Kalandar Kalaakaar Kishor Kumar

MeefMekeâeble efkeâCeerkeâj

DecesÙe ØekeâeMeve

© meew. Mejefoveer efkeâCeerkeâj

7, Øeg[WefMeDeue 83 keâes-Dee@hejsefšJn neweEmeie meesmeeÙešer,

jeceyeeie keâe@ueveer, keâesLe¤[, hegCes - 411038.

Heâesve : 2542 0702

[email protected]

ØekeâeMekeâ :

Guneme efÛebleeceCeer ueeškeâj

DecesÙe ØekeâeMeve

207, efyePevesme efieu[, uee@ keâe@uespe jes[

hegCes -411004

020-25457571

[email protected].

www.ameyaprakashan.com

cegKehe=‰

DeeF&pe De@[

ÚeÙeeefÛe$es meewpevÙe

efJeÕeeme ves®jkeâj, Deefcele kegâceej, efHeâjespe jbietveJeeuee

De#ejpegUCeer

SÛe. Sce. šeF&hemesšme&

cegõCemLeU

efmcelee efØebšme&

ØeLece DeeJe=òeer

4 Dee@iemš 2009

mJe. efkeâMeesjkegâceej peÙebleer

150/-®.

ISBN - 81-90-351427

keâueboj keâueekeâej : efkeâMeesjkegâceej / leerve

ceveesiele

YeejleerÙe efÛe$ehešme=°erleerue keâener pÙes‰ keâueeJebleebÛeer ceer peerJeveÛeefj$es efueefnueer

DeeefCe leer JeeÛekeâJeiee&uee DeeJe[ueer. DeMee JeeÛekeâJeiee&ceOÙes ceePes keâener DelÙeble

peJeUÛes mvesner, veeleueie nesles. heefjÛeÙe vemeuesuÙee keâener JeeÛekeâebveerner ceePÙeeMeer

mebheke&â meeOetve ‘mvesnyebOe’ pees[ues.

keâener JeeÛekeâefce$eebveer ceuee efkeâMeesjkegâceejÛes peerJeveÛeefj$e ceer Meyoyeæ keâjeJes, DeMeer

ieU Ieeleueer. lÙeebÛeer metÛevee ceer meg®Jeeleeruee HeâejMeer ceveeJej Iesleueer veener; heCe

JesUesJesUer ceePÙeeMeer mebheke&â meeOetve ner ceb[Uer ceuee KetheÛe Dee«en keâ¤ ueeieueer,

lesJne ceerner Ùee efJe<eÙeeJej DeeheuÙeeuee efueefnCes pecesue ÙeeÛee efJeÛeej keâ¤ ueeieuees.

Deieoer MeeUe-keâe@uespeceOÙes DemeuÙeeheemetve efkeâMeesjkegâceejÛes efÛe$eheš ceer heenele Deeuees

neslees, ieeCeer lej efkeâleerlejer Je efkeâleerlejer JesUe Sskeâuesueer nesleer. efÛe$ehešme=°erleuÙee

ceePÙee mebhekeâe&le DeeuesuÙee keâener ueeskeâebkeâ[tve ceuee efkeâMeesjkegâceejyeeyele Ûeebieues/JeeF&š

DevegYeJe Je efkeâmmes SskeâeÙeuee efceUeues nesles. lÙee meeNÙee iees°eRÛee GheÙeesie keâ¤ve

efkeâMeesjkegâceejÛes peerJeveÛeefj$e efueneJes, Demes ceePÙee ceveeves Iesleues.

ceePÙee JeeÛeveele ÙeehetJeea efkeâMeesj JeeefueÛee Ùeebveer efueefnuesues peerJeveÛeefj$e Deeuesues

nesles. lÙeeÛeØeceeCes [sjskeâ yeesme ÙeebÛes ‘efkeâMeesjkegâceej– DeeefKejer MenbMeen’ ns DevegJeeefole

hegmlekeâner neleer Deeuesues nesles. efouueer ÙesLeerue ceePes mvesner ßeer. keâceue Oeerceeve ÙeebÛes

‘ieelee jns cesje efoue’ ns, Je cegbyeF&leerue ceePes efpeJeueie mvesner ßeer. efJeÕeeme ves®jkeâj

ÙeebÛes ‘efkeâMeesjkegâceej– efo cesveer Hesâmesme Dee@Heâ S efpeefveÙeme’ ner hegmlekesâner ceePÙee

meb«enele nesleer. Ùee meeNÙee meece«eerÛee ceuee ÙeeJesUer Kethe GheÙeesie Peeuee. hegve:hegvne ceer

ns meejs meeefnlÙe JeeÛeues Je lÙeeletve ceePÙee ceveele efkeâMeesjkegâceej ns JÙeefkeäleceòJe keâMee

Øekeâejs GYes keâjeJes ns efJeÛeej IeesUt ueeieues.

efkeâMeesjkegâceejÛeer efÛe$ehešeleerue keâeceefiejer efJeefJeOe ØekeâejÛeer DemeuÙeeves lÙee meJeeËÛee

ceeieesJee leheMeerueJeej IÙeeJee, Demes ceuee Jeešues. lÙeeKesjerpe efkeâMeesjkegâceejÛÙee

mJeYeeJeJewefÛe$Ùeeyeöue efHeâuce Fb[mš^erle Je lÙeeÛÙee ÛeenlÙeebÛÙee ceveele Je=òehe$es DeeefCe

efveÙelekeâeefuekesâ ÙeeceOÙes ØekeâeefMele PeeuesuÙee cepekegâjecegUs pÙee pÙee keâuhevee DeeefCe

mebYeüce nesles lÙeeceeieÛeer keâejCesner MeesOetve keâe{lee Deeueer lej heeneJes cnCetvener ceer

ØeÙelve kesâuee. Ùee meJeeËletve pees efkeâMeesjkegâceej ceuee efomeuee, lees ceeb[CÙeeÛee ceer ØeÙelve

kesâuee Deens.

‘efkeâMeesjkegâceej’ ne efJe<eÙe hegmlekeâ¤heeves Meyoyeæ keâjleevee ceuee ceePes mvesner ßeer.

efJeÕeeme ves®jkeâj Ùeebveer JesUesJesUer KetheÛe ceole kesâueer DeeefCe menkeâeÙe& kesâues. ceePÙee

ceveele DeeuesuÙee yeNÙeeÛe MebkeâebÛes efvejmeve kesâues, yejerÛe ceeefnleer hegjJeueer. hegmlekeâemee"er

lÙeebÛÙee meb«eneleueer ogceeaU ÚeÙeeefÛe$esner GheueyOe keâ¤ve efoueer. lÙeeÛeØeceeCes ceePes

ieg®leguÙe mvesner Je efHeâuce efnmše@jerÙeve ßeer. efHeâjespe jbietveJeeuee Ùeebveerner keâener ÚeÙeeefÛe$es

GheueyOe keâ¤ve efoueer. lÙee meJeeËcegUsÛe Øemlegle hegmlekeâ ÙeesiÙe Deekeâej IesT Mekeâues.

lÙeebÛeer ceole Je menkeâeÙe& DeeYeejeheueerkeâ[s Deens, Demes ceuee ceveesceve Jeešles.

Øemlegle hegmlekeâ pemepemes Deekeâej IesT ueeieues lemelemes lÙeeleerue ØelÙeskeâ ØekeâjCe

ceer, ceePeer helveer meew. Mejefoveer efkeâCeerkeâj ÙeebÛÙeekeâ[s osle iesuees Je lÙeebveerner ceuee

JesUesJesUer Deveskeâ metÛevee efouÙee Je Deeheues efveYeea[ cele ceeb[ues. lÙeebÛÙee metÛeveebÛeerner

ceer JesUesJesUer oKeue Iesleueer.

DecesÙe ØekeâeMeveÛes ßeer. Guneme ueeškeâj Ùeebveer Øemlegle hegmlekeâeme DelÙeble Deekeâ<e&keâ

mJe¤he DeeCeues. lÙeebÛee Je ceePee heefjÛeÙe Kethe Je<eeËheemetveÛee. Ùee hegmlekeâecegUs lees

DeeCeKeerÛe Â{ Peeuee. ßeer. Guneme ueeškeâj ÙeebÛesner ceveeheemetve DeeYeej ceeveCes ceer

ceePes keâle&JÙe mecepelees.

efkeâMeesjkegâceej ns De°hewuet JÙeefkeäleceòJe nesles. ceePÙee hejerves les Meyoyeæ keâjCÙeeÛee

ceer ØeÙelve kesâueeÙe. ceePÙee mves¢eebvee DeeefCe efkeâMeesjkegâceejÛÙee ÛeenlÙeebvee ns hegmlekeâ

DeeJe[sue, Demee efJeÕeeme Jeešlees. Ùee hegmlekeâeÛes ØekeâeMeve efkeâMeesjkegâceejÛÙee SWMeerJÙee

peÙebleeruee nesle Deens ÙeeÛee efJeMes<e Deevebo Jeešlees.

- MeefMekeâeble efkeâCeerkeâj

Ûeej / keâueboj keâueekeâej : efkeâMeesjkegâceej

keâueboj keâueekeâej : efkeâMeesjkegâceej / heeÛe

uesKeke‚ heefj¤eŸe

MeefMekeâeble efkeâCeerkeâj

‘keâueboj keâueekeâej efkeâMeesjkegâceej’ Ùee hegmlekeâeÛes uesKekeâ ßeer. MeefMekeâeble

efkeâCeerkeâj Ùeebveer meelelÙeeves efJeefJeOe keâueekeâejebÛÙee peerJeveÛeefj$eebJej uesKeve kesâues

Demetve, DeepeJej lÙeebÛes ceje"er/efnboer/Fb«epeer Yee<Ùe«ebLe ØekeâeefMele Peeuesues Deensle.

Ùee peerJeve«ebLeebceOÙes efvecee&les/efoioMe&keâ oeoemeensye leesjCes, ieg¤oòe, efJeceue

je@Ùe, DeefYevesles peÙejepe Je Ûebõkeâeble ieesKeues, DeefYeves$eer veefie&me Je ceOegyeeuee,

mebieerle efoioMe&keâ veewMeeo ÙeemeejKÙee efoiiepeebÛee meceeJesMe Deens.

‘keâueboj keâueekeâej efkeâMeesjkegâceej’ ne peerJeve«ebLe ÙeeÛe he"[erle yemeCeeje

Deens. efkeâMeesjkegâceejÛÙee peerJeveeÛee MeesOe Iesleevee ßeer. efkeâCeerkeâj efkeâMeesjkegâceejÛÙee

Deeblejceveele keâmes peeTve heesnesÛeleele ns GceieleÛe veener. lÙeecegUs lÙeebÛes

efueKeeCe JeeÛeveerÙe Peeuesues Deens.

ßeer. efkeâCeerkeâj meOÙee Flej Ûeefj$e «ebLeebJej keâece keâjerle Demetve, ueJekeâjÛe

lÙeebÛÙee ‘ceOegyeeuee’ Ùee hegmlekeâeÛee efnboer DevegJeeo Je ‘NOTES OF

NAUSHAD’ Ùee hegmlekeâeÛee ceuÙeeUced DevegJeeo ØekeâeefMele nesCÙeeÛÙee

ceeiee&Jej Deensle.

mene / keâueboj keâueekeâej : efkeâMeesjkegâceej

Devegõe‚ceefCeke‚e

1. DeeYeeme les efkeâMeesj / 7

2. DeefYeveslee / 16

3. ieeÙekeâ / 29

4. efJeJeen / 50

5. efHeâucekeâej / 69

6. jbiecebÛe / 86

7. mJeYeeJe / 94

8. DeKesj /109

heefjefMe° - 1 : Skeâ Âef°#eshe / 123

heefjefMe° - 2 : DeefYeveerle efÛe$eheš / 125

heefjefMe° - 3 : efvecee&lee efkeâMeesjkegâceej /127

heefjefMe° - 4 : efkeâMeesjkegâceejÛÙee DeeJe[erÛeer one ieeCeer / 128

�

1

DeeYeeme les efke‚Meesj

Dee<ee{ ceefnvee vegkeâleeÛe mebheuee neslee. heeJemeeÛee Yejner Lees[eHeâej keâceer keâceer nesle

neslee. Pee[ebvee veJÙeeves heeueJeer Hegâšle Demeleevee efomele nesleer. HegâuePee[ebJej veepetkeâ

ÚesšŸee ÚesšŸee keâàÙee, lej keâOeer Gceueuesueer Hegâueb efJejepeceeve Peeuesueer efomele

nesleer. meejsÛe JeeleeJejCe Skeâoce ØemeVe DeeefCe Deeveboer efomele nesles.

ßeeJeCeceeme ueeieuÙeecegUs Deeveboele Yej IeeueCÙeemee"er keâOeer heeJemeeÛeer ÚesšerMeer

mej he[eÙeÛeer, lej keâOeer {ieeceeietve metÙe& he=LJeerkeâ[s kegâletnueeves heenleevee efomeeÙeÛee.

Tve-heeJemeeÛÙee Ùee KesUecegUs FbõOeveg<Ùe Deeheues DeefmlelJe oeKeJetve peeÙeÛes DeeefCe

meele jbieebcegUs DeekeâeMe DeefOekeâ MeesYeeÙeceeve nesTve peeÙeÛes, ØemeVelesle DeefOekeâÛe Yej

Ieeuetve peeÙeÛes.

meejs JeeleeJejCe Deieoer ØemeVe Demeues lejer kegbâpeueeue ieebiegueeRÛÙee ÛesnNÙeeJej yesÛewveer

Deieoer mhe°heCes efomele nesleer. DeeheuÙee efoJeeCeKeevÙeele les efJecevemkeâheCes ÙesjPeeje

Ieeueerle nesles. hesMeeves Jekeâerue DemeuÙeecegUs keâesCee DeefMeueeÛee Heâesve DeeueeÛe lej lees

IesTve lÙeeuee keâšJeerle nesles.

lÙeebÛÙee yesÛewveerÛes keâejCener lemesÛe nesles. Dee<ee{ ceefnvÙeele meemeNÙeeÛes leeW[ heeneÙeÛes

vemeles cnCetve lÙeebÛeer helveer ieewjerosJeer ceensjuee iesueer nesleer Je ßeeJeCe ceefnvee DeeuÙeeJej

leer vegkeâleerÛe mJeie=ner hejle Deeuesueer nesleer. heCe, lÙeeJesUer efleuee veJeJee ceefnvee

ueeieuesuee neslee. iejesojheCeele efleuee Kethe $eemener menve keâjeJee ueeieuesuee neslee.

kesâJne Skeâoe DeeheuÙee helveerÛes yeeUbleheCe JÙeJeefmLeleheCes heej he[les DeeefCe efleÛeer

megškeâe nesles Ùee efÛeblesle Jekeâeruemeensye nesles.

keâueboj keâueekeâej : efkeâMeesjkegâceej / 7


Ûeej Dee@iemš 1929 ne efoJeme Gpee[uee. heeJemeeÛee keâener vesce veener, Ùee

efJeÛeejeves Keeb[JÙeeleuÙee DeeheuÙee jenlÙee yebieuÙeeleÛe kegbâpeueeueveer meejer JÙeJemLee

keâ¤ve Iesleueer nesleer. megF&Ce OeeJeeOeeJe keâjerle nesleer, helveer ieewjerosJeer Jesovee menve ve

PeeuÙeeves SkeâmeejKeer Deesj[le nesleer. lÙeecegUs Úesšer cegues– meleerosJeer DeeefCe keâuÙeeCe

yeeJe¤ve iesuesueer nesleer. DeeF&uee Kethe $eeme nesleesÙe, ns lÙeebÛÙeener ceveeuee peeCeJele

nesles Je efleuee keâOeer Skeâoe YesšleesÙe Demes lÙeebvee Peeues nesles. heUeheUer keâjCeeNÙee

megF&Ceeruee ner yeeUs ceOÙesÛe LeebyeJetve j[JesuÙee DeeJeepeele meebiele, ‘‘DeeF&uee YesšeÙeÛebÙe.’’

IeeF&IeeF&leÛe megF&Ce lÙeebvee meebiele Demes, ‘‘ueJekeâjÛe legceÛÙee DeeF&uee Úevemeb yeeU

nesCeej Deens, lÙeeveblej ceerÛe legcneuee efleÛÙeekeâ[b IesTve peeF&ve.’’ heCe Demes JeejbJeej

nesTvener DeeF&uee Yesšlee ve DeeuÙeeves meleer Je keâuÙeeCe j[Jesueer Peeuesueer nesleer.

lÙeebÛee Leesjuee YeeT kegâcego lÙeebÛÙeeMespeejerÛe yemetve lÙeebÛeer mecepetle Ieeuele neslee.

kegbâpeueeueebÛÙee HesâNÙee Jee{leÛe neslÙee.

DeeefCe ‘šŸeeneB, šŸeeneB’ ÛÙee DeeJeepeeves meeje yebieuee ogceogcetve iesuee. kegbâpeueeueveer

Skeâ megmkeâeje mees[uee DeeefCe heg{erue yeeleceerÛeer Jeeš heent ueeieues. Leesjuee YeeT

kegâcegoner DeeheuÙee ueneve YeeJeb[ebvee efoueemee osle meebiet ueeieuee, ‘‘DeeF&uee yeeU PeeuebÙe,

ueJekeâjÛe DeeheCe efleuee YesšeÙeuee peeT Ùee DeeefCe veJeb yeeUner heent Ùee.’’ Lees[ŸeeÛe

JesUele megF&Ce yeensj Deeueer DeeefCe efleves keâuÙeeCe Je meleeruee peJeU IesTve lÙeebÛeer

heeheer Iesle Iesle nmele nmele meebefieleues, ‘‘legcneuee YesšeÙeuee veJee YeeT DeeueeÙe; heCe

peje Leebyee, ceer legceÛÙee yeeyeebvee ner yeeleceer meebietve Ùesles.’’ leer ueieyeieerves

JekeâeruemeensyeebÛÙeekeâ[s iesueer DeeefCe meebefieleues keâer, lÙeebvee cegueiee PeeueeÙe, yeeU

DeeefCe yeeUbleerCe Deieoer megKe¤he Deensle. ceie leMeerÛe hee" efHeâjJetve cegueebÛÙeekeâ[s

Deeueer Je lÙeebvee IesTve leer lÙeebÛÙee DeeF&keâ[s iesueer.

kegbâpeueeue iebYeerj ÛesnNÙeevesÛe Deeheueer helveer ieewjerosJeerÛÙee Keesueerle iesues. lÙeebÛeer

cegues meleerosJeer Je keâuÙeeCe lÙeebÛÙeeDeeOeerÛe lÙee Keesueerle peeTve DeeheuÙee DeeF&uee

efyeueieuesueer nesleer. Leesjuee kegâcego efmcelenemÙe keâjerle DeeF&peJeU GYee neslee. DeeF&ves

DeeheuÙee yeeUeuee heojeKeeueer Iesleues nesles. lÙeecegUs veJÙee heengCÙeeuee ner ceb[Uer

ueiesÛe heent Mekeâueer veenerleÛe. meejs peCe DeeF&ÛÙee Øeke=âleerefJe<eÙeer DeeefCe veJÙee

yeeUeefJe<eÙeer DeeF&uee efJeÛee¤ ueeieues. DeeF& lÙeebvee peJeU IesTve lÙeebÛes meceeOeeve

keâ¤ ueeieueer. Lees[ŸeeÛe JesUele DeeF&ves yeeUeuee heg{s kesâues DeeefCe...


yeeU Ûeebieues iegšiegšerle nesles. meeJeUe jbie, iegyeiegyeerle ieeueele uehetve iesuesues veekeâ,

keâeUsYeesj kesâme DeeefCe efcešuesues [esUs Demes heefnues oMe&ve veJÙee heengCÙeeves meYeesJeleeueer

peceuesuÙee ueeskeâebvee efoues. Lees[Ÿee JesUeveblej yeeUeuee DeeF&ÛÙee kegâMeerle PeesheJeuÙeeJej

meejs peCe heebieues.

ieebiegueer ns yeÇeÿeCe IejeCes. yeeUeÛes YeefJe<Ùe meebieCeeNÙee hebef[leeuee heeÛeejCe keâ¤ve

lÙeeÛeer pevcekegbâ[ueer keâjCÙeele Deeueer Je ‘Dee’ Meyo Demeuesues veeJe "sJeeJes Demes

hebef[leeves megÛeefJeues. lÙeeØeceeCes veJÙee yeeUeÛes veeJe "sJeues DeeYeemekegâceej.

DeeYeeme ueneveeÛee cees"e nesT ueeieuee. lÙeeÛee DeeJeepe keâke&âMÙe neslee. lÙeele

cegueeÙecelee veJnleer. yeeueheCeer meoea-he[Meeveer lees yespeej Peeuesuee Demes. lÙeecegUs

Skeâerkeâ[s veekeâ Jeenle DemeeÙeÛes Je ogmejerkeâ[s SkeâmeejKes j[CÙeeves [esàÙeeletve

heeCÙeeÛes heeš JeneÙeÛes.

DeeYeemeuee Deieoer ueneveheCeeheemetveÛe mebieerleeÛeer DeeJe[ nesleer. lees ieeCes iegCeiegCeeÙeÛee

lesner lÙeeÛÙee efkebâefÛeleMee pee[Ÿee DeeefCe keâke&âMÙe DeeJeepeeleÛe. ieeCes iegCeiegCeeÙeuee

ueeieuee keâer, lÙeeÛÙeeYeesJeleerÛes ueeskeâ lÙeeÛÙeeheemetve otj heUeÙeÛes. DeeYeemeuee DeeheuÙeeheemetve

ueeskeâ otj keâe peeleele? ns keâUeÙeÛes veener. lees DeeheuÙeeÛe veeoele DemeeÙeÛee. lÙeeÛÙee

Iejer efkeâuueerÛee Heâesvees neslee. lÙeeJej ieeCÙeebÛÙee leyekeâ[Ÿee lees ueeJeeÙeÛee DeeefCe

lÙeeJej keâOeer hee§eeòÙe ueeskeâebÛeer ieeCeer ueeJeeÙeÛee, lej keâOeer YeejleerÙe MeeŒeeskeäle

mebieerle ceie lÙeebÛeer lees DeeheuÙee DeeJeepeele vekeäkeâue keâjeÙeÛee.

ueneveheCeer DeeYeeme DelÙeble nt[ cegueiee neslee. meJeeËle Leesjuee YeeT kegâcego

keâe@uespeÛÙee efMe#eCeemee"er Keeb[Jee mees[tve iesuesuee neslee. Je<ee&letve lees SKeeÅee-ogmeNÙee

JesUe megóerceOÙes Iejer ÙeeÙeÛee. lÙeeJesUer lÙeeÛeer DeeF& Je yeeyee SkeâmeejKes lÙeeÛÙee heg{s

heg{s keâjeÙeÛes DeeefCe lÙeeuee nJes-vekeâes les ÅeeÙeÛes. DeeYeemeuee ne ceeCetme Deieoer

vekeâesmee JneÙeÛee. DeeheuÙeekeâ[s ogue&#e keâ¤ve Deeheues DeeF&-yeeyee lees DeeuÙeeheemetve

hejle peeF&heÙeËle kesâJeU lÙeeÛÙee FÛÚe hegjJeleele, ns heentve lees kegâcegoÛee ogmJeeme

keâjeÙeÛee. kegâcego DeeheuÙee OeekeâšŸee YeeJeeuee yeesueJeeÙeÛee. lÙeeÛÙeeyejesyej iehheeiees°er

keâjeÙeÛee lÙeeÛee ceeveme Demes; heCe ceveesceve ogKeeJeuesuee DeeYeeme lÙeeÛÙeeyejesyej

mejU yeesueeÙeÛeener veener. Deeheuee Oeekeâše YeeT HeâejÛe cet[er Deens, DeMee efJeÛeejeves

kegâcego nmele nmele lÙeeÛÙeeheemetve yeepetuee peeÙeÛee; heCe Skeâoe DeeYeemeuee ieeCÙeeÛeer

DeeJe[ Deens, ner iees° ue#eele "sJetve lÙeeves DeeheuÙeeyejesyej neceexefveÙece DeeCeuee Je


lees DeeYeemeuee ye#eerme osTve šekeâuee lesJne lÙee oesIeebceOÙes mecesš Peeuee.

DeeYeeme yeeueheCeer cemleer keâjle Demes. lÙeeÛÙeeyejesyej KesUeÙeuee lÙeeÛÙeeheemetve

leerve Je<eeËveer cees"e Demeuesuee YeeT keâuÙeeCe Demes. MespeejheepeejÛÙee cegueebvee peceJetve

les KesU KesUle. keâOeer Hegâšyee@ue lej keâOeer DeešŸeeheešŸee. DeeYeeme Je keâuÙeeCe

oesIeebveener efÛe$ehešebÛes Jes[. keâOeer keâOeer DeeheuÙee yeeuemeJebie[Ÿeebmeceesj les efÛe$ehešeleuee

meerve keâjeÙeÛes. DeeYeeme DeeheuÙee DeeF&yejesyej meeJeueermeejKee jenele Demes. leer pesLes

peeF&ue lesLes lees efleÛÙee ceeieesceeie peeÙeÛee. DeMeeJesUer lÙeeÛee nt[heCee peeie=le nesF&.

efleLes keâhe[ŸeebÛÙee Ie[Ÿee veeršheCes keâ¤ve "sJeuÙee js "sJeuÙee keâer, lÙee lees #eCeeOee&le

efJemkeâštve šekeâeÙeÛee. Iejele Yeepeer DeeCeueer js DeeCeueer keâer, lÙeeleues yešešs DeLeJee

šesce@šes neleele IesTve lÙeeÛee yee@ue keâ¤ve keâuÙeeCeyejesyej ‘ke@âÛe ke@âÛe’ keâ¤ve

KesUeÙeÛee. lÙeeyeöue lÙeeÛeer DeeF& lÙeeuee jeieJeeÙeÛeer; heCe, efleÛÙeekeâ[s lees hetCe&heCes

ogue&#e keâjeÙeÛee.

Skesâ efoJeMeer cee$e Ùee nt[heCeeÛee keâUme Peeuee. DeeF& mJeÙebheekeâIejele Yeepeer efÛejle

yemeueer nesleer DeeefCe ns efÛejbpeerJe vesnceerØeceeCes efleLes Deeues Je neleele yešešs IesTve

SkeâšsÛe ke@âÛe ke@âÛe KesUt ueeieues. DeeF& lÙeeuee FLes KesUt vekeâesme cnCetve yepeeJetve

meebiele nesleer; heCe efleÛÙeekeâ[s keâesCe ue#e osCeej? DeeYeeme DeeheuÙeeÛe veeoele neslee.

Skeâoe lÙeeves yešeše Flekeâe GbÛe Hesâkeâuee keâer, lees JejÛÙee Úleeuee peeTve DeeoUuee

DeeefCe efJe®æ efoMesuee iesuee. DeeYeeme lees hekeâ[CÙeemee"er Jej heenele heenele heUle

neslee. yešeše mejU DeeF& Yeepeer efÛejle nesleer lÙee yeepetuee Deeuee Je lÙeeÛee ke@âÛe

hekeâ[CÙeeÛÙee veeoele DeeYeemeÛee heeÙe mejU efJeUerJej he[uee Je lÙeeuee peyejomle

peKece Peeueer.

peKecesletve YeUeYeUe jkeäle Jeent ueeieues. keâener kesâuÙee les LeebyesÛevee... nUo

efuebheCes, ieej heeCÙeeKeeueer heeÙe OejCes, yeHe&â ueeJeCes meejs Iejiegleer GheeÙe Peeues. heCe

JÙeLe&! jkeäle JeneleÛe nesles. DeeYeemevesner pes Yeeskeâe[ hemejues lesner Leebyesvee. Iejiegleer

GheeÙe LeebyeuÙeeJej lÙeeuee ne@efmhešueceOÙes vesCÙeele Deeues. leeye[leesye peKecesuee

Deew<eOes ueeJetve jkeäle LeebyeJeCÙeele Deeues DeeefCe šekesâ Ieeuetve peKece efMeJeCÙeele

Deeueer. jkeäle Leebyeues, heCe Yeeskeâe[ Leebyesvee; keâejCe peKece Kethe KeesueJej nesleer DeeefCe

peyejomle ogKele nesleer. lÙeekeâeUer lÙee Ùeelevee LeebyeJeCÙeemee"er Deew<eOes HeâejMeer

GheueyOe veJnleer. lÙeecegUs DeeYeemeÛes SkeâmeejKes j[Ces ÛeeuetÛe nesles. peKece Ye¤ve


ÙeeÙeuee ceefnvee ueeieuee. DeeYeemeÛes j[Ces melele meg¤Ûe nesles. efyeÛeejs DeeF&-yeehe

lÙeemee"er keâenerÛe keâ¤ Mekeâle veJnles. DeeYeemeuee veerš ÛeeueCesner cegMkeâerue Peeuesues

nesles. peje pejer heeÙe šskeâJeeÙeÛee cnšues lejer peKece Peeuesuee heeÙe Deveble Ùeelevee

ÅeeÙeÛee. ceie yeWyeerÛÙee os"eheemetve Deej[Ces-Deesj[Ces-j[Ces meg¤ JneÙeÛes les LeebyeeÙeÛesÛe

veener. ceefnveeYejeves peKece yejer nesle DeeuÙeeJej nUtnUt j[Cesner Leebyeues DeeefCe ceie

vesnceerÛee DeeYeeme Fkeâ[s-eflekeâ[s JeeJe¤ ueeieuee.

JeeF&šeletvener Ûeebieues efveIeles cnCeleele les keâener Keesšs veener. DeeYeeme hetJeeaØeceeCes

Iejele KesUt-yeeie[t ueeieuee, ieeCes iegCeiegCet ueeieuee. lÙeeÛes iegCeiegCeCes SskeâuÙeeJej

Iejeleerue ueeskeâebvee Ûecelkeâej PeeuÙeemeejKes Jeešt ueeieues. lÙeeÛee pee[e-Yej[e DeeefCe

keâke&âMÙe DeeJeepe melele j[CÙee-Deesj[CÙeecegUs yeoueuee DeeefCe lees ce=ot, cegueeÙece

DeeefCe cebpetU Peeuee. lÙeeceOÙes iees[Jee Deeuee.

DeeYeeme one Je<eeËÛee Peeuee lesJne lÙeeuee Keeb[JÙeeleuÙeeÛe Skeâe ØeeLeefcekeâ MeeUsle

oeKeue keâjCÙeele Deeues. efleLesner lÙeeÛee nt[heCee Je cemleer efometve ÙeeÙeÛeer. keâOeer

MespeejÛÙee cegueeÛes hegmlekeâ DeLeJee Jener ueheJe, lej keâOeer SKeeÅee cegueerÛee øeâe@keâ Dees{

Demes lÙeeÛes ÛeeUs meg¤Ûe DemeeÙeÛes; heCe JekeâeruemeensyeebÛee cegueiee cnCetve efleLeues

efMe#ekeâ lÙeeÛÙeekeâ[s ogue&#e keâjeÙeÛes Je lees DeefOekeâÛe ÛeskeâeUtve peeÙeÛee. ceemlejebÛeer

vekeäkeâue keâjCÙeele lees lejyespe neslee. lÙeecegUs efJeÅeeLÙeeËlener lees ueeskeâefØeÙe DemeeÙeÛee.

DeYÙeemeele cee$e lÙeeuee HeâejMeer ieleer veJnleer. lÙeeÛes [^e@Fbie Gòece nesles. mebieerleeÛÙee

hee"eÛÙee JesUer lees ceveeheemetve ieeCeer cnCeeÙeÛee Je efMe#ekeâebkeâ[tve Meeyeemekeâer efceUJeeÙeÛee.

ieefCele ne efJe<eÙe cee$e lÙeeÛee Me$et. lejerner lees ojJe<eea Skesâkeâ FÙeòee heeme nesle iesuee.

heeÛeJeerle Demeleevee ieefCeleeÛÙee hejer#esÛÙeeJesUer efJeue#eCe Øemebie Ie[uee. lÙeeuee

efouesuÙee Gòejheef$ekesâle lÙeeves jsIeesšŸee cee¤ve "sJeuÙee, MeeUsle efMekeâJeuesuÙee keâefJelee

Gòejheef$ekesâle Gle¤ve keâe{uÙee, JÙebieefÛe$es keâe{ueer DeeefCe Gòejheef$ekeâe ceemlejebÛÙee

neleele efoueer. Jeiee&ceOetve yeensj he[leevee cee$e lÙeeves Skeâ peemleerÛeer Gòejheef$ekeâe

keâMeerlejer nmleiele kesâueer Je lÙeeJej lÙeeves DeeheuÙee efce$eeuee ieefCeles mees[JeeÙeuee

meebietve leer mJele:ÛÙee nmlee#ejele lÙee Gòejheef$ekesâJej efuentve keâe{ueer Je lees leer

DeeheuÙee Iejer IesTve Deeuee. Iejer DeeuÙeeJej Jeef[ueebveer lÙeeuee hejer#esyeeyele efJeÛeejues.

DeeYeemeves efyeveOeemleheCes lÙeebvee yejesyej DeeCeuesueer Gòejheef$ekeâe oeKeJeueer Je leer

heentve lesner Ket<e Peeues.


mebOÙeekeâeUÛeer JesU nesleer. DeeYeemeÛes ieefCeleeÛes ceemlej lÙeeÛÙee Iejer Ùesle Deensle,

ns lÙeeves ueebyetveÛe heeefnues DeeefCe lees efleLetve hemeej Peeuee. ceemlejveer Iejer ÙesleeÛe

yejesyej DeeCeuesueer Gòejheef$ekeâe kegbâpeueeue Jeefkeâueebvee oeKeJeueer. heenleele lej lÙeeJej

jsIeesšŸee ceejuesuÙee DeeefCe JÙebieefÛe$es keâe{uesueer. les Ye[keâues Je cnCeeues, ‘‘DemeuÙee

heesjšŸeeuee ÛeebieueerÛe efMe#ee JneÙeuee heeefnpes. Ùee heesjeÛes heeuekeâ lejer keâmes mJemLe

yemeleele, lesÛe keâUle veener! DemeuÙee cegueebvee MeeUsletve nekeâuetve ueeJeeÙeuee nJeb.’’

ceemlejveer ner Gòejheef$ekeâe Flej kegâCeeÛeer vemetve DeeYeemeÛeer Deens, ns meebefieleuÙeeJej

lej Deeieerle lesue he[ues. lÙeebÛee jeie DeveeJej Peeuee DeeefCe les DeeYeemeuee efMe#ee

keâjCÙeemee"er MeesOet ueeieues; heCe DeeYeemeves lej kesâJneÛe heesyeeje kesâuee neslee. meeje

efoJeme iesuee. DeeYeemeÛee Iejer heòeeÛe veJnlee. MesJešer keâuÙeeCeves lÙeeuee lees uehetve

yemeuesuÙee ef"keâeCeer peeTve lÙeeÛeer mecepetle Ieeuetve hejle DeeCeues. lÙeeÛeer DeeF&

lÙeeÛÙee Jeešskeâ[s [esUs ueeJetve yemeueer nesleer. Deeheuee heesjiee GheeMeer Deens, ns heentve

lÙee ceeTueerves efoJemeYejele DeVeeÛee keâCener heesšele Ieeleuee veJnlee. meeNÙeebveer Skeâ$e

pesJeCe kesâues. kegbâpeueeue ÙeebÛee jeiener leesJej ceeJeUuee neslee. hegvne Demes keâ¤

vekeâesme, Demes meebietve lÙeebveer DeeYeemeuee #ecee kesâueer.

DeeYeemeÛes MeeuesÙe efMe#eCe hegjs nesF&heÙeËle Leesjuee YeeT keâuÙeeCe- FboesjÛÙee ef¡eeqmleÙeve

keâe@uespeceOÙes oeKeue Peeuee neslee. keâuÙeeCeÛÙee hee"eshee" DeeYeemeÛeer jJeeveieer lÙeeÛe

keâe@uespeceOÙes keâjCÙeele Deeueer. oesIeebÛeer jenCÙeeÛeer meesÙe keâe@uespeÛÙee nesmšsueceOÙes

SkeâeÛe Keesueerle keâjCÙeele Deeueer. vegkeâlÙeeÛe Iejeletve yeensj he[uesuÙee DeeefCe SkeâmeejKeer

IejeÛeer Dees{ ueeietve DeeF&-yeeyeebÛeer Dee"JeCe Ùesle DemeCeeNÙee DeeYeemeuee keâuÙeeCeÛeer

meeLe ne Heâej cees"e efoueemee neslee.

keâe@uespeceOÙes meg®JeeleerÛÙee keâeUele j@efiebiecegUs DeeYeeme Lees[eHeâej veJn&me Peeuesuee

DemeeÙeÛee. lÙeeÛee JesMe, lÙeeÛeer nsDejmšeF&ue ÙeecegUs lÙeeÛeer Ûes°e nesle Demes; heCe

ueJekeâjÛe lees efmLejeJeuee. ceie lÙeeves Deeheuee ieefhhe° mJeYeeJe Je KesUkeâjheCee ÙeebÛÙee

peesjeJej meeNÙee keâe@uespeceOÙes ueeskeâefØeÙelee efceUJeueer DeeefCe lÙeeÛÙee yejesyejÛÙee efJeÅeeLÙeeËvee

DeeYeemeefMeJeeÙe keâe@uespe megvesmegves Jeešt ueeieues. keâOeer keâOeer lees DeeheuÙee DeeF&-

Jeef[ueebvee YesšeÙeuee Keeb[JÙeeuee iesuee keâer, keâe@uespeceOÙes mceMeeveMeeblelee hemejle

Demes. keâe@uespe hegvne iepeyepetve peeF& lees DeeYeeme hejle DeeuÙeeJejÛe!

DeeYeeme keâe@uespeceOÙes ueeskeâefØeÙe JneÙeuee DeeCeKeer Skeâ cenòJeeÛes keâejCe nesles. les


cnCepes lÙeeÛes ieeCes. keâe@uespeceOÙes Demeleevee mJele: neceexefveÙece JeepeJetve lees mJele:

yemeJeuesueer ieeCeer Je efJeÅeeLÙeeËÛÙee Heâcee&F&Meervegmeej lÙee keâeUeleerue ueeskeâefØeÙe ieeCeer

cnCele Demes. keâOeer keâOeer lees efmevesceeleueer ieeCeerner cnCeeÙeÛee. kegbâoveueeue mewieueÛeer

ieeCeer cnCeCÙeele lÙeeuee Kethe Deevebo JeešeÙeÛee. keâe@uespeceOÙes DemeuÙeeheemetveÛe lees

mewieueuee Deeheuee ceveesceve ieg¤ ceevele Demes. lÙeeÛÙee ieeCÙeeceOÙes megjWõ, hene[er

mevÙeeue, ceesleerueeue, Ûeeueea, Jeiewjs ieeÙekeâ/DeefYeveslÙeebveer cnšuesueer ieeCeer Demele.

DeeYeeme keâe@uespeceOÙes DemeleeveeÛe lÙeeÛee Leesjuee YeeT kegâcego Ùeeves efÛe$ehešele efMejkeâeJe

keâ¤ve Iesleuee neslee Je ‘peerJevevewÙee’, ‘pevceYetceer’, ‘DeÚtlekeâvÙee’ Jeiewjs efÛe$ehešeble

keâeces keâ¤ve lÙeeves ÛeebieueerÛe }eskeâefØeÙelee efceUJeueer nesleer. efÛe$ehešemee"er lÙeeves

Deeheues kegâcego ns veeJe yeouetve DeMeeskeâkegâceej ns veeJe Iesleuesues nesles. DeeYeeme lÙeeÛÙee

efmevesceeleueer ieeCeerner Deieoer leuueerve nesTve cnCeeÙeÛee Je peceuesuee ßeesle=ieCe lÙeeJej

Skeâoce Ket<e nesTve peeÙeÛee.

keâe@uespeceOeueer lÙeeÛeer ueeskeâefØeÙelee SJe{er Jee{ueer keâer, DeeYeemeuee Demceeve "WieCes

Jeešt ueeieues. ieeCes ns lÙeeÛes meJe&mJe yeveues. jespe je$eer ve Ûegkeâlee cewefHeâueer JneÙeÛÙee.

lÙeecegUs Kethe obiee JneÙeÛee Je DeMeeblelee JneÙeÛeer. je$eerÛeer ner DeMeeblelee keâe@uespeceOÙes

DeYÙeeme keâjCeeNÙee Flej efJeÅeeLÙeeËvee $eemeoeÙekeâ JeešeÙeÛeer. Flej efJeÅeeLÙeeËveer meeceesheÛeejeves

meebietve keâener heefjCeece nesF&vee. ceie lÙeebveer keâe@uespeÛÙee efØeefvmehee@uekeâ[s le›eâej kesâueer.

efØeefvmehee@ueveer mJele: peeTve keâe@uespeÛÙee ne@mšsueceOÙes Ûeeuet Demeuesuee OegceeketâU

heeefnuee Je efJeÅeeLÙeeËvee mecepe osTve DeeYeemeÛÙee Iejer he$e hee"Jetve lÙeeÛÙee Jele&veeyeöue

uesKeer le›eâej kesâueer. kegbâpeueeue DemJemLe Peeues. lÙeebveer DeeYeemeuee Iejer ÙesCÙeeyeöue

he$e hee"Jeues; heCe DeeYeeme DeeheuÙeeÛe veeoele! lÙeeves he$eekeâ[s Je efØeefvmehee@ueÛÙee

meebieCÙeekeâ[s ogue&#e keâ¤ve ieeCes-yepeeJeCes meg¤Ûe "sJeues Je MeebleheCes DeYÙeeme

keâjCeeNÙee efJeÅeeLÙeeËÛeer šJeeUer meg¤ kesâueer. lÙee meJeeËÛee heefjCeece Demee Peeuee keâer,

efØeefvmehee@ueveer DeeYeemeuee keâe@uespeceOetve DeOe&Ûebõ osCÙeeÛeer leÙeejer meg¤ kesâueer. ner iees°

kegbâpeueeue ÙeebÛÙee keâeveeJej iesueer DeeefCe lÙeebveer DeMeeskeâkegâceejyejesyej meuueecemeuele

keâ¤ve DemeuÙee veeefo° efJeÅeeLÙee&uee keâe@uespeceOetve nekeâuetve efoues, lej DeeheueerÛe

yeoveeceer nesF&ue Ùee efJeÛeejeves DeeYeemeuee keâe@uespe mees[tve cegbyeF&uee peeTve keâenerlejer

keâjeJes Demee efJeÛeej DeMeeskeâkegâceejkeâ[s yeesuetve oeKeJeuee. DeMeeskeâkegâceejueener lÙeebÛee

meuuee hešuee Je lÙeeves DeeYeemeuee cegbyeF&uee yeesueeJetve Iesleues. DeeYeeme lÙeeJesUer


FbšjÛÙee Jeiee&le neslee. lÙeeÛes efMe#eCe Dekeâmceele mebheues les lÙeeÛÙee ieeveJes[ecegUsÛe!

DeeYeeme nóer neslee, Skeâkeâuueer neslee DeeefCe nskeâš neslee. cegbyeF&le DeeuÙeeJej lees

DeMeeskeâkegâceejÛÙee IejerÛe jenele Demes. DeMeeskeâkegâceej lÙee keâeUele yeeByes še@keâerpeceOeerue

Deveskeâ efÛe$ehešeble DeefYeveÙe keâ¤ve DeeIee[erÛee veeÙekeâ yeveuee neslee. lÙeeuee meeNÙee

efnbogmLeeveYej ueeskeâefØeÙelee efceUeuesueer nesleer. DeMeeJesUer Deeheuee Oeekeâše YeeT DeeYeeme

Ùeevesner efÛe$ehešØeJesMe keâjeJee Demes lÙeeuee Jeešues Je lÙeeves lÙee meboYee&le DeeYeemeMeer

ÛeÛee& kesâueer; heCe, DeeYeemeves cee$e lÙeeuee ÛeebieueeÛe Oekeäkeâe efouee. lees cnCeeuee,

‘‘ieeÙekeâ cnCetve efÛe$ehešele ØeJesMe keâjCes ceuee DeeJe[sue; heCe ceuee efmevesceele

De@eEkeäšie keâjCes DeeJe[Ceej veener Je peceCeejner veener.’’ ÙeeJej DeMeeskeâkegâceej lÙeeuee

cnCeeuee, ‘‘kesâJeU ieeÙekeâ Ùee veelÙeeves leguee Heâejmes hewmes efceUCeej veenerle. lÙeehes#ee

let DeefYeveÙe kesâueeme lej leguee Ûeebieues efoJeme efomeleerue.’’

DeeheuÙee Je[erueYeeJeeÛee meuuee DeeYeemeves Oeg[keâeJetve ueeJeuee DeeefCe ‘ceePes DeeÙeg<Ùe

ceuee ceePÙee ceveeØeceeCes peiet Åee’ Demes Úeleer"eskeâheCes meebefieleues. DeMeeskeâkegâceejÛee

ÙeeJej veeFueepe Peeuee Je lÙeeves DeeYeemeuee hegvne keâOeerner meuuee ÅeeÙeÛee veener Je

lÙeeÛÙee efvepeer DeeÙeg<Ùeele [eskeâJeeÙeÛes veener Demes hekeäkesâ "jJeues.

efoJeme heg{s heg{s mejkeâle nesles. DeeYeeme Deeheues veMeerye keâe{eÙeuee keâOeer š@̂ceves,

keâOeer yemeves, lej keâOeer Ûeeuele efHeâuce mšgef[DeeWÛÙee Ûekeâje cee¤ ueeieuee. kegâ"sner

DeeMesÛee efkeâjCe efomele veJnlee. mJele:Ûee ceeie& lees mJele:Ûe MeesOet heenele neslee.

Ùee JesUsheÙeËle DeMeeskeâkegâceejves yeeByes še@keâerpeceOeerue JÙeJemLeeheveeMeer celeYeso PeeuÙeecegUs

leer kebâheveer mees[tve Deeheues cesngCes MeMeOej cegkeâpeea, iÙeeve cegkeâpeea, jeÙe yeneotj

Ûegefveueeue ÙeebÛÙeeyejesyej Yeeieeroejerle efHeâefucemleeve efueefcešs[ ner kebâheveer meg¤ kesâueer

nesleer. JeejbJeej DeeYeeme ieesjsieeJe ÙesLeerue efHeâefucemleeve mšgef[Deeslener Ûekeäkeâj ceejeÙeÛee.

DeeYeeme Deelee meleje Je<eeËÛee Peeuesuee neslee. efceme¤[ Hegâšuesueer nesleer. ÛekeâeÛekeâ

oe{er keâjCÙeeÛeer lÙeeÛeer jespeÛeer meJeÙe. lÙeeceOÙes lees cee$e keâOeerner kegâÛejeF& keâjeÙeÛee

veener. mšgef[Deesle ÙesTve efHeâefucemleeveÛÙee efÛe$ehešele keâece keâjle DemeuesuÙee Flej

keâueekeâej-leb$e%eebMeer lees iehhee ceejeÙeÛee. lÙeebvee ieeCeer cnCetve oeKeJeeÙeÛee.

1946 meeueer efHeâefucemleeve kebâheveerle ‘efMekeâejer’ Ùee efÛe$ehešeÛes keâece meg¤ nesles.

lÙee efÛe$ehešele DeMeeskeâkegâceej, Jeerje, heejes, jcee Megkettâue, Sme. Sue. hegjer DeeefCe

efJeveesoJeerj Jner. SÛe. osmeeF& Jeiewjs keâueekeâej DeefYeveÙe keâjle nesles. [eÙejskeäšj nesles


meeJekeâ JeeÛÚe.

‘efMekeâejer’Ûes MeteEšie meg¤ nesles Je [eÙejskeäšj JeeÛÚebvee DeÛeevekeâ Skeâ keâuhevee

megÛeueer. ÙegæeÛÙee heeÕe&YetceerJejÛee lees Skeâ efÛe$eheš neslee. lÙeeceOÙes ÙegæYetceerJej

lenevesves JÙeeketâU PeeuesuÙee Skeâe peJeeveeuee ogmeje peJeeve heeCeer heepelees Demee Mee@š

IÙeeJee, Demes lÙeebvee Jeešues. MespeejerÛe DeeYeeme GYee neslee. lÙeeuee lÙeebveer keâhe[shešele

peeTve ue<keâjer peJeeveeÛee JesMe Ieeuetve ÙeeÙeuee meebefieleues. DeeYeemeves lÙeebÛeer efJevebleer

Oeg[keâeJetve ueeJeueer. Deeheuee YeeT efÛe$ehešeÛÙee efoioMe&keâeÛee Deheceeve keâjleesÙe, ns

heeefnuÙeeJej DeMeeskeâkegâceej iejce Peeuee DeeefCe lÙeeves DeeYeemeuee JeeÛÚe meebieleerue les

leguee SskeâuesÛe heeefnpes Demes yepeeJeues. DeeheuÙee LeesjuÙee YeeJeeÛee Deheceeve nesT veÙes

cnCetve DeeYeemeves veeFueepeeves ue<keâjer peJeeveeÛee JesMe Ûe{Jeuee Je [eÙejskeäšjuee nJee

lemee Mee@š efouee. heg{s ner Yetefcekeâe SkeâeÛe Mee@šJej ve LeebyeJelee Lees[erMeer Jee{Jeueer

iesueer Je DeeYeemeÛes keâecener lÙeecegUs Jee{le iesues. efÛe$eheš hegje PeeuÙeeJej ßesÙeveeceeJeueerle

lÙeeÛes keâeÙe veeJe ÅeeJes, Ùeeyeöue efJeÛeej Peeuee. lÙeeJesUer DeMeeskeâkegâceejÛes cesngCes Je

efHeâefucemleeveÛes Skeâ Yeeieeroej MeMeOej cegkeâpeea Ùeebveer DeeYeeme ns veeJe yeouetve lÙeeÛes

veJes veeJe "sJeues - efkeâMeesjkegâceej.

�

Documents

Kalandar Kalaakaar Kishor Kumar