· Kalpten geçen bir kampanya başlattık Ah kalbim Kalbimiz, yaşadıklarımızı en çok yansıtan organdır. Seviniriz, üzülürüz, coşarız, kızarız… Ama ne hissedersek

Kalpten geçen bir kampanya başlattık

Ah kalbimKalbimiz, yaşadıklarımızı en çok yansıtan organdır.

Seviniriz, üzülürüz, coşarız, kızarız… Ama ne

hissedersek hissedelim, önce göğsümüze taşınır.

Duygularımız kalbimize yansıdıkça , kalbimiz de

farklılaşır. Bazen heyecandan gümbür gümbür atar,

bazen de adeta durmuş gibidir, varlığını bile

hissetmeyiz! Duygularımızı yansıtmadaki önemi

öylesine açıktır ki, şarkıların, şiirlerin ve belki de pek

çok edebi metnin bir yerinde mutlaka çıkar

karşımıza. Sevgi olur, aşk olur, özlem olur, dert olur,

sevinç olur… Ama illa da hayat olur! Çünkü

duygularımızın bir ömür boyu yorduğu kalbimizin

hiç durmaksızın atması gerekir.. Tabii öncelikle

sağlıkla atması şart!

Sağlığı iş edinmiş bir grup olarak, kalp sağlığının

hem kişisel hem de toplumsal öneminin farkındayız

elbette! Biliyoruz ki, tüm dünyada görülme oranı

gittikçe artan kalp hastalıklarından ülkemiz insanı da

payını alıyor. Ülkemizde en önemli sağlık

sorunlarının ve hatta ölüm nedenlerinin başında kalp

hastalıkları geliyor. Öyle ki, araştırmalar ölüm

nedenlerinin yaklaşık yarısının kalp sağlığıyla ilgili

sorunlardan kaynaklandığını gösteriyor.. İşte

Acıbadem Sağlık Grubu olarak biz de, kalp sağlığı

hakkındaki farkındalığı artırmak için bir kampanya

başlattık. İstedik ki yalnızca günümüzün değil,

geleceğin de en büyük sağlık sorunu olmaya aday bu

duruma dikkati çekelim. Elinizde tuttuğunuz kitap,

bu büyük kampanyanın bir parçası.

Kampanyamızın önemli bir parçası olan bu kitabı

oluşturmaktaki amacımız yalnızca kalp hastalıkları

hakkında bilgi vermek değil. Kalp hastalıklarından

korunmanın yollarını da aktarmak. Çünkü farkındayız

ki, kalp hastalıklarından korunmanın yolu, daha anne

karnındaki süreçte başlıyor. Bebeklerimizin kalbinin

sağlıklı atmasını sağlamak için hamilelik döneminden

itibaren bebeklik ve çocukluk çağında koruyucu

önlemler alınması gerekiyor. Tabii bu konuda anne

babalara da büyük görevler düşüyor. İşte bu kitapla

7’den 70’e herkese kalp sağlığı hakkında temel

bilgileri iletmek istiyoruz.

Bilginin en büyük araç olduğu çağımızda, kalp

sağlığını koruyacak her türlü bilgiyi paylaşıyoruz

sizlerle. İstiyoruz ki, minik ya da büyük tüm kalpler

sağlıkla ve sevgiyle atsın!

BAŞLARKEN

03-ONSOZ 6/16/10 5:10 PM Page 3

4

KALP NE ANLATTI, N E ANLATIYOR?

Geçmişten bugüne...

İnsan kalbinin mağararesimlerinde ve Mısır kültürüne ait

papirüslerde bile günümüzdekikalp figürüne benzer şekilderesmedilmesi şaşkınlık verici.

Tarih boyunca kalbin, farklıtoplumlar ve insanlar için neler

ifade ettiğinin izini sürdük. İşte geçmişten bugüne kalbin

tarihi ve farklı kültürlerdeki yansıması.

Hayatın ve canlılığın kaynağıKalp, vücudumuz oluşurken anne karnında harekete geçen ilk organımızdır. Bebeğin kalbi anne karnında,

altıncı haftadan itibaren atmaya başlar. Diğer organlar, kalp ve damar sistemi etrafında şekillenmeye devameder. Koşma veya tırmanma gibi daha fazla fiziksel efor gerektiren durumlarda, kalbimizin daha kuvvetli vedaha hızlı attığını hissederiz. Böyle fiziksel ve ruhsal durum değişikliklerinde çalışmasında belirgin farklılıklarhissettiğimiz bir organ olarak kalp, hayatın ve canlılığın kaynağı olarak görülmüş, muhtemelen bu nedenlede ruhun kalbe yerleştiğine inanılmıştır.

Kalbin sembolü, tüm kültürlerde aynıydı Tüm insanlık tarihi boyunca kalp, mucizevi bir organ olarak algılanmıştır. Kalp, yeryüzündeki tüm kültür ve

medeniyetlerde hayatın ve canlılığın kaynağı olduğu kadar sevgi, dostluk, merhamet, vicdan, yardımseverlik,fedakarlık, vefa, birlik-beraberlik, güven ve cesaretin simgesi olarak da kabul edilmiştir. Bu duygu vedüşünceler kalp figürü ile ifade edilmiş ve bir şekilde sembolleşmiştir.

Kalbin şeklini mağaraduvarlarına çizdiler İnsanlığın ilk ataları olarak kabul edilen ve son Buzul Çağı’ndanönce (M.Ö. 10.000-8.000) yaşamış olan Cro-Magnonlar için kalp,yaşamın ve canlılığın devamını sağlayan en önemli organdı. Cro-Magnonlardan kalan Güney Fransa’daki mağara duvarlarındakiresimlerde, bu düşünceyi destekleyen ve günümüzdekine çokbenzer kalp figürlerinin bulunmuş olması çok ilgi çekicidir. Avcılıklageçinen bu ilk insanların, avladıkları hayvanların kalp atışlarınındurmasıyla öldüklerini ve kalplerinin atmaya devam ettiği sürecede canlı kaldıklarını gözlemlemiş oldukları düşünülmektedir. EskiÇin ve Uzakdoğu medeniyetlerinde de kalbin ruhsal gücün ve aklınmerkezi olduğu inanışı yaygındı. (M.Ö. 3000-2000)

Mısır’da ölülerin sadece kalbi vücutta bırakılıyordu Tarihin daha sonraki dönemlerinde (M.Ö. 2500-1000), eski Mısır’da kalp ruhun ve vicdanın

merkezi olarak kabul ediliyordu. Ölümden sonrakalp dışındaki tüm organlar çıkarılıp bir seramik

kase içinde ölüyle birlikte gömülüyor, sadecekalp yerinde bırakılıyordu. İnanışa göre ölümden

sonra kalp, adalet tanrısı Maat’ın huzurundatartılıyordu. Eğer kalp Maat’ın tüyünden hafifgelirse, ölen kişi Osiris (yeraltı tanrısı ile)

yaşamaya devam ediyordu. Aksi halde Ammut(şeytan) kalbi yiyor ve böylece o insanın ruhu

yokluğa mahkum edilmiş oluyordu.

Kalbin sevgi, merhamet, cesaret, gurur, ızdırap, hayal kırıklığı, hayat, ölüm gibi

Duyguların sembolü haline gelen kalbin tarihten günümüze neyi ifade ettiğini biliyor musunuz?

kavramlarla ilişkilendirilmiş olduğu ilk yazılı belgelere Sümer-Babil kültüründe rastlanıyor.

04-05-KALBINTARIHI 6/16/10 5:58 PM Page 4

5

Hipokrat ve Aristo’ya göre kalp: Düşüncenin merkezi Eski Yunan’da (M.Ö. 700-200) ruhun, kalbin içine yerleştiğineinanılıyordu. Kalbin kan pompalama fonksiyonunun farkında olanHipokrat ve Aristo, kalbin aynı zamanda duygu ve düşünceyeteneklerinin de merkezi olduğunu düşünüyorlardı.

Kuzey Afrika’daki Silphium bitkisi günümüzdeki kalp sembolüne çok benziyordu Sevginin kalple ilişkisi konusunda en eski ve ilginç bulgulardan biri de antik çağlarda (M.Ö. 7. yy)Kuzey Afrika’da bulunan Cyrene şehir devletinin hikayesinde saklıdır. Günümüzde Libya sınırlarıiçinde kalan Cyrene şehri, civarında yetişen çok değerli Silphium bitkisiyle ünlüydü ve bu bitkinedeniyle dönemin en önemli ticaret merkezi haline gelmişti. Silphium, erkekler için çok güçlü birafrodizyak etki gösterirken, kadınlar için kontraseptif (doğum kontolü) amacıyla kullanılıyordu. Buözelliği nedeniyle Silphium bitkisi o kadar değerliydi ki, Cyrene paraları üzerinde Silphiumtohumunun şekli resmedilmişti. Günümüzde de kullanılan kalp sembolüne çok benzeyen bu şeklin,kalp ile erotik sevgi arasındaki ilişkinin tarihsel köklerini oluşturduğu düşünülmektedir.

Yunan amforalarındakalp-zevk İlişkisi resmedildi Eski bir Yunan amforası üzerinde (M.Ö. 500) şarap vezevk tanrısı Dionysos’un başındaki çelengin kalpşeklindeki yapraklarla oluşturulduğu görülür. Bu bulguda kalp ile zevk ve mutluluk arasında ilk çağlardan beribir ilişki kurulduğunu göstermektedir. Antik Yunandüşüncesi Roma İmparatorluğu döneminde de etkisinisürdürmüştür. Büyük Romalı otorite Ovid (M.Ö. 43-M.S.17) yaşamın devamı için en önemli organ olan kalbinyaralanmalarında ilaçların bir işe yaramayacağınısöylemiştir. Klasik tıbbın büyük hekimi olarak kabul edilen Galen(M.S. 130-200) kalbi, kan akışını düzenleyen yaşamruhunun merkezi olarak tanımlamıştır. Galen’in,kalpteki kasılma (sistol) ve gevşeme (diyastol)fonksiyonlarından, karıncık ve kapakçıklardan atar vetoplardamarların farklı yapılarından söz etmiş olduğuileri sürülmektedir. İlk Amerikan kültürlerinde de kalbe büyük önematfedilmiştir. Antik Meksika medeniyetinde (M.S 100-900) bazı ruhsal güçlerin kalple ilişkili olduğudüşünülmüş ve bu güçlerin ölünceye kadar kalbi terketmediklerine inanılmıştır.

Üç büyük dine göre kalp, sevgi ve merhameti simgeliyorYahudi, Hıristiyan ve Müslüman teolojisinde kalbin aynıanlam ve kavramları sembolleştirdiği görülür. Her üçdinde de kalp; sevgi, merhamet, hayırseverlik, derin biranlayış gücü gibi ruhsal duygu, düşünce vedavranışlarla özdeşleştirilmiştir. Tevrat’ta Lev’den(kalp) 190 defa bahsedilmektedir. Hıristiyanlık veMüslümanlıkta kalp, Tanrı sevgisinin yeri ve ebedimutluluğun aracı olarak nitelendirilmiştir. Kuran’dadüşünen kalpten bahsedilir (Sure 22, Ayet 46). Yineİslam mistisizminde (tasavvuf) kalp gözündenbahsedilir. Biyolojik göz, dış dünyayı kalbin gözü(ruhsal göz, basiret) varlık ve olayların iç yüzünü,gerçek mahiyetini, görmeyi ve anlamayı sağlar. Hıristiyanlıkta kutsal kalp kavramı vardır. 17. yy’daAzize Margaret Marie Alacoque rüyasında dikenli birtaçla çevrelenmiş, ışık saçan bir kalp görmüştür. Kutsal kalp olarak adlandırılan bu sembol, Katolikkilisesi tarafından kabul edilmektedir. Sevgi ve yardımseverliği temsil eden kutsal kalp aslında17. yy.’dan çok önce de Hıristiyan ikonalarında Hz.İsa’nın kalbini temsil etmek için kullanılıyordu.

‘ ’

Sümerliler papirüse kalbin kanpompaladığını çizdi

Kalbin sevgi, merhamet, cesaret, gurur, ızdırap, hayal kırıklığı, hayat ve ölüm gibikavramlarla ilişkilendirilmiş olduğu ilk yazılı belgelere Sümer-Babil kültüründe

rastlanıyor. Yarı tanrı Gılgamış Destanı’nda kalbin bu duygu ve düşüncelerle açıkçailişkilendirildiği görülmektedir. (M.Ö. 2100-2000) Tarihte ilk yazılı tıp belgesi olarakkabul edilen Ebers papirüsünde kalp ve nabız atışlarından, kalbin kan pompalamafonksiyonundan, vücudun her tarafına yayılmış bir damar ve dolaşım sisteminden

bahsedilmiş olması şaşırtıcıdır. (M.Ö. 1550)

04-05-KALBINTARIHI 6/16/10 5:59 PM Page 5

için

dek

iler

6

8. Kalpte ilklerin tarihiKalp hastalıklarının tanı ve tedavisinde ilk önemli başarılar ne zaman yaşandı? Kalpte ilkler ve son 50 yılın mihenk taşları

10. Ah kalbim demeden!Bu kitabı neden okunmanız gerekiyor? “Kalpte yakın takip hayat kurtarır” mesajına kulak verin.

12. KALPTE NEDEN ACIBADEM?Kalp hizmetlerinde Acıbadem’in sunduğu 8 büyük avantaj: 12. 8 Kalp Sağlığı Merkezimizle yüksek standartta hizmet veriyoruz.16. Tecrübeliyiz, deneyimli uzmanlarla güçleniyoruz, başarılıyız!18. Akredite ediliyoruz.20. Kalbin tüm dallarında hizmet veriyoruz.

22. Kalbimiz nasıl çalışıyor?Dakikada ortalama 60-70 kez kasılan ve ortalama 300 gram ağırlığında olan kalbimizin nasıl çalıştığını biliyor musunuz?

24. TANI VE TEDAVİDE İLERİTEKNOLOJİ CİHAZLAR VE YÖNTEMLER

Kalp damar hastalıklarının tanı ve tedavisinde kolaylık sağlayan son teknoloji cihazlar ve başarısı yüksek uygulamalar26. Doğru ve kesin tanı için kullanılan cihazlarPET CT, Multislice Bilgisayarlı Tomografi, Kardiyak MR, Flash CT… Hangi cihaz ne için kullanılıyor?34. Doğru ve kesin tanı için girişimsel yöntemler Koroner anjiyografi ve el bileğinden anjiyo hangi durumlarda yapılıyor?36. Tedavi için sık kullanılan girişimsel yöntemlerKoroner anjiyoplasti, stent uygulamaları ve bypass cerrahisi hakkında merak ettikleriniz40. Tedavi için yeni cerrahi uygulamalarEndoskopik cerrahiden sonra 2000’li yılların yıldızı robotik kalp cerrahisi ve TAVI yöntemi hakkında bilmeniz gerekenler

3610

74Bu kitap Acıbadem Sağlık Grubu tarafından bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Medikal yönlendirme için doktorunuza başvurunuz.

Her hakkı saklıdır. Haziran 2010

46. KÜÇÜK KALPLER - ÇOCUK KALPHASTALIKLARI

En sık görülen çocuk kalp hastalıkları neler? Bu hastalıkların tanı ve tedavisi nasıl yapılıyor?50. Çocuk kalp hastalıkları grupları52. Doğumsal kalp hastalıklarının tanısı nasıl konuyor?58. Sık görülen doğumsal kalp hastalıkları ve tedavileri74. Çocuk kalp ameliyatları öncesi ve sonrasında bilmeniz gerekenler80. Doğumsal kalp hastalığı olan çocuklarda nelere dikkat etmeli?

80. BÜYÜK KALPLER - ERİŞKİN KALPDAMAR HASTALIKLARI

Tanısından, tedavisine ve korunma yollarına kadar erişkinlerdeki kalp damar hastalıkları hakkında her şey84. Koroner arter hastalığıRisk faktörleri neler? Tedavisi nasıl yapılıyor?90. Kalp kriziGöğüste başlayan ağrı ile gelen hayati tehdit92. Kalp kapağı hastalıklarıKalp kapağı hastalıkları nasıl ortaya çıkıyor, nasıl tedavi ediliyor?96. AritmilerKalbimizin iletim sisteminde bir aksaklık olursa ne olur?100. KardiyomiyopatilerSonu kalp nakline kadar gidebilen kalp kası hastalıkları104. Büyük damar hastalıklarıAort damarındaki değişimler kalbi nasıl tehdit ediyor?110. Periferik damar tıkanıklıklarıOrganları besleyen damarların daralmasıyla oluşan hastalıklar114. VarislerToplamar tıkanıklıkları olarak da bilinen varisler için ne zaman cerrahi işlem uygulanıyor?

132. AMELİYAT ÖNCESİ VE SONRASIKALP SAĞLIĞI

128. Kalp ameliyatı sonrası yapmanız gerekenler132. Kalbinizi koruyacak beslenme ve egzersiz önerileri

06-07-ICINDEKILER 6/16/10 5:15 PM Page 6

infoKalp atımı dakikada

60’ın altında

veya 100’ünüzerindeyse bu tehlikesinyali olabiliyor.

400 bin

Türkiye’de kalp damar hastalarınayine her yıl 260 bin yeni hasta

ekleniyor. Nüfusumuzunyaşlanmasıyla birlikte bu hastalıklarabağlı ölümlerin 2020 yılında 400 bine

yükselmesi bekleniyor.

Kalp damar hastalıkları tüm dünyada en önemliölüm nedenlerinden biri. Dünyada her yıl 17

milyon, ülkemizde de 160 bin kişi kalp damarhastalıkları nedeniyle hayatını kaybediyor.

06-07-ICINDEKILER 6/16/10 5:15 PM Page 7

GİRİŞ

Kalp hastalıklarının tedavisinde ilk önemli başarılar 1800’lü yılların sonlarındakaydedilmeye başlandı. Ondan sonra da hızlı bir şekilde tanı ve tedavideki yeniliklerbirbirini izledi. Ama teşhis ve tedavideki yeniliklerle bugünlere de damgasını vurankayda değer gelişmeler son 50 yılda yaşandı. İşte geçmişten günümüze kalphastalıklarının tanı ve tedavisindeki mihenk taşları...

İlk başarılı kalp operasyonuDr. Ludwing Rehn, kesici bir aletlekalbinden yaralanan bir askeri başarı ileameliyat etti. Böylece kalp yaralarınıniyileştirilemeyeceği yargısı sona erdi.

KALPTE İLKLERİN TARİHİ

1896

Kalp akciğer makinesi geliştirildiKalp akciğer makinesinin gelişimi kalbin veakciğerlerin durdurularak, kalp ve akciğerfonksiyonlarının bir makineye devredilmesinisağladı. Böylece kalp içindeki anomalilerinonarılmasını mümkün kıldı. Gibbon 1937’deilk kez yaşamın suni bir kalp ve akciğer iledevam ettirilebildiğini açıkladı. ClarenceDennis ilk kez 1951’de kalp-akciğer makinesini klinikte kullandı.

1937

Doğumsal kalp cerrahisiDoğumsal kalp cerrahisi ilk olarak 1937’deJohn Streider’ın bir duktusu (akciğerdamarıyla aort damarı arasında normalolmayan bir bağlantı) başarı ile bağlamasıylabaşladı. Bundan sonra müdahale edilendoğumsal hastalık ise aort koarktasyonu oldu.Clarence Crafoord ilk kez 1944’te, İsveç’tebaşarı ile bu darlığın tedavi edilmesini sağladı.

ilk büyük damar ameliyatlarıPulmoner embolektomi (akciğer damarındanpıhtı çıkarılması) girişiminde bulunan ilk cerrahFrederic Trendelenburg’dur. Trendelenburg’unöğrencisi olan Kirshner, 1924’te ilk başarılıpulmoner embolektomiyi bildirdi.

1924Koroner bypass cerrahisiArthur Vineberg 1946’da meme damarınımiyokard içindeki bir tünele gömme tekniğinigeliştirdi. 1960’larda Amerika BirleşikDevletleri ve Kanada’da birçok merkezde bugirişim uygulandı. 1962’de selektif koronerarteriografinin ilk kez Cleveland Clinic’teSones ve Shirley tarafından geliştirilmesindensonra, doğrudan kalp damarı ve bypassüzerine çalışmalar yoğunlaştı.

1946

8

1944

A C I B A D E M A C I B A D E M A C I B

Tedavide nereden nereye geldik?

08-09KALPILKLER 6/16/10 5:16 PM Page 8

9

İlk koroner anjiyografiİlk koroner anjiyografi 1959 yılında M.Stones tarafından gerçekleştirildi. Bugelişme, modern kardiyolojinin gelişmesinede ışık tuttu. İlk perkütan transluminalkoroner anjiyoplasti (balon yöntemiyledamar açılması işlemi), 16 Eylül 1977’deZürih’te, Andreas Gruentzig tarafındanuygulandı.

1959

İlk kalp nakliİnsandan insana ilk kalp nakli Aralık 1967’deGüney Afrika’da Capetown’da gerçekleştirildi.Cerrahi takımın liderliğini Christiaan Barnardüstlendi. Ancak Barnard’ın hastası ameliyattan18 gün sonra kaybedildi. Ölüm nedeni akciğerenfeksiyonu olarak açıklandı.

1967

Klasik stent teknolojisi geliştirildiKalp damarları için stentler, balonanjiyoplastinin sonrasında tıkanıklık oranınınyüksekliği nedeniyle geliştirildi. Stent, 19.yüzyılda diş hekimi olan Charles Stent adı ileanılıyor. Günümüzde kullanılan stentteknolojisi ise 1980 yılında geliştirildi. 1980sonrasında koroner arterler için kullanılmaküzere modifiye edildi. 1986’da, Jacques Puelve Ulrich Sigwart tarafından “wall” stent, ilkolarak insanda kalp damarı için kulanıldı.

1980

İlk robotik kalp cerrahisi ameliyatıRobotik cerrahi ilk olarak 1980’li yıllarınsonunda Amerikan Uzay Dairesi (NASA)tarafından, yaralanmış olan askerlere uzaktanmüdahale etmek üzere dizayn edildi(telesurgery-telemanuplasyon). Ancak dünyadailk robotik kalp cererahisi ameliyatı Almanya’daLeipzig Kalp Merkezi’nde 1999 yılında yapıldı.Bu teknolojinin Türkiye’ye girmesi çok uzunsürmedi. Türkiye’de robotik ilk kapak değişimioperasyonu 2010’da Acıbadem MaslakHastanesi’nde yapıldı.

1999

TAVI yöntemi tedavide kullanıldıDünyada 2002 yılından beri deneyselortamlarda ve 2004 yılından beri klinikuygulamada TAVI (Transkateter aort kapaktakılması) işlemleri yapılıyor. Bu işlem, 2010 yılıitibarı ile gerek Amerika'da ve gerekseAvrupa’nın büyük bölümünde çok iyimerkezlerde uygulanıyor. Ülkemizde ise butedavi, Acıbadem Maslak Hastanesi’nde 2010yılında uygulanmaya başladı.

İlk açık mitral kapak operasyonuKalp akciğer makinesinin bulunmasından öncekidönemde, açık kalp ameliyatı yapılmasına izinverecek, kalbin durdurulabileceği bir sistemyoktu. Bu dönemde kalp damar cerrahisinde,daralmış bir kapağı açmaya yönelik ilk girişim1912’de Theodore Tuffier tarafındangerçekleştirildi. Kalp akciğer makinesiningeliştirilmesinden sonra ise Walton Lillehei1956’da bu cihazı kulanarak ilk açık mitralkapak operasyonunu gerçekleştirdi.

1956

2002

I B A D E M A C I B A D E M

08-09KALPILKLER 6/16/10 5:16 PM Page 9

GİRİŞ

10

linizi yumruk yapın veyaratıcılığınızı kullanarakyumruğunuza bakın. İşteyaklaşık yumruğunuzbüyüklüğünde bir organkalbiniz. Sadece 280-300 gramağırlığında ufacık bir organ.Göğsünüzün ortasında atıyor!Tik tak tik tak! 24 saat. Adetasaati kıskandırırcasına çalışıyor;

zamanında ve gerektiği kadar, ne eksik ne fazla!Eğer olması gerekenden biraz az ya da biraz fazlaçalışırsa bazen yavaş yavaş bazen aniden sinyalveriyor. İşte o zaman ağzımızdan dökülen ikiküçük kelime, hayatımızın merkezine oturuyor:“Ah kalbim!”

“Ah kalbim!” dememek için kalbinizin sağlığınıönceden düşünmeniz şart! Yalnızca kendinizinkinimi? Elbette hayır! Tüm sevdiklerinizin veçocuklarınızın da kalp sağlığı size emanet. Dahaanne karnındayken tanıştığınız minicik kalbininyaşam boyu sağlıklı çalışması için bilinçli bir annebaba olarak size düşen görevler var. Bu görevlerdenilki, kalp sağlığını koruyacak bilgiler edinmek...

İşte elinizde tuttuğunuz bu kitap bu ihtiyaçtanyola çıkarak hazırlandı. Öncelikle en temel sorularacevap arandı. Kalbimize ve kalp sağlığımıza dair nebiliyoruz? Onu korumak adına yaşamımıza nekatmalı, ne çıkarmalı, ne yemeli, ne yememeli? Onukorumak işin en önemli kısmı olsa da, her şeye

rağmen onunla gerçekten sorun yaşadığımızsüreçlerde nereye başvurmalıyız? Doğru tıbbidesteği nerelerden ve nasıl almalıyız?

Acıbadem’in deneyimli kardiyologları ve kalpdamar cerrahları bu sorulardan ve kendideneyimlerinden hareket ederek kalp hastalıklarınınyanı sıra kalbi koruma yolları hakkında birçokbilgiyi bir araya getirdi. Böylece merak ettiğiniz pekçok konuyu bulabileceğiniz bir kitap doğmuş oldu.

Ah Kalbim kitabında, ‘büyük kalpler’e yönelikkalp kapağı hastalıklarından aritmiye kadar bir çokhastalığa dair konular olduğu gibi, modern tanı vetedavi yöntemleri hakkında ayrıntılı bilgiler debulabileceksiniz.

Elbette ‘minik kalpler’i de unutmadık! A’danZ’ye çocuk kalp hastalıkları hakkında bilgi verenbu bölümde anne karnında başlayan süreçtenitibaren minik kalplerin karşılaşabileceği sorunlarayrıntısıyla ele alınıyor . Ayrıca çocuk kalpameliyatı gibi bazı önemli konulara da dikkatçekiliyor.

Kitapta zaman zaman kalp hastalığı nedeniyletedavi görmüş çeşitli yaşlardaki kişilerin öykülerinerastlayacaksınız. Hastanemizdeki kalpuzmanlarımızın tedavi ettiği bu kişilerin öykülerinisizlerle paylaşmak istedik.

Kitabın sayfalarını çeviren pek çok kişinindünyada görülme oranı giderek yükselen bu tehlikeliduruma karşı hem kendini hem de sevdiklerinikorumak adına harekete geçeceğine inanıyoruz.

eAH KALBİM

DEMEDEN!

10-11-AHKALBIM 6/16/10 5:17 PM Page 10

10-11-AHKALBIM 6/16/10 5:17 PM Page 11

12

1. Acıbadem Kadıköy HastanesiModern mimari ile ileri tıp teknolojilerini bir araya getiren Acıbadem

Kadıköy Hastanesi, hem Acıbadem Sağlık Grubu’nun ilk hastanesi hem deİstanbul’un Anadolu yakasının ilk nitelikli özel hastanesi. 1991 yılında kurulanhastane, 1998 yılından itibaren tam donanımlı bir hastaneye dönüştü.

� 17.000 m2 kapalı alan� 132 yatak kapasitesi� 6.500 noktadan kontrollü “akıllıbina sistemi” � Çok kapsamlı tanı ve tedavi üniteleri � 24 yataklı 4 yoğun bakım ünitesi � 7 modern ameliyathane � Erişkin kalp cerrahisi� 2x64 Çift Kaynaklı BilgisayarlıTomografi cihazı ile 6 saniyede kalpanjiyosu � Endovasküler girişimler� Anjiyo ünitesi

merkezimizle

Acıbadem olarak 8 hastanemizin bünyesinde bulunan kalp sağlığımerkezlerimizin hepsi, yatak kapasitesi, ameliyathane sayısı, yoğunbakım üniteleri ve konforlu hasta odalarıyla Türkiye’nin en modern kalpsağlığı hizmetini sunmak için hem birbiriyle hem de dünya ile yarışıyor.

8 kalp sağlığı

Yüksek standartta hizmet veriyoruz!

Acıbadem Kalp Damar Sağlığı Merkezleri

N E D E N A C I B A D E M ? N E D E N A C I B A D E M ?

TANI VE TEDAVİ

İÇİN İLERİ TEKNOLOJİ

Günümüzde görülme oranı hızla

artan, üstelik ölüm nedenlerinin

başında gelen kalp ve damar

hastalıklarının tanı ve tedavisinin

deneyimli uzmanların yanı sıra

donanımı yüksek hastaneler ve

ileri tıp teknolojisiyle yapılması

gerekiyor. Acıbadem, kalp damar

hastalıklarının erken tanısı ve

tedavisi için ileri teknolojik

donanımıyla hizmet veriyor.

1

12-15-8HASTANNE 6/16/10 5:23 PM Page 12

13

3. Acıbadem Bakırköy Hastanesi

Acıbadem’in Avrupa yakasındaki ilkhastanesi olan Acıbadem BakırköyHastanesi, İstanbul’un genel amaçlı enbüyük hastanelerinden biri. Artan ihtiyacıkarşılamak ve hastalara daha konforluhizmet sunmak için 2008 ve 2009yıllarında yatan hasta katları,ameliyathaneler gibi birçok bölümünüyeniledi.

� 17.500 m2 kapalı alan� 6.500 noktadan kontrollü “akıllı bina sistemi”� Helikopter ile hasta transferi (Heliport)� 130 yatak kapasitesi� Tam donanımlı tanı ve tedavi üniteleri� 28 VIP odası, 7 ameliyathane ve 4 ayrı yoğun bakım servisi� Erişkin ve pediyatrik kalp cerrahisi� 2x64 Çift Kaynaklı Bilgisayarlı Tomografi cihazı ile 6 saniyede kalp anjiyosu � Koroner ve DSA olmak üzere 2 anjiyo ünitesi

Mimarisi, teknolojik altyapısı, cihaz parkı,özel birimleri ve deneyimli uzmanlarıyladünya markası olmaya aday bir hastane.Sağlıkta, Türkiye’nin dünyayla yarıştığınınbir kanıtı olan Acıbadem Maslak Hastanesi,sağlık alanında 5 yıldızlı hizmet sunuyor.

� Yaklaşık 40.000 m2 kapalı alan � Toplam 191 yataklı tedavi ünitesi � 9’u ileri seviyede steril ve yüksekteknolojiye sahip toplam 15

ameliyathane � Erişkin kalp cerrahisi� Son teknoloji tomografi cihazı Flash

CT ile kardiyak check-up

� 2 Koroner anjiyo, 1 DSA olmaküzere toplam 3 anjiyo ünitesi

� Aritmi kliniği� Robotik Kalp Cerrahisi� TAVİ (Transkateter Aort Kapak İmplantasyonu)� Hibrid oda� Endovasküler girişimler� Kapalı ve tek kişilik yoğunbakım odaları� Hastanın minimum dolaşımını sağlayan özel sistem� Endoskopik kalp cerrahisi

Türkiye’nin Batılı anlamda ilk özelhastanesi olan International Hospital,hastaları modern sağlık hizmetleriyletanıştırdı. 1989 yılında hastalarını kabuletmeye başlayan hastane, 2005 yıındagrubumuzun sağlık zincirine yeni bir halkaolarak eklendi.

� 118 hasta yatağı � Kapalı, tek kişilik yoğun bakım odaları

� Erişkin ve pediyatrik kalp cerrahisi� Koroner ve DSA olmak üzere2 anjiyo ünitesi � Kardiyak Tomografi � MR� PET CT� Telemetri sistemi� Helikopter ile hasta transferi (Heliport)

4. International Hospital


2. Acıbadem Maslak Hastanesi

12-15-8HASTANNE 6/16/10 5:23 PM Page 13

8. Acıbadem Kayseri HastanesiSağlık hizmetlerinde sadece Kayseri’nin değil, Orta Anadolu’nun da yeni çekim merkezi olan

Acıbadem Kayseri Hastanesi, tıbbın tüm branşlarında hizmet veriyor. Geçmişi Cumhuriyet’in ilkyıllarına uzanan eski “Memleket Hastanesi”ni de restore ederek büyüyen hastanede, hem tanı hemtedavide ileri teknoloji cihazlarla hizmet veriliyor.

� 22.000 m2 kapalı alan� Toplam 110 yatak kapasitesi � 1400 noktadan kontrollü akıllı bina teknolojisi� Erişkin kalp cerrahisi� 2x64 Çift Kaynaklı Bilgisayarlı Tomografi ile 6 saniyede kalp anjiyosu� 25 yataklı, tam donanımlı yoğun bakım üniteleri � Son teknoloji ile donatılmış 6 ameliyathane � PET CT� Varis Tedavi Merkezi� Anjiyo ünitesi14

7. Acıbadem Kocaeli HastanesiGrubun altıncı hastanesi olan Acıbadem Kocaeli Hastanesi,

Kocaeli’ne getirdiği sağlık hizmetleriyle bölgenin en etkilihastanesi. Çünkü İstanbul’a en yakın lokasyondakonumlanmasına rağmen sağlık için İstanbul’a gitmeye gerekbırakmayan hizmetler sunuyor.

� 6500 m2 kapalı alan� 61 yatak kapasitesi� 3 ameliyathane� 17 yoğun bakım yatağı � Erişkin kalp cerrahisi� PET CT� Anjiyo ünitesi� Sintigrafik tetkiklerde gama kamera ile görüntüleme

6. Acıbadem Adana HastanesiDeneyimli uzman kadrosu ve ileri teknoloji cihazlarıyla sağlık

hizmetlerinde Çukurova bölgesinin referans merkezi olarakhizmet sunan Acıbadem Adana Hastanesi, aynı zamandaKıbrıslılar için de bir çekim merkezi.

� 22.000 m2 kapalı alan� Toplam 120 yatak kapasitesi� Modern mimari, ileri teknoloji� Erişkin kalp cerrahisi� 2x64 Kesit Çift Kaynaklı Bilgisayarlı Tomografi � Tam donanımlı yoğun bakım üniteleri� 6 ameliyathane� Anjiyo ünitesi

5. Acıbadem Bursa HastanesiAcıbadem’in İstanbul dışındaki ve Anadolu’daki ilk hastanesi olan Acıbadem Bursa Hastanesi, modern tıbbın

her alanında hizmet veriyor; Bursalıların tanı ve tedavi için başka kentlere gitmelerine de gerek bırakmıyor.� 30.000 m2 kapalı alan� 157 yatak kapasitesi � 60 yoğun bakım yatağı� 10 ameliyathane� Erişkin ve pediyatrik kalp cerrahisi� Koroner ve DSA olmak üzere 2 anjiyo ünitesi� 2x 64 Kesitli Çift Kaynaklı Bilgisayarlı Tomografi� PET CT cihazı � Helikopter ile hasta transferi (Heliport)


12-15-8HASTANNE 6/16/10 5:23 PM Page 14

Kalbimizdurduktan3 dakikasonra beyin

hasarı başlıyor.

Kalp ortalama olarak dakikada 70, günde104.000 ve yılda 38.000.000 kezkasılarak, içindeki kanı vücudumuza

pompalıyor.

80 yil

info

Kalbimiz vücudumuza 1 dakikadayaklaşık 5.5 litre kan pompalıyor. Buda; 1 günde 8 ton, 1 yılda 3 bin ton,80 yılda ise 240 bin ton anlamına

geliyor. İnsan ömrünün ortalama 80yıl olduğu kabul edildiğinde

pompalanan kan, yaklaşık 10 tonkapasiteli 24.000 tankeri dolduracak

kadar çok.

?

12-15-8HASTANNE 6/16/10 5:23 PM Page 15

16


TecrübeliyizKardiyoloji ve kardiyovasküler cerrahi alanında 1999yılından bu yana elde edilen başarılı veriler,Acıbadem Kalp Merkezlerinin bu alanlardakibirikimini ve tecrübesini ortaya koyuyor.

1999’dan bugüneDeneyimi başarıya dönüştüren rakamlar

Kalp Damar SağlığıPolikliniklerimize başvuran kişi sayısı

430.000

Açık kalpameliyatı 12.000

KVC ve KardiyolojiServislerinde yatarak tedaviolan hasta sayısı

75.000

Anjiyo yapılankişi sayısı

30.000 Balon ve stentuygulaması

53.000

2

16-21-NEDENTECRUBE 6/16/10 5:17 PM Page 16

17


DENEYİMLİ UZMAN KADROMUZ veACIBADEM ÜNİVERSİTESİ’NİN AKADEMİKYAPISIYLA GÜÇLENİYORUZ 8 hastanemizde ve tıp merkezlerimizde 44kardiyoloji uzmanımız ve 28 kalp cerrahımızla 7 GÜN 24 SAAT hizmet veriyoruz.

Kalp ve Damar Hastalıkları Merkezlerimiz,ulusal ve uluslararası alanda birçok akademikbaşarıya ulaşmış seçkin hekim kadrosuylahizmet veriyor. Acıbadem Üniversitesi’ninulusal ve uluslararası alanda tanınan öğretimüyesi kadrosu, modern laboratuvarları, çağdaşeğitimi, geniş burs olanakları, zenginkütüphanesi ve öğrencilerin her alandaki sosyalaktiviteleri, Acıbadem Sağlık Grubu’nun sağlıkalanındaki tecrübesini akademik alanataşıyarak toplumumuza yüksek nitelikli ve donanımlı yeni sağlık çalışanları kazandırmayıhedefliyor.

Akademik Ödüller1. 2009 Ulusal Kongresi En İyi Sözel Bildiri dalında ikincilik ödülü - TARD (Türk Anesteziyoloji

ve Reanimasyon Derneği) 2. 2008 yılı Avrupa’da En İyi Genç Kalp Cerrahı Ödülü - ESCVS (European Society for

Cardiovascular Surgery)

BaşarılıyızTıbbi performansgöstergelerimizi paylaşıyoruz

Acıbadem Sağlık Grubu’nda tıbbi ve idarisüreçlerin performansını ölçmek amacıyla 2002yılından beri performans göstergeleri izleniyor. Hastagüvenliğini ve memnuniyetini her zaman ön plandatutan Acıbadem, tüm branşlarda olduğu gibi kalpsağlığı hizmetlerinde de elde ettiği sonuçlarınhastalara daha iyi hizmet vermede yol göstericiolacağına inanıyor.� Açık kalp cerrahisinde, ‘Euroscore’ kriterlerinegöre beklenen ortalama mortalite (ölüm) oranı:%3.8 iken…

ASG’de açık kalp cerrahisinde mortalite oranı%1.6.� Koroner bypass hastalarında ‘Euroscorekriterlerine göre beklenen ortalama mortalite oranı:%2.7 iken…. � ASG’de koroner bypass hastalarında mortaliteoranı %1’dir.

Euroscore nedir?İleri yaşta olanlarda, kalp krizi geçirmiş hastalarda, daha

öncede kalp ameliyatı olmuş kişilerde, kalbin kasılma ve gevşemefonksiyonlarında bozukluk olanlarda, böbrek, karaciğer ve akciğerfonksiyon bozuklukları olan hastalarda ve şeker hastası olanlardaameliyat riski az veya çok artıyor. Hastaları tüm bu açılardan, burisklerle birlikte objektif olarak değerlendirebilmek üzere çeşitlirisk skorları oluşturuldu. Bu skorlamalarda ağırlıklı risk değerlerihesaplanıyor. Genel olarak kullanılan skorlama sistemi ise"Euroscore" dur.

İLERİ TEKNOLOJİYLE HİZMET VERİYORUZAcıbadem Kalp Sağlığı Merkezleri olarak sahip olduğumuz teknolojikimkanlarımız, dünya üzerindeki son teknolojiyle üretilmiş yeni tanı ve tedavicihazları tüm kardiyoloji ve kalp damar cerrahisi vakalarında başarıyı artıranen önemli unsurlardan. “Kalpte yakın takip hayat kurtarır” anlayışıylahareket eden Acıbadem, erken ve doğru tanının önemine dikkat çekiyor. Bunedenle ileri teknoloji tanı cihazları Acıbadem Kalp Sağlığı Merkezleri içinson derece büyük öneme sahip. 6 saniyede kalp anjiyosu yapan 2x64 KesitÇift Kaynaklı Bilgisayarlı Tomografi, kalbin detaylı görüntülenmesinisağlayan PET CT, 0.25 saniyede kalp anjiyosu yapan dünyanın en düşükradyasyonlu ve en hızlı tomografi cihazı Flash CT bunlardan sadece bazıları.

3

4

5


18


Akredite ediliyoruz

cıbadem Sağlık Grubu olarakkardiyovasküler cerrahi veritabanısonuçlarımız, Avrupa’da bilimselolarak referans kabul edilen

veritabanlarından birisi olan ‘EuropeanAssociation of Cardiothoracic Surgery,EACTS’ veritabanında raporlanıyor.

Acıbadem Sağlık Grubu’nun hasta odaklıyaklaşımı, hasta güvenliğine yönelik yaptığı

çalışmaları ve sunduğu hizmetlerdekikalitesi uluslararası kalite kuruluşlarıncaakredite ediliyor. Joint CommissionInternational (JCI) akreditasyonstandartlarıyla hizmet veren Acıbadem,ayrıca sunduğu tüm hizmetlerde ISO 9001Kalite Yönetim Sistemi gerekliliklerinikullanıyor. İşte Acıbadem’in akredite olduğukuruluşlar:

Tedavi sonuçlarımızuluslararası kuruluşların denetiminde

ve halka açık olarak raporlanıyor.

Joint Commission InternationalAkreditasyonu

Joint Commission International, kaliteiyileştirme ve hasta güvenliği kavramlarınıngeliştirilmesi ve sağlık bakım hizmetlerininetkinliğinin artırılmasını hedefleyen, buamaçla objektif değerlendirmearaçları sunan bir organizasyon.JCI, ABD’de yaklaşık 20.000sağlık kurumunu akredite edendünyanın en büyük akreditörüJCAHO’nun (Joint Commissionon the Accrediation ofHealthcare Organizations)uluslararası alanda faaliyet gösterenbölümü. Kar amacı gütmeyen JCI’ın,1998’de uluslararası alana uygun standartlarıgeliştirmesinden sonra, bugün 39 ülkedeyaklaşık 300 hastane JCI akreditasyonunasahip. Acıbadem de bunlardan biri.

A

EFQM (European FoundationFor Quality Management)Mükemmellik Modeli

Acıbadem Sağlık Grubu’nunmükemmellik yolculuğu 2002 yılındaKalDer ve EFQM (AvrupaKalite Yönetim Vakfı)üyeliklerine kabul edilmesiile başladı. Acıbadem SağlıkGrubu, Mart 2003’te ilk özdeğerlendirmeningerçekleştirilmesinden sonraKalDer tarafından yapılansaha ziyareti sonucunda, 12Ocak 2004 tarihinde EFQM“Mükemmellikte Kararlılık”sertifikasına hak kazandı.2006 yılında EFQMMükemmellik Modeli’negöre ikinci öz değerlendirmeçalıştay ile tamamlandı.

6


19


Nükleer Tıp Avrupa AkreditasyonuAvrupa’da Nükleer Tıp Merkezleri,

Avrupa Tıp Uzmanları Birliği’nin(European Union of Medical Specialists-UEMS) Nükleer Tıp Uzmanlık Bölümü(European Board of Nuclear Medicine-EBNM) tarafından akredite ediliyor. Toplamsayısı 60 olan Avrupa’daki akredite Nükleer TıpMerkezlerinin 11’i Türkiye’de olup bunlardan 5’i AcıbademKadıköy Hastanesi, Acıbadem Bakırköy Hastanesi, AcıbademKozyatağı Hastanesi, Acıbadem Bursa Hastanesi ve InternationalHospital Nükleer Tıp Bölümleri. Acıbadem Sağlık Grubu NükleerTıp Bölümleri ayrıca 2006 yılı Nisan ayından itibaren ISO 9001Kalite Yönetim Sistemi sertifikasına sahip.

ISO 9001 Kalite Yönetim SistemiISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, bir

kuruluşun müşterilerinin beklentilerini veyürürlükteki mevzuat şartlarını karşılayanürünü veya hizmeti sürekli olarak sağlamayeteneğine sahip olduğunu gösteriyor.

Acıbadem Kadıköy veAcıbadem BakırköyHastaneleri MerkeziSterilizasyon Üniteleri ilkkez 15 Ağustos 2003tarihinde SGS tarafındangerçekleştirilen tetkik ileISO 9001 Kalite YönetimSistemi sertifikasına sahipoldu. Yeni

hastanelerimizin hizmete girmesiyle, 12 Aralık2005’te Acıbadem Kozyatağı Hastanesi, 6Kasım 2006’da Acıbadem Bursa Hastanesi, 5Aralık 2007’de Acıbadem Kocaeli Hastanesive Beylikdüzü Cerrahi Tıp Merkezi, 30–31Ekim 2008 tarihlerinde International HospitalMerkezi Sterilizasyon Üniteleri belgekapsamına alındı. 8 Ekim 2009’da AcıbademKayseri Hastanesi ve Acıbadem AdanaHastanesi, 9 Ekim 2009’da Acıbadem MaslakHastanesi ve Acıbadem Ataşehir Cerrahi TıpMerkezi sertifikalarını aldı.

ISO 15189 Tıbbi LaboratuvarlarKalite ve Yeterlilik İçin Özel

GerekliliklerKlinik laboratuvar hizmeti veren

Acıbadem Labmed, tüm birimleri ile 20Ekim 2005 tarihinde DACH (DeutscheAkkreditierungsstelle Chemie) tarafındanISO 15189 standardına göre akredite edildi.

Akreditasyonun kazandırdıkları� Hasta güvenliği yaklaşımı ile ortaya çıkabilecektıbbi hatalar önleniyor. � Hasta ve hasta yakınlarının hakları doğrultusundasağlık hizmeti sunuluyor.� Hizmet sunumunda multidisipliner bir anlayışla,gerektiğinde, hastalıkla ilgili tüm branşlardangörüşler alınarak varılan ortak kararlarla tedaviyeyön veriliyor; ekip çalışması güçlendiriliyor.� Sağlık profesyonelleri ile hastalar ve hasta

yakınları arasındaki iletişim etkinleştirilerek hasta vehasta yakınlarının tüm süreçlere katılımı sağlanıyor.� Hasta ve hasta yakınlarına yapılacak işlemlerhakkında daha çok bilgi veriliyor, uygulanacaktedaviyle ilgili onay alınarak, hastanın tedaviyeuyumu yükseltiliyor. Böylece tedavinin başarısıartıyor. � Hasta mahremiyeti en üst düzeyde korunuyor. � Tüm tıbbi kayıtlara önem verilerek hastanın

tedavisinin sürekliliği ve doğruluğu sağlanıyor. � Hasta ve çalışan geri bildirimleri ile sisteminsürekli iyileştirilmesi sağlanıyor; riskler azaltılarakmaliyetler düşürülüyor. � Tüm hastane, tıp merkezi ve polikliniklerde ortakkavramlarla benzer yaklaşımlar sağlanıyor.� Uygun fiziksel ortamlarda ve teknolojikolanaklarla sağlık hizmeti sunuluyor, uluslararasıstandartlarda çalışma olanağı yaratılıyor.



Kalp ve damar sağlığındaverdiğimiz hizmetler:Kalp damar tıkanıklığı

� Efor Testi � Koroner BT Anjiyografi� Miyokard Perfüzyon Sintigrafisi � Pozitron Emisyon Tomografisi � Koroner Anjiyografi� Koroner Stent ve Balon

Anjiyoplasti Uygulamaları� Koroner Bypass� Robotik Koroner Bypass� Küçük kesik Koroner Bypass

Kalp kapağı hastalıkları � Ekokardiyografi� Anjiyografi ve Kateterizasyon� Perkütan Valvüloplasti

� Kateter Yöntemi ile Aort Kapak Takılması (TAVİ)

� Robotik Kapak Cerrahisi� Küçük Kesi ile Kapak Cerrahisi

Ritim bozuklukları � Holter Moniterizasyonu� Tanısal Elektrofizyolojik İşlemler

(EPS) � Kateter Ablasyon� Geçici ve Kalıcı Pace-maker

Takılması� AICD Takılması� Üç Odacıklı Pace-maker Takılması

Aort damar hastalıkları � Endovasküler Anevrizma

Onarımı (EVAR)� Torasik Endovasküler Anevrizma

Onarımı (TEVAR)� Hibrid Tedavi

� Cerrahi Onarım� TAVI

Periferik damar tıkanıklıkları � Doppler Ultrason� BT Anjiyografi� Manyetik Rezonans

Görüntüleme (MRI) � Dijital Substraction Anjiyografi

(DSA)� Karotis Artere Stent Uygulama

(CAS)� Karotis Artere Endarterektomi

(CEA)� Periferik Cerrahi Bypass� Periferik Endoluminal Bypass

Varis� Transdermal Lazer� Skleroterapi� Varis Cerrahisi� Endovenöz Varis Cerrahisi

Kardiyomiyopatiler � Girişimsel Tedavi (Ablasyon)� Cerrahi Tedavi

Doğumsal kalp hastalıkları� Pediyatrik Kardiyoloji� Pediyatrik Kalp Cerrahisi� Doğumsal Kalp hastalıklarında

kateter ile tedavi� Doğumsal kalp hastalıklarındacerrahi tedavi

Kardiyak Rehabilitasyon

KALBİN TÜM ALANLARINDA

HİZMET VERİYORUZASG olarak, erişkin ve pediatrik kalp ve damar hastalıklarında geniş biralanda yüksek standartlarda modern tanı, tedavi ve destek hizmeti sunuyoruz.

20

7


21

bir kalp öyküsü

‘ Bayan Jonethen, 29 yaşında, üçüz annesi:“Üçüz bebek sahibi olmanın şaşkınlığı ve

heyecanıyla geçiyordu günlerim. Sonra göğsümdebir ağırlık, nefes almamda sorunlar oluştu.

‘Hamileliğe bağlı ileri kalp yetersizliği’dediklerinde ne söyleyeceğimi bilemedim. Aklıma

ilk gelen bebeklerim oldu; onlara kavuşabilecekmiydim? Onlara sarılma şansım olacak mıydı? Yaonları büyütme şansım? Allak bullak oldum o an.Ama sonra doktorlar bana olasılıkları anlattılar ve

bu sorunu atlatabileceğimi söylediler. İnandım,inanmak istedim, bebeklerim adına yaşamak

istedim. Ne derlerse yaptım. İşte şimdi 3bebek annesiyim. Bundan daha harika

bir şey var mı? Üstelik kalbimdeki sorungiderildi. Artık sağlıklı kalbim,

bebeklerim için daha çok atacak!”

Üçüz bekleyen annede ileri kalpyetersizliği tespit edildi.

� Bayan Jonethen 29 yaşında ve üçüz bebek bekliyordu.� Nefes darlığı sorunu nedeniyle yapılan incelemede gebelik

kardiyomiyopatisi denilen ciddi kalp yetersizliği durumu tespitedildi.

� Kalbinde genişleme, ciddi fonksiyon kaybı, kalp kasılmafonksiyonunda yaklaşık yüzde 30 ve orta derecede kapakyetersizliği bulundu.

� Jonethen, riskli gebelik programına alındı. Kardiyoloji veObstetrik Bölümü ile birlikte takip edildi.

� Doğumu başarıyla gerçekleştirildi ve Jonethen üçüzbebeklerine kavuştu.

� Bir süre sonra nefes darlığı şikayeti arttı ve yoğun bakımünitesinde medikal tedavi altına alındı.

� Taburcu olduktan sonraki aylarda yapılan kontrollerdekalp fonksiyonları tamamen normale döndü.

’


KALP SAĞLIĞI

22

alp, vücudumuza gerekli besinmaddelerini ve oksijeni sağlayan kanı,dolaşım sistemimiz içinde hareket

ettiren, çok dayanıklı kas grubundan oluşanbir pompa. Kalp, göğsümüzün ortasındagöğüs kemiğinin hemen altında yer alıyor.Kalbin dış yüzünü perikard denilen çepeçevrebir zar kaplıyor. Bu zar ile kalp arasında,kalbin çalışırken rahat hareket edebilmesi içinçok az miktarda kayganlaştırıcı sıvı bulunuyor.Bir pompa sistemi gibi, kanı damar sistemi ilevücuttan topluyor, oksijenlenmesi içinakciğere yolluyor ve oksijenden zenginleşmişkanı tekrar vücuda pompalıyor.

Kalbin çalışma sistemiKalbimiz 4 odacıktan oluşuyor. Kalbin

kapakları tek yöne açılan kapılar gibi, kanın 4

odacıkta akışını sürekli kontrol ediyorlar.Dolaşım vücuttan gelen kanın “vena kavasuperior” ve “vena kava inferior”dan sağkulakçık’a (sağ atrium) girmesiylebaşlıyor ve “trisküspid” kapağıyla sağ altbölüme (sağ vetrikül) geçmesi ile devamediyor. Buradan pulmoner kapaktangeçerek “pulmoner arter” ile akciğerleregidiyor. Kan akciğerde oksijenlendiktensonra kalbe “sol ve sağ pulmonervenler”den sol kulakçığa (sol atrium)giriyor. Mitral kapağı geçerek solkarıncığa (sol ventrikül) geçiyor. Sol altbölümün (sol ventrikülün) güçlü kaslarıkasıldığında oksijenden zengin kan “aortkapağı”ndan geçerek, “aort” adı verilenana atar damar ve dalları ile dağılarakvücudumuzun ihtiyaçlarını karşılıyor,

Kalbimiz nasıl çalışıyor?4 odacıklı küçük mucize

Anne karnında ilk oluşanorganımızın, henüz 2. ayın

sonunda oluşmaya başlayankalbimiz olduğunu biliyor

muydunuz? Peki ya dakikadaortalama 60-70, yılda 38

milyon kez kasılan kalbimizinnasıl çalıştığını hiç düşündünüzmü? 280-300 gram ağırlığıyla

sadece yumruğumuzbüyüklüğünde olan o küçücük

organımızın vücudumuz içinyaptıklarını bilip de

şaşırmamak mümkün değil.

Kalbin oldukça sistemli bir mekanizmasıbulunuyor. Bu mekanizmada meydana gelentek bir aksaklık insanın hayatını sonaerdirebiliyor. Bu mekanizmalardan en önemlisisağ ve sol tarafta bulunan pompalar. Kalbinher iki tarafında da kulakçık ve karıncıklarbulunuyor. Kulakçıklar küçük pompa,karıncıklar ise büyük pompa işlevi görüyorlar.

Kalbin sol tarafı temiz kan ile ilgileniyor;gelen temiz kanı organ ve dokulara ulaştırmagörevi, kalbin sol tarafında bulunan solkulakçık ve sol karıncığa ait. Kalbin sağ tarafıise kirli kan ile ilgileniyor; sağ karıncık ve sağkulakçık kirli kanı temizlenmek üzereakciğerlere ulaştırmak için görev yapıyor.

Temiz kan kalbe ulaştığında önce üsttaraftaki küçük pompaya, yani sol kulakçığadoluyor. Buradan alt tarafta bulunan büyük

pompaya, yani sol karıncığa iletiliyor. Kalptekiher kulakçık birbirinden farklı görünse deaslında yaptıkları iş aynı; her biri kanı belirlibir hedefe iletmekle görevli.

Mekanizmanın sistemli çalışması,bahsettiğimiz bu sıralı işlem nedeniyle çokönemli. Her şeyin sıra ile yapılması gerekiyor.Eğer bu düzen bozulursa, kalp vücuda ya hiçkan pompalayamıyor ya da kalbe aşırı kanyüklenmesi oluyor. Bu sıralamanın doğruişlemesi için kulakçık ve karıncıklar arasındakapaklar bulunuyor. Bu kapaklar akış yönünedoğru tek taraflı açılıyor. Kulakçıklarkasıldığında bu kapaklar açılıyor, kan büyükpompaya yani karıncıkların içine doluyor. Buişlem gerçekleştikten sonra kanın geldiği yeregeri dönmemesi için kapaklar tekrarkapanıyor. Ana toplardamar, oksijensiz kanı

bedenin sağ kısmına getiriyor ve akciğerdamarları bu kanı akciğerlere iletiyor. Akciğertoplardamarı oksijenli kanı akciğerlerdenkalbin sol tarafına getiriyor ve aort bu kanıvücuda gönderiyor. Kanın bu hareketi sırasındakalp kapakçıkları kasılarak kanın odacıklararasında geçişini sağlıyor.

Bu kapaklar kalbin karıncıklarında da var.Karıncıklar kasıldığında bu kapaklar açılıyor vekanın vücuda doğru akması sağlanıyor.Pompalama işlemi durduğunda ise kapaklarkapanıyor ve pompalanan kanın kalbe geridönmesi engelleniyor. Bizim “kalp atışı”olarak algıladığımız ses ise sanıldığı gibikalbin kasılıp gevşemesi sonucunda çıkan sesdeğil. Kalp atışını dinlerken, aslında bu dörtkapakçığın şiddetle açılıp kapanma sesleriniduyuyoruz.

Adım adım kanın dolaşım serüveni

k

dik

ka

t!

22-23-KALPNEDIR 6/16/10 5:18 PM Page 22

23

Ok yönü kalpteki kanınakış yönünü gösteriyor.Kalp kasıldığında kan,

kapakçıktan karıncıklaragönderiliyor. Yarım ayşeklindeki kapakçıklarkapanıyor, karıncıklar

kasılmaya başlıyor ve kanıvücuda gönderiyor.

22-23-KALPNEDIR 6/16/10 5:18 PM Page 23

KALP DAMAR HASTALIKLARININ

alp hastalıklarının erken tanısı, diğer tüm hastalıklarda olduğu gibibaşarılı bir tedavi için büyük önem taşıyor. Düzenli check-upyaptırmanız ve kalp sağlığınızı yakın takibe almanız da erkentanının ilk koşulu. Acıbadem Kalp Sağlığı Merkezlerinde,dünyadaki en ileri teknoloji ürünü cihazlarla tanı ve tedavi hizmeti

veriliyor. Ancak kalbinize tanı koyarken ve onu tedavi ederken hekimlere büyükdestek sunan ileri teknoloji ürünü bu cihazları çoğumuz tanımıyoruz. İşte sadeceyolunuz düştüğünde bir şekilde karşılaştığınız ama ne işe yaradıklarını hepmerak ettiğiniz bu cihaz ve yöntemlere dair bilmeniz gerekenler…

kk

tanı ve tedavisinde

cihazlar ve yöntemlerüstünlük sağlayan İleri teknoloji ürünü

24-25-TANITEDKAPAK 6/16/10 5:19 PM Page 24

� Sayfa: 26-32 Kalp damar hastalıklarının tanısı için İLERİ TEKNOLOJİ CİHAZLAR� Sayfa: 34-35 Kalp damar hastalıklarının tanısı için GİRİŞİMSEL YÖNTEMLER

� Sayfa: 36-39 Kalp hastalıklarının tedavisinde uygulanan GİRİŞİMSEL YÖNTEMLER� Sayfa: 40-45 Tedavide öne çıkan YENİ CERRAHİ UYGULAMALAR

24-25-TANITEDKAPAK 6/16/10 5:19 PM Page 25

Kalp krizinin kalbinizdeki etkilerini gösteren PET CT, kalpkasınızın durumu hakkında bilgi veren Miyokard Perfüzyon

Sintigrafisi, 0.25 saniyede kalp anjiyosu yapan dünyanın en hızlıve en düşük radyasyonlu tomografisi Flash CT... Kalpte ileri

teknolojiyle tanı işlemi yapan cihazlar deyince, bu cihazların daiçinde yer aldığı oldukça kabarık bir liste çıkıyor karşımıza.

biliyor musunuz?

TANI

26

Nedir?Elektrokardiyografi’yi (EKG);

kalp kasının ve ileti ağınınçalışmasını incelemek üzere,kalpte meydana gelen elektrikselfaaliyetin kaydedilmesiyle eldeedilen ileti kayıtları olarakaçıklamak mümkün.

Hangi durumlarda kullanılıyor?Özellikle acil şartlarda, hızlı

değerlendirmelerde sıkçakullanılıyor.

İşlem nasıl uygulanıyor? İşlem, hasta yatağında yatar

iken göğüs ön bölgesine küçükelektrotlar yapıştırılarakyapılıyor. Göğüs duvarınayerleştirilen elektrotlar ilekalbin elektriksel aktivitesi biryazıcıya aktarılıyor. Bu işlembirkaç dakika sürüyor.

AvantajlarıEKG, kalp damar hastalıkları,

kalbin yapısal bozuklukları veritim ileti anormalliklerikonusunda önemli bir incelemebiçimi. 1900 yılındaki keşfindenberi iyi yorumlandığında haladeğerini koruyor. EKG çekimi çokkolay elde edilebiliyor, hızlayorumlanabiliyor.

DezavantajlarıEKG’nin, kalpteki

rahatsızlıkları tam olarak tanımakonusunda yetersiz kaldığınoktalar çok. EKG’dekibozukluklar her zaman gerçekkliniği yansıtmayabiliyor. EKG,kalp hastalıklarının teşhisindehekimin muayene bulguları,tahliller ve filmlerle birliktedeğerlendirildiğinde daha fazlayardımcı olabiliyor.

TANI İÇİNileri teknoloji ürünü cihazlar

Doğru ve kesin tanıiçin bu cihazlar

gerekli! Peki hangisi,

ne zamankullanılıyor?

1. EKGKalbinizin çalışma grafiğini çıkaran cihaz

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 26

27

2. EFORLU EKG TESTİ

Koşu bandında egzersiz yapın,kalbiniz testten geçsin!

Nedir?Koşu bandı üzerinde sistemli ve belirli bir protokol eşliğinde yapılan egzersiz testi.

Egzersiz sırasında göğse yapıştırılmış olan elektrotlardan elde edilen sürekli EKGkayıtlarının yorumlanması esasına dayanıyor. Egzersizler, hastanın testte yürümesüresi ve hedeflenen kalp hızı, hastanın yaşına göre ayarlanıyor. Test hastanın yaşınave kondisyonuna göre değişmekle birlikte, yaklaşık 5-10 dk. sürüyor.

Hangi durumlarda kullanılıyor?Kalbin efor altındayken çalışma düzeninin incelendiği bir test. Normal günlük

işlevler sırasında semptom vermeyen damar tıkanıklıklarının araştırılmasındakullanılıyor. Kalp hızı arttıkça ve egzersizle birlikte kalbin iş yükü de artıyor.İstirahatte yeterli olan koroner kan akımı bu sırada yetersiz kalıyor ve kalp kasıyetersiz beslenme nedeniyle EKG bulguları gösteriyor. Bu belirtiler bazen vektöryelsapmalar ve bazen de ritim ileri kusurları şeklinde oluyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?Koşu bandında, göğüs ön duvarına aynı elektrokardiyografi çeker gibi elektrotlar

yapıştırılıyor. Bu sırada hastanın belirli bir seviyede efor harcamasını sağlamak içinkoşması isteniyor. Koşan hastadan alınan elektrokardiyografi sonuçları kaydediliyor.

AvantajlarıUzman hekimlerce yapılan eforlu EKG yorumlarında bile, egzersiz EKG testinin

ciddi kalp damar hastalığını saptamadaki doğruluk oranı yüzde 80.

DezavantajlarıEforlu EKG testinin yorumunun, tanı amacıyla deneyimli hekimler tarafından

yapılması gerekiyor. Çünkü başka hastalıkların bulgularının da aynı olmasınedeniyle, doğru yorumlanamayabiliyor.

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 27

TANI

28

Nedir?Ekokardiyografi, ultrasonik ses dalgalarını kullanarak,

hareketli bir organ olan kalbin yapısını, patolojilerini vefonksiyonlarını inceleme imkanı veren bir teşhis ve araştırmatekniği.

Hangi durumlarda kullanılıyor?Ekokardiyografi ile kalp karıncığı duvarının hareketleri ve

boşluğu, kalp kası büyümeleri ve kalp kapaklarıincelenebiliyor. Ayrıca kalbe takılan suni kapakçıkların yapı veişlerlik durumları da ekokardiyografi ile görülebiliyor.Doğumsal kalp hastalıklarının (kalpteki delikler, damardaralmaları vb.) tümüne yakını bu incelemeyle tanılanıyor...

İşlem nasıl uygulanıyor?Ekokardiyografi aletinde, elde edilen görüntülerin izlendiği

ekrana görüntüleri gönderen ve “probe” denen bir uçbulunuyor. Probe, hastanın göğsünde kalbe denk gelen bölgeyetutuluyor. Bu görüntüde kalbin tüm boşlukları, ana damarlaraait giriş ve çıkış kısımları, kapakçıkların durumu, aortun ve

aort kapağının durumu, kapakçıklar boyunca kanın hareketi vekapakçıklardaki açılma ile kapanma kusurlarına ait bozukluklargörülebiliyor. Bunların yanı sıra, kalp kası fonksiyonları dakalp damar tıkanıklıkları hakkında fikir veriyor ve doğumsalkalp hastalıklarını ntanısının konulmasında en temel tanı aracıoluyor. Boğazdan probun yutturulması şeklinde yapılanTransözofegal ekokardiyografi ise kalbin kulakçık kısmı,kalpte pıhtı araştırılması, kalpte delik araştırılması, bazıdoğumsal kalp hastalıkları ve aort damarları hakkında çokdetaylı bilgiler sağlıyor.

Avantajları Hastalar üzerinde herhangi bir zararı veya yan etkisi

kesinlikle yok ve kolay uygulanabiliyor. Hasta işlem sırasındaağrı hissetmiyor.

Dezavantajları İleri derecede obez olan hastalarda kalp görüntüsü iyi

alınamadığı için bu tetkik yetersiz kalabiliyor.

Ultrasonografi dalgalarıyla kalbinizin yapısı inceleniyor

3. EKOKARDİYOGRAFİ

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 28

29

Kalp ritminizi ve tansiyonunuzu siz uyurken bile kaydediyor

Nedir?Holter takibi, hastalarda kalp ritmini ya da tansiyonu takip etmek

amacıyla yapılıyor. EKG kaydı ve tansiyon değerlerini ölçmek için ceptelefonu büyüklüğünde ayrı cihazlar bulunuyor. Genellikle 24 saatlikveya daha uzun süreli cihazlar hastanın vücuduna yapıştırılıyor vesürekli olarak hastanın kalp ritmini ya da tansiyonunu ölçüyor.

Hangi durumlarda kullanılıyor?Genelde hastanın günlük hayatı sırasında kalp

ritmini/tansiyonunu izlemek için kullanılıyor. Hekim genellikle butesti, hastada anormal kalp ritminden şüphelendiğinde ya da tansiyondengesizliği durumunda uyguluyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?Hastanın normal bir gününde çeşitli fiziksel ve psikolojik

değişikliklerin etkisi, alınan bazı ilaçların kalp ritminde/tansiyonundaoluşturduğu değişimlerin izlenmesi için kullanılıyor ve kalbinelektriksel aktivitesi bir teyp kasetine kaydediliyor. Hastaya, cihazı

taşıdığı süre boyunca günlük aktivitelerini ve şikâyetlerini kaydetmesisöyleniyor. Hastanın, cihazı taşıdığı süre içerisinde banyo/duşalmaması ve cihazı sudan uzak tutması gerekiyor. Sürenin sonundaçıkarılan cihazın, bilgisayar ortamında uzman kardiyolog tarafındanritm/tansiyon bakımından analizi yapılıyor. Sonuçlar genellikle 24saat içinde hastaya veriliyor.

AvantajlarıBu test, hastanın uzun bir zaman periyodu içindeki kalp

ritm/tansiyon değişikliklerini izlemesi nedeniyle büyük avantajsağlıyor. Bu kayıt cihazlarının hiçbir yan etkisi yok ve hastada kalıcıbir etki bırakmıyor, cep telefonlarından etkilenmiyor. Hasta bucihazları taşıdığı sürece normal hayatını sürdürüp işine devamedebiliyor, bu sürede hastanede yatmasına gerek kalmıyor.

DezavantajlarıCihaz genellikle bir veya birkaç günlük kayıt yapıyor. Cihazın

kayıtları incelendiğinde herhangi bir anormallik tespit edilirse kesintanı için başka ek tetkik yapmak gerekebiliyor.

Nedir?Hastaya aynı Holter cihazında olduğu gibi kayıt

yapabilen bir cihaz takılıyor, kalp fonksiyonlarınınizlenmesi sağlanıyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?Normalde Holter cihazları hasta üzerinde 2-3

gün kalabiliyor. Ancak daha seyrek şikayetleriolan hastalarda (1-2 haftada bir olan çarpıntı,bayılma vs.), Holter cihazının hasta üzerindekaldığı sürede hastanın şikayeti olmayabiliyor.Bu gibi durumlarda transtelefonik çalışantelemedicine cihazı kullanılabiliyor.

Avantajları Bu cihaz görünüş ve takılış tekniği bakımından

Holter cihazına benzemesine rağmen sürekli kayıtyapmıyor, hasta şikayeti olduğu zaman kaydedicidüğmesine basarak önceden belirlenmiş zamansüresince kayıt aldırıyor. Şikayeti olduğunda kayıtaldığından, hastalığı tespit etme oranı daha yüksekoluyor. Kayıtları göstermesi için, hasta telefonladeğerlendirmeleri bir merkeze gönderiyor. Bucihazların hasta açısından riski yok.

Dezavantajları Cihazlar sudan etkilendikleri için banyo

sırasında çıkarılmaları gerekiyor.

5. TRANSTELEFONİK MONİTÖR

4. HOLTER MONİTORİZASYON

Şikayetiniz olduğunda kaydedin, telefonla kalp merkezine gönderin!

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 29

TANI

30

Nedir?Kalp kası, koroner damarlar denilen özel damarlar aracılığıyla besleniyor.

Eğer koroner damarlarda ciddi daralmalar olur ve bu da kalp kan akımınıazaltırsa veya damar tamamen tıkanırsa (koroner arter hastalığı) kalp yeterlioksijeni alamıyor. Bazen kalp şikayetleri çok silik kalabiliyor veya hastanınhiçbir yakınması olmayabiliyor. Miyokardial sintigrafik inceleme;görüntülerden birincisi stres altında (örneğin egzersiz yaparken), diğeri iseistirahat durumunda olmak üzere iki ayrı durumda kalbin kanlanması hakkındabilgi verebilen bir incelemedir.

Hangi durumlarda uygulanıyor?Miyokard perfüzyon sintigrafisi, genellikle kalp kasının kanlanmasında bir

sorun olup olmadığını araştırmak üzere yapılıyor.

Nasıl uygulanıyor?Bu işlem sırasında incelemeyi yapabilmek için az bir miktar kalp

hücrelerinde tutunma özelliği olan radyoaktif madde, kol toplardamarındanhastaya veriliyor. Ardından göğsün etrafında dönen bir araç (gama kamera) ilekalbin görüntüleri alınıyor. Stres ve istirahat sırasında kalp damarları aracılığıylakalp hücrelerine yayılan radyoaktif maddenin ölçülmesi sayesinde kalp kanakımını kıyaslama imkanı veriyor. İstirahat çalışması genellikle stres çalışmasıile aynı günde yapılıyor. En sık kullanılan izotoplar, talyum 201 ve teknisyumabağlanan sestamibi ve tetrofosmin gibi ajanlardır.

Avantajları Miyokardiyal sintigrafi ile ciddi koroner arter hastalığı nın tanısı konuluyor..

Ciddi damar hastalığını tanıma konusunda tanısal duyarlılığı ve özgüllüğü(spesifitesi) %90 düzeylerindedir. Tanısal değeri Treadmill EKG testinden fazlaolduğundan, damar darlığının bölgesel yerini belirleyebilme konusunda da dahaiyi bilgi sağlıyor. Ayrıca test sırasında elde edilen bilgiler hastanın mortalite(ölüm) riski, kalp fonksiyonları ve ileri kalp yetersizliği hakkında da bilgisağlıyor, elde edilen bilgiler hekimin tedavi stratejisi konusunda önemli bilgileriçeriyor.

DezavantajlarıBu işlem öncesinde bazı hazırlıkların yapılmasını ve hastanın kullandığı bazı

ilaçların önceden bırakılmasını gerektiriyor.

7. MİYOKARD PERFÜZYON SİNTİGRAFİSİ

6. STRES EKOKARDİYOGRAFİ Ciddi kalp damar hastalıklarınıntanısında tercih edilen yöntemNedir?

İstirahatte yapılan ekokardiyografi, kalp boşluklarınıngenişliği, duvar hareket bozuklukları ve kalp kasının kasılmafonksiyonlarını saptayarak, dolaylı olarak koroner arterhastalığı tanısına yardımcı oluyor. Ayrıca tetkik sırasında diğerkapak hastalığı, kalp zarı iltihabı, aort damar yırtılması vekalpte aşırı kalınlaşma ile seyreden kardiyomiyopati gibi göğüsağrısına ve nefes darlığına neden olabilecek diğer durumlarınayırt edilmesini sağlıyor.

Hangi durumlarda kullanılıyor?Eforlu EKG testi eşliğinde uygulanan stres ekokardiyografisi,

damar hastalığı bölgesinin gösterilmesi amacıyla yapılabiliyor.Dipiridamol, dobutamin, adenozin gibiilaçlar, ilaçlı stres amacıyla kullanılıyor.Günümüzde en çok tercih edilen ajan olandobutaminden ciddi kalp damar hastalığıtanısı yanında, kalp kasının canlılığınıgösterme amacıyla da yararlanılıyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?Öncelikle kalbin, damardan uygulanan

bir ilaç ile yüksek tempolu çalıştırılmasısağlanıyor. Bunun için hastanın koşmasıisteniyor. Eğer hasta koşamayacakdurumda ise ilaç uygulanarak kalpteoluşturduğu etkiler, suni olarak yaratılıyor.Efor harcama sırasındaki kalbin kasılmasıve kapak fonksiyonları inceleniyor.

Avantajları Maliyeti miyokardial sintigrafiye göre daha düşük olan, daha

az zaman alan ve kalp fonksiyonları konusunda daha fazla bilgisağlayan bir yöntem. Stres ekokardiyografisinin ciddi kalpdamar hastalığını saptamada doğruluk oranı yüzde 90civarında.

DezavantajlarıStresle oluşacak duvar hareket bozukluklarını belirleme,

görüntülerin değerlendirilmesinde deneyim gerektiriyor. Bunedenle deneyimli hekimler tarafından yapılması gerekiyor.

Kalp kasınızın durumu hakkında bilgi veriyor

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 30

Nedir?Çözünürlük ve görüntü

kalitesi ileri derecede

geliştirilmiş olan bir

tomografi cihazı.

İşlem nasıl uygulanıyor?Çekim sırasında

normal anjiyografi

yapmak için kullanılan

kontrast madde (yani

damarların görünmesi

için kullanılan boyar

madde) damardan

verilerek aynı anda

binlerce kesitten

saniyeler içerisinde

görüntü alınıyor. Cihaz,

bu görüntüleri işliyor ve

ortaya birkaç dakika

içerisinde kalbin

damarları da dahil çok

detaylı görüntüsü

çıkıyor.

AvantajıSaniyeler içinde kalbin

anjiyografik incelemesi

yapılıyor.

Dezavantajları

Sonuçta bir tomografi

çeşidi olduğu için

radyasyon alınıyor,

ancak özellikle Flash CT

ile bu radyasyon dozu da

çok düşürülmüş

durumda.

Kalpten binlerce kesit görüntüÇOK KESİTLİ BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ

31

Nedir?Flash CT, X-ışını kullanılarak vücudun incelenen

bölgesinin kesitsel görüntüsünü oluşturmaya yönelikradyolojik teşhis yöntemi.

İşlem nasıl uygulanıyor?Hastanın üzerinde yattığı tomografi cihazının yatağı,

cihazın “gantry” adı verilen açıklığına sokuluyor. Cihazıntüp ve dedektör sistemleri vücudun etrafında 360 derecelikbir dönüş hareketi yapıyor. Bu sırada tüplerin yaydığı X-ışınıdedektör tarafından algılanıyor. Bu dedektörler de dokufarklılıklarını bilgisayara işlemeye başlıyor. Oluşturulangörüntüler de bilgisayar ekranından izlenerek tanıkonuluyor.

Hangi alanlarda kullanılıyor?Radyolojik tanı yöntemi olan Flash CT, başta kardiyak ve

akciğer taraması olmak üzere vücudun hemen her alanındagörüntü sağlayabiliyor.

AvantajlarıKalp 250 milisaniyede taranabiliyor. Tek tüp ve tek

dedektörlü sistemler ile kıyaslandığında iki kat daha hızlıgörüntü oluşturuyor. Tüm kalbi 250 milisaniyede taramaimkanı (1/4 kalp atış süresi) sunuyor. Bu sayede hasta kalbi100’ün üzerinde atsa bile kalbi ilaçla yavaşlatmagereksinimi duyulmuyor ve yüzde 99’a varan yüksek biroranda teşhis garantisi sunuyor.

Kardiyak tarama yüzde 80 daha az radyasyonla yapılıyor.Flash CT rutin uygulamalarda non-invazif kardiyolojik

tanı tekniği olarak kullanılabilecek, piyasada bulunan endüşük dozda radyasyon yayan tarama cihazı.

8. FLASH CTDünyanın en düşük radyasyonlu ve en hızlı bilgisayarlı tomografisi

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 31

Nedir?

Sintigrafi esasına dayanan bir

kardiyak incelemedir.

Hangi durumlardakullanılıyor?

Bu teknik, kalp kasının canlılığının ne

derece korunduğunun kesin olarak

gösterilebilmesi için yapılıyor. Kalp

hücrelerinin daha çok fonksiyonları ve

canlılığı konusunda detaylı bilgi

edinmek için kullanılıyor. Örneğin hasta

kalp krizi geçirmiş ise hangi dokuların

bu krizden ne kadar etkilenmiş olduğu

kesin bir şekilde ortaya çıkıyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?

İşlem sırasında kalbe genellikle glikoz

içeren işaretlenmiş izotoplar veriliyor.

Nükleer tıp yöntemlerinde olduğu gibi

PET’te de çok küçük miktarlarda,

radyoizotop denen radyoaktif maddeler

kullanılıyor, hastaya yapılan stres

işlemi sırasında toplardamarından

veriliyor. PET’te görüntülenebilmesi için

radyoizotop, glikoz veya dokular

tarafından etkin olarak kullanılan bir

hormon gibi, taşıyıcı görevi gören bir

maddeye ekleniyor. İzotop/taşıyıcı

madde bileşimi, kan dolaşımına zerk

ediliyor ve çok kısa sürede hedef organ

olan kalp kası hücrelerine ulaşıyor ve

kalp kası hücrelerinde tutunma oranına

göre yoğunlaşıyor. Glikoz içeren bu

maddenin hücrelerde tutunmak

suretiyle kameradan yayılan

görüntüleri kaydediliyor ve elde edilen

veriler hücrenin daha çok fonksiyonları

ve canlılığı konusunda detaylı bilgi

veriyor.

Avantajları

Kalp dokularının canlılığının

gösterilmesinde kesin sonuç veriyor.

Yüksek riskli hastaların bypass

ameliyatından fayda görüp

görmeyeceği hakkında yol gösteriyor.

Dezavantajları

Hamile ve çocuklara uygulanamıyor.

TANI

32

Nedir?Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR), aslında

çok da yeni değil, 80’li yılların başlarındageliştirilmiş ileri bir tıbbi görüntüleme yöntemi.Ancak kardiyak amaçlı kullanım prosedürleri sonyıllarda geliştirildi.

Hangi durumlarda kullanılıyor?Doğumsal kalp hastalıkları, kalp boşlukları ile

kalbe giren ve çıkan ana damar yapılarının detaylıdeğerlendirilmesi, fonksiyonları bakımındanönemli bilgiler sağlıyor. Bu grup hastalıklardaekokardiyografi bulgularını tamamlayan vehastaya zarar vermeyen bir inceleme yöntemiolarak, gittikçe artan bir önem kazanıyor. Kalpdamar tıkanıklıklarının değerlendirilmesi, kalp krizisonrası kalp kasının ne kadar etkilendiğinin ve buetkilenme sonucu kalp kasının ne kadarının canlı vefonksiyonel yapısını koruyabildiğinin belirlenmesikonusunda çok detaylı veriler sağlıyor. MR

inceleme, anjiyografik görüntüler ve koronerdamarların da görüntülenmesini sağlıyor, aynıinceleme sırasında hem fonksiyonel ve fizyolojik,hem de histopatolojik değerlendirme yapabilmeyeimkan veriyor. Halen kardiyomiyopatiler olarakadlandırılan kalp kası hastalıklarının ve kalp içikitlelerin değerlendirilmesinde en önemli tanıhassasiyetine sahip olan yöntem, MR inceleme.

Avantajları En önemli avantajlarından birisi, işlem

sırasında kullanılan tekniklerin böbrekleraçısından daha az riskli olmasıdır. Bilinen klasikgörüntüleme yöntemlerinden farklı olarak,radyasyon ve ultrason dalgaları içermiyor veorganların gerçek görünümlerini, fizyolojikparametreleri kullanarak görüntülüyor. MR’ın,ortaya koyduğu veriler bakımından günümüzdekalp damar hastalıklarının tanısında girişimselolmayan bir görüntüleme yöntemi olarak, giderekartan geniş bir kullanım alanı bulunuyor.

9. KARDİYAK MR İNCELEMEKalp kası hastalıklarını inceliyor, kalp içindeki kitleleri saptıyor

Kalp krizinin kalbinizdeki etkilerini öğrenin!

10. PET CT

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 32

bir kalp öyküsü

‘ A.K, 25 yaşında, ev hanımı:“19 yaşındaydım. Yeni evlenmiştim. Bu yaşta

kalbimde aşkın büyülü sıcağından başka neolabilirdi ki… Oldu ama. Biliyordum,

annemin de kalp sorunları vardı. Genetikolarak beni etkileyebilirdi ama 19 yaşındaolmaz, diye düşündüm. Daha önümde çok

uzun yıllar vardı kalp sorunlarıyla tanışmakiçin. Ama bir gün göğsümde bir ağrı

hissettim. Hastaneye başvurdum, sonuç: Kalpkrizi geçirmiştim! Hem de 19

yaşımdayken.”

19 yaşında kalp krizi geçirdi!� Daha önce yaşadığı göğüs ağrısına tanı konabilirumuduyla Acıbadem’e geldi. � Ailesinde kalp hastalığı ve kolesterol yüksekliği sorunudışında bilinen bir kalp damar hastalığı riskibulunmuyordu. � Ama teşhis kalp krizi oldu. � A.K., hastaneye gelmeden önce kalp krizi geçirmişti.� Koroner anjiyografi yapıldı. � Kalp damarında diseksiyon denilen damar içi yırtılma saptandı. � Damarına ilaçlı stent yerleştirildi ve damarın tamamen açılması sağlanarak damar yırtığı tamir edildi. � Taburcu edildi. Sonrasında sağlığı yıllarca takip edildi.� Stent işlemi sonrasındaki 3. yılda A.K. hamile kaldı vesağlıklı bir anne oldu.

’33

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 33

El bileğinden anjiyo hastaların yüzde 99’una uygulanıyor. Eğerhastanın kasık bölgesindeki damarlarda bir tıkanıklık varsa veya

aşırı kilo nedeniyle kasıktan anjiyo yapılamıyorsa kol damarıkullanılabiliyor. El bileğinden anjiyoda hastanın damar

komplikasyonları daha az oluyor. Hasta işlemden sonra isterseoturabiliyor, ihtiyaçlarını dolaşarak rahatlıkla giderebiliyor.

biliyor musunuz?

TANI

34

TANI İÇİNgirişimsel yöntemler

Koroner anjiyografi herne kadar en güvenilirtanı yöntemi olsa da,

son dönemde sıkçaduyulan “el bileğinden

anjiyo” da sunduğuavantajlarla şimdiden

oldukça kabul görüyor. Nedir?

Koroner arter darlığının anatomik yapısınıincelemede ve ek teknikler ile fonksiyoneldeğerlendirmede en güvenilir yöntemdir.

Hangi durumlarda kullanılıyor?Bu yöntem, yapılan diğer testlerde

yüksek riskli olarak koroner damartıkanıklığı şüphesi olan hastalarda, stentveya balon anjiyoplasti planlananhastalarda ya da acil kalp krizinde tanı vetedavi amacıyla uygulanıyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?Bu işlem sırasında hastaların mutlaka

hastaneye yatışları yapılıyor.. İşlem kateterlaboratuvarında gerçekleştiriliyor. Kasıkdamarından, kol damarından veya el bileğidamarlarından kalbe kadar ilerleyenkateterler yardımıyla yapılıyor.Sterilizasyon sağlandıktan sonra lokalanestezik maddeler ile giriş bölgesiuyuşturuluyor. İşlem sırasında ağrıduyulmuyor, sadece radyoopakmaddesinin hastanın damarına verilmesisırasında bir defalık ve birkaç saniye

süreyle tüm vücuda yayılan bir sıcaklıkoluşuyor. İşlem normal şartlarda kısasüreli bir işlem olup genelde 5-10 dakikasürüyor. Bu işlem sırasında hastanınkalbindeki bazı boşluklardan veyadamarlardan basınç ve kan örneklerialınıyor, radyoopak madde verilerekdamarların ve kalbin tamamengörüntülenmesi sağlanıyor.

Avantajları Deneyimli merkezlerde ve deneyimli

kişilerce yapıldığında çok düşük (<%0.1)mortalite (ölüm) riski taşıyor.

DezavantajlarıEn sık karşılaşılan komplikasyonlar

kasık damarında çıkan sorunlardır. Ancakbunlar geçici. Nadir olarak bukomplikasyonlar müdahalegerektirebiliyor. İşlemden sonra, işlemsırasında seçilen yönteme göredeğişebilmek kaydıyla 2-6 saat hastanedegözlem süresi gerekiyor ve bu sürededamara giriş yerinde tampon yapılmaksuretiyle kanama engelleniyor.

12. KORONER ANJİYOGRAFİ Klasik Anjiyografi: Güvenilirliği yüksek ileri teknoloji

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 34

35

Nedir?Kalp-damar hastalıklarının teşhisinde anjiyo, anahtar

bir rol üstleniyor. Ancak gelişen teknoloji sayesindeartık kasık yerine el bileğinden girilerek yapılabiliyor.Son yıllarda çok sık kullanılan ve dünyada geliştirilenyeni teknolojiler sayesinde kullanımı gittikçe artan biranjiyografi yöntemi.

Hangi durumlarda kullanılıyor?Eğer hastanın kasık bölgesindeki damarlarda bir

tıkanıklık var ise veya aşırı kilo nedeniyle kasıkbölgesinin kullanımı uygun değilse kol damarıkullanılabiliyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?Anjiyo yapılacak bölge, lokal olarak uyuşturuluyor.

Küçük bir kesiden anjiyo işlemi uygulanıyor. Kesininçok küçük olması sayesinde hasta, işlem sırasında ağrıhissetmiyor. İşlem sonrasında hastanın bileğine bileklikbenzeri bir materyal takılıyor. Taburcu olurken bumateryal çıkarılıyor ve hastanın işlem yeribandajlanıyor.

AvantajlarıHastaların yüzde 99’una uygulanabiliyor. Hastanın

damar komplikasyonları (kanama, pıhtılaşma,anevrizma, diğer damarlara veya sinirlere baskı,bacakta morarma-fonksiyon azalması-iş kaybı) çokdaha az oluryor. Hasta işlemden sonra isterseoturabiliyor, tuvalet ve yemek ihtiyaçlarını dolaşarakrahatlıkla giderebiliyor. Hasta aynı gün yürüyerek,arabasını kullanarak evine veya işine rahatlıklagidebiliyor.

DezavantajlarıNadiren el bileği damarında sorunlar olabiliyor.

El Bileğinden Anjiyografi

26-35-TANI 6/16/10 5:48 PM Page 35

Kalp damarlarında daralma olan hastalarda nasıl bir tedaviuygulanacağı, hastanın durumuna göre değişiyor. Bazıları için bypass ameliyatı, bazıları için de kalp ilaçları etkin bir çözüm

olabiliyorken, bazılarında anjiyoplasti ile sorun çözülüyor.

biliyor musunuz?

TEDAVİ

36

alp damarlarındaki yerel daralmaların cerrahi olmayan biryol ile açılması işlemine koroner anjiyoplasti (balonladamar açılması) adı veriliyor. Kasık atardamarındangirilerek, kalbin damarlarına doğru itilip burayayerleştirilen ´kılavuz tel´ aracılığıyla sönük durumdaki

balon, bu kılavuz tel üzerinden kaydırılarak darlığın olduğu bölgeyeyerleştiriliyor ve dışarıdan verilen basınçla şişirilip (yaklaşık 3cm.boyunda ve 3-4 mm. eninde) kalp damarı tıkanıklığı açılmış oluyor. Bazıdurumlarda bu balon üzerine önceden yerleştirilmiş bir metal kafes(Stent) damar içinde kalıcı olarak bırakılarak damarın yeniden daralmaihtimali azaltılmış oluyor.

Her kalp damar darlığı bu yöntemle açılmaya uygun değil. Bazı hastalariçin bypass ameliyatı, bazı hastalar için de kalp ilaçları en etkin veemniyetli tedavi şekli olabildiğinden,bu kararı ancak ilgili uzmanlarınvermesi gerekiyor.

TEDAVİ İÇİNsık kullanılan girişimsel yöntemler

Doğru tedavi, deneyimliuzmanların eliyle

gerçekleşiyor. Ancak uzmanlar da doğrutedaviyi uygulayabilmek

için ileri tıp teknolojisininsunduğu modern tedavi

yöntemlerine ihtiyaçduyuyor. k

KORONER ANJİYOPLASTİVE STENT UYGULAMALARI

36-45-TEDAVI 6/16/10 5:24 PM Page 36

37

alp hastalığının derecesini saptamak üzere uzman, bir dizi test yapılmasınıisteyebiliyor. İnceleme için büyük olasılıkla kardiyak kateterizasyon ile birliktekoroner anjiyografi gerekebiliyor. Bu girişimler aracılığıyla kalbin durumuna dairröntgen görüntüleri alınıyor. Arterlerin tıkanma derecesine bağlı olarak doktor,koroner arter bypass girişimini önerebiliyor. Bu girişim, kalp kasının beslenmesini

sağlayan kan akımını düzeltiyor ve sizi tekrar sağlıklı bir kalbe kavuşturuyor. Koroner Bypass,kalp ve yaşam için ikinci bir şans anlamına gelebiliyor.

Bypass cerrahisi: Daha sağlıklı bir kalbe giden yolKoroner arter bypass cerrahisi, tıkalı veya daralmış olan arter kısmın ötesinde başka bir yol

oluşturarak, kalbin yeniden kanla beslenmesine olanak tanıyor. Birden fazla tıkalı damardurumunda, birden fazla bypass işlemi gerçekleştiriliyor.

Bypass damarlarıBypass yapmak üzere kullanılacak damar ya da diğer adıyla greftler; göğüs, kol ya da bacaktan

alınarak tıkalı koroner artere bağlanıyor. Sıklıkla kullanılan grefler; göğüs duvarından alınanimeme atardamarları, koldan alınan aort atardamarı ve bacaktan alınan toplardamardır. Bu arterlerve venler birkaç bypass için yeterlidir. Bu damarların alındıkları bölgeler yedek damarlara sahipolduğu için onların çıkarılması vücudumuzun kan akımını etkilemiyor.

kBYPASS CERRAHİSİ

36-45-TEDAVI 6/16/10 5:24 PM Page 37

TEDAVİ

38

Bypass cerrahisi öncesindeRiskleri öğrenme

Koroner arter bypass cerrahisinin riskleri ve kazanımlarıhakkında doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz. Oldukça nadir olarakkarşılaşabilecek riskler:

� Solunum problemleri ya da diğer akciğer komplikasyonları� Kanama� Yara enfeksiyonları� Kalp atağı, inme ya da hayatını kaybetme.

Ameliyat için hazırlık� Bazı ilaçları ameliyattan 4-5 gün önce bırakmanız

gerekebiliyor. Bu konuda doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz.� Sigara kullanıyorsanız, kan akımını ve solunumu rahatlatmak

için hemen bırakmalısınız.� Cerrahiden önce karaciğer, böbrek, akciğer gibi tüm vücut

sistemi ve bazı hastalarda olası inme ihtimaline karşı boyundamarları, yapılan testlerle değerlendiriliyor. Bu test sonuçlarınagöre doktorunuz, cerrahi sırasında karşılaşılabilecek olası risklerekarşı gerekli önlemleri alıyor.

� Anesteziyolog size tıbbi öykünüz hakkında bazı sorularsoruyor ve ameliyat sırasında uyutulmanız için kullanılacak ilaçlarhakkında bilgi veriyor.

� Cerrahi sırasında kusmanın engellenmesi için başka birşekilde tavsiye edilmemişse en azından cerrahiden önceki geceyarısından sonra hiçbir şey yemeyiniz ve içmeyiniz.

� Cerrahiden sonra verilecek olan sıvı tedavisinin planlanmasıiçin cerrahiden önce ve sonra kilonuz alınıyor.

� Enfeksiyonu önlemek için göğüs, bacak, kol ve kasıkbölgelerindeki tüyler tıraş ediliyor ya da azaltılıyor.

Bypass cerrahisi sırasındaBypass cerrahisinin oldukça deneyimli bir ekip tarafından

yapılması, kendinizi güvende hissetmenizi sağlıyor. Cerrahlar veuzmanlar, ileri teknolojinin de desteğiyle sizin için en güvenlicerrahi tekniği uyguluyorlar.

Bypass ekibiCerrahi girişiminizde görevli olan herkes hayati bir rol üstleniyor.

Kalp cerrahı ve asistanları bypass işlemini yaparken özel eğitimlihemşirelerden destek alıyorlar. Ağrısız bir girişimin sağlanmasıkonusunda anesteziyolog sürekli olarak monitörden yaşamsalfonksiyon bulgularınızı takip ediyor. Perfüzyonist ise kan dolaşımınısağlayan kalp-akciğer makinesini kontrol ediyor. Cerrahınız sağlıklıdamarı kalp ile birleştirdiği sırada kan basıncı, sıcaklık ve solunumgibi tüm parametreler yakından izleniyor.

Kalbe ulaşımKalbe ulaşmak için cerrah göğsün orta hattında bir kesi yeri açıyor

ve göğüs kemiğini (sternum) ayırıyor. Cerrahiden sonra göğüskemiğiniz kuvvetli tellerle bağlanıyor ve kesi yeri dikiliyor. Çoğuhastada göğüs kemiği 6-8 haftada tamamen iyileşiyor.

Kan dolaşımının sağlanmasıHassas greftleme işleminden önce kalp geçici olarak

durdurulabiliyor. Bu süre boyunca bir kalp-akciğer makinesitarafından dolaşım ve solunum fonksiyonları sürdürülüyor. Makine,kana oksijen sağlıyor ve kanı tekrar vücuda pompalıyor. Cerrahitamamlandıktan hemen sonra kalp ve akciğerler eski işlevlerine geridönüyorlar.

Greftlemenin yapılmasıBypass edilecek olan damar göğüs, kol ya da bacaktan alınıyor.

Damarın bir ucu tıkanmanın aşağısında olmak üzere koroner arteredikiliyor.

36-45-TEDAVI 6/16/10 5:24 PM Page 38

� Hazırlıktan ameliyata kadar tümaşamalar dahil bypass cerrahisi,hemen her merkezde 2-6 saat kadarsürüyor. Bekleme sırasında sizirahatlatacak bazı aktivitelerplanlayabilirsiniz.

� Cerrahiden hemen sonrahastanız yoğun bakım ünitesine(YBÜ) alınıyor. Hasta, ameliyatsonrası 5-6 saat içinde solunumcihazından ayrılabiliyor. Ancakyoğun bakım ünitesinde 1-2 günkalabiliyor.

� Yoğun bakım ünitesinde kalmasüresi içinde hastanızın durumuhakkında doktorlarınızdan vehemşirelerinizden ayrıntılı bilgialabilirsiniz.

Aileniz İçin Notlar

39

Bypass cerrahisi sonrasındaCerrahiden hemen sonra hasta, Kardiyak Yoğun Bakım Ünitesi’ne (YBÜ) alınıyor. Bu

ünitede iyileşme yakından izleniyor. İyileşme hızı herkes için farklı olsa da, yoğun bakımünitesinde birkaç gün geçirebilirsiniz. Yoğun bakım ünitesinden ayrıldığınızda hastaneninbaşka bir bölümüne transfer ediliyorsunuz.

Yoğun bakım ünitesi Cerrahiden sonra uyandığınızda kendinizi bitkin, susamış veya üşümüş hissedebilirsiniz.

Bunlar bu tür cerrahiden sonra normal olan durumlar ve uzun sürmüyor. Genellikle ağrıhissetmiyorsunuz. Eğer ağrı hissederseniz hemşireler size ağrı için ilaç veriyor. Cerrahisırasında vücudunuza birçok tüp ve kablonun bağlanmış olduğunu görmeye hazırlanmalısınız.

Hayati bağlantılarBaşlangıçta boğazınızda bir tüp yoluyla solunum cihazına bağlanmış durumda

oluyorsunuz.Bu tüp yerinde olduğu sürece konuşamazsınız. Göğüs tüpleri de ameliyatyerinde olan sızıntıların uzaklaştırılması içindir. Kalp monitörü kalp hızınızı kaydediyor veidrar çıkışı için de bir sonda takılı bulunuyor. İntravenöz bağlantılar ameliyat sırasında vesonrasında sıvı, ilaç ve kan vermek amacıyla yerleştiriliyor. Bu tüpler ve bağlantılar, onlaragereksiniminiz kalmadığında (genellikle 3-4 gün içinde) çıkartılıyor.

Solunum terapisiHastanede kaldığınız sürede bir hemşire ya da terapist, akciğer sorunlarını önlemek

amacıyla derin nefes alma ve öksürük egzersizleri konusunda size yardımcı oluyor. Solunumegzersizleri hızla iyileşmeniz için çok önemli.

Yoğun bakım ünitesinin dışındaSürekli bakıma ihtiyacınız kalmadığında yoğun bakım ünitesinden, kalbinizin monitör

yoluyla takip edildiği başka bir yere alınıyorsunuz. Bu noktada iyileşme süresine sizinkatkınız başlıyor. Ancak sağlık ekibinin yardım ve desteği de durmaksızın devam ediyor.

36-45-TEDAVI 6/16/10 5:24 PM Page 39

Minimal invaziv yöntemle uygulanan endoskopik cerrahi hemyapan uzmana hem de hastaya bir çok konfor sağlıyor. Açık

ameliyatlara göre iyileşme süreci ve hastanın hareket etmeyebaşlaması çok daha kısa zamanda gerçekleşiyor.

biliyor musunuz?

TEDAVİ

40

TEDAVİ İÇİNyeni cerrahi uygulamalar

Endoskopik cerrahidensonra şimdi de tıp

dünyasında robotik cerrahive TAVI yöntemiyleyapılan ameliyatlar

konuşuluyor.

1. Küçük kesi ile cerrahi: Minicik bir delikten büyük bir ameliyat

Nedir?Minimal invaziv bir teknik olan endoskopik cerrahide, özel endoskopik cihazlar ile göğüs

bölgesine açılan küçük kesilerin içerisinden açık kalp operasyonları gerçekleştiriliyor.Ameliyat sırasında cerrahi enstrümanlar tamamen cerrahın kendi kontrolünde oluyor. Ancak

cerrahi alanın görüntülenmesi için endoskopik kamerakullanılabiliyor.

Hangi durumlarda kullanılıyor?Endoskopik yöntem ile koroner bypass işlemi,

kapak tamirleri, kapak değişim işlemleri, kalpdeliklerinin kapatılması ve ritim tedavisi için ablasyonişlemleri uygulanabiliyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?Açık kalp cerrahisi işlemleri için kasık bölgesindeki

damarlar kullanılarak, kalp akciğer makinesi desteğisağlanıyor. Bu yöntemde daha küçük kesilerle göğüskemiği açılmadan, açık cerrahide yapılan operasyonunaynısı gerçekleştirilebiliyor.

Avantajları Açık ameliyatlara göre ameliyat sonrası hareket

serbestliği ve yara iyileşmesi daha çabuk. Hastalarınameliyat sonrası daha erken dönemde iş yaşamına veaktif hayata dönmeleri mümkün. Ancak endoskopiktekniğin uygulanabilmesi için göğüs duvarı yapısınınve kalpteki anatominin uygun olması gerekiyor.

36-45-TEDAVI 6/16/10 5:24 PM Page 40

Nedir?Ameliyat amaçlı geliştirilmiş bir robot, cerrahların

yönlendirmesi sonucunda operasyonu gerçekleştiriyor.Robotik cerrahinin endoskopik cerrahiden temel farkı,cerrahın bir monitörden izleyerek robotun kollarını uzaktankumanda ederek çalıştırmasıdır. Robotik cerrahi ilk olarak1980’li yılların sonunda Amerikan Uzay Dairesi (NASA)tarafından tasarlandı ve yaralanmış olan askerlere uzaktanmüdahale etmek üzere dizayn edildi. Sonra tıbbın çeşitlialanlarında kullanılmaya başlandı. Robotik kalp cerrahisi ileilgili ilk klinik sonuçlar 1990’lı yıllarda alındı ve kullanımı2000’li yıllardan sonra hızla arttı.

İşlem nasıl uygulanıyor?Ameliyat sırasında cerrah, hastanın yattığı masanın biraz

ilerisinde bulunan, ameliyatı kumanda edebileceği birkonsola oturuyor. Bu konsoldan, görüntü alıyor ve robotunkollarını hareket ettirebiliyor. Robotun 4 kolu var. Bunlar540 derece dönme ve 6 yöne hareket etme özelliğine sahip.Kollardan biri, aslında bir kamera. Yüksek çözünürlükte 3boyutlu görüntüyü, 10 kat büyüterek monitöre yansıtıyor.Görüntünün 3 boyutlu olması cerraha operasyon sırasında derinlik hissi kazandırıyor,ameliyat bölgesini çok daha net ve ayrıntılı olarak görebilmesini sağlıyor. Cerrah da,bu görüntüler eşliğinde, bir cerrah eli gibi hareket edebilen robotun diğer kollarınıharekete geçirerek zor ve hassas bir ameliyatı gerçekleştiriyor. Ayrıca insan elinden çokdaha ufak boyutlarda olduğu için ameliyatlarda cerrahın elinin uzanamayacağı yerlerede girebiliyor. Böylece hem hastaya hem de cerraha pek çok avantaj sağlıyor.

AvantajlarıOperasyonun başarı oranı artıyor: Üç boyutlu kamera sayesinde gözlenmesi en

zor bölgelerin rahatlıkla görülebilmesine olanak sağlıyor. Ayrıca robotun kolları 540derece dönme ve 6 yöne hareket etme yeteneğine sahip. Kullanılan cihazlar çok küçükoldukları için insan elinin uzanamayacağı yerlere de ulaşabiliyor. Örneğin buyöntemle, kalp kapağı tamir etme oranı artıyor.

Hasta daha az ağrı çekiyor: Operasyon mini kesilerle gerçekleştiği için hastalar

açık operasyona oranla daha az ağrı hissediyor. Ciltte büyük ameliyat izi olmuyor: İşlemler 8 milimetrelik 3- 4 delikten yapıldığı

için ciltte estetik açıdan rahatsız eden iz kalmıyor.Hastanede yatış süresi kısalıyor: Küçük ameliyat kesisi ve daha az kan kaybı

sayesinde hastalar en komplike ameliyatlarda bile 1-2 hafta içinde taburcu olabiliyor.İşe ve sosyal yaşama hızla dönülmesini sağlıyor: Ameliyat alanlarında minimal

hasar oluşuyor. Bu sayede hastanın ayağa kalkma ve normal fiziksel aktivitelerinekavuşması çok daha kolay ve hızlı oluyor.

Kanama oranı azalıyor: Üç boyutlu, yüksek çözünürlüklü ve operasyon alanınıbüyütebilen kameralar sayesinde kanama alanları net olarak görülebiliyor. Bu sayedekan kaybı çok az oluyor, hatta hastaya kan nakli yapmaya gerek kalmayabiliyor.

Göğüs kemiği sorunu oluşmuyor: Göğüs kemiğinin kesilmesine gerek olmadığıiçin göğüs kemiğinin oynaması ya da enfeksiyon kapması gibi sorunlarlakarşılaşılmıyor.

Acıbadem’de robotik kalp cerrahisi ile İlk’ler

%90Oldukça teknik ve altyapı gereksinimi

olan robotik cerrahi, Amerika dahil olmaküzere dünyada sayılı merkezler tarafındankullanılıyor. Ülkemizde de Acıbadem MaslakHastanesi, robotik kalp cerrahisinde öncümerkezlerden biri oldu. Robotik cerrahi ileyapılan operasyonlarla dünyada veülkemizde ilk’lere imza atılıyor:

� Dünyada ilk olarak kalbin sol ventrikülü(karıncık) içerisindeki anevrizma(balonlaşma), � Türkiye’de ilk kompleks mitral kapaktamiri,� Yine ilk mitral kapak değişimleri da Vincirobotu ile Acıbadem Maslak Hastanesi’ndeyapıldı.

Damar hastalığı bulunmayan koroner arterhastaları, anatomik yapıları uygunsa, rutinolarak robotik yöntemle ameliyat ediliyor.Bunun yanında anatomik yapısı uygun olanhastalara mitral kapak tamiri, mitral kapakdeğişimi ve trikuspit kapak müdahalesi deyapılabiliyor. Robotik kalp cerrahisindeteknik başarı oranı ise yüzde %90.

2. Robotik cerrahi: Şimdi robotlar ameliyat ediyor!

36-45-TEDAVI 6/16/10 5:24 PM Page 41

Acıbadem’de TAVI

TEDAVİ

42

3. TAVI Açık ameliyata gerekduyulmadan kalp kapağı tamiri Nedir?

Kısaca TAVI (Transcatheter Aortic Valve Implantation) denilenyöntem; aslında açık kalp ameliyatı yapılmadan, kateter yöntemikullanılarak kalbe aort kapak takılması işlemini anlatıyor. Bu işlemsırasında takılan, halen tüm dünyada ve ülkemizde kapak değişimameliyatlarında kullanılan biyolojik kalp kapakları. TAVIyönteminde bu biyolojik kapak, bir stent kılıf içerisine yerleştiriliyorve stent açıldığında kapak takılan bölgeye sıkıca tutunupyerleştiriliyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?Bu yöntem sırasında 2 farklı teknik kullanılabiliyor: Birinci

teknikte, kapak anjiyografi uygulamalarında olduğu gibi kasıktankateter yardımı ile kalbe kadar ilerletilip burada stent mekanizmasıaçılarak yerleştiriliyor. Eğer kasık bölgesinde veya kalbe ulaşmakiçin kullanılacak karın bölgesindeki damarlarda bir tıkanıklık varsadiğer teknik uygulanıyor. Bu teknikte göğüs ön duvarında yaklaşık4-5 cm’lik küçük bir kesi yapılarak kalbin uç kısmına ulaşılıyor veburadan kalbe ilerletilen kateter ile kapak yerleştiriliyor. Her ikiyöntemde de kalbin durdurulmasına ve açık ameliyata gerekduyulmuyor. İşlem, hasta uyutulmadan lokal anestezi altındayapılabiliyor.

Hastalar TAVI işleminden sonra odalarına alınıyor. Bu sıradahastaya kan sulandırıcı bir ilaç veriliyor ve hasta 4-5 gün hastanedenormal hasta şartlarında takip ediliyor. Bu süre sonrasında taburcuediliyor. Evine giden hasta birkaç gün istirahattan sonra hastaneyekontrole geliyor ve normal hayatına kaldığı yerden devam edi yor.

Kimlere öneriliyor?TAVI yöntemi öncelikle, kapak takılması için açık ameliyatı

kaldıramayacak kadar yüksek riskli olan hastalar için öneriliyor.

Bunun dışında açık ameliyat için herhangi bir engeli olan hastalardada bu yöntem uygulanabiliyor. Bu konuda özellikle çok yaşlı,akciğer, karaciğer veya böbrek fonksiyon bozukluğu olan hastalar yada daha önceden başka açık kalp ameliyatı geçirmiş olan hastalar,açık ameliyat için yüksek riskli olarak kabul ediliyor.

TAVI yönteminin, açık ameliyatın uygun olmadığı bu hastalardayaşam süresinin uzatılması ve hastanın klinik durumununiyileştirilmesi konularında etkili olduğu biliniyor.

TAVI’nin geleceğiTAVI yeni gelişen bir yöntem. Ancak teknolojik gelişmeler,

uygulama tecrübeleri ve bilimsel sonuçlar TAVI yönteminin dahayaygın hale geleceğini gösteriyor. Çünkü TAVI girişimi ile eldeedilen sonuçlar komplikasyonları bakımından, açık kalp ameliyatı ileyarışır seviyeye geliyor.

taviDünyada 2002 yılından beri deneyselortamlarda ve 2004 yılından beri deinsanlar üzerinde TAVI kapak işlemleriyapılıyor. Bu işlem, 2010 yılı itibariylegerek Amerika’da ve gerekse Avrupa’nıntamamında çok iyi merkezlerde başarıylauygulanıyor. Üstelik avantajları nedeniyle

her geçen gün yeni uygulama merkezlerihızla artıyor. Ülkemizde de 2009 yılındanberi bu tedavi uygulanmaya başlandı.Acıbadem Kardiyoloji ve Kalp DamarCerrahisi grubu da, bu yeni ve başarılıtedavi yöntemi konusunda gereklidonanıma sahip olduğu için TAVI işlemini

başarıyla gerçekleştiriyor. İşlem, farklıuzmanların bir araya gelerek oluşturduğubir ekip tarafından organize ediliyor vesonuçlandırılıyor. Bu ekip Kalp DamarCerrahisi, Kardiyoloji, Anesteziyoloji ileReanimasyon ve Radyoloji uzmanlarındanoluşuyor.

36-45-TEDAVI 6/16/10 5:24 PM Page 42

bir kalp öyküsü

‘ Ç.B. , 44 yaşında, tamirci: “Bugüne kadar hiçbirrahatsızlığım yoktu. Günde yarım paket sigara

kullanıyordum. Her akşam da 3 duble rakı içiyordum.Göğsümdeki ağrının basit bir nedenle olabileceğini

düşündüm. Söylediklerinde inanamadım. Tıp literatürünegirecek bir durumum varmış. Aort damarımın bir bölümü

doğuştan kapalıymış ve vücudumun alt yarısı, kılcaldamarlardan besleniyormuş. Ölmemişim, mucize olarak

yaşamışım! Hala inanamıyorum buna… Dediler ki, bu tipsorunu olan bebekler en fazla 6 ay

yaşayabiliyormuş. Ben tam 44 yaşındayım veçok şanslıyım. Hem böyle bir haldeyken

yaşadım hem de durumum zamanında saptandı.Ameliyattan sonra tamamen sağlığıma

kavuştum. Artık çok mutluyum!”

Doğuştan aort damarı kapalıydı ama o yaşadı!

� Ç.B. 44 yaşında bir traktör tamircisi. � Edirne’nin Keşan ilçesinde yaşıyor. � Kalbinde bir sıkışma hissedince

doktora gitti. � Teşhis; doğuştan aort damarının

vücudun alt bölümüne giden kısmı göğüshizasından kapalıydı. Ancak tüm karın içinorganlar ve ayaklarının, vücudun üsttarafından gelen kılcal damarlarlabeslendiği tespit edildi.

� Ç.B. tıp literatürüne girdi. Çünkü dahaönce dünyada 12, Türkiye’de 2 vakabildirilmişti. Ç.B. 15’inci vakadır.

� 2.5 saat süre ameliyatta kaldı.Kendisine 24 milim genişliğinde, 10 santimuzunluğunda sentetik damar takıldı.

’36-45-TEDAVI 6/16/10 5:25 PM Page 43

TEDAVİ

44

4. Aritmi, yakılarak tedavi ediliyorAblasyon yöntemleri

Aritmi tedavisinde farklı enerji modelleri ile dokuların ablasyonu, kalp boşluklarıaçılarak veya kalp hiç durdurulmadan, kalbin dışından uygulanan yöntemlerle deyapılabiliyor. Kalbin durdurulmadan yapıldığı işlemlerde göğüs boşluğuna küçükdelikler ile girilebiliyor. Bu durumda göğüs kemiğinin açılması gerekmiyor. İşte buyöntemler:

Mikrodalga ablasyon: Çok yüksek frekansla iletilen elektromanyetikdalgalar kullanılarak oluşturulan ısı yardımı ile dokularda yakma işlemi yapılıyor.Bu yöntemle kısa süreli uygulamalarda sonuç alınabiliyor. Ancak enerji kontrolüdiğer tekniklere oranla daha zor olduğu için günümüzde daha az kullanılan biryöntem.

Lazer ablasyon: Çok yüksek enerjili optik dalgaların kullanıldığı bir yöntem.Kullanım alanı henüz çok sınırlı.

Kriyoablasyon: Günümüzde kalp cerrahisinde en sık kullanılan yöntemlerdenbiri. Soğutma yolu ile dokuda ablasyon yapıyor. Güvenilirliği kanıtlanmış ve çevredokulara verilen hasarın daha az oranda olduğu biliniyor.

Ultrason ablasyon: Titreşimsel bir enerji türü kullanılıyor. Termal ısınmasonucu doku ablasyonu yapıyor. Yaygın olarak kullanılmıyor.

Radyofrekans ablasyon: Kriyoablasyon ile birlikte en sık kullanılanyöntemlerden biri. Radyo bandında yer alan ve alterne edilen elektrik akımıkullanılarak doku ablasyonu oluşturuyor. Kalbin içinden ve dışından uygulanabiliyor.Unipolar ve bipolar radyofrekans ablasyon yöntemleri de bulunuyor.

5. EVAR: Karındaki baloncuğakasıktan girilen stentle tamirNedir?

Endovasküler tedavi yönteminde karın bölgesinde oluşan damarlardakianevrizmanın (baloncuk) olduğu aort bölgesi, kasıklardan kateter ile ilerletilenstentle tamir ediliyor.

Hangi durumlarda uygulanıyor?Endovasküler yöntem öncelikle açık cerrahi yöntem için yüksek riskli hastalar için

uygun. Ancak bu yöntem her hastaya uygulanamıyor. Çünkü anevrizmanınendovasküler yöntem ile tedavi edilebilmesi için hastanın damar yapısının uygunolması gerekiyor. Ayrıca hızlı ve pratik uygulanabilirliği açısından acil cerrahiningerektiği yırtılmış anevrizmalarda da sıklıkla başvuruluyor.

İşlem nasıl yapılıyor?İşlem lokal anestezi ile gerçekleştiriliyor. Ancak kateter tekniklerinin

uygulanabildiği ve ameliyathane şartlarının olduğu ortamlarda yapılması gerekiyor.Bu nedenle hybrid ameliyathane denilen hem ameliyathane şartlarının sağlandığıhem de kateter tedavilerinin yapılabildiği, ileri görüntüleme yöntemlerininuygulanabildiği ortamın sağlanması büyük avantaj.

36-45-TEDAVI 6/16/10 5:25 PM Page 44

Karın bölgesindeki anevrizmanın kasıklardan girilerek stent iletedavi edilmesi EVAR yöntemi olarak adlandırılıyor. Anevrizma

göğüs bölgesinde ise TEVAR yöntemi uygulanıyor.

biliyor musunuz?

45

6. TEVAR: Göğüsteki baloncuğa kasıktan girilen stentle tamirNedir?

Endovasküler tedavi yönteminde göğüs bölgesindekidamarlarda oluşan anevrizmanın (baloncuk) olduğuaort bölgesi, kasıklardan kateter ile ilerletilen stentletamir ediliyor.

Hangi durumlarda uygulanıyor?Endovasküler yöntem öncelikle açık cerrahi yöntem

için yüksek riskli hastalar için uygun. Ancak buyöntem her hastaya uygulanamıyor. Çünküanevrizmanın endovasküler yöntem ile tedaviedilebilmesi için hastanın damar yapısının uygunolması gerekiyor. Ayrıca hızlı ve pratikuygulanabilirliği açısından acil cerrahinin gerektiğirüptüre anevrizmalarda da sıklıkla başvuruluyor.

İşlem nasıl yapılıyor?İşlem lokal anestezi ile gerçekleştiriliyor. Ancak

kateter tekniklerinin uygulanabildiği ve ameliyathaneşartlarının olduğu ortamlarda yapılması gerekiyor. Bunedenle hybrid ameliyathane denilen hem ameliyathaneşartlarının sağlandığı hem de kateter tedavilerininyapılabildiği ileri görüntüleme yöntemlerininuygulanabildiği ortamın sağlanması şart.

7. Hybrid prosedürler: Kombine tedavi Göğüs bölgesindeki damarlarda oluşan anevrizmalar

beyin, kollar ve bazı organları besleyen damarlarıiçerebiliyor. Bu tip durumlarda basit greft ile bypassveya TEVAR işlemi, bu organların beslenmesininkorunması için yeterli olmayabiliyor. Bazen buorganların damarlarının korunması sağlanmadan, buteknikler uygulanamayabiliyor. Bu tip anevrizmalardaöncelikle bu organ damarlarının bypass yöntemi ilekanlanması sağlanarak asıl cerrahi veya TEVARyöntemine geçilebiliyor. Bu tip kombine tedavilerinuygulanmasına “hybrid yöntem” deniyor.

8. Varis tedavisinde damar içi termal ablasyon: Lazer veya radyofrekansile varisler yok ediliyor!Nedir?

Varisi tedavi etmek için damar içine girip ısıverilerek, hastalıklı alanın yakılma işlemi yapılıyor.

İşlem nasıl uygulanıyor?Bu teknikte yüzeyel toplardamar içine bir iğne

yardımıyla sokulan ve yüksek ısı veren bir kateteraracılığıyla, damar içeriden yakılarak kapatılıyor. Buteknikte de ilave olarak varsa diz altı bölgede bulunangenişlemiş yan dallar (pakeler) 2-3 mm.’lik ayrı ayrıkesilerle temizleniyor. Uygulama hastanın durumunagöre, lokal veya genel anestezi ile yapılıyor.

Avantajları Hasta aynı gün taburcu edilebiliyor. Aynı gün ayağa

kalkıp yürüyor ve birkaç gün sonra işe başlayabiliyor.

Dezavantajları Bu teknikte de derin damar pıhtılaşması, hafif

yüzeyel yanıklar ve his bozuklukları görülebiliyor.Ancak klasik cerrahi girişime oranla bukomplikasyonlar daha az gözleniyor.

9. Varis tedavisinde damar içi köpükskleroterapisi

Bu tedavi yöntemi, kılcal damarlarda kullanılanskleroterapiye benziyor, ancak yüzeyel toplardamariçine enjeksiyon yapılacağından daha konsantre ilaçkullanılarak gerçekleştiriliyor. Bu tedavi yöntemindegenellikle kasıkta bir kesi yapılarak, yüzeyeltoplardamar derin damarla birleştiği yerdebağlanıyor. Henüz sonuçları çok fazla irdelenmiş biryöntem değil. Risk ve komplikasyonları diğergirişimlerle benzerlik gösteriyor.

36-45-TEDAVI 6/16/10 5:25 PM Page 45

46

46-47-COKAPAK 6/16/10 5:28 PM Page 46

47

� Sayfa: 48 Küçük kalpler � Sayfa: 50-51 Çocuk kalp hastalıkları � Sayfa: 52-56 Doğumsalkalp hastalıkları tanısı � Sayfa: 58-73 Doğumsal kalp hastalıkları ve tedavisi � Sayfa: 74-78

Kalp ameliyatları öncesi ve sonrası � Sayfa: 80-81 Nelere dikkat etmeli?

Küçük kalpler

Anne baba olmanın heyecanıyla ultrasonografinin ekranına bütündikkatinizle bakarsınız. Aslında istediğiniz sadece onunla

tanışmaktır. Anne karnında 9 ay sürecek yolculuğunun ilkhaftalarında olan bebeğinizi görmek, varlığından emin olmak

istersiniz. Ama o da ne! Ekranda her iki yanında adeta yatay ikişimşekle birleşmiş küçücük siyah nokta pıt pıt atmaktadır,

şimşekler aşağı yukarı kıpırdamaktadır. Bebeğiniz bir siyahnoktadan ibarettir adeta. Pek çok anne gibi siz de aynı

soruyu sorabilirsiniz “Bu ne?” Ama hemen belirtelim; uzmanınızınağzından dökülen tek sözcük sizi şaşırtabilir: “Kalbi!”

Çocuk kalp hastalıkları

46-47-COKAPAK 6/16/10 5:28 PM Page 47

Evet, bebeğinizin ilk oluşan organı, kalbi!

Ultrasonografi ekranında o siyah noktaya benzeyen kalp, milyarlarca kezbölünecek, gelişecek, kendini tamamlamanın yanı sıra, diğer organlarlabir bütün olarak çalışabilecek hale gelecek. Üstelik bedensel sağlığının daönemli göstergelerinden biri olarak kabul edilecek. Uzmanlar da annekarnındaki kalp atışlarını sayarak genel sağlığı hakkında bazı bilgileresahip olacak.

9 aylık uzun yolculuğu bitirip doğduğunda, minicik bedeninin içindeyalnızca kendi yumruğu kadar büyük olan o küçük kalbi atıyor olacak.Hatta hayata merhaba dediği ilk dakikalarda bile, yine sağlıklı olup

olmadığını saptamak için dakikada kaç kez attığı dahesaplanacak.

Bebeğiniz, kalbi sağlıklı attığı sürece büyümesini vegelişmesini sağlıklı bir şekilde sürdürebiliyor.

Ama bazen o küçük kalpler çeşitli hastalıklarla tanışmakdurumunda kalabiliyor. Bazı bebekler, çeşitli nedenlerle annekarnında oluşan bazı sorunlarla dünyaya geliyor. İstatistikleregöre, ülkemizde her yıl 12-13 bin bebek doğumsal kalp sorunuile dünyaya geliyor.

Bazı çocukların ise doğumsal olmasa da, bebeklik ya daçocukluk döneminde yaşadıkları çeşitli hastalıklar nedeniylekalp sağlığı etkileniyor.

Ama tıp bilimi, küçük kalpler için yeni çözümler üretiyor!

Günümüzde çocuk kardiyolojisi ve kalp cerrahisi alanındakibilgi ve birikimin yanı sıra, geliştirilen yeni teknolojiler veyöntemler, minik kalplerin daha uzun süre ve sağlıklı atmasınısağlıyor. Yeter ki doğru zamanda, deneyimli uzmanlar ve tam

donanımlı hastaneler aracılığıyla teşhis ve tedavi edilme olanağıbulsunlar. Öyle ki, günümüzde eskiden ‘umutsuz’ olarak görünen birçokanomali iyileştiriliyor. Böylece bebeklerin sağlıklı bir yetişkin olarakyaşamlarını sürdürmeleri sağlanıyor.

KÜÇÜK KALPLER

48

Küçük kalpler

Minicik bir kalp atar, tüm dünya o kalbin içine sığar!Bebeğinizin kalbi de dünyayı içine almaya hazır bir

şekilde doğar. O, kalbinin sağlıklı atmasıyla büyüyüpgelişecek, bir ömür boyu yaşadıkları kalbine

yansıyacak, hatta ‘dünyanın yükü’nü taşıyacak. İştebu yüzden anne karnındaki süreçten itibaren kalp

sağlığını koruyacak tedbirler almaya özel bir önemverilmesi gerekiyor. Ancak elimizde olmayan

nedenlerle oluşan sorunlarda ise, onları kendialanında deneyim sahibi uzmanların ellerine

bırakmamız şart! Çünkü tıp, bu alanda ileriteknolojiler ve modern yöntemler geliştiriyor. Bu

sayede pek çok küçük kalp, tüm dünyayı içinesığdırmaya mükemmel bir şekilde hazırlanıyor.

48-49-COGIRIS 6/16/10 5:29 PM Page 48

Yenidoğandönemindeki

kayıpların baş nedenidoğumsal kalphastalıkları.

Doğumsal kalp hastalıkları anne karnındaen sık görülen anomaliler arasında ilk sırada yer

alıyor. Yenidoğan döneminin ilk 30 güniçindeki bebek ölümlerinin yüzde 15’i doğumsal

kalp hastalıklarından kaynaklanıyor.

12-13 bin

info

Her bin bebekten 8’i doğumsal kalphastalığı ile dünyaya geliyor. Bu sonuç,

canlı doğumların yüzde 1’i anlamınageliyor. Bu orandan yola çıkarak hesapedildiğinde ülkemizde her yıl 12-13 bin

bebek, doğumsal kalp hastalığıylahayata merhaba diyor.

48-49-COGIRIS 6/16/10 5:29 PM Page 49

ÇOCUK KALP HASTALIKLARI

50

Çocuk KALP Hastalıkları

Çocuk kalp hastalıkları çokçeşitli. Ama uzmanlar anne

karnındaki süreçten itibarenoluşabilecek kalp hastalıklarını

3 ana başlıkta topluyor:Doğumsal kalp hastalıkları,

romatizmal kalp hastalıkları,ritim ve ileti bozuklukları.

50-51-COHASTGRP 6/16/10 5:34 PM Page 50

51

Hamilelik döneminde kullanılan bazı ilaçlar, alkol, sigara,uyuşturucu, röntgen ışınına maruz kalma, akraba evliliği ve

annenin diyabetik olması, bebekte kalp sorunu oluşma riskiniartıran etkenler arasında sayılıyor.

biliyor musunuz?

RİTİM İLETİ BOZUKLUKLARIKalbin elektriksel sisteminde anormal

yavaşlama, duraklama veya hızlanmalarla

kendini gösteren düzensizlikler olarak

açıklanıyor. Daha çok erişkin yaşlarda görülen

bu bozukluklar çocuklarda bazen doğumsal kalp

hastalıkları ile birlikte, bazen

geçirilmiş kalp ameliyatından

sonra, bazen de bilinen herhangi

bir nedene bağlı olmaksızın

ortaya çıkıyor.

Belli başlı kalp hastalıkları

dışında daha az oranda görülse de;

kardiyomiyopati, miyokardit ve

perikardit gibi kalp adalesi veya kalp

zarının hastalıkları da görülebiliyor.

DOĞUMSAL KALPHASTALIKLARIÇocuklarda en sık görülen kalp hastalıklarıarasında, doğumsal kalp hastalıkları başıçekiyor. Bu gruptaki hastalıklar, annekarnındaki bebeğin gelişimi sırasında ortayaçıkan anomalileri kapsıyor. Bu anomaliler;kalbin kulakçık veya karıncıkları arasındakibölmelerdeki delikler, kalbe gelen veya kalptençıkan damarlardaki anomaliler, kalpkapakçılarında darlık veya yetersizliğe nedenolan anomaliler, koroner damarlardakianomaliler, karıncık veya kulakçıkların gelişmebozuklukları veya bahsedilenanomalilerden birkaçının birarada olduğu kalp gelişimbozuklukları şeklindeolabiliyor. Halk arasında"kalbi delik çocuk" olarakbilinen doğumsal kalphastalıklarının yüzlercedeğişik şekli bulunuyor. Ama buhastalıkların bazıları hafif, bazılarıorta derecede, bazıları ise çok ağırve karmaşık sorun oluşturabiliyor.

ROMATİZMAL KALP HASTALIKLARIRomatizma, geliştiği organlarda bazı sorunlara neden olan bir hastalık.

Ülkemizde hala sık görülen romatizmaya yol açan neden ise boğazenfeksiyonu. “Hemolitik streptokok” adı verilen mikroplar, boğaza

yerleşerek bu bölgede enfeksiyon oluşturuyor ve aynı mikroplar bazenkalbe yerleşerek kalp kapakçıklarında şekil bozuklukları ile darlık veya

yetersizliklere neden olabiliyor.

50-51-COHASTGRP 6/16/10 5:34 PM Page 51

TANI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ

52

oğumsal kalp hastalıklarının nedeni tamolarak bilinmese de; genetik özellikler,hamilelik döneminde geçirilen bazıenfeksiyonlar, ilaç kullanımı, röntgen ışınınamaruz kalmak, akraba evliliği, annenindiyabetik olması, alkol ve uyuşturucu

kullanımı gibi bazı durumlar, bebeğin kalbinde anomaligelişmesine yol açabiliyor.

TANI YÖNTEMLERİCiddi doğumsal kalp hastalıklarının tanısı genellikle bebeklik

döneminde konuluyor. Çünkü bu bebekler doğar doğmaz ağırhastalık belirtileri gösteriyor. Ancak bazılarına tanı konmasıçocukluk dönemine denk gelebiliyor, hatta erişkinlik döneminekadar uzayabiliyor. Bu durumun nedeni ise, doğumsalanomalinin çok küçük olması. Bazı durumlarda ise kişi hayatıboyunca hiçbir belirti vermeden ve sorun yaratmadan çok hafifolan bu rahatsızlıkla yaşayabiliyor.

Tanı koymak için öncelikle çocuk kardiyolojisi uzmanı, fizikimuayeneden sonra çeşitli incelemeler yapıyor. Çocuğunuzla ilgiliröntgen tetkiki, elektrokardiyografi (EKG), ekokardiyografi veyabazı kan testleri isteyebiliyor. Peki bu incelemeler hangi amaçlave nasıl yapılıyor?

Elektrokardiyografi (EKG), çocuğunuzun kalbinde oluşan zayıf

TANI VE TEDAVİSİ

dDoğumsal kalp hastalığıyla

doğan bebeklerinkalplerindeki anomali bazen

tedavi gerektirmeyecek kadarhafif, bazen de hayatlarını

riske sokabilecek kadar ağırseyredebiliyor. Ancak ciddi

doğumsal kalp hastalıklarınıntanısı genellikle bebeklikdöneminde konuluyor. Bu

bebeklerdeki anomali çok ağırolsa bile, cerrahi girişim ile

anomalilerin düzeltilme oranıoldukça yüksek. İşte tanı

yöntemlerinden tedavi şekline,doğumsal kalp hastalıklarında

bilmeniz gerekenler…

SIK GÖRÜLEN DOĞUMSAL KALP HASTALIKLARININ

52-57-CODOGTANI 6/16/10 5:36 PM Page 52

53

Doğumsal kalp hastalıkları arasında en sık görülendurum, karıncıklar arası bölme deliği olması. Bu sorun,

tüm doğuştan kalp hastalıklarının yüzde 20’sinioluşturuyor. Ancak çoğu, çok küçük çapta olduğu için

genellikle kendiliğinden kapanıyor.

biliyor musunuz?



54

elektrik akımlarını algılayıp kalp atımınıEKG kağıdına zikzak şeklinde kayıt alan bircihazdır. Herhangi bir elektrik akımıvermediği için çocuğunuz acı hissetmez.

Göğüs Röntgeni ile çocuk kardiyolojiuzmanı, çocuğunuzun kalp ve akciğerininbüyüklüğüyle şekli hakkında bilgi ediniyor.Göğüs filmi ile alınan radyasyon oldukçadüşük. Herhangi bir yan etkisi debulunmuyor.

Ekokardiyografi İncelemesi ile göğsündışında ses dalgaları kullanılarak kalbinhareketli imajları gözleniyor. Bu sıradaDoppler tekniği ile ses dalgalarındanyararlanılarak, kalp ve damarlardaki kanakımı ölçülüyor. Kardiyolog, bu iki tekniğikullanarak kalbin yapısı ve işlevi hakkındabilgi ediniyor. Bu inceleme yöntemiyle kalpanomalilerinin çok büyük bir bölümüne tanıkonulabiliyor.

Fetal Ekokardiyografi hamileliğin 16.haftasından itibaren uygulanabilen,

ultrasonografiye benzeyen bir yöntem.Bebeğe ve anneye zarar vermiyor. Buyöntemle anne karnındaki bebeğin kalbininve kalbinden çıkan damarların yapısı ilefonksiyonları inceleniyor. Fetalekokardiyografi sayesinde doğum öncesibebeklerde kalp anomalisi olup olmadığıbelirlenebiliyor.

Anjiyo (Kalp Kateterizasyonu -Anjiyokardiyografi) Kalp kateterizasyonuve anjiyokardiyografi, çok gelişmiş birröntgen cihazı yardımıyla yapılan ileri birinceleme türü. Genellikle kasık bölgesindenatar veya toplardamarlar içerisineyerleştirilip kalbe kadar ilerletilen, ince birtüp (kateter) yardımıyla gerçekleştiriliyor.

Efor Testi Çocuğunuzun yürüme bandıüzerinde hızlı tempoda yürütülmesisırasında, sürekli olarak kalpelektrokardiyografisinin çekilmesi şeklindegerçekleştiriliyor.

Kardiyak Elektrofizyoloji Çocuklarda

Çocuğunun kalbindeki sorununsaptanması için anjiyo kararıalındığında pek çok anne babaendişeye kapılıyor. Ancakendişelenmenize gerek yok! Çünküanjiyo, bebek ve çocuklarda da sıkve güvenle uygulanabilen biryöntem. � Çocuklar genellikle anjiyoolacakları sabah erken bir saatteveya bir gün önce hastaneyeyatırılıyor. Size, yatış işlemiyaptıktan sonra anjiyo ayrıntıları

anlatılıyor ve bu işlemin yapılmasıiçin yazılı izniniz alınıyor.� Hastane tarafından çocuğunuzunkendini iyi hissetmesini sağlamak veendişe duymasını önlemek için birdizi önlem alınıyor. � Anjiyo öncesi çocuğunuza yönelikplanlanan beslenme programınauymanız isteniyor. Anjiyouygulaması genel anestezi altındayapılacağı için çocuğun beslenmesinedikkat ediliyor. Genel anestezi alacakkişilerin işlemden önce belli bir

saatten itibaren yememesigerekiyor. Bu nedenle anjiyodanönce doktorunuzun size söyleyeceğibelirli bir süreden itibarençocuğunuza yiyecek, içecek bir şeyvermemeye özen göstermelisiniz. � Gerektiğinde ilaç uygulamaküzere çocuğunuza bir serum kanülütakılıyor. � Anjiyo boyunca çocuğunuzdoktor, hemşire ve teknisyenleringözetiminde bulunuyor. Ancak işlemsırasında çocuğunuzu görmeniz

ADIM ADIM ANJİYO ADIM ADIM ANJİYO ADIM ADIM ANJİYO


55

görülen kalp ritmindeki bozukluklar, bazendoğumsal nedenlerle, bazen de kalpameliyatlarından sonra ortaya çıkıyor. Kalpritmindeki bozuklukların nedeni ve tipi, kalpkateterizasyonu benzeri özel bir tetkik ilebelirlenebiliyor. Kardiyak elektrofizyoloji adıverilen bu yöntem uygulanırken, gerekendurumlarda ritim düzensizliğine neden olanodağın ve anormal ileti yollarının ablasyon(radyofrekans dalgaları ile yakma) denilenbir yöntem ile tedavisi yapılabiliyor.

Kardiyak MR Bazı çocuklarda tümincelemeler yapılmasına rağmen kalphastalığı tam olarak teşhis edilemeyebiliyor.Bu çocuklarda sorunun tam olarak neolduğunu tespit etmek için MR (manyetikrezonans) veya MR anjiyografi gibi bazı ileriincelemelerin yapılması gerekiyor. Buincelemeler, uzmana özellikle kalpten çıkanve kalbe dönen büyük damarlar ve akciğerdamar yapısı hakkında çok iyi bilgi sağlıyor.

ADIM ADIM ANJİYO ADIM ADIM ANJİYO ADIM ADIM ANJİYOmümkün değildir. � Genellikle anestezi doktorutarafından verilen anestejik ilaçlarsayesinde çocuğunuz tüm işlemboyunca uyuyor. Dolayısıylaişlemden kaynaklanan birrahatsızlık duymuyor. Kateterin(damar içine yerleştirilen inceplastik bir boru) yerleştirileceği yerbölgesel olarak uyuşturuluyor. İşlemsırasında kateter bir atardamaraveya toplardamara yerleştiriliyor.Kardiyolog özel bir röntgen

tekniğinden yararlanarak kateterigörüyor ve kateter kalbe ulaşanadek hafifçe itiyor. Kateterden alınankan örnekleri ve basınç ölçümlerisayesinde kalpteki kusur hakkındabilgi elde ediliyor. Anjiyo esnasındakateterden damarlara ve kalbinodacıklarına X-ışınları ilegörülebilen özel bir boya veriliyor.Boyanın verilmesinden sonraröntgen filmi kaydediliyor. � Anjiyodan sonra çocuğunuzservisteki odasına yatırılıyor ve

birkaç saat uyuması sağlanıyor.

� İşlemden sonra hafif bir ateş vemide rahatsızlığı olabiliyor, ancakbu şikayetler genellikle birkaç saatiçinde kayboluyor.

� Anjiyo sonrası çocuk kardiyoloğu,anjiyo sonucu hakkında sizinlegörüşüyor.

� Çocuğunuzun hastanedebulunmasını gerektirecek başka birneden yoksa aynı günün akşam veyaertesi gün taburcu olması mümkün.



56

Fetal ekokardiyografi ile annekarnındaki bebeğin kalbindeoluşan doğumsal kalp hastalıklarıtanılanabiliyor. Fakat buincelemenin zor ve kompleksolması, işlemi yapacak uzmanındeneyimli olmasını gerektiriyor.Bu nedenle incelemenin mutlakauzmanlaşmış merkezlerdeyapılması çok önemli.

Hangi durumlarda yapılıyor?Bazı durumlarda fetusta (anne

karnındaki bebek) doğumsal kalphastalığı görülme riski dahayüksek olabiliyor. Dolayısıylafetal ekokardiyografi ihtiyacıoluşuyor. Bu durumlar fetusa ait,anneye ait ve ailesel risk faktörleriolarak 3 gruba ayrılıyor:

Fetusa ait risk faktörleri� Rutin USG incelemesinde kalpdışı anomalilerin bulunması� Kromozom anomalisi tespitedilmiş olması� Kalp ritim düzensizliği� Rutin USG’de kalp hastalığındanşüphelenilmiş olması

Anneye ait risk faktörleri� Annede doğumsal kalp hastalığıbulunması� Teratojenlere maruz kalma� Enfeksiyona maruz kalma� Metabolik hastalıklar (diyabet,fenilketonüri gibi)

Aileye ait risk faktörleri� Ailede doğumsal kalp hastalığı� Ailede sendromların bulunması

(Noonan, Tuberosklerozis)

Ne zaman yapılıyor?En iyi görüntüleme 22-24.

haftadan sonra yapılabiliyor.Ancak bazı ağır kalp anomalileri,16. haftadan sonra da teşhisedilebiliyor.

Kalp anomalisi tespit edilirse…Kalp anomalisi saptandıktan

sonra bebeğin diğer sistemlerindede sorun olup olmadığı inceleniyor.Ayrıca kromozom analizi yapılıyor.Bebeğin durumu uzmanlartarafından değerlendiriliyor.Uzmanlar, bebeğin doğumunubekleme kararı alabiliyor. Bu kararalındıysa, bebeğin doğumunun,gerektiğinde her türlü girişiminyapılabileceği bir merkezdegerçekleşmesi, uzmanların anındamüdahale edebilmesi açısından çokönemli. Kalp anomalilerinin çoğu,yapılacak bir kateter girişimi veyakalp ameliyatı ile tamamendüzeltilebiliyor.

Ancak anne karnındaki bebekteçok ağır anomaliler saptanırsa,hamileliğin sonlandırılmasıtartışılabiliyor. Son yıllardaaraştırma safhasında olan bazıgirişimlerle anne karnında da bazımüdahaleler yapılabiliyor.

Cerrahiye ne zaman başvuruluyor?Her anomalide cerrahi tedavi

gerekmiyor. Çünkü bazı kalpdelikleri kendiliğindenkapanabiliyor. Bazı anomaliler ise

kateter yöntemi denilen bir işlemlekasık damarından girilerekçözümlenebiliyor. Ancak tedavigerektiren anomalilerin büyük birkısmında kalp ameliyatlarınaihtiyaç duyuluyor.

Ameliyatlarda başarı yüksekDoğumsal kalp sorunu nedeniyle

yapılan ameliyatların başarısıgelişmiş merkezlerde oldukçayüksek. Genel olarak buameliyatlarda başarı oranınınyüzde 95’in üzerinde olduğunusöylemek mümkün. Ancakameliyatlardaki başarı oranı,risklere göre de çok değişiyor. 4-5yaşlarında bir çocukta kalbinodacıkları arasındaki deliğinkapatılmasının riski yüzde 0.5iken, yeni doğan bir bebekteyapılacak çok karmaşık birameliyatın riski daha yüksekolabiliyor.

Fetal Ekokardiyografi ile

Anne karnında teşhis!


Ç›nar’›n ailesi:“İlk girişimden sonra yurtdışında tedavi seçenekleriniararken, doktorların ‘Kalp kapakçığı kötü durumda,kalp büyümeye başlamış, üstelik yetmezlik var’demesiyle yeni bir şok daha yaşadık… Ama oğlumuz o küçücük bedeniyle ve güçlüklerekarşı çıkışıyla ne denli kuvvetli olduğunu hepimizegösterdi. Onun çok özel bir bebek olduğunudüşünüyoruz. Anjiyoya, yoğun bakım günlerine veriskli ameliyatına gösterdiği direnç de buna işaretediyor.”‘Çınar bebek, 2.5 aylık

Ross ameliyatıyla kalbi yenilendi!� Çınar bebek 32 haftalık dünyaya geldi. � Prematüreydi ve yalnızca 1550 gramdı. � 11 günlükken aort darlığı teşhisi konuldu. � Balonla aort kapağı genişletildi. Amaç, 1-1.5 yıl zamankazanmaktı. Biraz büyüyünce yine ameliyatedilecekti. � Müdahale sırasında kalp kapağının zarargördüğü saptandı. Acilen ameliyat edilmesigerekiyordu. � Ancak küçüktü, zayıftı, büyümesigerekiyordu. Çünkü bu ameliyatlar 3-5 yaşarası yapılabiliyordu. � Acıbadem’e geldiler.� 2.5 aylıkken ameliyat edildi. � Ross ameliyatıyla kendi dokularından,akciğerinden giden damarı çıkartıp hastalıklı aortkapağının yerine takıldı. � İlk 48 saat riskliydi. Çınar bebek başarıyla atlattı.� Ameliyattan 2.5 hafta sonra artık ‘iyi’ydi. Şimdi Çınar bebek, sağlıklı büyüyor!

’minik

bir kalpöyküsü


DOĞUMSAL KALP HASTALIKLARI

58

58-73-CODOGTEDAVI 6/16/10 5:37 PM Page 58

59

TIBBİ TEDAVİ UYGULANAN

KALP HASTALIKLARI

Konjestif Kalp YetersizliğiNEDİR? Kalp pompası yeterince kuvvetli çalışamadığından, akciğerlerde ve diğer

organlarda sıvı birikmeye başlıyor ve ödeme (şişliğe) neden oluyor. Bu durumlabirçok kalp anomalisinde karşılaşılıyor.

BELİRTİLERİ: Konjestif kalp yetersizliği bulunan çocuklar çabuk yoruluyor,solunumları hızlı ve sıkıntılı oluyor. Bu sorunu olan bebeklerinbeslenmelerinde sık sık problem yaşanıyor.

TEDAVİSİ: Digoksin ve diğer bazı ilaçlarla kalbin kasılmasınıngüçlendirilmesi sağlanıyor.

Diüretik olarak adlandırılan idrar söktürücü ilaçlar da kullanılabiliyor.Bu ilaçlar, vücutta biriken fazla sıvının atılmasına yardım ediyor.

Kalp Ritim Sorunları Kalp ritim sorunları genellikle 3 değişik şekilde görülüyor.

TAŞİKARDİ: Çocuğun kalp atışının çok hızlı olması durumuna deniyor.Çocuklarda kalp, yaşına bağlı olmak üzere normalde dakikada 60-150 kezatıyor. Kalbin çok hızlı atması, kalbin yorulmasına neden olabiliyor.Ancak taşikardi, her zaman doğumsal kalp hastalığına bağlı olarakgelişmiyor. Kalp atış hızını normal seviyeye düşürmek için ilaç tedavisiuygulanabiliyor.

BRADİKARDİ: Çocuğun kalp atış hızının çok yavaş olması durumunadeniyor. Bu durum kalbin kanı pompalama fonksiyonunda azalmaya

neden olabiliyor. Bradikardi genellikle doğumsal olarak ortaya çıksa da, nadirenameliyattan sonra da görülebiliyor. Bazı çocuklarda kalbe uyarı vererek kalbinnormal hızda çalışmasını sağlayan bir cihaz (kalp pili - pacemaker) takılmasınagereksinim duyulabiliyor.

ARİTMİ: Kalp atışında düzensizlikler oluşmasına deniyor. Bu durum doğumsal birkalp hastalığı olmadan görüleceği gibi, ameliyattan sonra da ortaya çıkabiliyor vedüzensiz kalp ritminin tipine bağlı olarak tedavi edilmesi gerekiyor.

DOĞUMSALKALP HASTALIKLARI

Kalp hastalığı bulunan çocuklaraçeşitli tedavi yöntemleri

uygulanıyor. Kalp anomalisi olançocukların bazıları sadece

ilaçla tedavi edilebiliyor. Ancakbazılarına cerrahi müdahale şart!

Diğer taraftan, ameliyat olacakçocuğun operasyon öncesi ve

sonrasında tıbbi tedaviye de ihtiyacıolabiliyor. Tüm bu tedavilerle

kalbin çalışmasına destek veriliyor.

NASIL TEDAVİ EDİLİYOR?



60

KATETERİZASYON UYGULANAN KALP HASTALIKLARI

Balon Septostomi Büyük arterlerin transpozisyonu (TGA) gibi

bazı kalp anomalilerinde, cerrahi tedaviyapılana kadar bebeğin hayatınısürdürebilmesi için yapılan işlemlerdir.Vücuda çoğunlukla kirli kanın gittiği budurumda, kalbin kulakçıkları arasında açılanbir delik sayesinde temiz kanın, kirli kan ilekarışması ve bu sayede vücuda daha fazlatemiz kan gitmesi sağlanıyor. Bu işlemde birtoplardamar yolu ile ucunda balon olan birkatater kalbe kadar ilerletiliyor. Kalbinkulakçıkları arasında normalde bulunanküçük delikten geçirilerek balon şişiriliyor.Böylece kulakçıklar arasında geniş bir açıklıkelde ediliyor.

Valvotomi, Balon AnjiyoplastiDar olan bazı kalp kapakları veya bazı kalp

damarları kateterizasyon sırasında balonlaaçılarak genişletiliyor. Tekrar daralmalar olsada bebeğin büyümesi için önemli bir zamankazanılıyor.

Coil Embolizasyon ve Şemsiye Uygulaması Bazı kalp delikleri (ASD) ve kapanmayan

damar açıklıkları (patent duktus arteriozus)kateterizasyon sırasında kapatılabiliyor.Ancak bu uygulamaların yapılabilmesi içinhem hastanın boyutlarının, hem de açıklığınyeri ve genişliğinin uygun olması gerekiyor.

Elektrofizyoloji ve Ablasyon Bazı ritim sorunları olan çocuklarda kalp

kateterizasyonu (elektrofizyolojik çalışma) ilebu soruna neden olan odaklar bulunupkateterizasyon sırasında "ablasyon" denilenyöntemle yakılarak, ritim problemi tedaviedilebiliyor.

Doğumsal anomalilerinyüzde 90’dan fazlası,yapılacak bir kalpameliyatı iledüzeltilebiliyor. Birkısmında ise yardımcıameliyatlarla hastanınşikayetlerinin azalmasısağlanabiliyor. Bazıhastalıklarda iki, hattaüç aşamalı girişimlergerekebiliyor.

bil

iyor

mus

unuz

?


61

CERRAHİ YOLLA TEDAVİ EDİLENKALP HASTALIKLARI

Bu hastalıklarda genellikle kalpte bir delik,damar veya kapakçıklarda darlık ya dabozukluklar bulunuyor. Kirli kan vücutdolaşımına geçmediği için morarmagörülmüyor. Genellikle kalp yetersizliğibulguları ön plana çıkıyor.

Patent Duktus Arteriozus (PDA) NEDİR? Her bebek, duktus arteriozus (PDA)

ile doğuyor. Duktus arteriozus, pulmonerarter (akciğer atardamarı) ile aort (anaatardamar) arasında geçiş sağlayan bir damarbağlantısı. Akciğer atardamarı vücuttankalbin sağ tarafına gelen oksijenden fakir vekoyu renkli kanı akciğerlere taşıyor.Akciğerlerde oksijenlenen kan, kalbin soltarafına geçiyor. Buradan oksijenden zenginkan, aort vasıtasıyla tüm vücudapompalanıyor.

Normalde kalpten çıkan iki büyük damararasında var olan bu bağlantı (duktusarteriozus) doğumdan birkaç saat sonrakapanıyor. Bu bağlantının açık kaldığıdurumlara ise PDA adı veriliyor. PDAanomalisinde, aort yoluyla vücuduoksijenlendirecek oksijenden zengin kanın birkısmı tekrar akciğerlere dönüyor. Bu durum,akciğer atardamarında basınç yükselmesine vekalbin sol tarafının yüklenmesine nedenoluyor.

BELİRTİLERİ: Eğer duktus arteriozus büyük isebebek çabuk yoruluyor, büyümesi gecikiyorve hızlı solunum yapıyor. Bu bebekler kolaycazatürreye yakalanabiliyor. Ancak bazılarındailk birkaç hafta veya ayda herhangi bir belirtiortaya çıkmayabiliyor. Eğer duktusarteriyozus küçükse, çocuk tamamen sağlıklıgörünebiliyor. PDA, erken doğum

(prematüre) bebeklerde de sıklıkla görülüyor.Kalp ve solunum yetersizliğine yol açabiliyor.

TEDAVİSİ: PDA’nın tedavisi, hastanın yaşınaveya PDA’nın genişliğine göre, kateteryoluyla şemsiye veya coil adı verilen birtakım cihazlar yardımıyla kapatmak veyakapalı bir kalp ameliyatı ile bağlamakşeklinde gerçekleştirilebiliyor. Prematürebebeklerde prostogladin inhibitörü denilenilaçlar kullanılarak da kapatılabiliyor. İlaçlaretkisiz olursa çok küçük (600-700 gr.)bebeklerde bile cerrahi uygulanabiliyor.

Eğer kalpte ek başka kusur bulunmuyorsa,bebeğin dolaşımı normale dönüyor.

Atriyal Septal Defekt (ASD) NEDİR? Kalbin iki kulakçığı arasında büyük

bir delik olursa fazla miktarda oksijendenzengin (açık kırmızı) kan, kalbin soltarafından sağ tarafına geçiyor. Bu durumdazaten oksijenden zengin hale getirilmiş olankan tekrar akciğerlere pompalanıyor. Buşekilde akciğerlere giden kan akımı artıyor veakciğer damar basıncı yükseliyor. Bu durum,ileri dönemlerde çocukta kalp yetersizliği,kalp ritminde düzensizlikler oluşmasınaneden olabiliyor.

BELİRTİLERİ: Çocukluk döneminde nadirenbelirti veriyor. Ancak çocukta yetersiz kiloalma ve sık akciğer enfeksiyonlarıgörülebiliyor.

TEDAVİSİ: ASD’nin okul çağından öncekapatılması gerekiyor. Kateter yolu ile dekapatılabilen ASD, çoğunlukla bir açık kalpameliyatı yapılmasını gerektirebiliyor. Tedavisonunda dolaşım normale dönüyor ve uzundönemde çocuk hayatını sağlıklı bir yetişkinolarak sürdürebiliyor.

1. SİYANOZ (MORARMA) OLMAYAN KALPHASTALIKLARI

Doğumsal kalphastalığı olançocukların önemli birkısmında müdahaleihtiyacı, daha doğardoğmaz ortayaçıkabiliyor. Hemenhemen tamamınayakını, okul çağı öncesitedavi edilmeye ihtiyaçduyuyor.

UN

UTM

A!



62

Ventriküler Septal Defekt (VSD) NEDİR? Kalbin iki karıncığı (ventrikül)

arasındaki bölmede bir delik bulunursakalbin daha yüksek basınçlı olan soltarafından, daha düşük basınçlı olan sağtarafına fazla miktarda oksijenden zenginkan geçiyor. Böylece daha önce akciğerlertarafından oksijenden zengin hale getirilmişkan akciğerlere geri pompalanıyor. Buşekilde akciğerlere giden kan akımı veakciğer atardamar kan basıncı artıyor. Kalpdaha fazla çalışmak zorunda kaldığı içinzamanla kalp büyümesi ortaya çıkıyor.

BELİRTİLERİ: VSD’nin genişliği ile doğrudanilişkili. Hastalık belirtileri doğum sonrasıbirkaç hafta içinde ortaya çıkmayabiliyor.Geniş VSD’li çocuklarda büyüme ve gelişmenormalden geri kalabiliyor. Bu çocuklar sıksık akciğer enfeksiyonlarına yakalanabiliyor.Solunum sıkıntısı, inleme ve kalp

yetersizliği ortaya çıkabiliyor. Buçocukların akciğer

atardamarındaki basınçyükseliyor (pulmonerhipertansiyon). Zamaniçerisinde süregelen bu yüksek

basınç, akciğer damarında kalıcıhasara yol açabiliyor. TEDAVİSİ: Bu hastalarda

beklenmeden kalpteki deliğinameliyatla kapatılması gerekiyor.

Çünkü geniş VSD ile beraber akciğerhipertansiyonu olan ve 2 yaşını geçirençocuklarda, akciğer damarında kalıcı basınçyüksekliği ve kalıcı bozukluklaroluşabileceği için ameliyat şansı ortadankalkabiliyor. Kalbin karıncıkları arasındakidelik küçükse, kalbe daha az yük biniyor. Buhastalardaki tek anormal bulgu, kalpte birüfürümün duyulması olabiliyor. Bazıdurumlarda küçük deliklerin ameliyatladüzeltilmesi gerekmeyebiliyor ve kendikendine kapanabiliyor. Belli bir yaşa kadarkendiliğinden kapanmayan küçük delikleranjiyo yolu ile veya ameliyatlakapatılabiliyor.

Atriyoventriküler Septal Defekt (AVSD) NEDİR? Kalbin ortasında geniş bir deliğin

bulunması durumuna deniliyor. Bu delik,kalbin üst ve alt odacıklarının (atriyum veventrikül) ikisini birden ilgilendiriyor. Bununyanında her iki atriyum ve ventrikülleribirbirinden ayıran kapakçıklarda (mitral vetriküspit kapaklar) tam olarak oluşmuyor.Üstelik her ikisi de, tek ve büyük bir kapakçıkşeklindedir. Bu kalp kusuru, Down sendromu(Mongolizm) ile birlikte görülebiliyor. Hematriyum hem de ventrikülde bulunan deliklernedeniyle kalbin sol tarafında bulunanoksijenden zengin kan, kalbin sağ tarafınageçiyor ve tekrar akciğerlere pompalanıyor.

BELİRTİLERİ: Geniş VSD’li hastalara benzerşekilde, büyüme ve gelişme geriliği oluşuyor.Sık nefes alma, beslenememe, terleme ve sıkakciğer enfeksiyonları ortaya çıkıyor. Akciğeratardamarında basınç yükseliyor (pulmonerhipertansiyon) ve zamanla akciğeratardamarında kalıcı hasar ortaya çıkabiliyor.

Ameliyatınzamanlaması önemli!Çünkü operasyonungeciktirilmesi bazıçocukların ameliyatşansını kaybetmesineveya bu tedaviden eldeedilecek yararınazalmasına yolaçabiliyor.

UN

UTM

A! Dikkat!

Kalbin odacık ve karıncıklarının normal gelişimitamamlanmış, ancak aralarında delik (ASD, VSD)veya anormal damar bağlantısı (PDA) bulunanhastalarda yapılan girişimler genellikle tamamennormal bir kalp ile sonuçlanıyor. Bu da uzundönemde normal bir hayat kapasitesi ve beklentisianlamına geliyor. Kalp kapaklarında sorun olanhastalarda, problem giderilse de, ileride tekrargirişim ihtiyacı oluşabiliyor. Kalbin bir kısımınıngelişiminin yetersiz olduğu ve hiç gelişmediğihastalarda ise yapılacak girişimlerle normal birkalp oluşturmak mümkün değil. Ancak çeşitliyöntemlerle kirli ve temiz kanı tamamıyla ayırmak(Fontan ameliyatı) ve normale yakın bir dolaşım vehayat kalitesi kazandırmak çoğunlukla mümkünolabiliyor. Bu durumdaki ilk dikkat edilecek nokta,zamanında müdahale edilmesi.


63

TEDAVİSİ: Ameliyat, pulmoner hipertansiyonugelişen veya ciddi hastalık belirtileri olançocuklarda genellikle bebeklik dönemindeyapılıyor. Atriyoventriküler kapak defektininameliyatla tamiri sonrası kan akımı normaledönüyor. Ancak oluşturulan yeni kapaklardabir miktar yetersizlik veya bazen darlıkortaya çıkabiliyor. Bu durum, sonraki yıllardada görülebiliyor veya artabiliyor. Bu nedenlebazı hastalarda ileride kapaklara yönelikikinci bir cerrahi girişim söz konusuolabiliyor.

Bazen hastanın genel durumu nedeniyleaçık kalp ameliyatının çok riskli görüldüğüdurumlarda, kapalı kalp ameliyatı (pulmonerbanding) uygulanabiliyor. Bu ameliyatlaakciğer atardamarı daraltılarak, fazla kangeçişi kontrol altına alınıyor. Akciğer basıncıdüşürülüyor ve düzeltici ameliyat içinhastanın büyümesi ve genel durumunundüzelmesi sağlanarak zaman kazanılıyor.

Dikkat!Ameliyattan sonra çocuğunuz düzenli olarak çocukkardiyoloğu tarafından takip edilmeli. Çünkü,doğumsal kalp defekti olan çocukların ameliyatöncesi ve sonrasında kalp duvarı veya kalpkapaklarında enfeksiyon (endokardit) görülmeriski gelişebiliyor. Bu risk hastalığa ve yapılangirişime bağlı olarak değişmekle birlikte, genellikleyüzde 1’in altında. Ancak endokardit gelişirsetedavisi uzun ve zor olabiliyor. Bu nedenle kalpteenfeksiyon (endokardit) gelişimini engellemek içinameliyat veya dişlerle ilgili bir girişim yapılmadanönce antibiyotik kullanılması gerekebiliyor. İyi birağız hijyeninin (temizlik, bakım) sağlanması daendokardit riskini azaltıyor.

Aort Stenozu (AS) NEDİR? Aort kapak, sol ventrikül ile vücuda

kan götüren ana atardamarın (aort) arasındayer alıyor. Kalp kasıldıktan sonra aort kapağıaçılıyor ve oksijenden zengin kan aorta

atılıyor. Aort, sol kalpteki kanı vücudadağıtan vücudun en büyük atardamarı. Aortkapağında oluşan darlık (stenoz) kalbin kanıvücuda pompalamasında zorlanmaya nedenoluyor.

Aort kapak fonksiyonları doğuştan veyasonradan gelişen hastalıklardan dolayıbozulabiliyor. Normalde aort kapağında üçtane yaprakçık bulunuyor. Doğumsal aortdarlığında ise aort kapağında üç yaprakçıkyerine kalın ve sert bir yaprakçık (uniküspid)veya iki yaprakçık (biküspid) bulunabiliyor.Bazen darlık, kapak altı dokularda olabileceğigibi (subaortik stenoz), aort kapağının hemenüstündeki aort damarının kendisinde deolabiliyor (Supraaortik stenoz).

BELİRTİLERİ: Bazen darlık oldukça ciddiseyrediyor. Bebeklik döneminde hastalıkbelirtileri ortaya çıkıyor. Aort stenozu olançocukların bazılarında göğüs ağrısı, başdönmesi, bayılma ve sebepsiz yorgunlukgörülebiliyor.

TEDAVİSİ: Darlığın derecesi belli bir seviyenin



64

üstünde olan tüm hastalardamüdahale gerekiyor.Darlığın yerine göreyapılacak müdahale defarklılık gösteriyor.Kapağın altındakidarlıklar genelliklekesilerek çıkarılabiliyor.Aort kapağını tutandarlıklarda kapakgenişletilebiliyor. Aort kapağınınüstündeki, aort damarını tutandarlıklarda ise yama ile genişletmeişlemi uygulanabiliyor. Aort kapağınınkendisini tutan darlıkların bir kısmındadarlık, kateter yolu ile uygulanan balonlagenişletme yöntemiyle giderilebiliyor (balonvalvüloplasti). Yapılan girişimle darlıkgiderilse bile, kapakta bir miktardeformasyon kalıyor. Belli bir süre sonradeforme kapak fonksiyonu tekrarbozulabiliyor. Bu durumlarda ikinci bircerrahi girişime gerek duyulabiliyor.

Dikkat!Aort darlığı hafif olan çocukların bile ömür boyu tıbbikontrol altında olmaları gerekiyor. Bu nedenle kontrolve takibi konusunda, çocuğunuzun yapabileceğisportif aktivitelerle ilgili çocuk kardiyoloğunuzdanbilgi almalısınız.

Aort Koarktasyonu (AoCoA) NEDİR? Bu hastalıkta aort (kalpten çıkan ve

vücuda kanı götüren ana atardamar) belli birseviyede daralıyor. Darlık, genellikle aorttankafa ve kollara giden damarlar çıktıktanhemen sonra oluşuyor. Bu durumda kanakımı, kalpten vücuda gönderilirken dar biryerden geçmek zorunda kalıyor. Bu hastalıktadarlığın bulunduğu yerden kalbe kadar olanbölümdeki kan basıncı yükseliyor.

BELİRTİLERİ: Darlığın derecesine göre,

doğumdan kısa bir süresonra sık nefes alma,beslenememe ve terlemegibi ciddi kalp yetersizliğibulguları ortayaçıkabiliyor. Darlık hafif ise

herhangi bir şikayetyaratmayabiliyor ve

tesadüfen doktorkontrollerinde üfürüm

duyulması veya tansiyonyüksekliği tespit edilmesi ile ortaya

çıkabiliyor. Aort koarktasyonundanormalde tersi doğru olduğu halde,

kollardan ölçülen kan basıncı (tansiyon),bacaklardan ölçülen kan basıncındanyüksektir.

TEDAVİSİ: Aorttaki darlık, kalbin kanıpompalamada zorlanmasına, büyümesine vekalp yetersizliğine yol açabiliyor. Aortkoarktasyonu önemli ise (darlık ileri derecedeise), hastanın bekletilmeden ameliyataalınması gerekiyor. Orta düzeydeki darlıklarise kalıcı yüksek tansiyon (hipertansiyon)oluşmaması için, genellikle okul çağındanönce düzeltiliyor.

Ameliyatta, kalp akciğer makinesine gerekduyulmuyor (kapalı kalp ameliyatı). Göğüssol yan tarafından açılarak aort damarındakidarlığa ulaşılıyor. Ancak nadiren de olsaaortta tekrar darlık oluşabiliyor. Budurumlarda bazen ikinci bir ameliyat ihtiyacıortaya çıkabiliyor. Bazı hastalar için kateteryolu ile balon veya stent kullanılarakgenişletme olarak bilinen balon anjiyoplastiyöntemiyle tedavi yeterli oluyor.

Dikkat!Müdahalesi gecikmiş bazı hastalarda, özelliklebüyük çocuklar ve erişkinlerde daralmış olan aorttamir edilse de, kan basıncı belli bir süre veyanadiren ömür boyu yüksek kalabiliyor. Bu durumdahipertansiyonu kontrol etmek için ilaç kullanımıgerekli hale geliyor.

Evde sigara içen annebabalar dikkat!İçtiğiniz her sigara,çocuğunuza zararveriyor. Çünküaraştırmalar, annebabası sigara içenküçük çocuklardadamar tıkanıklıklarınave bazı kalphastalıklarınayakalanma riskininarttığını gösteriyor.

UN

UTM

A!


Özellikle hamileliğin ilk 3 ayında

enfeksiyonlardankorunmak oldukça

önemli.

16. hafta

info

Anne karnındayken bebeğin kalp sorunlarıbelirlenebiliyor. Fetal ekokardiyografi yöntemiyle16. haftadan itibaren anne karnındakiçocuğun kalp bozuklukları tespit edilebiliyor.

Hamilelik döneminde kullanılan bazı ilaçlar, alkol,sigara, uyuşturucu, röntgen ışınına maruz kalma,akraba evliliği, annenin diyabetik olması,bebektekalp sorunu oluşma riskini artıran etkenlerdir.

Çünkü anne karnındaki bebeğin kalp gelişiminin enönemli aşaması, hamileliğin ilk 14-60 günü arasında

gerçekleşiyor. Bu dönemde yaşanan enfeksiyonlar kalbinsağlıklı gelişmesini engelleyebiliyor. Özellikle viralenfeksiyonlar kalp anomalilerine yol açabiliyor.



66

Kalpten vücuda pompalanan kan,normalde oksijenden zengin, daha açıkkırmızı renklidir. Ancak siyanoz ilekarakterize kalp hastalıklarında vücudapompalanan kan, normalin tersine oksijendenfakir, koyu renkli bir kan halini alıyor. Budurumda çocuğun teni mor görünüyor.Siyanoz olarak da tanımlanan bu durumçeşitli derecelerde olabiliyor. Siyanozun

derecesi hastanın patolojisine, yaşına veaktivitesine bağlı olarak değişebiliyor.

Fallot tetralojisi (TOF) NEDİR? Fallot tetralojisi 4 ayrı kalp

anomalisini birden içeren ve sıkgörülen bir doğumsal kalp hastalığı.

Kalbin iki karıncığı arasında geniş birdelik bulunduğun için oksijenden fakir

kan, sağ karıncıktan sola geçiyor. Pulmonerstenoz nedeniyle oksijenden fakir kan yeteri

kadar akciğere gönderilemiyor. Darlığınciddiyeti çocuktan çocuğa farklılık gösteriyorve esas olarak morluğun derecesini belirliyor.Sağ karıncık duvarı, normale göre daha kalınoluyor. Aort (ana atardamar) direkt olarakkarıncıklar arasındaki delik üzerindedir veher iki karıncıktan da kan alıyor.

BELİRTİLERİ: Bu kalp kusuru çeşitlidönemlerde belirti verebiliyor. Doğumdanhemen sonra, bebeklik döneminde veya dahasonra çocukluk döneminde ciltte morarma ilekendini belli ediyor. Bu "mor bebeklerin"gelişimi genellikle normale yakın olmasınakarşın, aniden ciddi morarma nöbetleri ortayaçıkabiliyor. Bu nöbetler sırasında çocuklardabilinç kaybı görülüyor. Daha büyükçocuklarda egzersiz sırasında nefes darlığı vebayılma krizleri oluşuyor. Bu belirtilerinnedeni ise vücudun ihtiyacı olan oksijenisağlayan kanın akciğerlerdeoksijenlenememesi.

TEDAVİSİ: Fallot tetralojisinin ciddiyetinin ağır

olduğu çocuklarda bir süre iyileşmesağlayabilmek için akciğerlere giden kanakımını artıran "şant" ameliyatı yapılabiliyor.Şant ameliyatında aort ile akciğer atardamarıarasında yapay bir damar bağlantısıkuruluyor. Bu şekilde aort kan akımındanalınan fazladan bir miktar kan, oksijenlenmeküzere akciğerlere yönlendirilmiş oluyor. Busayede çocuk büyüyüp daha ileri bir yaştaameliyat olana kadar morarma (siyanoz)şikayetlerinin azalması sağlanıyor. Ameliyatsayesinde çocuğun bu dönemde büyümesi vegelişmesi mümkün hale geliyor.

Fallot tetralojisinin kesin tedavisi, tamdüzeltme ameliyatı ile sağlanıyor. Şantameliyatından sonra veya akciğer atardamarıyeteri kadar gelişmiş olan hastalarda ilkameliyat olarak yapılabiliyor. Genellikleerken çocukluk döneminde uygulanıyor.Ameliyattan sonra dolaşım normal halegeliyor ve siyanoz tamamen ortadan kalkıyor.Bazı hastalarda yıllar sonra bozuk olanpulmoner kapağın (akciğer atardamarıkapağı) yerine yapay kapak takılmasıgerekebiliyor.

Pulmoner Stenoz (PS) NEDİR? Pulmoner kapak, sağ karıncık ile

akciğer atardamarı arasında bulunuyor. Kalpkasıldıktan sonra açılarak kanın akciğerleregeçişini sağlıyor. Pulmoner stenoz, bukapağın altında, kendisinde, akciğeratardamarında veya her üçünde birdenolabiliyor. Kanın dar bölgeden geçişinisağlamak için kalbin sağ karıncığı zorlanıyorve sağ karıncıkta basınç yükseliyor. Darlığınderecesine ve ilave olarak kulakçık ilekarıncıklar arasında delik bulunupbulunmamasına bağlı olarak hastada belirtilerortaya çıkıyor. Darlık önemli ise hastalardaçeşitli derecelerde morarma (siyanoz)olabiliyor.

2. SİYANOZ (MORARMA) İLE SEYREDEN KALP HASTALIKLARI

Bebeğin mor ciltledoğması, doğumsal birkalp hastalığının dagöstergesi olabiliyor.Vücuda pompalanankan, anomali sonucuoksijenden fakirolduğu için bebeğinteni mor görünüyor. b

iliy

or m

usun

uz?


TEDAVİSİ: Sağ karıncıktaki kan basıncı yüksekve darlık önemli ölçüde ise çocuğun şikayetiolmasa bile sağ karıncığın zorlanmasınıengellemek için tedavi edilmesi gerekiyor.Sadece pulmoner kapakta olan darlıklarda,kateter yolu ile uygulanan balonla genişletmeyöntemiyle (balon valvüloplasti) darlıkgiderilebiliyor. Hastaların bazılarında açıkkalp ameliyatı gerekebiliyor. Ameliyatla,darlığa neden olan dokuların çıkarılması veyama ile genişletme gibi yöntemleruygulanıyor. Ardından dolaşım normaledönüyor ve sağ karıncık basıncı düşüyor.Nadiren hayatın ileri dönemlerinde yenidenmüdahale gerekebiliyor.

Büyük Arterlerin Transpozisyonu (TGA) NEDİR? Normalde akciğer atardamarı

(pulmoner arter) oksijenden fakirtoplardamar kanını sağ karıncıktanakciğerlere taşıyor. Aort (kalpten çıkan anaatardamar) ise oksijenden zengin (açıkkırmızı) kanı, sol karıncıktan vücuda taşıyor.Büyük arterlerin transpozisyonunda (TGA)kalpten çıkan bu büyük damarlar yerdeğiştirmiş oluyor. Aort sağ karıncığa bağlıolduğu için oksijenden fakir toplardamar kanıvücuda pompalanıyor. Pulmoner arter ise solkarıncığa bağlı olduğu için oksijenden zenginkan, tekrar akciğerlere pompalanıyor.

Büyük atardamarların transpozisyonubebek doğar doğmaz hayati risk anlamınageliyor. Çünkü bebeğin yaşaması içinoksijenden fakir ve zengin kanların, bazıbağlantılar yoluyla karışması zorunludur. Bubağlantılar iki kulakçık arasında olan bir delik(atriyal septal defekt, ASD), iki karıncıkarasında olan bir delik (ventriküler septaldefekt, VSD) veya pulmoner arter (akciğerana atardamarı) ile aort arasındaki damarbağlantısı (patent ductus arteriozus, PDA)şeklinde olabiliyor.

BELİRTİLERİ: TGA ile doğan bebeklerinçoğunda bu bağlantılar yetersiz kaldığından,doğumdan hemen sonra cilt rengi ileriderecede mor oluyor. Bu bebeklere acilen tıbbimüdahale yapılması gerekiyor.

67


TEDAVİSİ: Kan karışımının yetersiz olduğudurumlarda yapılabilecek farklı girişimlerbulunuyor. Bunlar; � İlaç tedavisi: Prostoglandin adı verilen ilaçdamar yolundan sürekli veriliyor. Bu ilaç,ductus arteriozusun açık kalmasınısağlayarak bebeğin ameliyata kadar olansüreyi rahat geçirmesini sağlıyor. � Kateter yolu ile kulakçıklar arası delik açma(balon atriyal septostomi): Kasık bölgesindengirilerek yapılan bu işlemde, iki kulakçıkarasındaki delik kateterdeki balon şişirilerekgenişletiliyor ve kanların karışımı sağlanarakbebekteki morarma (siyanoz) azaltılıyor. � Ameliyat: Kesin tedavi sağlıyor. Büyükarterlerin transpozisyonu cerrahi olarakbirkaç şekilde düzeltilebiliyor. Tercih edilenyöntem, Arteryel switch (Jatene) adı verilenoperasyondur. Bu ameliyatla kalpten tersçıkan damarlar, olmaları gereken yerlereyerleştiriliyor. Kalbi besleyen koronerdamarlar da yeni oluşturulan aort damarınataşınıyor. Bu ameliyatla anatomik düzeltme

yapılıyor ve bebeklerin normal bir yaşamsürmesi sağlanabiliyor. Ancak bu ameliyatın,kan karışımı yeterli olmayan çocuklardadoğumdan sonraki ilk 3 hafta içinde yapılmışolması gerekiyor. Bu süreyi geçen çocuklardaiki aşamalı olarak uygulanabiliyor.

Diğer ameliyat alternatifi, kulakçıkların tersçevrilmesi olarak tarif edilebilen AtriyalSwitch (Senning) ameliyatıdır. Bu ameliyatla,normalde vücuttan dönen oksijenden fakirkan sağ karıncık yerine sol karıncığa;akciğerlerden dönen oksijenden zengin kanise sol karıncık yerine sağ karıncığayönlendiriliyor. Fizyolojik olarak sağlanan budüzeltme ameliyatı sonrası, uzun dönemdekalp ritim bozuklukları ve kalp yetersizliğiortaya çıkabiliyor.

Arteryel switch ameliyatı sonrası uzundönem sonuçlar çok iyi oluyor. Hastalarameliyattan sonra normal bir gelişim veyaşam gösterebiliyor. Çok azı, ikinci birgirişime ihtiyaç duyabiliyor.

Triküspit Atrezisi (TA) NEDİR? Bu hastalıkta sağ kulakçık ile sağ

karıncığı birbirinden ayıran triküspit kapakgelişmemiş oluyor. Bu nedenle sağkulakçıktan sağ karıncığa kan akımı olmuyor.Sonuç olarak, sağ ventrikül küçük kalıyor vetam olarak gelişmiyor. Çocuğun hayattakalması iki kulakçık arasında bir delikolmasına (ASD) ve iki karıncık arasında birdelik (VSD) bulunmasına bağlı hale geliyor.Böylece sağ atriyuma geri dönen oksijendenfakir toplardamar kanı, iki kulakçıkarasındaki delikten sol atriyuma geçiyor.Burada kan akciğerden gelen temizlenmişoksijenden zengin kan ile karışıyor. Buanormal kan akımından dolayı bebek morgörünüyor.

TEDAVİSİ: TA’lı çocuklarda Fontan ameliyatı iletam düzelme sağlanabiliyor. Bu ameliyatla sağatriyuma dönen oksijenden fakir kan, kalbinsağ karıncığı gelişmediği için oluşturulantünel ve bağlantılar yardımıyla oksijenlenmeküzere doğrudan doğruya akciğerlereyönlendiriliyor, morarma ortadan kalkıyor.


68


69

Pulmoner Atrezi (PA) NEDİR? Pulmoner atrezide akciğer atardamarının

kapağı oluşmuyor. Bu nedenle sağ ventriküldekikan, akciğer atardamarı (pulmoner arter)vasıtasıyla akciğerlere gönderilemiyor. Sağkarıncık kör bir kese gibi küçük kalıyor vegelişemiyor. Triküspit kapak (sağ kulakçık ile sağkarıncık arasındaki) da sıklıkla az gelişiyor.

İki kulakçık arasındaki delikten (ASD)oksijenden fakir toplardamar kanı solkulakçığa geçerek, buradaakciğerden gelen oksijenden zengin(açık kırmızı) kanla karışıyor. Solkarıncık oksijenden fakir olan bukanı aorta pompalayarak vücudadağıtıyor. Bebek damarlarındadolaşan bu oksijenden fakir kandanötürü rengi morarmış olarak (siyanotik)görünüyor. Akciğerlerin yegane kan kaynağıakciğer atardamarı (pulmoner arter) ile aortarasında açık kalan bağlantı (patent ductusarteriyozus) sayesinde sağlanıyor. Eğer patentductus arteriozus (PDA) daralacak veyakapanacak olursa, akciğer kan akımı kritikdüzeye iniyor. Dolayısıyla bu durum, doğumdanitibaren yaşamı ciddi anlamda tehdit ediyor.

BELİRTİLERİ: Morarma.TEDAVİSİ: Genellikle ilaç (prostglandin) kullanımı

da içeren erken tedavi yöntemleri ile bubağlantının (PDA) kapanması önleniyor.Ameliyatla pulmoner arter (akciğer atardamarı)ile aort arasında bir damar bağlantısı (şant)oluşturularak, akciğerlere kan gitmesi sağlanıyor.Bazı hastalarda tıkalı olan kapakçığın açılması damümkün olabiliyor. Çocuk 3-4 yaşlarınageldiğinde, sağ karıncık gelişmemiş ise Fontanameliyatı (tek karıncık tamiri) uygulanabiliyor.Gelişmiş sağ karıncığı olanlarda ise tam düzeltmeameliyatı uygulanabiliyor.

Trunkus Arteriozus NEDİR? Bu kalp anomalisinde kalpten sadece tek

bir atardamar çıkıyor ve aort ile pulmoner artere(akciğer atardamarı) ayrılıyor.

BELİRTİLERİ: Erken dönemde kalp yetersizliği ve


� Başarılı bir kalp ameliyatı geçirenhastaların çoğu evlenebiliyor ve doğal birhamilelik dönemi sonrası normal doğumyapabiliyor. Ama anne adaylarının diğeranne adayları gibi hamilelik dönemindebeslenmesine dikkat etmesi, sigara gibizararlı alışkanlıkları bırakması gerekiyor.Yine bu dönemde sadece doktorlarınınonayladığı ilaçları kullanmalılar.� Bazı doğumsal kalp hastalıklarında(ağır kalp hastalığı veya morarma ileseyreden hastalıklar) hamilelik, sağlık

açısından tehlikeli olabiliyor. Bu nedenledoğum kontrol yöntemlerinin kullanılmasıgerekiyor. Ama hangi doğum kontrolyöntemini kullanmanız gerektiğihakkında mutlaka kardiyoloğunuzlagörüşmeli ve onun önerileriniuygulamalısınız.� Kalp hastalığı olanların aklına sıktakılan sorulardan biri, çocuklarının kalphastası olarak doğma ihtimali olupolmadığı. Tıp henüz bu soruya kesin biryanıt veremiyor, ancak şöyle bir açıklama

yapıyor: Genel olarak doğumsal kalphastalığı olan çocuk doğurma ihtimaliyaklaşık olarak 100 doğumda 1. Bu oran,kardeşlerde ve kardeş çocuklarındadoğumsal kalp hastalığı bulunması, anneveya babanın doğumsal kalp hastasıolması durumunda biraz daha yükseliyor. � Kalp sorunu ile doğan çocuklarınyarısında sorun, annedeki kalphastalığına benziyor. Ancak doğumsalkalp hastalıkları bebek anne karnındaiken, ekokardiyografi ile saptanabiliyor.

Doğumsal kalp hastalığı olanlar anne olabilir mi?


70

akciğer kan basıncı yüksekliği (pulmonerhipertansiyon) ortaya çıkıyor.

TEDAVİSİ: Genellikle erken bebeklikdöneminde ameliyat edilmesi gerekiyor.Ameliyatla geniş ventriküler septal defekt(VSD) kapatılıyor. Tek ve büyük olan budamardan akciğer atardamarı ayrılıyor ve biryapay damar vasıtasıyla sağ karıncık ileilişkilendiriliyor.

Total Pulmoner Venöz Dönüş Anomalisi (TAPVD)

NEDİR? Total pulmoner venöz dönüşanomalisinde, akciğerlerden oksijendenzengin (açık kırmızı) kanı sol kulakçığagetiren akciğer toplardamarları sol kulakçıkyerine başka bir yere, genelde sağ kulakçığa(atriyum) açılıyor. Sağ kulakçıkta akciğertoplardamarları vasıtasıyla gelen oksijendenzengin kan, vücuttan gelen toplardamar kanile karışıyor. Bu kan karışımının bir kısmı ikikulakçık arası delikten (atriyal septal defekt)ASD, sol kulakçığa geçiyor. Akciğerden kanındönüş yolunda darlık oluşuyor. Bu,akciğerlerde kan göllenmesine ve akciğeratardamarında basınç artışına nedenolabiliyor.

BELİRTİLERİ: Çocuk doğduktan hemen sonrasık nefes alma, beslenememe, sık akciğerenfeksiyonu vb. hastalık belirtilerinigöstermeye başlıyor.

TEDAVİSİ: Bu kalp kusurunun erken bebeklikdöneminde tamir edilmesi gerekiyor.Ameliyatla akciğer toplardamarları tekrar solkulakçığa birleştiriliyor ve iki kulakçık arasıdelik kapatılıyor. Ameliyat erken bebeklikdöneminde yapılırsa, yapılan ameliyattanuzun dönemde daha iyi sonuç alınıyor.

Hipoplastik Sol Kalp Sendromu (HLHS) NEDİR? Hipoplastik sol kalp sendromunda;

aort, aort kapağı, sol karıncık ve mitral kapağıda içeren kalbin sol tarafında gelişim geriliğigörülüyor. Akciğerlerden dönen kan ikikulakçık arası delikten sağ kulakçığa geçmekdurumundadır. Sağ karıncık, gelen kanıakciğer atardamarına pompalıyor ve akciğeratardamarı ile aort arasında açık kalanbağlantı (PDA-patent ductus arteriozus)sayesinde kan aorta geçiyor.

BELİRTİLERİ: Bebek doğumda genelliklenormal görünüyor. Bu sendromla doğanbebeklerin teni kül rengine dönüşüyor. Hızlıve zor nefes alıyorlar. Ayrıca beslenmelerindede sorunlar görülüyor.




72

Çocuklarda görülenkalp anomalileri,uzmanların karşısınayüzlerce çeşidiyleçıkıyor. Üstelik buanomaliler tek tekolabildiği gibi, birdenfazlasının bir aradagörülmesi de sıkrastlanan bir durum.

bil

iyor

mus

unuz

? TEDAVİSİ: Eğer tedavi edilmezlerse bubebekler doğum sonrası ilk günler veyaaylarda yaşamlarını kaybediyor. Buanomalide ameliyatla kalbin tamamiylenormal hale getirilmesi mümkün olmamaklaberaber, bir dizi ameliyat veya kalp nakligerekebiliyor. Ameliyat yapılana kadarilaçların yardımıyla (prostoglandin) PDA açıktutuluyor.

Bu ameliyatlar çok riskli ve karmaşık olmasınedeniyle her bebeğin ayrı olarakdeğerlendirilmesi gerekiyor. Uzmanlar tıbbitedavi ve cerrahi yöntemlerle her türlü tedaviseçeneklerini ayrıntılı olarak değerlendiriyor.Karar verildiğinde, ameliyat birkaç aşamalıolarak gerçekleştiriliyor. İlk aşamadaNorwood ameliyatı yapılarak tüm kanı, sağkarıncık vasıtasıyla akciğer ve vücudapompalaması sağlanıyor. Bu ameliyatındoğumdan hemen sonra yapılması gerekiyor.Diğer aşamalarda ise iki yönlü Glenn

ameliyatı ve nihayetinde Fontan operasyonuyapılıyor.

Bu ameliyatlarla kalbe dönen oksijendenfakir kanı getiren toplardamarlar ve akciğeratardamarı arasında bağlantılar kuruluyor.Tüm bu ameliyatların asıl amacı; sağkarıncığın sadece oksijenlemiş kanı vücudapompalaması ve oksijenden fakir olan kanlaoksijenden zengin (açık kırmızı) kanınkarışmasını önlemek veya azaltmak.

Dikkat!Hipoplastik sol kalp sendromlubebekler eğer tedavi edilmezlerse,doğum sonrası ilk günlerde veyaaylarda yaşamlarını kaybediyorlar.


73

Esanalina’n›n annesi:“Ender rastlanan bir durummuş hastalığı. Hayatla ölümarasında gidip geliyordu bebeğim. Ama umudumuzu hiçyitirmedik. Uzmanlarımıza ve kızımıza güvendik.19 aylıkken kucağımıza aldık ve Kazakistan’danİstanbul’un yolunu tuttuk. Uçaktan İstanbul’aindiğimizde, buranın şifa bulacağımız kentolduğunu biliyorduk. Ameliyatı saatler sürdü. Herdakikası uzundu. Sanki yıllar geçiyormuş gibi… Nezaman ki dokturun ‘Ameliyat başarılı geçti’ sözünüduyduk, dünyalar bizim oldu. Sanki bebeğim,yeniden dünyaya gelmişti!” ‘Esenalina, 19 aylık

Kalp zarından akciğer damarı yapıldı� Kazakistanlı bir bebek.�Akciğer damarları hiç gelişmemiş olarak dünyayagelmişti. Üstelik akciğerleri ile kalbi arasında dolaşımısağlayan bağlantı da yoktu. � Morarıyordu, tıkanıyordu, ileri derece kalpyetmezliği vardı. � E.N.’nin sorunu, tıpta çok ender rastlanan birdurumdu. � 19 aylıkken ülkelerinden Acıbadem’egeldiler. � 10 kişilik ekip, 8 saat süreyle bebeğiameliyat etti.� Kalp zarından alınan bir parça ile sağ ve solakciğer damarları yapıldı.� Ameliyat sonrası akciğerlerin yeni durumauyum sağlayabilmesi için çok özel bakım ve solunumtedavisi uygulandı…Taburcu olurken annesinin kucağındaki E.N. bebekgülüyordu. Artık rahatlıkla nefes alabilecek,morarmayacak ve sağlıklı olarak büyüyebilecekti.

’minik

bir kalpöyküsü


İlk hazırlıklar� Çocuğunuz genellikle ameliyattankısa bir zaman önce hastaneyeyatırılıyor. Hastanede kalma süresi iseortalama 5 ila 10 gün. Bu süre bazıkoşullarda uzayabiliyor.� Ameliyat öncesinde çocuğunuzunmümkün olduğu kadar sağlıklı olmasıson derece önemli. Çocuğunuzda ateş,öksürük veya soğuk algınlığı varsaçocuk kardiyoloğunuza veya kalpcerrahınıza haber vermeniz gerekiyor.Uzmanlar durumu değerlendirerekameliyatın birkaç gün ertelenmesikararını alabiliyor.

ÇOCUK KALP AMELİYATLARI

74

ÇOCUK KALP AMELİYATLARI ÖNCESİ VE SONRASINDA

BİLMENİZ GEREKENLERGünümüzde minik kalplere büyük müdahaleedilerek bebekler sağlıklarına kavuşturulabiliyor.Ancak ameliyat küçük ya da büyük olsa da,çocuğun bu sürece hazırlanması gerekiyor.

Ameliyat öncesiAmeliyat, birçok anne babanın çocuğu adınaendişe ile karşıladığı bir karar. Ancak

kalbinde anomali olan çocuğunuz, çocuk kalphastalıkları uzmanları ve kalp damar

cerrahları tarafından değerlendiriliyor.Böylece alınan karar, çocuğunuzun bu

ameliyattan fayda göreceği anlamını dataşıyor. Donanımlı bir hastane ve uzman bir

ekip tarafından gerçekleştirilecek olanameliyatta riskler en aza indiriliyor. Pekiameliyata hazırlanmak için neler yapılıyor?

Genel tetkikler � Çocuğunuz ameliyat öncesinde karaciğer, böbrekfonksiyonları ve pıhtılaşma faktörleri açısından inceleniyor. � Ameliyat sırasında veya sonrasında sorun yaratabilecekolası bir enfeksiyon odağının tespiti ve gerekirse tedavisiamacıyla çocuk hastalıkları uzmanı tarafından genelmuayenesi ve diş hekimi tarafından diş muayenesiyapılıyor. � Çocuğunuzun ameliyata hazır olup olmadığı açısındanve gerekli ameliyat hazırlıkları bakımındandeğerlendirilmesi konusunda hasta koordinatörü siziyönlendiriyor ve yardımcı oluyor.

74-79-COAMELIYAT 6/16/10 5:39 PM Page 74

75

Ameliyatlarda kan nakline ihtiyaç duyulabiliyor

Kalp ameliyatları sırasında kan nakline ihtiyaç

duyuluyor. Ameliyata bağlı olarak ihtiyaç duyulan

kanın miktarı değişiyor. Genellikle açık kalp

ameliyatlarında 2-4 ünite, kapalı kalp ameliyatlarında

1-2 ünite kan gerekebiliyor. Kan örnekleri AIDS,

Hepatit (B ve C) ve her türlü bulaşıcı hastalık

açısından titizlikle taranıyor.



76

Yoğun bakım ünitesinden çıktıktan sonraçocuğunuz pediyatri servisine çıkarılıyor. Buradaçocuğunuzun bakımı ile ilgili olarak siz de önemlibir rol üstlenebilirsiniz. Serviste genellikleöksürme ve solunum egzersizlerini içeren solunumterapisi uygulanıyor. Böylece akciğer ve solunumproblemlerinin önüne geçilmeye çalışılıyor. Birsüre sonra çocuğunuzun ağrı kesici ilaçlara dahaaz gereksinim duyuyor. Çocuğunuzu iyileşmesürecinde şöyle destekleyebilirsiniz:

� Çocuğunuzu yatak içinde doğrulturken ikielinden birden tutun, sırtından ve başındandestekleyerek kaldırın. Ameliyat kesisiningerilmesine neden olacak hareketler yapmayın.

Doktorunuzun tavsiyesine göre çocuğunuzu dahaaktif olmaya teşvik edin ve servis içerisindedolaştırın. Çocuğunuza drenaj tüpleri ve serumtakılı olabilir. Bu durum hemşire gözetimindeçocuğunuzu koltuğa oturtmanıza vedolaştırmanıza engel değildir. � Çocuğunuza dokunmadan önce elleriniziyıkamaya özen gösterin. Göğüs yarası ve tedaviekipmanlarını gözeterek çocuğunuza sarılabilir vekucağınıza alabilirsiniz. Ziyaretçilerin uzun süreiçeride kalarak oda havasını kirletmesini veçocuğunuzu öpmesini engellemelisiniz. Hijyenikaçıdan açıkta yiyecek, içecek, giysi bırakmamalıve oda içi düzeni korumalısınız.

� Ameliyattan sonra çocuğunuza vücutta sututulmasını önlemek amacıyla tuzsuz diyetuygulanabilir. Diüretik (idrar söktürücü),antibiyotik veya digoksin gibi ilaçlar verilebilir.Çocuğunuzun beslenmesini ve ilaç kullanımınıtıbbi ekibin önerdiği şekilde uygulanması içindestek olabilirsiniz. � Bazı çocuklarda ameliyat reaksiyonu olarakbirkaç gün sonra ateş çıkabiliyor. Eğer ateş devamederse, doktorunuz bunun nedenini ve nasıl tedaviedileceğini belirlemek için çocuğunuza bazıtestlerin yapılmasını isteyebilir. Testlerininyapılması sırasında ise çocuğunuza, manevidestek verebilirsiniz.

Servis Dönemi

Ameliyat süreciKalp ameliyatları bu alanda uzmanlaşmış

doktorlar, teknisyenler ve hemşirelerdenoluşan bir ekip tarafından gerçekleştiriliyor.Cerrah ameliyata konsantre olurken, diğerlerihastanın kan dolaşımı, solunum ve diğerhayati fonksiyonlarını sağlayan cihazlarlailgileniyor.

Çocuğunuzun ameliyata hazır olupolmaması açısından ve gerekli ameliyathazırlıkları bakımından değerlendirilmesikonusunda, hasta koordinatörü siziyönlendiriyor ve yardımcı oluyor.

Açık kalp ameliyatı: Bu ameliyatlarda kalp-akciğer makinesi kullanılıyor. Bu cihazakciğerler ve kalbi devre dışı bırakarak kanınoksijenlenmesini ve vücuda kanpompalanmasını sağlıyor. Böylece kalbingüvenle durdurulması ve açılıp tamir edilmesimümkün olabiliyor. Bu yöntemle cerrah kalbiniçini ve kalp kusurunu rahatlıkla görüyor vedüzeltiyor. Ameliyat sonunda kalp tekrarçalıştırılarak pompadan çıkılıyor. Kalp veakciğerler normal pompalama ve

oksijenlendirme görevlerine geri dönüyor. Bazıaçık kalp ameliyatlarında hipotermi olarakadlandırılan bir teknikle ameliyat yapılmasıgerekebiliyor. Hipotermi tekniğinde çocuğunvücut ısısı düşürülerek kan akımıyavaşlatılıyor, hatta durduruluyor ve güveniçerisinde kalbin tamiri yapılıyor.

Kapalı kalp ameliyatı: Bazı operasyonlarkalp-akciğer pompası kullanılmadanyapılabiliyor ve bu ameliyatlara da "kapalıkalp ameliyatı" deniyor.

Minival İnvaziv Kalp Ameliyatı: Bazı kalpanomalilerinde göğüse çok küçük bir açıklıktan girilerekbazı özel aletler ve video kamera yardımı ile kalpameliyatları yapılabiliyor. Minimal invaziv kalpameliyatları olarak adlandırılan bu ameliyatlarda yara izidaha küçük ve belirsiz, iyileşme daha çabuk oluyor. Ancakbu tür ameliyatlar, her kalp anomalisi için uygunolmayabiliyor. Özellikle tam şifa ile sonuçlananameliyatlarda, hastaların ilerki dönemlerde tek şikayeti“ameliyat izi” ile bunun getirdiği estetik ve psikolojiksorunlar olabiliyor. Küçük açıklardan yapılanameliyatlarla bu sorun, en az düzeyde hissediliyor.

Bazen küçük bebeklerdeyapılan kompleksameliyatlardan sonragöğüs kemiği hemenkapatılmayabiliyor. Buşekilde kalp veakciğerlerde sıkışmaolmadan, kritik olan ilkgünlerin daha güvenligeçmesi sağlanıyor. b

iliy

or m

usun

uz?


77

Eve ne zamandönebilir?

Çocuğunuz ameliyattan sonrakısa süre içerisinde kendisini

daha iyi hissediyor vehastaneden ayrılmaya hazır hale

geliyor. Taburcu olmadan önceameliyatın sonuçlarını kontrol

etmek amacıyla bazı incelemeleryapılabiliyor. Çocuğunuz kendini

daha iyi hissettiğinde vedoktorunuz çocuğunuzun

iyileştiğine kanaat getirdiğindeeve dönebilirsiniz. Artık

çocuğunuz kalbi, normal olanyaşıtları gibi normal bir büyüme

ve gelişme gösterecektir.



78

� Doktorunuzun verdiği randevu gününe kadarsize söylenenleri harfiyen uygulayın.Çocuğunuzun fiziksel olarak aktif olmasınadoktorunuzun tavsiyesine göre yardımcı olun. � Taburcu olduktan sonra evde kullanılmak üzeresize verilen ilaçları titizlikle çocuğunuzavermelisiniz. İlaç saatlerini ve isimlerinişaşırmamak için buzdolabı üzeri gibi her zamangörünecek bir yere ilaç çizelgesi hazırlayın. � Çocuğunuza evde duş aldırabilirsiniz, ancak

ameliyat yarasının iyileşmesi için sabunu uzunsüreli kullanmayın. Bunun için küveti sabunlusuyla doldurmayın veya duş sırasında ameliyatyarası üzerine bastırarak sabun sürmeyin. Çoksıcak veya soğuk su kullanmayın. � Çocuğunuzun hoşuna gidecek yemeklerhazırlayın. İyileşmesi için iyi beslenmesi gerekir.Aşırı yağlı, tuzlu veya şekerli yiyeceklervermeyin. Çorba, bebekler için mama gibiyumuşak ve hazmı kolay yiyecekleri tercih edin.

� Çocuğunuzun yanında sigara içmeyin ve onusigara içilen mekanlardan uzak tutun. � Çocuğunuzun göğsünün gerilmesine nedenolacak hareketleri veya yük kaldırmasını 1 aysüre ile kısıtlayın. � Ateş, solunum sıkıntısı, vücutta şişme (ödem)ve doktorun verdiği talimatlar doğrultusundaherhangi bir ciddi değişiklik olursa, mutlakahastaneyi arayın. Acil durumlarda acil servisebaşvurabilirsiniz.

Evde yapılacaklar

Ameliyat sonrasıYoğun Bakım Dönemi Ameliyattan sonra çocuğunuz yoğun bakımünitesine alınıyor. Burada özel eğitimli doktor,hemşire ve teknisyenler 24 saat hizmet veriyor.Çocuğunuzun yoğun bakımda tüm hayatifonksiyonları bilgisayarlı elektronik cihazlarlatakip ediliyor. Yoğun bakımdaki cihazlar veçocuğa takılı tüplerden dolayı endişe etmeyin.Bunların hepsi gerekli ve rutin olarakkullanılan ekipmanlar. İhtiyaç kalmadığızaman yavaş yavaş bu ekipmanların hepsiçocuğunuzdan çekiliyor. Bu özel cihazlaraörnek olarak aşağıdakileri sıralayabiliriz: � Solunum makinesi (ventilatör) � Soluk borusuna takılı solunum tüpü(endotrakeal tüp) � Ekstra oksijen vermek için takılan oksijenmaskesi � Göğüste biriken kan ve sıvıları boşaltmakiçin ameliyat sırasında yerleştirilen tahliyeboruları (dren) � Kan, serum ve ilaçların verildiği damar içiuygulamalar � Burnundan takılan, mideye ulaşannazogastrik sonda; kalp ritmi ve tansiyonunu

monitörden görüntülemek için takılan elektrodve kablolar gibi.

dikkat � Çocuğunuzun ameliyat sonrası yoğun bakımda takipedilmesi için yukarıda sıralananların hepsine ihtiyaçduyuluyor. Tıbbi sakıncalar nedeniyle çocuğunuzun yoğunbakımdaki odasına girmeniz istenmiyor. Ancak durumu ileilgili olarak size düzenli bilgi veriliyor. Ertesi gün telefonile veya yoğun bakım ünitesi kapısından yoğun bakımsorumlusu ile yüz yüze görüşerek çocuğunuz hakkındabilgi alabiliyorsunuz.� Dışarıdan gelen kişilerin çocuğunuza hastalıkbulaştırmasını önlemek için yoğun bakım ziyaretlerikısıtlanıyor. Yoğun bakımda kalma süresinin uzamasıdurumunda eğer doktoru uygun görürse, aileden bir kişiözel giysiler giyerek çocuğu ziyaret edebiliyor.� Yoğun bakımda çocuğunuzu rahatlatmak içinsakinleştirici ilaçlar verildiği için dolayı kendisini uyuklarhalde görebilirsiniz. Yoğun bakım ekibi ameliyattan sonraçocuğunuzda kullanılması gereken özel uygulamalarolursa, bunlar hakkında sizi bilgilendiriyor. � Kullanılan ilaçlarla, çocuğun kendisine uygulananişlemlerden rahatsızlık duyması ve ağrı hissetmesiengelleniyor.

Bazı durumlarda(pulmonerhipertansiyona yol açananomaliler veyakompleks ameliyatlargibi) ameliyattan sonrahastaların 24-48 saatboyunca uyutulmasıgerekebiliyor. Bu süreiçinde kalbin içindekibasınçlarınnormalleşmesi, kalbinyeni durumaadaptasyonu, diğerorganların (böbrek,karaciğer, akciğer)fonksiyonlarınındüzenlenmesi sağlanıyor.

bil

iyor

mus

unuz

?


79

Emanuel’in annesiShkendije:“Uçakta İstanbul’a gelirken aklımda hep şu soru vardı:‘Emanuel acaba dönüşte kucağımda olacak mı?’ Oameliyata girerken de aynı soruyu düşünmekten başkabir şey yapamıyordum… Yılbaşı öncesiydi. Herkesteyeni yıl heyecanı vardı. Kızım ameliyata alındı. Benhastanenin penceresinden alışveriş telaşıyla koşaninsanlara baktım, baktım, baktım… Tam 6saat! Konuşmadım, soru sormadım,yalnızca baktım. Aklımda yine aynı soruvardı. 6 saat sonra bana doktorlar adetayeni yıl hediyesi gibi müjdeyi verdiler.Yaşasın, artık oğlum kucağımdadönebilecektik Arnavutluk’a!”

‘ minik bir kalpöyküsü

Emanuel, 2 aylıkArnavutluk’tan geldi, kalbi baştan yaratıldı� Emanuel 2 aylık erkek bir bebekti.

� Doğduğunda tüm vücuduna temiz kan taşıyan anaatardamarı ve akciğere temizlenmesi için kangötüren akciğer damarı, kalbinden ters olarakçıkıyordu. Karıncıklar arasında boşlukbulunuyordu.

� Arnavutluk’un küçük bir köyündenAcıbadem’e getirildi.

� Ameliyatı tam 6 saat sürdü.

� Ana atardamarların ve kalbi besleyen 1 mm.çapındaki koroner damarların yerleri değiştirildi.Karıncıklar arasındaki boşluk suni yamayla kapatıldı.

� Emanuel’e uygulanan ameliyat, kalp cerrahisininulaştığı en üst aşamalardan birisi olarak kabul ediliyor.

� Emanuel şimdi sağlıklı bir bebek olarak büyüyor!

’74-79-COAMELIYAT 6/16/10 5:40 PM Page 79

NELERE DİKKAT ETMELİ

80

1. Düzenli aralıklarla muayeneleri yapılmalıÇocuğunuzun tedavisinde düzenli kontrol muayenelerininyapılması son derece önemli. Doğumsal kalp hastalığı tanısıkonulmasından ve kalp ameliyatından sonra günler, haftalar,aylarla ifade edilen kontrol randevuları veriliyor. Sonrasındabu randevuların sıklığı giderek azalıyor. Çocuğunuzunsorununa bağlı olarak düzenli muayene ve incelemeler gerekliolabiliyor. Bu incelemeler: � Kan testleri � Elektrokardiyografi (EKG) � Ekokardiyografi � Göğüs filmi � 24 saat EKG takibinin yapıldığı Holter tetkiki � Egzersiz testi � Anjiyografi (kalp kateterizasyonu)

Nelere dikkat etmeli?

Bakteriyel Endokardit (BE), kan akımına karışanbakterilerin kalbin iç yüzeyi, kalp kapakları veya kandamarlarına yerleşerek enfeksiyona neden olmasıdır. BEhastalığına çok sık rastlanılmıyor. Ancak doğumsal kalphastalığı bulunan çocukların bu hastalığı geçirme riskidaha yüksek. Bu nedenle korunma (proflaksi) büyükönem taşıyor. Bakterilerin kan akımına karışmasına yolaçan cerrahi veya dişlerle ilgili girişim yapılmadan önceçocuğunuza antibiyotikle korunma sağlanması gerekiyor.Doğumsal kalp hastalığı nedeniyle takip edilen ameliyatolmamış çocukların hemen hepsinin BE’den korunmak içinantibiyotik kullanmaları gerekiyor. Kalp ameliyatı yapılançocukların bir kısmında da BE’den korunmak içinantibiyotik kullanılması gerekli olabiliyor. BE'i önlemekiçin çocuğun cerrahi veya dişlerle ilgili girişim yapılmadan1 ya da 2 saat önce antibiyotik alması gerekiyor.

Amerikan Kalp Derneği (AHA) aşağıdaki girişimlerdenönce antibiyotik proflaksisini gerekli görüyor: � Bademcik ve geniz eti ameliyatları � Diş eti veya ağızda kanamaya neden olabilecek dişlerleilgili girişimler � Bazı mide-bağırsak, üreme ve idrar yolu ameliyatlarıile girişimler

Çocuk kardiyoloğunuz BE’den korunmakla ilgili olaraksize daha detaylı bilgiler ve uygulanacak antibiyotiktedavisini belirten endokardit profilaksi kartı verecektir. Bukartı diş hekiminiz, çocuk doktorunuz, aile doktorunuz vediğer hekimlere göstermeniz, gerektiğinde uygunantibiyotiğin, uygun dozlarda verilmesi açısından çokönemli. İlacın dozu çocuğunuzun kilosu, kalbinin durumuve yapılması düşünülen girişime bağlı olarak değişiyor.

2. Bakteriyel endokardittenkorunmalı

Doğumsal kalp hastalığı olan çocuklarda

80-81-CODIKKAT 6/16/10 5:42 PM Page 80

3. Spora yönlendirilmeliDoğumsal kalp hastalığı olan çocukların çoğu, fiziksel olaraktamamen aktif bir yaşam sürebiliyorlar. Bu çocukların günlük

aktivitelerine herhangi bir kısıtlama getirmeye gerek yok.Ancak anne babalar, çocuklarının fiziksel aktivitelerine

gereksiz olarak bazı kısıtlamalar getirebiliyorlar. Bu durumakranlarıyla bir arada bulunmasını engelleyerek

çocuğunuzun fizik kondisyon ve yaşam kalitesinde düşmeyeneden oluyor. Bu nedenlerle çocuk kardiyologları

çocuğunuzun fiziksel olarak aktif bir yaşam sürmesini teşvikediyor. Bu sayede çocuğunuzun kalp ve akciğer kondisyonu

artıyor ve daha kaliteli bir yaşam sürebiliyor. Ancak özellikletam olarak düzeltilemeyen bazı hastalıklarda, spor yapmaveya yönlendirilmesi uygun olan spor dalları konusunda

çocuk kardiyoloğundan görüş alınmalı.

81

5. Bebekler doğrubeslenmeli

Doğumsal kalp hastalıkları bulunan bebeklerin boyları genelde normal olmakla beraber kilo almaları daha yavaş oluyor.Doğumsal kalp hastalığı teşhisi konulmadan önce bebeğinizianne sütü veya mama ile beslenmesine karar vermişolabilirsiniz. Her iki beslenme yöntemi de kalp sorunu olançocuğunuzu beslemek için yeterli olabilir. Ancak beslemeyönteminde biraz esnek davranmalısınız. Çocuğunuz anne sütüveya mama ile besleniyor olsa bile ek kaloriye ihtiyacıolabiliyor. Bu ek kalori ihtiyacı, farklı yöntemlerlesağlanabiliyor.

Çocuğunuzu en iyi nasıl besleyeceğinizi öğrenmek içindoktorunuza veya diyetisyeninize soru sormaktan çekinmeyin.Böylece çeşitli beslenme yöntemleri ve çocuğunuzun aldığıbesinlerdeki kalori miktarını nasıl arttıracağınız konusunda bilgialabilirsiniz.

Akdeniz mutfağı tipinde beslenme alışkanlığının çocuklukyaşlarından itibaren başlatılması çok önemli. Yeşil sebze,meyve ağırlıklı, beyaz et ve balık eti bakımından zengin,zeytinyağının tercih edildiği karbonhidratların makul derecedetutulduğu diyet, çocuğunuzun erişkin yaşlarda da sağlıklı birkalbe sahip olmasına yardımcı oluyor..

4. Kalp ilaçları doğru

ve düzenli alınmalı

Doğumsal kalp hastalığı olan çocukların bir

kısmı ilaçla tedavi ediliyor. Kullanılan ilaçlar

genelde alınan besinlerle etkileşmiyor. En iyi

yöntem, bebeği beslemeden önce ilacını

vermektir. Ancak ilaç vermede aşağıdaki

önerileri dikkate almalısınız:

� Mamasıyla birlikte vermeyi düşünüyorsanız,

biberonun tamamını bitiremeyeceği için alacağı

ilacı mamasıyla karıştırmayın.

� İlacı az miktarda su ile karıştırarak damlalık,

enjektör veya kaşıkla ağzına verebilirsiniz.

� Bebeğiniz ilaç verildikten sonra kusuyorsa

tekrar ilaç vermeyi denemeyin. Gelecek ilaç

zamanı geldiğinde yine her zaman aldığı normal

dozda ilacını verin.

� Çocuğunuz hasta oluyorsa, yeterli

beslenemiyorsa, günlük beslenmelerinin iki veya

üçünde kusuyorsa ya da altını normalden az

ıslatıyorsa, doktorunuzu aramalısınız.

80-81-CODIKKAT 6/16/10 5:42 PM Page 81

KALP DAMAR HASTALIKLARI

KALP DAMAR HASTALIKLARI

n sayfa 84 - 91 Koroner Arter Hastalığı, Kalp Krizin sayfa 92 - 98 Kalp Kapağı Hastalıkları , Aritmiler

n sayfa 100 - 108 Kardiyomiyopatiler, Büyük Damar Hastalıkları n sayfa 110 - 121 Periferik Damar Tıkanıklıkları , Varisler

Bazan kalbi besleyen damarlarda, bazan kapaklarında, bazan de kalbin hiç beklenmedik bir yerinde oluşan küçük

bir sorun, hayatınızı etkiler, hatta bazan belirler. İşte yarattığı ciddi

sonuçlar itibariyle, erken tanılanması çok önemli olan kalp hastalıkları

arasında en sık görülenler...

84

Yaygın görülen kalp hastalıklarıYaşamla ölüm arasındaki ince çizgi,kalbinizin atışlarıyla çizilirKalbiniz durmaksızın çalışır günler; aylar ve yıllar boyu. Bazen damarlarınızdaki küçük bir tıkanıklık , bazen de içindeki küçücük bir delik zorlaştırır çalışmasını… Binlerce farklı neden aynı sonuca yol açabilir. Üstelik bu sorunların oluşma zamanı da değişkendir. Bazen anne karnında henüz minicik bir kalpken, bazen de zamanın çizgilerini yüzünüzde taşıdığınız o dinginlik günlerinde tehlike sinyalleri verir. Bu haliyle hayatınızın merkezine oturur. Çünkü yaşamla ölüm arasındaki ince çizgi, kalbinizin atışlarıyla çizilir. Kalbinizin her daim sağlam ve düzenli atabilmesi için sağlıklı olması gerekiyor. Oysa kalp sağlığınızı etkileyen yüzlerce hastalık var. Bu bölümde en yaygın görülen bazı kalp hastalıkları hakkında bilgiler bulacaksınız.

Kalbinizin her daim sağlam ve düzenli atabilmesi için sağlıklı

haliyle hayatınızın merkezine oturur. Çünkü yaşamla ölüm

Kalbinizin her daim sağlam ve düzenli atabilmesi için sağlıklı olması gerekiyor. Oysa kalp sağlığınızı etkileyen yüzlerce Kalbinizin her daim sağlam ve düzenli atabilmesi için sağlıklı Kalbinizin her daim sağlam ve düzenli atabilmesi için sağlıklı Kalbinizin her daim sağlam ve düzenli atabilmesi için sağlıklı

85

Nedir?Koroner arter hastalığı (kalp damar

hastalığı), en sık karşılaşılan kalp hastalıklarının başında geliyor. Peki kalp damar hastalıkları nasıl oluşuyor? İşte koroner arter hastalığının nasıl oluştuğuna dair bilmeniz gereken önemli püf noktaları:

Kalbiniz: Kanın Sağladığı GüçKalbiniz devamlı pompa işlevi görerek

tüm vücudunuzun kan ihtiyacını karşılıyor. Bu işi yapmak için kalbin kendisi de oksijen yönünden zengin kana ihtiyaç duyuyor. Bu kan, kalbinize koroner arterler yoluyla ulaştırılıyor.

Koroner Arterler: Kalbinizin Hayat DamarlarıKalbinizin çalışması, koroner arterler

tarafından sunulan kana bağlıdır. Koroner arterleri, kalpten tüm vücuda kan dağıtan ve en büyük damar olan aortun ilk dalları olarak düşünebilirsiniz. Sol koroner arter ve sağ koroner arter, daha küçük dallara ayrılarak kalbin tümünü besliyorlar.

Sağlıklı Bir ArterBir koroner arterin iç yüzeyi sağlıklı

olduğunda kan, bu damardan rahatlıkla akıyor. Bu da kalbinizin ihtiyaç duyduğu

oksijen ile beslenmesini sağlıyor. Aktivite durumunda sağlıklı arterler kalbin artan ihtiyacını rahatlıkla karşılayabiliyorlar.

Hasar Görmüş Bir ArterArterin iç tabakası yüksek kolesterol,

yüksek kan basıncı ya da sigaradan dolayı zarar görmüş olabiliyor. Bu durum arter duvarında plak oluşumu (yağlı maddeler ve kalsiyum birikimi) ile sonuçlanıyor. Bu nedenle kan eskisi gibi rahatlıkla akamıyor. İşte bu durum, koroner arter hastalığının başlangıcı anlamına geliyor.

Daralmış Bir ArterPlak oluşumu arttıkça arter daha da

daralıyor ve kalp kasına olan kan akımı aşırı derecede azalıyor. Kalpte oksijen açlığı oluşur ki, bu da göğüs ağrısına neden olabiliyor.

Tıkalı Bir ArterDaralmış olan arterin bir pıhtı ile tam

olarak tıkandığı durumda bir kalp atağı (miyokard enfarktüsü) geçirilir. Oksijen yönünden zengin kan yokluğunda o bölgedeki kalp kasları kalıcı olarak hasar görüyor.

Kalp damar hastalıkları deyince akla gelen, koroner

arter hastalıkları oluyor. Görülme oranı gittikçe artan hastalık, oluşturduğu hayati

riskleriyle dikkat çekiyor. Zamanında fark edilmez

ve önlem alınmazsa, kalp krizine gidecek bir süreç

yaşanabiliyor. Erken tanıyla değiştirilen yaşam biçimi, hastalığın oluşma riskini

düşürüyor.

Koroner Arter HastalığıKalbinizle yaşam arasında sınır çizen hastalık

86

Egzersizle gelen göğüs ağrısı: Herhangi bir iş yaparken gelen baskı şeklindeki göğüs ağrısı da, kalp damar hastalığının belirtilerinden biri. Yürürken, merdiven ve yokuş çıkarken, yemek sonrası veya soğuk havalarda yürürken göğsünüzde baskı, yanma, ağırlık hissi oluşabiliyor. Bu ağrının özelliği yürümeyi bıraktığınız an azalması ve kendiliğinden (5 dakikadan kısa bir süre içerisinde) kaybolmasıdır. Bazı durumlarda ise bazen sol omuz, sol kolun iç kısmı, boyun ya da alt çene ve sırttaki kürek kemiklerinin arasına da yayılabilmesi veya öncelikle bu bölgede hissedilebilmesidir. Nedeni

Ani ölüm: Beklenmedik bir şekilde şikayetlerin başlamasından sonraki 1 saat içinde gerçekleşen ölüm olarak tanımlanıyor. Tüm ölümlerin yüzde 12’si ani ölüm şeklinde gerçekleşiyor. Ani ölümlerin yarısı da kalp ve damar hastalıklarına bağlı nedenlerle ortaya çıkıyor. Özellikle de kalp krizinin payı oldukça yüksek. Kalp kriziyle sonuçlanan hastalığın belirtilerinin başında birden başlayan göğüste baskı, yanma, ağırlık ve sıkıntı hissi geliyor. Sonrasında bunlara soğuk terleme, bulantı ve kusma eşlik edebiliyor. Maalesef ki, bu hastaların yarısı hastaneye ulaşamadan hayatını kaybediyor. Ani ölüm dışında, koroner kalp hastalıkları tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, ülkemizde de ölüm nedenleri içinde ilk sırayı alıyor.

Kalp krizi: Kalp krizi kalp damarının aniden tıkanması sonucu oluşuyor. Toplumda yıllık görülme yüzdesi 0.6. Belirtileri arasında; hastanın göğsünde yanma, baskı ve sıkışma hissi bulunuyor. Bu şikayetlerin çeneye ve kollara doğru

Kalp damar hastalıklarında ortaya çıkan durumlar1. Nefes Darlığı

Genellikle yürüme ve koşma sırasında hızlı soluma ve buna rağmen rahat nefes alamama duygusu (hava açlığı) olarak kendini belli ediyor. Göğüs ağrısı şikayetlerinde olduğu gibi, nefes darlığı da dinlenme halinde gelebiliyor ve bu durum ciddi bir kalp hastalığının habercisi olabiliyor. Ancak bazı akciğer hastalıkları da (astım, amfizem gibi) benzer belirtilere yol açabiliyor ve gerçek sebebin kalpten mi, yoksa akciğerden mi kaynaklandığının anlaşılması çok zorlaşıyor. Bu gibi durumlarda bir kalp uzmanının ileri incelemeler yaptırıp (hatta bazen akciğer uzmanı ile birlikte çalışarak) hastanın gerçek sorununu saptaması gerekebiliyor.

2. ÇarpıntıKalp hızının aniden çok yükselmesi

(dakikada 100-300 arası atım gibi) veya çok düşmesi (dakikada 30-40 atım gibi) sonucunda veya düzensiz kalp atışlarına bağlı olarak kalbin olduğu yerde hissedilen çarpıntı duygusudur.

3. Senkop (Bayılma) Genellikle ayakta dururken birdenbire bilinç

kaybına uğranması, yere yığılma ve kısa bir süre sonra kendine gelme halidir. Son derece ciddi bir kalp hastalığının belirtisi olabileceği gibi, diğer çok sayıdaki daha az ciddi sebeplerden de kaynaklanabiliyor.

Kalp damar hastalıklarında ortaya çıkan önemli durumlarKalp damar hastalığı 4 farklı şekilde kendini belli ediyor.

2

3

4

1 yayılması da söz konusu olabiliyor. Bulantı ve kusmaya soğuk terlemenin eşlik etmesi tanının güçlenmesini sağlıyor. Şikayetler aniden başlıyor. Hastanın bulunduğu yerden, zamandan ve aktivitesinden bağımsız gelişiyor.

Şikayetler 30 dakikadan fazla sürüyor. Bu durumdaki kişilerin, derhal bir ambulansla en yakın kalp merkezi veya hastanenin acil servisine götürülmesi gerekiyor. Hayati tehlike söz konusu olduğu için bu durumda en etkili müdahale, hastanelerde yapılabiliyor. Ancak riski büyük olsa da, her kalp krizi ölümle sonuçlanmıyor.

Kalp krizi öncesi durum: Pıhtı tarafından tıkanmaya meyilli, tıkanan, kendiliğinden açılan kalp damarı bulunuyor. Bu durumun yarattığı şikayetler kalp krizi ile aynı. Ancak şikayetlerin şiddeti daha az olabileceği gibi, şikayetlerin süresi de gün boyu devam edebiliyor. Bu durum acil müdahale gerektirdiği için hastaların en yakın acil servise götürülmesi öneriliyor.

87

ise, kalp damarınızda yavaş yavaş oluşan daralmadır. En kısa sürede hekime başvurarak uygun tedavinin başlanması çok önemlidir.

Risk FaktörleriKalp damar hastalıkları rastlantısal bir

şekilde oluşmuyor. Bazı risk faktörlerinin sonucunda ortaya çıkıyor. İşte bu risk faktörleri kontrol altına alınmadığı sürece herhangi bir inceleme normal çıksa bile (buna anjiyografi dahil) kalp krizi riski ortadan kalkmıyor.

Hipertansiyon: Tansiyon hastalığının yüzde 95’i genetiktir. Ancak hasta, genetik olarak eğilimli doğduğu bu hastalığın başlangıç sürecini belirleyebiliyor. Yaşam tarzına bağlı olarak bu süreci erteleyebiliyor ya da tam tersi öne alabiliyor. Tansiyon, damarlardaki kanın ‘hızlı ve şiddetli’ akması anlamına geliyor. Bu hızlı akan kan; beyin, böbrek ve kalp gibi organları beslerken hasara uğratıyor. Zaman içerisinde de birden ortaya çıkan felç, kalp krizi ve böbrek yetersizliği şeklinde çeşitli organ hasarlarına neden olabiliyor. Peki normal ve normal olmayan tansiyon nasıl biliniyor? Normal tansiyon demek, büyük tansiyonun 120 mmHg ve altı, küçük tansiyonun ise 80 mmHg ve altında olması anlamına geliyor. Ancak yaşla birlikte atardamardaki sertlik artıyor ve kanın akışı hızlanıyor. Sonuçta, tansiyon yükselmiş oluyor.

Yüksek tansiyonun kalbe zarar verme biçimini ise şöyle açıklayabiliriz: Yüksek basınca maruz kalan damar duvarı hasara uğruyor ve kandaki yağ partiküllerinin damar yüzeyine sıvanmasına ve birikmesine sebep oluyor. Zaman içersinde bu birikim kalp damarlarında darlığa veya aniden tıkanmaya yol açabiliyor. Vücudun motorunun kalp olduğu düşünülürse, yüksek tansiyonun bu motoru sürekli yüksek devirde çalıştırması anlamına geliyor ki, bu da uzun vadede kalbin zarar görmesine neden oluyor. Ne var ki, tansiyon hastalarının yüzde 50’si

böyle bir hastalığı olduğunu bilmiyor. Çünkü yüksek tansiyon bu hastalarda şikayete neden olmuyor. Bu risk faktörünü ortadan kaldırmak için tansiyonun istenen düzeylere çekilmesi gerekiyor. Tansiyonu istenen düzeylere çekmek hasta ve hekimin işbirliği ile gerçekleştirebiliyor.

Büyük tansiyonu 120-150, küçük tansiyonu 80-90 arasında seyreden bireylere öncelikle yaşam tarzı değişikliği öneriliyor. Tansiyonu 2-3 kez 160 mmHg üzerine çıkan hastalara doğrudan ilaç başlanıyor. Ancak bu hastaların yaşam tarzı değişikliğini mutlaka benimsemeleri gerekiyor.

Kilo verme, yaşam tarzı değişikliğinde çok önemli bir etken. Verilecek her 10 kilo başına büyük tansiyonda 20 mmHg’lık bir düşüş sağlama olanağı bulunuyor. Meyve sebze ağırlıklı beslenme ile 8 mmHg, tuz kısıtlaması ve fiziki aktivitenin artırılması ile 8’er mmHg’lık düşüş sağlanabiliyor. Yine alkol alımının kısıtlanması ile 5 mmHg’lık bir düşüş sağlanabiliyor.

Tansiyon ilacı başlandıysa hastanın bu ilacı ömür boyu kullanması gerekiyor.

Sigara: Sadece akciğerlerimize değil kalbimize de büyük zarar veriyor: Sigara kandaki pıhtılaşma faktörlerini harekete geçiriyor. Kalp hızını ve tansiyonu artırıyor. Kalp damarlarındaki yağdan zengin madde

baloncuklarının patlama sürecini başlatıyor. Vücudu bu kadar olumsuz etkileyen

sigaranın içim miktarı, kalp krizi geçirme riskiyle de doğrudan ilişkili. Kalp hastalığı geçirme açısından sigara içenler, içmeyenlere göre 3 kat daha riskli. Pasif içiçi olmak da aynı sonuca yol açıyor; kalp krizi geçirme ve kalp krizinden ölme riski bir buçuk kat artıyor. Sigarayı bırakmak ise oldukça avantajlı. Sigaranın bırakılmasından bir yıl sonra kalp damar hastalığından ölüm riski yüzde elli oranında azalıyor. 5 yıl sonra ise bu risk sigara açısından sıfırlanıyor. Sigaranın bırakılması için hekimden yardım alınması öneriliyor.

Kan yağlarındaki yükseklik: Kan yağlarının yüksek olması en önemli risk faktörü kabul ediliyor. Kalp damarlarında darlık oluşumuna yol açan kan yağlarındaki yükseklik düşürüldüğünde, kalp krizi geçirme ve kalp krizinden hayatını kaybetme riski azalmış oluyor. 3 çeşit kan yağı olduğu biliniyor. Bunlar; kötü kolesterol (LDL), iyi kolesterol (HDL) ve trigliserid. LDL kolesterol en önemli kolesterol, çünkü tedavi, daha çok kötü kolesterole göre düzenleniyor. LDL kolesterolün olması gereken düzey, kişiden kişiye veya hastadan hastaya göre değişiyor. Şöyle ki, eğer kolesterolü yüksek bir hastaysanız, mutlaka

Diyabet: Tip 2 diyabeti olanlarda kalp damar hastalığına yakalanma riski 4 kat, tip 1 diyabette

ise 10 kat artıyor. Şeker hastalığı olanlar en az kalp damar hastalığı olanlar kadar risk taşıyor. Özellikle

kalp krizi ve felç geçirme olasılığının yanında ani ölüm riskleri de yükseliyor. Bu nedenle diyabet has-talarının gizli kalp damar hastalığı ve gizli kalp krizi

geçirme olasılığı yüksek olduğu için yılda en az bir kez kardiyolojik muayeneden geçmeleri ve mevcut risk faktörlerinin daha şiddetli tedavi edilmesi çok önemli. Örneğin tansiyonu 140 mmHg olan normal bireye tansiyon ilacı önerilmezken, diyabet hasta-

sında mutlaka ilaç başlanmalı. Yine kötü kolesterolü (LDL) 120 mg/dl olan normal bireye hiçbir öneride bulunulmazken, şeker hastasının değerini 100’ün

altına çekmek için ilaç tedavisine başlanıyor.

Kalp damar hastalığı teşhisi konan hastalara 3 farklı tedavi yöntemi uygulanıyor. Bunlar ilaç tedavisi, perkütan koroner girişimler ve açık kalp ameliyatı. Bunların içerisinden en uygun tedavi şekline hasta ve doktor birlikte karar veriyor.

İlaç tedavisi: Kalp damar hastalığı teşhis edilmemiş (birincil koruma) ve edilmiş (ikincil koruma) hastalarda ilaç tedavisi farklılık gösteriyor. Her kalp damar hastasının her gün 100-300 mg aspirin kullanması gerekiyor. Ancak her sağlıklı bireye aspirin kullanması önerilmiyor. Yalnızca sağlıklı birey olmasına rağmen 10 yıllık kalp krizi geçirme olasılığı yüzde 6’nın üzerinde çıkan kişilerin de aspirin kullanması öneriliyor. Yine birincil korumada hastaların diyabet ve tansiyon ilaçlarını düzenli kullanmaları önemli. Birincil ve ikincil korumada kolesterol ilaçlarının başlama kriterleri de farklı. Diğer kullanılan ilaç grupları hemen hemen aynı.

Koroner Anjiyoplasti ve Stent Uygulamaları

Kalp damarlarındaki yerel daralmaların cerrahi olmayan bir yol ile açılması işlemine koroner anjiyoplasti (balonla damar açılması) adı veriliyor. Kasık atardamarlarından girilerek, kalbin damarlarına doğru itilip buraya yerleştirilen ‘klavuz tel’ aracılığıyla sönük durumdaki balon, bu klavuz tel üzerinden kaydırlarak darlığın olduğu bölgeye yerleştiriliyor ve dışarından verilen basınçla şişirilip (yaklaşık 3 cm boyunda ve 3-4 mm eninde) kalp damarı tıkanıklığı açılmış oluyor.

Ayrıntılı bilgi için bkz. Sayfa 36

Bypass Koroner arter bypas cerrahisi, tıkalı veya

daralmış olan arter kısmın öetesinde başka bir yol oluşturarak, kalbin yeniden beslenmesine olanak tanıyor. Birden fazla tıkalı damar durumunda birden fazla bypass işlemi gerçekleştiriliyor.

Bypass yapmak üzere kullanılacak damar ya da diğer adıyla greftler göğüs, kal yada bacaktan alınarak tıkalı koroner artere bağlanıyorb. Sıklıkla kullanılan greftler

göğüs duvarından alınan meme atardamarı, koldan alınan aort damarı ve bacaktan alınan toplardamarı oluyor..


Minimal invaziv yöntemlerEndoskopik cerrahi ile minik kesiden büyük ameliyat

Minimal invaziv bir teknik olan endoskopik cerrahide, özel endoskopik cihazlar ile göğüs bölgesine açılan küçük kesilerin içerisinden açık kalp operasyonları gerçekleştirilebiliyor. Ameliyat sırasında cerrahi enstrümanlar, tamamen cerrahın kendi kontrolünde oluyor. Endoskopik yöntem ile koroner bypass işlemi kapak tamirleri, kapak değişim işlemleri, kalp deliklerinin kapatılması ve ritim tedavisi için ablasyon işlemleri uygulanabiliyor.


Robotik cerrahi, hassas operasyonAmeliyat amaçlı geliştirilmiş bir robot,

cerrahların yönlendirmesi sonucunda operasyonu gerçekleştiriyor. Robotik cerrahinin endoskopik cerrahiden temel farkı cerrahın bir monitörden izleyerek robotun kollarını uzaktan kumanda ederek çalıştırmasıdır.

Ameliyat sırasında; cerrah, hastanın yattığı masanın biraz ilerisinde bulunan, ameliyata kumanda edebileceği bir konsola oturuyor. Bu konsoldan, görüntü alıyor ve robotun kollarını hareket ettirebiliyor. Cerrah da, bu görüntüler eşliğinde, bir cerrah eli gibi hareket edebilen robotun diğer kollarını harekete geçirerek zor ve hassas bir ameliyatı gerçekleştiriyor.

Ayrıntılı bilgi için bkz Sayfa 41

88

doktorunuza riskinizi hesap ettirmelisiniz. Böylece doktorunuzdan 10 yıl içinde kalp krize geçirme ve kalp krizinden hayatınızı kaybetme riskinizi öğrenebilirsiniz. Çünkü kan yağlarının ne kadar düşürüleceği, hangi değerlerin normal kabul edileceği risk hesabına göre yapılıyor. Örneğin şeker hastalığı veya kalp damar hastalığı olan bir kişide LDL kolesterol 100 mg/dl üzerinde ilaç başlarken, risk faktörü olmayan bir hastada LDL kolesterol 190 mg/dl üzerine çıkarsa ancak ilaç başlanıyor.

İyi kolesterol (HDL) değerlerinin yüksek olması kalp damar hastalığı riskini azaltıyor. Trigliserid değerleri ile iyi kolesterol değerleri ters orantılı. İyi kolesterolün kadınlarda 60 mg/dl, erkeklerde 50 mg/dl üzerinde olması kalp damar hastalığı riskini azaltıyor.

20 yaşından sonra her sağlıklı bireyin 5 yılda bir; eğer tansiyon, yüksek kolesterol, şeker hastalığı, kalp hastalığı varsa en az yılda bir kan yağlarını ölçtürmesi öneriliyor.

Genetik miras: Bir diğer risk faktörü ise genler. 1. dereceden erkek akrabalarında, kalp damar hastalığı bulunan kişiler risk altında sayılıyor. Böyle bir risk bulunan kişilerin günlük yaşamda beslenmeden egzersize kadar kalp sağlığını etkileyen bir dizi faktör konusunda dikkatli olması ve gerekiyorsa değişiklik yapması gerekiyor. Beslenmede; Akdeniz diyetinin benimsenmesi, özellikle doymuş yağlardan kaçınılması öneriliyor. Egzersiz yapılması da büyük önem taşıyor. Uzmanlar haftada en az 3-4 gün, günde en az 20-30 dakika yürüyüş yapılması gerektiğini söylüyor.

Kilo: Kilo sorunu ve göbek tipi yağlanması olanlarda kalp hastalığına zemin hazırlayan diyabet, tansiyon, kolesterol yüksekliği oluşum riski artıyor. Bu nedenle kilonun normal sınırlarda tutulması büyük önem taşıyor. Kadınlarda bel çevresinin 88 cm., erkeklerde 102 cm. üzeri olması göbek tipi yağlanma olduğunu gösteriyor. Eğer bu ölçülerin üzerinde iseniz, diyetisyene başvurmanız öneriliyor.

Tedavi Yöntemleri

Kalbinizi korumakiçin yürüyüş yapın.

Günde 20-30dakika yürüyüş

kalbi korur.

Sanıldığının aksine kalp herkeste solda değildir. Her 36.000 kişiden

birinin kalbi sağdadır.

280-300 gr

info

Günde 104.000 kez atarakvücudumuza kan pompalamak

gibi büyük bir görevi üstlenenkalbimiz, yaklaşık yumruğumuz

büyüklüğündedir. Ağırlık olarak da yaklaşık 280-300

gramdır.

89-INFO 6/16/10 5:42 PM Page 89

90

Nedir?Kalp krizi, kalbi besleyen koroner

arter damarlardan veya dallarından her-hangi birisinin tıkanmasıyla başlıyor. Bu durumda geriye dönüşü olmayan kalp kası hasarı oluşuyor ya da ölüme neden olan kalp krizi (akut miyokard enfarktü-sü) meydana geliyor. Kalp krizi, koroner kalp hastalıklarının içinde en acil ve en ağır seyreden durumların başında geliyor.

Risk faktörleri neler?Kalp krizi riskini artıran 2 önemli risk

faktörü var: Bunlardan birincisi “değişti-rilemeyen riskler” olarak isimlendiriliyor. Genetik faktörler, yaş ve erkek olmak, bu ilk gruba giriyor. Ailesinde erken yaşta kalp krizi öyküsü olanlar ve erkekler, kalp krizi için daha büyük bir risk altında. Riskleri yaşla birlikte artıyor. İkinci risk faktörlerine ise “değiştirilebilen riskler” adı veriliyor. Bu risk faktörlerini azaltmak kişinin çabalarına bağlı. Sigara kullanımı, yüksek kan basıncı (hipertansiyon), diyabet hastalığı, kan yağla-rının yüksek olması ve yüksek vücut ağırlığı, yani obezite, değiştirilebilir gruba giriyor. Ancak bu risk faktörlerinin tamamına sahip biri, en üst düzeyde kalp krizi riskini de beraberinde taşıyor. Bu nedenlerle kalp krizi

geçirme riskini önceden öğrenmek oldukça önemli.

Kalp krizi riski toplumdaki bazı birey-lerde daha yüksek görülüyor. Bu nedenle, tüm bireylerin risk analizine tabi tutularak yüksek riskli olanların belirlenmesi ve risk azaltıcı önlemlerin uygulanması hayat kurta-rıcı olabiliyor.

BelirtileriKalp krizinin temel belirtisi, göğüs ağ-

rısı. Klasik hastada bu göğüs ağrısı şiddetli, baskı ya da basınç tarzında, ezici, sıkıştırıcı bir ağrı ve göğsün sol yarısında ya da göğüs kemiğinin altında hissediliyor. Ağrı sol kola, alt çeneye, sırta da yayılabiliyor. Daha nadir olarak sadece bu yayılma bölgelerinde de hissedilebiliyor. Özellikle yaşlı veya diyabet hastası olanlarda belirtiler farklı olabiliyor. Bu kişiler halsizlik, bayılma, nefes darlığı gibi belirtileri hissedebiliyor ve bu durum-larda da akıllarına kalp krizinin gelmesi gerekiyor. Tüm hastalarda sıklıkla soğuk ter dökme, bulantı, kusma gibi belirtiler de olabiliyor ve kalp krizi dışındaki tanıları akla getirerek değerli zamanın yitirilmesine yol açabiliyor.

Kalp krizinin belirtilerini bilmek, böyle bir durumla karşılaşan bireyin zaman kaybetmeden tıbbi bakıma ulaşabilmesini sağlıyor. Çünkü kalp krizinde erken müdaha-

Göğsünüzde aniden ortaya çıkan ağrı ve sıkışma hissiyle

başlayan kalp krizinde erken müdahale çok önemli.

Erken müdahale hem hayati riskin azaltılmasını hem de kalp kasının zarar

görmeden kurtulabilmesini sağlayabiliyor. Diyabet,

aşırı kilo, kötü beslenme ve hareketsizlik gibi kalp

hastalıklarına yol açabilecek faktörlerde yapılacak olumlu değişiklikler,

hastalığın ortaya çıkmasını geciktirebiliyor.

Kalp Kri̇ziGöğüste başlayan ağrı ile gelen hayati tehdit

biliyor musunuz?Kalp krizinde erkekler, kadınlara göre daha riskli. Bunun nedeni ise, kadınlarda bulunan östrojen

hormonunun, damarların yapısını güçlendirmesi. Ancak kadınlarda menopoz döneminde östrojen hormonu

azaldığı için bu koruma ortadan kalkıyor.

91

kesmemesi, eğitim sürecini aksatmaması ve tedavisinin bir parçası olması gerekiyor. Kalp krizine yol açan etkenlerle yeterince mücadele edilmezse, kalp krizinin tekrarla-ma olasılığı yüksek. Sigaranın bırakılması, düzenli ve kontrollü biçimde egzersizlerin yapılması, uygun diyet ile ideal kiloya ula-şılması, yüksek tansiyon, diyabet hastalığı, kan yağları yüksekliğinin tedavi edilmesi büyük önem taşıyor. Ayrıca verilen ilaç tedavilerine uyum sağlanması ve aksatılma-ması da uzun dönem sağ kalımı ve yaşam kalitesini olumlu etkiliyor.

Acil tedavinin hayati önemi varKalp krizi tanısı konulduktan sonra acil tedaviye başlanması gerekiyor. Bu tedavinin iki amacı var: Kalp krizi nede-niyle yaşam kaybını engellemek ve kalp kasının zarar görmesini önlemek. Kalp krizi nedeniyle olan ölümlerin en büyük nedeni, ölümcül kalp ritim bozuklukları. Bunlar kalp krizinin ilk saatlerinde daha çok görülüyor. Bu nedenle kalp krizi tanısı alan hastanın koroner yoğun bakım ünitesine yatışı yapılıyor. Burada kalp işlevleri makinelerle sürekli izleniyor ve olası bir düzensizliğe hemen müdahale edilebiliyor. Kalp krizi tedavisinde diğer önemli amaç, tıkanan damarın açılarak kalp kasının zarar görmesini engellemek. Eğer kalp krizinin ilk 1 saati içerisinde damar açıcı tedavi uygulanabilirse, kalp kasının zarar görmesi büyük ölçüde engelleniyor. Bu nedenle tedavide ilk 60 dakika “altın saat” olarak adlandırılıyor. Damar daha uzun süre tıkalı kalırsa, kalp kası geri dönüşsüz şekilde hasar görüyor ve hasta kalp krizini atlatsa bile uzun dönemde kalp yetmez-liği gelişebiliyor. Bu ise uzun dönemli sağ kalım ve hayat kalitesi için çok olumsuz bir faktör.

le çok önemli. Erken müdahale hem hayati riskin azaltılmasını hem de kalp kasının zarar görmeden kurtulabilmesini sağlayabi-liyor.

Tanı yöntemleri neler?Kalp krizi tanısı hekim tarafından

konulabiliyor. Bu tanı için en önemli iki bilgi, hastanın yakınmaları ve EKG’sinin değerlendirilmesiyle sağlanıyor. EKG bulguları tipik olarak kalp kriziyle uyumluy-sa ve hastanın yakınmaları da kalp krizine uyuyorsa, tanı konuluyor ve derhal tedaviye başlanıyor. Bazı durumlarda EKG bulguları belirgin olmayabiliyor. Bu durumda kalp kasının zarar görmesi sonucu kanda yükse-len bazı enzimler ölçülüyor. Bu kan tahlilleri tanı koymada yardımcı olsa da, ancak belirli bir süre geçtikten sonra yükselmesi gibi bir dezavantajı bulunuyor. Bu nedenle uzmanlar ekokardiyografi ya da anjiyografi tetkiklerini isteyebiliyor

Tıkanan kalp damarları nasıl açılıyor?

Tıkanan kalp damarının açılması iki yön-temle olabiliyor. Bunlardan birincisi, pıhtı eritici ilaçların damar yoluyla verilmesi. Bu işlem koroner yoğun bakım ünitesinde uygulanıyor. Başarı şansı, tıkanan damarın anjiyoplasti ve stentle açılması yöntemine

göre daha düşük olduğu için, acil anjiyo laboratuvarı ve ekibine ulaşmanın mümkün olmadığı durumlarda yapılıyor. İkinci ve daha etkin yöntem ise tıkanan damarın acil kalp anjiyosuyla belirlenip anjiyoplasti ve stentle açılması. Bu tedavi yöntemi yüksek başarı oranına sahip olsa da deneyimli ve hemen müdahale edebilecek bir ekip ve gerekli ekipmanlara ihtiyaç duyuluyor. Bu yöntemde kalp damarındaki tıkanıklık, kasık ya da el bileği damarından giriş yapılıp damar içerisinden kalbe ulaştırılan bir tel geçirildikten sonra bir balon yardımıyla gideriliyor ve tekrar tıkanmaması için stent denilen kafes benzeri bir materyal yerleş-tiriliyor. Bu şekilde damarın açılması, kalp işlevinin uzun vadede bozulması riskini önemli ölçüde azaltıyor.

Hastane sonrası bakım çok önemliKalp krizi sonrası bakım ve tedavi çok

önemli. İkinci bir kriz her zaman çok daha büyük risk taşıyor. Bu nedenle hasta taburcu olmadan önce detaylı bir risk değerlendir-mesi yapılıyor. Kalp krizine yol açan fak-törlerin tümü gözden geçiriliyor ve bunları ortadan kaldırmaya yönelik girişim planla-nıyor. Bu bakımda, yaşam tarzı değişiklik-leri, rehabilitasyon, diyet danışmanlığı ve ilaç tedavilerinin yer alması gerekiyor. Bu aşamada hastanın hekimiyle yakın irtibatını

92

Nedir?Kalp kapağı hastalıklarından bahsetmek

için öncelikle kalbin yapısından kısaca söz etmek gerekiyor. Kalbin 4 odacığı bulunuyor ve bunlar iki kulakçık ile iki karıncıktan meydana geliyor. Kalbin sağ ve sol kısmını birbirinden ayıran bölmeler var. Bu bölmeler sağ taraftaki kanın sol tarafa geçmesine engel oluyor. İşte kalbimizde bulunan toplam 4 adet kapak, bu boşluklardaki kanın tek yönde dolaşmasını sağlıyor. Vücudumuzdaki toplardamarlardan dönen kirli kan ilk olarak sağ kulakçığa geliyor, buradaki

Kalbimizin 4 kapağı var. Gün boyu dinlenmeden açılıp kapanıyor. Ancak

yeterli açılmadığında ya da kapanmadığında

çeşitli sağlık sorunlarının oluşmasına neden

oluyor. Üstelik hastalığın başlangıcında bazen hiçbir

belirti vermeyebiliyor. Yıllarca bu sorunlarla yaşayan ama

haberi olmayan pek çok kişi bulunuyor.

Kalp Kapak Hastalıklarıİncecik minik bir kapak, büyük kalp sorunlarının başlangıcı oluyor

kapağın (triküspit kapak) açılmasıyla sağ karıncığa geçiyor, buradan da pulmoner kapağın açılmasıyla temizlenmek için akciğerlere pompalanıyor. Temizlenmiş kan ise sol kulakçığa geldikten sonra mitral kapağın açılmasıyla sol karıncığa ulaşıyor. Aort kapağının açılmasıyla da temizlenmiş olan kan tüm vücudumuza dağılmak üzere aorta pompalanıyor. İşte bu dinlenmeksizin gerçekleşen açılıp kapanma işlemleri sırasında, kapaklar yeterli kapanamaz veya yeterli açılamazsa ya da her ikisi birden olur, yani ne tam açılma ne de tam kapanma sağlanamazsa, kalp kapağı hastalıkları meydana geliyor.

Hafif kapak hastalıklarının çoğunda sadece düzenli doktor kontrolleri yeterli oluyor. Şikayeti olanlarda, yakınmalarına ve kapak hastalığının cinsine göre bazı ilaçlar öneriliyor.

Girişimsel yöntemlerBalon Tedavisi ile damar darlığı gideriliyor

Darlık bulunan kapaklara uygulanan bir yöntem. En sık mitral kapağa yapılıyor. Hasta lokal anestezi alıyor. Kasıktaki damardan giriliyor, kalbin odacıklarına ulaştıktan sonra hasta olan kapağa kateter ilerletiliyor. Dar olan kapağa gelince, orada sosis şeklindeki balon şişiriliyor ve darlık olan kapak yaprakçıkları bu yüksek basınç altında bir süre kalınca balon indiriliyor, kapaktaki ciddi darlık ortadan kaldırılmış oluyor.


Minimal İnvaziv yöntemlerMinik kesiden büyük ameliyat

Minimal invaziv bir teknik olan endoskopik cerrahide, özel endoskopik cihazlar ile göğüs bölgesine açılan küçük kesilerin içerisinden açık kalp operasyonları gerçekleştirilebiliyor. Ameliyat sırasında cerrahi enstrümanlar tamamen cerrahın kendi kontrolünde oluyor. Ancak cerrahi alanın görüntülenmesi için endoskopik kamera kullanılabiliyor.


Robotik cerrahi ile hassas operasyonAmeliyat amaçlı geliştirilmiş bir robot,

cerrahların yönlendirmeleri sonucunda operasyonu gerçekleştiriyor. Robotik cerrahinin endoskopik cerrahiden temel farkı, cerrahın bir monitörden izleyerek robotun kollarını uzaktan kumanda ederek çalıştırmasıdır.

Ameliyat sırasında cerrah, hastanın yattığı masanın biraz ilerisinde bulunan, ameliyatı kumanda edebileceği bir konsola oturuyor.

Bu konsoldan görüntü alıyor ve robotun kollarını hareket ettirebiliyor. Robotun 4 kolu var. Bunlar 540 derece dönme ve 6 yöne hareket etme özelliğine sahip. Kollardan biri, aslında bir kamera. Yüksek çözünürlükte 3 boyutlu görüntüyü, 10 kat büyüterek monitöre yansıtıyor. Görüntünün 3 boyutlu olması, cerraha operasyon sırasında derinlik hissi kazandırıyor, bunun sonucunda ameliyat bölgesini çok daha net ve ayrıntılı olarak görebilmesini sağlıyor. Cerrah da, bu görüntüler eşliğinde, bir cerrah eli gibi hareket edebilen robotun diğer kollarını harekete geçirerek zor ve hassas bir ameliyatı gerçekleştiriyor.


Cerrahi yöntemlerKlasik cerrahi ile kalp kapağı takılıyor

Kalp içinde, kanın kalp içindeki akış yönünü belirleyen 4 kapak bulunuyor. Bu kapaklar zamanla ve çeşitli sebepler nedeniyle (doğuştan kalp romatizması, kireçlenme veya kapak iltihabı) görevini yapamaz hale geliyor. Kapaklarda daralmalar veya yetersizlikler ortaya çıkıyor. En sık ‘arıza’ görülen kapaklar, aort ve mitral kapak adı verilenler. Bu durumda bozulmuş olan kapaklar çıkarılıyor ve yerine ‘yapay kalp kapağı’ takılıyor. Bu işlem de, bypass ameliyatında olduğu gibi bir açık kalp ameliyatı gerektiriyor.

Yapay kapak olarak, mekanik kapak veya biyolojik kapak seçenekleri bulunuyor. Mekanik kapaklar daha dayanıklı ancak ömür boyu kan sulandırıcı ilaç (coumadin) kullanımı gerektiriyor. Biyolojik kapaklar ise daha kısa ömürlü ancak kan sulandırıcı ilaç (coumadin) kullanımına ihtiyaç bırakmıyor. Bazı özel durumlarda ‘arızalı kapak’ değiştirilmek yerine kapak tamir edilmeye çalışılıyor. Bazen bu tamir oldukça zor bir teknik gerektirebiliyor, ancak kalbin kasılma performansı açısından ve coumadin gerektirmediğinden, yapay kapaklara göre daha çok tercih ediliyor.

Tedavi Yöntemleri

Nedenleri neler?Kapak hastalıkları doğumsal nedenlere

bağlı olabileceği gibi, çocuklukta geçirilen ateşli romatizma nedeniyle veya yaşlılığa bağlı kireçlenmeler sonucunda da gelişebiliyor. Ayrıca enfeksiyon, kapağın gevşek yapıda olması nedeniyle geçirilen kalp krizi sonucunda, kalp yetersizliklerinde ve bazı hastalıklarda ortaya çıkabiliyor.

Belirtileri neler?Kapak hastalıklarında şikayetler,

hangi kapakta sorun olduğuna bağlı olarak değişkenlik gösteriyor. Hastalığın erken dönemlerinde kişinin hiç yakınması olmayabiliyor ve bazen yıllarca bu şekilde yaşayabiliyor. Kapak rahatsızlığı arttıkça, kişide bulgular ortaya çıkmaya başlıyor. Bunlar genel olarak çabuk yorulma, halsizlik, çarpıntı, tıkanma hissi, nefes darlığı ve vücutta sıvı toplanmasının bir göstergesi olan ayaklarda şişlik ile kendini belli ediyor. Bazı kapak hastalıklarında ise baş dönmesi, göğüs ağrısı, hatta bayılma yakınmaları da görülebiliyor.

Tanı yöntemleri neler?Kapak hastalıklarının tanısı, bu

yakınmalar başlamadan, hastanın herhangi bir nedenle doktora gidip normal muayenesinde kalbi dinlenirken üfürüm duyulmasıyla tamamen rastlantısal olarak konabileceği gibi, yakınmalar geliştiğinde bazı özel tanı yöntemleriyle de ortaya çıkarılabiliyor.

93

94

Coumadin tedavisi içinl İlacınızı tarif edildiği şekilde ve her gün aynı saatte alın. l Protrombin zamanı (PT) testini doktorunuzun söylediği zamanlarda düzenli olarak yaptırın.l Eğer Coumadin dozunuzu almayı unuttuysanız ve gece saat 24:00’ten önce hatırladıysanız, ilacınızı alabiliyorsunuz. Ancak gece yarısını geçtikten sonra hatırladıysanız, ertesi güne kadar beklemeniz ve sadece o gün için belirtilen miktar kadarını almanız gerekiyor. Asla iki günlük dozu bir seferde almayın. Eğer iki veya daha fazla gün üst üste ilacı almayı unuttuysanız doktorunuzu arayın, doz değişimi gerekebilir.l İlacı alırken mutlaka bir takvime işaretleyin. l Coumadin’i doktorunuz söylediği müddetçe (gerekirse hayatınız boyunca) kullanın.l Kanamalara dikkat edin. Eğer bir şeylerin normal olmadığını hissediyorsanız, sorunuz varsa, doktorunuza danışın.

Antikoagülan tedavisi için l Doktorunuz size kanınızın sulanması için antikoagülan tedavisi başlamayı uygun görebilir. Antikoagülan ilaçlar kanın pıhtılaşma hızını kontrol ediyor, böylece damarlarınızda veya kalbinizde pıhtı oluşmasını önlüyor. Eğer bir pıhtı varsa, bunun büyümesini ve vücudunuzun başka bir yerine gitmesini engelliyor. Coumadin, oluşmuş olan pıhtıyı eritmiyor. Bu nedenle coumadin (antikoagülan ilacınız) hakkındaki bilgileri edinerek doğru ve düzenli kullanmanız tedavinizin başarısını artırıyor, komplikasyon ihtimalini azaltıyor ve tedavi altındayken gündelik hayatınızı sürdürmenize yardımcı oluyor. l Pıhtılaşma zamanını belirlemek için sizden bazı testleri yaptırmanız istenebiliyor. Bu testler, aldığınız ilacın dozunun yeterli olup olmadığını gösteriyor. Testler doktorunuzun belirttiği zaman aralıklarıyla yapılıyor. Test sonuçları doktora coumadin dozunu ayarlamakta yararlı oluyor ve böylece kanama ile pıhtılaşma arasındaki denge daha iyi sağlanıyor.

Coumadin ve Antikoagülan tedavisinin püf noktaları

Özel tanı yöntemleriElektrokardiyografi (EKG): Kalp ritminin çekilmesiyle başlıyor. Burada kalbin hızı, düzenli atıp atmadığı, kalbi besleyen damarlarda bir sorun olup ol-madığı ve kapak hastalıklarına özgü bazı elektriksel değişiklikler inceleniyor.

Göğüs Röntgeni: Kalbin büyüklüğü ve akciğerlerin durumu değerlendiriliyor.

Ekokardiyografi: Kalp ultrasonogra-fisi olan bu yöntem, ses dalgalarıyla görüntüleme sağlıyor. Hastanın yatarken normal karın ultrasonunda olduğu gibi, göğsüne bir jel sürülerek kalbinin içini açmadan ama açmış gibi görüntüler elde ediliyor.

Kalbin odacıklarının büyüklüğü, kalbin yeterli kasılıp kasılmadığı, duvar kalın-lıklarının artmış olup olmadığı, damar yapıları ve bunlardaki doğumsal ano-maliler ve çapları ile kapakların durumu inceleniyor. Dinleme sırasında duyulan üfürümler değerlendiriliyor.


Kalp Kateterizasyonu: Çoğu zaman gerek kalmıyor. Hasta uyutulmadan yapılan bir işlem. Kasıktan ince kateter-ler yardımıyla kalp odacıklarına girilerek yapılıyor, ameliyat gereken durumlarda buna koroner anjiyografi yöntemi ilave edilerek koroner damarlarda sorun olup olmadığı da ortaya konuyor.

bir kalp öyküsü

‘ S.K, 48 yaşında, serbest meslek“Arabanın arka koltuğunda gidiyordum. İstanbul trafiği

işte; yine yoğun, yine ağır ağır ilerliyor. Biraz canımsıkıldı. Sonra göğsümde bir ağrı hissettim. Tuhaf, acı

gibi… Taksi şoförüne seslendim. Sonrası tamamenkaranlık, hiçbir şey hatırlamıyorum. Bayılmışım,

gözlerimi açtığımda başımda doktorlar, hemşireler vardı.Hayal meyal hatırlıyorum o anları. Sonra gözlerimi

yoğun bakımda açtığımı hatırlıyorum. Tuhaf bir şeydi;derin bir sessizlik, beyazlık, garip garip tıbbı aletler…

Hastanede olduğumu anladım. Ama başıma negeldiğini hatırlamıyordum. Bana ne olmuştu?

Kendime iyice geldiğimde ilk sorum da buoldu. Ciddi bir kalp krizi geçirdiğimi

söylediler. Ama atlatmıştım. Yani hayat bana 2.bir şans vermişti…”

Kalp ritminde fibrilasyon denenöldürücü ritm vardı� S.K, 48 yaşında.� İşe giderken bindiği takside göğsünde bir

ağrı hissetti ve ardından bilincini kaybetti. � Şoför hastaneye getirdi. � S.K., nefes alamamaktaydı ve kalp

ritminde fibrilasyon denilen öldürücü bir ritimvardı.� S.K. için şok ve resisütasyon yapıldı. � EKG bulgusu, ciddi bir kalp krizi

geçirdiğini gösteriyordu. � Tıkalı olduğu saptanan kalpte en önemli

ön ana damar, balon ve ilaçlı stent iletamamen açıldı. � Taburcu olduktan sonra takip edilen S.K.

hayatını sağlıklı olarak sürdürüyor..

’

95-OYKU 6/16/10 5:43 PM Page 95

biliyor musunuz?

96

Aritmilerin önemli bir kısmı hayati tehlike yaratmıyor. Ancak bazı yapısal kalp hastalıklarının varlığında ve

bazen de kalbin özel elektriksel hastalıklarında hayati tehlike söz konusu olabiliyor.

Nedir?Aritmi, kalbin atım hızıyla ilgili

sorunların oluşması durumuna deniyor. Sağlıklı kişilerde kalp hızı genel olarak istirahat sırasında dakikada 60-100 vuru/dk arasında olarak biliniyor, kalp hızı vücudun ihtiyacına göre anlık değişim gösterir. Örneğin istirahat sırasında kalp hızı sağlıklı kişilerde yavaşlıyor, efor sırasında, ateş, stres, heyecan ile normalde kalp hızı artıyor

Nedenleri neler?Aritmiler, genellikle kalp hastalığı

olanlarda görüldüğü gibi, kalbinde hiçbir sağlık sorunu olmayanlarda da oluşabiliyor. Bu nedenle öncelikle ritim bozukluğunun ne olduğuna, ardından ise zeminde bu ritim bozukluğuna yol açan herhangi bir yapısal kalp hastalık olup olmadığı inceleniyor. Çünkü aritmiler, bazen kalp dışı diğer sistemik hastalıkların bir sonucu (anemi, tiroid bezinin az veya fazla çalışması, bazı hormonal hastalıklar, bazı bağ dokusu hastalıkları gibi) olarak da ortaya çıkabiliyor.

Belirtileri neler?Ritim bozukluğu olan hastaların bir

Bazen kalp hastalığı olanlarda bazen de sağlıklı

kişilerde ortaya çıkan aritmilerde kalp, farklı şekilde çalışıyor Hızlı,

yavaş ya da duraklayarak sürdürdüğü atışlarının

çarpıntıdan bayılmaya bir dizi belirtiyle kendini belli ediyor.

Kalbin farklı çalışma şekline göre geliştirilmiş farklı tedavi

yöntemleri bulunuyor.

Ari̇tmi̇lerBazen aşırı hızlı, bazen de yavaş atışıyla kendini belli eden hastalık

kısmı, bu sorunlarından habersizler. Bu kişilerde aritmi, rutin bir muayene sırasında veya başka bir amaç için elektrokardiyografi çekimi sırasında saptanıyor. Ancak hastaların önemli bir kısmı; çarpıntı, kalp atışlarında düzensizlik, kalbinin duracak gibi olması hissi, göğsünde kuş çırpınma hissi, boşluk hissi, baş dönmesi, bayılma, efor kapasitesinde azalma ve nefes darlığı gibi şikayetler ile başvuruyorlar.

Kalp hızının yavaşlamasına yol açan ritim bozukluklarında baş dönmesi, bayılma veya eforla nefes darlığı ve baş dönmesi gibi şikayetler görülebiliyor. Özellikle kalp ritminde duraklama olması

97

ve bu duraklamaların insanların aktif olduğu saatlerde 3 saniye ve üzerinde olması durumunda başdönmesi ve bayılma gibi şikayetler görülebilir. Ancak özellikler uyku sırasında 3 saniye ve üzeri duraklama görülmesi her zaman anormal sayılmıyor.

Kalp hızının çok fazla olduğu durumlarda bayılma ve başdönmesi gibi şikayetler oluşabiliyor. Özellikle çarpıntı hissi ile birlikte bayılma, başdönmesi veya göğüs ağrısı gibi eşlik eden şikayetler görülüyor ise bu durumun ciddiyetine işaret ediyor.

Tanı yöntemleri neler ?Hastanın şikayetleri yeterince

uzun süreliyse, şikayetler sırasında elektrokardiyografi çekilmesi oldukça yardımcı oluyor. Ancak bu şikayetler yeterince uzun süreli değilse, o zaman ritim bozukluğunu ortaya koymak için uzun süreli EKG’ye başvurulabiliyor.

Özellikle şikayetlerin çok sık olduğu hastalarda Holter izlemi (24 saat, 48 saat, 72 saat, 1 hafta süreli) yapılabiliyor.

Şikayetlerin çok sık olmadığı hastalarda ise olay kaydedici gibi cihazların uygulanması faydalı olabiliyor.

Efor testi, ekokardiyografi, koroner anjiyografi gibi testler ise aritminin

türünü saptamaktan çok aritmiye eşlik eden yapısal kalp hastalıklarını dışlamak için kullanılıyorlar. Efor testi ise özellikle eforla ortaya çıkan aritmileri ortaya koymada yardımcı olabilir. (Tanı yöntemleriyle ilgili ayrıntılı bilgi için bk. 26)

Diğer yöntemlerle tespit edilemeyen aritmilerde ise girişimsel olarak yapılacak test elektrofizyolojik çalışma. Bu, kasıktaki bir toplardamardan kalbin içine elektriksel kayıt alabilecek özel kateterler yerleştirilerek hastalarda aritmileri uyarabilmek için çeşitli yöntemlerin uygulandığı bir tetkik yöntemidir.

Tedavisi İlaç tedavisi

Aritminin tipine göre uygulanan ritim düzenleyici ilaçlar mevcut. Bunun yanında aritmiye neden olan altta yatan herhangi bir başka hastalık varsa onun da tedavi edilmesi gerekiyor. Bazen ilaç tedavisi yeterli olamayabiliyor, bu durumlarda girişimsel yöntemlere başvuruluyor. Cerrahi yöntem

Atrial fibrilasyonun ilaç veya girişimsel yöntemlerle tedavisinin

Aritmi cerrahisinde kullanılan yöntemlerMaze prosedürü

Açık cerrahi yöntemle yapılan bu tedavi, hasta kalp akciğer makinesi desteği altındayken, göğüs kafesi ve kalp boşlukları açılarak yapılıyor. Etkinliği yüksek bir tedavi yöntemi.

Farklı enerji modelleri ile yapılan ablasyon yöntemleri

Farklı tip enerji uygulamasıyla dokuların ablasyonu kalp boşlukları açılarak veya kalp hiç durdurulmadan, kalbin dışından uygulanan yöntemlerle de yapılabiliyor. Kalbin durdurulmadan yapıldığı işlemlerde, göğüs boşluğuna küçük deliklerle giriliyor, göğüs kemiğinin açılması gerekmiyor. Farklı enerji modelleriyle yapılan ablasyon yöntemlerinin birçok çeşidi var. Bunlar; Mikrodalga ablasyon, Lazer ablasyon, Kriyoablasyon, Ultrason ablasyon, Radyofrekans ablasyon olarak sıralanabilir.


98

mümkün olmadığı durumlarda cerrahi de uygulanabiliyor. Farklı tekniklerin uygulanabildiği tedavide temel amaç, atrial fibrilasyonun tamamen ortadan kaldırılması ve normal ritim düzeninin sağlanması. Bu işlemler herhangi bir açık kalp cerrahisi prosedürünün bir parçası olabileceği gibi, tek başlarına sadece ritm tedavisi için de yapılabiliyor.

Ablasyon TedavisiAblasyon tedavisi, kasıktaki

toplar ve atardamarlardan kalbin içine özel elektrot denilen kabloların yerleştirilmesi ile çarpıntının mekanizmasının ortaya konup çarpıntıya yol açan odak, mekanizma veya elektriksel yolun hasar görmesi esasına dayanan tedavi yöntemi. Bu yöntem, aritmiyi tamamen ortadan kaldıracak kesin tedavi yoludur.

Ablasyon tedavisi ile

aritmilerde, aritminin türüne göre değişkenlik göstermekle beraber yüzde 60-99 arası başarı sağlamak mümkün. İşlemin komplikasyon oranı ise yine aritminin türüne göre değişiyor ancak genelde oldukça düşük olduğu biliniyor. En sık damarsal komplikasyonlar görülebiliyor. Nadir olarak rastlansa da, kalbin normal ileti sisteminin ablasyon işlemi sırasında hasar görmesi sonucu hastaya kalp pili yerleştirilmesi gerekebiliyor. Günümüzde neredeyse her tür aritmide ablasyon tedavisi uygulanıyor. Bunların içinde supraventriküler taşikardiler, atriyal taşikardiler, atriyal flatter, atriyal fibrillasyon, ventriküler taşikardiler, Wollf-Parkinson-White sendromu yer alıyor.

İlaç tedavileri ise genellikle aritmileri baskılamaya yarayan tedavi yöntemi olarak kabul ediliyor.

Aritmi Tedavisinde Kalp Pili ve ICDKalp pili nedir?

Kalp pilleri bir tür programlanabilir bilgisayar chipleri ile enerji sağlayan bataryaların kombinasyonundan oluşan cihazlar. Temel olarak göğüs duvarında köprücük kemiğin hemen altında cilt altına açılan bir cebe yerleştiriliyorlar. Buradan köprücük kemiğin altından kalbe giden toplardamara iğne yardımı ile girilerek kalbin içine özel bazı kabloların yerleştirilmesi ve bu kabloların pil sistemi ile birleştirilmesi gerekiyor. Bu işlem, 1-2 saat içinde yapılabilen, lokal anestezi kullanılan küçük bir operasyon olarak kabul ediliyor. Ameliyathane ortamında yapılan işlem sonrası hastanın, hastanede kalış süresi 1-2 gün arasında değişebiliyor.

Kalp pili kimlere takılır?Öncelikle kalp ritminin yavaşlamasına yol açan

aritmilerde (hasta sinüs sendromu, AV blok) gibi durumlarda hastaların şikayetlerini gidermek için takılıyor. Genelde tek odacıklı (tek kablo) ve iki odacıklı (iki kablo) türleri bulunuyor. Son 10 yıl içinde ise kalp yetmezliği ve kalbin ileti sisteminde iletinin gecikmesine bağlı olarak kalbin sol tarafı ile sağ tarafı arasında uyumsuzluğun olduğu hastalarda ise kalp hızında yavaşlama olmasa bile kalp yetmezliği tedavisi amacı ile üç odacıklı kalp pilleri de takılabiliyor. Bu piller ile kalbin kulakçık ile karıncık, iki karıncık arası ve sol karıncığın duvarları arasında bozulmuş olan uyumlu elektriksel uyarının tekrar sağlanmasına çalışılıyor. Hastaların ortalama 5-6 yıllık ömürleri olan pillerden fayda görme oranları yüzde 70 ile 90 arasında değişiyor.

ICD (kardiyoverter defibrillatör) nedir?Kalp pili benzeri dışarıdan programlanabilen kalp

pillerine benzeyen cihazlardır. Kalp pilleri gibi kalp hızının yavaşladığı durumlarda kalbi uyarmak dışında aynı zamanda hayati tehlike arz eden ritim bozuklukları durumunda, bu aritmilerin tanısını koyup tedavisinde uygulanabilecek şok tedavisi gibi tedavileri otomatik olarak sağlıyorlar. Hastaya uygulama biçimi kalp piline çok benziyor.

Çeşitli etkenlerle gelişen kalpteki enfeksiyonun tanısı her zaman kolay konulamıyor. Belirtileri ise kalpteki enfeksiyonun olduğu bölge ve bakterinin tipine bağlı olarak değişiyor. Mutlaka tedavi edilmesi gereken endokarditten, özellikle kalp hastalarının korunması gerekiyor.

EndokarditKalpte oluşan enfeksiyonla gelişen risk

Nedir?

Endokardit kalp kapaklarının, kalp ve damarların içte yer alan tabakası olan endotel tabakasının mikrobik enfeksiyonuna deniyor. Doğumsal veya sonradan edinilmiş kalp hastalıkları olan hastalarda görülen anormal kan akımları, endotel tabakasına hasar veriyor ve altındaki kollojeni ortaya çıkarıyor. Fibrin ve trombositler bu kollojen üzerinde birikiyor ve bakteri içermeyen bir pıhtı oluşuyor. Özellikle ağız içinde bulunan bakterilerin kan dolaşımına girmesiyle burada enfeksiyon gelişiyor. Erken ameliyat sonrası endokardit; cerrahi bölgenin, yapay kapakların veya yapay malzemelerin cerrahi işlem sırasında bakteriyel kirlenmesinden oluşuyor. Kalp hastaları için ciddi sağlık sorunlarına yol açabilecek endokarditin mutlaka tedavi edilmesi gerekiyor.

Belirtileri neler?Kalpteki enfeksiyonun olduğu bölge

ve bakterinin tipine bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Subakut yani bir süredir devam eden endokarditte, haftalar veya aylar boyunca devam eden ateş, kırgınlık, dalak büyümesi, kalpte üfürüm duyulması, kilo kaybı ile gece terlemeleri görülüyor. Kalbin sol tarafını etkileyen endokarditte beyin, kol ve bacaklar, karaciğer, dalak, böbrekler ve nadiren koroner arterlerde pıhtı atımına bağlı tıkanmalar olabiliyor. Kalbin sağ tarafını etkileyen endokarditlerde ise akciğerlerde sorunlar olabiliyor.Tedavisi

Hastalara damar yoluyla verilen antibiyotiklerle en az 4–6 hafta tedavi gerekiyor. Cerrahiye, endokardite bağlı kalp yetmezliği bulguları ağırsa veya pıhtı atılması varsa uygulanabiliyor.

Korunma yöntemleri neler?İyi diş hijyeni ve gingivitin (diş eti

hastalığı) önlenmesi, önemli bir korunma yöntemi. Bu nedenle çocuklara erken dönemde diş fırçalamanın öğretilmesi ve diş çürüklerinin önüne geçilmesi gerekiyor.

Bazı girişimler sırasında kan dolaşımına giren bakterilerin ortadan kaldırılması için antibiyotik kullanılması şart.

Korunma önerilmeyen durumlarDiş etleri, diş kökü, ağız

mukozasında delinmeye neden olabilen diş girişimlerinde, solunum yolu girişimlerinde, cilt ve kas-iskelet doku girişimlerinde, genitoüriner ve gastrointestinal girişimlerde, korunma önerilmiyor.

99

ardiyomiyopatiler, Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 1995 yılındaki tanımlamasına göre kalp fonksiyonlarının bozulmasına

yol açan kalp kası hastalıklarıdır. Kardiyomiyopatiler 4 alt gruba ayrılıyor. Bunlar:1. Dilate Kardiyomiyopati2. Hipertrofik Kardiyomiyopati3. Restriktif Kardiyomiyopati4. Aritmojenik Sağ Ventrikül Kardiyomiyopatisi

Kardiyomiyopatilerin nedenleri neler?Birçok neden (koroner arter hastalığı,

kalp kapak hastalıkları, hipertansiyon, sistemik iltihabi durumlar, metabolik sistemik hastalıklar, çeşitli zehirlenmeler ve genetik nedenler bu tablolardan birine yol açabiliyor. Kalıtsal olup olmamasına göre ise kardiyomiyopatiler primer (genetik ve genetik olmayan) ve sekonder (kazanılmış) olarak da gruplandırılıyor..

Cerrahi tedavi seçenekleriCerrahi yöntem, kardiyomyopatilerin

ilaç veya girişimsel yöntemle tedavisinin gerçekleştirilemediği durumlarda

uygulanabiliyor. Ancak bu alanda da farklı teknikler söz konusu.

Kardiyomiyopati tedavisinde kullanılan cerrahi yöntemlerDinamik kardiyomiyoplasti

Göğüs duvarı kaslarından latissimus dorsi kasının, damar ve sinir paketi intakt kalacak şekilde kalbin çevresine flep şeklinde sarılması ve bu kasın elektriksel stimulasyonu ile kalbin kasılmasının desteklenmesini içeren bir yöntemdir. Kalbin genişlemesinin önlenmesi ve oksijen ihtiyacının azaltılmasını amaçlıyor. Bu yöntem günümüzde sık uygulanmıyor. Myosit hücre transplantasyonu

Son yıllarda hasar görmüş kalp dokusunun hücre nakli ile tedavi edilmesi ile uygulanan bir yöntemdir. Normalde kalp kası rejenerasyon özelliği olmayan bir dokudan oluşuyor. Özellikle kök hücre nakli ile hasarlı dokuda sağlam kalp dokusu gelişimi sağlanıyor. Ancak klinik uygulama alanı henüz sınırlı.Sol ventrikül rekonstrüksiyonu

Kardiyomiyopatili kalplerde kalbin geometrik yapısında bozulma söz konusu.

100

Bazen genetik, bazen de çevresel nedenlerle ortaya çıkan kardiyomiyopatiler,

5 farklı şekilde kendini belli ediyor. Tedavisinde de çeşidine göre kalp nakline

uzanan farklı yöntemler bulunuyor.

Kardi̇yomi̇yopati̇ler(Kalp Kası Hastalıkları)

Tedavisi kalp nakline uzanankalp kası hastalıkları

k

Tedavisi Tedavide öncelikle altta yatan

nedenler düzeltiliyor. İlk tedavi seçeneğinde betabloker grubu, kalp hızını yavaşlatan ve çoğunlukla hipertansiyon tedavisinde yararlanılan çeşitli ilaçlar kullanılıyor. Atriyal fibrilasyon denilen ritim problemi varlığında kalbin içinde pıhtı oluşma riski ve bu pıhtının vücudun çeşitli organlarına, özellikle beyne gitmesi ile felç başta olmak üzere organ fonksiyon kaybı belirgin şekilde arttığından, tedaviye farklı ilaçlar eklenebiliyor.

İlaç dışı tedavide ise kardiyak resenkronizasyon tedavisi denilen kalbin değişik segmentlerinin birbiriyle olan uyumunu artırarak, kalbin kasılma fonksiyonunu iyileştirme özelliğinde kalıcı pil uygulaması yapılabiliyor. Kardiyak resenkronizasyon tedavisi özellikle ilaç tedavisine rağmen ileri derecede nefes darlığı yakınması olan hastalarda yarar sağlayabiliyor.

Kalıcı pil uygulaması olarak, kalbin ciddi bir ritim probleminde kalp içinden şok vererek ölümcül ritim problemini sonlandırmak amacıyla kalp içi şoklama cihazı (implante edilebilir defibrilatör -ICD-) yerleştirilebiliyor. Dilate kardiyomiyopatili hastaların yaklaşık üçte biri, ventriküler aritmilere bağlı ani ölümle hayatını kaybediyor. Bu nedenle tedavide ICD yerleştirilmesi çok önemli. Kalp boşluklarında genişleme ile ortaya çıkan mitral kapak yetersizliği, bu hastaların kötüleşmesine etki edebiliyor. Bu durumda cerrahi olarak kapak yetersizliğini azaltmaya yönelik açık kalp cerrahisi ya da anjiyografik yöntemlere benzer şekilde yapılan perkütan klipsleme yöntemleri ve kapak alanını daraltmaya yönelik sistemlerin kalp içine yerleştirilmesi ile hastanın kalp yetersizliği tablosu hafifletilebiliyor. Tedavi için dirençli hastalarda kalp nakli yapılması öneriliyor.

Nedir?Kalp boşluklarında öncelikle kalbin sol

tarafının, bazen de sağ tarafının eşlik ettiği belirgin genişleme ve kalbin kasılma fonksiyonunun azalması durumuna deniyor. Toplumdaki görülme sıklığı yaklaşık 100 binde 30 kişidir.

Belirtileri neler?Etkilenmiş kişilerde kalp yetersizliği

belirtileriher zaman görülmüyor. Çabuk yorulma, halsizlik, nefes darlığı, çarpıntı, bayılma, ciddi ritim problemlerine bağlı olarak ani ölüm, hastalığın herhangi bir döneminde ortaya çıkabiliyor.

Nedenleri neler?Dilate Kardiyomiyopatiye yol açan pek çok

neden var. En sık olarak kalp damar tıkanıklığı ve koroner arter hastalıkları, kalbin kapak hastalıkları, viral enfeksiyonlar, genetik ve kanser tedavisinde kullanılan bazı kemoterapi ve radyoterapi tedavileri bu soruna yol açmıyor.

Kardiyomiyopati tedavisinde son yıllarda ventrikül geometrisini düzeltmeye yönelik cerrahi girişimler üzerinde durulmaya başlandı. Açık cerrahi teknik ile kalbin eliptik hale getirilmesi sağlanarak, sol ventrikül rekonstrüksiyonu yapılabiliyor.

Kalbin çevresine veya içine yerleştirilen geometrik destek cihazları

Bu cihazlar kalp geometrisine kalbin iç veya dış duvarından bası ile etkiyerek, kalbin daha yüksek performansta çalışmasını sağlıyor.

Dolaşım destek cihazlarıKalbin pompalama fonksiyonunun

azaldığı durumlarda kanın vücut organlarına

pompalanmasını sağlayacak cihazlardır. Kanı kalbin fonksiyonuna benzer bir şekilde pompalıyorlar. Bu tip cihazlar açık cerrahi yöntem ile takılabileceği gibi, kasıktan kateter ile takılabilen çeşitleri de mevcut. Kullanım amaçlarına göre ömürleri de günler ile yıllar arasında farklılık gösteriyor.

Kalp nakli Kalp nakli bugün için ileri kalp

yetmezliğinde kabul gören ve yaşam oranlarını artırdığı gösterilmiş olan bir uygulamadır. Tıbbi tedavi ve alternatif cerrahi tekniklerin başarı oranının yükselmesi yanında, donör sayısının istenilen seviyede olmaması nedeniyle kalp nakli sayısı şu an için beklenen düzeylerde değil.

Dilate KardiyomiyopatiKalp boşluklarında genişlemeyle kalbin kasılmasını zorlaştıran hastalık

101

Hipertrofik KardiyomiyopatiKalp kasını kodlayan genlerde oluşan mutasyonla gelişen genetik hastalık

102

Nedir?Hipertrofik kardiyomiyopati, kalp

kasını kodlayan genlerde oluşan mutasyon sonucu ortaya çıkan bir genetik hastalık olarak açıklanıyor. Kalbin özellikle sol karıncığın (sol ventrikül) duvar kalınlığında belirgin artma ile kendini belli ediyor. Toplumda görülme sıklığı oldukça yüksek. 500 kişiden 1’inde hipertrofik kardiyomiyopati görülüyor.

Ancak toplumda kalp duvar kalınlaşması sebebi olarak hipertansiyon sık görüldüğü için ortaya çıkan kalp duvar kalınlaşması ile karıştırılma oranı oldukça yüksek. Yine özellikle sporcularda olan kalp duvar kalınlaşmasının bu hastalıktan ayırt edilmesi gerekiyor, çünkü ani sporcu ölümlerinin bir kısmından, aslında hipertrofik kardiyomiyopati hastalığına bağlı ölümcül ritim problemleri sorumlu.

Hipertrofik kardiyomiyopati hastaları özellikle hayatı tehdit eden ritim problemlerinin varlığıyla yaşıyorlar. Bu nedenle özellikle ani ölüm yönünden riskli grupları önceden tanımak çok önemli.

Belirtileri neler?Hipertrofik kardiyomiyopati genetik

bir hastalık olmakla birlikte, hastalık doğumdan itibaren değil de, sıklıkla ergenlik döneminde belirgin hale geliyor. Genellikle yaş ilerledikçe ortaya çıkan şikayetler nefes darlığı, göğüs ağrısı, çarpıntı, bayılma oluyor.

Tedavisi Risk taşıyan hastalarda özellikle

kalp içi şoklama cihazları (ICD) yerleştirilmesi gerekiyor. Çünkü

hipertrofik kardiyomiyopatide kalınlaşan kalp kası, sol kalp çıkış yolunu kalbin her kasılmasında daraltabiliyor. Daralmayı engellemeye ve kalbin kasılma gücüyle kalp hızını azaltmaya yönelik tedavi seçeneklerinin ilki, ilaç tedavisi. Kalbin çıkış yolunda daralmaya yol açan durum eğer ilaçlarla kontrol altına alınamazsa ve hastanın belirgin nefes darlığı yakınması varsa, kalınlaşan bölge 2 farklı yolla inceltilip daralma ortadan kaldırılabiliyor. Bu yollardan birincisi, açık kalp cerrahisi ile “miyektomi” denilen işlem. Miyektomide kalınlaşan bölge kesilerek çıkarılıyor.

İkinci yol ise anjiyografik yöntem. Bu durumda ise “septal ablasyon” denilen ve cerrahi olmayan bir işlem uygulanıyor.

Septal ablasyon yönteminde kalınlaşan bölge kontrollü bir şekilde hasarlandırılarak fonksiyonunu kaybetmesi sağlanıyor. Hasarlandırma yöntemi olarak bölgeyi besleyen atardamar içine bölgenin hasar görmesini sağlayan “saf alkol” ya da atardamarın tam tıkanmasını sağlayan ve böylece o bölgenin kan akımını keserek beslenmesini bozan “katılaşan jel” ya da “coil” kullanılıyor. Bu işlemlerle darlık yapan dokunun küçültülmesi amaçlanıyor

Hastalık genetik olduğu için aile taraması yapılması ve akrabalar arasından yeni hastaların tespiti de genetik danışma sağlanması açısından önemli hale geliyor.

Riskleri neler?Hipertrofik kardiyomiyopatili hastalarda

ani ölüm için yüksek risk gösteren 5 durum var. Bunlar; ailede ani kalp ölümü olması, bayılma, kalp duvar kalınlığının artışı, egzersizle tansiyon düşmesi, kısa

süren ciddi ritim problemleri olması.

Nedir?Kalbe kan doluşunun aşırı sertleşmiş

kalp duvarı nedeniyle bozulması olarak açıklamak mümkün. Bu hastalıkta kalp boşlukları genişlemiyor ve kalbin kasılma gücü çoğunlukla normal oluyor. Ancak kalbin içine pompalayacağı kanın doluşunda sorunlar ortaya çıkıyor.

Nedenleri neler?Çoğunlukla sebebi bilinmeyen

(idiopatik- primer) tip olarak ortaya çıkıyor. Nadiren kalp kası içinde birikerek kalbin duvarında sertleşmeye sebep olan depo hastalıkları restriktif kardiyomiyopatiye neden olabiliyor. Bunlar amiloidoz, sarkoidoz, hemokromatoz, hipereozinofilik

sendrom ve endomiyokardiyal fibrosizdir.

Belirtileri neler?Belirtileri, kanın kalbe doluş

sorunundan dolayı vücudun çeşitli yerlerinde ödem oluşması. Akciğer basıncında artış öncelikle bacaklarda olmak üzere ve karın içi organlardaki olabilen ödeme bağlı şişlik, fonksiyon kaybı, karın zarında su toplanmasına bağlı asit denilen karın şişliği önemli belirtileri arasında sayılıyor.

Tedavisi Şikayetleri azaltmaya yönelik ilaç

tedavisi dışında hastalığın ileri safhalarında kalp nakli yapılabiliyor.

Nedir?Kalbin özellikle sağ karıncık bölgesinin uç kısmında belirgin yağlı

birikim olması ile kendini belli ediyor. Özellikle sağ kalp yetersizliği ve fonksiyon bozukluğu ile ortaya çıkan kardiyomiyopati türü olarak biliniyor.

Nedenleri neler?Genellikle bilinmemekle beraber, genetik geçişli olabiliyor.

Tanı yöntemleri neler?Bu yağlı birikim ve fonksiyon kaybı özellikle ekokardiyografi ve

kalbin MR (magnetik rezonans) incelemeleriyle ortaya çıkıyor.

Tedavisi Bazen sağ kalp tutulumu ile beraber sol kalp tutulumu da eşlik ederek,

sol kalp yetersizliğine de neden olabiliyor. Belirgin ciddi ritim problemleri nedeniyle kalp içi şoklama (ICD) cihazları bir başka tedavi yöntemi. Tedaviye dirençli şikayetleri olan hastalarda ise kalp nakli gerekiyor.

Restriktif KardiyomiyopatiKanın kalbe gitmesini bozuyor

Aritmojenik Sağ Ventrikül KardiyomiyopatiAritmi ile birlikte seyrediyor, kalp yetmezliğine yol açıyor

103

104

Nedir?Aort damarının duvar yapısında

gelişen bozulma sonucu, karın bölgesi seviyesinde normal çapının 1.5 katından daha geniş olması durumuna deniyor. İleri yaştaki erkeklerde daha sık görülüyor. Genel olarak toplumda 10 binde 2-3 oranında rastlanıyor. Görülme oranı 50 yaşın üzerindekilerde yüzde 3, 65 yaşın üzerindekilerde ise yüzde 5-6 seviyelerine ulaşabiliyor.

Risk faktörleri neler?Sigara içenler, ailesinde anevrizma

olanlar, ileri yaştakiler, kalp damar tıkanıklığı, yüksek kolesterolü, kronik akciğer hastalığı ile hipertansiyonu olanlar ve uzun boylular abdominal aort anevrizması gelişimi için risk grubunda.

Belirtileri neler?Abdominal aort anevrizmaları

sıklıkla şikayete yol açmıyor ve sessiz seyrediyor. Bu tip kişilerin hastalığı çoğunlukla başka nedenlerden dolayı

Bazen göğüste, bazen de karın bölgesindeki aort

damarlarında oluşan baloncuklara zamanında müdahale edilmediğinde

hayati risk oluşabiliyor. Özellikle ileri yaşlarda

meydana gelen baloncuklara karşı, sigara ve yüksek

kolesterol kontrolü gibi önlemler alarak olası riskleri

düşürmek mümkün.

Abdominal Aort AnevrizmalarıKarın aort damarının genişleyerek oluşturduğu risk

yapılan tetkiklerde saptanıyor. Hastaların yaklaşık yüzde 25’inde devamlı veya geçici karın ağrısı olabiliyor. Ağrı hafif veya şiddetli hissedilebiliyor. Bazen, ağrı bel bölgesinde de olabiliyor. Şiddetli ağrılar veya ilerleyen ağrılarda (özellikle de bel bölgesinde lokalize olanlar) aort damarının yırtılması (rüptür) söz konusu olabileceği için acilen inceleme yapılması gerekiyor.

Tanı yöntemleri neler?Hastanın şikayetlerine göre yapılan

değerlendirme ve muayene sonrasında, ultrasonografiyle kısa sürede tanı konulabiliyor. Anevrizmanın kritik boyutlara ulaşmadığı durumlarda, ultrasonografi takip amacıyla da kullanılabiliyor. Çapı 4 cm.’den küçük olan anevrizmalar 6 ayda bir ultrason takibiyle kontrol edilebiliyor. Ancak anevrizmanın kesin ölçümleri ve lokalizasyonu için bilgisayarlı tomografik anjiyografi (BTA), özellikle rüptür şüphesi olanlarda acil tedaviyi yönlendirmesi açısından önemli ve gerekli.

Büyük Damar HastalıklarıAort damarındaki bozulmalar hayatı tehdit ediyor

105

Abdominal Aort AnevrizmalarıKarın aort damarının genişleyerek oluşturduğu risk

Nedir?Aortoiliak damar bölgesi, aterosklerotik damar tıka-

nıklıklarının en sık rastlandığı bölgelerden biri.

Risk faktörleri neler?Genel olarak ateroskleroz için söz konusu olan risk

faktörleri, aortoiliak damar hastalığı için de geçerli. Bu risk faktörleri; sigara içilmesi, kolesterol yüksekliği, diyabet hastalığı, hipertansiyon ve fazla kilolardır.

Belirtileri neler?Buradaki damar tıkanıklıklarında en sık karşılaşılan

şikayetler; yürürken kalça, uyluk ve baldırda hissedilen ağrı, seksüel disfonksiyon, istirahat ağrısı, duyu veya motor fonksiyon kaybı, ileri aşamalarda ise doku kaybı olarak sıralanıyor.

Tanı yöntemleri neler?Bu tip hastalıklarda tanı, doppler ultrasonografi ve

BTA anjiyografi ile konuyor.

Tedavisi Tedavisinde ise açık cerrahi yöntem ile sentetik greft

bypass, endoskopik yöntem ile greft bypass ve endovas-küler teknik kullanılıyor.

Aort Damarı TıkanıklıklarıYürürken bacaklarda hissedilen ağrıyla kendini belli ediyor

Kimler tedavi edilmeli?Öncelikle aort anevrizması teşhis

edilmiş kişilerde anevrizma için risk oluşturan faktörlerin gözden geçirilmesi gerekiyor. Özellikle tansiyonun kontrol altında tutulması, sigaranın bırakılması çok önemli. Eğer anevrizmanın çapı 4-5 cm. üzerinde ise acil müdahale gerekiyor. Ancak rüptür (aort damarının yırtılması) gelişmiş hastalarda anevrizma çapı ne olursa olsun acil tedavi şart!

Tedavi yöntemleriAçık cerrahi yöntem

Bu yöntemde anevrizmanın olduğu bölgede karın duvarı yaklaşık 15-20 cm. kesi ile açılıyor. İşlem sıklıkla genel anestezi altında yapılıyor. Anevrizmanın olduğu aort damarına sentetik materyalden oluşan greft ile bypass uygulanıyor. İşlem sonrası hastanın yaklaşık 1 gün yoğun bakımda, 1 hafta da hastanede yatarak tedavi görmesi gerekiyor.

Endoskopik yöntemBu yöntemde gerçekleştirilen tedavi, temel

olarak açık cerrahi yöntemle aynı. Ancak işlem geniş bir kesi yerine karın bölgesinden yapılan küçük kesiler içinden gönderilen endoskopik cihazlarla yapılıyor. Açık cerrahi yönteme göre avantajı, daha küçük kesilerin olması. Bu tip tedavi sonucunda daha az ağrı ve daha az kanama görülüyor. Yoğun bakımda ve hastanede kalış süreleri açık cerrahi yönteme göre daha kısa oluyor.

Endovasküler yöntemle anevrizma onarımı (EVAR)

Bu yöntem kateter tekniklerinin uygulanabildiği ve ameliyathane şartlarının olduğu ortamlarda yapılabiliyor. Anevrizmanın olduğu aort bölgesi, kasıklardan kateter ile ilerletilen stentle tamir ediliyor. İşlem lokal anesteziyle yapılabiliyor. Endovasküler yöntem, öncelikle açık cerrahi yöntem için yüksek riskli olan hastalara uygun görülüyor. Bu yöntem her hastaya uygulanamıyor. Anevrizmanın endovasküler yöntemle tedavi edilebilmesi için damar yapısının uygun olması gerekiyor.

Ayrıntılı bilgi için bkz. Sayfa 44.

106

Nedir?Göğüs bölgesi içindeki aort damarının

anevrizmalarıdır. Bu bölgedeki yaklaşık 4 cm.’lik lokalize bir genişleme, anevrizma olarak adlandırılıyor. Torakal anevrizmalar özellikle 65 yaş üstündeki hastalarda yüzde 1-1.5 oranında görülüyor.

Risk faktörleri neler?65 yaş ve üzeri hastalarda, yaş ilerledikçe

hastalığa daha sık rastlanıyor. Bunun yanında aort diseksiyonu, ailede anevrizma oluşu, bağ dokusu hastalıkları (Marfan Sendromu), travma, iltihabi hastalıklar torakal anevrizma gelişimini tetikleyebiliyor.

Belirtileri neler?Torakal aort anevrizmaları genelde

şikayete yol açmıyor ve sessiz seyrediyor. Geniş anevrizmalarda göğüs, sırt ve karın ağrısı olabiliyor. Şikayetler kalp krizine benzeyebiliyor. Ayrıca ses kısıklığı, yutma güçlüğü, öksürük veya kusma ile kanama meydana gelebiliyor. Ani başlayan veya giderek şiddetlenen damar rüptürü (aort damarının yırtılması) gibi acil bir durumun habercisi olabiliyor.


değerlendirme ve muayene sonrasında bilgisayarlı tomografik anjiyografi (BTA) ile tanı konabiliyor, özellikle rüptür (aort damarının yırtılması) şüphesi olanlarda acil tedaviyi yönlendirmesi açısından BTA’nın acilen planlanması gerekiyor.

Kimler tedavi edilmeli?Anevrizma çapı 5 cm.’den büyük

hastalarda rüptür riski yüksek olduğu için müdahale gerekebiliyor. Ayrıca anevrizma çapı ne olursa olsun, rüptür gelişmiş hastalarda da acil tedaviye ihtiyaç duyuluyor.

Açık cerrahi yöntemKalp damar hastalıklarının en yüksek

riskli operasyonlarından biri olan torakal anevrizmalarda, anevrizmanın olduğu bölgede göğüs yan duvarı ve eğer anevrizma karın bölgesine de ulaşıyorsa karın duvarı, anevrizmanın lokalizasyonuna göre yaklaşık 25-30 cm. kesi ile açılıyor. İşlem genel anestezi altında yapılıyor. Anevrizmanın olduğu aort damarına sentetik materyalden oluşan greft ile bypass yapılıyor. İşlem sonrası yoğun bakım ve hastanede yatış süreleri, uygulanan tekniğe göre değişiyor.

Torakal endovasküler yöntemle anevrizma onarımı (TEVAR)

Bu yöntem kateter tekniklerinin uygulanabildiği ve ameliyathane şartlarının olduğu ortamlarda yapılabiliyor. Anevrizmanın olduğu aort bölgesi, kasıklardan kateter ile ilerletilen stentle tamir ediliyor. İşlem lokal anestezi ile yapılabiliyor. Endovasküler yöntem

öncelikle açık cerrahi yöntem için yüksek riskli olan hastalara uygun görülüyor. Ayrıca hızlı ve pratik uygulanabilirliği açısından, acil cerrahinin gerektiği rüptüre anevrizmalarda da sıklıkla yapılıyor.

Ayrıntılı bilgi için bkz. Sayfa 45.

Hybrid prosedürlerTorakal anevrizmalar beyin, kollar

ve bazı organları besleyen damarları içerebiliyor. Bu tip durumlarda basit greft ile bypass veya TEVAR işlemi, bu organların beslenmesinin korunması için yeterli olmayabiliyor veya bu organların damarlarının korunması sağlanmadan bu teknikler uygulanamayabiliyor. Bu tip anevrizmalarda öncelikle bu organ damarlarının bypass yöntemi ile kanlanması sağlanarak, asıl cerrahi veya TEVAR yöntemine geçilebiliyor. Bu tip kombine tedavilerin uygulanmasına ‘hybrid’ yöntem deniyor.

Torakal Aort AnevrizmalarıGöğüsteki aortta meydana gelen 4 cm.’lik bir genişleme risk yaratıyor

Tedavi yöntemleri

Kalp krizinde ilk 1 saatçok önemli.

Eğer ilk 1 saat içinde damar açıcı tedaviuygulanabilirse kalp kasının zarar görmesi büyükölçüde engelleniyor. Bu nedenle tedavide ilk 60dakika “altın saat” olarak adlandırılıyor.

20 dakika

info

Sigaranın sağlığa verdiği zararlardan biri,damarların daralmasına ve büzülmesine

neden olması. Araştırmalar, bir adetsigaranın kan damarlarının 20 dakikaboyunca büzüşmesine neden olduğunu

gösteriyor. Sigara kullanımına bağlıolarak da kanda pıhtılaşma artıyor vebu durum dolaşım bozukluğunun

ilerlemesine neden oluyor.

107-INFO 6/16/10 5:44 PM Page 107

108

Nedir?Kalpten çıkan en büyük damar olan

aortun, uzun süreli yüksek basınca maruz kalması sonucu iç cidarından başlayarak yırtılması ve duvar katlarının birbirinden ayrılması olayına ‘aort diseksiyonu’ adı veriliyor. Diseksiyonlarda duvar tam kat yırtılmıyor, ancak sorun hızlı bir şekilde tam kat yırtılmaya ilerleyebileceği için son derece acil bir durum ve hayati tehlike söz konusu. Aort damarındaki yırtılmanın yerine göre klinik seyir farklılıklar gösterebiliyor. Hastanın, hemen teşhis konularak saatler içerisinde ameliyata alınması gerekiyor ve yırtılmış olan aort kısmı, yapay damarla değiştirilerek tamir ediliyor. Aort diseksiyonu her yıl ortalama bir milyon kişiden 5-6’sında görülüyor.

Risk faktörleri neler?Çoğu hastada bu duruma

hipertansiyon neden oluyor. Aort anevrizması, bağ dokusu hastalıkları (Marfan Sendromu), aort stenozu, aort koarktasyonu gibi hastalıklar ve aort damarıyla ilişkili tıbbi işlemler sonucunda da gelişebiliyor.

Belirtileri neler?Sıklıkla ani başlayan, bıçak saplanır

şeklinde tarif edilen şiddetli göğüs ve sırt ağrısı oluyor. Beraberinde terleme, soğukluk, bulantı ve kusma gibi şikayetler de görülebiliyor. Diseksiyon aynı zamanda organ ve ekstremite beslenmesini bozabileceği gibi, herhangi bir organdaki fonksiyon bozukluğu veya ağrı şikayeti de (örneğin bacak ağrısı) ilk belirtilerden olabiliyor.


değerlendirme ve muayene sonrasında ekokardiyografi ile aort damarının başlangıç seviyelerindeki diseksiyon tanınabiliyor. Ancak diseksiyondan şüphelenilen her durumda kesin tanı için acil bilgisayarlı tomografik anjiyografi (BTA) yapılması gerekiyor.

Tedavi yöntemleriAçık cerrahi yöntem

Aort damarının başlangıç bölümünden başlayan diseksiyonlarda göğüs kemiği açılarak, kalp akciğer makinesi desteği altında operasyon yapılıyor. Diseksiyonun geliştiği aort damar segmenti, suni greft ile değiştiriliyor. Eğer diseksiyon beyni besleyen damarları da içine alacak şekilde ilerlemişse, kol ve bacak damarları kullanılarak kalp akciğer makinesi desteğine başlanması gerekebiliyor. Bazı durumlarda tüm vücut soğutularak kan dolaşımı tamamen durduruluyor. İşlem sonrası yoğun bakım ve hastanede kalış süreleri, uygulanan teknik ve hastalığın ağırlığına göre değişiyor.

DiseksiyonHipertansiyon aortunyırtılmasını kolaylaştırıyor

Kimler tedavi edilmeli?Diseksiyon, acil tedavi gerektiren bir durum. Aort damarının başlangıç seviyesinde gelişen diseksiyonların acilen operasyona alınması

gerekiyor. Daha alt seviyedeki lokalize diseksiyonlarda, öncelikle tansiyon kontrolü

yapılmalı.

Endovasküler yöntemle anevrizma onarımı (TEVAR)

Bu yöntem başlangıç ve beyni besleyen dalların çıktığı kısımları içermeyen diseksiyonlarda uygulanıyor. Kateter tekniklerinin uygulanabildiği ve ameliyathane şartlarının olduğu ortamlarda yapılabiliyor. Endovasküler tedavi yönteminde anevrizmanın olduğu aort bölgesi, kasıklardan kateter ile ilerletilen stentle tamir ediliyor. İşlem lokal anestezi ile yapılabiliyor. Endovasküler yöntem öncelikle açık cerrahi yöntem için yüksek riskli olan hastalara uygun görülüyor.


bir kalp öyküsü

‘ N.Y, 52 yaşında, emekli:“Hayati risk nedeniyle doktorlar beni ameliyat etmekistemiyorlardı. Ameliyat masasında kalmak fikri çok

korkutucuydu. Ama ya her gün ölme duygusu? Nezaman nerde geleceği belli olmayan bir ölüm korkusunu

yaşamak beni çok yıpratıyordu. Hayatta en çok değerverdiğim 2 insan; kızım ve eşim benim bu garip ruhhalimden çok etkileniyordu. Sanki gözleriyle ‘seni

kaybetmek istemiyoruz’ diyorlardı. Ama korkunun ecelefaydası yoktu. Doktor doktor dolaştım. En sonunda ‘ben

bu riski göze alırım’ diyen doktora, ben dealıyorum dedim. Eşim ve kızım itiraz etselerde, ameliyat masasına uzanırken umudumu

hiç yitirmedim”

Diyabet ve böbrek hastasıydı,ameliyatı çok riskliydi� N. Y. 52 yaşında.� Kalp damarlarında kritik darlıklar olduğu

tespit edildi.� Fakat aynı zamanda diyabet ve böbrek

hastası olduğu için ameliyatı çok riskliydi.� Başvurduğu her doktordan ‘ameliyat çok

riskli, bunu göze alamam’ yanıtını aldı.� Son başvurduğu doktor ise riski göze

aldı ve N.Y.’ye bypass ameliyatı yaptı.� Ameliyat oldukça başarılı geçti.� Beklenenin aksine hiçbir komplikasyon

yaşanmadı ve N.Y., 5. günde taburcu edildi. � Şimdi kızı ile birlikte hayatına sağlıklı bir

şekilde devam ediyor.

’

109-OYKU 6/16/10 5:44 PM Page 109

Peri̇feri̇k Damar TıkanıklıklarıOrganları besleyen damarların daralmasıyla oluşan hastalıklar

110

Nedir?Periferik (çevresel) damar hastalığı

(PDH), kalbi besleyen koroner damarlar dışındaki damarların besledikleri organlara yeterli kan götüremeyecek şekilde daralmasına veya tıkanmasına deniyor.

Risk faktörleri neler?Diyabet, uzun süreli hipertansiyon,

uzun süreli lipid metabolizması bozukluğu, ailesel ateroskleroz (damar sertliği) hikayesi, gut hastalığı, hareket azlığı ve nikotin bağımlılığı risk faktörleri arasında sayılıyor.

Ayrıca PDH koroner arter hastalığı olanlarda, kalp krizi geçirmiş kişilerde, geçici ya da kalıcı felç atakları geçirmiş kişilerde daha sık görülüyor.

Belirtiler neler?En sık şikayet edilen konu, ağrı. Ancak

ağrıların da özellikleri var: Tıkanması olan kişiler, belirli bir mesafe yürürken ağrı oluşuyor. Tıkanıklık arttıkça yürüyüş mesafesi daha da kısalıyor. Genelde kramp şeklinde kendini belli ediyor. Ancak 2-5 dakika dinlendikten sonra geçiyor.

Tanı yöntemleri neler?Nabız kontrolü ve fizik muayenenin

yanında, Doppler Ultrasonografi, MR Anjiyografi, bilgisayarlı tomografi ile anjiyografi ve klasik anjiyografi incelemesi gerekebiliyor.

TedavisiRisk azaltılması ve eşlik eden

hastalıkların tedavisinin yanında, hastanın yaşam kalitesi ve hayati tehlike ile uzuv kaybı tehlikelerinin olup olmadığına göre aşağıdaki tedaviler uygulanabiliyor: Medikal tedavi: l Risk faktörlerinin azaltılmasıl Yürüme egzersizil İlaç tedavisil Girişimsel radyolojik tedavi Pta (Balon anjiyoplast), pta+stent implantasyonu, trombolitik (pıhtı eritici tedavi) l Balon anjiyoplastil Balon anjiyoplasti + stent implantasyonuCerrahi tedavi (Endarterektomi, bypass)l Trombendarterektomi TEA (Daraltıcı, tıkayıcı plakların temizlenmesi) Bypass (tıkalı damarların açık olan üst ve alt kısımlarının, sentetik veya hastanın kendi vücudundan alınan bir damar vasıtasıyla birleştirilmesi)

Kalbi besleyen damarlar dışındaki damarların

daralmasıyla ortaya çıkan Periferik (çevresel damar

hastalıkları), felç gibi çok ciddi sonuçları olan

hastalıklara yol açabiliyor. Kendini en çok tıkanma ile

belli eden hastalıkları erken tanılamak

çok önemli.

biliyor musunuz?Periferik damar tıkanıklarıklarının en sık bilinen

belirtilerinden biri, ağrı. Ancak ağrıların özellikleri farklı. Bu sorunu olan kişiler yürümeye başladıktan bir

süre sonra bacaklarında ağrı hissediyorlar. Genelde kramp şeklinde gözüken bu ağrılar,

dinlendikten sonra geçiyor.

111

İnme (felç) nedir?Beynin bir bölgesine giden dolaşım

birkaç dakikadan daha fazla kesildiğinde, o bölgedeki beyin hücrelerinin tahrip olmasıyla hastada görme, konuşma, vücudun belli bölgelerinde hareket ya da his kaybı gelişiyor. Altta yatan hastalık hali geçiciyse, yarattığı belirtiler de geçici oluyor ve bu duruma “Geçici İskemik Atak” deniyor.

Karotis (boyun) tıkayıcı arter hastalığı nedir?

Karotis damar hastalığı boynun her iki yanından seyrederek, kafatasına giren ve beynin her iki yarım küresini beslemekle yükümlü olan karotis atardamarlarının

daralması veya tıkanması sonucunda ortaya çıkıyor.

Belirtiler neler?En sık görülen belirtiler şunlar: Etkilenen

karotid damarının karşı tarafında kol ve/veya bacakta kuvvet, his ve hareket kaybı, aynı tarafta geçici veya kalıcı görme bozukluğu atağı, bayılma, bilinç kaybı, yüz felci ve konuşma bozuklukları.

Tanı yöntemleri neler?Klinik muayeneni yanı sıra Doppler

sonografi, MR anjiyografi, CT anjiyografi, konvansiyonel anjiyografi gibi çeşitli yöntemler kullanılıyor.

Karotis Arter (Şah Damarı)HastalıklarıPeriferik damar hastalıklarında en çok korkulan durum: İNME

Tedavisi3 tür tedavi yöntemi bulunuyor. Bunlar;

medikal tedavi, cerrahi tedavi ve girişimsel radyolojik müdahaleler.

Medikal tedaviRisk yönetimiyle eşlik eden hastalık-

ların tedavisi, kan sulandırıcı tedavi ve damar genişletici ilaçların verilmesiyle yapılıyor.

Girişimsel tedavilerSadece karotis damarı daralmış ancak

tam olarak tıkanmamış damarlara uygu-lanıyor. Tıkanmış olan karotis damarına herhangi bir müdahaleli tedavi uygulama-ya gerek duyulmuyor.

Cerrahi tedavi Halen dünyada kalp dışı damar operas-

yonları arasında uygulama sıklığı olarak 1. sırada yer alıyor. Cerrahi tedavi genel, böl-gesel veya lokal anestezi eşliğinde darlığa yol açan plağın endarterektomi yöntemiyle çıkarılması ve gerektiği takdirde yama plasti uygulanarak daralmış karotid dama-rın genişletilmesi, eğer yeterli çapa sahipse de doğrudan kapatılmasından oluşuyor.

112

Nedir?Toplardamar (ven) içinde pıhtı oluşması

ve buna farklı derecelerde yangısal değişikliklerin eklenmesi olarak açıklanıyor. Eğer iltihabi bir durum da söz konusu ise o zaman tromboflebit deniyor. Damar üzerinde ağrı, ödem, ısı artışı, kızarıklık ve duyarlılıkla kendini belli ediyor.

Belirtiler neler?Toplardamar tıkanıklıkları en sık baldır

toplardamarında oluşuyor. Bu bölgede şişlik, ağrı, kızarıklık, ısı artışı, hassasiyet görülüyor. Ama bu belirtilere, hastaların ancak yüzde 40’ında rastlanıyor. Bazı hastalarda ise pıhtının koparak kalp ve akciğere atması riski mevcut. O zaman da kardiyak ve pulmoner emboli tabloları oluşabiliyor. Bu durumda nefes darlığı veya göğüs ağrısı ön planda olabiliyor.

Pulmoner emboli nedir?Toplardamardaki pıhtının koparak

akciğer arterini tıkaması olarak biliniyor. Hayati risk getiren bir durum. Akciğerin kan akımında 2/3’lük bir azalma ölümle sonuçlanıyor. ABD’de yılda 600 bin kadar pulmoner emboli geliştiği ve 60 bin (%10) kişinin de bu nedenle hayatını kaybettiği biliniyor. Trombozun kaynağı, yüzde 90 alt ekstremite (bacaklar) ve pelvik venleri

Toplardamarlarda oluşan küçük bir pıhtının yol açtığı

toplardamar tıkanıkları, bazen belirti bile vermiyor.

Ancak küçücük pıhtı, tıkadığı yere göre hayati tehlikeye

yol açıyor. Medikal tedaviye yanıt vermeyenlerde, gangren

riski görülenlerde ve yoğun akciğer embolisinde cerrahi

yöntemler uygulanıyor. oluyor. Derin ven trombozlu (DVT) hastaların yaklaşık yarısında pulmoner emboli oluşuyor.

Tanı yöntemleri neler?Doppler ultrasonografi: Deneyimli

inceleme ekipleri ile yapıldığında çok doğru sonuçlar veren ve girişimsel olmadığı için olayın gidişini izlemede kolayca kullanılan bir yöntemdir.

Derin ven trombozunda tedaviVenöz trombozlarda eğer büyük bir

toplardamar etkilenmiş ise hasta hastaneye yatırılıyor. Eğer pıhtının oluştuğu damar

biliyor musunuz?Ani hava değişiklikleri solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanmayı kolaylaştırıyor. Bu nedenle kalp kapak

hastalığı olan kişilerin ani havalarda kendilerini enfeksiyon etkenlerine karşı koruması öneriliyor.

Çünkü kalp kapağı hastalarının yakalandığı bu tür enfeksiyonlar nedeniyle kalpte enfeksiyon

gelişme riski ortaya çıkıyor.

Toplar Damar Tıkanıklıkları(Venöz Tromboz)

Küçük bir pıhtıyla gelen ciddi risk

113

Risk faktörleri neler? l Malignite (Kanser)l Kalça ve pelvis operasyonlarıl Şişmanlıkl Varislerin varlığıl Hareket kısıtlılığıl Hamilelik,l Oral kontraseptif (doğum kontrol ilacı) kullanımıl Geçirilmiş DVT (Toplardamar tıkanıklığı)l Yaşlılık

dizaltı bölgedekiler gibi küçük damarlar ise bu durumda hasta hastaneye yatırılmadan tedavi edilebiliyor. Sıklıkla kısa süreli de olsa yatak istirahati gerekebiliyor. İlaç tedavisi genellikle erken dönemde kan sulandırıcılar ve pıhtı eriticiler şeklinde uygulanabiliyor. Sonrasında ise kompresyonlu çoraplar ile günlük fiziksel aktivitelere başlanıyor.

Cerrahi tedavi: Cerrahi işlem ancak medikal tedaviye yanıt vermeyen ve gangren riski görülen olgularda ve yoğun akciğer embolisinde uygulanıyor.

Derin ven trombozu için önlemler l Venöz göllenmenin engellenmesi

l Egzersizler

l Uzun süreli ayakta kalma ve oturmanın

azaltılması

l Antikoagülan (kan sulandırıcı) ilaçlar

VARİSLER

114

VARİSLERTanısından tedavisine ençok merak edilenler

Akşamları vücudunuzda ağrı veağırlık hissi yaşıyorsanız,

bacaklarınızda kılcal damaroluşumları varsa, ayak

bileklerinizde şişlik ve morlekeler oluyorsa, cildinizde

kızarıklık, kaşıntı ve kurulukvarsa, cilt altında iyileşmesi uzun

süreler kanamalar oluyorsa,mutlaka bir kalp damar

uzmanına başvurmayı ihmal etmeyin!

Nedir?Varis, bacak toplardamarlarının genişlemesi, uzaması ve büklümlü hale gelmesi

olarak tanımlanıyor. Batı toplumunda insanların %10-20’sinde görülüyor. Yaşla birliktebu olasılık da artıyor. 50 yaşın üzerindeki her iki kişiden birinde varis görülüyor.

Kaç tip varis var?Varisin 4 tipi bulunuyor:

1. Örümcek ağı Telanjiektazi de denilen bu damarlar ciltte yüzeyel yerleşim gösteriyor. 1 mm. veya

daha az çapta oluyorlar. Elle hissedilmiyorlar. Genellikle kırmızı renkliler. Bölgeselolarak yıldız şekilli veya örümcek ağına benzer yaygın çizgisel oluşumlar olup tümbacağı sarabiliyorlar.

2. Retiküler varislerCiltten hafif kabarık, çapları 4 mm.’den küçük olan mavi renkli, elle zor

hissedilebilen varisler.

3. Büyük toplardamar varisleri (Safen ven varisleri)Büyük ve küçük safen venlerinin seyirleri boyunca görülen büyük geniş kıvrımlar

oluşturan, elle ve gözle kolayca fark edilebilen varisler. Bunlar 3 mm.’den büyükçaplılar. Cilt altında seyrettikleri için genellikle derinin rengini değiştirmiyorlar.Damarın kendine ait yeşilimsi renginin yansıması görülüyor. Deriden kabarık olup,ayakta durmayla belirginleşiyorlar. Yatıp, bacaklar yukarı kaldırıldığında kayboluyorlar.

4. Derindeki büyük damarların varisleriBu toplar damarlar baakta derin tabakada bulunuyorlar. Varisleri dışarıdan

görünmüyor ancak bacakta ödem ve dolaşım bozukluğuna yol açabiliyorlar.

114-119-VARIS 6/16/10 5:45 PM Page 114

115

Varis tek başına ilaçla tedavi edilemiyor. İlaçlar varisli damarları yoketmede etkili olamıyor. İlaç tedavisi ancak ağrının giderilmesi veya

azaltılması amacıyla kullanılıyor. Ancak bu tedavi yöntemininberaberinde basınçlı özel varis çorapları da kullanmak gerekiyor.

Ağrıyı azaltmak için en etkili yöntemlerden biri bacakları kalpseviyesinin üzerine kaldırmak.

biliyor musunuz?

Kimlerde görülüyor?Kadınlarda erkeklerden daha sık görülüyor. Kalıtımsal,

yani ailesinde varis olanlarda daha sık görülüyor. Bunundışında şişmanlık, yaşlanma, hamilelik, menopoz, uzunsüre ayakta kalmanın yanı sıra derin toplardamarlarıntıkanıklığı ve bu damarlardaki kapak yetersizliklerisonucunda da gözleniyor.

Nedenleri neler?Aslında varisin oluşma nedeni tam olarak bilinmiyor.

Temel sorun, toplardamar duvarında oluşan yapısalbozukluk nedeniyle damarın genişlemesi ve damariçindeki kapakçıkların bozulmasıyla kanın gerikaçmasıdır. Bu kaçak sonucu, kan kalbe doğru dönmektezorlanıyor ve toplardamarların içindeki basınç gittikçeartıyor. Basıncın artması sonucunda da damarlar giderekgenişliyor ve böylelikle bir kısır döngü oluşuyor.

Varislerin daha nadir görülen nedenleri de bulunuyor.Derin toplardamarları tıkalı olan bireylerde normaldebacak kanının yüzde 10’unu taşıyan yüzeyeltoplardamarlar, bacağın tüm kirli kan dönüşünüüstleniyor. Bu nedenle çapları artıyor ve varis görünümüalıyorlar.

Hastaların yakınmaları � Bacaklarda özellikle akşamları ve efor sonrasındaağrı, yorgunluk ve ağırlık hissi

� Bacakta kılcal damarlar oluşması

� Ayak bileğinde şişlik

� Ayak bileklerinde mor lekeler oluşması

� Staz dermatiti veya venöz egzama da denen cilttekızarıklık, kaşıntı ve kuruluk

� Kendiliğinden veya çok küçük çarpmalarda bile cilt

114-119-VARIS 6/16/10 5:45 PM Page 115

VARİSLER

116

altında iyileşmesi uzun süren kanamalar

� Bazı kişilerde cilt altı yağ tabakasının sertleşmesisonucu ayak bileği üzerindeki ciltte çökme

� Kimi zaman tabloya eşlik eden huzursuz bacaksendromu

Hastalığın evreleri C0 -Görünen veya ele gelen bir hastalık yok C1 -Örümcek veya retiküler kılcal damarlar C2 -Büyük toplardamar varisleri C3 -Ayaklarda ve bileklerde ödem C4a -Ayaklarda renk değişiklikleri ve egzama C4b -Cilt değişiklikleri, ciltte çökmeler C5 -C4’e ilave olarak iyileşmiş yaralar C6 -Cilt değişiklikleriyle birlikte aktif ülserler

Tedavi olunmazsa ne olur?� Varisli damarların büyük bir bölümü genellikle iyihuylu. Ancak çok ciddi varislerde (C2 ve üstü) ilgilibacakta dolaşım bozukluğuna bağlı olarak ciddiproblemler oluşabiliyor.� Ağrı, dolgunluk hissi, uzun süre ayakta kalamamaveya yürüyememe sonucu iş gücünde azalma veyaşam kalitesinde bozulma.� Özellikle ileri yaşlarda küçük çarpmalarlaolabilecek ciddi kanamalar. � Tromboflebit diye adlandırdığımız damar içindepıhtı oluşması. Bu durum genellikle yüzeyeldamarlarda oluyor, ancak derin damarlar da etkilenirseakciğer embolisi gibi ciddi sonuçlar doğurabiliyor.� Oluşabilecek ülserlerin yol açacağı enfeksiyon veyaşam kalitesinde bozulma. � Çok ender de olsa ülserlerin kansere dönüşmeolasılığı.

TANI YÖNTEMLERİTanı genellikle muayene ile konuyor. Ancak tedavi

yöntemini belirlemek amacıyla Doppler incelemeyapılıyor. Doppler bir çeşit ultrason ve herkese rahatçauygulanabilen, yan etkisiz, ağrısız, ilaçsız bir incelemeyöntemi. Bu incelemeyle damarların çapları, içindengeçen kanın hareketleri, damar içindeki kapakçıklarınfonksiyonları ve derin damar hakkında çok değerlibilgilere ulaşılıyor.

Varislerin oluşma nedeni tamolarak bilinmese de temel sorunşöyle tanımlanabilir: Toplardamar duvarında oluşan yapısalbozukluk nedeniyle damarıngenişlemesi ve damar içindekikapakçıkların bozulmasıylakanın geri kaçması. Bu kaçaksonucu kan, kalbe dönmektezorlanıyor ve toplar damarlarıniçindeki basınç gittikçe artıyor.Basıncın artmasıyla da damarlargiderek genişliyor ve bu kısırdöngü varis dediğimiz sorunayol açıyor.

UN

UTM

A!

114-119-VARIS 6/16/10 5:45 PM Page 116

117

TEDAVİ YÖNTEMLERİGirişimsel yöntemler

Örümcek ağı ve retiküler varisler içinskleroterapi ve/veya transdermal lazer tedavisiyapılıyor. Bu tedavinin ana amacı, estetik görünüm.Bu oluşumlar kişide ciddi anlamda bir sağlıkproblemi yaratmıyor. Transdermal lazer tedavisigenellikle kırmızı renkli, 1 mm. ve daha ince kılcaldamarların tedavisi için kullanılıyor. Skleroterapiise 1 mm.’den kalın lezyonların tedavisi amacıylauygulanıyor. İki tedavi yöntemi birbirlerininalternatifleri olmayıp daha çok birbirlerinitamamlayıcı tedaviler. Her iki tedavi de seanslarhalinde yapılıyor. Hastanın hastanede yatmasıgerekmiyor.

Skleroterapi ne, nasıl yapılıyor?Bu tedavi 80 yılı aşkın zamandır uygulanıyor.

Skleroterapide çok ince iğneler aracılığıyla damariçine sklerozan madde enjeksiyonu (genelliklesodyum klorür) yapılıyor. Bu madde damar içyüzeyinde hasar yaratarak damar duvarlarının

yapışmasını sağlıyor. Yapışan damar artık içindekan geçmediği için görünmez hale geliyor vezaman içinde de vücut tarafından emilip yokediliyor. Merak edilen bir konu da, bu damarlarıyok etmenin vücut için sakıncalı olup olmadığı.Bunlar normal insanlarda bulunmaması gereken vebir fonksiyonu olmayan damarlar olduğundan,bunların yok edilmesi zararlı değil. Skleroterapininher seansı genellikle 10-15 dakika sürüyor. Herseansta yok edilen damar miktarı damarlarınçaplarına, kullanılan ilaç miktarına ve hastanıngenel durumuna göre değişiyor. Tedaviden sonrahastaya hafif basınçlı bir çorap giydiriliyor vehastanın 15-20 dakika yürümesi isteniyor. Buçorabın 3 gün boyunca banyo dışında sürekligiyilmesi gerekiyor. Tedavinin hemen sonrasındaenjeksiyon yerindeki damarlarda kabarıklıkgörülüyor. Daha sonra bu bölgede morluklar venadiren de kabuklanmalar oluşuyor. Seanslargenellikle 1 hafta ara ile yapılıyor. Skleroterapi iledamar oluşumlarının % 60-80’i yok ediliyor. Kılcaldamarlar 3-6 haftada, daha büyük damarlar ise 3-4ayda yok oluyor. Hastaların yüzde 10’unda

� Atardamarlarımız kalbin pompaladığı temiz kanıdokulara taşıyor. Toplardamarlarımız ise dokulardakullanılan ve atıklarla yüklü kirlenmiş kanı kalbimizegeri götürüyor.� Atardamarlarımızın kalp gibi bir pompası varken,toplardamarlarımızın ne yazık ki bu kanı yukarıyagönderecek bir pompası yok. Toplardamarlarımızyerçekimine karşı gelerek bu kanı yukarıya taşımakzorunda. � Her ne kadar bu damarlarımızda kanı yukarıyayönlendiren bir pompa olmasa da, yürümekle budamarların etrafındaki adalelerimiz kasılıp gevşeyerekpompa etkisi yapıyor ve bu da kanın yukarıyapompalanmasına yardımcı oluyor.� Aynı zamanda nefes almakla göğüs boşluğuiçerisinde yer alan kalbimiz de vakum etkisi ile toplar

damarlardan kanı kendisine doğru çekiyor. Nefesverdiğimizde ya da ıkındığımızda ise tam tersi bir etkiyletoplardamarlarımızdaki kan ters yöne doğru itiliyor.Toplardamarlarımız eğer düz bir boru olsaydı kan akımıbir aşağı bir yukarı olacak ve kanın yukarıya taşınmasımümkün olmayacaktı.� Toplardamarlarımızın içinde yer alan kapakçıklar birçekvalf sistemi gibi görev yapıyor, yani kan yukarıyaçıkarken bu kapakçıklar pasif olarak açılıyor ve kanyukarı hareket ediyor. Nefes verdiğimizde ise kan geriyedoğru itildiğinden, bu kapaklara çarpıyor ve bu kapaklarkapanıp kanın geri kaçmasını engelliyor.

Toplardamarlarımızın yapısıBacak toplardamarlarımız yüzeyel ve derin olmak

üzere iki gruba ayrılıyor.

Yüzeyel kısa ve uzun toplar damarlarBypass ameliyatlarında kalbe ve diğer damarlara

takmak için kullanılan, yani bir çeşit yedek damarlar.Cildin hemen altında yer alıyorlar. Uzun yüzeyel damar,bacağın iç bölümünde ayak bileğinden kasığa kadaruzanıyor ve burada derin sistemle birleşiyor. Kısa damarise ayak bileğinin dış tarafında, bacak arka bölümünütakip ederek diz arkasına dek uzanıyor ve derin sistemedökülüyor. Varis en çok bu damarlarda görülüyor. Derin toplardamarlar

Yandaş atar damarla birlikte derinde adale vekemiklere bitişik duruyor ve gözle görülemiyorlar. Kirlikanın çok büyük bir kısmı bu damarlarla taşınıyor. Budamar sisteminde en sık görülen hastalık, derin ventrombozu (DVT) dediğimiz pıhtıyla tıkanma ve iç varisolarak da bilinen kapak yetersizliği.

Toplardamarlarımızın görevleri neler?

114-119-VARIS 6/16/10 5:45 PM Page 117

VARİSLER

118

tedaviye yanıt alınamıyor. Bu hastalarda işlemintekrarlanması gerekebiliyor.

Skleroterapinin yan etkileri neler?� Büyük damarlarda yapılan tedavide, bu damarlaruzunca bir süre sert bir oluşum olarak cilt altındahissediliyor. Bunların yok olması 5-6 aysürebiliyor. � Kahverengi lekelenmelerden oluşanhiperpigmentasyon. Bunların geçmesi genellikle 3-12 ay sürse de bazılarının yok olması iki yılıbulabiliyor. � Enjeksiyon bölgesinde daha önce olmayan çokince kırmızı renkli yeniden damarlanma. Bunlargenellikle 3-12 ayda kayboluyor. Eğerkaybolmazlarsa lazer tedavisiyle yok ediliyorlar.� Çok nadiren bacakta ani şişlikle görülen derindamar pıhtılaşması. � Çok nadiren enjeksiyon yerinde küçük ülser(yara) oluşumu.

Cerrahi tedavilerStripping

Bu klasik cerrahi tedavi yönteminde, kasık veayak bileğindeki kesilerden yararlanarak yüzeyeltoplardamar boylu boyunca sıyrılarak çıkarılıyor.Genellikle ek olarak diz altı bölgede bulunangenişlemiş yan dallar (pakeler) 2-3 mm.’lik ayrıayrı kesilerle temizleniyor. Bu işlem genelanesteziyle yapılıyor ve genellikle hasta bir gecehastanede yatıyor. Aynı gün ayağa kalkıpyürüyebiliyor. Hastaların bir hafta boyunca işegitmemeleri öneriliyor. Bu tekniğinkomplikasyonları arasında enfeksiyon, hematom(cilt altında kanama), derin damar pıhtılaşması veyüzeyel sinir hasarına bağlı hissizlik, keçeleşmegibi yüzeyel his kusurları olabiliyor.

Damar içi termal ablasyon (Lazer veya radyofrekans)

Bu teknikte yüzeyel toplardamar içine bir iğneyardımıyla sokulan ve yüksek ısı veren bir kateteraracılığıyla, damar içeriden yakılarak kapatılıyor.Bu teknikte de ek olarak, varsa diz altı bölgedebulunan genişlemiş yan dallar (pakeler) 2-3mm.’lik ayrı ayrı kesilerle temizleniyor. Bu işlemlokal veya genel anesteziyle yapılıyor ve hasta aynıgün taburcu edilebiliyor. Hasta aynı gün ayağakalkıp yürüyor ve birkaç gün sonra da işebaşlayabiliyor. Bu teknikte de derin damarpıhtılaşması, hafif yüzeyel yanıklar ve hisbozuklukları görülebiliyor. Ancak klasik cerrahigirişime oranla bu komplikasyonlar daha azgözleniyor.

Damar içi köpük skleroterapisi Bu tedavi yöntemi de kılcal damarlarda

kullanılan skleroterapiye benziyor. Ancak yüzeyeltoplardamar içine enjeksiyon yapılacağından dahakonsantre ilaç kullanılıyor. Bu tedavi yönteminde,genellikle kasıkta bir kesi yapılarak yüzeyeltoplardamar derin damarla birleştiği yerdebağlanıyor. Sonuçları çok fazla irdelenmiş biryöntem değil. Risk ve komplikasyonları diğergirişimlerle benzerlik gösteriyor.

114-119-VARIS 6/16/10 5:45 PM Page 118

119

Varisten korunmak mümkün mü?Herhangi bir ilaç kullanarak varisten korunmak mümkün değil.Ancak; uzun süre ayakta kalmaktan kaçınma, hamilelikte düzenlikoruyucu varis çorabı giyilmesi, düzenli yürüyüş yapma, akşamlarıyarım saat bacakları yukarı kaldırma, sıcaktan kaçınma, bacaklarısoğuk suyla yıkama, hormon ilaçlarından kaçınma, kilo almama gibiönlemler varisten korunmada yarar sağlıyor. Ayrıca piyasada çokçavar olan krem, bitkisel ilaçlar ve alternatif yöntemlerin yararlılıklarıbilimsel olarak saptanmış değil.

114-119-VARIS 6/16/10 5:45 PM Page 119

120

Raynaud, Torasik Outlet, Buerger… Belki de ömrümüzde ilk kez

duyduğumuz hastalıklar. Kimi parmaklardaki damarların büzüşmesine neden oluyor,

kimi de çeşitli organlarda hasara yol açıyor. Bazıları

enfeksiyon kökenli, bazıları genetik. Ancak nadir

de görülse, bu damar hastalıklarına yakalanan

pek çok kişiyi dikkat etmeleri gereken uzun bir tedavi

süreci bekliyor.

Ateroskleroti̇k Olmayan Damar HastalıklarıNedenleri farklı, görülme oranı düşük,belirtileri çeşitli hastalıklar

BuergerHastalığı30’lu yaşlardan sonra sigara tiryakisi erkekleri tehdit ediyor

El, kol, bacak ve ayak kan damarlarını tutarak iltihaplanmalarına (vaskülit) ve kan dolaşımının bozulmasına neden olan bir hastalık. Genellikle Buerger hastalığı; el-ayak parmaklarında soğukluk, ağrı, açık yaralar ve gangren veya aralıklı olan bacak ağrısı (belirli bir mesafe yürüdükten sonra ortaya çıkıyor) olan, 30-40 yaşlarındaki, günde 20 adet ya da üzerinde sigara kullanan erkeklerde görülüyor.

Tedavisi Eğer hasta tam olarak sigara kullanmayı

bırakır ve verilen damar genişletici ilaçları düzenli olarak kullanırsa, 1-4 haftada ağrıları kayboluyor ve ardından yaralar iyileşiyor.

Sigara kullanımını tamamen bırakmış hastalarda ağrıların dinmemesi, hatta ağrıların hastayı gece uyutmaması veya tıbbi tedavi metotlarıyla tedavi süresinin çok uzayacağı düşünülmesi durumunda da by-pass cerrahisinin uygulanması gerekiyor.

Raynaud HastalığıEl ve ayak parmaklarındaki damarların büzüşmesine yol açıyor

Bu hastalık, özellikle el ve ayak parmaklarının atardamarlarını etkiliyor ve bu damarların geçici ataklar sırasında anormal şekilde büzüşmesine neden oluyor. Hastalığın başlangıcı genellikle yavaş seyrediyor. Başlangıçta her iki elde bir ya da iki parmağın uçları hastalıktan etkilenirken, ileri dönemlerde belirtiler parmakların daha geride bulunan kısımlarında da görülüyor.

TedavisiHafif ve orta derecede belirtileri

olan hastaların çoğunda, damarlardaki büzüşmeyi engellemek ya da azaltmak için soğuktan korunma ve sigara içmeme gibi basit önlemler, şikayetlerin şiddeti ve sıklığının azalması açısından büyük yarar sağlıyor. İlaç, az başvurulan tedavi yöntemlerinden biri. Günümüzde en çok çok yarar sağlayan ilaçlar, kalsiyum kanallarını engellemeye yönelik olanlar.

121

Lenf Hastalıkları

Torasi̇k OutletSendromu1. kaburganın çıkarılmasını gerektiren hastalık

Göğüs kafesi çıkış sendromu anlamına da gelen Torasik Outlet Sendromu’nda, kol ve ele giden damarlarla sinirler boyun kaslarının, 1. kaburga kemiğinin ve/veya köprücük kemiğinin arasına sıkışıyor. Sinirlerin sıkışması sonucunda kollarda uyuşma, güçsüzlük ile yorulma belirtileri görülüyor.

TedavisiSinirleri sıkıştıran adalelerin

serbestleştirildiği ayrıca koltuk altı kesi yolu ile boyun kaburgası ve 1. kaburga kemiğinin çıkarılıp sıkışmanın giderildiği cerrahi yöntem uygulanıyor.

Marfan SendromuGenetik olarak birçok organa hasar veriyor

Bağ dokusu sorunlarına neden olan kalıtsal bir hastalık. İskelet, gözler, kalp ve kan damarları dahil olmak üzere vücudun pek çok bölümü bu hastalıktan etkilenebiliyor. Hastalıklara değişim geçirmiş bir veya daha fazla gen neden oluyor. Marfan sendromunda görülen en ciddi sorunlar, kalp ve kan damarlarıyla ilgili. Marfan sendromlu kişilerde, aort duvarı zayıflayıp esneyebiliyor (aort genişlemesi).

TedavisiTam anlamıyla iyileştirilemiyor, ancak kan basıncını düşürmek ve aort

üzerindeki baskıyı azaltmak için ilaç kullanılabiliyor. Aort damarı fazla genişlemişse, genişlemiş

bölümün ameliyatı gerekiyor.

Fi̇bromüsküler Di̇splaziOrta yaşlı kadınlarda damarların daralmasına neden oluyor

Genelde 30-50 yaşlarındaki kadınlarda gözlenen ve özellikle böbrek atardamarları gibi orta çaplı damarların daralmasına neden olan bir hastalık.

TedavisiBöbrek damarında darlık varsa,

tansiyonu düşüren ilaçların yanı sıra, etkilenen damardaki daralmış bölgeye balonla genişletme işlemi yapılıyor. Eğer hastalık bu şekilde tedavi edilemeyecek kadar ileri düzeydeyse, o zaman cerrahi müdahale de yapılabiliyor.

SklerodermaEnder görülen kronik bir bağ dokusu hastalığı

Skleroderma, nadir görülen kronik bir bağ dokusu hastalığı. Genel bitkinlik, cilt değişiklikleri, eli yumruk yapmakta zorlanma, el ve ayak parmaklarında katılık, Raynaud hastalığı, eklem/kas ağrıları, göz/ağız kuruluğu ve böbrek yetmezliği ile seyredebiliyor.

TedavisiKan damarlarını genişletecek ve

dolaşımı artıracak ilaçlar veriliyor. Bu ilaçlar tansiyonun yükselmesini ve böbrek sorunlarının gelişmesini engelliyor, Raynaud fenomeni tedavisine yardımcı oluyor.

LenfanjitBakteri ve mantarlar lenf kanallarını iltihaplandırıyor

Lenfanjit, bakterilerin cilt altı dokulara yerleşmesi sonucunda meydana gelen, lenf kanallarının iltihabi durumuna deniyor. El ve ayaklardaki cilt yaraları ve mantar enfeksiyonlu bölgeler, bakterilerin lenf kanallarına girmesine neden oluyor.

TedavisiAntibiyotik tedavileri ile enfeksiyona

yönelik tedavi.

LenfödemAşırı ödem şekliyle kendinibelli eden hastalık

Lenfatik drenajdaki bozulma nedeniyle dokulardaki lenf sıvısı boşaltılamıyor ve buna bağlı olarak lenf sıvısının dokularda birikmesiyle cilt altı yumuşak dokuda şişlik (ödem) meydana geliyor.

TedavisiElle masaj yapılarak lenf akımına

yardımcı olunuyor. Bandaj takılıyor. Cilt bakımı yapılıyor. Hastanın diyet ve egzersiz yapması gerekiyor. Ödemli bölgeye eldiven, kolluk ve çorap gibi giysiler giyilmesi isteniyor.

16

YAŞAM

AMELİYAT ÖNCESİ VE SONRASI

KALP SAĞLIĞI

16

AMELİYAT ÖNCESİ VE SONRASI

KALP SAĞLIĞI

n sayfa 124-126 Ameliyat ne zaman gerekli? n sayfa 128-131 Ameliyat sonrasında ne yapmalı, nelerden kaçınmalı?

n sayfa 132-137 Kalp sağlığınız için öneriler

124

KALP AMELİYATI

Kimi zaman doğuştan gelen anomaliler, kimi zaman ise yaşam tarzı veya hatalı beslenme

alışkanlıklarından kaynaklanan

nedenlerle, kalp hastalıklarında

ameliyat zorunlu hale geliyor.

eğişen yaşam koşulları ve beslenme alışkanlıklarının yanı sıra, diyabet ve yüksek tansiyon gibi kronik hastalıkların toplumda daha sık görülür hale gelmesi, kalp hastalıklarında ameliyat riskini de artırıyor. Türkiye’nin, Avrupa’da kalp hastalıklarının en fazla görüldüğü ülke olduğunu da unutmamak gerekiyor. Uzmanlar ilk aşamada hastaların mümkün olduğunca kalp ameliyatı olmalarını istemiyor. Daha çok birinci basamakta koruyarak, hastalığın oluşmasını önlemeye çalışıyorlar. Eğer hastalık oluşmuşsa, bu kez ilaçlar ve yaşam tarzı

değişiklikleriyle hastalığın ilerlemesi önlenmeye çalışılıyor. Bu da olmazsa ilaç tedavisiyle, sonraki yol olarak da girişimsel kardiyoloji yöntemleriyle sorun çözülmeye çalışılıyor. Ancak tüm aşamalara rağmen bazı kalp hastalıklarında tedavi ancak ameliyatlarla sağlanıyor. Gündelik hayatta yapılacak kimi değişikliklere gereken önem verilmeyince operasyon zorunlu hale gelebiliyor.

İşte ameliyatı zorunlu kılan nedenler...

Koroner damar tıkanıklıklarındaKalp krizine neden olan koroner damarlardaki daralmalar belli bir seviyenin

üzerine çıktığında kanın akışında engel oluşturuyor. Bu da kalbin görevini yapamaması anlamına geliyor. Bu sorunu ortadan kaldırmak amacıyla uygulanan cerrahi işleme koroner bypass ameliyatı deniliyor. Kalp ameliyatlarının çok büyük bir yüzdesini de koroner damar tıkanıklıklarına bypass cerrahisiyle yapılan müdahaleler oluşturuyor.

KALP HASTALIKLARINDANe zaman ameliyat gerekir?

d

Kalp kapağı sorunlarındaKalbi bir pompa olarak düşünürsek, bu pompanın valf (açılıp

kapanan çıkış öğesi) vazifesi gören yapıları var. Bunlara da kapak deniliyor. Aort kapakları pompalanan kanın geri dönmesini engelliyor. Mitral kapak da kanın, kalp odacıkları arasında sağlıklı dolaşmasını sağlıyor. Biz kalbi tek bir organ olarak görüyoruz. Ama aslında kalp, sol ve sağ kalp olarak iki organdan oluşuyor. Sol kalp büyük dolaşımı, yani vücuttaki kan dolaşımını; sağ kalp ise küçük dolaşımı, yani akciğerde kan dolaşımını sağlıyor. Sağ kalbin kapakçıkları da pulmoner ve triküspit kapak olarak adlandırılıyor. Bu kapakçıklarda hastalıklar daha nadir görülüyor ve daha az ameliyat gerektiriyor. Daha çok sol kalbin kapakları olan aort ve mitral kapaklarda hastalık görülüyor. Eskiden ülkemizde romatizmal kalp hastalığı sık görülüyordu ve bu durum en çok mitral kapağı etkiliyordu. Ancak bu hastalığın genel sağlık koşullarındaki iyileşmeyle azalması sonucu, tıpkı Batı ülkelerinde olduğu gibi yaşlanmaya bağlı kapak hastalıkları ön plana çıkmaya başladı. Yaşlanmaya bağlı kalp hastalıklarında aort kapak ilk sırayı alıyor.

125

126

YAŞAM

Doğumsal kalp rahatsızlıklarındaDoğumsal kalp rahatsızlıklarının en sık

ortaya çıkan türü, kalp delikleri. Bunların bir kısmı ameliyat gerektirmeyen boyutlarda oluyor. Bunun dışında kalp kapakçıklarında doğuştan gelen anomaliler, kalpten çıkan damarların, kalbe giren damarların ve kalbin çevre organlara giden damarların yanlış bölgelere ve yanlış şekilde bağlı olmaları da ameliyat gerektiren hastalıklar arasında yer alıyor.

Kalp yetmezliğindeKalp yetmezliğinin son evresinde

gelen hastalarda ve ileri dereceye varmış kalp yetmezliklerinde, kalp nakli cerrahi bir seçenek. Ancak kalp nakilleri donör sıkıntısı nedeniyle ülkemizde çok fazla uygulanamıyor.

Kalp krizine geç müdahale edildiğinde

Kalp krizinde, geç gelmiş hastalarda kalp kasındaki yırtılmalardan dolayı kalp

odacıklarında sorun olabiliyor. Kapaklarda ciddi hasar meydana gelebiliyor, hatta kapak kopabiliyor. Bu da hastanın acil ameliyat olmasına neden oluyor. Bu ameliyatların başarı şansı yüzde 50. Ancak hasta ameliyat olmazsa, kurtulma şansı yüzde 10’da kalıyor.

KanserdeKalbin kansere karşı çok dirençli bir

organ olmasına ve kalp kanserinin çok nadir görülmesine rağmen, bazen kalpte iyi huylu tümörler olabiliyor. Ancak bunlar da ameliyatla çıkarılıyor ve hasta sağlığına kavuşuyor.

Aort damarının yırtılmasındaAort damarının yırtılması veya yırtılma

riski de ameliyat için bir neden. Bu durum, daha çok yüksek tansiyon hastalarında görülüyor. Kapaklarda doğuştan gelen anomali varsa, görülme riski 10 kat fazla oluyor. Aort damarının yırtılmaması için bu damarın çapı 5.5 cm. olunca ameliyat öneriliyor.

DiyabetteKalp damar hastalığına yakalanmamak

için yapılabilecek çok şey var. Öncelikle, kalp damar hastalıklarına yol açan faktörlerin gözden geçirilmesi gerekiyor. En büyük nedenlerden biri ise diyabet. Bu hastalık kontrol altına alınmaz, kişi kendine dikkat etmez ve diyetine özen göstermezse, kalp krizi geçirme ve bu nedenle ölme riski normal insana göre 10 kat fazla oluyor. Hasta, diyetine ve egzersizine dikkat ederse, operasyon geçirmesine gerek kalmayabiliyor.

Yüksek tansiyondaDikkat edilmesi gereken bir diğer nokta

da, yüksek tansiyon. Çünkü hipertansiyon, bütün organların, beyin ve kalbin de yüksek basınç altında çalışması demek. Bu nedenle tansiyon hastalarının yaşam tarzı değişikliği ile başlayıp tuzdan uzak durmaları ve egzersiz yapmaları, kalp damar hastalığına yakalanmalarını önleyebiliyor. Sigara kullanımı ve kolesterol yüksekliği de kalp hastalıklarına yakalanma ve dikkat edilmediği takdirde hastanın ameliyat olma zorunluluğunu ortaya çıkaran faktörler.

ObezitedeAşırı kilo, ciddi bir sağlık sorunu.

Tek başına tansiyon ve diyabete neden olabiliyor. Tansiyon ve diyabetin getirdiği problemler bir birini etkileyerek kalp damar hastalıklarına yol açabiliyor. Bu da ameliyata götüren başlıca faktörlerden biri olarak kabul ediliyor.

bir kalp öyküsü

‘ AA, 60 yaşında, Yehova Şahidi:“Çaresizdim. Ama inancım her zaman galip geldi. 10 yılboyunca yakınmalarım arttı. Nefes almak, hareket etmek

giderek zorlaştı. Her zorlukta yeni bir doktorabaşvurdum. Ama yanıt hep aynıydı: ‘Kalp nakli sırasında

kan nakli yapabiliriz!’ Olamazdı, böyle bir şeyi kabuledemezdim! İnancım, hangi nedenle olursa olsun

başkasının kanından yararlanmayı reddediyordu. Tümkalbimle inandığım için arayışlarımı sürdürdüm. Bir gün

oğlum, Acıbadem’de istediğim şartlarda ameliyatolabileceğimi söylediğinde çok sevindim.

Telefonlar, yazışmalar derken, kendimiameliyat masasında buldum. Ama yine de

doktoruma hangi durumda olursam olayım,kan nakli istemediğimi belirttim yeniden.

Sonuç, harika! Artık sağlıklı bir kalbim var.”

İnancına göre kan nakli yasaktı� A.A. 60 yaşında ve Yehova Şahidi. � İnancına göre kan nakli yasak. � Aort darlığı sorunu vardı. Kalp kapağı

bu nedenle kalınlaşmış ve kireç tutmuştu. � 10 yıl çeşitli doktorlara gitti. Ancak

hiç biri ameliyatı kan nakli olmadanyapamayacağını söyledi. � Oğlu araştırdı. Acıbadem’de kan

nakline ihtiyaç duyulmadan ameliyatolabileceğini öğrendi. Hemen başvurdu. � Aort kapağı 2.5 saat süren ameliyat

ile değiştirildi.� Oldukça başarılı geçen ameliyatta hiç

kan kullanılmadı.� Ameliyattan kısa bir süre sonra

sağlığına kavuştu.

’

127-OYKU 6/16/10 5:46 PM Page 127

128

YAŞAMYAŞAM

Ameliyat tekniklerinin gelişmesi ve hizmet kalitesindeki artış gibi nedenler sayesinde artık kalp ameliyatı

sonrasında çok kısa sürede iyileşmek mümkün. Ancak olumsuz bir tabloyla karşılaşmamak için dikkat etmeniz

gereken bazı noktalar var: Örneğin kontrollü hareket etmek, sık sık ve küçük porsiyonlar halinde beslenmek ve

ilaçlarınızı zamanında almak gibi!

Kalp ameli̇yatı sonrasında hızla iyi̇leşmek için

Ne yapmalı, nelerden kaçınmalı?

129

alp ameliyatı geçirdiniz ve bundan sonra ev yaşamınıza geri dönüyorsunuz. Kendinizi hastanede daha güvende hissedebilir, bu nedenle evde karşılaşabileceğiniz sorunlar için endişe duyuyor olabilirsiniz. Ancak ameliyattan sonraki dönemde en hızlı iyileşeceğiniz yer, eviniz. İyileşmeniz hızlandıkça daha önce keyifle yaptığınız aktivitelere dönüş süreniz de kısalacak. Ameliyat sonrasında her geçen gün kendinizi daha iyi ve daha güçlü hissedeceksiniz. Bunun için sabırlı olun. Birçok insan kalp ameliyatı sonrasında sinirli, gergin veya depresif olabiliyor. Eğer siz de aynı duygular içindeyseniz bunun geçici ve olağan bir

durum olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Duygularınızı sevdiklerinizle paylaşmanız bu dönemi rahat ve çabuk atlatmanızı sağlayacak.

Yaşam alışkanlıklarınıza dikkat!Ameliyat sonrasında daha hızlı iyileşmek ve herhangi bir sağlık sorunuyla

karşılaşmamak için yaşam alışkanlıklarınızda bazı noktalara dikkat etmeniz gerekiyor:

k

Her gün banyo yapınHer gün düzenli olarak parfümsüz

bir sabun kullanarak duş alın. Ilık suyla yıkanın, sıcak sudan kaçının. Duş alırken suyun sırtınızdan gelmesine dikkat edin. Yaralarınız tamamen iyileşinceye ve kabuklarınız kayboluncaya kadar (ki bu genellikle 2-4 hafta sürer) küveti doldurup içine girmeyin. İlk 1 ay duş yaparken yanınızda birisinin yardım amaçlı bulunması yararlı olacak.

İlk 2 ay araba kullanmayınİlk 2 ay araba kullanmayın. Bu

süre içinde arka koltukta oturun. Uzun yolculuklardan kaçının ve 1 saati aşan yolculuklarda ayaklarınızı uzatın. Yolculuğa çıkmadan önce çoraplarınızı mutlaka giyin.

Solunum egzersizlerine devam edinSize verilen solunum egzersiz cihazını

evde de kullanın. Bu cihazla her gün 6-7 kez ve her seferinde 10-15 üfleme yapın. Üflemeler arasında dinlenin. Dikkatli olun, çok sık üflemeler baş dönmesi ve göz kararmasına yol açabilir. İstirahat halinde gelen veya eforla gelip geçmeyen, uykudan uyandıran ve oturup nefes almaya zorlayan nefes darlığı durumunda kardiyak rehabilitasyon hemşirenizi veya doktorunuzu arayın.

YAŞAM

İlaçlarınızı zamanında alınİlaçlarınızı düzenli ve zamanında alın.

Eğer bir dozu almayı unutursanız bir sonraki sefer 2 doz birden almayın.

Her gün yürüyünÇok sıcak ve çok soğuk havalar dışında,

her gün düzenli olarak yürümeye çalışın. Yürüyüş parkurunuz yokuş değil, düz olsun. İlk ay yanınızda bir refakatçi bulunmasına dikkat edin. Yürüyüşler sırasında hızınızı yanınızdaki refakatçi ile nefes nefese kalmadan rahatça konuşabilecek bir tempoya ayarlayın. İlk haftalarda 15 dakikalık yürüyüşlere her hafta 5 dakika ilave edin. 2 ay sonunda, durmadan 45 dakika yürüyecek duruma gelmelisiniz.

Her sabah tartılınHer sabah aynı tartıda ve benzer

kıyafetlerle düzenli olarak tartılın. Günlük 1-1.5 kilodan fazla oynama varsa, bundan mutlaka kardiyak rehabilitasyon hemşirenizi haberdar edin.

Göğüs korsenizi 2 ay kullanınGöğüs korsenizi 2 ay boyunca kullanın.

Özellikle öksürürken ve hapşırırken korsenizin önünü ellerinizle birleştirin. Emboli engelleyici çoraplarınızı gündüz sürekli giyin. Çoraplarınızı gece yatarken çıkartabilirsiniz. Ancak sabah yataktan kalkmadan önce giymeyi unutmayın.

130

Sık sık ve küçük porsiyonlarhalinde beslenin

İlk haftalarda iştahsız olmanız son derece normal. İlk 1 ay sık sık ve küçük porsiyonlarla halinde beslenin. Diyabet hastalığınız ve tansiyonunuz yoksa, aşırıya kaçmadan her şeyi yiyebilirsiniz. Bol bol su içmeye özen gösterin. İlk 1 aydan sonra diyetisyeninizin önereceği ve kalp sağlığına uygun beslenmeye de her zaman özen gösterin.

Hareketleriniz kontrollü olsunİlk 2 ay hareketlerinizi kontrol altına

almalısınız. Bunun nedeni ise ameliyat sırasında göğüs kemiğinizin kesilmiş olması. Çünkü yanlış hareketleriniz bu kemiğin kaynamasını geciktirebilir, hatta engelleyebilir. Bunun için evdeki ilk gününüzü dinlenerek geçirin. Ancak bunu yatakta yatmaktan çok, koltukta oturup ayaklarınızı bir pufun üzerine uzatarak yapın. Omuz seviyesinin üzerindeki nesnelere uzanmayın. Eğilirken belinizden değil, dizinizden eğilin. Oturduğunuz yerden kalkarken kollarınız yerine bacak kaslarınızı kullanın. Yataktan kalkmak için sırt üstü yatarken yatağın kenarına doğru kayın. Dizlerinizi hafifçe büküp yavaşça yan tarafa doğru eğilin. Dirseğinizi kullanarak dikkatlice vücudunuzu yukarı doğru itin ve kolunuzun vücudunuzun diğer tarafında olmasını sağlayın. Bu sırada her iki bacağınızı yavaşça zemine doğru sallayın. Kısa bir süre oturun. Bu şekilde başınızın dönmesini engelleyebilirsiniz. İlk 2 haftada günde 1 kez bir kat, daha sonraları ise giderek artan oranlarda merdiven çıkabilirsiniz. En az 1 ay süreyle 5 kilodan fazla ağırlık kaldırmamaya da dikkat edin.

Kaçınacağınız aktivitelerAmeliyattan 2 ay sonra yaşınıza uygun her türlü aktiviteyi yapabilirsiniz. Kan sulandıran ilaç kullanıyorsanız, kayak ve futbol gibi düşmenize ve yaralanmanıza yol açabilecek aktivitelerden ömür boyu kaçınmalısınız.

Cinsel ilişkide dikkatli olunAmeliyattan 2 hafta sonra cinsel

aktiviteye başlayabilirsiniz. Ancak kollarınıza ve göğsünüze yük bindirecek pozisyonlardan kaçının. Aşağıdaki bulgulardan herhangi birinin varlığında doktorunuza danışın:l İlişkiden sonra 5 dakikadan uzun süren hızlı kalp atışı ve nefes darlığıl İlişki sırasında veya sonrasında göğüs ağrısıl İlişkinin ertesi günü aşırı yorgunluk hissi

Hangi soruna karşı ne yapmalı?Ağrı: Göğüs, sırt ve omuzlarınızda ağrınız olabilir. Bu nedenle taburcu olurken reçetenize yazılmış olan ağrı kesici ilaçlarınızı doktorunuzun önerdiği şekilde kullanın. Yavaşça yapılacak bir sırt masajı, sırt ve omuzdaki ağrılı kaslarınızı gevşetip sizi rahatlatacaktır. Ayrıca ılık bir duştan da yarar sağlayabilirsiniz.Enfeksiyon: Yaralarınızı her gün düzenli olarak kontrol edin. Yara bölgelerinde kızarıklık, şişlik, akıntı ve kötü koku oluşmuşsa, ayrıca kırıklık, titreme, terleme

ve 38.3 dereceyi geçen ateşiniz varsa mutlaka kardiyak rehabilitasyon hemşirenizi arayın.Çarpıntı: Düzensiz ve hızlı (istirahat halinde dakikada 120’den fazla) kalp atışı varlığında kardiyak rehabilitasyon hemşirenizi haberdar edin.Ödem: Ayak ve bacaklarınızda ödem (şişlik) oluşabilir. Buna engel olmak için ayaklarınızı sarkıtmamalı ve istirahat ederken kalp seviyesinin üstünde olacak şekilde kaldırmalısınız. Ayrıca çoraplarınızı giymeyi de ihmal etmeyin.Uykusuzluk: Ameliyat sonrasında bir süre uykusuzluk çekebilirsiniz. İlk 1 ay sırt üstü yatmaya dikkat edin. Oturur pozisyonda yatmanız gerekmez. Gündüz kısa uykulardan (şekerleme) kaçının. Yatmadan önce kitap okuma, bulmaca çözme, müzik dinleme, çok hafif atıştırma gibi sizi sakinleştirecek bir aktivitede bulunun. Gün içinde size yazılandan farklı bir ağrı kesici almayın.Kabızlık: Daha çok sebze, meyve ve lifli yiyecekler tüketin. Kurutulmuş erik yiyin. Bu önlemler yetersiz kalırsa doktorunuza danışın.

Kendime çok mu yükleniyorum?Yaptığınız herhangi bir iş esnasında aşağıdakilerden birinin olması kendize aşırı yüklendiğinizi gösterir: o Baş dönmesi, göz kararması, sersemlik o Bulantı ve kusma o Soğuk terleme o Konuşmanızı zorlaştıracak derecede nefes darlığı o Aşırı halsizlik ve bitkinlik o Çarpıntı o Göğüs, sırt, boyun, çene, kol ve dişte ağrı veya baskı hissi

Hangi ev işlerini yapabilirim?o Çiçek sulamao Toz almao Basit tamirato Yemek masası hazırlamao Bulaşık yıkamao Basit yemek yapma

Hangi ev işlerinden sakınmalıyım?o Süpürme, ovalamao Yatak örtüsü değiştirmeo Çöp kovası veya mobilya kaldırmako Bahçe düzenlemesi

Hangi sosyal aktiviteleri yapabilirim?o Örgü örmek, resim yapmako Kağıt oynamao Arkadaşlarla yürüyüşo Alışverişo Sinemaya gitmek

DİKKAT!Aşağıdaki bulgulardan herhangi birinin varlığında doktorunuza danışın: o İlişkiden sonra 5 dakikadan uzun süren hızlı kalp atışı ve nefes darlığı o İlişki esnasında veya sonrasında görülen göğüs ağrısı o İlişkinin ertesi günü hissedilen aşırı yorgunluk

Ameliyat sonrası merak edilen sorular

131

SAĞLIKLI KALPLER İÇİN

132

alp damar hastalıkları tüm dünyadaen önemli ölüm nedenlerinden biri.Dünyada her yıl 17 milyon, ülkemizdede 160 bin kişi kalp damarhastalıkları nedeniyle hayatınıkaybediyor. Kalp damar hastalarınayine her yıl 260 bin yeni hasta

ekleniyor. Nüfusumuzun yaşlanmasıyla birlikte buhastalıklara bağlı ölümlerin 2020 yılında 400 bineyükselmesi bekleniyor. Bu rakamların yüksekolmalarının en önemli nedeni ise kalp damarhastalıklarının özellikle erken dönemde hiçbir belirtive sıkıntı oluşturmadan sinsice devam edebilmesi. Bunedenle şikayet hissetmeyen hastalar büyük bir sorunyaşamadan önce bunun farkına varamıyor ve acilkliniklere başvurduklarında “benim daha önce hiçbirsıkıntım yoktu” cümlesini sarf ediyor. Kalp damarhastalıklarında ilerleyen yaş, genetik özellikler vecinsiyet gibi değiştirilemeyen bazı risk faktörlerivar. Ancak yine de diğer önemli risk faktörlerinikontrol altına alarak kalp damar hastalıklarınınoluşma riskini yüzde 80 oranında azaltmak mümkün.İşte kalp sağlığını korumanın püf noktaları…

ALTIN ÖNERİLER

kKalp ve damar hastalıkları Batı

ülkelerinde en yaygın ölümnedenlerinin başında geliyor.

Türkiye de 50 yaş altı kalpkrizine bağlı ölümlerde

Avrupa’da birinci sırada yeralıyor. Aslında yaşam

alışkanlıklarına dikkat ederekkalp damar hastalıklarından

yüzde 80 oranında korunmakmümkün! Nasıl mı? Kalpsağlığınızı koruyacak bir

beslenme programı ve düzenliegzersiz bunun ilk koşulu. Tabi

bazı yaşam alışkanlıklarınızıda değiştirmeniz gerekiyor.

KALP SAĞLIĞINIZI KORUMAK İÇİN

132-138-KALPKORUMA 6/16/10 5:50 PM Page 132

133

SAĞLIKLI BESLENİNYapılan çalışmalara göre, doymuş

yağdan fakir; lif, antioksidan, teklidoymamış yağ ve balıktan zengin birdiyet, kalp damar hastalıklarıüzerine olumlu etki yapıyor. Diyetinkalp sağlığı üzerindeki etkisininaraştırıldığı çalışmalarda, agresifyağ kısıtlamalarının ölüm oranındayüzde 30-60 azalma sağladığıortayakonmuş. Omega3 yağ asitleri içerenbesinler de kanda pıhtı oluşumunuazaltıp damar genişletici etkiyapıyor. Ayrıca, balık tüketimi ilekalp damar hastalıkları sonucugelişen ölüm oranında ters orantıolduğu ortaya konmuş.

Ne yapmalı? Beslenmenizde tazesebze, meyve, balık ve lifligıdalardan zengin beslenmeye özengösterin. Total yağ tüketiminizdiyetinizin yüzde 30'unu geçmemeli.Doymuş yağ oranını yüzde 7-10,çoklu doymamış yağ tüketiminiyüzde 10, tekli doymamış yağtüketimini ise yüzde 10-15civarında sınırlandırın. Kırmızı etihaftada 1-2 kez olmak üzereyaklaşık 100’er gram tüketin. Tatlıtüketmek istediğinizde ağır hamurtatlıları yerine sütlü olanları tercihedin. Trigliserid değeriniz yükseksealkolü bırakın, değilse kısıtlayın.Günlük tuz alımını da 5 gram ilesınırlandırın.



134

TANSİYONUNUZU KONTROLALTINDA TUTUN

Hipertansiyon, kalp damarhastalıklarına birkaç mekanizmaüzerinden etkili oluyor. Damar içyüzeyi bozukluğu, hipertansiyonunerken evrelerinden itibaren ortayaçıkıyor. Hipertansiyon ayrıca damar içyüzeyindeki genişlemeyi azaltıyor,hücrelerde yağ birikiminikolaylaştırıyor, kandaki akışkanlığıbozuyor, kireçlenmeyi artırıyor,istenmeyen hücre ve pıhtı birikiminikolaylaştırıyor. Yapılan çalışmalaragöre; tedaviyle büyük ve küçük kanbasınçları 13 ve 6 mm Hgdüşürüldüğünde inme riskini yüzde 38,koroner olayları ise yüzde 16 oranındaazaltmak mümkün oluyor

Ne yapmalı? Hipertansiyon sorununuzvarsa ve genç, orta yaşlı veya diyabetikiseniz hedef kan basıncınızın 130/85

mmHg’nin altında, ileri yaşta iseniz140/90 mmHg altında olmasına dikkatedin. Bunun için ideal kilonuza ulaşın,tuz alımını 5 gram ile sınırlandırın,fiziksel aktivitenizi artırın, sigaraiçmeyin, alkol tüketimini kısıtlayın,günde 50-90 mmol potasyum alın,doymuş yağ alımını sınırlandırın veyeterli miktarda kalsiyum ilemagnezyum içeren besinler tüketin.

SİGARAYI HEMEN BIRAKINSigara ile kardiyovasküler hastalıklar

arasında sıkı bir ilişki mevcut. Sigaradamar iç yüzeyinde kolesterol ve yağ-kireç birikimini kolaylaştırıyor. Kanfibrinojen konsantrasyonunuyükseltiyor, pıhtı hücrelerinintepkilerini artırıyor ve kanakışkanlığını bozuyor. Aynı zamandadamar tonusunu ve elastikiyetini debozuyor. Bunların yanı sıra iyi huylukolesterol HDL’yi azaltıyor ve kötühuylu kolesterol LDL’nin damarduvarındaki zararlı etkisinikolaylaştırıyor. Kalp krizi geçirenkişilerin sigara içimine devam etmelerihalinde tekrar kriz geçirme riski yüzde22-45 oranında artıyor. Koroner bypasssonrası sigaraya devam edilmesi de ölümoranını 2 kat yükseltiyor. Sigara ilekoroner arter hastalığı arasındaki ilişkisüreklilik taşıyor ve doza bağlıdeğişiyor. Öyle ki erkeklerde, kalpdamar hastalığı günde 1-14 sigaraiçenlerde 1.7 kat ve günde 25 üzeriiçenlerde 2.6 kat daha yüksekbulunmuş. Kadınlarda, günde 1-4 sigaraiçenlerde risk 1.9 kat, 14-24 sigaraarası içenlerde 4.3 kat ve 25'ten fazlasigara içenlerde ise 5.4 kat arttığıtespit edilmiş. Pasif olarak sigaradumanına maruz kalmak da riskiartırıyor. Öyle ki pasif içici her 10

Risk faktörleriDeğiştirilemeyenler� Yaş� Cinsiyet� Genetik etkenler

Değiştirilebilenler� Sağlıksız beslenme� Hipertansiyon� Sigara� Diyabet� Obezite� Hareketsiz bir yaşam� Stres� Kan yağları değerleri


135

sigaradan 4’ünü içmiş sayılmalı.Sigaranın bırakılması ilekardiyovasküler risk ise yaşlıhastalarda bile hızla düşmeye başlıyor:Bir yılın sonunda yüzde 50 kadar azalanrisk, 10 yıl kadar bir süre geçmesiylekoroner olay açısından giderekkayboluyor.

Ne yapmalı? Kalp sağlığınız içinsigarayı hemen bırakmayı ihmaletmeyin.

HAFTADA EN AZ ÜÇ GÜN SPOR YAPIN

Günümüzde teknolojinin sunduğuotomobil, yürüyen merdiven ve asansörgibi imkanlar nedeniyle gün geçtikçedaha az hareket etmeye başladık. Oysafiziksel aktivite azlığı ve fizikkondisyon yetersizliği kalp damarhastalıklarının oluşumunda önemli birrisk faktörü. Türk Kardiyoloji Derneğitarafından yapılan TEKHARF (TürkErişkinlerde Kalp Hastalıkları ve RiskFaktörü) çalışmasında, düzenli ve doğruegzersiz yapmanın kalp damar

hastalıkları nedeniyle oluşan ölümlerdeyüzde 23 azalma sağladığını ortayakoymuş.

Ne yapmalı? Kalp sağlığınız içinhaftanın en az 3 günü en az 30 dakika veaerobik özellikte egzersiz yapmaya özengösterin. Ancak hiçbir yakınmanızolmasa bile egzersiz uygulamalarınabaşlamadan önce mutlaka doktorkontrolünden geçin.

KAN ŞEKERİNİZİ KONTROLALTINDA TUTUN

Diyabetli hasta en sık kalp krizigelişmesi sonucu yaşamını yitiriyor.Kalp damar hastalıklarından ölüm oranıtip-1 diyabetlilerde 3-10 kat, tip-2diyabetlilerde erkekse 2, kadınsa 4 katartıyor. Çünkü diyabet damar duvarınınesnekliğini bozuyor, hücre birikimineve artışına neden oluyor, kandapıhtılaşmayı artırıyor ve damar içyüzeyindeki hücre hasarınıkolaylaştırıyor. İyi kontrol altındaolmayan diyabette tipik olarak kalpdamar sağlığı için risk faktörü olan

HDL KOLESTEROL: İyi huylu kolesterol HDL’nindamar sertliği gelişiminde koruyucu bir rolü var.Dolayısıyla düşük, yani 40 mg/dl altındaki HDL değeriönemli bir koroner risk faktörünü oluşturuyor.

TRİGLİSERİD: Trigliserid yüksekliği kalp damarhastalığının oluşumunda tek başına çok fazla bir riskteşkil etmiyor. Ancak buna sıklıkla eşlik eden düşükHDL, insülin direnci, küçük yoğun LDL ve karın çevresigenişliği ciddi bir risk oluşturuyor. Trigliserid seviyesinin150 mg/dl veya daha aşağısında tutulması gerekiyor.

HİPERHOMOSİSTEİNEMİ: Damar sertliği için 15mol/lt üzeri plazma homosistein düzeyleri, bağımsızrisk faktörü olarak tanımlandı. Bu düzeyin üzerindeki

homosistein değerine sahip olanlarda, 5 yıl içindemiyokard infarktüsü geçirme riski 3.4 kat artıyor.

LiPOPROTEİN(a): Genetik olarak belirlenenlipoprotein(a) yüksekliğinin erken miyokard enfarktüsüve inme için önemli bir risk faktörü olduğu biliniyor.Artmış Lp(a) ve LDL (kötü huylu kolesterol) düzeyleribirlikte görüldüğünde kalp damar hastalığı için önemlibir risk faktörü oluşturuyor.

YÜKSEK DUYARLI CRP: Son yıllarda yapılançalışmalarda, hs-CRP yüksekliğinin kalp damar hastalığıile ilişkisi ortaya konmuş. Bu değerin <0.7 mg/Lolması normal kabul ediliyor ve üzerindeki değerlerkalp damar hastalıklarına yakalanma riskini artırıyor.

DİĞER RİSK FAKTÖRLERİ



136

hipertrigliseridemi ile beraber HDLdüşüklüğü de bulunuyor.Hipertrigliseridemi LDL (kötü huylukolesterol) metabolizmasınıetkileyerek daha küçük ve yoğun LDLmoleküllerinin oluşmasına yol açıyor.

Ne yapmalı? Amerikan DiyabetDerneği kalp sağlığı için açlık kanşekerinin 120 mg/dl ve glukozhemoglobinin yüzde 7'nin altındaolması gerektiğine dikkat çekiyor. Kanşekerinizi kontrol altına almak içinsağlıklı beslenmeye özen gösterin,ideal kilonuza ulaşın, haftada en az 2gün 30’ar dakika düzenli egzersizyapın ve alkol tüketimini kısıtlayın.

İDEAL KİLONUZA ULAŞINAraştırmalar obezitenin kalp damar

hastalığının oluşumunda önemli birrisk faktörü olduğunu ortaya koyuyor.Uzmanlara göre beden kitle indeksinin(kilo / metre olarak tanımlanan boyunkaresi) 25 kg/m2 altında olmasınormal kabul ediliyor. 25-30 kg/m2arası kilo fazlalığı, 30 kg/m2 üzeri iseobezite olarak nitelendiriliyor.Yağların karın çevresinde toplanmasıkalp damar hastalıklarına yakalanmariskini daha da artırıyor. Bu nedenlebel çevresi kadınlarda 88, erkeklerdeise 98 santimi geçmemeli.

Ne yapmalı? Sadece yüzde 10’luk birkilo kaybı bile kolesterol vetrigliserid değerlerinin ciddi orandadüşmesine yardımcı oluyor. Bununiçin ideal kilonuzu korumaya çalışın.Şişmansanız, fazla kilolarınızdanbilinçli bir beslenme ve egzersizprogramı ile kurtulun. Diyet yaparkendikkat etmeniz gereken en öneli noktaise kilolarınızı yavaş yavaş vermeniz.Çünkü hızlı verilen kilolar, yine hızlıbir şekilde geri alınıyor.

TESTLERİNİZİ YAPTIRINKalp damar hastalıkları genellikle

hiçbir belirti vermeden sinsi sinsiilerliyor. Bu nedenle hastalıklarınbaşarıyla tedavi edilmesinde erkenteşhis büyük rol oynuyor. Düzenliyapılan testler de hastalıkların ciddiboyutlara varmadan tespit edilmesinisağlıyor. Böylece hastalık, büyükoperasyonlara gerek kalmadan, ilaç,küçük girişimsel metodlar veya yaşamalışkanlıklarında yapılandeğişikliklerle tedavi edilebiliyor.

Ne yapmalı? Birinci dereceakrabalarınızda erken yaşta kalp vedamar hastalığına yakalananlar varsa,şişmansanız, diyabet veya yüksektansiyon hastası iseniz ve sigarakullanıyorsanız 30, kullanmıyorsanız40 yaşından itibaren önerdiğimiz şutestleri düzenli olarak yaptırın: Totalkolesterol, HDL (iyi huylu kolesterol),LDL (kötü huylu kolesterol),trigliserid ve kan şekeri. Kanyağlarınızın yanı sıra tansiyonunuzuda düzenli olarak ölçtürmeyi ihmaletmeyin.

STRESİN ESİRİ OLMAYINGözlemsel çalışmalara göre; stres,

öfke ve depresyon kalp damarhastalıklarının oluşma riskiniartırıyor. Özellikle enfarktüs sonrasıhastalarda depresyon ve stres azaltıcıgirişimlerin yararlı olduğudüşünülüyor.

Ne yapmalı? Stres altındaysanız,öncelikle sizi sıkıntıya sokannedenleri düşünün. Bu sorunlarıortadan kaldırmakta güçlükçekiyorsanız, bir uzman yardımıalabilirsiniz. Masaj, yoga vemeditasyon gibi çeşitli teknikler desakinleşmenize yardımcı olabiliyor.

BU BESİNLERDEN KAÇININ!� Sakatatlar (karaciğer, beyin,

böbrek, işkembe, dil vb),� Kabuklu deniz hayvanları

(karides, midye, kalamar vb),� Tam yağlı etler, sucuk, salam,

sosis, pastırma, tavuk ve hindi derisi,� Yağlı gıdalar (kaymak, krema,

mayonez, çikolata ve yağlı soslar),� Yağda kızartma ve kavurmalar,� İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar,� Alkollü içkiler, hazır meyve sulan,

meşrubatlar� Tereyağı, kuyruk yağı, içyağı,

margarin yağı,� Çorba ve diğer yemeklerinizde

lezzet verici olarak kullandığınız etsuyu veya tavuk suyu,


137

Kalbi hangi yağlar korur?

Zeytinyağı, içinde bulunan teklidoymamış yağ asitleri sayesinde kalphastalıklarına ve kansere karşı koruyucugörev yapıyor. Bu avantajı isezeytinyağının içinde bulunan polifenollerve özellikle oleuropein, antioksidanetkileri sayesinde oluyor. Ancakzeytinyağı seçerken rafineedilmemiş olanlarını tercihetmeniz öneriliyor. Çünküyapılan çalışmalarda, günde25 ml zeytinyağıkullananlarda kötü kolesterololan LDL kolesterolün azaldığı, totalkolesterolün düştüğü iyi kolesterolünarttığı saptanmış. Amerikan Gıda İlaçTeşkilatı (FDA) günde 2 yemek kaşığızeytinyağı tüketen kişilerde koroner kalphastalığı riskinin azaldığını belirtiyor.

4 sorucevap

Kilo alımı kalp sağlığını ne kadar etkiliyor? Şişmanlık, koroner kalp hastalığı için sorgulanan klasik risk faktörlerinden biri. Üstelik,

günümüzde özellikle gelişmiş toplumların giderek artan önemli sağlık sorunlarındanbiri sayılıyor. Şişmanlık pek çok riski beraberinde getiriyor. Sadece kalp

hastalığı için değil, aynı zamanda kalp hastalığına da zemin hazırlayandiyabet ve hipertansiyon için de önemli risk sayılıyor. Fazla kiloların verilmesi,

kalp hastalıkları oluşma riskini doğrudan etkiliyor. Örneğin şişman erkeklerintoplam kilosundan yüzde 10’unu vermesi, koroner hastalıklara yakalanma riskini

yüzde 20 oranında düşürüyor. Verilen kilonun miktarı arttıkça elde edilen fayda dayükseliyor. Bilimsel araştırmalarda yüzde 5 kilo vermeyle bile yaşam kalitesinin arttığı,diyabet riskinin azaldığı, kan yağlarının profilinin olumlu etkilendiği ortaya çıkıyor. Kiloalımında ideal olan, vücut kitle endeksinin 25’in altında olması. (Vücut kitle endeksi vücutağırlığının, kişinin boyunun metre birimi ile karesine bölümünden elde ediliyor.)

Bitter çikolata kalbi korur mu?Araştırmalara göre, çikolata flavonoidler (prosyanidin) denilen

antioksidan maddeler içeriyor ve bunlar LDL kolesterol adınıverdiğimiz kötü kolesterolün damar sertliği yapmasınıönleyebiliyor. Bu nedenle uzmanlar çikolata yiyecekseniz siyah(bitter) çikolatayı tercih etmenizi öneriyor. Çünkü siyah çikolata

kalp için en faydalı olan çikolata olarak biliniyor.

Çay kalbi zorlar mı?Çayda flor ve manganez olmak üzere çok önemli

2 mineral var. Ayrıca kateşin denen maddeler debulunuyor. Birkaç çeşit olan kateşinler sağlık için de

oldukça yararlı. Çayda bulunan polifenollerantioksidan etkiye sahip detoksifiye

edici enzimleri uyarıyor, anormalhücre büyümesini azaltıyor, LDL

kolesterol oksidasyonunu azaltıyor veince bağırsaklarda faydalı bakterilerin

artmasını sağlıyor. Pek çok yararı bulunan çaylailgili yapılan araştırmalarda günde 700 ml çayiçenlerde kalp krizi riskinin yüzde 11 azaldığı ortayakondu. Yeşil çay içenlerin de sağlıklı kiloya sahipoldukları, uzun yaşadıkları, kalp hastalığından vekanserden korundukları saptandı.

1

2

3

4


Kalphastalıklarınınkadınlardagörülme oranı

artıyor.

Sağlıklı yaşam eğitimindeki yetersizlik, sigaratüketimi, tansiyon yüksekliği ve yanlış

beslenme kalp damar hastalıklarının % 75-85nedeni olarak gösteriliyor.

%7

info

Kalp sağlığınız için açlık kan şekerinizin 120mg/dl ve glukoz hemoglobinin yüzde7'nin altında olması gerekiyor.. Kan

şekerinizi kontrol altına almak için sağlıklıbeslenmeye özen gösterin, ideal

kilonuza ulaşın, haftada en az 2 gün 30’ardakika düzenli egzersiz yapın ve alkol

tüketimini kısıtlayın.


Documents

· Kalpten geçen bir kampanya başlattık Ah kalbim Kalbimiz, yaşadıklarımızı en çok yansıtan organdır. Seviniriz, üzülürüz, coşarız, kızarız… Ama ne hissedersek