researcher as the main reference and supported

information for them.

viii

SENARAI KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA

SURAT

PENGESAHAN STATUS TESIS

Pengesahan Penyelia

Judul i

Pengakuan ii

Dedikasi iii

Penghargaan iv

Abstrak vi

Abstract vii

Kandungan viii

Senarai Jadual xii

Senarai Rajah xiii

BAB 1 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 4

1.3 Penyataan Masalah Kajian 5

1.4 Kepentingan Kajian 6

1.5 Persoalan Kajian 6

1.6 Objektif Kajian 7

1.7 Lokasi Kajian 7

1.8

1.9

Kaedah Kajian

Rangka Kerja Penyelidikan

9

11

1.9.1 Peringkat Pertama : Kajian Awal. 12

1.9.2 Peringkat Kedua : Sorotan Literatur dan Teori . 12

ix

1.9.3 Peringkat Ketiga : Kaedah dan Analisis Kajian . 13

1.9.4 Peringkat Keempat : Cadangan dan Kesimpulan

Kajian.

14

BAB 2 SOROTAN LITERATUR

2.1 Pengenalan 16

Definisi dan Teori Keselamatan Secara Umum 16

2.3 Definisi Perkhidmatan Feri Atau Bot Yang Membawa

Penumpang dan Pelancong

18

2.3.1 Definisi Perkhidmatan Feri Atau Bot 18

2.3.2 Definisi Pengusaha Feri Atau Bot 19

2.3.3 Definisi Kakitangan 20

2.4 Tanggungjawab Keselamatan Feri Atau Bot. 21

2.5 Pemeriksaan Keselamatan Feri Atau Bot 23

2.6 Keperluan Pensijilan Terhadap Feri Atau Bot

Penumpang

26

2.7 Keselamatan Para Penumpang 28

2.8

2.9

Keperluan Kemudahan-Kemudahan dan Maklumat-

Maklumat Penting Sebagai Jaminan Keselamatan

Bagi Sesebuah Feri Atau Bot Penumpang

Spesifikasi Feri Atau Bot Yang Dibenarkan

Berdasarkan Undang-Undang Malaysia.

30

35

2.10 Contoh-Contoh Spesifikasi Bot Yang Dibuat Oleh

Syarikat Pembuat Bot Boat Explorer, Malaysia

38

BAB 3 KAEDAH DAN ANALISIS KAJIAN

3.1 Pengenalan. 44

3.2 Lokasi Kajian 44

3.3 Kaedah Kajian :Kualitatif 45

3.3.1 Teknik Temubual Semi-Struktur In-depth 45

i. Temubual Dengan Agensi Kerajaan 46

ii. Temubual Dengan Kumpulan Rujukan 46

3.3.2 Teknik Pemerhatian 47

3.3.3 Teknik Pengumpulan Maklumat Kedua 47

3.3.4 Kaedah Analisis Temubual kualitatif 48

x

3.4 Merekabentuk Soalan-soalan. 49

3.5 Justifikasi Pemilihan Kaedah Kajian 57

3.6

3.7

3.7.1

3.7.2

3.7.3

3.7.4

Justifikasi Pemilihan Sampel Kajian

Analisis Dan Penemuan Kajian

Analisis Tentang Tahap Keselamatan Perkhidmatan

Feri Yang Beroperasi Dari Jeti Kukup Dan langkah-

Langkah Yang Perlu Diambil Oleh Pihak-Pihak Yang

Terlibat Dengannya.

Rumusan Tahap Keselamatan Perkhidmatan Feri

Dan Langkah-Langkah Yang Diambil Menurut

Pemerhatian Pengkaji

Analisis Berhubung Spesifikasi Bot Penumpang Yang

Beroperasi Dari Jeti Kukup Berdasarkan Standard

Piawaian Yang Telah Ditetapkan Di Dalam

Perundangan Malaysia

Rumusan Berhubung Dengan Spesifikasi

Perkhidmatan Feri Atau Bot Penumpang Yang

Beroperasi Di Jeti Kukup Menurut Pemerhatian

Pengkaji

58

63

64

80

84

90

BAB 4 CADANGAN DAN KESIMPULAN

4.1 Pengenalan 94

4.2 Cadangan-Cadangan 95

4.2.1 Pelaksanaan Aktiviti Penguatkuasaan Oleh Pihak

Yang Terlibat

95

i. Memperketatkan Aspek Penilaian Terhadap Ciri-ciri

Keselamatan Bagi Sesebuah Feri Atau Bot

95

ii. Menambah Bilangan Kakitangan Untuk Tujuan

Penguatkuasaan

iii. Hubungan Yang Baik Antara Pihak-Pihak Yang

Terlibat

97

98

4.2.2 Menyediakan Kakitangan Yang Terlatih Dan

Berpengalaman

98

4.2.3 Tindakan Penumpang 100

4.2.4 Menetapkan Spesifikasi Bot Yang Sesuai Sebagai Bot

Penumpang

101

xi

i. Menggunakan Bahan Pembuatan Badan Bot

Daripada ‟Gentian Fibre‟ Berkualiti Tinggi dan Ciri-

Ciri Menepati Spesifikasi Kerajaan Malaysia

101

ii. Kemudahan Pinjaman Pembelian Bot Kepada Para

Pengusaha Kecil

102

4.2.5 Infrastruktur Dan Kemudahan-Kemudahan Lain

Yang Membantu Memberikan Jaminan Keselamatan

103

4.3 Kesimpulan 104

Rujukan 108

Lampiran

xii

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKA

SURAT

2.1 Senarai Semak Kawalan Kapal Atau Bot Penumpang

Di Seluruh Jeti Di Malaysia.

24

2.2 Beberapa Maklumat Penting Yang wajib Disediakan

Oleh Kakitangan Sesebuah Feri

Atau Bot.

26

2.3

2.4

Ciri-Ciri Yang Perlu Ada Pada Sesebuah

Perkhidmatan Feri Mengikut Piawaian NMMA

Certified Boat, US Coast Guard

Contoh Spesifikasi Pelan Keselamatan Bagi Feri

“Ruby Express”

27

36

3.1

3.2

3.3

Senarai Dan Justifikasi Pemilihan Responden Bagi

Kajian.

Matrik Rumusan Tahap Keselamatan Perkhidmatan

Feri Dan Langkah-Langkah Yang Diambil Oleh

Organisasi Terlibat Menurut Pemerhatian Pengkaji

Matrik Berhubung Dengan Spesifikasi Perkhidmatan

Feri Atau Bot Penumpang Yang Beroperasi Di Jeti

Kukup Menurut Pemerhatian Pengkaji

59

83

93

xiii

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK MUKA

SURAT

1.1 Peta Lokasi Jeti Kukup Dan Kawasan Kajian 9

1.2 Rangka Kerja Kajian 15

2.1 Foto Perkhidmatan Feri Yang Diperbuat Daripada

‘Gentian Fibre’ Bagi Laluan Antarabangsa

20

2.2 Foto Perkhidmatan Bor Penumpang Yang Diperbuat

Daripada Kayu Untuk Ke Destinasi Seperti Taman

Negara Kukup Dan Kelong Ikan

20

2.3 Keperluan Kemudahan-Kemudahan Dan Maklumat-

Maklumat Penting Sebagai Jaminan Keselamatan

Bagi Sesebuah Feri Atau Bot Penumpang

31

2.4 Contoh Sebuah Feri Penumpang Iaitu Feri “Ruby

Express”

35

2.5 Pelan Keselamatan Fizikal Feri “Ruby Express” 37

2.6 Contoh Spesifikasi Bot Explorer 320 Open Deck Yang

Dibuat Oleh Syarikat Boat Explorer, Malaysia

38

2.7 Contoh Spesifikasi Bot Explorer 320 Quarter Cabin

Yang Dibuat Oleh Syarikat Boat Explorer, Malaysia

39

2.8

2.9

2.10

Contoh Spesifikasi Bot Explorer 270 Yang Dibuat

Oleh Syarikat Boat Explorer, Malaysia

Contoh Spesifikasi Bot Explorer 240 Yang Dibuat


Contoh Spesifikasi Bot Explorer F221 Yang Dibuat


40

41

42

3.1 Tema Penemuan Berhubung Tahap Keselamatan 79

xiv

Perkhidmatan Feri Yang Beroperasi Dari Jeti Kukup

dan Langkah-Langkah Yang Perlu Diambil Oleh

Pihak Yang Terlibat

3.2 Tema Penemuan Berhubung Spesifikasi Feri Atau

Bot Penumpang Yang Beroperasi dari Jeti Kukup

Berdasarkan Piawaian Yang Ditetapkan Dalam

Perundangan Malaysia

90

like……………….Like the most

1

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Sejak penghujung Perang Dunia Kedua (1945) sejumlah besar kapal

persiaran penumpang telah berada di dalam industri perkhidmatan air. Sejak 30

tahun yang lalu, perkembangan industri pengangkutan laut telah berkembang

dengan pesat dengan kelengkapan teknologi yang telah membawa kepada

perubahan dari struktur rekabentuk badan sesebuah kapal, penggunaan kuasa

enjin yang canggih serta perkhidmatan kepada para penumpang termasuk juga

pelancong.

Pembangunan pesat sistem pengangkutan di seluruh dunia menyaksikan

berlakunya persaingan sengit dalam penciptaan teknologi dan peralatan terkini

untuk keselesaan dan kemudahan manusia. Salah satu daripadanya ialah dalam

persaingan yang berlaku di dalam sektor pengangkutan air, sama ada melalui

jalan laut mahupun sungai yang menjadi antara kaedah pengangkutan yang

penting sejak zaman dahulu sehingga ke hari ini.

Perkhidmatan kapal persiaran (cruise) telah menunjukkan perkembangan

yang pesat dan pelayaran yang paling selamat jika dibandingkan dengan

perkembangan perkhidmatan air yang lain (Cartwright & Baird, 1999). Walaupun

banyak kritikan telah dilontarkan kepada perkhidmatan kapal persiaran, namun

rekod telah dicatatkan bahawa perkhidmatan ini lebih selamat berbanding

dengan perkhidmatan air yang lain di seluruh dunia dengan adanya langkah-

langkah keselamatan yang diberikan perhatian serta krew yang amat terlatih

2

telah dapat menyelamatkan nyawa para penumpang semasa berlaku

kemalangan(Gossard, 1995).

Bagi komuniti dan organisasi yang terlibat dengan aktiviti perkapalan

antarabangsa, aspek-aspek keselamatan sesebuah kapal amatlah dititikberatkan

dan menjadi keutamaan bagi memberi jaminan keselamatan yang tinggi kepada

para penumpang yang mendapatkan perkhidmatan apa jua jenis pengangkutan

air. Malapetaka seperti karamnya kapal wap penumpang yang terbesar dan

canggih iaitu “RMS Titanic” pada 4 April 1912 akibat terlanggar „Aisberg‟ yang

mengorbankan ribuan nyawa telah membuka mata banyak pihak mengenai

kepentingan penyediaan aspek keselamatan pada sesebuah kapal persiaran

sebelum ianya beroperasi.

Seterusnya, apabila berlakunya dua kemalangan yang amat dashyat yang

melibatkan kebakaran dua kapal persiaran laut iaitu kapal persiaran

‟Scandinavian Star‟ dan „Moby Prince‟ (Boisson, 1999] telah membuat banyak

perubahan besar dibuat terhadap peraturan dan undang-undang pelayaran

antarabangsa. Ia telah membawa kepada kajian semula ciri-ciri keselamatan

sesebuah kapal yang akan dibina dengan menitkberatkan unsur-unsur yang

boleh menyelamatkan nyawa jika sekiranya berlaku sebarang kemalangan seperti

kapal karam ataupun berlaku kebakaran. (kapal yang dibina selepas atau

sebelum 1hb October 1994)

Pada tahun 1980 seramai 1.4 juta pelancong telah menggunakan

perkhidmatan kapal persiaran untuk merasai pengalaman pelayaran dan

percutian yang berbeza daripada menggunakan mod pengangkutan lain seperti

penggunaan kapal terbang, ia kemudiannya bertambah secara mendadak pada

tahun 1990 iaitu seramai 4 juta pelancong telah melancong menggunakan

perkhidmatan kapal persiaran. (Canadian Travel Press, 1994) Manakala di Asia

Tenggara, bandaraya Hong Kong telah menunjukkan perkembangan

memberangsangkan bagi perkembangan industri kapal persiaran penumpang.

Dimana menurut kajian, kedatangan para pelancong yang menggunakan

perkhidmatan kapal persiaran bertambah dari jumlah 21,764 pada tahun 1992

kepada 44,051 pada tahun berikutnya. Ini adalah kerana Bandaraya Hong Kong

berpotensi bagi fly-cruise packege dan ianya membantu pertumbuhan

ekonominya (Hong Kong Tourist Association, 1994)

3

Jika difokuskan pula kepada sistem pengangkutan air di Malaysia. Ia

merupakan salah satu dari sistem perhubungan penting pada zaman dahulu dan

masih dikekalkan di sesetengah negeri di Malaysia seperti di Johor, Melaka,

Sarawak, Terengganu dan Kedah. Sistem pengangkutan air ini pada

kebiasaannya dijalankan bagi menghubungkan lokasi melalui laluan sungai

ataupun melalui laluan lautan yang menghubungkan tanah besar dan sesebuah

pulau. Diantara pengangkutan air yang digunakan adalah seperti kapal persiaran

(cruise), feri pengangkutan harian, feri penumpang, perahu serta bot ekspress

pelancong.

Pada dasarnya di Malaysia, penggunaan pengangkutan air bermula di

awal tahun 1930-an lagi, tetapi ketika itu ia hanya menggunakan perahu layar

sahaja. Ia digunakan sebagai alat perhubungan utama pada ketika itu

disebabkan ketiadaan jalan darat yang sesuai, lagipun kebanyakan penempatan

pada masa itu terletak berhampiran dengan muara sungai. Ia juga digunakan

untuk membawa hasil hasil pertanian, barangan perniagaan dan sebagai

pengangkutan awam utama yang membawa penduduk dari satu tempat ke satu

tempat yang lain (Dato Haji Mohd Salleh bin Haji Awang dan Mohd Yusof

Abdullah, 1985)

Bagi perkhidmatan feri membawa penumpang ianya berubah mengikut

peredaran masa dimana dari menggunakan perkhidmatan perahu layar ianya

sedikit demi sedikit bertukar kepada menggunakan bot berenjin yang mempunyai

kuasa tinggi bagi memberi perkhidmatan yang lebih cepat dan selesa kepada para

pengguna. (Shukri Abdul Jalil, 1997)

Di Sarawak, bentuk muka buminya yang di kelilingi oleh sungai-sungai

besar merupakan faktor utama menyebabkan kaedah pengangkutan air

khususnya melalui jalan sungai dan pesisir pantai amat penting dan terus

digunakan. Sistem pengangkutan bot ekspres merupakan salah satu sistem

pengangkutan awam terpenting di Sarawak bagi menghubungkan kawasan-

kawasan yang tidak dapat dihubungi melalui jalan darat dan tiada perkhidmatan

pengangkutan udara seperti beberapa kawasan seperti Song, Kapit dan Belaga.

Bahkan kaedah pengangkutan air ini masih menjadi alternatif perhubungan bagi

penduduk di kawasan-kawasan yang mempunyai kemudahan pengangkutan

yang lain.

4

Penekanan terhadap tahap keselamatan pada sesebuah perkhidmatan feri

dan yang seumpama dengannya, ianya amatlah perlu dititikberatkan agar hak-

hak pengguna tidak di abaikan dan mereka boleh menikmati perkhidmatan

dengan selesa, selamat dan berkualiti, Pada masa kini, perkembangan teknologi

yang pesat telah memberi nafas kepada pengusaha perkhidmatan feri atau bot

membawa penumpang untuk diadaptasi dan memberikan impak yang positif

kepada pengusaha perkhidmatan itu sendiri maupun kepada kepuasan dan

kemudahan para penumpang yang mendapatkan perkhidmatan feri berkenaan.

Pihak pengusaha perkhidmatan feri atau bot membawa penumpang ini perlulah

memperlengkapkan lagi kemudahan yang disediakan dengan ciri-ciri keselamatan

yang tinggi dan canggih kepada para penumpang termasuk para pelancong dan

sebagai jaminan keselamatan, keselesaan dan layanan yang baik. Akhirnya

sebagai pulangannya para pelanggan akan memberikan kepercayaan dan

kesetiaan yang tinggi untuk menggunakan perkhidmatan yang diberikan oleh feri

yang terbabit.

1.2 Latar Belakang Masalah

Menurut Berita Harian 28 September 2007, tahap keselamatan

perkhidmatan sesebuah feri atau bot yang disediakan kepada para penumpang

terutamanya syarikat perkhidmatan bot pelancong di Malaysia masih pada tahap

yang rendah dan masih banyak perlu diperbaiki terutamanya berkenaan dengan

ciri-ciri keselamatan dan kemudahan yang sepatutnya disediakan dan

diperlengkapkan di dalam sesebuah bot, sebagai contohnya bagi perkhidmatan

Bot Ekspres Sarawak yang beroperasi membawa penumpang agak kurang

menepati tahap spesifikasi yang perlu disediakan oleh sesebuah bot atau feri di

Malaysia dimana perkhidmatan feri tersebut hanya menggunakan feri yang

terpakai yang kurang menepati spesifikasi ditetapkan seperti fizikal bot yang agak

kecil dan tidak mengikut piawaian telah digunakan sejak tahun 1980-an lagi dan

ia mungkin boleh mengundang bahaya jika ianya membawa lebih muatan

penumpang.

Laporan Utusan Malaysia 17 Oktober 2007 pula menggambarkan tentang

kesesuaian penggunaan bahan untuk membina badan atau fizikal sesebuah deri

atau bot. Sebagai contoh pihak pengurusan Lembaga Pembangunan Langkawi

yang memonopoli perkhidmatan feri ke Pulau Langkawi, menyediakan feri yang

5

dibina daripada bahan gentian fibre ( fibre glass) yang kurang berkualiti dan tidak

mengikut piawaian yang ditetapkan oleh pihak Jabatan Laut Malaysia. Ia juga

boleh membahayakan keselamatan penumpang. Pada 26 November 2006 telah

berlaku pergeseran antara dua buah feri di Langkawi dan telah menyebabkan

kecederaan kepada beberapa orang penumpangnya, Seterusnya Di muara Kuala

Kedah telah juga berlaku satu pertembungan antara feri yang berlabuh di situ

sehingga menyebabkan salah satu feri yang diperbuat daripada gentian fibre

hangus terbakar.

Utusan Malaysia 15 Oktober 2007 melaporkan berkenaan dengan sikap

dan layanan yang diberikan oleh kakitangan perkhidmatan feri kepada para

penumpang. Sikap kurang bertanggungjawab pengusaha bot juga yang

menjalankan operasi tanpa permit, tiada insurans, dan tidak menitikberatkan

aspek keselamatan seperti tidak menyelenggara bot mengikut jadual, membawa

penumpang melebihi had tampungan sehingga 98 orang dengan kekurangan

jaket keselamatan, serta hanya menyediakan 2 orang kakitangan yang serta

seorang pemandu bot yang tidak berkemahiran asas menyelamat adalah sebagai

faktor pendorong kepada berlakunya kemalangan seperti contoh tragedi

kebakaran feri Seagull Ekspress di Mersing pada 13 Oktober 2007 yang telah

mengorbankan 7 nyawa, selain ramai lagi penumpang yang tercedera adalah

berkemungkinan besar daripada faktor-faktor diatas.

1.3 Pernyataan Masalah Kajian

Berdasarkan maklumat yang didapati daripada media elektronik dan juga

media cetak seperti suratkhabar dan berita di televisyen, pengkaji dapat

membuat andaian bahawa tahap keselamatan perkhidmatan feri atau bot di

seluruh Malaysia, pada masa kini masih berada pada tahap yang kurang

memuaskan terutamanya dari segi ciri-ciri fizikal sesebuah bot, penyediaan

kelengkapan bot bercirikan keselamatan yang tidak lengkap dan kakitangan yang

kurang mahir serta bertauliah. Maka, pernyataan masalah di dalam penyelidikan

ini ialah untuk mengkaji sejauhmanakah tahap keselamatan perkhidmatan

sesebuah feri atau bot membawa penumpang di Malaysia ini dititikberatkan oleh

pihak yang terlibat bagi memberi jaminan keselamatan kepada para penumpang

atau pelancong yang mendapatkan perkhidmatan yang disediakan.

6

1.4 Kepentingan Kajian

Oleh yang demikian, Kajian kes terhadap “Tahap Keselamatan

Perkhidmatan Feri atau Bot yang membawa penumpang termasuk para

pelancong yang beroperasi di Jeti Kukup, Johor”, adalah suatu yang boleh

dianggap sebagai satu landasan dan asas yang mempunyai beberapa

kepentingan. Diantara kepentingan kajian ini ialah:

i. Menyediakan penilaian di peringkat pertama tentang ciri-ciri keselamatan

perkhidmatan feri atau bot penumpang yang dikendalikan oleh pihak

pengusaha perkhidmatan feri atau bot terhadap para pelanggan mereka

yang mendapatkan perkhidmatan mereka dari Jeti Kukup.

ii. Hasil kajian yang diperolehi boleh digunakan sebagai garis panduan dan

langkah untuk meningkatkan tahap keselamatan perkhidmatan feri atau

bot oleh pihak pengusaha perkhidmatan feri yang terlibat.

iii. Langkah-langkah serta cadangan daripada kajian ini penting untuk

perhatian dan tindakan pihak-pihak yang mempunyai kaitan langsung

dengan industri pelancongan marina yang berasaskan perkhidmatan

pengangkutan penumpang.

iv. Sebagai rujukan kepada pengkaji-pengkaji seterusnya yang berminat

untuk mendalami bidang kajian ini pada masa akan datang.

1.5 Persoalan Kajian

Berdasarkan isu-isu yang dinyatakan diatas, persoalan yang ingin

diketengahkan dalam kajian ini ialah:

I. Sejauhmanakah tahap keselamatan perkhidmatan bot penumpang

yang dikendalikan oleh pihak pengusaha feri dititikberatkan sebagai

jaminan kepada para penumpang terutamanya kepada pelancong yang

menggunakan perkhidmatan ini untuk menuju destinasi pilihan

mereka dari Jeti Kukup?

7

II. Apakah langkah-langkah yang diambil oleh pihak-pihak yang terlibat

didalam menangani permasalahan keselamatan penumpang semasa

mereka menggunakan perkhidmatan sesebuah feri atau bot?

III. Sejauhmanakah spesifikasi sesebuah feri atau bot penumpang yang

dibina di Malaysia menepati standard piawaian yang telah ditetapkan?

1.6 Objektif Kajian

Berikut adalah antara objektif kajian ini.

I. Menilai sejauhmana tahap keselamatan sesebuah feri atau bot yang

dikendalikan oleh pihak pengusaha perkhidmatan feri terhadap para

penumpang termasuk para pelancong untuk ke destinasi pilihan

mereka.

II. Menilai langkah-langkah yang diambil oleh pihak-pihak yang terlibat

didalam menangani permasalahan keselamatan penumpang yang

menggunakan perkhidmatan feri tau bot penumpang yang disediakan.

Contohnya seperti aspek penguatkuasaan undang-undang.

III. Menilai sejauhmana spesifikasi sesebuah feri atau bot penumpang

yang dibina di Malaysia menepati standard piawaian yang telah

ditetapkan.

1.7 Lokasi Kajian

Kajian ini akan dijalankan di daerah Pontian iaitu di Jeti Kukup bagi

perkhidmatan feri membawa penumpang yang beroperasi untuk berulang alik ke

destinasi pilihan mereka seperti Singapura, Pulau Batam dan Tanjung Balai

melalui jeti tersebut. Kebanyakkan penumpang bagi laluan antarabangsa adalah

dianggarkan terdiri daripada warganegara Indonesia dan penumpang tempatan

dan lain-lain penumpang yang akan menggunakan perkhidmatan feri yang

beroperasi dari Jeti Kukup itu samada untuk menziarahi ahli keluarga bagi

warganegara Indonesia dan untuk tujuan melancong ataupun urusan perniagaan

bagi lain-lain penumpang termasuk penumpang tempatan. Manakala

8

perkhidmatan bot pelancong pula ditawarkan kepada para penumpang atau

pelancong terutamanya pelancong berkumpulan (group tour) yang datang untuk

tujuan lawatan biasa atau membuat kajian pendidikan ilmiah ke destinasi seperti

Taman Negara Kukup dan Kelong Ikan.

Pemilihan lokasi kajian yang dipilih bertempat di Jeti Kukup dianggap

amat bersesuaian oleh pengkaji kerana lokasinya yang berada pada laluan

antarabangsa perairan Selat Melaka yang tidak terjejas oleh faktor persekitaran

iaitu selamat daripada ancaman ombak besar dan air yang berarus deras. Oleh

yang demikian pengkaji berpendapat bahawa para pengusaha perkhidmatan feri

atau bot membawa penumpang akan dapat menjalankan operasi perkhidmatan

feri dan bot mereka pada setiap hari di dalam satu tahun. Seterusnya pengkaji

dapat merealisasikan kajian berkenaan tahap keselamatan perkhidmatan feri

atau bot penumpang dengan bertemu dan menemubual pihak-pihak yang terlibat

pada tarikh temujanji yang akan dibuat dengan jayanya.

Pengkaji akan menyoalselidik kakitangan syarikat perkhidmatan feri atau

bot yang mengendalikan perkhidmatan mereka di Jeti Kukup serta mendapatkan

respons mengenai langkah yang diambil oleh pihak pengusaha perkhidmatan feri

dan bot sebagai jaminan keselamatan kepada penumpang mereka. Pengkaji juga

akan mendapatkan maklumbalas daripada pihak yang terlibat secara langsung

berkenaan dengan aspek penguatkuasaan undang-undang yang dijalankan

keatas setiap perkhidmatan feri atau bot yang beroperasi di jeti tersebut iaitu

dengan pihak Jabatan Laut Malaysia.

Akhir sekali pengkaji juga berharap dapat menemubual pihak yang

terlibat di dalam membina sesebuah feri atau bot sebagai usaha mendapatkan

penjelasan berkenaan dengan spesifikasi yang dibenarkan ataupun ditetapkan

oleh undang-undang bagi sesebuah feri atau bot yang dibina secara umumnya

dan khususnya yang melibatkan perkhidmatan sesebuah feri pengangkutan

penumpang. Dengan itu pengkaji berharap dapat mengetahui apakah ciri-ciri

yang sepatutnya perlu ada pada sesebuah feri atau bot yang akan dibina

terutamanya ciri-ciri berkenaan dengan feri membawa penumpang. Pihak yang

terlibat menurut pengkaji adalah pembuat bot daripada syarikat Boat Explorer

Malaysia.

9

Rajah1.1: Peta Lokasi Jeti Kukup dan Kawasan Kajian

1.8 Kaedah Kajian

Kaedah kajian akan dikumpul melalui dua sumber data iaitu sumber data

primer dan sekunder semasa kajian ini dijalankan. Data-data primer melibatkan

pengumpulan data daripada soalselidik kepada responden yang terdiri daripada

para kakitangan yang mengendalikan perkhidmatan feri atau bot penumpang

serta pihak penguatkuasa perkhidmatan bot iaitu pihak Jabatan Laut Malaysia.

Kajian ini menggunakan kaedah kualitatif iaitu temubual Semi- struktur

In-depth bagi mendapatkan maklumat pertama berhubung segala aspek yang

hendak diperolehi dan dikaji dalam kajian ini. Kaedah temubual kajian kualitatif

1) Bandar kukup

2) Restoran Seafood

3) Pejabat Agensi Feri

4) Feri ke Tg. Balai

5) Feri ke Pulau Kukup

10

adalah satu cara untuk mendapatkan apakah yang dirasakan dan difikirkan oleh

orang lain berdasarkan perspektif mereka sendiri. Menerusi temubual kualitatif,

pengkaji akan mendalami serta memahami pengalaman yang mana pengkaji

sendiri tidak terlibat (Rubin and Rubin, 1995). Penggunaan kaedah kajian

temubual Semi- struktur In-depth ini akan dijelaskan oleh pengkaji dalam Bab 3

nanti.

Melalui kaedah ini, pengkaji akan menggunakan teknik temuduga dengan

mengadakan sesi temubual dengan individu, pegawai daripada jabatan kerajaan

iaitu Jabatan Laut Malaysia, pengusaha syarikat perkhidmatan feri serta

kakitangan yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dengan kajian ini.

Pengkaji juga akan menjalankan tinjauan dan pemerhatian (survey and

observation) sepanjang berada di lokasi kajian (Jeti Kukup) bagi mengenalpasti

aspek-aspek yang boleh dijadikan maklumat tambahan dan sokongan sebagai

pengukuhan dapatan dan analisis data dalam kajian ini.

Seterusnya pengumpulan data-data dan maklumat sekunder pula akan

dibuat oleh pengkaji yang melibatkan pengumpulan maklumat-maklumat serta

menerusi laporan rasmi agensi kerajaan, terbitan, laporan-laporan mengenai

aspek dan prosedur keselamatan dari dalam dan luar negara, jurnal, artikel serta

rujukan daripada kajian-kajian terdahulu dari dalam dan luar negara yang

berkaitan dengan bidang kajian ini.

Laporan adalah berdasarkan jawapan dan kenyataan sebenar daripada

responden yang terlibat dengan menggunakan olahan ayat pengkaji tanpa

menjejaskan maklumat asal yang diperolehi semasa sesi temuramah dijalankan

serta pemerhatian di lokasi kajian. Maklumat dan data sekunder ini adalah

maklumat sokongan bagi mengukuhkan dapatan kajian selain membantu

pengkaji menghasilkan laporan yang baik dan tahap keesahan yang memenuhi

kriteria kajian ilmiah sebagaimana yang telah digariskan oleh pihak institusi

pengajian yang akan menilai hasil kajian oleh pengkaji.

Rumusan berhubung dapatan yang cuba diperolehi oleh pengkaji melalui

kajian Tahap keselamatan perkhidmatan feri penumpang yang disediakan oleh

pihak pengusaha perkhidmatan feri yang terlibat dari Jeti Kukup ke destinasi

pilihan para penumpang.

11

Antara maklumat penting yang cuba diperolehi menerusi kajian ini termasuklah:

i. Maklumat tentang tahap keselamatan feri atau bot yang disediakan

Mengetahui jenis feri atau bot yang digunakan, Kekerapan pergerakan feri

atau bot, kekerapan penyelenggaraan, peralatan keselamatan yang

gunakan, tahap kemahiran kakitangan feri atau bot.

ii. Maklumat tentang langkah-langkah yang diambil oleh Pihak terlibat bagi

memastikan Tahap Keselamatan Feri atau Bot

Pemantauan pergerakan bot, penilaian berkala struktur bot, penilaian

kelengkapan keselamatan pada sesebuah feri atau bot.

iii. Maklumat tentang spesifikasi sesebuah feri atau bot penumpang yang

dibina menepati standard piawaian yang telah ditetapkan.

Setiap model bot yang disiapkan mengikuti standard piawaian seperti

kapasiti engin digunakan, daya apungan feri atau bot , sistem elektronik

dan penggunaan minyak enjin.

1.9 Rangka Kerja Kajian

Rangka kerja penyelidikan ini sangat penting sebagai panduan kepada

pengkaji yang menunjukkan tahap-tahap yang akan dilalui oleh pengkaji dalam

menyiapkan laporan kajian ini.

Rangka kerja ini merupakan rumusan berhubung langkah-langkah dan

tindakan yang akan dilakukan oleh pengkaji sebagai memberi gambaran yang

jelas terhadap struktur penyelidikan yang disusun atur oleh pengkaji.

Secara amnya methodologi yang akan dilaksanakan dalam menghasilkan

kajian ini dibahagikan kepada 4 peringkat iaitu:

i. Peringkat I : Kajian Awal

ii. Peringkat II : Sorotan Literatur dan Teori.

iii. Peringkat III : Kaedah dan Analisis Kajian.

iv. Peringkat IV : Cadangan dan Kesimpulan.

12

1.9.1 Peringkat Pertama: Kajian Awal.

Pada peringkat kajian melibatkan pengenalpastian isu dan

permasalahan yang ditimbulkan serta perlu dibuat penyelesaian melalui

kajian. Bagi memudahkan pengkaji membuat kupasan setiap maklumat

terhadap isu dan permasalahan yang ditimbulkan, sorotan literatur atau

kajian secara teori adalah diperlukan. Untuk tujuan ini, pengkaji akan

mengupas segala maklumat yang diperolehi daripada pelbagai media bagi

mendapatkan gambaran secara menyeluruh berhubung isu dan

permasalahan yang cuba untuk diselesaikan.

Setelah pernyataan permasalah dan isu telah dikenalpasti, pengkaji

seterusnya akan membentuk matlamat dan tujuan kajian bagi

menerangkan tentang apa yang ingin diperolehi (dapatan) oleh pengkaji

dalam kajian ini nanti.

Seterusnya, pengakaji akan mengemukakan beberapa persoalan

kajian yang mana jawapan untuk persoalan berhubung kajian akan

diperolehi pada akhir kajian setelah analisis berhubung maklumat yang

diperolehi dibuat oleh pengkaji.

1.9.2 Peringkat Kedua: Sorotan Literatur Dan Teori.

Sorotan literatur serta teori berhubung kajian amat penting buat

pengkaji sebagai asas dan pemberi gambaran secara menyeluruh tentang

aspek-aspek yang berkaitan dengan kajian ini. Kefahaman yang mendalam

berhubung kajian ini sangat bergantung kepada maklumat yang diperolehi

oleh pengkaji dalam sorotan literatur ini.

Pada peringkat kedua ini pengkaji akan mengupas dan mengulas

setiap maklumat berupa artikel, kajian ilmiah dari luar dan dalam negara,

laporan rasmi kerajaan atau badan bukan kerajaan, terbitan dari internet,

suratkhabar, majalah dan sebagainya yang berkaitan secara langsung

dengan kajian yang dijalankan.

Antara aspek yang akan diberi perhatian oleh pengkaji dalam

sorotan literatur dan teori ini ialah angkubah yang telah ditetapkan dalam

13

skop kajian iaitu kajian terhadap tahap keselamatan perkhidmatan feri atau

bot penumpang yang disediakan oleh pengusaha feri dan bot kepada para

penggunanya termasuklah para pelancong.

1.9.3 Peringkat Ketiga: Kaedah Dan Analisis Kajian.

Berbanding dengan dua peringkat di atas, peringkat ketiga ini

memerlukan pengkaji menjalankan kajian di luar untuk mendapatkan

maklumat daripada pihak-pihak yang telah dikenalpasti untuk

ditemuramah selain berada di lokasi kajian iaitu di Jeti Kukup untuk

menjalankan pemerhatian dan penelitian terhadap maklumat-maklumat

yang boleh membantu pengkaji dalam kajian ini nanti.

Bagi tujuan kajian ini, pengkaji akan menjalankan sesi temuduga

dengan individu, syarikat, badan kerajaan melalui soalan-soalan yang

berkaitan dengan aspek yang ingin dibuat kajian. Antara individu yang akan

ditemuramah ialah Pegawai Keselamatan Pelayaran, Jabatan Laut Malaysia

(Safety Aids of Navigation Officer] Ibupejabat Wilayah Selatan, Pegawai

Pelabuhan, Jeti Kukup (Kukup Port Officer), Kakitangan penguatkuasaan

Jabatan Laut Malaysia, Jeti Kukup, para pengusaha syarikat perkhidmatan

feri penumpang bagi laluan antarabangsa (Jeti Kukup), kakitangan syarikat

perkhidmatan feri laluan antarabangsa (Jeti Kukup), pihak pengusaha

syarikat perkhidmatan bot membawa pelancong ke Taman Negara Kukup

dan Kelong Ikan, Pengarah Urusan Boat Explorer dan individu lain yang

terlibat Jeti Kukup.

Peringkat ini amat penting dan memerlukan pelaksanaan yang rapi

kerana maklumat yang diperolehi pada peringkat ini digunakan untuk

analisis bagi mendapatkan hasil kajian atau dapatan kajian di peringkat

selanjutnya terusnya. Untuk itu jenis dan bentuk soalan yang akan

dikemukakan kepada respondan mestilah relevan dan mempunyai keesahan

yang tinggi bagi menghasilkan dapatan yang akan menjawab persoalan

kajian yang dikemukakan pada peringkat awal kajian ini.

Pada peringkat ini juga pengkaji akan menjalankan analisis terhadap

data dan maklumat yang diperolehi dalam kajian lapangan serta maklumat

sekunder daripada sorotan literatur. Memandangkan kaedah kajian yang

14

digunakan dalam kajian ini melalui temuramah dan juga pemerhatian oleh

pengkaji, analisis yang dibuat adalah bergantung sepenuhnya dengan

jawapan yang diperolehi semasa temuramah, pemerhatian serta maklumat

sekunder di peringkat kajian lapangan dan sorotan literatur sebelum ini.

Hasil analisis itu nanti akan menunjukkan sama ada tahap

keselamatan feri penumpang yang beroperasi adalah menepati ciri-ciri

piawaian Malaysia dan pada tahap yang selamat ataupun sebaliknya

sebagai aspek yang sepatutnya diberi perhatian bagi menjamin tahap

keselamatan pelancong yang maksima yang mendapatkan perkhidmatan di

Jeti Kukup. Analisis ini juga akan mengandungi rumusan penemuan kajian

yang menentukan strategi tindakan, langkah-langkah serta cadangan-

cadangan yang perlu dipertimbangkan bagi meningkatkan tahap

keselamatan perkhidmatan feri atau bot penumpang kepada para pelancong

dari jeti tersebut.

1.9.4 Peringkat Keempat: Cadangan dan Kesimpulan Kajian.

Merupakan peringkat terakhir dalam kajian ini. Pada peringkat ini

pengkaji akan mengemukakan cadangan-cadangan atau langkah-langkah

tertentu bagi meningkatkan tahap keselamatan perkhidmatan feri atau bot

penumpang bagi menjamin keselamatan maksimum para penumpang yang

menggunakan perkhidmatan feri atau bot berulang alik dari Jeti kukup ke

destinasi pilihan mereka. Cadangan-cadangan atau langkah-langkah

tersebut dibuat dengan berpandukan penemuan atau dapatan kajian

melalui hasil daripada analisis yang dilakukan pada peringkat keempat

sebelum ini.

Rajah 1.2, menunjukkan rangka kerja kajian sebagai rujukan

pengkaji dan pembaca kajian ini bagi memudahkan kefahaman terhadap

proses penghasilan kajian ini.

15

……………………………………………………………………………………………….PERINGKAT I

……………………………………………………………………………………………….. PERINGKAT III

….……………………………………………………………………………………………………..PERINGKAT II

……………………………………………………………………………………………… PERINGKAT IV

Rajah 1. 2. Rangka Kerja Kajian.

PERNYATAAN MASALAH KAJIAN

KEPENTINGAN KAJIAN

PERSOALAN DAN SKOP KAJIAN

MATLAMAT DAN OBJEKTIF KAJIAN

LOKASI KAJIAN

SOROTAN LITERATUR

PENGUMPULAN MAKLUMAT

ANALISIS DATA

PENEMUAN KAJIAN

CADANGAN DAN KESIMPULAN

Tahap Keselamatan Perkhidmatan Pengangkutan Laut berdasarkan

kajian ilmiah dari luar dan dalam negara, laporan rasmi kerajaan

atau badan bukan kerajaan, terbitan dari artikel dan internet,

suratkhabar, majalah dll

Kajian terdahulu yang berkaitan dengan tahap

keselamatan perkhidmatan feri atau bot dari dalam

dari luar dan dalam negara.

Maklumat dari agensi-agensi kerajaan dan NGO

Artikel dan terbitan dari laman web.

Artikel serta terbitan bercetak.

Tahap Keselamatan Perkhidmatan Feri atau Bot – menggunakan maklumat yang diperolehi melalui

temuduga, pemerhatian dan data sekunder

Dapatan hasil kajian melalui analisis maklumat dan data-data primer dan sekunder

Tahap keselamatan perkhidmatan feri atau bot penumpang kepada para pengguna di Jeti Kukup.

data sekunder temuduga

Sesi temubual melalui soalan-soalan yang berkaitan

untuk mendapatkan maklumat tentang kajian daripada

individu,institusi dan kumpulan yang terlibat secara

langsung dan tidak langsung dengan kajian ini.

16

BAB II

SOROTAN LITERATUR

2.1 Pengenalan

Sorotan literatur serta teori berhubung kajian ini amat penting buat

pengkaji sebagai gambaran secara menyeluruh tentang aspek yang hendak dikaji

selain menyelesaikan persoalan-persoalan yang telah dibangkitkan melalui kajian

ini. Kefahaman yang mendalam berhubung idea, maklumat, serta dapatan

daripada kajian-kajian terdahulu, terbitan, artikel dan sebagainya akan dikupas

dan dihuraikan oleh pengkaji menerusi sorotan literatur ini.

Bab ini akan menfokuskan kepada kajian literatur yang akan menyentuh

berkenaan definisi dan teori keselamatan secara umum, definisi perkhidmatan

feri atau bot membawa penumpang dan pelancong, tanggungjawab terhadap

keselamatan feri atau bot, pemeriksaan keselamatan feri atau bot, keperluan

pensijilan terhadap feri atau bot penumpang, keselamatan para penumpang,

kemudahan-kemudahan dan maklumat-maklumat penting sebagai jaminan

keselamatan bagi sesebuah feri atau bot serta spesifikasi feri atau bot yang

dibenarkan berdasarkan undang-undang Malaysia.

2.2 Definisi & Teori Keselamatan Secara Umum

Keselamatan di dalam industri pelancongan mempunyai definisi yang

amat luas dan merangkumi pelbagai aspek termasuk aspek keselamatan di dalam

perkhidmatan berasaskan maritim. Aspek keselamatan ini perlu dititikberatkan

bukan sahaja kepada para penumpang termasuk para pelancong yang

mendapatkan perkhidmatan feri dan bot, tetapi juga kepada kakitangan yang

17

terlibat di dalam pengendalian sesebuah feri atau bot itu sendiri seperti pemandu

bot dan krew lain yang terlibat.

World Tourism Organization (WTO, 1991), menekankan kawalan dan

keselamatan (safety and security) adalah merujuk kepada perlindungan nyawa,

kesihatan, fizikal, psikologikal dan ekonomi para pelancong.

Parasuraman et.al (1985, 1988), beliau mendapati bahawa aspek

keselamatan juga memainkan peranan penting selain daripada penilaian aspek –

aspek lain seperti keadaan fizikal sesuatu barangan atau perkhidmatan,

kebolehpercayaan, daya respons dan memahami pelanggan oleh para pengguna.

Namun didalam kes ini, aspek keselamatan adalah amat penting dan diperlukan

kerana ia memberi satu jaminan kepada penumpang termasuk para pelancong

yang menggunakan perkhidmatan sesebuah feri atau bot untuk merasa selamat

ke sesuatu destinasi.

Cartwright and Baird (1999), menekankan bahawa keselamatan bot

penumpang atau feri, cruise serta kapal perlu menjadi keutamaan dengan

pernyataan berikut:

“The safety of ships has always been a priority. Disasters such as the

„Titanic‟ sinking in 1912 could cause international concern and more serious

attention has been focused on marine safety on board cruise ships”.

Jabatan Perkhidmatan Kesihatan, Kemalangan dan Keganasan, Los

Angeles, hasil kajian berkenaan keselamatan bot di Amerika Syarikat (April 2006)

mendapati bahawa kemalangan yang melibatkan perkhidmatan bot adalah

disebabkan oleh kecuaian pemandu, jika dibandingkan dengan rekabentuk bot,

peralatan kelengkapannya maupun keadaan cuaca.

Di dalam Ordinan Perkapalan Malaysia, tahun 1952, (Bahagian IV) amat

menekan aspek-aspek keselamatan terhadap sesebuah kapal yang membawa

penumpang termasuklah bagi sesebuah feri ataupun bot pelancong. Menurut

ordinan ini, setiap kapal penumpang perlu menitikberatkan ciri-ciri keselamatan

yang telah ditetapkan oleh pihak berkuasa seperti Jabatan Laut dan badan-

badan penilaian yang telah dilantik oleh kerajaan Malaysia sebelum boleh

beroperasi untuk membawa para penumpang ke satu-satu destinasi.

18

Bagi rekabentuk sesebuah kapal penumpang itu, rekebentuk binaan

badan sesebuah kapal penumpang tersebut juga perlu diambil kira seperti kapal

mestilah mempunyai bumbung sebagai satu perlindungan keselamatan kepada

para penumpang, Selain itu yang paling utama adalah keperluan penyediaan

peralatan keselamatan yang sentiasa diselenggara yang ada di dalam sesebuah

kapal itu disediakan dengan mencukupi bagi kegunaan penumpang semasa

sesebuah kapal itu beroperasi. Jika pihak pengusaha perkhidmatan kapal atau

feri tersebut tidak menyediakan peralatan keselamatan dengan sempurna mereka

akan ditahan perjalanan dan dikenakan denda tidak melebihi $5000,00. (Ordinan

Keselamatan Kapal Malaysia, A792/91)

Namun buat masa kini, di Malaysia kelengkapan sesebuah feri atau bot

membawa penumpang masih belum dapat mencapai standard dari segi

kelengkapan kemudahan dan kualiti perkhidmatan yang disediakan bagi

membolehkan para pengguna termasuk pelancong mendapat jaminan

keselamatan dan keselesaan yang optimal. Dengan itu ia menjadi tugas yang

amat berat dipertanggungjawabkan kepada pihak yang terlibat diantara

pengusaha syarikat feri penumpang, kakitangan bot atau feri yang memberikan

perkhidmatannya, pembuat bot dan pihak berkuasa seperti pihak Jabatan Laut

Malaysia untuk menanganinya.

2.3 Definisi Perkhidmatan Feri atau Bot Membawa Penumpang dan

Pelancong

2.3.1 Definisi Perkhidmatan Feri atau Bot

Di dalam perkhidmatan membawa penumpang, sesebuah bot dan feri

sebenarnya adalah sejenis pengangktan yang sama, Cuma jika dilihat sebuah bot

itu sebenarnya mempunyai saiz yang lebih kecil, ciri-ciri dan kemudahan

peralatan yang kurang sedikit disediakan kepada para penumpang jika hendak

diperbandingkan dengan sebuah feri. Namun bagi konteks Malaysia, kedua-dua

perkhidmatan ini memainkan peranan yang sama penting iaitu memberikan

perkhidmatan membawa penumpang dan kemungkinan kenderaan pada laluan

berkala jarak dekat bagi pengangkutan air di kepada orangramai.

19

Pada kebiasaannya perkhidmatan sesebuah feri atau bot digunakan

sebagai salah satu mod bagi sistem pengangkutan laut awam untuk perjalanan

ke pulau-pulau dan kebanyakan bandar pesisiran pantai dan ia adalah transit

langsung ke destinasi yang ingin ditujui oleh para penumpang. Di Malaysia, dua

pangkalan feri terletak di Pulau Pinang dan Butterworth yang dibuka secara

rasminya oleh Tunku Abdul Rahman, Perdana Menteri Persekutuan Tanah

Melayu pada 23 September 1959. Ia digunakan bagi menghubungkan tanah

besar semenanjung dengan Pulau Pinang sehingga kini bagi membawa kenderaan

dan penumpang. (Utusan Malaysia, 2005)

Perkhidmatan sesebuah feri atau bot bagi menghubungkan pulau-pulau

di seluruh Malaysia seperti perkhidmatan feri ke Pulau Langkawi, Pulau Pangkor

dan ke kepulauan di Terengganu dan kepulauan Johor mempunyai saiz yang

sederhana besar iaitu berukuran panjang maksimum 50 kaki dan berbentuk

yang lebih aerodinamik, kebiasaannya boleh memuatkan jumlah penumpang

sehingga 100 sehingga 150 orang muatan penumpang atau pelancong ke

destinasi pelancongan tersebut di dalam satu perjalanan.( Berita Harian, 2007)

2.3.2 Definisi Pengusaha Feri atau Bot

Pengusaha feri atau bot adalah individu atau kumpulan yang

menjalankan operasi perkhidmatan bot yang berlesen dan berdaftar dengan

Kementerian Pengangkutan Malaysia. Pihak pengusaha perkhidmatan feri atau

bot penumpang mestilah menyediakan serta memastikan segala kelengkapan

lengkap sesebuah feri atau bot yang beroperasi dengan dilengkapi ciri-ciri

keselamatan yang tinggi seperti pemeriksaan bot secara berkala terhadap fizikal

dan enjin yang digunakan, kedudukan peralatan keselamatan seperti jaket

keselamatan dan lain-lain yang betul dan mudah dicapai oleh para penumpang,

menyediakan petunjuk keselamatan serta menyediakan pemandu dan kakitangan

yang berkelayakan serta mahir di dalam pengoperasian sesebuah feri atau bot.

Rajah 2.1 dan 2.2 dibawah menunjukkan jenis bot yang beroperasi membawa

para penumpang untuk ke destinasi pilihan mereka dari Jeti Kukup.

20

Rajah 2.1: Perkhidmatan Feri yang diperbuat daripada gentian fibre untuk

laluan antarabangsa iaitu ke Tanjung Balai, Indonesia

Rajah 2.2: Perkhidmatan Bot Penumpang yang diperbuat daripada kayu

untuk ke destinasi seperti Taman Negara Kukup dan ke Kelong Sangkar Ikan

2.3.3 Definisi Kakitangan

Kakitangan feri atau bot terdiri daripada pemandu bot ataupun dipanggil

sebagai „master‟ yang mesti mempunyai lesen membawa penumpang yang sah

iaitu sekurang-kurangnya tahap 6 iaitu berkelayakan untuk mengendalikan

sebuah bot yang berat bersih seberat 500 ton dan berukuran 20 kaki panjang,

bagi seseorang „master‟ yang mempunyai kelayakan lesen pada tahap 1 pula,

beliau boleh mengendalikan bot atau feri yang mempunyai daya tampungan berat

seberat 3000 ton ataupun mempunyai ukuran panjang sehingga 70 kaki. Setiap

pemandu bot atau „master‟ ini diberi tanggungjawab yang besar oleh pihak

pengusaha bot atau feri untuk mengendalikan operasi pengangkutan feri

21

membawa penumpang dengan selamat ke destinasi yang menjadi pilihan para

pelancong.(guideline for non passanger bare boat charter parties)

Kakitangan feri atau bot juga terdiri daripada krew yang dipimpin oleh

pada kebiasaannya oleh seorang ketua iaitu „Kapten‟ yang bertanggungjawab

memberikan arahan dan „briefing‟ kepada kesemua kakitangan dibawahnya

termasuk pemandu bot untuk menjalankan tugas masing-masing dibahagian

tertentu dengan sempurna dan efisyen. Beliau juga bertanggungjawab membuat

pemantauan dan penyeliaan terhadap sesebuah feri dibawah penyeliaannya

bermula dari sebelum operasi, semasa perjalanan pelayaran dan selepas selesai

perjalanan dibuat oleh sesebuah feri atau bot yang terlibat.

Kakitangan lain dipanggil sebagai krew ataupun kelasi juga mempunyai

peranan yang tidak kurang pentingnya di dalam setiap operasi perkhidmatan

sesebuah feri atau bot. Diantara tugas mereka adalah bertugas sebagai jurucakap

dengan memberikan perkhidmatan dan makluman mengenai perjalanan dan

langkah-langkah keselamatan kepada para pelancong sebelum bermulanya

perjalanan bot yang dinaiki pelancong. Krew yang terlibat juga mestilah

memastikan keselesaan dan keselamatan penumpang berada di dalam sesebuah

feri itu ditahap yang paling optimum. Setiap krew mestilah mestilah mempunyai

lesen asas kemahiran menyelamat dan pengetahuan tentang rawatan awal jika

berlaku sebarang kecederaan kepada penumpang sebagai langkah awal proses

menyelamat penumpang jika sekiranya berlaku sebarang perkara yang tidak

diingini seperti bot terbakar, karam di lautan dan kecederaan. (Berita Harian,

September 2007)

2.4 Tanggungjawab Keselamatan Feri atau Bot

Di dalam pengoperasian sesebuah bot, tanggungjawab keselamatan

semasa perjalanan pergi dan balik dari jeti ke sesebuah destinasi yang ingin

dilawati terutamanya destinasi pelancongan agar berjalan di dalam keadaan yang

selamat adalah di bawah tanggungjawab semua pihak yang terlibat seperti pihak

Jabatan Laut Malaysia, pengusaha perkhidmatan feri dan bot penumpang

berserta kakitangannya selain tanggungjawab oleh para penumpang atau

pelancong itu sendiri.

22

Bagi pihak yang terlibat dengan penguatkuasaan marin seperti pihak

Jabatan Laut Malaysia, penetapan kedudukan setiap pegawai mereka dilokasi

yang telah ditetapkan di setiap jeti adalah sebagai pegawai yang yang bertugas

bagi memeriksa keseluruhan aspek keselamatan adalah amat perlu bagi

menjamin keselamatan bagi setiap operasi perkhidmatan feri dan bot yang

menjalankan operasi mereka di setiap perairan sesebuah negara seperti Malaysia.

(be safe_best practices for safe boating event,2006)

Sebelum sesebuah perkhidmatan feri atau bot dibenarkan menjalankan

operasinya, ia perlu di periksa dan dikawalselia oleh pegawai penguatkuasa

bertugas, bagi memastikan segala aspek keselamatan seperti feri ataupun bot itu

sendiri mestilah mempunyai permit yang sah dan tidak tamat tempoh untuk

menjalankan operasinya, pemandu bot mestilah mempunyai lesen yang sah

sepertimana tertakluk di dalam perundangan sesebuah negara, mempunyai

kakitangan yang mencukupi mengikut saiz feri atau bot yang akan menjalankan

operasi serta alatan keselamatan yang disediakan perlulah didalam bilangan yang

mencukupi dan boleh berfungsi dengan baik. (be safe_best practices for safe

boating event,2006)

Pihak pengusaha juga berperanan dan mempunyai tanggungjawab yang

besar di dalam proses penyediaan dan memastikan segala kelengkapan di dalam

sesebuah feri atau bot mereka yang akan menjalankan beroperasi sepatutnya

dilengkapi dengan ciri-ciri keselamatan yang tinggi seperti penyelenggaraan dan

pemeriksaan secara berkala sentiasa dijalankan oleh pihak pengusaha terhadap

segala fizikal dan enjin feri mereka, kedudukan peralatan keselamatan di dalam

setiap bot atau feri seperti life jacket dan lain-lain berada pada kedudukan yang

sesuai, menyediakan petunjuk keselamatan yang lengkap serta menyediakan

kakitangan seperti pemandu dan kakitangan yang mahir di dalam menghadapi

sebarang kesulitan serta mempunyai kemahiran menyelamat.

Bagi para penumpang pula mereka bertanggungjawab memastikan segala

keperluan keselamatan yang sepatutnya mereka perolehi dapat disediakan oleh

pihak pengusaha perkhidmatan feri atau bot penumpang, mereka berhak

membuat laporan kepada pihak berkuasa dan media, jikalau mereka mendapati

sesebuah feri atau bot yang beroperasi itu tidak menepati aspek keselamatan

yang sepatutnya seperti tidak beroperasi jika sesebuah feri atau bot itu gagal

23

menyediakan keperluan yang diminta oleh penumpang seperti jaket keselamatan

yang tidak mencukupi atau tiada bot keselamatan dan banyak aspek lain lagi.

Maka dengan aduan para penumpang kepada pihak penguatkuasa, secara tidak

langsung ia dapat mengelak para penumpang terlibat di dalam situasi kecemasan

dan tidak diingini seperti bot karam atau terbakar.

2.5 Pemeriksaan Keselamatan Feri atau Bot

Berita Harian, September 2007, melaporkan kebanyakan perkhidmatan

bot penumpang masih tidak menepati ciri–ciri piawaian untuk digunakan sebagai

feri membawa penumpang, dimana ianya tidak mempunyai pintu kecemasan

yang mencukupi, bot yang diperbuat daripada besi akan mudah tenggelam jika

berlaku kemalangan, jaket keselamatan yang tidak mencukupi dan berada pada

tempat yang tidak sesuai, barang-barang penumpang bot dilonggokkan pada

laluan keluar dan masuk bot sehingga menghalang laluan, fizikal kerusi

penumpang yang kecil dan ruang kaki yang sempit serta kelayakan pengendali

bot dan kakitangan yang kurang mahir dan tidak berkelayakan telah

memperlihatkan perkhidmatan yang berkualiti rendah seperti masa perjalanan

bot tidak mengikut jadual, kakitangan bot yang tidak mesra pelanggan serta

kurangnya keselesaan yang dirasai oleh para penumpang.

Pemeriksaan Keselamatan terhadap setiap bot yang akan memulakan

operasi mestilah dijalankan oleh pihak berkuasa seperti Jabatan Laut Malaysia

dengan menempatkan para pegawainya di setiap jeti perkhidmatan feri. Bagi

memastikan undang-undang pengoperasian feri atau bot penumpang diikuti

dengan baik dan tepat, setiap bot atau feri yang berlabuh mestilah melepasi

„pemeriksaan bot‟ yang dijalankan oleh para pegawai Jabatan Laut Malaysia

secara menyeluruh termasuk pemeriksaan terhadap pemandu dan krew yang

bertugas.

Sumber Keselamatan Antarabangsa,(be safe_best practices for safe boating

event,2006), keperluan pemeriksaan terhadap sesebuah bot mestilah dijalankan

oleh pihak yang berkuasa dan ianya mestilah sah dan diluluskan berkenaan

perkara yang telah disenaraikan seperti yang berikut:

Bilangan dan maklumat para penumpang atau pelancong di dalam

sesebuah feri atau bot yang akan beroperasi adalah sama seperti jumlah

24

dan nama yang tertera di dalam salinan pendaftaran yang di serahkan

kepada pihak jabatan terlibat.

Memastikan peralatan keselamatan telah disediakan secukupnya,

berfungsi dengan baik dan berada pada keadaan yang sesuai seperti

piawaian yang ditetapkan oleh pihak jabatan terlibat.

Mengemukan dokumen yang membuktikan keadaan enjin bot telah

diselenggarakan secara berkala dan boleh beroperasi dengan kadar yang

selamat.

Perkhidmatan feri dan bot penumpang menjalankan operasi mengikut

jadual perjalanan harian dari jeti ke destinasi seperti yang telah

ditetapkan.

Manakala di Malaysia pula, pemeriksaan sesebuah bot yang dijalankan

oleh para pegawai Jabatan Laut Malaysia secara harian adalah tertakluk kepada

undang-udang yang telah akta pengangkutan laut negara seperti contoh Jadual

2.1 yang berikut:

Jadual 2.1: Senaraisemak Kawalan Kapal atau Bot Penumpang oleh Jabatan

Laut Malaysia di seluruh Jeti Di Malaysia

Nama Bot/ Feri Tarikh dan Masa Bot Berlepas

(Sebenar)

Bil Perkara Ya Tidak

1. Pelepasan belayar (port clearance) telah dikemukakan.

2. Sijil penumpang dan/ atau lesen bot masih sah.

3. Sijil penumpang dipamerkan kepada para penumpang.

4. Senarai penumpang (passanger manifest) dan bilangan

penumpang sebenar sama dan tidak melebihi jumlah

penumpang yang dibenarkan.

5. Kelayakan dan bilangan nakhoda dan krew mematuhi Sijil

Keanggotaan kapal / bot.

6. Peralatan radio VHF dan peralatan navigasi lain (seperti radar,

lampu navigasi, AIS) berfungsi dengan baik (ujian telah dibuat)

7. Tiada halangan pada laluan penumpang dan semua laluan

kecemasan.

25

8. Rakit keselamatan mencukupi atau masih dalam tempoh

berkeadaan baik dan dilengkapi dengan „hydrostatic relcase‟

(sila semak Pelan Keselamatan yang diluluskan)

9. Jaket keselamatan untuk penumpang dewasa dan kanak-

kanak mencukupi dan dalam keadaan baik dan diletak pada

tempat yang sepatutnya. (sila semak Pelan Keselamatan yang

diluluskan)

10. Alat pemadam api tersedia, didalam keadaan baik dan diletak

pada tempat yang sepatutnya. (sila semak Pelan Keselamatan

yang diluluskan)

11. Tayangan video keselamatan telah ditayangkan

(sumber: Jabatan Laut Malaysia)

Apabila pemeriksaan terhadap semua senaraisemak di atas tadi telah

selesai dijalankan oleh para pegawai Jabatan Laut Malaysia yang terlibat,

pegawai tersebut akan mengambil tandatangan nakhoda atau kapten kapal atau

bot yang diperiksa dan kemudiannya menandatangani borang penilaian tersebut

sebagai bukti pengesahan pemeriksaan telah pun dijalankan. Jika sekiranya

pegawai tersebut mendapati terdapat sebarang perlanggaran yang kecil dan tidak

menjejaskan perjalanan operasi bot atau kapal tersebut, beliau akan memberi

amaran pematuhan dan jika sekiranya terdapat kesalahan besar seperti lesen bot

atau kapal telah tamat tempoh dan tidak diperbaharui dengan serta merta kapal

itu akan „digantung‟ perjalanannya, tetapi layak untuk mendapatkan kapal

gantian.

Bagi pengusaha perkhidmatan feri atau bot pula, mereka juga mempunyai

tanggungjawab yang sama di dalam menyediakan perkhidmatan yang mempunyai

ciri-ciri keselamatan yang tinggi malahan mereka mempunyai bertanggungjawab

yang besar di dalam menyediakan segala peralatan dan keperluan yang

sepatutnya di dalam sesebuah feri ataupun bot yang dikendalikan sebagai

jaminan kepada para penumpang yang mendapatkan perkhidmatan mereka.

Segala peralatan yang disediakan perlulah menepati aspek-aspek keselamatan

yang ditetapkan oleh pihak berkuasa. Jadual 2.2 berikut merupakan beberapa

maklumat penting yang perlu dan wajib disediakan ataupun dibuat oleh

kakitangan setiap bot atau feri yang dikendalikan oleh pengusaha perkhidmatan

feri penumpang :

26

Jadual 2.2: Beberapa maklumat penting yang wajib disediakan oleh

kakitangan sesebuah feri atau bot.

Labelkan petunjuk keselamatan.

Labelkan petunjuk laluan kecemasan.

Tidak boleh melebihi had penumpang.

Menyelenggara bot mengikut jadual ditetapkan.

Mendemonstrasikan cara–cara pemakaian alat keselamatan seperti jaket

keselamatan.

Memastikan penumpang dimaklumkan mengenai lokasi alat keselamatan.

Memastikan minyak di isi adalah mencukupi sebelum memulakan

perjalanan.

Semasa minyak di isi, elakkan dari berlaku kebocoran atau tumpahan

minyak.

Pemandu bot mestilah menumpukan sepenuh perhatian terhadap

pemanduan.

Kakitangan atau krew mestilah mempunyai asas kemahiran menyelamat.

Memastikan dan mengenalpasti keadaan cuaca sebelum memulakan

perjalanan, maklumat boleh didapati dari bilik kawalan kajicuaca setempat.

Memastikan bot mempunyai alat perhubungan yang berfungsi untuk

memaklumkan lokasi dan pergerakan bot kepada pihak yang terlibat.

Memastikan bot mempunyai kotak kecemasan (first aid kit) yang mencukupi

bagi kegunaan penumpang dan kakitangan.

(sumber oleh Shar Fillingham & Teresanne Cossetta)

2.6 Keperluan Pensijilan Terhadap Feri atau Bot Penumpang

Berdasarkan piawaian dari NMMA Certified Boats, U.S Coast Guard, Jadual

2.3 berikut memaparkan ciri-ciri sesebuah feri atau bot yang perlu dititikberatkan

dan boleh diaplikasikan oleh para pengusaha syarikat perkhidmatan feri atau bot

penumpang di seluruh Malaysia selain perlu mengikuti undang undang yang

telah ditetapkan oleh Jabatan Laut Malaysia:

27

Jadual 2.3: Ciri-ciri yang perlu ada pada sesebuah perkhidmatan feri

mengikut piawaian NMMA Certified Boat, US Coast Guard

Keperluan Item

Keperluan Pensijilan oleh pihak National

Marine Manufacturer Association (NMMA)

1. Penganugerahan pensijilan

piawaian

Pihak NMMA bertanggungjawab mengesahkan

bahawa setiap model bot yang disiapkan

mengikuti standard piawaian.

2. Pengetahuan piawaian oleh

pihak pembuat bot

Setiap pembuat bot mestilah mempunyai

kemahiran terlatih dan pengetahuan tentang

standard piawaian.

3. Keperluan membuat lawatan

penilaian

Penilaian terhadap spesifikasi bot dijalankan

oleh pegawai penilaian persendirian yang

mempunyai pengetahuan tentang pensijilan

NMMA.

4. Berat maksimum dan jumlah

daya tampung penumpang

Berdasarkan spesifikasi sesebuah bot yang

dibina.

5. Kapasiti enjin – horse power Berdasarkan spesifikasi sesebuah bot yang

dibina. Kesesuaian enjin akan diuji.

6. Daya apungan Perlu bagi bot yang berkuasa tinggi dan

mempunyai bilik kawalan.

7. Kegunaan minyak diesel dan

sistem elektronik

Perlu bagi bot yang berkuasa tinggi yang

beroperasi menggunakan diesel dan mempunyai

bilik kawalan.

8. Keperluan isyarat elektronik Perlu bagi bot yang berkuasa tinggi yang

mempunyai bilik kawalan bagi mengetahui tahap

penggunaan minyak diesel,tekanan suhu semasa

beroperasi dan kedudukan bahagian enjin.

9. Peredaran udara Perlu bagi bot berkuasa tinggi yang tertutup agar

dapat mengawal suhu di dalam bot semasa

beroperasi.

10. Stering Menurut piawaian, stering yang mempunyai

pemegang dan penarik kecemasan,stering yang

beroperasi secara hidrolik digunakan.

(Sumber: NMMA Certified Boats, U.S Coast Guard)

28

2.7 Keselamatan para Penumpang

Panduan daripada pihak Jabatan Laut Malaysia, para penumpang

mempunyai tanggungjawab yang besar bagi memastikan aspek keselamatan

dititikberatkan semasa mereka menggunakan perkhidmatan sesebuah feri atau

bot penumpang untuk ke sesebuah destinasi. Setiap individu penumpang perlu

menitikberatkan keselamatan mereka secara umum, keselamatan ketika mereka

berada di terminal, keselamatan semasa berada diatas bot atau kapal dan juga

memastikan mereka mematuhi segala larangan yang telah ditetapkan semasa bot

beroperasi. Berikut merupakan senarai pendek tanggungjawab keselamatan para

penumpang sebagai panduan telah disediakan oleh pihak Jabatan Laut Malaysia

kepada para penumpang sesebuah feri atau bot. Olehitu, pihak pengurusan

Jabatan Laut Malaysia mengharapkan dengan panduan yang diberikan, sebarang

perkara yang tidak diingini akan dapat dielakkan. Diantaranya menyentuh

berkenaan dengan aspek:

Keselamatan secara am

1. Membeli tiket di kaunter-kaunter tiket yang disediakan sahaja.

2. Menyemak jadual perjalanan feri.

3. Memberi laluan dan keutamaan kepada kanak-kanak, warga tua dan orang

kurang upaya.

4. Masuk/Berada di ruang menunggu selewat-lewatnya 15 minit sebelum

masa berlepas seperti yang tercatat pada tiket.

5. Laporkan sebarang aduan berkenaan perkhidmatan feri kepada Pejabat

Pelabuhan terdekat.

Keselamatan ketika berada di terminal

1. Menyemak nama feri dan bersedia di tempat menunggu yang disediakan

dan patuhi arahan daripada pegawai Jabatan Laut dan kakitangan feri.

2. Kenalpasti isyarat-isyarat kecemasan, tanda arah dan arahan-arahan

yang ada di sekitar terminal tersebut.

3. Jauhi kawasan-kawasan larangan dan tempat-tempat berbahaya.

4. Pastikan anak-anak dibawah jagaan anda sentiasa berada disamping

anda.

29

5. Apabila melihat kejadian kecemasan; kebakaran, orang jatuh laut, orang

cedera atau orang sakit dan kecemasan yang lain, dapatkan bantuan dan

maklumkan kepada kakitangan Jabatan Laut dengan serta merta.

6. Apabila mendengar arahan atau isyarat kecemasan, patuhi dan bergegas

ketempat berkumpul yang ditetapkan atau diarahkan.

7. Beratur semasa menaiki/meninggalkan feri.

Keselamatan ketika berada di atas bot /kapal

1. Masuk dan duduk ditempat duduk masing-masing.

2. Bertanya kepada kakitangan feri sekiranya anda tidak mendapat tempat

duduk.

3. Tinggalkan feri dan maklumkan kepada kakitangan Jabatan Laut

sekiranya kakitangan feri gagal mendapatkan tempat duduk anda.

4. Simpan bagasi anda di tempat yang disediakan atau minta kakitangan feri

menyimpan bagasi anda, jangan letak bagasi di laluan penumpang atau

depan pintu kecemasan.

5. Kenalpasti tempat jeket keselamatan disimpan dan baca risalah cara-cara

menggunakanya.

6. Baca risalah dan arahan-arahan keselamatan, isyarat-isyarat keselamatan

dan kenalpasti kedudukan pintu kecemasan.

7. Apabila melihat kejadian kecemasan; kebakaran, orang jatuh laut, orang

cedera atau orang sakit dan kecemasan yang lain, dapatkan bantuan dan

maklumkan kepada kakitangan Jabatan Laut dengan serta merta.

8. Apabila mendengar isyarat kecemasan, ‟JANGAN PANIK‟, beratur dan

keluar ke tempat berkumpul (Muster Station) dan tunggu arahan.

9. Penumpang bot tambang (jenis lesen 12 penumpang), pakai jeket

keselamatan sebelum menaiki sehinggalah anda meninggalkan bot, duduk

di tempat duduk masing-masing.

10. Sepanjang pelayaran patuhi arahan-arahan dan kenyataan-kenyataan

yang dipamerkan di atas feri.

11. Patuhi arahan-arahan yang diberikan oleh kakitangan feri.

Larangan

1. Melompat, memanjat atau menaiki feri dengan apa-apa cara selain

menggunakan tangga atau laluan yang disediakan

2. Membawa barang-barang berbahaya, petrolium dan barang-barang

larangan lain.

30

3. Membawa senjata, senjata api, bahan kimia berbahaya dan bahan

letupan.

4. Membawa masuk binatang peliharaan ke dalam feri.

5. Berada di atas bumbung feri, memasuki bilik kawalan navigasi dan bilik

injin.

6. Keluar berjalan-jalan di atas geladak sewaktu pelayaran.

7. Merokok, menyalakan api, bermain bunga api dan perbuatan lain yang

boleh menyebabkan kebakaran.

8. Mengusik, membunyikan, merosakan dan mengodam isyarat-isyarat

kecemasan dan alat-alat keselamatan.

2.8 Keperluan Kemudahan-Kemudahan dan Maklumat-Maklumat Penting

sebagai Jaminan Keselamatan bagi sesebuah Feri atau Bot Penumpang

Terdapat beberapa kemudahan yang perlu diberi perhatian dan

dititikberatkan dalam pembinaan sebuah feri atau bot penumpang yang

bertujuan untuk memberikan perkhidmatan kepada orang ramai pada tahap

keselamatan yang paling maksimum. Pihak pengusaha perkhidmatan feri atau

bot penumpang perlu membuat perbincangan yang lebih khusus dengan pihak

penguatkuasa serta syarikat pembuat bot seperti syarikat “Boat Explorer”

terhadap penekanan aspek-aspek keselamatan bagi setiap kemudahan yang

diperlengkapkan pada sesebuah feri atau bot baru yang akan ditempah.

Penyediaan kemudahan-kemudahan yang mempunyai ciri–ciri keselamatan yang

tinggi ini amat penting terutamanya dalam memastikan faktor-faktor keselamatan

dan keselesaan setiap penumpang yang mendapatkan perkhidmatan sesebuah

feri atau bot ini sentiasa diutamakan. Rajah 2.3 memaparkan beberapa

kemudahan asas yang perlu ada dalam sesebuah feri atau bot bagi jaminan

keselamatan para penumpang sebelum sesebuah feri dan bot itu boleh

beroperasi.

31

Rajah 2.3 : Keperluan kemudahan-kemudahan dan Maklumat-maklumat

Penting sebagai Jaminan Keselamatan bagi Sesebuah Feri atau Bot

Penumpang

a) JAKET KESELAMATAN

(Sumber: Langkawi Ferry Services Sdn Bhd).

j) PINTU KECEMASAN


b) FIRST AIDS KIT DAN ALAT

PEMADAM API


k) PETUNJUK LALUAN SUSUR KELUAR


32

c) PELAMPUNG KESELAMATAN


l) MAKLUMAT MENGENAI LOKASI

JAKET KESELAMATAN


d) BOT KESELAMATAN


m) PETUNJUK PELAN KESELAMATAN


e) RAKIT KESELAMATAN ‘Life Raft’

(Sumber: Feri Batam 5 - Tg Pinang ).

n) MAKLUMAT PENGGUNAAN ‘liferaft’


33

f) GELUNG & HOS PEMADAM API


o) MAKLUMAT LARANGAN MEROKOK


g) PETA PELAN KAWALAN

KESELAMATAN


p) MAKLUMAT PENGGUNAAN „Life Jacket‟


h) ALAT PENGGERA KESELAMATAN

(Sumber: Feri Batam 5 – Tg Pinang ).

q) MAKLUMAT PERATURAN PERLU

DIPATUHI OLEH PENUMPANG


34

i) ‘Pyrotechnic signal light’


r) PERALATAN KOMUNIKASI &

NAVIGASI


h) ALAT PENGESAN ASAP


s) COCKPIT PEMANDU FERI


i) TAYANGAN VIDEO KESELAMATAN


t) TEMPAT SIMPAN BARANG


Peralatan komunikasi

Peralatan Navigasi

35

2.9 Spesifikasi Feri atau Bot yang dibenarkan berdasarkan Undang-undang

Malaysia

Rajah 2.4: Contoh sebuah feri penumpang iaitu Feri „Ruby Express‟

Spesifikasi terhadap sesebuah feri atau bot yang menjalankan perkhidmatan

samada untuk tujuan persiaran, kegunaan keluarga dan persendirian, kegunaan nelayan, membawa pengangkutan penumpang dan pelancong maupun untuk

berbagai-bagai tujuan lain adalah dilihat daripada beberapa aspek yang sama

iaitu seperti berikut:

i) Bahan pembuatan seperti aluminium dan gentian fibre ii) Panjang badan bot

iii) Kelebaran badan bot

iv) Ketinggian maksimum bot

v) Daya Apungan dan Berat

vi) Muatan penumpang vii) Kelajuan Bot – dalam knot viii) Jenis Enjin (Horse power)

ix) Alatan navigasi dan telekomunikasi

x) Peralatan dan kemudahan yang disediakan didalam bot

xi) Sistem keselamatan

36

Jadual 2.4: Contoh Spesifikasi Pelan Keselamatan bagi Feri Penumpang

‘Ruby Express’

37

Jadual diatas menunjukkan maklumat spesifikasi yang terdapat didalam

feri „Ruby Express‟ termasuk dengan maklumat keselamatan yang amat

dititikberatkan oleh pengusahanya sebagai kegunaan dan jaminan keselamatan

para pengguna yang menggunakan perkhidmatan feri tersebut.

Rajah 2.5 : Pelan Keselamatan fizikal Feri ‘Ruby Express’

Rajah 2.5 diatas adalah Pelan Keselamatan Fizikal Feri „Ruby Express‟

menunjukkan pandangan secara terperinci keadaan fizikal feri tersebut secara

gambaran „overlay‟ iaitu gambaran bahagian bawah yang menempatkan bahagian

enjin, kabin krew feri dan tempat penyimpanan air bersih iaitu pada bahagian

tanktop, bahagian tween deck pula menempatkan tempat duduk para penumpang

yang menempatkan kerusi penumpang, tandas penumpang, kaunter krew dan

dapur dan main deck pula adalah kawasan loading area bagi para penumpang

dan kemasukan barangan (baggage). Di samping pandangan secara keseluruhan

saiz dan bentuk kapal termasuk saiz kelebaran, kepanjangan dan ketinggian

kapal dan lain-lain lagi boleh dilihat pada paparan pelan keselamatan kapal ini.

38

2.10 Contoh-Contoh Spesifikasi Bot Yang Dibuat Oleh Syarikat Pembuat

Bot Boat Explorer Malaysia.

Rajah 2.6: Contoh Spesifikasi Bot Explorer 320 Open Deck yang dibuat oleh

syarikat Boat Explorer Malaysia

Spesifikasi: (EXPLORER 320 OPEN DECK)

Length: 9.8m

Width: 2.3m

Approx Weight: 960 kgs

Recommended Horse Power:

115Hp to 225Hp

Capacity: 16 persons

STANDARD FEATURES

Console Box c/w

Mechanical Steering System

1 set

Hand Railing and Windscreen at Console Box

1 set

Cushion Seat c/w Back Rest & Storage Underneath

1 set

U-Bolt 1 pc

Motorwell With Cover 1 set

Side Railing 1 set

Sticker Lining 1 set

Copper Drain Plugs 2 pcs

OPTIONAL FEATURES

Dive Tank Racks

(Sumber: Mike Thein, 2008)


39

Rajah 2.7: Contoh Spesifikasi Bot Explorer 320 Quarter Cabin yang dibuat

oleh syarikat Boat Explorer Malaysia

Spesifikasi: (EXPLORER 320 QUARTER CABIN)

Length: 9.8m

Width: 2.3m



150Hp to 225Hp

Capacity: 16 persons

STANDARD FEATURES

U-Bolt 1 pc

Deck Cleat 1 pc

Sticker Lining 1 set

Front Railing 1 set

Anchor Roller 1 pc

Copper Drain Plugs 2 pcs

Anchor Compartment 1 pc

Top Deck Windscreen 1 set

Pedestal Seat 1 set

Cushion Seat c/w Back

Rest and Storage Underneath

1 set


40

Rajah 2.8: Contoh Spesifikasi Bot Explorer 270 yang dibuat oleh syarikat

Boat Explorer Malaysia

Spesifikasi: (EXPLORER 270)

Length: 8.3m

Width: 2.0m



40Hp to 85Hp

Capacity: 10

persons

STANDARD FEATURES

Anchor Compartment 1 set

Motorwell 1 set

U-Bolt 1 pc

Copper Drain Plug 1 pc

PVC Drain Plug 1 pc

Bench Seats 4 pcs

OPTIONAL FEATURES

Console Box c/w


Full Cover Canopy Cushion Seat with Storage Underneath

Front Railing

Built-in Fuel Tank


41

Rajah 2.9: Contoh Spesifikasi Bot Explorer 240 yang dibuat oleh syarikat


Spesifikasi: (EXPLORER 240)

Length: 7.3m

Width: 1.8m



40Hp to 85Hp

Capacity: 8 persons

STANDARD FEATURES


Bench Seats 4 pcs

Laminate Fibreglass Seat at Stern

1 pc

Drain Plug 1 pc

OPTIONAL FEATURES

Cushion Seat with Storage Underneath

Console Box c/w Mechanical Steering System

Hand Railing & Windscreen at Console Box

Collapsible or Canopy Full Cover


42

Rajah 2.10: Contoh Spesifikasi Bot Explorer F 221 yang dibuat oleh syarikat


Spesifikasi: (EXPLORER F 211)

Contoh-contoh spesifikasi bot diatas menunjukkan beberapa perbezaan

dari segi struktur buatan fizikal bot, saiz kelebaran dan panjang, daya

tampungan dan berat sesebuah bot, kapasiti muatan penumpang, penggunaan

enjin yang bersesuaian, peralatan yang disediakan semasa sesebuah bot atau feri

dibina oleh pembuat bot iaitu syarikat Boat Explorer Malaysia adalah berbeza dan

mengikut jenis dan keperluan serta spesifikasi yang ditetapkan mengikut ukuran

saiz dan spesifikasi tertentu bagi setiap jenis bot yang ditetapkan oleh undang-

undang Malaysia selain ianya dibina berdasarkan tempahan dan perbincangan

yang telah dipersetujui mengikut kesesuaian dan kehendak para pelanggannya.

Length: 7.3m

Width: 1.6m



15Hp to 40Hp

Capacity: 7

persons

STANDARD FEATURES


Stern Long Bench Seats

Laminate Fibreglass Seat at Stern

1 pc

Drain Plug 1 pc

OPTIONAL FEATURES

Varnished resk anchor rope choke & bull seat

Console Box c/w


Laminates Crossbar

Cooper Drain Plug


43

Menurut pengkaji, memandangkan pengangkutan air penting sebagai

penyumbang industri pelancongan terutamanya bagi tujuan kajian pengkaji

mengenai tahap keselamatan perkhidmatan feri atau bot membawa penumpang

ke destinasi pilihan pelancong dari Jeti Kukup, pengukuhan jaminan aspek

berkenaan dengan tahap keselamatan feri atau bot membawa penumpang ini

perlu diperincikan agar ianya dapat dijelaskan dan membangkitkan serta

memberikan kepercayaan yang tinggi kepada para penumpang terutamanya

kepada pelancong yang ingin menikmati keselesaan semasa bercuti disamping

perkhidmatan yang mesra oleh kakitangan sesebuah perkhidmatan feri atau bot

penumpang yang terbabit.

Justeru itu, kajian ini menumpukan kepada kajiselidik mengenai ciri-ciri

keselamatan yang ada pada sesebuah feri atau bot penumpang dimana ia

sepatutnya dititikberatkan oleh pihak pengusaha perkhidmatan feri dan bot

penumpang sebagai jaminan keselamatan kepada penumpang atau pelancong

sebelum ianya boleh digunakan untuk tujuan perniagaan pelancongan mereka.

44

BAB III

KAEDAH DAN ANALISIS KAJIAN

Pengenalan

Kaedah dan prosedur kajian merupakan bahagian yang amat penting

memandangkan maklumat yang diperolehi pada tahap ini sangat bernilai bagi

menguatkan dan menyokong hujah pengkaji dalam menjawab persoalan dan

objektif kajian yang telah dikemukakan pada bahagian pertama kajian ini.

Terdapat beberapa aspek penting yang akan dimuatkan dalam bahagian ini.

Aspek-aspek tersebut ialah:

Lokasi Kajian.

Pengkaji telah memilih daerah Pontian, Johor atau lebih tepatnya di

kawasan Jeti kukup sebagai lokasi kajian adalah kerana kesesuaian lokasi

tersebut yang berada pada laluan Selat Melaka yang tidak terjejas oleh faktor

persekitaran iaitu terlindung daripada ancaman ombak besar yang bergelora

serta air yang berarus deras. Dengan yang demikian pengkaji berpendapat

bahawa pihak pengusaha bot penumpang atau pelancong di kawasan Jeti Kukup

ini dapat menjalankan operasi mereka sepanjang masa di dalam setahun. Ini

membolehkan ianya menjadi pilihan para penumpang atau pelancong untuk

menggunakan operasi perkhidmatan bot pelancongan ke destinasi pada bila bila

masa. Status lokasi ini yang berada di dalam salah satu wilayah bagi Wilayah

Pembangunan Iskandar iaitu berada di daerah Pontian, Johor juga terlibat secara

menyeluruh bagi perancangan pembangunan destinasi pelancongan di sekitar

45

daerah tersebut telah mendorong pengkaji memilih Jeti Kukup, Pontian sebagai

lokasi kajian.

Kaedah Kajian : Kualitatif .

Kaedah temubual kajian kualitatif adalah satu cara untuk mendapatkan

apakah yang dirasakan dan difikirkan oleh orang lain dalam perspektif mereka

sendiri (dunia mereka sendiri). Menerusi temubual kualitatif, pengkaji akan dapat

memahami pengalaman yang mana pengkaji sendiri tidak terlibat (Rubin and

Rubin, 1995).

Teknik Temubual Semi- Struktur In-depth.

Teknik temubual semi-struktur akan membenarkan seseorang

individu itu menceritakan pengalamannya sendiri dan membentuk data

yang penuh dengan deskripsi dan penjelasan (Phillimore and Goodson,

2004). Kajian kualitatif adalah kajian interpretatif, yang mana pengkaji

bertindak sebagai penemubual dan menyampaikannya sebagai pemberita.

Semasa temubual, penemubual akan bertanya soalan dan orang yang

ditemubual akan menjawab dan menerangkan dan memberikan pandangan-

pandangan mereka. Mereka akan cuba memastikan penemubual memahami

dunia mereka (Rubin and Rubin, 1995). Temubual In-depth merujuk kepada

sesuatu proses yang tidak terarah, tidak berstruktur, tidak selaras dan

temubual terbuka (Taylor and Bogdan, 1984).

Panduan temubual selalunya digunakan sebagai panduan untuk

memastikan pengkaji akan menyusun isu-isu yang meliputi perbincangan

yang sama bagi setiap temubual untuk membandingbezakan data yang

dikumpul (Phillimore and Goodson, 2004) yang kebiasaannya ianya tidak

berstruktur. Panduan ini hanya memberi peringatan kepada penemubual

untuk bertanyakan soalan yang berkaitan dalam skop kajian (Taylor and

Bogdan, 1984) Panduan temubual seringkali dirangka dalam bentuk yang

berbeza-beza untuk mendapatkan sesetengah perkara atau isu secara

terperinci.

46

Bagi tujuan mendapatkan maklumat yang diperlukan untuk kajian

ini, pengkaji telah memilih beberapa responden yang akan ditemubual

dengan menggunakan Teknik Temubual Semi- Struktur In-depth iaitu.

i) Temubual dengan Agensi Kerajaan

Pengkaji akan menemubual pegawai-pegawai atau wakil pegawai

daripada agensi kerajaan yang terlibat di dalam penguatkuasaan feri yang

beroperasi di Jeti Kukup bagi tujuan mendapatkan maklumat, data serta

pandangan berhubung kajian ini. Antara pegawai yang akan ditemubual

ialah:

Encik Fakhrul Anwar bin Abu Hassan, Pegawai Keselamatan

Pelayaran, Jabatan Laut Malaysia Wilayah Selatan, Gelang Patah,

Johor.

Puan Raja Faudzah binti Raja Rasdi, Pegawai Pelabuhan, Jabatan

Laut Malaysia, Jeti Kukup, Johor

Encik Zakaria bin Abdul Manaf, Pegawai Penguatkuasa, Jabatan

Laut Malaysia, Jeti Kukup, Johor

Jabatan Imigresen , Wilayah Selatan.(Jeti Kukup)

ii) Temubual Dengan Kumpulan Rujukan.

Salah satu kaedah pengumpulan maklumat bagi tujuan kajian ini

ialah pengkaji akan menemubual beberapa individu yang mempunyai

kepakaran dan pengetahuan luas dengan aspek keselamatan marin

berasaskan perkhidmatan feri yang telah terlibat secara langsung dengan

tersebut. Pemilihan untuk menemubual individu-individu ini sangat

penting terutamanya dalam membantu menjawab persoalan kajian.

Antara individu yang terlibat dengan soalselidik bagi kajian ini ialah:

Mike Thein - Pengarah Urusan Syarikat Boat Explorer Malaysia.

Encik Ah Siong , Encik Ong Chin Sane (Mr. Thomas) - Pengusaha

Bot ke Tanjung Balai, Indonesia

Encik Ramesh A/L Balakrishnan – Kapten/Kakitangan Bot ke

Tanjung Balai Indonesia

47

Encik Ah Say , Mr. Apollo - Pengusaha Bot Pelancong ke Pulau

Kukup

Encik Hamdani bin Ahmad (Am) – Kakitangan Boat Explorer

Teknik Tinjauan dan Pemerhatian

Selain teknik temubual kajian ini juga akan menggunakan Teknik

Tinjauan dan Pemerhatian. Teknik ini melibatkan pengumpulan maklumat

oleh pengkaji melalui pemerhatian berhubung aspek penyediaan

kemudahan dan perkhidmatan yang menekankan aspek keselamatan

kepada pelancong khususnya kepada para penumpang bot yang

menggunakan perkhidmatan bot yang beroperasi di Jeti Kukup. Antara

aspek yang akan dibuat tinjuan dan pemerhatian termasuklah:

Keadaan bentuk fizikal dan luaran sesebuah feri. (saiz dan ukuran)

Kemudahan di dalam feri yang disediakan kepada para penumpang

Aspek-aspek keselamatan yang dilengkapkan yang perlu ada di

dalam sesebuah feri

Kedudukan bahagian enjin feri serta bahagian „cockpit‟ pemandu

Laluan „Ferry Boarding‟(tempat menaik dan menurun penumpang).

Laluan jambatan penumpang (passenger bridge)

Lain-lain aspek keselamatan berkaitan

3.3.3 Teknik Pengumpulan Maklumat Kedua (maklumat sekunder )

Sebagai penambahan maklumat-maklumat penting untuk

menyokong hujah dan huraian fakta dalam kajian ini, pengkaji juga akan

menggunakan teknik pengumpulan maklumat daripada sumber kedua

menerusi terbitan, artikel, jurnal, keratan akhbar, serta kajian-kajian

terdahulu yang mengandungi pelbagai maklumat penting dan berguna bagi

membantu pengkaji membuat analisa dan kupasan berhubung aspek

keselamatan perkhidmatan bot yang merupakan topik kajian ini.

48

3.3.4 Kaedah Analisis Temubual Kualitatif

Kaedah temubual kualitatif dianalisis menggunakan rangka kerja

sebagaimana yang dikemukakan oleh Ritchie dan Spencer (1994, p.177).

Peranan utama analisis data kualitatif telah didefinisikan oleh Ritchie dan

Spencer sebagai mengesan (detection) dan mereka mencadangkan analisis

mestilah termasuk mentakrif (defining), mengkategori (categorizing),

menjelaskan (explaining), menghuraikan (exploring) dan melakukan

pemetaan (mapping). Melalui proses ini maka rumusan-rumusan secara

umum dapat dicapai.

Pengesanan grounded themes diambil daripada temubual yang

memerlukan kaedah analisis data yang memenuhi keperluan untuk

mentakrif konsep, mencari associations (gabungan/sekutu) dan penjelasan.

Pada akhir kajian rumusan isu dan strategi cadangan akan dikeluarkan.

Menurut Ritchie dan Spencer analisis data dibuat berasaskan 5 langkah

berikut:

i. Data mentah telah didengar, disalin dan dibaca untuk mencapai

persamaan. Idea-idea utama disenaraikan mengikut tema-tema.

ii. Rangka kerja berasaskan tema telah dikenalpasti menerusi bahan-

bahan yang boleh disusun. Ini terutamanya topik-topik yang mana

ianya belum boleh ditentukan dimana pengkaji memerlukan

maklumbalas terlebih dahulu.

iii. Data telah diindeks dengan mengaplikasikan rangka kerja teori.

Kaedah Veal untuk membuat nota dan flagging transkrip telah diambil

(Veal, 1992, p.99).

iv. Data telah diambil daripada transkrip dan disusun mengikut rujukan

tema.

v. Data dan tema-tema melalui peringkat interpretasi bagi memastikan

keseluruhan penemuan diperolehi. Pandangan-pandangan informants

telah di cross-reference bagi mendapatkan pemahaman ke atas

pelbagai sudut pandangan ke atas tema yang telah dikenalpasti.

49

Bagi tujuan kandungan analisis, data disusun mengikut rangka

kerja tema (thematic framework) dalam bentuk jadual. Informant by theme

matrices telah dilukis/dilakar, digabungkan dengan progresi logical

berdasarkan tajuk-tajuk tema. Tajuk-tajuk tema dinomborkan contohnya

dari 1 hingga 10 dan dibina (established) mengikut kategori tema dalam

temubual. Setiap sel diletakkan label tema contohnya “lokasi” dan

quotations yang berkaitan daripada transkrip, contohnya “strategik”. Dalam

setengah kes, terdapat lebih dari satu label tema yang mana tajuk tema

difikirkan meliputi lebih daripada satu isu.

3.4 Merekabentuk Soalan-Soalan.

Peringkat merekabentuk soalah-soalan ini begitu rumit kerana maklumat

yang diperolehi daripada soalan yang dikemukakan menentukan dapatan yang

akan digunakan oleh pengkaji semasa membuat analisis maklumat serta data

pada peringkat yang selanjutnya. Pada pandangan pengkaji adalah amat penting

untuk memastikan jawapan daripada setiap responden merangkumi semua aspek

yang hendak dikaji serta dapat menjawab persoalan dan objektif kajian.

Bagi tujuan ini, pengkaji telah mereka bentuk soalan-soalan yang

mencakupi pelbagai aspek kajian serta disesuaikan dengan latarbelakang serta

kategori responden yang akan ditemubual. Ini dilakukan supaya soalan tersebut

mempunyai keesahan yang tinggi serta memenuhi ciri-ciri kaedah kajian yang

digunakan iaitu Teknik Temubual Semi- Struktur In-depth.

Soalan-soalan yang dikemukakan mempunyai keseragaman daripada segi

bentuk walaupun disoal kepada responden yang berlainan latarbelakang. Bentuk

soalan yang sedemikian rupa penting bagi memastikan jawapan-jawapan yang

diberikan dapat memberi gambaran atau menjawab isu penting dan persoalan

yang dikemukakan selain memudahkan pengkaji membentuk dapatan bagi kajian

ini.

Berikut adalah soalan-soalan yang dikemukakan kepada responden yang

terlibat dalam kajian ini.

50

a) Soalan-Soalan Yang Ditanya (Jabatan Laut Malaysia, Wilayah Selatan).

Nama Pegawai : Encik Fakhrul Anwar Bin Abu Hasan

Jawatan : Pegawai Keselamatan Pelayaran, Ibupejabat Jabatan Laut

Malaysia, Gelang Patah

1) Apakah tugas dan tanggungjawab pihak Jabatan Laut terhadap perkhidmatan

bot atau feri penumpang?

2) Bagaimanakah cara yang telah dijalankan oleh pihak Jabatan Laut di dalam

menjalankan proses pemantauan dan pemeriksaan terhadap sesebuah feri?

3) Bolehkan tuan jelaskan dengan lebih lanjut apakah perbezaan diantara

pemeriksaan harian dan pemeriksaan berkala?

4) Adakah aspek penguatkuasaan pihak Jabatan Laut berasaskan kepada

undang-undang tertentu?

5) Selain aspek-aspek penguatkuasaan yang dijalankan, apakah Jabatan Laut

mempunyai tugas tugas yang lain?

6) Sebagai seorang ketua adakah tuan merasa puashati dengan proses

pemantauan yang dijalankan oleh pegawai Jabatan Laut yang bertugas di Jeti

Kukup?

7) Sebenarnya apakah jenis bot atau feri yang dibenarkan beroperasi dan

berapakah muatan penumpang yang dibenarkan beroperasi kepada

penumpang?

8) Selain daripada pihak Jabatan Laut, adakah terdapat organisasi atau pihak

berkuasa lain yang terlibat sama dengan pihak jabatan Laut?

9) Sehingga kini, adakah pihak pengusaha bot/feri penumpang mengikuti segala

standard piawaian yang telah ditetapkan? Jika tidak adakah bukti yang

menunjukkan tindakan penguatkuasaan oleh pihak tuan?

10) Selain daripada pemantauan yang dijalankan di Jeti kukup, adakah terdapat

pemantauan semasa perjalanan?

11) Secara peribadi, adakah puan berpuashati dengan ciri-ciri keselamatan yang

disediakan oleh pihak pengusaha bot penumpang /pelancong di Jeti Kukup?

b) Soalan-Soalan Yang Ditanya (Jabatan Laut Malaysia, Wilayah Selatan).

Nama Pegawai : Puan Raja Faudzah Binti Raja Rasdi

Jawatan : Pegawai Pelabuhan, Jabatan Laut Semenanjung Malaysia

1) Apakah tugas dan tanggungjawab pihak Jabatan Laut terhadap perkhidmatan

bot atau feri penumpang?

51

2) Bolehkan puan jelaskan dengan lebih lanjut apakah perbezaan diantara

pemeriksaan harian dan pemeriksaan berkala?

3) Adakah hubungan pihak Jabatan Laut berjalan dengan baik dengan pihak

operator atau pengusaha bot?

4) Berapakah bilangan syarikat yang mengusahakan feri atau bot disini?

5) Bermakna terdapat 3 feri/bot berjalan serentak dari Jeti Kukup ke Jeti

Tanjung Balai?

6) Bagaimanakah pula pergerakan bot/feri ke destinasi Pulau Kukup dan

Kelong?

7) Benarkah bot/feri yang berada di Jeti Kukup ini menuju ke Jeti Batam dan

Singapura?

8) Apakah jenis bot/feri yang dibenarkan beroperasi dan berapakah muatan

penumpang yang dibenarkan naik dari Jeti Kukup?

9) Sejauhmanakah pemantauan telah dibuat dan apakah aspek-aspek yang

dititikberatkan oleh pihak Jabatan Laut bagi memastikan tahap keselamatan

penumpang/ pelancong di Jeti Kukup?

10) Berapa lamakah tempoh yang diambil oleh pegawai Jabatan Laut yang

bertugas untuk membuat pemeriksaan harian sebelum sesebuah bot itu

dibenarkan beroperasi?

11) Selain daripada pihak Jabatan Laut, adakah terdapat organisasi atau pihak

berkuasa lain yang terlibat sama dengan pihak jabatan Laut?




13) Selain daripada pemantauan yang dijalankan di Jeti kukup, adakah terdapat

pemantauan semasa perjalanan?

14) Secara peribadi, adakah puan berpuashati dengan ciri-ciri keselamatan yang

disediakan oleh pihak pengusaha bot penumpang /pelancong di Jeti Kukup?

c) Soalan-Soalan Yang Ditanya (Jabatan Laut Malaysia, Wilayah Selatan-Pulau

Kukup).

Nama Pegawai : Encik Zakaria Bin Abd Manaf

Jawatan : Pegawai Penguatkuasa, Jabatan Laut Semenanjung Malaysia

1) Apakah jawatan tuan dan berapa lamakah telah berkhidmat di Jabatan Laut

Malaysia?

52

2) Berapa ramaikah pegawai yang ditempatkan di Jeti Kukup ini termasuk

dengan tuan?

3) Tuan ada menyatakan bahawa tuan dan beberapa pegawai lain bertugas

memantau setiap pergerakan feri dari jeti Kukup? Boleh jelaskan bagaimana

pemantauan itu dijalankan?

4) Bolehkah Tuan menjelaskan dengan lebih terperinci mengenai pemeriksaan

rutin harian sesebuah bot yang akan bertolak dari Jeti Kukup?

5) Bagaimanakah cara pemeriksaan harian tersebut dibuat semasa sesuatu

pemeriksaan dijalankan oleh pihak tuan?

6) Adakah hubungan tuan sebagai kakitangan pihak Jabatan Laut berjalan

dengan baik dengan kakitangan syarikat feri yang beroperasi di Jeti Kukup

ini?

7) Berapa lamakah tempoh yang diambil oleh pegawai Jabatan Laut yang

bertugas untuk membuat pemeriksaan harian sebelum sesebuah bot itu

dibenarkan beroperasi?




9) Berapakah bilangan syarikat yang mengusahakan feri yang beroperasi dari

Jeti Kukup ini?

10) Apakah jenis bot/feri yang dibenarkan beroperasi dan berapakah muatan

penumpang yang dibenarkan naik dari Jeti Kukup?

11) Setakat ini pada pengamatan tuan atau mungkin daripada hasil pemeriksaan

yang telah dibuat berapa lamakah kemungkinan bot yang masih beroperasi

ini masih boleh digunakan?

12) Selain pemeriksaan terhadap aspek-aspek keselamatan didalam sesebuah feri

dijalankan oleh pihak Jabatan Laut Malaysia adakah pihak tuan jika

menitikberatkan soal bentuk fizikal sesebuah bot atau feri?

13) Bagaimana tuan mendapati aspek fizikal feri yang beroperasi di Jeti Kukup

buat masa kini? Adakah sesuai digunakan untuk tujuan membawa

penumpang?

14) Secara peribadi, adakah tuan berpuashati dengan ciri-ciri keselamatan yang

disediakan oleh pihak pengusaha bot penumpang /pelancong untuk ke Pulau

Kukup?

53

d) Soalan-Soalan Yang Ditanya (100 Percent Ferry Services Sdn. Bhd).

Nama Pegawai : Ah Siong

Jawatan : Pengarah Urusan, 100 Percent Ferry Services Sdn Bhd

1) Berapa lamakah pembabitan anda sebagai pengusaha /operator bot?

2) Siapakah pelanggan yang menggunakan perkhidmatan bot?

3) Berapakah bilangan bot yang anda ada sekarang dan berapa ramaikah

bilangan kakitangan anda?

4) Adakah anda menekankan aspek kecekapan terhadap kakitangan anda

seperti keperluan lesen memandu bot dan asas menyelamat?

5) Berapa kerapkah pergerakan sesebuah bot dalam sehari?

6) Apakah anda menitikberatkan soal keselamatan kepada para pelancong?

7) Adakah perkhidmatan bot anda menepati ciri-ciri piawaian keselamatan

Malaysia?

8) Adakah pihak anda membuat penyelenggaraan berkala terhadap enjin dan

aspek-aspek keselamatan lain? Jika ada adakah terdapat bukti bertulis?

9) Sehingga kini adakah sebarang kemalangan membabitkan krew dan

penumpang berlaku kepada syarikat pengangkutan bot anda?

10) Secara peribadi, adakah anda yakin bahawa perkhidmatan bot yang anda

sediakan menepati ciri-ciri piawaian keselamatan Malaysia dan selamat

kepada para penumpang / pelancong yang menggunakannya?

e) Soalan-Soalan Yang Ditanya (Agensi Ferry Kukup Sdn. Bhd).

Nama Pegawai : Ong Chin Sane (Mr. Thomas)

Jawatan : Pengarah Urusan, Agensi Feri Kukup Sdn Bhd

1) Berapa lamakah pembabitan anda sebagai pengusaha /operator bot?




4) Berapakah muatan penumpang yang boleh dibawa oleh setiap bot/feri dalam

satu-satu perjalanan?

5) Adakah anda menekankan aspek kecekapan terhadap kakitangan anda



7) Adakah perkhidmatan bot anda menepati ciri-ciri piawaian keselamatan

Malaysia?

54

8) Adakah pihak anda membuat penyelenggaraan berkala terhadap enjin dan

aspek-aspek keselamatan lain?






f) Soalan-Soalan Yang Ditanya (Kakitangan Syarikat 100 Percent Ferry Services

Sdn. Bhd).

Nama Pegawai : Encik Ramesh A/L Balakrishnan

Jawatan : Kapten, Feri Syarikat 100 Percent Ferry Services Sdn. Bhd.

1) Berapa lamakah pembabitan anda sebagai kakitangan syarikat bot ini?

2) Apakah jawatan anda? Berapakah ramaikah kakitangan syarikat ini termasuk

anda yang ada sekarang?

3) Adakah majikan anda menekankan aspek kecekapan terhadap kakitangannya


4) Sebelum sesuatu perjalanan bot beroperasi, adakah anda menerangkan /

membuat demonstrasi keselamatan kepada para penumpang?


6) Adakah perkhidmatan bot yang anda bawa menepati ciri-ciri piawaian

keselamatan Malaysia?

7) Adakah pihak syarikat anda membuat penyelenggaraan berkala terhadap

enjin dan aspek-aspek keselamatan lain? Jika ada adakah terdapat bukti

bertulis?

8) Adakah bot yang digunakan dilengkapi maklumat petunjuk/ arahan

keselamatan kepada para pelancong sekiranya berlaku sebarang kecemasan?



10) Jika berlaku sebarang kemalangan semasa bot sedang beroperasi, apakah

tindakan yang sepatutnya anda lakukan?


jalankan menepati ciri-ciri piawaian keselamatan Malaysia dan selamat


55

g) Soalan-Soalan Yang Ditanya (Apollo Ferry Sdn. Bhd).

Nama Pegawai : Apollo

Jawatan : Pengarah Urusan, Syarikat Feri, Apollo Ferry

1) Berapa lamakah pembabitan anda sebagai pengusaha bot untuk ke Pulau

kukup ini?


3) Apakah jenis bot yang dibenarkan beroperasi dan berapakah muatan

penumpang yang dibenarkan untuk ke Pulau Kukup?



5) Adakah pihak anda mempunyai hubungan yang baik dengan pihak berkuasa?

6) Jika dilihat jeti bagi bot pelancong yang dikendalikan tidak berada di lokasi

yang sama dengan jeti Kukup iaitu bagi destinasi antarabangsa? Kenapa ia

berlaku demikian?

7) Jika dilihat bot yang beroperasi diperbuat daripada kayu, adakah sebab-

sebab tertentu bot jenis ini digunakan?

8) Adakah anda menekankan aspek kecekapan keselamatan seperti keperluan

lesen memandu bot dan asas menyelamat?

9) Selain jaket keselamatan penumpang dan alat pemadam api, apakah aspek

keselamatan lain yang dititikberatkan oleh pihak anda kepada para

pelancong?






H) Soalan-Soalan Yang Ditanya (Kakitangan Syarikat Feri Apollo Sdn. Bhd).

Nama Pegawai : Ah Say

Jawatan : Pemandu Bot, Syarikat Feri Apollo Sdn. Bhd


2) Apakah jawatan anda? Berapakah ramaikah kakitangan syarikat ini termasuk

anda yang ada sekarang?

56

3) Adakah majikan anda menekankan aspek keselamatan kepada para

penumpang?

4) Sebelum sesuatu perjalanan bot beroperasi, adakah anda menerangkan /



6) Adakah perkhidmatan bot yang anda bawa menepati ciri-ciri piawaian

keselamatan Malaysia?

7) Adakah bot yang digunakan dilengkapi maklumat petunjuk/ arahan

keselamatan kepada para pelancong sekiranya berlaku sebarang kecemasan?



9) Jika berlaku sebarang kemalangan semasa bot sedang beroperasi, apakah

tindakan yang sepatutnya anda lakukan?




i) Soalan-Soalan Yang Ditanya (Pembuat dan pembekal bot, Boat Explorer Sdn.

Bhd)

Nama Pegawai : Mr Mike Thien

Jawatan : Pengarah Urusan Syarikat Boat Explorer, Melaka

1) Ceritakan sejarah pembabitan Boat Explorer dalam industri bot dan

pelancongan?

2) Siapakah pelanggan anda?

3) Apakah jenis-jenis bot yang anda bekalkan kepada pelanggan?

4) Sejak pembabitan Boat Explorer di dalam pembuatan bot, adakah ianya

diiktiraf oleh kerajaan Malaysian daripada aspek keselamatan?

5) Adakah terdapat standard piawaian antarabangsa tertentu digunapakai di

Malaysia?

6) Jika ya? Apakah ciri-ciri yang sepatutnya dititikberatkan di dalam pembinaan

sesebuah bot?

7) Adakah pihak syarikat anda diberi tanggunjawab di dalam penyeliaan

penyelenggaraan berkala enjin dan aspek-aspek keselamatan lain bot

pelanggan anda? Jika ada adakah terdapat bukti bertulis?

57

8) Apakah ciri-ciri atau maklumat keselamatan yang perlu dilengkapi pada

sesebuah bot pelancong sebagai langkah keselamatan sekira berlakunya

sebarang kecemasan?

9) Secara peribadi, adakah anda yakin bahawa perkhidmatan bot yang

dijalankan di Malaysia menepati ciri-ciri piawaian keselamatan Malaysia dan

selamat kepada para penumpang / pelancong yang menggunakannya?

J) Soalan-Soalan Yang Ditanya (Kakitangan Syarikat Boat Explorer Sdn. Bhd).

Nama Pegawai : Encik Hamdani Bin Ahmad (Am)

Jawatan : Kakitangan, Syarikat Boat Explorer Sdn.Bhd, Melaka


2) Apakah nama syarikat feri yang pernah anda bekerja sebelum ini?

3) Berapakah ramaikah kakitangan syarikat ini termasuk anda di dalam feri

tersebut?

4) Adakah majikan anda pada masa itu menekankan aspek kecekapan terhadap

kakitangannya seperti keperluan lesen memandu bot dan asas menyelamat?

5) Sebelum sesuatu perjalanan bot beroperasi, adakah anda menerangkan atau


6) Pernahkan berlaku sebarang kemalangan semasa anda bekerja dengan

syarikat feri Fuji Services tersebut?

7) Kemalangan yang macam mana berlaku pada masa itu? Apakah sebab yang

menyebabkan berlakunya kemalangan tersebut?

8) Bagaimanakah usaha menyelamat oleh anda serta krew-krew yang lain sebaik

sahaja mendapat makluman kecemasan dari feri tersebut?

9) Apakah langkah-langkah yang telah diambil oleh pihak tuan sebagai

penyelamat pada masa tersebut?




3.5 Justifikasi Pemilihan Kaedah Kajian

Pemilihan kaedah kualitatif oleh pengkaji bagi kajian ini adalah faktor

bentuk kajian yang lebih menjurus kepada penilaian tentang potensi. Walaupun

58

kebanyakan pengkaji lebih cenderung menggunakan kaedah kuantitatif, namun

penerimaan penilaian kajian menerusi kaedah kualitatif semakin popular sejak

kebelakangan ini. Menurut Bryman and Burgess (Phillimore dan Goodson, 2004),

kaedah kualitatif telah mula diperkenalkan dan diterima dalam kajian kehidupan

sosial sejak dua (2) dekad yang lalu.

Beliau turut menyatakan pada masa ini, pengkaji-pengkaji kajian sosial

adalah lebih cenderung memilih kajian berasaskan kualitatif sebagai strategi

kajian distinctive, yang mana membolehkan teori-teori dikemukakan dari kajian.

Oleh itu, keputusan memilih pengunaan kaedah kualitatif bagi kajian ini adalah

paling sesuai dan berkesan untuk mengkaji Tahap Keselamatan Perkhidmatan

Bot Penumpang yang disediakan kepada para penumpang atau pelancong di Jeti

Kukup.

Selain itu, faktor masa yang singkat iaitu empat (4) bulan begitu singkat

bagi penggunaan kaedah kuantitatif terutamanya untuk mendapatkan saiz

sampel kajian yang mencukupi bagi mendapatkan tahap signifikan yang

dikehendaki oleh kaedah kuantitatif bagi tempoh tersebut. Menurut Taylor dan

Bogdan (1984), menerusi temubual, pengkaji akan dapat menggunakan masa

dengan berkesan bagi tempoh kajian yang terhad.

3.6 Justifikasi Pemilihan Sampel Kajian

Pemilihan responden dalam Kajian Tahap Keselamatan Perkhidmatan

perkhidmatan Feri dan Bot yang beroperasi dari Jeti Kukup dan Jeti Persendirian

untuk ke Taman Negara Kukup dan Kelong Ikan, telah dibuat oleh pengkaji

setelah persetujuan oleh penyelia (Dr. Hairul Nizam bin Ismail) dibuat sebelum

proses pengumpulan maklumat dan sesi temuduga terhadap responden-

responden terpilih dijalankan.

Pemilihan responden ini mengambilkira faktor-faktor seperti pengalaman,

kepakaran, pengetahuan dan pelbagai aspek penting yang dimiliki oleh responden

bagi membolehkan pengkaji membuat analisis dan dapatan secara menyeluruh

untuk kajian ini. Jadual 3.1 menunjukkan senarai dan justifikasi pemilihan

responden bagi tujuan kajian ini.

59

Jadual 3.1: Senarai Dan Justifikasi Pemilihan Responden Bagi Kajian

Responden (R) Nama dan Jawatan Justifikasi pemilihan

R1 Encik Fakhrul Anwar

bin Abu Hasan

Pegawai Keselamatan

Pelayaran, Jabatan Laut Malaysia, Wilayah

Selatan.

Telah berkhidmat dengan Jabatan

Laut Malaysia selama 12 tahun

Pegawai yang bertanggungjawab bagi

mengawalselia undang-undang

pelayaran dan memeriksa keselamatan perkapalan terutamanya

di keseluruhan pelabuhan dan jeti

yang terdapat di wilayah selatan

Bertanggungjawab mengetuai

pemeriksaan kemalangan kecil ,

mengarah kakitangan bertugas didalam usaha mencari dan

menyelamat mangsa, keselamatan

maritim dan memeriksa kapal serta

menguruskan alat-alatan bantuan

pelayaran seperti rumah api. Bertanggungjawab menyampaikan

maklumat berkenaan keselamatan

pelayaran kepada orangramai seperti

terlibat di dalam konvensyen

keselamatan maritim. Pelbagai

maklumat penting diperlukan daripada responden ini amat penting

bagi meninjau aspek perundangan

dan peraturan keselamatan pelayaran

serta proses penguatkuasaan dan

pemantauan yang berada dibawah bidangkuasa jabatan ini.

R2 Puan Raja Faudzah

binti Raja Rasdi

Pegawai Pelabuhan,

Jabatan Laut Malaysia, Jeti Kukup.



Bertanggungjawab sebagai pegawai

pelabuhan, iaitu mengawal kesemua

aktiviti penguatkuasaan yang akan dijalankan oleh pegawai

penguatkuasa keselamatan secara

harian terhadap setiap feri yang

berlabuh dan beroperasi di Jeti

Kukup. Bertanggungjawab terhadap proses

pengurusan seperti pengesahan port clearance, pengesahan jadual

perjalanan, passenger list dan banyak

lagi.

Maklumat daripada responden ini

amat penting bagi mengetahui tentang aspek pelaksanaan

penguatkuasaan yang dijalankan

terhadap sesebuah feri atau bot yang

dilokasi kajian

60

R3 Encik Zakaria bin Abd

Manaf

Pegawai Penguatkuasa,

Jabatan Laut

Malaysia, Jeti Kukup



Menerima arahan penguatkuasaan

daripada pegawai pelabuhan iaitu aktiviti pemantauan dan

penguatkuasaan harian terhadap

setiap feri yang akan beroperasi dari

Jeti Kukup seperti memeriksa senarai

penumpang, memastikan peralatan keselamatan berfungsi, terdapat bot keselamatan lifecraft, pemasangan

video demonstrasi keselamatan dan

lain-lain


amat penting terutamanya bagi mendapatkan maklumat pada situasi

yang sebenarnya diperolehi

berkenaan dengan aspek penilaian

dan pemeriksaan yang dibuat oleh

pihak Jabatan Laut Malaysia

terhadap sesebuah bot atau feriyang diperiksa sebelum dibenarkan

beroperasi.

R4

Encik Ah Siong

Pengarah Urusan Syarikat 100 Percent

Ferry Services Sdn.

Bhd

Mempunyai pengalaman yang luas

(lebih 18 tahun) sebagai pengusaha

syarikat feri. Selain itu beliau terlibat dengan kelong ikan sangkar dan

mengusahakan resort

Mengusahakan salah sebuah syarikat

perkhidmatan feri untuk perjalanan

ke Tanjung Balai, Indonesia

Maklumat daripada pengusaha syarikat feri ini amat penting bagi

mengetahui secara terperinci

berhubung aspek-aspek keselamatan

yang disediakan kepada para

penumpang di dalam feri-feri yang menjalankan operasinya dari Jeti

Kukup.

R5 Encik Ong Chin Sane

(Mr. Thomas)

Pengarah Urusan,

Syarikat Ferry Kukup Sdn.Bhd

Berpengalaman lebih 14 tahun

sebagai pengusaha syarikat feri

membawa penumpang.

Mengusahakan salah sebuah syarikat

perkhidmatan feri untuk perjalanan ke Tanjung Balai, Indonesia selain 2

syarikat lain

Maklumat daripada pengusaha

syarikat feri ini amat penting bagi

mengetahui secara terperinci berhubung aspek-aspek keselamatan

yang dititikberatkan kepada para

penumpang di dalam feri-feri yang

menjalankan operasinya dari Jeti

Kukup.

61

R6 Encik Ramesh A/L

Balakrishnan

Kapten Feri, Syarikat 100 Percent Ferry

Services Sdn Bhd

Mempunyai pengalaman yang luas di

dalam pengoperasian kapal dan feri

penumpang lebih dari 20 tahun.

Telah berkhidmat sebagai Kapten feri Syarikat 100 percent ferry sudah

hampir 9 tahun.

Bertanggungjawab memastikan

segala persiapan didalam feri telah

disediakan terutamanya berkenaan aspek keselamatan seperti memeriksa

peralatan kecemasan, maklumat

keselamatan dipaparkan dan segala

prosedur pelayaran telah dilengkapi

sebelum mendapat pengesahan

pegawai Jabatan Laut. Maklumat daripada responden ini

amat penting sebagai mewakili

kakitangan syarikat feri berkenaan

persiapan yang telah dibuat oleh

syarikat feri terlibat bagi menjamin keselamatan penumpang untuk ke

destinasi antarabangsa (Indonesia).

R7

Encik Apollo

Pengarah Urusan

Syarikat Ferry Apollo

Berpengalaman selama 10 tahun

pembabitan didalam pengoperasian

bot pelancong untuk ke destinasi

Taman Negara Kukup dan ke Kelong Sangkar Ikan.

Mengendalikan syarikat bot

persendirian yang bernama syarikat

Apollo Ferry. Bot yang digunakan

dimodifikasikan daripada bot kayu nelayan yang menyediakan kerusi

penumpang.

Maklumat daripada pengusaha bot

pelancong ini amat diperlukan bagi

mengetahui aspek-aspek keselamatan

yang dititikberatkan kepada para penumpang yang menggunakan

perkhidmatan mereka.

R8 Encik Ah Say

Pemandu Bot Syarikat Ferry Apollo

Beliau mempunyai banyak

pengalaman berkaitan dengan aktiviti

laut kerena beliau adalah seorang nelayan pesisir yang telah 30 tahun

beroperasi disekitar perairan kukup.

Beliau sekarang adalah salah seorang

pemandu bot syarikat Apollo Ferry

yang beroperasi ke destinasi Taman

Negara Kukup dan ke Kelong Sangkar Ikan.


juga amat diperlukan kerana

berdasarkan pengalaman beliau yang

telah lama berkecimpung dengan

62

aktiviti laut termasuk kemahiran

memandu bot yang membawa

penumpang untuk ke destinasi

pilihan pelancong.

R9 Encik Mike Thein

Pengarah Urusan

Syarikat Boat Explorer

Sdn Bhd.

Mempunyai pengalaman yang luas

(lebih 20 tahun) sebagai pengeluar

bot dan peralatan yang berkaitan

dengan aktiviti marin termasuk

pengeluaran bot seperti bot atau feri penumpang, bot nelayan dan bot

keluarga dan persendirian bagi bagi

pasaran dalam dan luar negara.

Beliau mempunyai kemahiran dan

pengalaman yang amat luas didalam

proses pembuatan badan bot atau feri yang diperbuat daripada bahan fibre glass berkualiti tinggi, pemasangan

enjin dan peralatan navigasi serta

peralatan yang bercirikan

keselamatan yang perlu ada pada

sesebuah bot berdasarkan spesifikasi yang diluluskan oleh kerajaan

Malaysia.

Beliau mendapat pengalaman tentang

pembuatan bot secara mendalam

dengan menimba pengalaman

daripada pakar-pakar pembuat bot di Australia dan New Zealand.


juga amat penting dan diperlukan

kerana berdasarkan pengalaman

beliau yang telah lama berkecimpung dan berpengalaman luas di dalam

pembuatan bot, memahami kehendak

pasaran berdasarkan spesifikasi

pembuatan bot yang telah ditetapkan

oleh Kerajaan, serta berkemahiran di dalam maintenance badan maupun

enjin bot yang perlu diperbaiki

sepertimana yang diinginkan oleh

para pelanggan beliau.

R10 Encik Hamdani bin

Ahmad

Pengarah Urusan

Syarikat Boat Explorer

Sdn Bhd.

Beliau mempunyai banyak

pengalaman berkaitan dengan aktiviti

laut kerana sebelum bekerja dengan syarikat Boat Explorer ini, beliau

telah berkhidmat sebagai krew

sebuah syarikat feri yang bernama

feri Fuji dari Jeti Mersing membawa

penumpang untuk ke Pulau Tioman dan ke kepulauan Johor sekitar

tahun 1988 sehingga 1995

Kini beliau telah hampir 8 tahun

bekerja dengan anak syarikat Boat

63

Explorer dan tenaga serta

pengalaman beliau telah dapat

membantu majikannya selain beliau

bekerja tetap sebagai pelayan restoran.

Pengalaman responden ini amat

diperlukan kerana beliau dapat

memberikan keadaan sebenar situasi

kecemasan semasa proses menyelamat krew feri Fuji membantu

sebuah feri karam iaitu feri Pulau

Saga pada tahun 1995 diperairan

menuju Pulau Tioman.

3.7 Analisis Dan Penemuan Kajian

Analisis dan penemuan dalam kajian ini dibuat berdasarkan jawapan

daripada setiap soalan yang telah direka bentuk oleh pengkaji mengikut kategori

responden yang telah ditemuramah semasa kajian lapangan dilakukan. Selain

daripada analisis terhadap soalan-soalan daripada responden, pengkaji juga akan

membuat analisis berdasarkan maklumat yang diperolehi daripada pemerhatian

dan juga maklumat-maklumat yang diperolehi daripada sumber-sumber terbitan,

artikel, keratan akhbar, bahan-bahan daripada internet serta laporan-laporan

daripada badan kerajaan dan bukan kerajaan sebagai sokongan dan pengukuhan

analisis serta penemuan kajian.

Berdasarkan temubual yang telah dijalankan oleh pengkaji dengan

mengunakan kaedah kualitatif iaitu Temubual Semi- Struktur In-depth pengkaji

telah mengenalpasti tema-tema yang penting dalam kajian Tahap Keselamatan

Perkhidmatan Bot yang disediakan kepada orangramai di Jeti Kukup. Terdapat

lapan (8) tema telah dikenal pasti bagi analisis tentang tahap keselamatan dan

langkah-langkah yang perlu diambil oleh pihak-pihak yang terlibat sementara

empat (4) tema dapat di kenalpasti bagi analisis tentang spesifikasi sesebuah bot

yang perlu ada pada sesebuah bot yang beroperasi dari jeti Kukup. Huraian

berhubung setiap tema yang dikenal pasti adalah menurut jawapan yang

diperolehi menerusi soalan-soalan yang dikemukakan kepada setiap responden

dalam kajian ini.

64

3.7.1 Analisis Tentang Tahap Keselamatan Perkhidmatan Feri Yang

Beroperasi Dari Jeti Kukup Dan Langkah-Langkah Yang Perlu Diambil

Oleh Pihak-Pihak Yang Terlibat Dengannya.

3.7.1.1. TEMA 1: Peranan Dan Tanggungjawab Setiap Organisasi Yang

Terlibat

Berdasarkan temubual yang dijalankan oleh pengkaji dengan

responden 1 iaitu Encik Fakhrul Anwar bin Abu Hasan, beliau

menerangkan bahawa setiap aktiviti yang dijalankan di perairan Malaysia

secara amnya dan di Jeti Kukup khususnya adalah berada dibawah

tanggungjawab dan bidangkuasa Jabatan Laut Malaysia yang berkaitan

dengan aktiviti marina kepada semua proses pemantauan termasuk aktiviti

kapal-kapal perdagangan, bot-bot kecil, bot nelayan dan juga pemantauan

dan penguatkuasaan operasi perkhidmatan feri atau bot yang membawa

penumpang adalah berasaskan kepada undang-undang kerajaan Malaysia

iaitu Ordinan Perkapalan Malaysia tahun 1952.

Beliau menambah lagi, dengan memaklumkan bahawa pihak

Jabatan Laut Malaysia menjalankan aspek penguatkuasaan terutamanya

berkenaan aspek keselamatan adalah berdasarkan kepada Kod Keselamatan

Antarabangsa yang telah ditetapkan oleh organisasi Maritim Antarabangsa.

Bagi tujuan pemantauan aktiviti perkhidmatan feri atau bot, pihak Jabatan

Laut Malaysia menjalankan operasi pemantauan dan penguatkuasaannya

ke hampir 40 lokasi jeti perkhidmatan feri yang terdapat diseluruh

Malaysia.

Pendapat beliau juga di sokong oleh responden kedua iaitu Puan

Raja Faudzah binti Raja Rasdi yang memaklumkan bahawa pihak Jabatan

Laut Malaysia mempunyai tugas dan tanggungjawab yang besar di dalam

bidang maritim bermula dengan proses pendaftaran sesebuah bot, proses

pengakreditasian badan kapal atau feri yang dibenarkan beroperasi,

pengurusan keselamatan kapal seperti keperluan kepada penyediaan

peralatan yang bercirikan keselamatan, keselamatan semasa pelayaran iaitu

dengan pengawalan oleh unit keselamatan maritim dan kawalan trafik,

aspek kebajikan krew sehinggalah kepada proses penguatkuasaan dan

pemantauan yang dijalankan terhadap sesebuah perkhidmatan feri atau

65

kapal untuk ke setiap destinasi perkhidmatan mereka samada membawa

penumpang ataupun membawa barangan.

Bagi pengusaha syarikat perkhidmatan feri seperti Ah Siong, Mr

Thomas dan Mr Apollo pula, mereka berpendapat bahawa sebagai

pengusaha mereka mempunyai peranan dan tanggungjawab yang besar

terhadap perkhidmatan yang diberikan kepada para pengguna mereka di

dalam perkhidmatan feri dan bot membawa penumpang samada ke

destinasi untuk lokasi perairan antarabangsa maupun ke Taman Negara

Kukup, tanggungjawab mereka sebagai pengusaha adalah dengan

memberikan perkhidmatan yang terbaik dan sempurna kepada pelanggan

mereka.

Bagi Mr Mike Thein(responden 9) pula, sebagai seorang pembuat dan

pembekal bot beliau bertanggungjawab membuat dan menyediakan bot

sepertimana tempahan dan kehendak para pelanggannya, namun begitu

beliau masih menitikberatkan hasil pembuatan sesebuah bot tersebut

berdasarkan kepada undang-undang yang ditetapkan oleh kerajaan seperti

standard piawaian antarabagsa safety standard of boat building, United

States dan Ordinan Perkapalan Malaysia, tahun 1952. Dengan yang

demikian, penghasilan bot-bot syarikat beliau iaitu syarikat Boat Explorer

telah mendapat pengiktirafan samada di peringkat antarabangsa maupun di

dalam negara.

3.7.1.2 TEMA 2: Aktiviti Penguatkuasaan Dan Pemeriksaan Harian

Menurut Puan Raja Faudzah iaitu responden kedua, beliau

menyatakan bahawa pihak Jabatan Laut Malaysia, terutamanya bagi

kawasan pelabuhan Kukup amat mementingkan aspek pemantauan dan

penguatkuasaan terhadap setiap aktiviti perkhidmatan feri yang beroperasi

melalui jeti tersebut. Ini kerana telah menjadi satu tanggungjawab yang

diberikan kepada pihak Jabatan Laut untuk memastikan segala aspek

keselamatan bagi perkhidmatan feri telah diperiksa dan dijalankan bagi

menjamin keselamatan pelayaran feri dan para penumpangnya.

Pemantauan yang dijalankan oleh para pegawai Jabatan Laut Malaysia

dibahagikan kepada 2 iaitu pemeriksaan harian dan pemeriksaan berkala.

66

Aspek-aspek pemantauan iaitu bagi pemeriksaan harian adalah

pemeriksaan satu senaraisemak yang telah ditetapkan oleh pihak Jabatan

Laut Malaysia berkenaan perkara-perkara seperti „port clearance‟ iaitu

pemeriksaan sijil pelepasan pelayaran, sijil penumpang dan mengemukakan

salinan, senarai bilangan penumpang yang berdaftar adalah sama bilangan

dengan bilangan penumpang yang berada di dalam sesebuah feri yang

diperiksa, mematuhi kelayakkan dan bilangan pengemudi dan krew,

kelengkapan peralatan navigasi seperti radar dan radio VHF, mempunyai

cukup bot penyelamat seperti „liferaft‟, bot mempunyai pelan keselamatan

yang lengkap, menyediakan jaket keselamatan yang mencukupi dan boleh

berfungsi, membuat tayangan video keselamatan dan beberapa peralatan

lain telah disediakan oleh pihak pengusaha. Pendapat yang sama juga telah

diberikan oleh responden 1 iaitu Encik Fakhrul Anwar berkenaan aspek

pemantauan dan ciri-ciri keselamatan yang akan diperiksa oleh para

pegawai Jabatan Laut sebelum sesebuah feri itu dibenarkan menjalankan

perkhidmatannya.

Manakala bagi responden 3 pula iaitu Encik Zakaria bin Abdul

Manaf beliau yang bertugas sebagai salah seorang Pegawai Penguatkuasa,

Jabatan Laut Malaysia beliau dan rakan-rakan setugas yang ditempatkan di

Jeti Kukup akan membuat pemeriksaan terperinci rutin harian pemeriksaan

terhadap setiap feri yang beroperasi dari jeti tersebut sebagaimana

senaraisemak penilaian yang telah ditetapkan oleh pihak Jabatan Laut

Malaysia secara terus bermula dengan memeriksa para penumpang

besama-sama dengan pihak penguatkuasaan daripada beberapa jabatan

lain seperti Jabatan Haiwan, Jabatan Kesihatan dan pihak Kastam,

seterusnya beliau dan beberapa pegawai bertugas akan terus membuat

pemeriksaan terus segala aspek seperti yang dimaklumkan oleh responden

yang pertama dan kedua tadi sambil mengenalpasti keadaan semasa setiap

peralatan agar boleh berfungsi dengan baik dan segala prosedur telah

diikuti dengan baik oleh pihak pengusaha perkhidmatan feri yang sedang

diperiksa itu.

Menurutnya lagi, jika sekiranya pihak Jabatan Laut berpuashati

terhadap hasil pemeriksaan tersebut, beliau ataupun rakan yang lain akan

mendapatkan pengesahan daripada kapten feri tersebut dan kemudiannya

67

akan disahkan oleh oleh pihak Jabatan Laut bahawa feri tersebut telah

dibenarkan untuk menjalankan operasi. Pada kebiasaannya sesuatu

pemeriksaan lancar tanpa sebarang masalah mengambil masa kurang dari

30 minit, tetapi jika terdapat sebarang perlanggaran undang-undang dan

pemeriksaan lanjut akan dijalankan dengan masa yang diambil adalah

lebihkurang 1 jam. Jika berlaku perlanggaran besar seperti feri tidak

memperbaharui lesen beroperasi ataupun peralatan keselamatan seperti

„liferaft‟ telah tamat tempoh, pihak berkuasa akan menahan feri tersebut

tetapi pihak pengusaha boleh meneruskan operasi dengan feri gentian.

Oleh yang demikian, menurut ketiga-tiga responden, pemantauan

bagi perjalanan setiap perkhidmatan feri di seluruh jeti yang terdapat di

Malaysia dan terutamanya dari Jeti Kukup untuk ke Tanjung Balai,

Indonesia adalah amat penting dan wajib dijalankan bagi memastikan pihak

pengusaha perkhidmatan feri yang menjalankan operasi mereka mematuhi

segala undang-undang terutamanya yang berkaitan dengan aspek-aspek

keselamatan di dalam setiap feri mereka telah disediakan sebagai jaminan

keselamatan kepada para penumpang jika sekiranya berlaku sebarang

kemalangan.

3.7.1.3. TEMA 3: Ciri-Ciri Keselamatan Yang Perlu Disediakan Di Dalam

Sesebuah Feri Atau Bot

Menurut pengusaha-pengusaha syarikat perkhidmatan feri seperti

Encik Ah Siong (responden ke 4) dan Encik Thomas (responden ke 5) kedua-

duanya bersetuju menyatakan bahawa aspek keselamatan yang perlu

disediakan di dalam setiap perkhidmatan feri mereka disediakan sebagai

persiapan jika berlakunya sebarang perkara yang tidak diingini. Bagi Encik

Ah Siong iaitu pengusaha kepada syarikat perkhidmatan 100 Percent Ferry

Services Sdn Bhd., berpendapat bahawa perlu menyediakan peralatan

kecemasan yang mencukupi seperti jaket keselamatan dan alat pemadam

api, maklumat keselamatan perlu di paparkan untuk memberi makluman

kepada para penumpang, sistem perhubungan radar dengan pihak

berkuasa disamping pengetahuan kakitangan di dalam usaha menyelamat

jika sekiranya berlaku sebarang kemalangan.

68

Bagi pengusaha syarikat feri agensi Kukup Sdn Bhd iaitu Encik

Thomas pula, berpendapat bahawa selain keperluan maklumat keselamatan

dipaparkan dengan jelas, penyediaan alat pemadam api serta jaket

keselamatan yang mencukupi dan boleh berfungsi, demonstrasi cara-cara

pemakaian alat keselamatan seperti jaket keselamatan dan tindakan yang

perlu diambil semasa berlaku sebarang kecemasan perlu ditayangkan selain

mengambilkira jumpah maksimum penumpang yang boleh berada di dalam

sesebuah feri iaitu bergantung kepada kapasiti yang dibolehkan oleh pihak

Jabatan Laut Malaysia.

Bagi kakitangan feri (responden ke 6) pula iaitu Encik Ramesh a/l

Balakrishnan yang berjawatan sebagai seorang kapten bagi feri syarikat 100

Percent Ferry Services Sdn Bhd, berpendapat bahawa kecekapan para

kakitangan adalah lebih penting selain daripada kepentingan penyediaan

peralatan keselamatan di bagi sesebuah feri, ini kerana dengan adanya

kakitangan yang berkelayakkan dan cekap terutamanya di dalam usaha

menyelamat, mereka akan dapat meminimumkan angka korban disamping

dapat menenangkan para penumpang semasa situasi panik. Oleh yang

demikian, para kakitangan perlulah mempunyai kelayakan asas

menyelamat, selain itu bagi seorang pemandu individu tersebut perlu

mempunyai lesen memandu yang sah serta telah berpengalaman

mengoperasikan sebuah feri terutamanya semasa keadaan cemas dan

berbahaya.

Pendapat yang agak berbeza pula di dapati oleh pengkaji daripada

pengusaha yang menjalankan perkhidmatan bot membawa penumpang

untuk ke Taman Negara Kukup dan ke Kelong Sangkar Ikan iaitu pihak

pengusaha seperti Encik Apollo dan ayahnya, Ah Say sependapat

menyatakan bahawa aspek keselamatan adalah penting tetapi kurang

dititikberatkan semasa perkhidmatan mereka dijalankan. Ini kerana

disebabkan jarak untik ke destinasi yang dibawa samada untuk ke Kelong

maupun ke Taman Negara Kukup adalah amat dekat iaitu mengambil

kurang dari 10 minit perjalanan sahaja. Bot yang digunakan untik

beroperasi pula adalah bot kayu nelayan yang dimodifikasikan untuk

tujuan tempat duduk penumpang. Peralatan keselamatan yang disediakan

hanya peralatan jaket keselamatan sahaja.

69

Selain itu, Encik Mike Thein secara peribadi berpendapat bahawa

proses pembuatan sesebuah bot atau feri itu adalah satu perkara yang amat

penting iaitu cara pembuatan yang halus dan teliti akan memberikan

ketahanan kepada sesebuah feri ataupun bot, selain bahan yang digunakan

di dalam proses pembuatannya. Beliau menyarankan bahan untuk

membina badan atau fizikal sesebuah feri itu dibuat daripada bahan gentian

fibre yang bermutu tinggi, walaupun jika dilihat bahan daripada alumunium

dan besi mempunyai kemampatan yang tahan kekukuhan yang lebih tinggi,

tetapi memandangkan kos pembuatan yang agak sederhana bagi

penggunaan bahan gentian fibre dan senang dari segi pembaikpulihan

beliau akan memberikan cadangan penggunaan bahan tersebut kepada

para pelanggannya.

Encik Mike Thein juga menitikberatkan penekanan terhadap ciri-ciri

yang perlu ada pada sesebuah bot iaitu mestilah bersesuaian dengan saiz,

kuasa enjin yang digunakan, berat tampungan dan kapasiti penumpang,

serta dengan kelengkapa-kelengkapan peralatan yang bercirikan

keselamatan seperti alat navigasi dan komunikasi serta peralatan

keselamatan yang lain. Dengan menitikberatkan segala perkara yang beliau

maklumkan diatas, beliau menegaskan sesebuah bot itu akan sentiasa

beroperasi dengan selamat selain keperluan kepada penyelenggaraan

berkala terhadap enjin dan peralatan yang sepatutnya.

Pihak penguatkuasa Jabatan Laut Malaysia pula menekankan

aspek-aspek pemantauan dan pemeriksaan yang dijalankan oleh pihak

mereka terhadap setiap feri yang beroperasi samada ianya dijalankan secara

rutin harian di setiap jeti pengangkutan laut sepertimana senaraisemak

yang telah dibincangkan sebelum ini ataupun pemeriksaan berkala yang

dijalankan oleh para pegawai jurutera Jabatan Laut Malaysia bersama

beberapa badan yang telah dilantik oleh kerajaan seperti memeriksa fizikal

badan sesebuah bot atau feri, memeriksa kekerapan penyelenggaraan enjin

sesebuah feri atau bot maupun memeriksa tempoh tamat penggunaan

peralatan keselamatan yang disediakan oleh pihak pengusaha syarikat feri

seperti tarikh tamat penggunaan bagi „liferaft‟ dan banyak lagi. Pihak

Jabatan Laut Malaysia juga menyarankan agar pihak pengusaha mengikut

segala piawaian yang telah ditetapkan di dalam Ordinan Perkapalan

Malaysia 1952, terutamanya berkaitan dengan keselamatan penumpang

70

dimana setiap syarikat perlulah membuat kajian dan „revise‟ kembali

spesifikasi yang telah ditetapkan di dalam perundangan perkapalan

antarabangsa seperti mengikut tahap kelebaran, ketinggian serta ukuran

panjang sesebuah feri sebelum ianya dibina. Sebaik-baiknya mereka

membuat tempahan dengan syarikat pembuat bot tempatan yang telah

menepati spesifikasi pembuatan bot seperti syarikat Boat Explorer.

3.7.1.4 TEMA 4: Penyelenggaraan Feri Atau Bot yang Berjadual

Berdasarkan temubual yang dijalankan, kesemua responden

bersetuju bahawa penyelenggaraan perlu dan wajib dijalankan terhadap

sesebuah feri ataupun bot walaupun pada sesebuah bot yang masih baru

digunakan maupun bot-bot yang telah lama beroperasi khususnya bagi

perkhidmatan feri atau bot yang membawa penumpang di Jeti Kukup ini.

Bagi pegawai Jabatan laut yang terlibat dengan temubual bersama

pengkaji, iaitu Encik Fakhrul Anwar (responden 1), Puan Raja Faudzah

(responden 2) berserta respnden ketiga iaitu Encik Zakaria bin Abdul Manaf

sependapat bersetuju bahawa aspek pemeriksaan dan pemantauan mereka

salah satunya adalah terlibat dengan jadual proses penyelenggaraan

terhadap sesebuah feri ataupun iaitu dari segi pemeriksaan aspek

penyelenggaraan bahagian enjin, membuat ujian ketahanan badan

sesebuah feri, pemeriksaan terhadap peralatan keselamatan yang

disediakan untuk tujuan sebarang kecemasan. Pemeriksaan akan

dijalankan oleh pegawai-pegawai jurutera Jabatan Laut Malaysia, dengan

kolaberasi badan-badan penilaian kapal seperti Ship Classification (M) Sdn

Bhd, Lloyd dan beberapa syarikat lain ke setiap kawasan jeti mengikut

pergerakan jadual yang telah dirancang bagi memastikan setiap bot di

setiap jeti yang ada diseluruh negara akan diperiksa mengikut tempoh yan

telah ditetapkan iaitu 3 bulan sekali.

Dalam masa yang sama pihak pengusaha perkhidmatan feri yang

beroperasi di Jeti Kukup ini iaitu Encik Ah Siong (responden ke 5) dan

kakitangannya iaitu Encik Ramesh (responden ke 7) serta Encik Thomas

iaitu responden ke 6, bersetuju bahawa espek penyelenggaraan adalah

sesuatu yang amat penting dan dijalankan oleh mereka secara berkala iaitu

71

mengikut penjadualan yang telah dibuat oleh syarikat masing-masing

sekurang-kurangnya 2 kali setahun. Namun sebenarnya, pengusaha

syarikat feri ini jika dikira sebenarnya menjalankan pemeriksaan setiap hari

bagi setiap bot yang mereka ada sebelum menjalankan operasi, ini kerana

menurut mereka, sememangnya terdapat kakitangan yang terlibat secara

langsung dan berkemahiran untuk membuat penyelenggaraan terutamanya

di bahagian enjin iaitu yang dipanggil sebagai „Engine Man‟.

Bagi pengusaha syarikat bot untuk ke Taman Negara Kukup iaitu

Encik Apollo pula berpendapat aspek penyelenggaraan tidak diberikan

perhatian yang begitu besar sangat kerana beliau berpendapat bahawa

beliau adalah pengusaha bot secara kecil-kecilan dan tidak melibatkan

„volume‟ penumpang yang banyak dalam satu-satu masa. Dengan membawa

bot yang diperbuat daripada kayu yang dimodifikasikan daripada bot

nelayan dan memakai enjin sangkut sahaja untuk membawa penumpang ke

destinasi yang dekat dan memakan masa hanya 5 ke 10 minit sahaja, aspek

penyelenggaraan tidak perlulah dilakukan setiap masa walaupun beliau

sememangnya ada membuat penyelenggaraan terhadap enjin botnya.

Itupun berdasarkan kehendaknya sendiri, manakala bagi keadaan fizikal

bot dan peralatan seperti jaket keselamatan penyelenggaraan tidak ada

dibuat.

Bagi Encik Mike Thein (responden ke 9) berpendapat bahawa aspek

pemeriksaan enjin dan bahagian fizikal badan sesebuah bot atau feri perlu

diperiksa dan diselenggarakan, ini kerana menurut beliau untuk menjamin

kuasa enjin yang baik dan tidak berlaku kerosakan semasa sesebuah bot

atau feri sedang beroperasi Ia perlulah sentiasa di selanggara setiap masa

iaitu samada 3 bulan sekali ataupun 6 bulan sekalu dalam setahun, dengan

yang demikian maka prestasi enjin sesebuah feri atau bot itu dapat

dikenalpasti oleh mereka yang terlibat seperti „engine man‟. Begitu juga

dengan penyelenggaraan terhadap badan feri atau bot, ini kerana sesebuah

bot itu berada di atas air dan banyak kemungkinan boleh berlaku dalam

setiap perjalanan sesebuah bot itu seperti terlanggar batu karang, bot

bergesel dan sebagainya memungkinkan berlaku kerosakan kepada badan

bot tersebut dan ia perlu di baikpulih, contohnya bagi bot yang diperbuat

daripada bahan fiber glass, kerosakan pada badan bot boleh ditampal

dengan bahan fiber glass yang baru maupun dicat kembali bagi

72

mengembalikan seri sesebuah bot. untuk makluman syarikat Encik Mike

mempunyai kepakaran di dalam membaikpulih kembali badan bot

disamping menyelenggarakan enjin bot.

Pendapat yang sama juga telah diutarakan oleh Encik Hamdani bin

Ahmad (responden ke 10) iaitu pekerja Encik Mike Thein, iaitu berdasarkan

pengalamannya bekerja sebagai seorang kakitangan sebuah syarikat feri

yang beroperasi dari Jeti Mersing pada tahun 1980 an menceritakan

bahawa majikannya menitikberatkan soal keselamatan penumpang dan

aspek penyelenggaraan terdapat enjin setiap feri yang beroperasi iaitu

dengan membuat pemeriksaan berkala 3 kali setahun. Disamping itu

majikannya telah menugaskan 2 orang „engine man‟ bagi setiap feri yang

beroperasi sebagai langkah untuk membuat pemeriksaan semasa

perjalanan sesebuah feri untuk ke destinasinya.

3.7.1.5 TEMA 5: Penyediaan Kakitangan Yang Terlatih Dan

Berkelayakan

Menurut responden keempat, beliau menyatakan bahawa pihak

syarikatnya amat mementingkan berkenaan dengan pemilihan para pekerja

terutamanya yang terlibat dengan perkhidmatan di dalam feri dan mereka

dipilih daripada yang berkelayakan. Terdapat hampir 14 orang kakitangan

yang terlibat sebagai krew bagi 2 buah feri yang beroperasi termasuk kapten

dan pemandu feri, hampir kesemua kakitangan daripada warga Indonesia

kecuali bagi jawatan kapten dan pemandu feri. Selain itu terdapat juga

kakitangan pekerja yang terdiri daripada wanita tempatan di bahagian

penjualan tiket feri di kaunter yang di buka di pekan Kukup.

Menurut beliau lagi, pihak syarikatnya amat menitikberatkan

pemilihan pemandu dan kapten feri dari orang tempatan kerana ingin

memberikan peluang pekerjaan dan penglibatan mereka di dalam bidang

pelancongan secara tidak langsungnya. Mereka ini dipilih daripada

kebanyakkan orang yang telah mendapatkan lesen yang berkaitan dengan

perkhidmatan feri seperti lesen kelas 1 sehingga 5 bagi pemandu feri, dan

lesen asas penyelamat bagi kapten dan kakitangan lain.

73

Pendapat ini disokong oleh Encik Thomas iaitu responden kelima

yang mengatakan bahawa pemilihan kakitangan untuk bekerja dengan

syarikatnya dimana kesemua kakitangan yang terlibat di dalam feri

mempunyai kemahiran dan pengalaman berdasarkan keperluan kepakaran

di bahagian masing-masing seperti kapten dan pemandu feri dipilih perlulah

mempunyai kemahiran asas menyelamat, krew enjin dipilih dari mereka

yang berkemahiran di dalam pengoperasian dan baikpulih enjin dan lain-

lain, ini kerana aspek keselamatan dan ilmu pengendalian bot semasa

perkhidmatan sesebuah feri itu berjalan adalah sesuatu aspek yang diberi

perhatian oleh syarikat pada setiap masa.

Bagi pengusaha perkhidmatan bot yang membawa penumpang ke

Taman Negara Kukup pula berpendapat bahawa pihak syarikat mereka

tidak memerlukan ramai kakitangan disebabkan mereka hanya

menjalankan perkhidmatan bot yang bersaiz kecil dan hanya memerlukan

tenaga kerja yang sedikit, Encik Apollo memaklumkan lagi bahawa

sebenarnya perkhidmatan membawa penumpang ke Taman Negara Kukup

dan Kelong ikan ini adalah perniagaan keluarga dan tenaga kerja yang

terlibat terdiri dari beliau sendiri dan ayahnya yang bekerja sebagai

pemandu bot. Namun yang demikian Encik Apollo memaklumkan bahawa

mereka mempunyai kelayakan sebagai seorang pemandu bot dan telah

mempunyai pengalaman yang banyak berkenaan dengan pengoperasian

sesebuah bot.

Bagi Encik Hamdani (responden ke 10) menceritakan bahawa betapa

pentingnya sesebuah syarikat itu mempunyai kemahiran dan pengalaman

di dalam menghadapi sebarang situasi sukar sepertimana beliau dan rakan-

rakannya yang bekerja sebagai krew sebuah syarikat feri iaitu syarikat feri

Fuji Ferry Services. Menurut responden ini, semasa beliau bekerja dengan

perkhidmatan feri ini yang membawa penumpang dari Jeti Mersing pada

sekitar tahun 1980 an sehingga tahun 1995, pihak syarikatnya begitu

menitikberatkan soal kemahiran kepada setiap pekerja dimana hampir

kesemua pekerja syarikat feri tersebut mempunyai sijil kemahiran

menyelamat selain kemahiran tertentu setiap staf di bahagian masing-

masing. Dengan kemahiran ini, beliau dan rakan-rakan telah dapat

menyelamatkan penumpang dan krew sebuah feri iaitu feri Pulau Saga yang

karam akibat terlanggar kayu balak semasa perjalanan feri tersebut ke

74

Pulau Tioman. Ini menunjukkan betapa pentingnya kemahiran asas

menyelamat perlu dipelajari oleh setiap krew feri sebagai jaminan

keselamatan semasa sesebuah feri itu menjalankan operasinya.

3.7.1.6 TEMA 6: Kekerapan Perjalanan Operasi Perkhidmatan

Sesebuah Feri Atau Bot

Menurut responden kedua, iaitu Puan Raja Faudzah sebagai seorang

pegawai pelabuhan beliau tidak sewenang-wenangnya menetapkan

berapakah perjalanan sesebuah feri boleh dibuat oleh pihaknya sebagai

pihak penguatkuasa, ini kerana menurut beliau ia melibatkan aktiviti yang

melibatkan perniagaan yang di jalankan oleh pengusaha syarikat feri yang

beroperasi dari jeti Kukup ini. Dengan yang demikian pihak Jabatan Laut

telah membuat perbincangan secara terperinci dengan 3 syarikat feri yang

mengusahakan perkhidmatan membawa para penumpang untuk ke

destinasi antarabangsa iaitu ke Tanjung Balai, dan Pulau Batam, Indonesia.

Hasil daripada perbincangan itu kesemua pihak telah mencapai kata

sepakat iaitu perjalanan feri akan berjalan secara penggiliran setiap 3 buah

syarikat yang terlibat dimana ia menjadikan sekurang-kurangnya 3 kali

perjalanan ulang-alik setiap feri bagi satu-satu syarikat dapat beroperasi

membawa penumpang mereka ke destinasi setiap hari sepertimana jadual

yang telah dipersetujui dan ditetapkan. Pada musim-musim perayaaan slot

perjalanan mungkin boleh ditambahkan bergantung kepada persetujuan

pihak Jabatan Laut Malaysia.

Manakala bagi pengusaha syarikat bot membawa penumpang ke

destinasi seperti ke Taman Negara Kukup dan ke kelong, Puan Raja

Faudzah memaklumkan bahawa pihak Jabatan Laut tidak ada menetapkan

sebarang penjadualan kepada setiap pengusaha memandangkan syarikat

yang menjalankan operasi mereka sebenarnya lebih kepada syarikat

persendirian dan syarikat keluarga dan aktivit membawa penumpang

adalah satu sumber pendapatan kepada pengusaha yang terlibat. Selain

daripada itu aktiviti membawa penumpang adalah di dalam peraiaran

Malaysia dan destinasi ditujui adalah begitu dekat, namun pihak Jabatn

Laut Malaysia masih bertanggungjawab di dalam membuat pemantauan

75

dan penguatkuasaan terutamanya berkenaan aspek-aspek keselamatan

bagi operasi perkhidmatan bot-bot tersebut.

Berdasarkan temubual dengan penhusaha perkhidmatan feri, iaitu

Encik Ah Siong menyatakan pihaknya bersetuju sepenuhnya pembahagian

penjaduallan yang telah dipersetujui dan disepakati oleh kesemua pihak

yang terlibat terutamanya para pengusaha perkhidmatan feri termasuk

syarikat beliau dengan penjadualan yang seimbang kepada kesemua

syarikat yang terlibat setiap hari, mereka sebenarnya dapat menjalankan

perkhidmatan dengan baik dan lancar disamping keingina untuk mendapat

keuntungan daripada perkhidmatan yang mereka berikan. Dengan yang

demikain menurut beliau ia sebenarnya memudahkan semua pihak

termasuk pihak Jabatan Laut Malaysia, dapat mengetahui jadual perjalanan

setiap feri dan membuat aktiviti penguatkuasaan dengan lebih lancar.

Sementara temubual dengan pegawai penguatkuasa Jabatan Laut di

Jeti Kukup iaitu Encik Zakaria pula, beliau berpendapat bahawa selain

operasi pemantauan dan penguatkuasaan daripada Jabatan Laut Malaysia

yang dijalankan oleh beliau dan beberapa rakan yang lain, sebenarnya ia

adalah bagi memberikan ruang kepada setiap pengusaha untuk membuat

baikpulih feri yang „direhatkan‟, dimana seperti jadual yang dipersetujui

sebenarnya hanya 2 feri sahaja bagi setiap syarikat yang akan menjalankan

operasi perkhidmatan membawa penumpang untuk ke destinasi yang tepah

ditetapkan, sebuah feri adalah untuk „standby‟ perjalanan jika terdapat

sebarang masalah seperti bot yang beroperasi ditahan perjalanan ataupun

berlaku sebarang kerosakan bot. maka feri tersebut akan digunakan

sebagai feri gentian disamping memudahkan pemantauan feri disebabkan

pegawai Jabatan Laut telah dapat mengenalpasti waktu dan feri yang akan

beroperasi pada jadual yang telah dilampirkan kepada mereka.

3.7.1.7 TEMA 7: Muatan Penumpang Yang Dibenarkan Bagi Setiap Feri

Berdasarkan temubual dengan responden kedua iaitu Puan Raja

Faudzah, beliau memaklumkan bahawa pihak Jabatan Laut memandang

serius berkenaan dengan muatan penumpang bagi setiap feri yang

menjalankan olerasi mereka khususnya dari Jeti Kukup ini kerana ia

76

adalah salah satu aspek yang ditekankan di dalam senaraisemak yang

diperiksa oleh para pegawai beliau yang bertugas membuat pemantauan

harian bagi setiap feri sebelum ianya boleh dibenarkan menjalankan

operasinya. Dan sebenarnya ianya termaktuk di dalam perundangan

pengangkutan laut Malaysia iaitu Ordinan Perkapalan Malaysia 1952, yang

ada menetapkan spesifikasi sesebuah kapal, feri atau bot dan sumpamanya

perlu mempunyai kapasiti maksimum berdasarkan saiz dan besar sesebuah

bot tersebut.

Bagi perkhidmatan feri yang beroperasi dari Jeti Kukup ini, Puan

Raja Faudzah memaklumkan bahawa bilangan maksimum yang boleh

dimuatkan berdasarkan saiz feri yang beroperasi di situ, ini kerana ketiga-

tiga syarikat feri mempunyai saiz panjang dan kelebaran yang tidak sama,

salah sebuah syarikat iaitu syarikat feri 100 percent Ferry mempunyai saiz

feri yang paling panjang iaitu 70 kaki dan anggaran muatan maksimum

penumpang feri tersebut adalah 200 orang penumpang. Tetapi pada

kebiasaannya pihak Jabatan Laut Malaysia menetapkan bilangan

maksimum penumpang feri adalah seramai 150 orang sahaja bagi kesemua

feri kerana mengambil kira aspek keselamatan dan keselesaaan penumpang

serta muatan barangan yang dibawa oleh para penumpang ke dalam

sesebuah feri.

Bagi perkhidmatan bot yang menjalankan operasi mereka seperti

syarikat Encik Apollo dan syarikat bot Hiking iaitu bagi perjalanan

membawa para penumpang untuk ke Taman Negara Kukup dan ke Kelong

Ikan yang memakan masa yang singkat, pihak Jabatan Laut Malaysia tidak

menyarankan bilangan yang paling maksimum boleh di bawa oleh setiap

pengusaha bot berkenaan, ini kerana pihak Jabatan Laut mengambilkira

aspek jenis bot yang beroperasi iaitu bot nelayan yang dimodifikasikan

dengan pengubahsuaian kepada tempat duduk penumpang, pihak Jabatan

Laut menetapkan bilangan penumpang maksimum boleh dibawa adalah

seramai 30 orang sahaja. Namun beliau maklum pada kebiasaannya para

pengusaha ini tidak membawa bilangan yang maksimum kerana tidak

menunggu lama penumpang untuk penuh dan akan membawa terus

penumpang yang ada disebabkan destinasi lawatan adalah begitu dekat

iaitu kira-kira 5 minit perjalanan.

77

3.7.1.8 TEMA 8: Hubungan Yang Baik Antara Pihak-Pihak Yang Terlibat

Menurut responden kedua iaitu Puan Raja Faudzah, beliau

menyatakan bahawa kolaberasi yang baik dan kerjasama erat telah berjalan

diantara pihak Jabatan Laut Malaysia yang bertempat di Jeti Kukup ini

dengan bebarapa organisasi penguatkuasaan yang lain seperti pihak

Jabatan Kastam, Jabatan Imigresen, Jabatan Pertanian, Jabatan Haiwan,

pihak Polis dan Bomba serta beberapa agensi lain yang turut terlibat di

dalam penguatkuasaan aktiviti yang berkaitan dengan pemeriksaan para

penumpang, bagasi penumpang, passport, dan aspek keselamatan yang

disediakan bermula dari jeti sehinggalah ke dalam sesebuah feri. Bagi pihak

Jabatan laut Malaysia khususnya di Jeti Kukup tersebut bertanggungjawab

didalam memastikan aspek keselamatan telah disediakan oleh pihak

pengusaha perkhidmatan feri kepada para penumpang mereka sebelum

sesuatu perjalanan akan dibuat iaitu dengan membuat pemantauan secara

rutin harian.

Bagi pemantauan semasa perjalanan sesebuah feri ke destiansi

seperti ke Tanjung Balai, Indonesia pihak Jabatan Laut Malaysia

sebenarnya tidak terlibat secara langsung dimana bagi pemantauan ia

sebenarnya akan diambil alih dan akan dipantau oleh pihak lain seperti

Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia (APMM) dan juga pihak Angkatan

Tentera Laut Malaysia yang akan menjalankan pemantauan secara sistem

pengesanan radar „eye system‟ yang akan dapat mengesan sebarang

pergerakan setiap aktiviti kapal, feri ataupun bot-bot kecil yang berada di

perairan antarabangsa. Dengan yang demikian pihak mereka akan dapat

mengesan pergerakan setiap pengangkutan laut ini dengan berkesan. Selain

itu terdapat juga pemantauan secara terus pegawai APMM ataupun Tentera

Laut Malaysia dengan menggunakan feri atau bot peronda bagi mengesan

sebarang pergerakan feri atau bot yang mencurigakan ataupun melakukan

kesalahan serta membantu jika berlaku sebarang kemalangan semasa di

perairan antarabangsa.

Pendapat responden pertama ini dipersetujui oleh responden

pertama dan ketiga iaitu Encik Fakhrul Anwar dan Encik Zakaria yang

menyatakan bahawa hubungan pegawai penguatkuasa Jabatan Laut

Malaysia di seluruh Malaysia dan khususnya yang di tempatkan di Jeti

78

Kukup amat baik dengan pegawai penguatkuasaan dari jabatan-jabatan lain

yang terlibat. Begitu juga dengan penguatkuasaan semasa perjalanan

sesebuah feri yang melalui jalan perairan antarabangsa Selat Melaka, pihak

Angkatan Laut Malaysia dan Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia telah

banyak membantu memantau secara terus pergerakan setiap feri untuk ke

Indonesia.

Bagi pengusaha syarikat perkhidmatan feri penumpang iaitu Encik

Thomas, bersetuju menyatakan bahawa pentingnya jalinan perhubungan

yang baik dijalankan antara sesama pengusaha perkhidmatan feri yang lain

agar tidak berlaku persaingan yang kurang sihat di dalam perniagaan.

Contoh yang jelas dapat dilihat daripada persefahaman di dalam

pengurusan jadual perjalanan harian setiap feri daripada ketiga-tiga

syarikat, dimana telah ditetapkan pergerakan secara penggiliran setiap feri

dari setiap pengusaha perkhidmatan feri yang terlibat, dengan ini setiap

pengusaha akan dapat sekurang-kurangnya 3 kali perjalanan di dalam

sehari.

Selain itu menurut responden ini lagi, ketiga-tiga pengusaha

perkhidmatan feri di Jeti Kukup ini termasuk beliau sendiri mempunyai

perhubungan yang baik dengan pihak penguatkuasaan yang terlibat

khususnya dengan pihak Jabatan Laut Malaysia dengan memberikan

kerjasama yang dikehendaki oleh mereka seperti menjalankan operasi

perkhidmatan feri seperti jadual yang telah ditetapkan, menyediakan segala

peralatan terutamanya penyediaan peralatan keselamatan yang sepatutnya

seperti terdapat di dalam senarai semak pemantauan yang dijalankan oleh

para kakitangan penguatkuasaan Jabatan Laut Malaysia. Dengan

kerjasama yang baik ini akan memudahkan lagi kelancaran perjalanan

setiap feri yang beroperasi disamping memudahkan juga aktiviti

pemantauan yang dijalankan oleh kakitangan Jabatan Laut itu sendiri.

Sementara itu pula, bagi pengusaha perkhidmatan bot iaitu Encik

Apollo pula, hubungan yang baik berjalan diantara pengusaha

perkhidmatan membawa penumpang dari syarikat Hiking yang sering

membantu antara sesama sendiri seperti memberikan penumpang kepada

syarikat lain jika sekiranya perjalanan bot mereka telah penuh. Bagi

hubungan dengan pihak penguatkuasaan pula, hanya terdapat

79

perhubungan yang erat diantara mereka dengan pihak penguatkuasa

Jabatan Laut Malaysia yang membuat pemantauan aspek keselamatan bot

sebelum mereka dibenarkan menjalankan perkhidmatan membawa

penumpang ke Taman Negara Kukup ataupun ke Kelong Sangkar Ikan.

tetapi Encik Apollo menyatakan bahawa aktiviti pemantauan tidak begitu

ketat dialankan oleh pihak Jabatan Laut disebabkan perjalanan

perkhidmatan bot beliau adalah untuk ke destinasi perairan dalam negara

dan pada jarak yang amat dekat.

Rajah 3.1: Tema Penemuan Berhubung Tahap Keselamatan Perkhidmatan

Feri yang beroperasi dari Jeti Kukup dan Langkah-Langkah yang perlu

diambil oleh pihak-pihak yang terlibat dengannya.

TEMA 1 TEMA 2

TEMA 3 TEMA 4

TEMA5 TEMA 6

TEMA 7 TEMA 8

Sumber: Olahan Pengkaji

AKTIVITI

PENGUATKUASAAN DAN

PEMERIKSAAN HARIAN

PENYELENGGARAAN BERJADUAL

FERI ATAU BOT

HUBUNGAN YANG BAIK ANTARA

PIHAK-PIHAK YANG TERLIBAT

CIRI-CIRI KESELAMATAN YANG

PERLU DISEDIAKAN DI DALAM

SESEBUAH FERI ATAU BOT

PENYEDIAAN KAKITANGAN

YANG TERLATIH DAN

BERKELAYAKAN

PERANAN DAN

TANGGUNGJAWAB SETIAP

ORGANISASI TERLIBAT

TAHAP KESELAMATAN PERKHIDMATAN FERI YANG

BEROPERASI DARI JETI KUKUP DAN LANGKAH-LANGKAH

YANG PERLU DI AMBIL OLEH PIHAK-PIHAK YANG

TERLIBAT DENGANNYA

KEKERAPAN PERJALANAN

OPERASI PERKHIDMATAN FERI

ATAU BOT

MUATAN PENUMPANG YANG

DIBENARKAN

80

3.7.2 Rumusan Tahap Keselamatan Perkhidmatan Feri Dan Langkah-Langkah Yang Diambil Oleh Organisasi Terlibat Menurut Pemerhatian

Pengkaji

Berdasarkan penelitian dan pemerhatian yang dibuat oleh pengkaji semasa

menjalankan kajian di lokasi iaitu di Jeti Kukup, pengkaji telah merumuskan

hasil penemuan kajian berkenaan dengan tahap keselamatan perkhidmatan feri

dan bot serta langkah-langkah yang diambil oleh pihak-pihak yang terlibat

adalah seperti yang dimaklumkan pada jadual 3.2.

Menurut pengkaji, setiap pihak yang terlibat secara langsung dengan

aktiviti perkhidmatan feri penumpang mempunyai tanggungjawab dan peranan

masing-masing. Namun hasil daripada pemerhatian pengkaji, pihak

penguatkuasaan iaitu Jabatan Laut Malaysia serta pembuat bot yang

menjalankan peranan mereka dengan memuaskan. Pihak-pihak lain seperti

pengusaha perkhidmatan feri bagi laluan antarabangsa dan kakitangan mereka

memberikan perkhidmatan yang masih boleh dipertingkatkan, bagi pengusaha

perkhidmatan bot untuk ke Pulau Kukup perlulah memberikan tumpuan yang

lebih baik dan bertanggungjawab terhadap soal keselamatan para penumpang

yang dilihat tidak begitu dipentingkan menurut pengkaji.

Bagi pihak yang menjalankan operasi mereka dengan memuaskan

menurut pengkaji adalah pihak Jabatan Laut Malaysia dan pembuat bot. Pihak

Jabatan Laut menjalankan operasi penguatkuasaan mereka dengan lancar

dengan berlandaskan undang-undang maritim yang sepatutnya iaitu akta

pengangkutan laut Malaysia 1952, tetapi dari segi pelaksanaannya perlu ada

banya lagi penambahbaikan. Pihak pembuat bot pula iaitu syarikat „Boat

Explorer‟ juga membuat serta membina bot yang ditempah oleh para pelanggan

berdasarkan spesifikasi yang ditetapkan di dalam perundangan Malaysia

disamping menerima pakai cadangan daripada para pelanggan.

Namun demikian pengkaji berpendapat dari aspek penguatkuasaan

keselamatan yang dijalankan oleh pegawai penguatkuasa Jabatan Laut Malaysia

iaitu berkenaan dengan pemeriksaan harian sesebuah feri adalah masih pada

tahap tidak memuaskan. Ini dibuktikan dengan pemerhatian pengkaji semasa

kajian berjalan operasi pemeriksaan harian tidak dijalankan dengan sempurna

seperti pegawai terlibat tidak membawa senaraisemak untuk memeriksa feri yang

akan beroperasi semasa proses pemerhatian dijalankan. Pengkaji juga mendapati

81

tiada sebarang pemeriksaan dijalankan semasa pemerhatian dijalankan dilokasi

bot membawa penumpang ke Pulau Kukup.

Bagi ciri-ciri keselamatan di dalam sesebuah perkhidmatan feri atau bot

membawa penumpang serta proses penyelenggaraan sesebuah feri itu dilihat

masih berada pada tahan yang sederhana bagi pengusaha perkhidmatan feri ke

laluan antarabangsa kerana terdapat ciri-ciri keselamatan yang dititikberatkan

tetapi ianya perlu diselenggarakan ataupun digantikan dengan komponen serta

alatan yang baru. Pengkaji merasa amat tidak nerpuashati kerana mendapati

pihak pengusaha perkhidmatan bot membawa penumpang ke Pulau Kukup tidak

langsung menitikberatkan soal keselamatan kepada penumpang seperti tidak ada

sebarang maklumat keselamatan dimaklumkan semasa pengkaji berada diatas

salah sebuah bot yang terlibat serta tidak ada sebarang peralatan keselamatan

kecuali jaket keselamatan dan itupun tidak dimaklumkan kepada para

penumpang untuk memakainya.

Dari aspek penyediaan kakitangan yang terlatih dan berkelayakan pula,

pengkaji dapat merumuskan bahawa daripada penemuan kajian yang dijalankan,

pembuat bot iaitu syarikat „Boat Explorer‟ begitu menitikberatkan soal pemilihan

pekerja iaitu mereka yang mahir di dalam proses membuat bot serta

penyelenggaraannya disamping pengusahanya sendiri iaitu Encik Mike Thein

yang amat berpengalaman di dalam aktiviti pembuatan bot. Seterusnya bagi

pihak penguatkuasa Jabatan Laut Malaysia, yang ditempatkan di Jeti Kukup

adalah terdiri daripada individu yang berpengalaman di dalam aspek

penguatkuasaan, Cuma disebabkan bilangan kakitangan di lokasi tersebut yang

kurang dan tidak mencukupi, operasi penguatkuasaan tidak dapat dijalankan

dengan lebih sempurna oleh pihak Jabatan Laut terutamanya bagi perjalanan di

perairan tempatan.

Bagi pengusaha perkhidmatan feri penumpang ke destinasi antarabangsa

pula, pengkaji merumuskan bahawa kakitangan mereka adalah terdiri daripada

individu yang mahir dan berkelayakkan bagi sesebuah feri yang beroperasi, tetapi

pengkaji mendapati bahawa tidak ramai kakitangan daripada orang tempatan

kerana kebanyakkan mereka adalah warga Indonesia.

Berdasarkan pemerhatian pengkaji berkenaan aspek muatan penumpang

dan kekerapan perjalanan sesebuah feri atau bot yang beroperasi bagi laluan

82

antarabangsa dan tempatan adalah berada pada tahap memuaskan bagi

perkhidmatan feri membawa penumpang ke Jeti Tanjung Balai, Indonesia kerana

ianya dijalankan berdasarkan jadual perjalanan yang telah ditetapkan dan

dipersetujui oleh pengusaha-pengusaha syarikat feri bagi laluai antarabangsa

tersebut dan ianya berjalan lancar dan mengikut jadual, selain bilangan muatan

penumpang yang tidak melebihi had ditetapkan oleh pihak Jabatan Laut

Malaysia iaitu bilangan maksimum seramai 150 orang.

Bagi perkhidmatan bot ke Pulau Kukup dan ke Kelong Ikan ia berada

pada tahap sederhana menurut pengkaji kerana perjalanan diuruskan mengikut

penjadualan oleh pengusaha itu sendiri dan mereka akan hanya menjalankan

operasi apabila penumpang datang membuat tempahan ataupun membayar tiket

di kaunter mereka. Bagi bilangan penumpang maksimum sebenarnya syarikat

yang beroperasi membawa penumpang agak berlebihan dari bilangan yang

ditetapkan iaitu hanya 30 orang bagi satu-satu perjalanan, tetapi semasa

perjalanan yang diikuti oleh pengkaji muatan agak berlebihan dan mencapai

sehingga 42 penumpang.

Akhirnya secara keseluruhan, dari aspek perhubungan baik pihak-pihak

yang terlibat dengan operasi perkhidmatan feri dan bot di Jeti Kukup ini berada

pada tahap memuaskan dimana berlaku perhubungan baik diantara pihak

penguatkuasa Jabatan Laut Malaysia dengan beberapa organisasi

penguatkuasaan lain di dalam melicinkan lagi proses pemantauan keselamatan

sesebuah feri yang beroperasi di Jeti Kukup seperti pihak Imigresen, Polis,

Bomba, Jabatan Kesihatan dan lain-lain. Pihak Jabatan Laut juga mempunyai

kolaborasi yang baik dengan pihak Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia

(APMM) dan pihak Tentera Laut Malaysia bagi operasi pemantauan perjalanan

sesebuah feri ke laluan antarabangsa.

Hubungan yang baik juga dilihat berjalan diantara pengusaha dan

kakitangan mereka dengan pegawai penguatkuasaan yang bertugas di Jeti

Kukup. Selain itu perhubungan yang baik dilihat dijalankan oleh pihak pembuat

bot dengan pelanggan mereka samada pelanggan antarabangsa maupun

pelanggan tempatan yang datang membuat tempahan ataupun

menyelenggarakan bot mereka, ia berdasarkan pengalaman pengkaji yang melihat

layanan Encik Mike kepada pelanggannya yang datang bagi tujuan

meyelenggarakan botnya terus melalui jalan laut.

83

Jadual 3.2 : Matrik Rumusan Tahap Keselamatan Perkhidmatan Feri Dan

Langkah-Langkah Yang Diambil Oleh Organisasi Terlibat Menurut Pemerhatian Pengkaji

PETUNJUK:

ARAS TAHAP KESELAMATAN

(1) – AMAT LEMAH

(2) – TIDAK MEMUASKAN

(3) – SEDERHANA

(4) – MEMUASKAN

(5) - CEMERLANG

BIL INDIKATOR-INDIKATOR KUMPULAN RESPONDEN

A B C D E 1. Peranan dan tanggungjawab setiap organisasi

terlibat. (3) (3) (1) (4) (4)

2. Aktiviti Penguatkuasaan dan pemeriksaan harian

(3)

3. Ciri-ciri Keselamatan yang perlu disediakan di dalam sesebuah feri atau bot

(3) (1)

4. Penyelenggaraan feri atau bot (4) (1)

5. Penyediaan kakitangan yang terlatih dan berkelayakan

(3) (4) (1) (4) (5)

6. Kekerapan perjalanan operasi perkhidmatan feri atau bot

(4) (3)

7. Muatan penumpang yang dibenarkan bagi setiap feri

(3) (2)

8. Hubungan yang baik di antara pihak-pihak terlibat

(4) (4) (2) (4) (5)

A - PENGUSAHA PERKHIDMATAN FERI

ANTARABANGSA

B - KAKITANGAN PERKHIDMATAN FERI

ANTARABANGSA

C - PENGUSAHA PERKHIDMATAN BOT TEMPATAN

D - JABATAN LAUT MALAYSIA

E - PEMBUAT BOT “BOAT EXPLORER‟

KUMPULAN RESPONDEN-RESPONDEN

84

3.7.3 Analisis Berhubung Spesifikasi Bot Penumpang Yang Beroperasi Dari

Jeti Kukup Berdasarkan Standard Piawaian Yang Telah Ditetapkan Di

Dalam Perundangan Malaysia

3.7.3.1 TEMA 1: Jenis–Jenis Bot Yang Digunakan Dan Kemudahan-

Kemudahan Yang Disediakan Pada Sesebuah Feri Atau Bot

Penumpang

Berdasarkan temubual dengan responden pertama, beliau

memaklumkan bahawa pihak Jabatan Laut Malaysia tidak menetapkan

penggunaan bot daripada jenis-jenis bahan tertentu seperti fibre glass,

pengusaha boleh menggunakan bot yang diperbuat oleh bahan seperti

aluminium, besi ataupun kayu. Di seluruh Malaysia penggunaan feri atau

bot yang diperbuat daripada bahan gentian fibre ini digunakan oleh para

pengusaha perkhidmatan feri penumpang termasuklah di Jeti Kukup.

Menurut beliau lagi, penggunaan bahan untuk badan feri daripada

gentian fibre adalah amat sesuai bagi kegunaan bot atau feri untuk

membawa penumpang selain kos penyelenggaraan dan baikpulihnya yang

rendah.

Pendapat beliau disokong oleh responden kedua iaitu Puan Raja

Faudzah dan responden ketiga iaitu Encik Zakaria tentang kegunaan fibre

glass sebagai bahan sesuai digunakan oleh sesebuah feri penumpang

selain saiz fizikal sesebuah feri seperti saiz kelebaran (maksimum 25

kaki), panjang (maksimum 70 kaki) dan tinggi (maksimum 20 kaki)

sesebuah feri yang beroperasi dengan penyediaan kemudahan dan

peralatan yang lengkap seperti tempat duduk penumpang yang selesa,

bahagian meletak bagasi yang sesuai, mempunyai penghawa dingin dan

peralatan keselamatan yang mencukupi dan berfungsi dengan seperti

jaket keselamatan, alat pemadam api, „boatcraft‟, pelampung keselamatan

dan banyak lagi.

Bagi responden ke 4 iaitu Encik Ah Siong, beliau memaklumkan

sebagai salah seorang pengusaha syarikat perkhidmatan feri membawa

penumpang ini, beliau telah mematuhi spesifikasi yang ditetapkan oleh

kerajaan Malaysia dengan menyediakan feri-feri yang mempunyai saiz

85

fizikal dan kelengkapan sepetimana spesifikasi yang ditetapkan tersebut.

Menurutnya lagi kesemua feri syarikat beliau ditempah dengan syarikat

pembuat feri tempatan yang sememangnya menepati ciri-ciri yang

dibenarkan seperti diperbuat daripada bahan fibre glass, saiz panjang feri

yang berukuran 70 kaki panjang serta berkelebaran 25 kaki serta

mempunyai bentuk yang aerodinamik. Kelengkapan setiap feri syarikat

beliau diperlengkapkan dengan bahagian meletak barangan yang luas,

berpenghawa dingin, mempunyai laluan pergerakan penumpang yang

selesa, peralatan navigasi seperti radar dan alat telekomunikasi radio

VHF, serta peralatan keselamatan seperti jaket keselamatan yang

mencukupi, alat pemadam api, „liferaft‟, laluan dan pintu kecemasan serta

maklumat pelan keselamatan yang mudah difahami.

Bagi pengusaha perkhidmatan feri iaitu Encik Thomas pula

menyatakan beliau amat mementingkan aspek keselamatan dan

keselesaan para penumpang yang mendapatkan perkhidmatan syarikat

ferinya. Oleh yang demikian pemilihan feri yang berbentuk aerodinamik

dan diperbuat daripada bahan fibre glass adalah pilihan terbaik bagi

memenuhi hasratnya itu, dimana keadaan didalam ferinya yang diperbuat

daripada bahan gentian fibre berkualiti tinggi memberikan keselesaan

yang maksimum kepada setiap penumpang selain penyediaan kemudahan

dan kelengkapan di dalamnya seperti tempat duduk penumpang daripada

kerusi berkualiti tinggi dan boleh dilaras, mempunyai penghawa dingin

yang sentiasa diselenggara, ruang menyimpan barang-barang dan bagasi

yang luas serta peralatan keselamatan yang cukup dan boleh berfungsi

seperti alat pemadam api dan jaket keselamatan. Saiz ukuran setiap feri

beliau yang beroperasi adalah berukuran panjang diantara 50 kaki dan

lebar 20 kaki dan muatan maksimum penumpang adalah seramai 150 ke

200 orang.

Manakala bagi pengusaha syarikat bot pelancong ke Taman Negara

Kukup pula memaklumkan bahawa perkhidmatan mereka dijalankan

dengan menggunakan jenis bot kayu nelayan yang telah diubahsuaikan

kepada membawa muatan penumpang, menurut beliau lagi kebiasaannya

muatan penduduk maksimum bagi satu-satu perjalanan adalah 30

sehingga 40 orang penumpang. Dari segi kemudahan tidak banyak

disediakan oleh pihak syarikat beliau disebabkan kerana perjalanan

86

adalah singkat iaitu memakan hanya 5 minit perjalanan. Dari segi

keselamatan pihaknya menyediakan jaket keselamatan untuk dipakai oleh

penumpang semasa perjalanan mereka.

Menurut pendapat Encik Mike Thein pula, sebagai seorang

pengusaha dan pembuat bot yang mahir dan berpengalaman, terdapat

beberapa bahan yang sesuai boleh digunakan sebagai komponen badan

ataupun fizikal sesebuah feri atau bot iaitu daripada besi, aluminium,

kayu dan gentian fibre. Daripada keempat-empat bahan tadi beliau

menyarankan agar menggunakan bahan fibre berkualiti tinggi sebagai

komponen asas pembuatan badan sesebuah feri atau bot bagi

perkhidmatan feri membawa penumpang, bot persendirian dan keluarga,

bot nelayan dan untuk kegunaan memancing laut dalam.

Oleh yang demikian beliau berpendapat perkhidmatan feri di Jeti

Kukup menggunakan feri penumpang yang sesuai untuk membawa

penumpang mereka ke destinasi antarabangsa, manakala bagi

perkhidmatan bot untuk ke Taman Negara Kukup, penggunaan bot

penumpang daripada kayu masih sesuai namun begitu pada masa akan

datang sebagai jaminan kepada penumpang sebaik-baiknya digunakan

bot daripada gentian fibre selain menitikberatkan ciri-ciri yang

bersesuaian dengan bot yang dibina seperti rekabentuk badan bot, kuasa

enjin yang digunakan, kapasiti dan daya apungan bot serta peralatan

keselamatan yang disediakan di dalam bot tersebut.

3.7.3.2 TEMA 2: Undang – Undang Dan Piawaian Yang Ditetapkan Bagi

Perkhidmatan Feri Atau Bot Penumpang

Menurut responden pertama, iaitu Encik Fakhrul Anwar beliau

memaklumkan bahawa pihak Jabatan Laut Malaysia di seluruh negara

sememangnya menggunapakai piawaian tertentu di dalam perundangan

Malaysia yang telah ditetapkan iaitu Ordinan Perkapalan Malaysia tahun

1952 bagi memudahkan pengurusan berkenaan dengan proses pendaftaran

semua jenis pengangkutan laut seperti kapal pengangkutan barangan, bot

nelayan, persendirian, perkhidmatan bot atau feri membawa penumpang,

proses pengakreditasian bagi sesebuah kapal, bot atau feri, pengurusan

87

kapal, dan kawalan maritim dan trafik. Menurut beliau lagi, ordinan yang

digunapakai tersebut telah banyak berlaku perubahan dan telah di

„upgrade‟ dari masa ke semasa mengikut kesesuaian dan bagi

mengenaplpasti berkenaan aspek keselamatan berkaitan perkhidmatan bot

atau feri membawa penumpang pula, pihak Jabatan Laut Malaysia

menjalankan operasinya berdasarkan kepada Kod Keselamatan

Antarabangsa yang telah ditetapkan oleh pihak Organisasi Maritim

Antarabangsa.

Manakala menurut Encik Mike Thein pula, pihak syarikatnya

menggunapakai standard piawaian yang telah ditetapkan oleh kerajaan

Malaysia iaitu Ordinan Perkapalan Malaysia tahun 1952 kerana segala

aspek berkenaan dengan spesifikasi sesebuah bot diperbincangkan dengan

terperinci di dalam ordinan tersebut dan dipecahkan kepada bahagian-

bahagian yang lebih khusus seperti bahagian perlesenan dan pendaftaran

bot, bahagian khusus memperincikan berkenaan bot penumpang dan

bahagian keselamatan penumpang. Namun yang demikian pihak beliau juga

ada mendapatkan maklumat daripada piawaian antarabangsa yang

dibenarkan oleh kerajaan Malaysia bagi pembuat bot iaitu „safety standard

of boat building‟, US Department of Transportation sebagai platform kepada

syarikat beliau di dalam pembuatan sesebuah bot yang ditempah oleh para

pelanggannya.

3.7.3.3 TEMA 3: Pemeriksaan Berkala Atau Berjadual

Menurut responden pertama iaitu Encik Fakhrul Anwar, beliau

menjelaskan dengan terperinci tentang apakah yang dikatakan sebagai

pemeriksaan berkala ataupun pemeriksaan berjadual iaitu pemeriksaan

yang dijalankan terhadap setiap pengangkutan laut termasuk juga

perkhidmatan feri penumpang dimana pihak Jabatan laut Malaysia akan

memberikan notis pemberitahuan kepada pihak terlibat agar dapat

membuat persediaan yang sebaiknya apabila prosedur asas penilaian

dijalankan. Menurutnya lagi pihak Jabatan Laut Malaysia akan

mendapatkan khidmat beberapa pihak yang dilantik oleh kerajaan Malaysia

yang bertindak sebagai badan penilai bersama-sama dengan para jurutera

Jabatan Laut Malaysia bagi membuat pemeriksaan terhadap aspek-aspek

88

fizikal sesebuah feri atau bot seperti ketahanan badan bot, pemeriksaan

enjin dan jadual penyelenggaraannya, kemudahan yang disediakan di dalam

setiap bot atau feri, peralatan keselamatan dan maklumat keselamatan yang

dipaparkan dan lain-lain lagi.

Antara badan-badan penilai yang telah dikenalpasti dan dilantik oleh

kerajaan Malaysia adalah seperti Ship Classification (M0 Sdn Bhd, Lloyd

Register of Shipping Sdn Bhd, American Shipping Bureau dan beberapa

organisasi lain. Pada kebiasaannya pihak Jabatan Laut Malaysia bersama

kolaborasi dengan badan–badan yang dilantik tadi akan menjalankan

pemeriksaan secara berjadual yang telah ditetapkan sekurang-kurangnya 2

kali setahun atau setiap 6 bulan, ataupun boleh dijalankan pemeriksaan

sebanyak 4 kali di dalam setahun ataupun setiap 3 bulan. Tempoh yang

ditetapkan tersebut berdasarkan tempoh tertentu perlu dijalankan bagi

setiap jenis penilaian ataupun ia berdasarkan rekod prestasi pemeriksaan

yang lalu dijalankan bagi satu-satu jenis pemeriksaan. Pendapat beliau

disokong penuh oleh responden kedua iaitu Puan Raja Faudzah.

Bagi pengusaha perkhidmatan feri penumpang pula memaklumkan

mereka sebenarnya menjalankan pemeriksaan secara berkala ataupun

berjadual kerana pihak syarikat sememangnya mempunyai tenaga kerja

yang berkepakaran di dalam membuat penyelenggaraan terutamanya

dibahagian enjin sesebuah feri. Mereka ataupun dikenali sebagai „engine

man‟ mempunyai tugas menyelenggara dan memeriksa bahagian enjin

secara berjadual dan pemeriksaan sepanjang masa ketika feri sedang

beroperasi membawa penumpangnya.

3.7.3.4 TEMA 4: Badan–Badan Penilaian Dan Akreditasi Yang Dilantik

Menurut responden pertama, memberitahu bahawa kerajaan

Malaysia telah melantik beberapa organisasi sekuriti bagi menjalankan

proses pengauditan kapal bagi maksud pengeluaran sijil „International Ship

Security Certificate‟ (ISSC), „Ship Management Certification (SMC)‟ dan

„International Management Code‟ bagi pihak Jabatan Laut Malaysia

khususnya dan Kerajaan Malaysia secara umumnya. Organisasi-organisasi

yang dipilih ini akan menjalankan tugas pemantauan serta pemeriksaan

89

bersama-sama dengan Jurutera Jabatan Laut Malaysia yang bertugas

terutamanya seperti meluluskan spesifikasi bagi sesebuah bot atau feri yang

baru dibina, membuat penilaian dan pemeriksaan terhadap fizikal sesebuah

bot atau feri secara pemeriksaan berjadual terhadap aspek-aspek seperti

ketahanan badan bot, pemeriksaan enjin dan jadual penyelenggaraannya,

kemudahan yang disediakan di dalam setiap bot atau feri, peralatan

keselamatan dan maklumat keselamatan yang dipaparkan dan perkara-

perkara yang berkaitan.

Menurut beliau pemeriksaan yang dijalankan oleh para Jurutera

Jabatan Laut Malaysia dengan kerjasama daripada badan-badan yang

diiktiraf oleh kerajaan Malaysia ini adalah mengikut jadual yang ditetapkan

seperti 4 kali setahun, 3 kali setahun ataupun sekurang-kurangnya 2 kali

dalam setahun. Diantara badan-badan yang terlibat itu adalah seperti Ship

Classification (M) Sdn Bhd, Det Norske Veritas (M) Sdn Bhd, American Bureau

of Shipping (M) Sdn Bhd, Llyods Register of Shipping (M) Sdn Bhd, Bureau

Veritas (M) Sdn Bhd, Korean Register of Shipping dan Nippon Kaiji Kyokai (M)

Bhd.

90

Rajah 3.2: Tema Penemuan Berhubung Spesifikasi Feri atau Bot Penumpang

yang beroperasi dari Jeti Kukup berdasarkan Standard Piawaian yang telah

ditetapkan di dalam perundangan Malaysia

TEMA 1 TEMA 2

TEMA 3 TEMA 4

Sumber: Olahan Pengkaji

3.7.4 Rumusan Berhubung Dengan Spesifikasi Perkhidmatan Feri Atau Bot

Penumpang Yang Beroperasi Di Jeti Kukup Menurut Pemerhatian

Pengkaji

Berdasarkan penelitian dan pemerhatian yang dibuat oleh pengkaji

semasa menjalankan kajian di lokasi iaitu di Jeti Kukup, pengkaji juga dapat

merumuskan hasil penemuan kajian berkenaan dengan spesifikasi perkhidmatan

feri dan bot samada ianya menepati piawaian yang di tetapkan di dalam

JENIS – JENIS BOT YANG

DIGUNAKAN DAN

KEMUDAHAN-KEMUDAHAN

YANG DISEDIAKAN

UNDANG – UNDANG DAN

PIAWAIAN YANG DITETAPKAN

BAGI PERKHIDMATAN FERI

ATAU BOT PENUMPANG

PEMERIKSAAN BERKALA

ATAU BERJADUAL

SPESIFIKASI BOT PENUMPANG YANG BEROPERASI

DARI JETI KUKUP BERDASARKAN STANDARD

PIAWAIAN YANG TELAH DITETAPKAN DI DALAM

PERUNDANGAN MALAYSIA

BADAN – BADAN PENILAIAN

DAN AKREDITASI YANG

DILANTIK

91

perundangan Malaysia ataupun sebaliknya seperti mana rumusan yang telah

dibuat di dalam jadual 3.3

Menurut pengkaji, hasil penemuan yang boleh dibuat setelah sesi

temubual dijalankan dan juga pemerhatian yang mendalam oleh pengkaji di

kawasan kajian, pengkaji dapat merumuskan bahawa jenis-jenis bot dan

kemudahan-kemudahan yang disediakan oleh perkhidmatan feri bagi laluan

antarabangsa adalah pada tahap 4 ataupun memuaskan pada pendapat pengkaji

kerana ketiga-tiga syarikat perkhidmatan feri yang membawa penumpang bagi

laluan antarabangsa ini mengikut spesifikasi yang telah ditetapkan oleh

perundangan Malaysia. Cuma didapati terdapat 2 syarikat yang menggunakan

feri yang kurang menepati spesifikasi ditetapkan kerana menempah dengan

pembuat bot dari Indonesia yang agak kecil fizikalnya berbanding bot keluaran

pembuat bot tempatan.

Bagi perkhidmatan bot membawa penumpang ke destinasi tempatan iaitu

ke Taman Negara Kukup dan Kelong Ikan, pengkaji merumuskan bot-bot yang

beroperasi oleh dua syarikat yang terlibat berada pada tahap tang amat tidak

memuaskan kerana pihak pengusaha yang berkenaan hanya menggunakan bot

kayu nelayan yang diubahsuaikan kepada bot penumpang yang kurang

menitikberatkan aspek keselamatan kepada para penumpang dan ianya dilihat

kurang menepati kehendak di dalam perundangan Malaysia.

Pada pandangan pengkaji, pembuat bot dari syarikat “Boat Explorer,

Malaysia” dilihat memberikan perkhidmatan mereka yang amat cemerlang dan

menepati kehendak piawaan yang ditetapkan oleh kerajaan Malaysia. Ini dapat

dibuktikan dengan peninjauan dan pemerhatian serta sesi temubual yang

dijalankan dengan pengarah urusan syarikat tersebut iaitu Encik Mike Thein.

Dimana hasil daripada penelitian pengkaji didapati bahawa bot bot yang dibina

menepati spesifikasi yang ditetapkan di Malaysia dan hasil maklumat temubual

didapati pelanggan syarikat tersebut telah berkembang ke seluruh pelusuk

Malaysia dan juga pelanggan antarabangsa seperti Singapura dan Australia.

Rumusan seterusnya dilihat terhadap aspek pemeriksaan berkala yang

dijalankan oleh pihak yang terlibat khususnya berkenaan dengan operasi

pemeriksaan berkala ataupun berjadual. Disini pengkaji merumuskan operasi

pemeriksaan tersebut dijalankan dengan lancar dan memuaskan oleh para

92

jurutera Jabatan Laut Malaysia diseluruh Malaysia disamping bantuan dan

usahasama dijalankan dengan pihak badan penilai telah dikenalpasti dan

dilantik oleh kerajaan Malaysia seperti Ship Classification (M) Sdn Bhd, Lloyd

Register of Shipping Sdn Bhd, American Shipping Bureau dan beberapa organisasi

lain.

Bagi pengusaha perkhidmatan feri dilihat mereka amat mementingkan

pemeriksaan berjadual yang dijalankan mengikut jadual ditetapkan ataupun

secara harian oleh kakitangan di bahagian enjin sebelum satu-satu perjalanan

feri beroperasi. Dengan adanya kepakaran kakitangan di bahagian enjin ini

pengkaji berpendapat bahawa ianya adalah salah satu daripada aspek yang dapat

membantu keselesaan perjalanan sesebuah feri ataupun mengelak dari berlaku

sebarang kemalangan semasa perkhidmatan sesebuah feri itu berjalan.

Menurut pemerhatian pengkaji terhadap perkidmatan bot membawa

penumpang ke destinasi tempatan seperti ke Pulau Kukup dan ke Sangkar Ikan

pula, pengkaji merumuskan ianya berada pada tahap amat tidak memuaskan

kerana pihak pengusaha terlibat tidak begitu menitikberatkan berkenaan dengan

pemeriksaan berkala yang sepatutnya dijalankan mengikut jadual, kerana hasil

temubual yang dibuat pemeriksaan dijalankan apabila perlu sahaja oleh pihak

pengusaha dan tidak difikirkan memberikan kesan yang besar kerana perjalanan

mereka ke destinasi adalah pada jarak yang dekat.

93

Jadual 3.3 : Matrik Berhubung Dengan Spesifikasi Perkhidmatan Feri Atau Bot Penumpang Yang Beroperasi Di Jeti Kukup Menurut Pemerhatian

Pengkaji

PETUNJUK:

ARAS TAHAP KESELAMATAN

(1) – AMAT LEMAH

(2) – TIDAK MEMUASKAN

(3) – SEDERHANA

(4) – MEMUASKAN

(5) – CEMERLANG

BIL INDIKATOR-INDIKATOR KUMPULAN RESPONDEN

A B C D E

1. Jenis-jenis bot yang digunakan dan

kemudahan-kemudahan yang disediakan

di dalamnya.

(4) (1) (5)

2. Undang-undang dan piawaian yang ditetapkan bagi sesebuah perkhidmatan

feri atau bot.

(3) (1) (4) (5)

3. Pemeriksaan berkala atau berjadual (3) (1) (4)

4. Badan-badan penilai dan akreditasi yang dilantik

(4)

A - PENGUSAHA PERKHIDMATAN FERI

ANTARABANGSA

B - KAKITANGAN PERKHIDMATAN FERI

ANTARABANGSA

C - PENGUSAHA PERKHIDMATAN BOT TEMPATAN

D - JABATAN LAUT MALAYSIA

E - PEMBUAT BOT “BOAT EXPLORER‟

KUMPULAN RESPONDEN-RESPONDEN

94

BAB IV

CADANGAN DAN KESIMPULAN

4.1 Pengenalan

Secara umumnya sspek keselamatan bagi perkhidmatan feri atau bot

membawa penumpang ke mana-mana destinasi ianya beroperasi di Malaysia

adalah sesuatu yang penting dan perlu ditekankan dan menjadi keutamaan oleh

pihak pengusaha perkhidmatan feri yang berkenaan. Ini kerana setiap

penumpang yang mendapatkan perkhidmatan sesebuah feri atau bot berhak

mendapatkan jaminan keselamatan yang tinggi selain keuntungan yang

diinginkan oleh setiap pengusaha perkhidmatan feri atau bot penumpang di

dalam menjalankan operasi perniagaan mereka ini. Oleh yang demikian banyak

isu-isu yang memerlukan penyelesaian seperi kualiti ciri-ciri keselamatan yang

disediakan di dalam sesebuah feri, kualiti kakitangan setiap feri atau bot, aspek

penguatkuasaan daripada pihak yang terlibat, tanggungjawab dan tindakan

setiap penumpang , penetapan spesifikasi bot yang dibenarkan, kemudahan dana

pinjaman kepada pengusaha dan kemudahan-kemudahan infrastruktur lain yang

perlu dititikberatkan.

Pihak-pihak yang terlibat di dalam industri ini secara langsung perlulah

menjalankan perancangan yang memberikan kebaikan kepada semua pihak

berdasarkan perancangan yang teliti, tersusun dan dilaksanakan dengan

jayanya. Ianya juga perlu diuruskan secara komunikasi yang erat dan

professional diantara pihak-pihak yang terlibat. Cadangan-cadangan yang

dikemukakan adalah berdasarkan penilaian daripada analisis maklumat,

pendapat responden berhubung permasalahan yang wujud berkenaan aspek

95

keselamatan perkhidmatan feri di Jeti Kukup serta aspek-aspek lain yang

berkaitan dengannya selain pemerhatian dan penilaian sendiri pengkaji tentang

keperluan-keperluan atau cadangan-cadangan bagi memperkukuhkan lagi ciri-

ciri keselamatan yang boleh diterapkan bagi industri perkhidmatan feri membawa

penumpang yang beroperasi di Jeti Kukup khasnya dan di Malaysia amnya.

Berikut merupakan cadangan-cadangan yang perlu dipertimbangkan dan

boleh dilaksanakan bagi memberi jaminan keselamatan para penumpang dan

kakitangan yang terlibat dengan operasi perkhidmatan membawa penumpang

samada bagi laluan antarabangsa maupun laluan perairan negara.

4.2 Cadangan-Cadangan

4.2.1 Pelaksanaan Aktiviti Penguatkuasaan Oleh Pihak Yang Terlibat

Menurut maklumat daripada pihak Jabatan Laut Malaysia, aspek

penguatkuasaan adala satu makanisma yang amat penting dan salah satu

unsur yang terdapat di dalam motto perkhidmatan iaitu menjalankan

aspek penguatkuasaan dengan cekap dan telus, dan bagi langkah tersebut

pihak Jabatan Laut Malaysia berharap proses tersebut dapat dijalankan

oleh mereka dengan jayanya. Diantara cadangan yang dikemukakan oleh

pihak Jabatan Laut adalah dengan melaksanakan langkah-langkah

seperti berikut iaitu:

i. Memperketatkan aspek penilaian terhadap ciri-ciri

keselamatan bagi sesebuah feri atau bot.

Pihak Jabatan Laut Malaysia khususnya yang berpangkalan di

Wilayah Selatan Malaysia akan memberikan penekanan yang lebih

terperinci terhadap semua perkhidmatan feri atau bot membawa

penumpang untuk ke destinasi pilihan mereka khususnya yang

melibatkan perkhidmatan feri yang beroperasi di Jeti Kukup dengan

memperketatkan aspek pemantauan dan pemeriksaan yang dijalankan

dengan mengenalpasti ciri-ciri keselamatan yang perlu ada pada setiap

feri atau bot yang akan beroperasi. Pemeriksaan harian akan

dijalankan dengan lebih fokus dengan menilai segala aspek

keselamatan yang disediakan samada dari fizikal luaran peralatan

96

tersebut, tempoh penggunaannya, kesesuaian penggunaan, nilai

keselamatan yang tinggi dan banyak aspek penilaian lagi.

Diantara pemeriksaan yang akan diberikan diteliti dan diberikan

tumpuan adalah seperti berikut:

Pemeriksaan sijil pelepasan pelayaran (port clearance‟)

Sijil penumpang dan mengemukakan salinan yang disahkan

Senarai bilangan penumpang yang berdaftar dan senarai bilangan

penumpang yang berada di dalam sesebuah feri

Mematuhi kelayakkan dan bilangan pengemudi dan krew

Kelengkapan peralatan navigasi seperti radar dan radio VHF

Mempunyai cukup bot penyelamat seperti „liferaft‟

Bot mempunyai pelan keselamatan yang lengkap

Menyediakan jaket keselamatan yang mencukupi dan boleh

berfungsi

Membuat tayangan video keselamatan dan beberapa aspek penting

lain

Pihak penguatkuasa Jabatan Laut Malaysia juga akan

memperketatkan jadual pemeriksaan pemeriksaan berkala yang

dijalankan oleh para pegawai jurutera Jabatan Laut Malaysia dengan

menjalankan pemeriksaan secara mengejut tanpa memberikan notis

pemberitahuan awal kepada pihak pengusaha perkhidmatan feri.

Aspek-aspek pemeriksaan adalah seperti memeriksa fizikal badan

sesebuah bot atau feri, memeriksa kekerapan penyelenggaraan enjin

sesebuah feri atau bot maupun memeriksa tempoh tamat penggunaan

peralatan keselamatan yang disediakan oleh pihak pengusaha syarikat

feri seperti tarikh luput penggunaan bagi „liferaft‟ dan banyak lagi.

Pemeriksaan akan dijalankan secara terus oleh para jurutera

Jabatan Laut yang bertauliah maupun pemeriksaan yang akan

dijalankan dengan kerjasana beberapa badan yang telah dilantik oleh

kerajaan iaitu seperti Ship Classification (M) Sdn Bhd, Lloyd Register of

Shipping Sdn Bhd, American Shipping Bureau dan beberapa organisasi

lain.

97

Pihak Jabatan Laut Malaysia juga menyarankan agar pihak

pengusaha mengikut segala piawaian yang telah ditetapkan di dalam

Ordinan Perkapalan Malaysia 1952, terutamanya berkaitan dengan

keselamatan penumpang dengan membuat kajian dan „revise‟ kembali

atau mendapatkan nasihat terus daripada pihak Jabatan Laut

Malaysia berkenaan dengan spesifikasi yang telah ditetapkan bagi

membina sesebuah feri sebelum ianya ditempah. Sebaik-baiknya

mereka membuat tempahan dengan syarikat pembuat bot tempatan

yang telah menepati spesifikasi pembuatan bot seperti syarikat Boat

Explorer.

ii. Menambah bilangan kakitangan untuk tujuan penguatkuasaan

Bagi tujuan memantapkan operasi penguatkuasaan, pihak

Jabatan Laut Malaysia bercadang untuk menambahkan

kakitangannya terutamanya yang akan bertugas sebagai pegawai

penguatkuasa di setiap jeti yang ada diseluruh negara. Responden

yang pertama menyarankan kepada anak-anak muda tempatan untuk

berkecimpung dan mendapatkan peluang kerjaya mereka sebagai

pegawai penguatkuasa khususnya sebagai penguatkuasa Jabatan

Laut Malaysia dengan memohon secara „online‟ permohonan melalui

borang SPA di internet.

Pihak Jabatan Laut sebenarnya masih kekurangan tenaga kerja

terutamanya di bahagian penguatkuasaan sepertimana contoh yang

jelas dapat dilihat bilangan pegawai yang beroperasi di Jeti Kukup

iaitu hanya seramai 5 orang kakitangan sahaja yang bertugas dan

tugas penguatkuasaan pula dikawalselia oleh 4 orang kakitangan

sahaja secara bergilir-gilir dengan kawasan pengawalan meliputi

pemantauan perjalanan antarabangsa di Jeti Kukup serta

pemeriksaan operasi di kawasan perairan iaitu bagi perkhidmatan bot

untuk ke Taman Negara Kukup. Begitu juga berlaku dikawasan jeti-

jeti lain seperti di Jeti Mersing, Jeti Stulang dan beberapa jeti lain.

98

iii. Hubungan yang baik antara pihak yang terlibat

Menurut responden kedua iaitu Puan Raja Faudzah, beliau

menyatakan bahawa berdasarkan operasi yang dijalankan

terutamanya berkenaan aspek keselamatan pihak Jabatan Laut

Malaysia telah mendapat kerjasama baik daripada bebarapa organisasi

penguatkuasaan yang lain seperti pihak Jabatan Kastam, Jabatan

Imigresen, pihak Polis dan Bomba serta beberapa agensi lain di dalam

operasi pemeriksaan harian di Jeti Kukup, Namun dimasa-masa akan

datang beliau berharap kerjasama ini akan dapat diteruskan dan

menghasilkan satu natijah yang lebih baik dan lebih sempurna di

dalam operasi mereka kelak.

Pihak Jabatan Laut Malaysia juga berharap akan dapat

menubuhkan Skuad Pengutkuasaan Marin sendiri iaitu yang akan

bertugas sebagai penguatkuasa di perairan bersama-sama dengan

kerjasama pihak Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia (APMM)

serta pihak Angkatan Tentera Laut Malaysia yang akan memantau

pergerakan setiap feri membawa penumpang melalui laluan

antarabangsa Selat Melaka untuk ke Jeti Tanjung Balai, Indonesia.

Bagi pengusaha syarikat perkhidmatan feri penumpang khususnya

bagi syarikat perkhidmatan feri yang beroperasi di Jeti Kukup pula,

mereka disarankan agar mempunyai perhubungan yang baik diatara

sesama mereka dan menjalankan operasi perniagaan secara sihat

dengan saling membantu diantara sesama syarikat seperti contoh

pengurusan jadual perjalanan yang seimbang seperti yang telah

dipersetujui dengan pergerakan feri secara penggiliran serta

membantu feri yang lain jika sekirannya berlaku sebarang

kemalangan. Serta mempunyai perhubungan yang baik dengan pihak

penguatkuasaan termasuklah pihak Jabatan Laut Malaysia

4.2.2 Menyediakan Kakitangan Yang Terlatih Dan Berpengalaman

Menurut Encik Fakhrul Anwar, beliau mencadangkan bahawa

setiap pengusaha perkhidmatan feri membawa penumpang samada bagi

perjalanan ke laluan antarabangsa iaitu ke Indonesia maupun bagi laluan

99

di dalam perairan negara penyediaan kakitangan yang berkemahiran

tinggi dan terlatih serta berpengalaman amatlah perlu dititikberatkan. Ini

kerana dengan adannya tenaga kerja daripada kakitangan yang terlatih ini

kemungkinan untuk sebarang kemalangan yang melibatkan pergerakan

feri dapat dielakkan.

Dengan adanya pemandu atau pengemudi feri yang terlatih

ataupun jika sekiranya berlaku kemalangan, langkah-langkah dan usaha

menyelamat awal dapat dilakukan sebelum mendapat bantuan daripada

pihak lain, iaitu makluman awal yang diberikan oleh kakitangan sebagai

langkah keselamatan yang perlu diikuti oleh penumpang serta proses

menyelamat awal boleh terus juga dijalankan.

Bagi tujuan mendapatkan kecekapan dan kemahiran tentang

operasi perkhidmatan feri penumpang seseorang individu yang bekerja

sebagai kakitangan sesebuah feri itu perlu mendapatkan latihan-latihan

dan pengetahuan asas untuk menambah baik kemahiran yang sedia ada

iaitu dengan mengikut kursus-kursus dan latihan yang berkaitan seperti

berikut:

(1) Latihan kemahiran pelayaran

(2) Kemahiran mengendali bot. lesen pemandu feri adalah dari

lesen kelas 1 sehingga 5

(3) Kemahiran teknikal menyelenggara enjin dan bot.

(4) Kemahiran berkomunikasi dan perhubungan awam.

(5) Kemahiran asas dalam pertolongan cemas. (perlu mendapatkan

sijil yang diiktiraf)

(6) Kemahiran asas menyelamat. (perlu mendapatkan sijil yang

diiktiraf)

(7) Kemahiran berenang

(8) Pengetahuan tentang persekitaran laut.

(9) Pengetahuan tentang aspek keselamatan

(10) Pengetahuan dalam aspek perundangan dan peraturan

Berdasarkan pemerhatian pengkaji dan maklumbalas daripada

responden, bagi tujuan mendapatkan kemahiran dan latihan-latihan

seperti yang diatas, pengkaji berpendapat bahawa pihak pengusaha

100

perkhidmatan bot yang membawa penumpang ke Taman Negara Kukup

adalah yang amat perlu memperlengkapkan diri merek dengan

pengetahuan asas serta latihan yang telah cadangkan kerana mereka

adalah pengusaha secara persendirian dan perniagaan secara keluarga

yang menjalankan perniagaan membawa penumpang yang agak berisiko

tinggi kerana beroperasi dengan bot nelayan yang diubahsuaikan kepada

tempat duduk penumpang serta tenaga kerja yang kurang, walaupun

pengusaha itu sendiri yang bertugas sebagai pemandu bot dan

sememangnya mempunyai lesen memandu tetapi beliau perlulah

menambahkan beberapa kemahiran lain seperti yang telah dimaklumkan

seperti diatas tadi.

4.2.3 Tindakan Penumpang

Bagi memastikan perkhidmatan sesebuah feri ataupun bot yang

membawa penumpang beroperasi mengikut prosedur yang ditetapkan

terutamanya apabila ianya berkait rapat dengan soal keselamatan, setiap

individu penumpang juga berperanan penting pada pendapat beberapa

responden iaitu para pegawai Jabatan Laut Malaysia yang telah

ditemubual, mereka menyatakan bahawa para penumpang yang

mendapatkan sesuatu perkhidmatan feri itu mestilah berada di dalam

keadaan sentiasa bersedia dan peka dengan suasana di dalam feri yang

dinaiki maupun keadaan persekitaran luaran seperti keadaan ombak dan

cuaca buruk.

Para penumpang berhak memastikan segala keperluan mereka

yang menjamin keselamatan perjalanan mereka disediakan oleh pihak

pengusaha, sebagai contoh jika seseorang individu penumpang telah

mendapati jaket keselamatan yang dipakainya telah lusuh dan tidak boleh

berfungsi dengan baik beliau berhak memaklumkan kepada kakitangan

yang bertugas untuk mendapatkan jaket keselamatan gantian ataupun

mendapati sesuatu yang boleh menimbulkan keadaan bahaya dilakukan

oleh kakitangan terlibat seperti feri dipandu laju dan tidak mengikut

jadual perjalanan yang ditetapkan, mereka berhak membuat laporan

dengan kadar segera seperti menghubungi pihak berkuasa Jabatan Laut

atau agensi penguatkuasaan Maritim Malaysia untuk tindakan lanjut.

101

Dengan adanya sensitiviti dan usaha membuat laporan ataupun

aduan-aduan dengan segera, individu yang membuat laporan itu mungkin

dapat menyelamatkan nyawa mereka sendiri, keluarga, para penumpang

lain serta kakitangan yang bertugas jika berlaku sebarang kemalangan

seperti kapal karam ataupun terbakar seperti contoh feri Seagull Ekspress

yang terbakar semasa perjalanan membawa penumpang ke Pulau Tioman

pada 11 Oktober 2007 yang telah mengakibatkan kehilangan 7 nyawa

akibat keadaan panik dan tidak bersedia para penumpang yang berada di

dalam feri tersebut.

4.2.4 Menetapkan Spesifikasi Bot Yang Sesuai Sebagai Feri

Penumpang

i. Menggunakan bahan pembuatan badan bot daripada ‘Gentian

Fibre’ berkualiti tinggi dan ciri-ciri yang menepati spesifikasi

kerajaan Malaysia

Berdasarkan hasil temuramah yang dibuat dengan responden ke 9

iaitu Encik Mike Thein, sebagai seorang pengusaha dan pembuat bot

yang mahir dan berpengalaman, beliau telah mencadangkan beberapa

bahan yang sesuai boleh digunakan sebagai komponen badan ataupun

fizikal sesebuah feri atau bot iaitu daripada besi, aluminium, kayu dan

gentian fibre. Menurut beliau lagi, daripada keempat-empat bahan tadi

beliau menyarankan agar menggunakan bahan fibre berkualiti tinggi

sebagai komponen asas pembuatan badan sesebuah feri atau bot bagi

perkhidmatan feri membawa penumpang, bot persendirian dan

keluarga, bot nelayan dan untuk kegunaan memancing laut dalam

kerana kosnya yang sederhana, tahan lasak dan mudah untuk proses

baikpulih.

Oleh yang demikian beliau berpendapat perkhidmatan feri di Jeti

Kukup menggunakan feri penumpang yang sesuai untuk membawa

penumpang mereka ke laluan antarabangsa sememangnya sesuai

menggunakan bahan daripada gentian fibre, begitu juga bagi

perkhidmatan bot untuk ke Taman Negara Kukup, penggunaan bot

penumpang daripada kayu nelayan yang diubahsuaikan dicadangkan

supaya digantikan dengan bot penumpang yang diperbuat daripada

102

gentian fibre yang berukuran lebih besar seperti 40 ke 50 kaki panjang

dan 15 ke 20 kaki lebar pada masa akan datang sebagai jaminan lebih

keselesaan dan keselamatan kepada penumpang.

Selain itu beberapa aspek penting telah dicadangkan perlu dilihat

dan dititikberatkan oleh pihak pengusaha perkhidmatan feri membawa

penumpang iaitu seperti ciri-ciri berikut:

a) Daya apungan sesebuah bot

b) Kapasiti muatan penumpang

c) Muatan barangan ataupun bagasi

d) Kelajuan bot – dalam knott

e) Jenis enjin digunakan (horse power)

f) Peralatan navigasi dan komunikasi

g) Peralatan keselamatan yang perlu disediakan

ii. Kemudahan Pinjaman Bot Kepada Para Pengusaha Kecil

Kemudahan bagi mendapatkan pinjaman bagi membeli bot baru

yang lebih sesuai adalah amat diperlukan oleh para pengusaha kecil

yang membawa penumpang diseluruh Malaysia, dan bagi pengusaha

yang beroperasi membawa para penumpang ke destinasi pelancongan

seperti Taman Negara Kukup dan ke Kelong Ikan. Oleh kerana pihak

pengusaha seperti Encik Apollo yang mengusahakan perkhidmatan

tersebut adalah berasal daripada keluarga nelayan beliau hanya

menjalankan operasinya berdasarkan perniagaan keluarga dan tidak

berkemampuan membeli bot baru yang lebih baik buatannya

disebabkan harganya yang mencecah jutaan ringgit. Denganyang

demikian dicadangkan pihak institusi perbankan dapat menyediakan

skim khas pinjaman yang mampu di diikuti oleh pengusaha bot untuk

membuat pinjaman tanpa melalui prosedur ketat dan tidak

munasabah.

Melalui kemudahan pinjaman atau skim khas ini, pihak

pengusaha khususnya di kawasan perairan Kukup ini akan dapat

beroperasi dengan bot yang baru dan lebih memenuhi ciri-ciri

piawaian yang ditetapkan oleh kerajaan Malaysia dengan itu ia sama

103

sekali lebih memberikan jaminan keselamatan yang lebih tinggi serta

keselesaan kepada para penumpang yang mendapatkan perkhidmatan

yang dijalankan oleh perkhidmatan bot membawa penumpang seperti

Encik Apollo dan pengusaha lain yang kurang berkemanpuan.

4.2.1 Infrastruktur Dan Kemudahan-Kemudahan Lain Yang

Membantu Memberikan Jaminan Keselamatan

Pembangunan infrastruktur serta kemudahan lain adalah perlu

bagi memberi jaminan keselamatan selain kemudahan dan keselesaan

kepada para penumpang yang mendapatkan perkhidmatan sesebuah feri

samada ianya untuk ke destinasi antarabangsa seperti ke Indonesia

maupun ke destinasi tempat. Kemudahan-kemudahan ini amat

berkaitrapat dengan perkhidmatan sesebuah feri yang dijalankan

disesebuah destinasi seperti contohnya di Jeti Kukup. Antara jenis-jenis

kemudahan infrastruktur yang perlu dibina ialah:

Berdasarkan tinjauan pengkaji, bangunan jeti bagi operasi untuk

perkhidmatan antarabangsa iaitu ke Tanjung Balai, Indonesia telah dibina

dan dalam proses akhir untuk disiapkan, namun begitu masih terdapat

beberapa aspek yang perl ditekankan iaitu seperti:

a) Menyediakan laluan berasingan bagi laluan penumpang feri sahaja

dengan laluan bagi penumpang yang mengangkat dan memunggah

barangan.

b) Menyediakan laluan yang lebih lebar bagi tujuan pemunggahan

barangan, laluan bagi penumpang adalah berukuran 1.2 meter

lebar.

c) Menyediakan tangga yang lebih selamat dan tidak licin iaitu bagi

laluan sebelum ke tempat laluan naik turun penumpang.(ferry

boarding)

d) Pihak yang menguruskan jeti perlulah menjaga persekitaran air

dikawasan feri berlabuh supaya tidak mengganggu kelancaran feri

berlabuh dan beroperasi. Sebarang longgokan sampah sarap serta

kepingan kayu-kayu yang dihanyutkan perlulah segera

dibersihkan agar tidak mendatangkan sebarang kemalangan,

bahaya dan merosakkan kipas feri ekspress yang beroperasi.

104

Bagi perkhidmatan bot membawa penumpang selain telah

dicadangkan sebelum ini agar pihak pengusaha seperti syarikat Apollo

dan syarikat Hiking perlu menukarkan bot mereka yang sedia ada kepada

bot yang baru, mereka juga dilihat perlu jeti baru untuk digantikan

dengan jeti kayu yang begitu usang dan tidak sesuai untuk tujuan

membawa penumpang dan bagi aktiviti pelancongan. Ia adalah kerana

keadaan jeti yang begitu uzur dan tidak cantik itu sebenarnya boleh

mengundang bahaya terutamanya kepada kanak-kanak selain tidak

sesuai untuk kegunaan warga tua dan orang kurang upaya. (OKU)

4.3 Kesimpulan

Tahap keselamatan adalah suatu aspek yang perlu ditekankan dan perlu

dititkberatkan oleh pihak-pihak yang terlibat di dalam perkhidmatan sesebuah

feri atau bot yang membawa penumpang termasuklah para pelancong di seluruh

jeti yang menawarkan perkhidmatan pengangkutan penumpang yang berteraskan

air khususnya yang beroperasi terus dari Jeti Kukup ini.

Pada keseluruhannya hasil penemuan kajian ini, pengkaji mendapati

bahawa aspek-aspek keselamatan perkhidmatan feri dititikberatkan oleh

kesemua kumpulan responden yang ditemubual dan hasil pemerhatian dan

penelitian yang dijalankan oleh pengkaji sendiri. Cuma ianya berada pada tahap-

tahap yang berbeza samada iainya amat dititikberatkan ataupun hanya diberikan

sedikit penumpuan sahaja oleh pihak-pihak yang terlibat.

Pihak yang terlibat secara langsung dengan penguatkuasaan

perkhidmatan feri membawa penumpang seperti pihak Jabatan Laut Malaysia

adalah pihak yang bertanggungjawab menjalankan penguatkuasaan dan

pemantauan yang dijalankan secara harian dan pemeriksaan berjadual dilihat

menjalankan tugas mereka dengan baik tetapi perlu ada penambahbaikan dari

segi pemantauan dan pemeriksaan serta dijalankan dengan lebih telus terhadap

sesebuah feri yang diperiksa bagi mengelak amalan rasuah dan kelonggaran

penguatkuasaan.

Pihak Jabatan Laut Malaysia juga perlu menambah lagi bilangan

penguatkuasaan di setiap jeti kerana pengkaji mendapati bilangan tenaga kerja

105

pegawai yang bertugas masih tidak mencukupi terutamanya berkenaan dengan

pemeriksaan aspek keselamatan yang dititikberatkan dan berada dibawah

tanggungjawab Jabatan Laut adalah seperti proses pendaftaran sesebuah bot,

proses pengakreditasian badan kapal atau feri yang dibenarkan beroperasi,

pengurusan keselamatan kapal seperti keperluan kepada penyediaan peralatan

yang bercirikan keselamatan, keselamatan semasa pelayaran dan banyak lagi.

Bagi pengusaha syarikat perkhidmatan feri pula, mereka mempunyai

peranan dan tanggungjawab yang amat besar memandangkan mereka

menjalankan perkhidmatan yang melibatkan nyawa manusia, oleh yang

demikian, mereka mempunyai peranan dan tanggungjawab yang besar terhadap

perkhidmatan yang diberikan kepada para pengguna mereka bagi perkhidmatan

feri dan bot membawa penumpang iaitu menyediakan segala kemudahan dan

kelengkapan yang mempunyai ciri-ciri keselamatan yang tinggi sebagai jaminan

keselamatan terhadap para penumpang mereka selain memberikan keselesaan

dan memberikan kepuasan hati yang tinggi dengan memberikan perkhidmatan

dan layanan yang baik, perjalanan feri yang bergerak dengan lancar serta

mengikut jadual.

Bagi pengusaha perkhidmatan feri bagi laluan antarabangsa iaitu untuk

perjalanan ke Tanjung Balai Indonesia dan destinasi-destinasi pilihan yang lain

dilihat telah menepati piawaian yang ditetapkan dan menyediakan aspek-aspek

keselamatan yang tingi didalam setiap feri yang beroperasi, namun pengkaji

berpendapat perlu ada penambahbaikan lagi terutamanya dari segi penyediaan

kakitangan yang berkemahiran tinggi dan berkelayakan seperti pengetahuan yang

tinggi berkenaan dengan langkah-langkah menyelamat jika sekirannya berlaku

sebarang kemalangan selain penyediaan peralatan keselamatan yang sentiasa

diselenggarakan serta faktor-faktor lain.

Bagi pengusaha perkhidmatan bot membawa penumpang ke destinasi

tempatan seperti ke Taman Negara Kukup dan ke Kelong Ikan, pengkaji

berpendapat pihak pengurusan syarikat berkenaan masih berada pada tahap

yang rendah dan kurang peka bekenaan usaha menitikberatkan aspek-aspek

keselamatan semasa perjalanan perkhidmatan bot mereka. Oleh yang demikian

perlu ada banyak perubahan perlu dibuat oleh pengusaha yang berkenaan

sepertimenukarkan bot kepada bot penumpang yang lebih sesuai dan menepati

ciri-ciri keselamatan yang ditetapkan oleh kerajaan malaysia.

106

Bagi pembuat dan pembekal bot pula dilihat amat mementingkan

penyediaan sebuah feri atau bot yang menepati citarasa penumpang di dalam

proses menyediakan dan menyiapkan sesebuah bot yang ditempah oleh para

pelanggan dan didalam usaha memberikan kepuasan kepada pelanggan hasil

pembuatan sesebuah feri atau bot itu dibuat berlandaskan dan berdasarkan

kepada undang-undang yang ditetapkan oleh kerajaan seperti standard piawaian

antarabagsa safety standard of boat building, United States dan Ordinan

Perkapalan Malaysia, tahun 1952. Dengan yang demikian, penghasilan bot-bot

yang akan beroperasi di Malaysia terutamanya yang dibuat oleh syarikat ‟Boat

Explorer‟, Malaysia sudah semestinya menepati citarasa pelanggan selain ianya

menepati ciri-ciri piawaian dan keperluan kepada penyediaan aspek keselamatan

yang tinggi seperti yang dikehendaki oleh pihak yang berwajib seperti pihak

Jabatan Laut Malaysia.

Secara keseluruhannya banyak pihak yang bertanggungjawab bagi

memastikan tahap keselamatan perkhidmatan sesebuah feri atau bot penumpang

berada pada tahap yang baik selain beberapa pemain utama yang

bertanggungjawab sepenuhnya memberikan jaminan keselamatan kepada para

penumpang yang mendapatkan perkhidmatan sesebuah feri penumpang seperti

pihak Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia) (APMM), Tentera Laut Malaysia,

Jabatan Kastam, Jabatan Imigresen, Jabatan Pertanian, Jabatan Haiwan, pihak

Polis dan Bomba dan Badan-Badan Penilai yang telah dikitiraf oleh kerajaan

Malaysia bagi membuat pemantauan dan pengakreditasian sesebuah feri atau

bot.

Dengan adanya usaha keras dan berterusan ini yang dijalankan oleh

semua pihak samada oleh organisasi kerajaan, badan bukan kerajaan, syarikat

swasta, dan individu penumpang itu sendiri secara pengawalan keseluruhan dan

mengikut peranan masing-masing, tahap keselamatan sesebuah perkhidmatan

feri akan dapat ditingkatkan lagi disamping mengurangkan berlakunya perkara

yang tidak diingini seperti berlakunya kemalangan bot, bot karam, bot terbakar

dan sebagainya pada masa-masa akan datang.

Di harap, kajian yang dilakukan ini akan dapat dimanfaatkan bersama

oleh semua bagi meningkatkan kesedaran, perubahan sikap dan persepsi

orangramai bahawa tanggungjawab dan peranan menjaga keselamatan semasa di

107

dalam sesebuah feri adalah bukan kepada beberapa pihak yang terlibat sahaja,

namun yang lebih penting juga adalah kepada para penumpang itu sendiri, para

penumpang feri perlu mempunyai kepekaan dan sentiasa di dalam langkah

berjaga-jaga dengan menjaga keselamatan diri masing-masing, adalah juga

suatu unsur yang penting yang menjadi faktor penyelamat kepada penumpang

tersebut sendiri samada pada keadaan sebelum perjalanan dibuat mahupun

semasa sesebuah feri itu sedang beroperasi selain tanggungjawab yang

sepatutnya dijalankan oleh pihak pengusaha syarikat pekhidmatan feri untuk

menyediakan segala peralatan yang mempunyai ciri keselamatan yang tinggi dan

menjalankan operasi perkhidmatan yang selamat oleh para kakitangan yang

bertugas maupun operasi penguatkuasaan yang ketat dijalankan oleh pihak

penguatkuasa terlibat seperti pihak Jabatan Laut Malaysia di dalam memantau

perkhidmatan syarikat feri yang terlibat.

Segala cadangan dan langkah-langkah yang dikemukan perlu dipandang

serius dan perlu dipertimbangkan oleh pihak-pihak yang berkaitan bagi

membolehkan kajian seumpama ini dapat memberi manfaat kepada industri yang

berkaitan dengan perkhidmatan feri penumpang ini dan bukan sebagai teori atau

hanya bagi memenuhi keperluan akademik semata-mata.

108

SENARAI RUJUKAN.

American Bureau of Shipping (ABS) Regulatory Affairs (2006). “Maritime Safety

Updates”, Vol. 15, No.2, pp 1-9

AMS Ship Particulars (2004), “Crew Boat Ruby Express Ship Particulars”. Pp.1-3

Boating Safety Association for Events (BeSAFE), “Best Practices for Safe

Boating Events. Experiencing Collected from Marine Industry Professionals

Coast to Coast”. Summer 2006 Preview

Canada Coast Guard, (2000), “The Guidelines on Non Passengers Bare Boat

Charter Parties.”

Chaang L. H. (2005), “Using Stated Preferred Data to Explore the Future Affecting

Tourists Cruise Vacation Preferences”. Asean Journal on Hospitality and

Tourism, Vol. 4, pp15-25

Department of Transport (1987), “The Merchant Shipping Act 1894), m/v Herald

of Free Enterprise.” Report court no 8074, Formal Investigation,

Department of Transport, HMSO, London, September

Goulielmos, A.M (2005), “The accident of m/v Herald of Free Enterprise: A failure

of the ship or of the management?” Disaster Prevention and Management,

vol. 14, No.4, pp479-492

Hall, J.A. and Braiwaite, R., Carrebian Cruise Tourism – A Business of

Transnational Partnerships, Tourism Management. 1990, 11(4), 339-347

Hong Kong Tourist Association. (1994). “The Cruise Industry Background.”

Hong Kong Tourist Organization.

Jose Rossello, S.O.S. Boat Safety-How to make the most of “being safe on/off the

water”. Http://1.josero .pay.clickbank.net

109

Maritime New Zealand Coast Guard (2007), “Safe Boating: An Essential Guide”.

pp. 3-33

Marti. B.E (1986). “Cruising: Small-Vessel Population Characteristics”. Journal of

Travel Research, 24 (4), 25-28

Mohd Idrus Shaari (2002), Safety of Navigation Division, Marine Department

Sarawak, “A Study on how to improved the Safety on Passenger Express

Boats in Sarawak.” 18 September 2002.

Mok, C. & Armstrong. R. (1995). “Leisure Travel Destination Choice of Hong Kong

Residents”, Journal of travel & Tourism Marketing. 4(1), 99-104

NMMA Certified (2007). “Safety: When It Comes To Safety, Make Sure Your Boat

Measures Up”. Pp 1-2

Panduan Menulis Tesis, Pusat Pengajian Sisiwazah, Universiti Teknologi

Malaysia, Johor. 1999.

Parasuraman, A Zeithaml, V.A., & Berry, L.L. (1988). SERVQUAL: A Multiple-

Item Scale for Measuring Consumer Perceptions of Service Quality. Journal

of retailing, 64 1), 12-40

P.Lois a, J.Wang a,*, A.Wall a, T.Ruxton b, Formal Safety Assessment of Cruise

Ships, Tourism Management 25 (2004) 93–109

PVA Risk Guide (2005), “A Guide to Improving the Safety of Passenger Vessel

Operations by Addressing Risk, pp 1-34

Qu H. and Elsa Ping (1999), „A Service Performance Model of Hong Kong Cruise

Travelers‟ Motivation Factors and Satisfaction.” Tourism Management 20 (2)

237-244

Richard C. Vlaun, P.E and Gregory B. Kirkbride, “Large Passanger Vessel

Safety Study, Report on the Analysis of Safety Influences.” Final Report

February 2001

110

Scantlebury M.G. (2007). “Cruise Ship Tourism”. Annals of Tourism Research,

Vol. 34, No.5. pp 817-818

Teye V.B. and Leclerc D.(1998), “Product and Service Delivery Satisfaction among

North American Cruise Passengers.” Tourism Management, Vol. 19 ( 2), pp.

153-160

U.S Coast Guard (USCG), U.S Department of Transport. (1993), “Safety

Standards for Backyard Boat Builder.pp 1-50

U.S Coast Guard Information Sheet. (1998), “Education Requirements, Operator

Profeciency Standards, and Licencing Requirements for Operators of

Recreational Boats.

Wang.J (2001). Current Status of Future Aspect of Formal Safety Assessment of

Ship. Safety Science, 38, 19-30

Wild & Dearing, Cruise Industry News 1999, (2000)

Berita Harian., 28/9/2007, Nahas 26 November Petanda Industri Feri Langkawi

Pincang.

Utusan Malaysia.,15/10/2007, Saat Cemas Tragedi Feri Terbakar di Mersing,

Tiada Permit, 3 Mangsa Masih Hilang

Utusan Malaysia.,17/10/2007, Dua Pegawai Jabatan Laut Malaysia Digantung,

Susulan Tragedi Feri Terbakar di Mersing

Hemu Gorde_Bahrain Seeks Answer After Boat Tragedy: Captain Is Being Probed.

02 April 2006

Hong Kong News. (1994) Cruise Line Begins Services to Hong Kong, Hong Kong

news, June 1994

http://www.efka.utm.my/thesis/images/3PSM/2004/3JGP/Part1/ROZIAHSX01

0477AWJ12D04TT3.doc. dicapai pada 01 Januari 2008

http://www.efka.utm.my/thesis/images/3PSM/2004/3JGP/Part1/ROZIAHSX010477AWJ12D04TT3.doc

http://www.efka.utm.my/thesis/images/3PSM/2004/3JGP/Part1/ROZIAHSX010477AWJ12D04TT3.doc

111

http://www.santaclarita.com/community/safety/quick_reponse/BOATING%20SA

FETY%20FACT%20SHEET-April2006.pdf dicapai pada 03 Januari 2008

http://www.boatingbasicsonline.com/course/safety/9_4.php dicapai pada 03

Januari 2008

http://www.boatinsurancequote.net/ dicapai pada 03 Januari 2008

http://www.lundboats.com/safety.html dicapai pada 03 Januari 2008

http://www.boatsafe.com/ dicapai pada 03 Januari 2008

Buyers' Guide to Outboard Boats", "Surveying Fiberglass Power Boats" and

"Marine Investigations". www.yachtsurvey.com dicapai pada 08 Februari

2008

Maib (2000). Statistic, Annual Report, http:// www.maib.detv.gov.uk. dicapai

pada 15 Februari 2008

World Wide Web: http://www.fcc.gov/wtb dicapai pada 18 Februari 2008

USCG-World Wide Web: http://www.navcen.uscg.gov/marcomms/ dicapai pada

18 Februari 2008

http://www.marine.gov.my/ dicapai pada 26 Februari 2008

http://boatingsailing.suite101.com/article.cfm/boat_passenger_safety dicapai

pada 17 Mac 2008

http://www.boatexplorer.com.my dicapai pada 24 Mac 2008

http://www.boatinsurancequote.net/

http://www.lundboats.com/safety.html

http://www.boatsafe.com/

http://www.davidpascoe.com/buyers_guide.htm

http://www.davidpascoe.com/survey_book.htm

http://www.yachtsurvey.com/marine_investigations.htm

http://www.yachtsurvey.com/

http://www.maib.detv.gov.uk/

http://www.fcc.gov/wtb

http://www.navcen.uscg.gov/marcomms

http://www.marine.gov.my/

http://boatingsailing.suite101.com/article.cfm/boat_passenger_safety

http://www.boatexplorer.com.my/

JADUAL MASA PERJALANAN DARI KUKUP KE TANJUNG BALAI, INDONESIA

HARI : ISNIN – KHAMIS

HARI : JUMAAT

BERLEPAS TIBA

08.30 09.30

09.00 10.00

09.30 10.30

10.00 11.00

11.00 11.30

12.00 15.30

15.30 16.00

16.00 16.30

17.30 18.00

HARI : SABTU – AHAD

BERLEPAS TIBA

08.30 09.30

09.00 10.00

09.30 10.30

10.00 11.30

10.30 12.30

11.00 13.30

12.00 14.00

13.00 15.00

14.00 15.30

15.00 16.00

16.00 16.30

17.00 17.50

BERLEPAS TIBA

08.30 09.30

09.30 10.30

10.30 11.30

11.30 12.30

12.30 13.30

13.30 15.30

14.30 15.30

15.30 16.30

17.30 18.30

LAMPIRAN 3

JUMLAH KEMASUKAN PELAWAT KE TAMAN NEGARA PULAU KUKUP 2007

Sumber: Perbadanan Taman Negara Kukup, Kukup, Johor

BULAN

WARGA

NEGARA BUKAN WARGA WARGA NEGARA

WARGA BUKAN

NEGARA PENYELIDIK KANAK TIDAK JUMLAH

(DEWASA) NEGARA BAWAH 18 TAHUN BAWAH 18 TAHUN (7-12 THN) BERBAYAR

TEMP L/N TEMP L/N

JANUARI 845 30 322 2 0 90 2 23 0 1314

FEBUARI 989 30 280 15 0 50 9 14 0 1387

MARCH 1112 77 669 19 0 200 18 35 19 2149

APRIL 1690 42 649 11 0 105 7 27 3 2534

MEI 1829 26 675 51 0 130 5 85 2 2803

JUN 1488 65 706 1 0 165 2 71 0 2498

JULAI 1511 249 450 21 0 64 22 77 26 2420

OGOS 1263 416 579 97 0 226 32 75 53 2741

SEPTEMBER 1035 196 607 89 0 111 24 76 14 2152

OKTOBER 1875 80 1125 8 1 236 10 67 11 3413

NOVEMBER 1526 234 1337 52 0 205 7 94 22 3477

DISEMBER 2146 200 1363 78 0 303 30 87 10 4217

JUMLAH 17309 1645 8762 444 1 1885 168 731 160 31105

LAMPIRAN 1

STATISTIK PENUMPANG MASUK MELALUI JETI KUKUP BAGI TAHUN 2007

BULAN M’SIA SAP INDONESIA S’PURA LAIN2 JUMLAH

PL (S) PL (KS)

JAN 4593 378 10002 1238 58 25 16294

FEB 5757 544 9220 1401 46 36 16294

MAC 6695 389 10768 970 55 41 18918

APR 5858 225 9957 761 25 29 16855

MAY 4594 348 19965 1246 35 25 16313

JUN 5704 227 9088 1046 36 32 16183

JUL 6279 98 11471 872 32 28 18780

AUG 6412 105 10120 1027 34 35 17733

SEP 5131 100 10310 877 23 14 16455

OCT 4311 59 10604 723 35 12 15744

NOV 6115 56 12953 916 42 31 20113

DEC 7117 56 12577 479 33 16 20278

JUMW/N 68556 2635 127135 11556 454 324 210660

Sumber: Jabatan Imigresen, Kukup, Johor PETUNJUK:

1) SAP – SIJIL AKUAN PEMASTAUTINAN 2) PL (S) - PAS LAWATAN SOSIAL 3) PL (KS)- PAS LAWATAN KERJA SEMENTARA

STATISTIK PENUMPANG KELUAR MELALUI JETI KUKUP BAGI TAHUN 2007

BULAN M’SIA SAP INDONESIA S’PURA LAIN2 JUMLAH

PL (S) PL (KS)

JAN 4007 143 7082 406 41 53 11732

FEB 5496 326 8922 376 37 61 15218

MAC 6543 217 8415 486 41 47 15731

APR 5823 204 8477 526 63 38 15131

MAY 4398 150 8304 630 57 33 13572

JUN 5815 189 8371 612 61 40 15088

JUL 5639 143 9877 562 65 36 16322

AUG 6444 147 9538 603 60 38 16830

SEP 4532 141 9595 729 60 21 15078

OCT 3899 417 9102 1808 42 14 15282

NOV 5591 79 9007 511 63 18 15269

DEC 6958 222 11019 581 62 40 18882

JUMW/N 65145 2378 107709 7812 652 439 184135

Sumber: Jabatan Imigresen, Kukup, Johor

PETUNJUK: 1) SAP – SIJIL AKUAN PEMASTAUTINAN 2) PL (S) - PAS LAWATAN SOSIAL 3) PL (KS)- PAS LAWATAN KERJA SEMENTARA

LAMPIRAN 2

BOT DILESENKAN TAHUN 2005

(TOTAL OF BOAT LICENSING YEAR 2005)

JENIS JUMLAH

PENUMPANG 1165

KARGO 905

TUNDA 405

NELAYAN 108

PERSIARAN 42

LAIN-LAIN 57

KEMALANGAN KAPAL DAN BOT 2001 - 2005

(TOTAL OF ACCIDENT OF SHIP AND BOAT YEAR 2001 - 2005)

TAHUN LANGGAR KARAM KANDAS KEBAKARAN

2001 15 38 4 6

2002 11 28 7 10

2003 17 21 4 3

2004 7 4 1 2

2005 8 9 2 4

* SUMBER JABATAN LAUT MALAYSIA

Documents

kajian tahap keselamatan perkhidmatan feri penumpang yang