KAKEMONOjapońskie obrazy

Kakemono (nazywane również kakejiku) to obrazy malowane na papierze lub jedwabiu oprawione w ozdobnej tkaninie podklejone specjalnym papierem i zakończone dwoma drewnianymi drążkami ułatwiającymi zwijanie obrazu do przechowania.

Kakemono powstało w Chinach około VII wieku. W odróżnieniu od poziomo rozwijanego makimono– kakemono jest zwojem pionowym.

MAKIMONO

KAKEMONO

Do Japonii kakemono dotarło z buddyzmem w epoce Heian, a rozwinęło się w epoce Muromachi wraz z ekspansją buddyzmu Zen. Kakemono stało się w tym czasie nieodłącznym fragmentem ceremonii herbacianej.

W początkowym okresie kakemono eksponowano w głównych salach świątyń buddyjskich – butsuden. Później eksponowano je w innych salach świątyń oraz w domach zamożnych Japończyków.

KONSTRUKCJAKakemono jest oprawione w paski ozdobnych tkanin lub papieru. Właściwe dzieło - honshi oraz oprawa jest podklejone kilkoma warstwami ręcznie czerpanego papieru – washi.Konstrukcja oprawy pozwala eksponować kaligrafie i malarstwo w wybranym przez właściciela momencie. Następnie pozwala zwinąć kakemono i wygodnie je przechowywać.

JIKUDrążki - jiku, na których zwija się kakemono wykonane są z drewna kryptomerii japońskiej. Końcówki dolnego, grubszego i okrągłego drążka zwane jikusakidoklejane są, jako ozdoba i wykonuje się je z ceramiki, twardego drewna, marmuru lub dla buddyjskich opraw przykrywa ozdobnymi okuciami z metalu.

HYOGUSztuka oprawiania kakemono nazywa się hyogu a rzemieślnicy-artyści wykonujący oprawy to hyogushi. Zawód hyogushi został uznany jednym z ginących w Japonii zawodów i państwo wspiera naukę i kultywowanie tej cennej umiejętności. Pozyskanie wiedzy i umiejętności umożliwiających samodzielne wykonywanie opraw wymaga minimum dziesięć lat nauki w warsztacie hyogushi.

Do klejenia opraw używa się roślinnych klejów (Shohfu-nori, mizu-nori).Surowcem do ich produkcji jest głównie skrobia pszenna lub wodorosty.Suszenie montowanych obrazów odbywa się na specjalnej tablicy KARIBARI wykonanej z drewna, pokrytej warstwami papieru i nasączonej sokiem z zielonych persimonów.

Kakemono jest obowiązkowym elementem dekoracyjnym pomieszczenia (chashitsu) przeznaczonego do ceremonii picia herbaty (chanoyu). Jest ono umieszczane w specjalnej wnęce o nazwie tokonoma, włącznie z odpowiednio dobranymi kwiatami (chabana) w wazonie hana-ire.

CHASCHITSU

1. Sadouguchi

2. Tokobashira

3. Otoshigake

4. Kakejiku

5. Tokogamachi

6. Tamaeza

RODZAJE OBRAZÓW KAKEMONO BOKUSEKI – kaligrafie w

czarnym tuszu na papierze pisane przez mistrzów ZEN

SHIGAJIKU - obrazy połączone z kaligrafią, na których dodawano inskrypcje poezją lub prozą odnoszące się do treści obrazu lub jego autora.

SUIBOKUGA -monochromatyczne malarstwo czarnym tuszem, stworzone w Chinach, przeniesione przez Koreę do Japonii. Wykorzystuje bogate techniki malarskie z wykorzystaniem czarnego tuszu, wody i pędzla.

GENPITSU - technika minimalnej ilości dotknięć pędzla, stworzona przez chińskich mistrzów, stosowana w malarstwie ZEN.

BIJINGA - określenie portretów przedstawiające piękne kobiety.

DOUSHAKUGA - postacie z tradycji buddyjskiej (Daruma, Kanon).

TYPY OPRAW KAKEMONOOprawy kakemono różnią się pomiędzy sobą szczegółami i proporcjami wymiarów. Oprawy chińskie były i są do dziś prostsze i mniej zdobne. Oprawy japońskie uformowały się w kilka wyraźnie odróżniających się grup.

• Najbardziej skomplikowaną konstrukcję posiada japońska oprawa typu formalnego zwana hon-hyogu. Ten typ rekomendowany jest dla obrazów towarzyszących ceremonii herbacianej. Wyróżniają ten typ dwa pionowe paski futai umocowane do górnego drążka.

• Inną charakterystyczną formą oprawy są oprawy buddyjskie –butsu-hyogu. Oprawy te stosuje się do oprawiania kaligrafii z buddyjskimi tekstami, mandali buddyjskich oraz obrazów zawierających pieczęcie świątyń i portrety wielkich nauczycieli buddyjskich.

• Najprostszą i najbardziej zbliżoną do chińskiego pierwowzoru formą oprawy jest oprawa nieformalna maru- hyogu. Oprawa tego typu używana jest też do oprawiania portretów pięknych kobiet.

AKCESORIA DO KAKEMONOZ eksponowaniem i przechowywaniem kakemono związane są następujące akcesoria:

• pudełka do przechowywania obrazów kiribako, wykonane z lekkiego i odpornego na szkodniki drewna paulowni

• ciężarki do kakemono –fuchin, wykonane z kamieni półszlachetnych lub ceramiki obciążniki ułatwiające rozprostowanie powieszonego kakemono.

• preparat antymolowy do kakemono – bochuko, roślinny, aromatyczny preparat odstraszający największych wrogów kakemono – mole.

ŹRÓDŁAPrzygotowując prezentację korzystałam z następujących źródeł: http://www.darekjapan.pl/ http://www.japonia.org.pl http://kurokami.pl/zwoje.html http://japanese-tea-ceremony.net/chashitsu.html http://zendust.net/ Kumiko Sudo: Kake-Jiku: Images of Japan in Applique, Fabric

Origami, and Sashiko, Breckling Press Malicki Zasław, Zwolińska Krystyna: Mały słownik terminów

plastycznych, wyd. III, Wiedza Powszechna

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ.ZOFIA NIWICKA, s11793