Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Childfriendly Cities: Jeugd en Ruimte

Bijeenkomst van bestuurders

Provincie

Noord-Holland/VNG

25-02-2011

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Childfriendly Cities

Wereldwijde beweging (Unesco):

Provision Protection Participation

Jeugd en Ruimte: belang?

Alle kinderen (preventie) Gezondheid en welzijn kinderen Ondersteuning ouders Sociale cohesie en leefbaarheid buurten Economie: visitekaartje (kopersmarkt) en

vestigingsklimaat (bedrijven)

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Noord-Hollandse gemeenten: beleid jeugd en ruimte?

Jeugd in ruimtelijk beleid? Ruimte in Jeugdbeleid? Speelruimteplannen?

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Resultaten ruimtelijk beleid

Nauwelijks verwijzing naar jeugd in algemeen ruimtelijk beleid (ook niet naar andere doelgroepen)

Hoe concreter de plannen (wijkontwikkelingsplannen) hoe vaker een verwijzing

Herstructurering/nieuwbouw leidt tot contact met speelruimte-ambtenaar

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

TOETS ACHTERAF

“En dat heeft zo zijn nadelen. Het zou beter zijn als het bij die stedenbouwkundigen tussen de oren zat. Soms is er in het geheel geen speelgelegenheid ingetekend. Soms zijn het van die overgebleven hoekjes waar je het ook niet wilt hebben” (ambtenaar openbare ruimte)

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Resultaten Jeugdbeleid

Jeugdbeleid blijft vooral gericht op probleemgroepen

Integraal jeugdbeleid nog niet ver gevorderd Soms verwijzing naar speelruimteplan Nooit verwijzing naar algemeen ruimtelijke

plannen

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Van sociaal niet vanzelf naar fysiek

“Ik zou echt willen dat er wettelijke normen komen. Dan zijn die ontwerpers verplicht om contact met je op te nemen en dan kun je misschien nog iets meer bereiken dan hier en daar een plekje” (ambtenaar jeugdbeleid)

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Speelruimteplannen

Eigenstandig beleid Vrijwel alle gemeenten Vrijwel uitsluitend over formele speelruimte

Nauwelijks aandacht voor andere ruimtelijke condities van een childfriendly omgeving

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Formele speelruimte

Huidige berekeningswijze: spanning tussen spreiding, grootte en aantrekkelijkheid

Overige ruimtelijke condities: geen aandacht/geen normen

Informele speelruimte?

Buitenruimte bij kindvoorzieningen?

Veilige routes?

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Samenvattend

Jeugd en ruimte valt vrijwel samen met speelruimtebeleid en daarmee met formele speelgelegenheid

Speelruimtebeleid is eigenstandig beleid en weinig toegespitst op de lokale situatie

Childfriendly cities/ kindvriendelijke wijken nog ver weg

“Er valt nog een wereld te winnen”(jeugdambtenaar)

Wat te doen?

Sterkere nadruk op intersectoraal beleid Jeugd en ruimte inpassen in lokale context

Noord-Holland (Provinciale Structuurvisie, 2009): regio’s Zuid (verdichting/groei) en Noord (vergrijzing/krimp)

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Zuid en Noord: gezinnen, jeugd en ruimte

Demografische situatie

Kwaliteit Woningaanbod Gebruikswaarde openbare ruimte en groen Toegankelijkheid voorzieningen

Trends en knelpunten?

Karsten Sociaal-Ruimtelijk Onderzoek

Karsten Onderzoek en Advies

Zuid: gezinnen in de grote stad

Aanvankelijk leegloop : suburbanisatie van gezinnen vanaf jaren zestig

Twee groepen: migrantengezinnen (ruim 60% van de stadskinderen) en nieuwe middenklasse gezinnen

Nu: toename gezinshuishoudens/kinderen

Karsten Onderzoek en Advies

Groei gezinnen Zuid (bron: De staat van de jeugd)

Groei aantal gezinnen

2010-2020 6.700

2020-2030 9.100

2030-2040 11.800

Karsten Onderzoek en Advies

Waarom toename?

Migranten: weinig onderzocht (goedkope huursector, sociale motieven)

Middenklasse gezinnen: tijdruimtelijke redenen, sociale netwerk en zelfbenoemde identiteit (yupps)

Differentiatie woonvoorkeur gezinnen STADSKINDEREN

Karsten Onderzoek en Advies

Woningaanbod

Knelpunt: aanbod gezinswoningen kwantitatief en kwalitatief tekort

Veel kleine (huur)woningen/ 68% van stadsgezinnen woont te krap

Trends: verdichting, meer koop, groter

Karsten Onderzoek en Advies

Openbare ruimte: knelpunten

Openbare ruimte voller, verkeersonveiliger, informele speelruimte neemt af

Openbare ruimte minder toegankelijk voor kinderen (park als adult space)

Gevolgen: opkomst binnenkinderen en achterbankgeneratie

Karsten Onderzoek en Advies

Openbare ruimte: trends

Overheid: opknappen en uitbreiden van de openbare ruimte (pleinen/parken/ natuurspeeltuin)

Bewoners: de revival van de stoep/stedelijkheid in de luwte

Toegenomen differentiatie buurten (wel of niet gezinsvriendelijk)

Karsten Onderzoek en Advies

Voorzieningen

Trend: vanaf de jaren zeventig sterke toename van kindvoorzieningen (markt, cultuur, zorg en educatie)

Knelpunten: wachtlijsten,toegang,locaties, kwaliteit, buitenruimten

Scholen: knooppunten in gescheiden sociale netwerken

Spel: naast openbaar ook commercieel

Karsten Onderzoek en Advies

Uitdagingen voor Jeugd en Ruimtebeleid steden

Woningaanbod: bouwen gezinswoningen (appartement/plattegrond)

Informele speelruimte: stedelijkheid in de luwte (stoep/binnenterrein/natuur)

Voorzieningen: normering buitenruimte (tegengaan ‘ophokken’)

Doorbreken segregatie: geen aparte achterstandsvoorzieningen

Karsten Onderzoek en Advies

Noord:gezinnen op het platteland

Grootste gebied in Noord Holland/ minder inwoners dan het zuiden

Twee groepen: gevestigden en nieuwkomers (voornamelijk middenklasse gezinnen)

Groei werkend moederschap (maar lager dan in de steden)

Karsten Onderzoek en Advies

Afnemend aantal gezinnen Noord (bron De staat van de Jeugd)

Groei en daling aantal gezinnen

2010-2020 1900

2020-2030 1500

2030-2040 -4700

Karsten Onderzoek en Advies

Rurale idylle?

Woontevredenheid platteland groter dan in stad Platteland als woonideaal beperkt (ongeveer 14% van de

stadsbewoners) Wegtrekken van jongeren met name de hoger opgeleiden (tenzij:

sterke arbeidsmarkt en streekidentiteit) Vergrijzing en ontgroening

Krimpend platteland en het ‘combinerende’ gezin niet vanzelfsprekend positief

Karsten Onderzoek en Advies

Woningaanbod

Woningen vaak eigendom, niet gestapeld met tuin

Nieuwe initiatieven van woonwerklocaties /meergeneratiewonen

Soms duur en wisselende kwaliteit Na 2030: overschot

Karsten Onderzoek en Advies

Openbaar gebied: knelpunten

Toename auto’s en verkeersonveiligheid

Aangeharkt platteland /sociaal onveilig groen?

Kinderen opgesloten op eigen erf?

Achterbankgeneratie woont op het platteland?

Karsten Onderzoek en Advies

Openbare ruimte: trends

Beperkt aantal groene initiatieven/speeloases voor kinderen

Aantal fietspaden toegenomen

Het ene dorp is het andere niet

Karsten Onderzoek en Advies

Voorzieningen

Thissen: autonome dorpen en woondorpen (betekenis voor kinderen?)

Afbrokkelend voorzieningenaanbod over de hele linie van dagelijkse voorzieningen

Teruglopend openbaar vervoer Scholen, bibliotheken en teamsporten onder druk

Wel: toename kinderopvang

Karsten Onderzoek en Advies

Uitdagingen voor Jeugd en ruimtebeleid platteland

Sociale veerkracht van platteland benutten Woningaanbod: op zoek naar nieuwe combinaties/clustering

gezinswoningen (nieuwe communities: delen takenpakket/ tegengaan kindisolement/ duurzaamheid/ meergeneratie wonen)

Openbare ruimte: rondstruin natuur en verkeersveiligheid Voorzieningen: afweging sluiting, centralisatie, bereikbaarheid,

bundeling functies in relatie tot sociaal kapitaal bewoners

Verbinden oude en nieuwe bewoners/gezinnen

Karsten Onderzoek en Advies

Tot besluit: kindertijd is kostbare tijd

Beide regio’s: jeugd en ruimtebeleid schiet tekort/ bedreigde kindertijd/sociale uitsluiting/segregatie

Beide regio’s: nieuwe initiatieven van georganiseerde collectieve redzaamheid

Childfriendly cities beleid: Maatwerk (RAPs) Ondersteunende rol provincie

Leemten in kennis: kind en krimp/kinderlevens in dichte pakking?