KARAGÖZ ve HACİVAT İLE İLGİLİ KARAGÖZ ve HACİVAT İLE İLGİLİ SÖYLENCELERSÖYLENCELER

Hacı İvaz Ağa ya da halka mal Hacı İvaz Ağa ya da halka mal olan adıyla Hacivat ve Trakya'da olan adıyla Hacivat ve Trakya'da bulunan Samakol köyünden bulunan Samakol köyünden demirci ustası Karagöz, Orhan demirci ustası Karagöz, Orhan Gazi devrinde Bursa’da yaşamış Gazi devrinde Bursa’da yaşamış cami yapımında çalışan iki işçidir. cami yapımında çalışan iki işçidir.

Orhan Gazi'nin, Orhan Gazi'nin, "cami vaktinde "cami vaktinde bitmezse kelleni bitmezse kelleni alırım" dediği cami alırım" dediği cami mimarı, caminin mimarı, caminin vaktinde vaktinde bitmemesine bitmemesine neden olarak neden olarak Karagöz ve Karagöz ve Hacivat'ı gösterir.Hacivat'ı gösterir.

ORHAN BEY DÖNEMİORHAN BEY DÖNEMİ

Karagöz ve Karagöz ve Hacivat Hacivat Kendileri Kendileri çalışmadıkları çalışmadıkları gibi diğer gibi diğer işçilerin de işçilerin de çalışmasını çalışmasını engellemektedirengellemektedirlerler. .

Bunun üzerine bu ikili başları Bunun üzerine bu ikili başları kesilerek idam edilir. kesilerek idam edilir.

Karagöz ve Hacivat'ı çok seven ve Karagöz ve Hacivat'ı çok seven ve ölümlerine çok üzülen Şeyh Küşteri, ölümlerine çok üzülen Şeyh Küşteri, ölümlerinin ardından kuklalarını ölümlerinin ardından kuklalarını yaparak perde arkasından yaparak perde arkasından oynatmaya başlar.oynatmaya başlar.

Bu sayede Hacivat ve Karagöz Bu sayede Hacivat ve Karagöz tanınır.tanınır.

Acımadı kiAcımadı ki

Gene miSen !!!

KARAGÖZ-HACİVAT KARAGÖZ-HACİVAT YAPIMINDAN YAPIMINDAN GÖRÜNTÜLERGÖRÜNTÜLER

Karagöz ve Karagöz ve Hacivat'ı çok Hacivat'ı çok seven ve seven ve ölümlerine çok ölümlerine çok üzülen Şeyh üzülen Şeyh Küşteri, Küşteri, ölümlerinin ölümlerinin ardından ardından kuklalarını kuklalarını yaparak perde yaparak perde arkasından arkasından oynatmaya oynatmaya başlarbaşlar

Geleneksel kültürümüzün ortaoyunu Geleneksel kültürümüzün ortaoyunu ve meddah ile birlikte en önemli köşe ve meddah ile birlikte en önemli köşe taşlarından biri olan gölge oyunumuz taşlarından biri olan gölge oyunumuz KARAGÖZ HACIVATKARAGÖZ HACIVAT oyunları oyunları günümüzden yüz yıllarca önce ortaya günümüzden yüz yıllarca önce ortaya çıkmış, insanları eğlendirirken çıkmış, insanları eğlendirirken düşündürmüş, zaman zaman düşündürmüş, zaman zaman toplumsal bilinç oluşmasında öncü bir toplumsal bilinç oluşmasında öncü bir rol oynamıştır. rol oynamıştır.

Karagöz oynatan kişiye HAYÂLÎ denir, hayali’nin yardımcısına ise yardak adı verilir. Hayâlî sıfatı, bir usta yanında uzun yıllar yardaklık (yardımcılık, çıraklık) yapmış ve hakkıyla karagöz hacivat oynatabilecek kıvama gelmiş kişilere ustası tarafından verilir

Eksen Kişiler Eksen Kişiler (Karagöz, Hacıvat)(Karagöz, Hacıvat) Kadınlar Kadınlar (Zenneler, Kanlı nigar, Salkım İnci, Karagöz'ün (Zenneler, Kanlı nigar, Salkım İnci, Karagöz'ün

karısı, Hacıvat'ın Kızı vs.) karısı, Hacıvat'ın Kızı vs.) İstanbul ağzı konuşanlar İstanbul ağzı konuşanlar (Çelebi,Tiryaki) (Çelebi,Tiryaki) Anadolulu kişiler Anadolulu kişiler ((Laz, Bolulu, Kayserili, Kürt, Laz, Bolulu, Kayserili, Kürt,

Kastamonulu) Kastamonulu) Anadolu dışından gelen kişiler Anadolu dışından gelen kişiler (Arnavut, Arap, Acem)(Arnavut, Arap, Acem) Müslüman olmayan kişiler Müslüman olmayan kişiler (Rum, Ermeni, Yahudi)(Rum, Ermeni, Yahudi) Kusurlu ve ruhsal hasta olan kişiler Kusurlu ve ruhsal hasta olan kişiler (Kekeme, (Kekeme,

Kambur)Kambur) Kabadayılar ve sarhoşlar Kabadayılar ve sarhoşlar (Matiz, Tuzsuz Deli Bekir, (Matiz, Tuzsuz Deli Bekir,

Sarhoş) Sarhoş) Eğlendirici kişiler Eğlendirici kişiler (Köçek, Çengi, Cambaz, Hokkabaz) (Köçek, Çengi, Cambaz, Hokkabaz) Olağanüstü kişiler ve yaratıklar Olağanüstü kişiler ve yaratıklar (Cazular, Cinler, (Cazular, Cinler,

Canan)Canan) Geçici, ikincil kişiler ve çocuklar Geçici, ikincil kişiler ve çocuklar (Çeyiz taşıyıcaları, (Çeyiz taşıyıcaları,

Satıcılar vs.) Satıcılar vs.)

KARAGÖZ:KARAGÖZ:  Oyunun hiç şüphesiz başrol oyuncusu Oyunun hiç şüphesiz başrol oyuncusu Karagöz’dür. Okumamış bir halk adamıdır. Hacıvat’ın Karagöz’dür. Okumamış bir halk adamıdır. Hacıvat’ın kullandığı yabancı kelimeleri anlamaz ya da anlamaz kullandığı yabancı kelimeleri anlamaz ya da anlamaz görünüp, onlara yanlış anlamlar yükleyerek ortaya çeşitli görünüp, onlara yanlış anlamlar yükleyerek ortaya çeşitli nükteler çıkarırken bir taraftan da Türkçe dil kuralları ile nükteler çıkarırken bir taraftan da Türkçe dil kuralları ile yabancı kelimeler kullanan Hacıvat ile alay ederyabancı kelimeler kullanan Hacıvat ile alay eder. .

Tam bir düzen adamıdır.Nabza Tam bir düzen adamıdır.Nabza göre şerbet verir, göre şerbet verir, eyyamcıdır.Kişisel çıkarlarını eyyamcıdır.Kişisel çıkarlarını her zaman ön planda tutar.Az her zaman ön planda tutar.Az buçuk okumuşluğundan dolayı buçuk okumuşluğundan dolayı yabancı sözcüklerle yabancı sözcüklerle konuşmayı sever.Perdeye konuşmayı sever.Perdeye gelen hemen herkesi tanır, gelen hemen herkesi tanır, onların işlerine aracılık onların işlerine aracılık eder.Alın teriyle çalışıp eder.Alın teriyle çalışıp kazanmaktan çok Karagöz’ü kazanmaktan çok Karagöz’ü çalıştırarak onun sırtından çalıştırarak onun sırtından geçinmeye bakar geçinmeye bakar

   Karagöz Karagöz oyunundaki oyunundaki bütün bütün kadınlara kadınlara genel olarak genel olarak Zenne denirZenne denir . .

Kastamonu’lu Kastamonu’lu Himmet olarak da Himmet olarak da geçer.Sırtında geçer.Sırtında baltası baltası vardır.Kaba saba vardır.Kaba saba bir tiptir.Karagöz bir tiptir.Karagöz oyunlarının en iri oyunlarının en iri tasviridir.Yaklaşık tasviridir.Yaklaşık 50 cm 50 cm boyundadır. boyundadır.

Bir elinde içki Bir elinde içki şişesi,bir elinde şişesi,bir elinde tabanca ya da tabanca ya da kama kama vardır.Olayların vardır.Olayların karmaşıklaştığı karmaşıklaştığı anda gelip kaba anda gelip kaba kuvvetle olayı kuvvetle olayı çözer. çözer.

İstanbul ağzı ile İstanbul ağzı ile kusursuz bir Türkçe kusursuz bir Türkçe konuşur.Bazı oyunlarda konuşur.Bazı oyunlarda zengin bir bey, bazı zengin bir bey, bazı oyunlarda bir mirasyedi, oyunlarda bir mirasyedi, bazı oyunlarda ise zevk bazı oyunlarda ise zevk düşkünü bir çapkındır. düşkünü bir çapkındır. Nazik ve çıtkırıldım bir Nazik ve çıtkırıldım bir tiptir. Elinde tiptir. Elinde şemsiye,çiçek demeti ya şemsiye,çiçek demeti ya da baston olan değişik da baston olan değişik Çelebi tasvirleri vardırÇelebi tasvirleri vardır

Altı kulaç Altı kulaç Beberuhi Beberuhi lakabıyla lakabıyla anılır.Yaşı anılır.Yaşı büyük aklı büyük aklı küçük bir küçük bir tiptir. tiptir.

Afyon yutup Afyon yutup pineklemekle pineklemekle ömür geçiren, ömür geçiren, olayın en can olayın en can alıcı yerinde alıcı yerinde uyuklayan bir uyuklayan bir tiptir. tiptir.

Karagöz- hacivat oyunu başlıca 4 bölüme ayrılır: Karagöz- hacivat oyunu başlıca 4 bölüme ayrılır: Giriş, Muhavere, Fasıl, Bitiş.Giriş, Muhavere, Fasıl, Bitiş.

GİRİŞ:Hacivat bir semai söyleyerek perdeye gelir; GİRİŞ:Hacivat bir semai söyleyerek perdeye gelir; semaiyi bitirince Hay Hak! Diye seslendikten semaiyi bitirince Hay Hak! Diye seslendikten sonra bir perde gazeli okur.sonra bir perde gazeli okur.

MUHAVERE:Karagözle Hacivat arasında geçen MUHAVERE:Karagözle Hacivat arasında geçen muhavere bölümü asıl oyunun konusuyla ilgili muhavere bölümü asıl oyunun konusuyla ilgili değildir.Bu bölüm okumuş bir adam olan değildir.Bu bölüm okumuş bir adam olan Hacivat’ın sözlerini okumamış halk adamı olan Hacivat’ın sözlerini okumamış halk adamı olan Karagözün yanlış anlaması ya da yanlış anlar Karagözün yanlış anlaması ya da yanlış anlar görünmesiyle sürüp gider. görünmesiyle sürüp gider.

FASIL: Bu bölümde bir olay gösterilir. FASIL: Bu bölümde bir olay gösterilir. Karagöz oyunları bu bölümde Karagöz oyunları bu bölümde gösterilen olaylara göre ad alırlar: gösterilen olaylara göre ad alırlar: Hamam, Ters Evlenme, Kanlı Kavak….Hamam, Ters Evlenme, Kanlı Kavak….

BİTİŞ: Bu bölüm, oyunun sonunda BİTİŞ: Bu bölüm, oyunun sonunda Karagözle Hacivat arasında geçen Karagözle Hacivat arasında geçen birkaç cümlelik kısa bir konuşmadan birkaç cümlelik kısa bir konuşmadan ibarettir.Bu bölümde Karagöz Hacivat’ı ibarettir.Bu bölümde Karagöz Hacivat’ı yine döver bunun üzerine Hacivat:’’ yine döver bunun üzerine Hacivat:’’ Yıktın perdeyi eyledin viran! Varayım Yıktın perdeyi eyledin viran! Varayım sahibine haber vereyim heman! sahibine haber vereyim heman! diyerek çıkar, Karagöz de:diyerek çıkar, Karagöz de:

Her ne kadar sürç-i lisan ettikse af Her ne kadar sürç-i lisan ettikse af ola!ola!

Yarın akşam ….. oyununda yakan Yarın akşam ….. oyununda yakan elime geçerse , bak Hacivat ben elime geçerse , bak Hacivat ben de sana ne oyunlar oynarım! de sana ne oyunlar oynarım! dedikten sonra çekilip gider; dedikten sonra çekilip gider; perde arkasındaki mumun perde arkasındaki mumun sönmesiyle oyun biter.sönmesiyle oyun biter.

Her ne kadar sürç-i lisan Her ne kadar sürç-i lisan

ettikse af ola!ettikse af ola!

BCSBCS